Βυζαντινά λουτρά ΒΒυυζζααννττιιννάά λλοουυττρράά Τα λουτρά αποτέλεσαν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αστικής ζωής κατά τη βυζαντινή περίοδο, δεδομένου ότι λίγα ήταν τα σπίτια που διέθεταν τη δική τους παροχή νερού. Εκτός από την κύρια λειτουργία τους ως χώροι καθαρισμού του σώματος και κέντρα κοινωνικής ζωής, εξυπηρετούσαν και σαν τόποι συνάντησης και ψυχαγωγίας, όπου οι Βυζαντινοί, είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν το μπάνιο τους, να συναντήσουν φίλους και να ενημερωθούν για ποικίλα ζητήματα.
ΛΛοουυττρράά ΖΖεεύύξξιιπππποουυ ((ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη))::
Τα Λουτρά του Ζευξίππου βρίσκονταν στη
βορειοανατολική γωνία του Ιπποδρόμου, κοντά στο Αυγουσταίον και το Μέγα Παλάτιον. Βυζαντινές πηγές αποδίδουν την ανοικοδόμησή τους στο Σεπτίμιο Σεβήρο (τέλη 2ου αι. μ.Χ.). Τα λουτρά καταστράφηκαν από πυρκαγιά το έτος 532 και στη συνέχεια ανοικοδομήθηκαν από τον Ιουστινιανό. Λειτουργούσαν μάλλον μέχρι τον 9ο αιώνα. Από τη στιγμή εκείνη και μετά, τμήματα του κτηρίου μετατράπηκαν σε δεσμωτήριο. Σήμερα τα Λουτρά του Ζευξίππου έχουν χαθεί ολοκληρωτικά. Τμήματα του ίδιου του λουτρού μαζί με μέρος ενός μεγάλου περιστυλίου στα ανατολικά, πιθανόν της Ιουστινιάνειας περιόδου, αποκαλύφθηκαν το 1927 και το 1928. Η αρχιτεκτονική τους περιλάμβανε μια κατασκευή που σχημάτιζε θόλο και άλλη μία με μεγάλο αψιδωτό σηκό. Μέρος του συγκροτήματος αποτελούσε επίσης μια μεγάλη εξωτερική αυλή, πιθανώς παλαίστρα.
ΒΒυυζζααννττιιννόό ΛΛοουυττρρόό ΆΆννω ωΠ Πόόλληηςς ((Θ Θεεσσσσααλλοοννίίκκηη)):: Το Βυζαντινό Λουτρό της Άνω Πόλης, είναι το μοναδικό Βυζαντινό Λουτρό που σώζεται από την Μεσοβυζαντινή Περιόδο στον Ελλαδικό Χώρο. Η αξία του ως μνημείο είναι μεγάλη και η πολεοδομική θέση που κατέχει σημαντική. Βρίσκεται στην είσοδο του χαρακτηρισμένου παραδοσιακού οικισμού της Άνω Πόλης στην Θεσσαλονίκη, και λειτουργούσε ως ανδρικό και γυναικείο λουτρό. Συγκεκριμένα βρίσκεται μεταξύ των οδών Θεοτοκοπούλου, Κρίσπου, Χρυσοστόμου και Φιλοκτήτου στην Άνω Πόλη. Το μνημείο χρονολογείται γύρω στα 1300 και υπολογίζεται πως λειτούργησε σαν λουτρό για 7 ολόκληρους αιώνες. Το λουτρό αποτελείται από επιτοίχιους αεραγωγούς για την σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας του αέρα και δεξαμενή. Συνέχισε να λειτουργεί και επί Τουρκοκρατίας όπου και πήρε την ονομασία Κουλέ Καφέ από την συνοικία "Κουλέ Καφέ" στην οποία βρισκόταν. Το Βυζαντινό Λουτρό, συνέχισε να λειτουργεί ακατάπαυστα μέχρι το 1940. Από το 1970 μέχρι και σήμερα γίνονται έργα υποστυλώσης και αποκατάστασής του. Σήμερα το Βυζαντινό λουτρό, υπάγεται στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της Θεσσαλονίκης και αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ομάδα: Άννα-Λούλα Καγιάννη, Άννα Λαλοπούλου, Αναστασία Λάτσε, Ειρήνη Τσεπέλη
Πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/Βυζαντινό_Λουτρό_Άνω_Πόλης_(Θεσσαλονίκη) http://el.wikipedia.org/wiki/Λουτρά_Ζευξίππου http://www.exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=ypomeleti&id=1&sub=322&lang=gr&lev el=1 http://www.byzantium1200.com/zeuxippos.html
Λουτρά Ζεύξιππου (Αναπαράσταση) byzantium1200.com
Λουτρά Ζεύξιππου (Αναπαράσταση) byzantium1200.com
Βυζαντινά λουτρά (Θεσσαλονίκη)
ΒΒέέρροοιιαα
Η Παλιά Μητρόπολη της Βέροιας H Βέροια μία από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες σε ευρωπαϊκό έδαφος με ιδρυτή τον Απόστολο Παύλο, με συνεχή ιστορία από την αρχαιότητα ως σήμερα, αποκτούσε ιδιαίτερη σημασία όσο τα σύνορα του μεσαιωνικού ελληνικού κράτους στένευαν. Το 1001 ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β' έδωσε τέλος σε μια πρόσκαιρη βουλγάρικη κατοχή της πόλης. Μετά ακολούθησε λιγότερο ή περισσότερο την τύχη της Θεσσαλονίκης. Η περιοχή της αναδείχθηκε σε διοικητική περιφέρεια (θέμα) στις αρχές του 11ου αι. Η Βέροια αντιμετώπισε πάλι αναστατώσεις που προξένησαν διάφοροι κατακτητές (Φράγκοι, Βούλγαροι, Σέρβοι) στον 13ο και 14ο αι. Η άλωσή της από τους Τούρκους έγινε το 1433. Η πόλη έγινε αρχιεπισκοπή στα τέλη του 13ου και μητρόπολη στις αρχές του 14ου αι. Σήμερα διατηρούνται σε αυτήν 48 ιστορικοί ναοί, από τους οποίους 39 έχουν τοιχογραφίες χρονολογημένες από το 1200 ως και τον 18ο αι. Ένας από τους σημαντικότερους ναούς, η Παλιά Μητρόπολη Βέροιας οικοδομήθηκε από τον επίσκοπο Νικήτα στα τέλη του 11ου Αιώνα μ.Χ. (1070-1080). Είναι από τους μεγαλύτερους βυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων και η αρχαιότερη σωζόμενη βυζαντινή εκκλησία της Βέροιας. Ο τύπος του ναού είναι της τρίκλιτης βασιλικής με ξύλινη στέγη. Ο κυρίως ναός επικοινωνούσε με το νάρθηκα μέσω τρίβηλου ανοίγματος. Στα ανατολικά προεξέχει η ημικυκλική αψίδα του ιερού βήματος, όπου ανοίγεται τρίλοβο παράθυρο. Μεγάλης σημασίας είναι η ζωγραφική διακόσμηση του ναού, μεγάλο μέρος της οποίας χρονολογείται τον 13ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες του ανατολικού τομέα του βόρειου κλίτους, χρονολογούνται το 1320 και είναι ενδεικτικές των τάσεων της παλαιολόγειας αναγέννησης. Κατά την Οθωμανική περίοδο, μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος και πήρε το όνομα Χουνκιάρ Τζαμί. Απέκτησε μιναρέ (πύργο) και σοβατίστηκε εξωτερικά και εσωτερικά. Τον Οκτώβριο του 2010 ξεκίνησαν εργασίες διατήρησης και αποκατάστασης του μνημείου από την 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Βέροιας.
Πηγές: http://www.veria.gr http://www.imma.edu.gr http://odysseus.culture.gr http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1994/08/14081994.pdf εικόνες Google
Ομάδα: Παπαδόπουλος Στ., Παπαδόπουλος Γ.
Ο Χριστός Χαλκίτης περί το 1200
Εξωτερικό κατά τη διάρκεια έργων
Κεντρικό Κλίτος
Κάτοψη Σχεδίων του ναού
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Το Μέγα Παλάτιον Το Μέγα Παλάτιον των Βυζαντινών αυτοκρατόρων στην Κωνσταντινούπολη ήταν η καρδιά των τελετών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας επί χίλια χρόνια και καταλάμβανε μια περιοχή η οποία σήμερα έχει κηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Μέγα Παλάτιον έχει μεγάλη πολιτιστική και ιστορική σημασία, καθώς άσκησε αξιόλογη επιρροή τόσο στη δυτικοευρωπαϊκή όσο και στην ανατολική αρχιτεκτονική των ανακτόρων, αποτελώντας το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη ρωμαϊκή αυτοκρατορική αρχιτεκτονική και τη μεσαιωνική. Παρ’ όλ’ αυτά είναι εν μέρει μόνο γνωστό. Κατάλοιπά του βρίσκονται θαμμένα κάτω από μεταγενέστερα κτήρια, κυρίως κάτω από το Σουλτάν Αχμέτ τζαμί, και είναι γνωστά μόνο μέσα από κείμενα και παλαιότερες αναπαραστάσεις. Το βασικό συγκρότημα του Κωνσταντίνου συμπληρωνόταν με προσθήκες και επεκτεινόταν με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να λάβει το Μέγα Παλάτιο τη μορφή και το χαρακτήρα μιας πόλης μέσα σε πόλη. Δεν ήταν ένα κτίριο, αλλά ένα συγκρότημα οικοδομημάτων που αποτελούνταν από μεγάλες αίθουσες για συμπόσια και επίσημες δεξιώσεις, βιβλιοθήκες, εκκλησίες, στρατώνες, στοές, λουτρά, αυλές και κήπους, καθώς και τη λεγόμενη αίθουσα της Πορφύρας, στην οποία γεννιόταν τα παιδιά των εν ενεργεία αυτοκρατόρων. Ο ιστορικός Προκόπιος αναφέρει ότι ο Ιουστινιανός Α’ έκτισε τα προπύλαια της Χαλκής Πύλης, τα οποία κόσμησε με ψηφιδωτά που απεικόνιζαν τον ίδιο και τη σύζυγο του Θεοδώρα σε τελετές θριάμβου ενάντια στους βασιλείς των Βανδάλων και των Γότθων. H μεγάλη αίθουσα στην οποία παραθέτονταν τα επίσημα αυτοκρατορικά Χρυσοτρίκλινος, μία οκταγωνική αίθουσα, που απέβη η αίθουσα του θρόνου, όπου πραγματοποιούνταν οι αυτοκρατορικές τελετές. Ο αυτοκράτορας Τιβέριος ανακατασκεύασε το βόρειο τμήμα του παλατιού και το μετέτρεψε σε διαμερίσματα για τον ίδιο και την οικογένειά του. Η φιλολογική και αρχαιολογική έρευνα για το Μεγάλο Παλάτι ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα με τη συστηματική μετάφραση και την ιστορική ανάλυση των σωζόμενων χειρογράφων. Σπουδαιότερη πηγή από την οποία αντλούνται πληροφορίες για το Μεγάλο Παλάτιο είναι το Περί βασιλείου τάξεως (λατ. De Cæremoniis Aulæ Byzantinæ) που συντάχθηκε από ή για τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητο στα μέσα του 10ου αιώνα.
ΔΔάάφ φννηη Χτίστηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τους διαδόχους του τον 4ο και 5ο αι. Ήταν η πτέρυγα με τις κατοικίες του παλατιού και επικοινωνούσε με το αυτοκρατορικό θεωρείο στον ιππόδρομο. Ωστόσο ,από τον 10αι. εγκαταλείφτηκε και άρχισε να καταρρέει σταδιακά, κατάσταση η οποία επιδεινώθηκε από τη λεηλάτηση που υπέστη κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας (1204-1261). Πηγές: http://www.byzantium1200.com/greatpalace.html http://www.byzantium1200.com/chalke.html http://el.wikipedia.org/wiki/Μέγα _Παλάτιον http://en.wikipedia.org/wiki/Great_Palace_of-Constantinople http://stin-e-taxi.blogspot.gr/2011/11/blog-post_6702.html http://www.byzantium1200.com/greatpalace.html http://stoprotothranio.blogspot.gr/2010/11/blog-post_09.html http://www.antoine-helbert.com/fr/portfolio/annexe-work/byzance-architecture.html Ομάδα: : Χαρούλα Ράπτη, Ηλιάνα Μήτσα, Αναστασία Σατανάκη, Κατερίνα Μάρογλου.
Μέγα Παλάτιον (Αναπαράσταση)
Μαγναύρα: Ήταν η αίθουσα των δεξιώσεων.
Σχεδιαστική αναπαράσταση της περιοχής του Παλατιού, της Αγ. Σοφίας και του Ιπποδρόμου.
Μέγα Παλάτιον (Αναπαράσταση)
Αυγουσταίο: Η πρώτη αίθουσα του Θρόνου
Ψηφιδωτά από το Μέγα Παλάτιον
ΑΑθθήήνναα
Moνή Δαφνίου Η Μονή Δαφνίου βρίσκεται στο Χαϊδάρι, αριστερά της Ιεράς Οδού, που εξακολουθεί από την αρχαιότητα να οδηγεί από την Αθήνα στην Ελευσίνα. Η μονή ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα πάνω στα ερείπια του ναού του Δαφναίου Απόλλωνα. Το καθολικό της μονής χρονολογείται στον όψιμο 11ο αιώνα και ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του οκταγωνικού σταυροειδούς ναού. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα υπάρχοντα αρχαιολογικά δεδομένα, η εξοχική περιοχή του Χαϊδαρίου ήταν σχετικά έρημη στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια, δηλαδή κατά τη μακρόχρονη περίοδο από τον 4ο μέχρι και τον 18ο αιώνα. Η προέλευση της ονομασίας της μονής έχει συνδεθεί από τους περισσότερους ερευνητές με το αρχαίο ιερό του Δαφναίου ή Δαφνηφόρου Απόλλωνα, στη θέση του οποίου έχει χτιστεί το μοναστήρι. Κάποιοι άλλοι την αποδίδουν στις δάφνες που προφανώς αφθονούσαν στην περιοχή και ενδεχομένως συνδέονται και με την ίδρυση του αρχαίου ιερού. Στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες συστηματικές μελέτες του μνημείου, οι δάφνες είχαν αρχίσει να σπανίζουν. Η ονομασία της μονής Δαφνίου έχει συσχετιστεί και με την Παναγία της Δάφνης στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την παράδοση που διηγήθηκε η ηλικιωμένη μοναχή Μάρθα γύρω στο 1870 στον Γεώργιο Λαμπάκη (1854-1912), η ονομασία καθώς και η ίδρυση του Δαφνίου σχετίζονται με τη βασιλοπούλα Δάφνη. Στο καθολικό της μονής σώζονται ψηφιδωτά, τα καλύτερα διατηρημένα της πρώτης περιόδου (Δυναστεία Κομνηνών, 1100 περίπου) που αντιπροσωπεύεται από την αυστηρή και ιερατική απεικόνιση του Παντοκράτορα Χριστού στο εσωτερικό του τρούλου, κύριο χαρακτηριστικό της Μακεδονικής εποχής. Μετά τη λεηλασία της μονής από τους Σταυροφόρους το 1205, ο Όθων ντε λα Ρος (Otto de la Roche), Δούκας των Αθηνών, την παραχώρησε στους Κιστερκιανούς μοναχούς. Οι Γάλλοι μοναχοί ανοικοδόμησαν τον εξωνάρθηκα, πρόσθεσαν έναν περίβολο γύρω από το μοναστήρι καθώς και άλλες αλλαγές μέχρι και την εκδίωξή τους από τους Τούρκους, όταν η μονή παραδόθηκε το 1458 και πάλι στους ορθόδοξους μοναχούς. Τότε φιλοτεχνήθηκαν οι αποσπασματικά σωζόμενες τοιχογραφίες στον κυρίως ναό που απεικονίζουν την Δέηση, την Θυσία του Αβραάμ, ολόσωμους αγίους, ιεράρχες και διακοσμητικά θέματα (17ος και 18ος αι.). Μετά το 18ο αι. η μονή παρακμάζει σταδιακά διότι υφίσταται συχνά ληστρικές επιδρομές. Στον 19ο αι. για μικρό χρονικό διάστημα (1883-1885) στο μοναστήρι στεγάστηκε το Δημόσιο Ψυχιατρείο. Οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του συγκροτήματος και συντήρησης του ψηφιδωτού διακόσμου του καθολικού άρχισαν από τα τέλη του 19ου αιώνα και συνεχίζονται κατά διαστήματα μέχρι σήμερα. Οι εργασίες συνολικής αποκατάστασης της μονής εντατικοποιήθηκαν μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999. Το μνημείο περιλαμβάνεται στον Παγκόσμιο Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Πηγές:
http://el.wikipedia.org/ http://www.haidari.gr/Default.aspx?tabid=169&language=el-GR http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1514 http://exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=monument&lang=gr&id=5&sub=647&sub2=143 &template=accessible
Ομάδα: Ογκανιάν Ρ., Παρπουτζή Αθ., Παπαιωάννου Χρ. (Β4)
Μονή Δαφνίου Άποψη της Μονής Δαφνίου σε παλιά φωτογραφία
Αναπαράσταση νότιας όψης του Καθολικού
Το εξωτερικό του Καθολικού
Ψηφιδωτό από τη Μονή Δαφνίου
Αναπαράσταση της Δυτικής όψης του Καθολικού
ΒΒοοιιω ωττίίαα
Μονή Οσίου Λουκά Η Μονή Οσίου Λουκά είναι χτισμένη στις δυτικές υπώρειες του Ελικώνα κάτω από την ακρόπολη της αρχαίας Στείριδας, κοντά στο χωριό Στείρι, στη Βοιωτία. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της μεσοβυζαντινής τέχνης και αρχιτεκτονικής και περιλαμβάνεται στην κατάλογο μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ από κοινού με τα άλλα δύο σωζόμενα μοναστήρια της μεσοβυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα, τη Νέα Μονή και τη Μονή Δαφνίου. Ο Όσιος Λουκάς είναι ωστόσο μεγαλύτερος και διαφέρει από το Δαφνί και τη Νέα Μονή στο ότι είναι αφιερωμένος σε ένα μοναδικό Όσιο, τον Όσιο Λουκά τον Στειριώτη (29 Ιουλίου 896 - 7 Φεβρουαρίου 953). Το μοναστήρι του Οσίου Λουκά βρίσκεται σε γραφική πλαγιά του Ελικώνα σε τοποθεσία όπου βρισκόταν άλλοτε ναός της Στειρίτιδας Δήμητρας και περιβάλλεται από οροπέδιο που καλύπτεται από ελαιώνα. Το φυσικό τοπίο δεν έχει αλλοιωθεί από οικιστική ή άλλη δραστηριότητα και διατηρεί την αυθεντικότητά του. Πληροφορίες για την ιστορία του μοναστηριού αντλούνται από τον βίο του Οσίου Λουκά, έργο ανωνύμου του 962, και τις Ακολουθίες της Κοιμήσεως και της Ανακομιδής του λειψάνου του, πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες κατά τους αρχαιολόγους. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, ιδρυτής της μοναστικής ζωής στη Μονή είναι ο ίδιος ο Όσιος, ο οποίος ασκήτευσε εκεί τα τελευταία επτά χρόνια της ζωής του (946-953). ΑΑρρχχιιττεεκκττοοννιικκήή Το μοναστήρι με τις δύο μεγάλες εκκλησίες (το ναό της Παναγίας και το Καθολικό), την Κρύπτη, το καμπαναριό, τα κελλιά και τ' άλλα κτίσματα, αφιερωμένο στον θαυματουργό Όσιο Λουκά, απέκτησε σύντομα μοναδική ακτινοβολία και τούτο γιατί η μορφή της τέχνης του θεωρείται πρότυπο για τα βυζαντινά μνημεία του 11ου αι. σε όλη την Ελλάδα. Ο Ναός της Παναγίας ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο, ο οποίος διακρίνει την αρχιτεκτονική σχολή της Κωνσταντινούπολης. Στη διάρκεια αναστηλωτικών εργασιών, κάτω από την ορθομαρμάρωση του καθολικού αποκαλύφθηκε μια εξαιρετική τοιχογραφία, που διακοσμούσε άλλοτε τον ανατολικό τοίχο του νοτίου διαμερίσματος του εξωνάρθηκα. Η μοναδική τοιχογραφία που σώθηκε από την αρχική διακόσμηση του ναού της Παναγίας ιστορεί την εμφάνιση του αρχάγγελου Μιχαήλ στον Ιησού του Ναυή πριν από την άλωση της Ιεριχούς. Τοιχογραφίες διασώζονται και στο νότιο σκέλος του σταυρού και το διακονικό. Παριστάνονται συνολικά πέντε μορφές ιεραρχών που έχουν χρονολογηθεί στο τέλος του 12ου αι. Το Καθολικό, που χτίστηκε για να στεγάσει τα λείψανα του οσίου, είναι η μεγαλύτερη εκκλησία του συγκροτήματος και βρίσκεται στα νότια της εκκλησίας της Παναγίας. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς οκταγωνικού ναού, στον οποίο ο τρούλος (διαμέτρου περίπου 9 μ.) στηρίζεται σε οκτώ πεσσούς αντί των τεσσάρων του κανονικού εγγεγραμμένου σταυροειδούς ναού. Οι πεσσοί αυτοί είναι τοποθετημένοι πιο κοντά στους τοίχους διευρύνοντας τον κεντρικό χώρο του κυρίως ναού. Ο συγκεκριμένος τύπος είναι ειδικότερα γνωστός ως σύνθετος οκταγωνικός ή ηπειρωτικός, καθώς η σταυροειδής διάταξη διατηρείται στις καμάρες της οροφής και ανάμεσά τους παρεμβάλλονται ημιχώνια. Χαρακτηριστικό του τύπου είναι και η διαμόρφωση περιστώου γύρω από τον κεντρικό χώρο του κυρίως ναού.
Πηγές:
http://el.wikipedia.org/wiki/ http://www.imtl.gr/?page_id=691 http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=8081 http://www.distomo.gr/osios_loukas.htm
Ομάδα: Καπάνταη Βασ., Καπάνταση Χρ., Λουπεΐδου Ρ.
Ο τρούλος του καθολικού Το καθολικό της Μονής
Εσωτερική άποψη του τρούλου του Ναού της Παναγίας
Το καθολικό της Μονής (αριστερά) και ο Ναός της Παναγίας (Δεξιά)
Ψηφιδωτό από τη Μονή Οσίου Λουκά Ψηφιδωτό από τη Μονή Οσίου Λουκά
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Ναός της Αγίας Ειρήνης Η εκκλησία βρίσκεται κοντά στον ναό της Αγίας Σοφίας. Ανάμεσα σε δύο αυτές εκκλησίες είναι μια πλατιά λεωφόρος, στην οποία ο Ιουστινιανός είχε κτίσει τον ξενώνα του Σαμψών, τον οποίο συχνά αναφέρουν τα Βυζαντινά χρονικά. Σύμφωνα με την παράδοση, στην ίδια τοποθεσία βρισκόταν μια προγενέστερη, πολύ μικρότερη εκκλησία, που τον 4ο αιώνα ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ αποφάσισε να ξαναχτίσει, διευρύνοντάς την, και την αφιέρωσε στην αγία Ειρήνη. Υπήρχαν και άλλες δύο εκκλησίες με το ίδιο όνομα. Η μία στην βόρεια παραλία της πόλης, η άλλη στον Γαλατά. Κοντά στην εκκλησία ήταν δύο ασκητήρια, τα οποία πυρπολήθηκαν μαζί με τον νάρθηκα και τον ξενώνα του Σαμψών 32 χρόνια μετά την ανίδρυση της εκκλησίας. Από τις αφηγήσεις των ιστορικών του Βυζαντίου συμπεραίνουμε ότι τότε δεν χωρίζονταν δια τείχους από την Αγία Σοφία. Πάνω από το θυσιαστήριο ήταν μεγάλος σταυρός επί του τρούλου της κόγχης και κοντά στο ιερό το καλούμενο φρέαρ. Η εκκλησία αυτή κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο και ονομάζονταν και «Πατριαρχείο». Μέχρι το έτος 360, και πριν την κατασκευή της Αγίας Σοφίας, ήταν η μητρόπολη της Κωνσταντινούπολης. Καταστράφηκε για πρώτη φορά από τον αγελαίο και συρφετό όχλο στην Στάση του Νίκα επί Ιουστινιανού, για να ξαναοικοδομηθεί στην ίδια θέση από τον αυτοκράτορα αυτόν. Ο νάρθηκας ξανακάηκε μαζί με τα δύο κοντινά ασκητήρια και τον ξενώνα του Σαμψών λίγα χρόνια μετά την ανοικοδόμηση της εκκλησίας. Η Αγία Ειρήνη, αποτελεί εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής τρουλαίας βασιλικής. Χωρίς να έχει ξεπεράσει ποτέ την Αγία Σοφία, η Αγία Ειρήνη παραμένει η δεύτερη σε μέγεθος κωνσταντινουπολίτικη εκκλησία. Είναι μια υποδειγματική τρουλαία βασιλική, τρίκλιτη, με υπερώα στις τρεις πλευρές που ανοίγονταν στον κεντρικό χώρο και προς το ιερό στα ανατολικά, ένας αρχιτεκτονικός τύπος που εμφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη ήδη στα τέλη του 5ου ή στις αρχές του 6ου αιώνα. Η εκκλησία δεν είχε δικούς της ιερείς, αλλά και εκεί ιερουργούσαν οι ιερείς της Αγίας Σοφίας. Συνήθως παρευρίσκονταν και ο Πατριάρχης, ο οποίος στην Αγία Σοφία λειτουργούσε μόνο στις μεγάλες δεσποτικές εορτές, παρόντων και των βασιλέων. Στην εκκλησία αυτή συγκροτήθηκε επί Θεοδοσίου του μεγάλου η δευτέρα οικουμενική σύνοδος, γι αυτό και έχει μείνει αξιοσέβαστη τόσο στο Βυζάντιο όσο και στους ξένους. Αργότερα ο ναός έπαψε να λειτουργεί και μετατράπηκε σε αποθήκη όπλων. Πηγές: http://www.exploringbyzantium.gr http://el.wikipedia.org/wiki http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=10872 http://www.byzantium1200.com http://vizantinonistorika.blogspot.gr/2013/06/blog-post_29.html Ομάδα: Κολιαδήμας Αρ., Κηπουρός Σ., Κοτίδου Ο., Μακούλη Ε., Ιωαννίδου Μ.
Αγία Ειρήνη (Αναπαράσταση)
Αγία Ειρήνη (Εξωτερικό)
Αγία Ειρήνη Αγία Ειρήνη (Εσωτερικό)
Αγία Ειρήνη (Κάτοψη) Αγία Ειρήνη (Εξωτερικό)
Θ Θεεσσσσααλλοοννίίκκηη
Παναγία των Χαλκέων Η Παναγία των Χαλκέων είναι μια βυζαντινή εκκλησία που χτίστηκε τον 11ο αιώνα και βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη. Το όνομα της οφείλεται στα εργαστήρια επεξεργασίας χαλκού, που βρίσκονταν απέναντι από τον ναό κατά τα μεσαιωνικά χρόνια ("Η Παρθένος των Χαλκουργών"). Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που βρίσκεται σε μία από τις εισόδους της εκκλησίας ο ναός χτίστηκε το 1028 από τον πρωτοσπαθάριο Χριστόφορο και την οικογένειά του, του οποίου ο τάφος στο μέσο του βόρειου τοίχου. Στοιχεία της εποχής μας δίνουν την πληροφορία πώς στην θέση της υπήρχε ένας αρχαίος ειδωλολατρικός ναός. Με την άλωση της πόλης το 1430 από τους Οθωμανούς Τούρκους η εκκλησία μετατράπηκε σε τζάμι και έλαβε την επωνυμία «Καζαντζιλάρ Τζαμί» (=Τζαμί των χαλκωματάδων). Μερικές αγιογραφίες του ναού σώζονται έως και σήμερα. Ο ναός κοσμήθηκε με τοιχογραφίες ταυτόχρονα με την ίδρυση του, όπως μας πληροφορεί η κτητορική επιγραφή στην καμάρα του ιερού Βήματος. Σώζονται λίγες χριστολογικές σκηνές στον κυρίως ναό (Γέννηση, Υπαπαντή, Προσκύνηση των Μάγων, Πεντηκοστή) και λειτουργικές στο ιερό βήμα, η Yπεραγία Θεοτόκος , Ιεράρχες και η Κοινωνία των Αποστόλων. Στο νάρθηκα αναπτύσσεται η Δευτέρα Παρουσία. Στην εποχή των Παλαιολόγων, ανακαινίστηκε ο ζωγραφικός διάκοσμος, με νέες παραστάσεις, από τις οποίες σώζονται η Κοίμηση της Θεοτόκου, λίγες σκηνές του Ακάθιστου Ύμνου και μορφές πολλών Αγίων. Ο ναός στην εποχή της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης είχε μεταβληθεί σε ερείπιο. Αναστηλώθηκε το 1932 από τους Ευαγγελίδη και Ζάχο. Από άποψη τοιχοδομίας περιορίζεται μόνο σε πλινθοδομή. Ο ναός ανήκει αρχιτεκτονικά στον νέο τύπο που διαμορφώνεται την εποχή της δυναστείας των Μακεδόνων αυτοκρατόρων, σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Η επίδραση της αρχιτεκτονικής της Κωνσταντινούπολης είναι εμφανής τόσο στον τύπο του ναού όσο και στην τοιχοποιία του. Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις κίονες και εξωτερικά είναι οκταγωνικός με έναν ψευδοκίονα στην κάθε γωνία. Χαρακτηριστικό επίσης του ναού είναι και η ύπαρξη ορόφου πάνω από το νάρθηκα, στο δυτικό τμήμα του. Το στοιχείο μάλιστα αυτό που συναντάται συνήθως σε μοναστηριακούς ναούς, δημιουργεί τη βάσιμη άποψη πως ο ναός της Παναγίας των Χαλκέων ίσως να ήταν καθολικό κάποιας μονής για την οποία όμως δεν έχουμε στοιχεία. Μετά τους σεισμούς του 1978 πραγματοποιήθηκαν εργασίες συντήρησης του ναού και των τοιχογραφιών. Πηγές Άρθρου: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
wikipedia.gr odysseus.culture.gr it.uom.com thessaloniki4all.gr anoiktomouseio.gr Εγκυκλοπαίδεια
7.
google.gr
Πηγές εικόνων:
ΟΜΑΔΑ:Ορφανίδου Χρ. , Παπαδοπούλου Μαρ., Σαββίδου Αικ., Σαμολαδά Ευγ.
Φωτογραφία του Ναού από τα μέσα του 20ου αι.
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Τα Θαλάσσια Τείχη Η Κωνσταντινούπολη τον 15ο αι. ήταν περιτειχισμένη και από ξηρά και από θάλασσα. Η αρχική οχύρωση της πόλης είχε γίνει από τον Μέγα Κωνσταντίνο, αλλά είχε καταστραφεί από σεισμό το 412. Τότε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β' οχύρωσε εκ νέου την Κωνσταντινούπολη στο διάστημα 408-413. Αυτή η οχύρωση διατήρησε το άβατο στην Κων/πολη για 1000 χρόνια. Η μορφή της περιτειχισμένης Κωνσταντινούπολης μπορεί να περιγραφεί ως τριγωνική. Ως βάση του τριγώνου ήταν τα χερσαία τείχη ενώ οι πλευρές του, που αποτελούσαν και την ακτογραμμή της πόλης, σχηματιζόταν από τα θαλάσσια τείχη. Η πόλη προστατευόταν και από την πλευρά της θάλασσας με τείχη που εκτεινόταν κατά μήκος του Κεράτιου, του Βοσπόρου και της Προποντίδας, πάνω σχεδόν στην ακτογραμμή. Τα θαλάσσια τείχη ανήκαν στο ίδιο οχυρωματικό πρόγραμμα του Θεοδοσίου του Β’, χτίστηκαν το 439, και επισκευάστηκαν πολλές φορές στη συνέχεια. Η πρόσβαση στην πόλη από την θάλασσα παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες χάρης σε ένα ισχυρό θαλάσσιο ρεύμα στον Βόσπορο, τους βόρειους ανέμους αλλά και μια σειρά από ξέρες και ύφαλους που υπήρχαν στην Προποντίδα. Έτσι, για την προστασία των ακτών αρκούσε μόνο μια σειρά τειχών, με εξαίρεση τη συνοικία του Πετρίου στον Κεράτιο. Οι σημαντικότερες πύλες του θαλάσσιου τείχους ήταν η Ξυλόπορτα, η Βασιλική, του Κυνηγού, των Πηγών, των Δρουγγαρίων, του Νεωρίου, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Αιμιλιανού, της Ψαμαθιάς, και του Ιωάννη Στουδίτη. Τα τείχη αυτά εμπόδιζαν τις επιθέσεις από τη θάλασσα. Είχαν πάχος 3 με 4 μέτρα ενώ το ύψος τους είχαν 10 με 15 μέτρα. Υπήρχαν πύργοι, ύψους περίπου 13 με 15 μέτρων, αλλά ορθωνόντουσαν σε ακαθόριστα διαστήματα πάνω στα τείχη. Οι πύλες του παράκτιου τείχους ήταν μικρότερες του χερσαίου τείχους και λειτουργούσαν κυρίως ως εμπορικές για τους εμπόρους και για εφοδιασμό για τα στρατεύματα μέσω της θαλάσσιας οδού. Ειδικότερα: Το παραθαλάσσιο τείχος του Κερατίου κόλπου εκτείνονταν από την συνοικία των Βλαχερνών μέχρι την παλαιά Ακρόπολη και είχε ύψος 10μ. περίπου, 17 πύλες, 110 πύργους και μήκος 5.600 μ. Στην εξωτερική πλευρά του υπήρχε μια στενή λωρίδα γης. Το τείχος της Προποντίδας, που ξεκινούσε από την Ακρόπολη και έφτανε ως την αποβάθρα των Πηγών, είχε ύψος 12 ως 15 μ., διέθετε 188 πύργους, περίπου 13 πύλες και είχε μήκος 8.900 μ. Σχεδόν σε όλο το μήκος το τείχος της Προποντίδας ήταν δίπλα στη θάλασσα, επομένως η αποβίβαση εχθρικών δυνάμεων ήταν αδύνατη και το έργο της άμυνας καθίστατο πιο εύκολο.
Πηγές:
http://www.schooltime.gr/wp-content/uploads/2013/05/alosi-tis-konstantinoupolis_www.schooltime.gr_.pdf http://www.exploringbyzantium.gr http://www.slideshare.net/chroniang/ss-11433958 http://www.hellinon.net/metaALOSI.htm http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%C E%BD%CE%AC_%CE%A4%CE%B5%CE%AF%CF%87%CE%B7 http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=10872 http://eistinpolin330.blogspot.gr/2011/02/blog-post.html http://www.byzantium1200.com
Ομάδα: Νικολάου, Μπερμπέρης και Μαλάνια (Β3)
Εικ.1: Τα θαλλάσια τείχη μετά την αποκατάσταση
Εικ. 3: Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη – Οχυρώσεις και λιμάνια
Εικ. 5: Πύργος 1 των χερσαίων τειχών. Αυτό είναι το σημείο όπου τείχη του Θεοδοσίου πληρούν τα θαλάσσια τείχη (αναπαράσταση)
Εικ. 2: Το μόνο τμήμα των τειχών όπου οι τοίχοι και η θάλασσα συναντιούνται κοντά Γενί Καπί
Εικ. 4: Ο μαρμάρινος πύργος (αναπαράσταση)
Εικ. 6: Το είναι μια προσαρμογή του χάρτη W. MüllerWiener της Κωνσταντινούπολης, η οποία βασίζεται στην Ανώνυμη Εταιρεία της Οθωμανικής μελέτης και των αστικών επιχειρήσεων (Κωνσταντινούπολη 1922). Η ακτογραμμή έχει προσαρμοστεί για να δείξει τα λιμάνια από του έτος 1200.
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Μονή της Χώρας Η Μονή της Χώρας υπήρξε ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι μέχρι το 16ο αιώνα, όταν οι Οθωμανοί το μετέτρεψαν σε τζαμί, ενώ από το 1958 λειτουργεί ως μουσείο. Ο ναός της Χώρας είναι αφιερωμένος στο Χριστό Σωτήρα και θεωρείται ως ένα από τα λαμπρότερα σωζόμενα δείγματα βυζαντινών εκκλησιών. Τους τοίχους της κοσμούν ψηφιδωτά και τοιχογραφίες εξαιρετικού κάλλους αν και πολλά από αυτά καλύφθηκαν με ασβέστη από τους Οθωμανούς. Η πρώιμη ιστορία της μονής δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο, ενώ έχει αποδοθεί και στον Κρίσπο (7ος αι.). Σήμερα έχει αποδειχθεί πως ο ναός χτίστηκε το διάστημα 1077-81 από την Μαρία Δούκαινα . Υπέστη σοβαρή φθορά, πιθανώς εξαιτίας σεισμού, και επισκευάστηκε το 1120 από τον Ισαάκιο Κομνηνό. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (1316-21) και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, του νότιου παρεκκλησίου, καθώς και την διακόσμηση του ναού με ψηφιδωτά και τοιχογραφίες . Επιπλέον, κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, χτίζοντας παράλληλα νοσοκομείο και δωρίζοντας σε αυτή την αξιόλογη συλλογή βιβλίων του. Η μονή μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος (1481-1512) και έγινε γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί. Σημαντικό μέρος της διακόσμησης του ναού καταστράφηκε. Το 1948 τέθηκε σε εφαρμογή πρόγραμμα αναστήλωσης του μνημείου και από το 1958 λειτουργεί ως μουσειακός χώρος. Πάνω από την μεγάλη θύρα από την οποία εισέρχονταν εκ του εσωτερικού νάρθηκα στο ναό, βρίσκεται η εικόνα του Θεοδώρου του Μετοχίτη . Ο Θεόδωρος Μετοχίτης πλούσια ενδεδυμένος παριστάνεται σε στάση προσκύνησης προσφέροντας το ομοίωμα του ναού στον ένθρονο Χριστό. Ο ναός είχε δύο νάρθηκες τους οποίους κοσμούσαν μωσαϊκά και τοιχογραφίες του Μετοχίτη. Τα μωσαϊκά του δεύτερου νάρθηκα είναι έξι ημικύκλια που απεικονίζουν τον Χριστό να θεραπεύει ποικίλες ασθένειες. Επίσης πάμπολλες εικόνες διακοσμούν τους τρούλους και τους τοίχους. Οι εικόνες είναι από τις ωραιότερες Βυζαντινές. Τα χρώματα είναι έντονα, οι αναλογίες των μελών αρμονικές και η έκφραση των προσώπων φυσική. Ο μεσαίος τρούλος έχει μία ρωγμή που τον διασχίζει. Στο εσωτερικό του ναού διασώζονται διάφορα μάρμαρα αρμονικής συναρμογής. Δίπλα στον κεντρικό ναό υπάρχει ταφικό παρεκκλήσι με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Η ωραιότερη είναι αυτή της Αναστάσεως στην κόχη, όπου το θέμα που παρουσιάζεται δεν υπάρχει σε καμία άλλη εκκλησία: Ο Χριστός αρπάζει από το βασίλειο του θανάτου με το ένα χέρι τον Αδάμ και με το άλλο την Εύα, σώζοντάς τους και τους δύο ο ίδιος. Σε όλες τις υπόλοιπες τοιχογραφίες που έχουν σωθεί και περιγράφουν την ίδια σκηνή ο Χριστός σώζει μόνο τον Αδάμ, ενώ η Εύα σώζεται επειδή πιάνεται από το χιτώνα του Αδάμ. Αυτό το στοιχείο θεωρείται μια καινοτομία της Παλαιολόγιας Αναγέννησης, κατά την οποία φαίνεται να αναβαθμίζεται η θέση της γυναίκας . Πηγές: http://www.exploringbyzantium.gr http://el.wikipedia.org/wiki/ http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=10872 http://www.pamekonstantinoupoli.gr/sight.php?ID=11
http://www.byzantium1200.com Ομάδα: Τριαρίδου Β., Τσαβδαρίδου Χ., Στεφανίδου Κ. (Β5)
Σχέδιο της Μονής 1877 Μονή της Χώρας (Εξωτερικό)
«Η εις Άδου Κάθοδος» από τη Μονή της Χώρας
Μονή της Χώρας (Αναπαράσταση)
Μονή της Χώρας (Κάτοψη)
Μονή της Χώρας
Θ Θεεσσσσααλλοοννίίκκηη
Παναγία Αχειροποίητος Η εκκλησία της Αχειροποιήτου είναι παλαιοχριστιανική βασιλική της Θεσσαλονίκης, σωζόμενη σήμερα στην ίδια μορφή που κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα. Βρίσκεται στην οδό Αγίας Σοφίας, απέναντι από την πλατεία Μακεδονομάχων και η ίδρυσή της τοποθετείται στην περίοδο 450-475. Είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο και η ονομασία της οφείλεται στην "αχειροποίητη" λατρευτική εικόνα της Θεοτόκου δεομένης που βρισκόταν στο ναό.
ΗΗ ααρρχχιιττεεκκττοοννιικκήή ττοουυ Ν Νααοούύ Ο ναός της Αχειροποιήτου ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της παλαιοχριστιανικής τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα, η οποία καταλήγει στα ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα. Έχει μήκος 51,90 μ. και πλάτος 30,80 μ. και είναι κτισμένος με την κλασσική παλαιοχριστιανική τοιχοποιία στην οποία ζώνες λιθοδομής εναλλάσσονται με ζώνες πλινθοδομής. Δύο κιονοστοιχίες, με 12 κίονες η καθεμία, διαιρούν το ναό σε τρία κλίτη. Το κεντρικό κλίτος, που απολήγει ανατολικά στο ιερό βήμα, έχει πλάτος 14,20 μ. ενώ τα πλάγια κλίτη έχουν πλάτος 6,20 - 6,30 μ. Το βόρειο κλίτος επικοινωνεί ανατολικά με κτίσμα που έγινε παρεκκλήσι στα μεσοβυζαντινά χρόνια και σήμερα τιμάται στο όνομα της Αγίας Ειρήνης. Στον νότιο εξωτερικό τοίχο, η κεντρική θύρα εισόδου φέρει μνημειώδες πρόπυλο, που δείχνει την επικοινωνία του ναού με την πιο σημαντική οδική αρτηρία της αρχαίας πόλης, τη Λεωφόρο.
ΙΙσσττοορρίίαα κκααιι οοννοομμαασσίίεεςς Από ανασκαφές που έγιναν στο εσωτερικό του μνημείου αποκαλύφθηκε ότι ο ναός ιδρύθηκε πάνω σε ένα μεγάλο δημόσιο λουτρό, ενώ παλαιότεροι συγγραφείς και περιηγητές πίστευαν ότι στη θέση του βρισκόταν στην αρχαιότητα ναός της Θερμαίας Αφροδίτης. Η ίδρυση του ναού χρονολογείται στο τρίτο τέταρτο του 5ου αιώνα καθώς στο νάρθηκα του ναού βρέθηκε ψηφιδωτή επιγραφή με το όνομα του κτήτορα του ψηφιδωτού διακόσμου, ιερέα "Ανδρέα", πρόσωπο που οι ερευνητές ταυτίζουν με τον εκπρόσωπο του αρχιεπισκόπου της Θεσσαλονίκης που πήρε μέρος στη σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451. Το 1345, σφαγιάστηκαν στο εσωτερικό του ναού Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης. Φαίνεται ότι μέχρι τον 14ο και 15ο αιώνα η λιτανευτική πομπή την παραμονή της εορτής του Αγίου Δημητρίου περνούσε από το ναό της Αχειροποιήτου, καθώς η λατρεία του πολιούχου της πόλης ήταν συνδεδεμένη με τη λατρεία της Παναγίας. Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Οθωμανούς το 1430, η Αχειροποίητος ήταν η πρώτη εκκλησία της πόλης που μετατράπηκε σε τζαμί, από τον ίδιο το σουλτάνο, Μουράτ τον Β'. Καθόλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε το κυριότερο τζαμί της πόλης, υπό την ονομασία Εσκί Τζουμά τζαμί (δηλαδή τζαμί της παλιάς προσευχής της Παρασκευής), με συνέπεια οι Έλληνες να αποκαλούν για αιώνες το ναό με το όνομα της Αγίας Παρασκευής. Παρέμεινε μουσουλμανικό τέμενος μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, ενώ στη συνέχεια προτάθηκε η χρήση του κτηρίου για τη στέγαση του πρώτου βυζαντινού μουσείου - πρόταση που δεν υλοποιήθηκε. Τελικά, ο ναός αποδόθηκε εκ νέου στη χριστιανική λατρεία το 1930. Ομάδα: Μαρινίδου Αγ., Λιάμη Αλ., Νικολαϊδου Δ. Πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/Αχειροποίητος_(Θεσσαλονίκη) http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6970 http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Istorikes_eikones_kai_Naoi/Panagia_h_Axeiropoihtos.htm
Το εσωτερικό του ναού
Η εκκλησία
Η πύλη που χωρίζει τον ναό με την Λεωφόρο
Η εκκλησία
Η δυτική πλευρά της Αχειροποιήτου από ταχυδρομικό δελτάριο των αρχών του 20 ου αιώνα
Φ Φέέρρρρεεςς ΈΈββρροουυ
Ναός Κοσμοσώτειρας Η Θεοτόκος η Κοσμοσώτειρα είναι μοναστήρι που ιδρύθηκε από τον Ισαάκινο Κομηνό στην τοποθεσία Bήρα (πρόκειται για τις σημερινές Φέρες νομού του Έβρου), κοντά στο δέλτα του Έβρου. Η ημερομηνία ίδρυσης θεωρείται το 1152. Το 1940 άρχισαν εργασίες συντήρησης και έκτοτε λειτουργεί ως χριστιανικός ναός. Στα τελευταία χρόνια είναι η επίσημη έδρα του Παγκοσμίου Σωματείου Θρακών.
ΙΙσσττοορριικκόό Το ιστορικό της μονής αρχίζει όταν το έκτο παιδί και τριτότοκος γιός του αυτοκράτορα Αλεξίου Α' του Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας. Ήταν το έτος 6.660 από κτίσεως κόσμου κατά την 15η Ινδικτιώνα, δηλαδή από 1ης Σεπτεμβρίου 1151 μέχρι 31ης Αυγούστου 1152 μετά Χριστόν. Ο σεβαστοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός, όπως έκαναν η μητέρα του Ειρήνη Δούκαινα και ο αδελφός του Ιωάννης, συντάσσει κι αυτός Τυπικό της μονής που έκτισε στη Βήρα, κανονίζοντας με κάθε δυνατή λεπτομέρεια όλη την εσωτερική ζωή και δραστηριότητα των μοναχών της. Ο πορφυρογέννητος Ισαάκιος Κομνηνός γεννήθηκε το 1093 μ.Χ. Από τον πατέρα του Αλέξιο έλαβε τον τίτλο του “καίσαρα”. Ο Ισαάκιος υπήρξε χωρίς αμφιβολία μια από τις πιό ενδιαφέρουσες και πολύπλευρες προσωπικότητες της οικογενείας των Κομνηνών. Μολονότι δεν υπάρχουν ιστορικές αποδείξεις, θρύλοι και παραδόσεις θέλουν τον Ισαάκιο Κομνηνό να έχει ταφεί στο εσωτερικό της μονής.
ΑΑρρχχιιττεεκκττοοννιικκήή Οι διαστάσεις του Ναού είναι: το μέσο μήκος του 23 μέτρα και το μέσο πλάτος του 17 μέτρα. Η αναλογία του πλάτους προς το μήκος είναι 3/4. Το ύψος του τρούλου είναι 17 μέτρα, ήτοι η αναλογία του πλάτους προς το ύψος είναι 1/1. Δηλαδή, πρόκειται περί ενός κτίσματος μεσαίου μεγέθους, με αναλογίες που στην αρχαιότητα συμβόλιζαν ένα ιδανικό σχήμα και κατ’ επέκτασιν την αρμονία του κόσμου. Το άνοιγμα των κεντρικών θόλων του σταυρού είναι 7 μέτρα. Επίσης 7 μέτρα είναι και το μήκος των θόλων του μεσαίου κλίτους. Ο μεγάλος τρούλος είναι διάτρητος από παράθυρα και χωρισμένος εσωτερικά σε βεργία που μεγαλώνουν προοπτικά το ύψος του και ενοποιούν το κάθετο τύμπανο με τον ημισφαιρικό θόλο ώστε να αγκαλιάζουν τελικά όλο το χώρο του κτίσματος. Επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο έχουν θαυμάσει ως σήμερα όχι μόνο την εξαιρετική αρχιτεκτονική της, αλλά και τις υπέροχες τοιχογραφίες της –όσες σώθηκαν από τη μετατροπή του χώρου σε τζαμί κατά την οθωμανική περίοδο- που διαφέρουν από τα συνήθη δείγματα της βυζαντινής αγιογραφίας.
Ομάδα: Ερυθριάδου Φ., Καλαιτσίδου Αν. Πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/Θεοτόκος_η_Κοσμοσώτειρα http://www.imalex.gr/DB735F3B.el.aspx http://www.visitgreece.gr/el/religion/monasteries/panagia_kosmoswteira_ferwn http://www.evroschamber.gr/pages/details/57/panagia-kosmosoteira-stis-feres
Ο μονοκέφαλος αετός (σύμβολο των Κομνηνών)
Ο Ισαάκιος Κομνηνός
Αγία Σοφία
Πηγή: ANTOINE HELBERTE RECONSTITUTION, DE PLANS, COUPES ET ÉLÉVATIONS DES PRINCIPAUX MONUMENTS BYZANTINS À CONSTANTINOPLE DU IV ème SIÈCLE AU XIII ème SIÈCLE.
1
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Ναός Αγ. Σεργίου και Βάκχου H εκκλησία-μονή Aγιοι Σέργιος και Βάκχος, ένα ορόσημο της εκκλησιαστικής μας αρχιτεκτονικής, χτίστηκε το 527 από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, λίγο πριν την Αγία Σοφία. Η εκκλησία είναι γνωστή μέχρι σήμερα ως "μικρή Αγία Σοφία", επειδή οι γενικές αρχές της αρχιτεκτονικής της είναι συγκρίσιμες με αυτές της Μεγάλης Εκκλησιάς. Οι στήλες ήταν φτιαγμένες από χρωματιστό μάρμαρο και το εσωτερικό της εκκλησίας έλαμπε από τους ποικιλόχρωμους μαρμάρινους τοίχους και από τον πλούτο των χρυσών μωσαϊκών. Ήταν χτισμένη στον Πρώτο λόφο της Κωνσταντινούπολης, στις ακτές του Μαρμαρά, εντός του περιβόλου των τειχών και στα νοτιοδυτικά των εντυπωσιακών υποδομών του κοίλου νότιου άκρου του Ιπποδρόμου και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα μνημεία της Πρώιμης Βυζαντινής περιόδου. Ο ναός χτίστηκε από τον Ιουστινιανό Α΄ (527-565) και τη σύζυγό του Θεοδώρα στο παλάτι του Ορμίσδα, που ήταν η ιδιωτική τους κατοικία, προτού γίνει αυτοκράτορας ο Ιουστινιανός. Μια εντυπωσιακή αναθηματική επιγραφή, που περιέτρεχε το εσωτερικό γείσο του κυρίως ναού, παραδίδει τα ονόματα των δωρητών. Τα κιονόκρανα επίσης φέρουν τα μονογράμματα του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας. Η χρονολόγηση του μνημείου ανάγεται πιθανότατα, στα χρόνια 530-533. Παρά τη θέση του, ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου δεν μπορεί να θεωρηθεί παλατιανό παρεκκλήσι, εφόσον χτίστηκε για να εξυπηρετήσει τη μονοφυσιτική κοινότητα που στεγάστηκε στο παλάτι του Ορμίσδα, ενώ το αυτοκρατορικό ζεύγος είχε ήδη εγκατασταθεί στο Μέγα Παλάτιο (το 527). Ο τρούλος, ο οποίος αποτελείται από δεκαέξι πλευρές με οκτώ παράθυρα, βαίνει σε οκτώ ευρέα τόξα που στηρίζονται σε οκτώ ογκώδεις πεσσούς, οι οποίοι σχηματίζουν ένα οκτάγωνο. Τα διαστήματα μεταξύ των πεσσών καταλαμβάνονται από είκοσι οκτώ μαρμάρινους κίονες. Η κάτοψη του ναού των Αγίων Σέργιου και Βάκχου είναι εξωτερικά ορθογώνια και εσωτερικά οκταγ ωνική, ενώ ο ναός καλύπτεται με μεγάλο τρούλο. Ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου αποτελεί ένα καλό παράδειγμα της εφευρετικότητας που επιδείκνυαν οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί την εποχή του Ιουστινιανού Α΄. Σήμερα το μνημείο έχει πολλές ζημιές, κυρίως από τους κραδασμούς του σιδηροδρόμου: Λίθοι και τούβλα έχουν πέσει από τους τοίχους, όπως και το κονίαμα, οι αγιογραφίες είναι καλυμμένες από ασβέστη και πολλές θυρίδες είναι κλειστές.
Εργασία: Ακριτίδου Έλ., Αποστολίδου Π., Γρηγοριάδου Κ., Ζαραλή Δ.
Πηγές: http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=397114 http://constantinople.ehw.gr/forms/filePage.aspx?lemmaId=11781 http://www.byzantium1200.com/sergio.html http://el.wikipedia.org/
Αναπαράστση (byzantium1200.com)
Κάτοψη
ΚΚιιλλκκίίςς
Γυναικόκαστρο Στο κέντρο της πεδιάδας της Μακεδονίας, πάνω σε οχυρό δεσπόζει το Γυναικόκαστρο. Το κάστρο χτίστηκε από τον Ανδρόνικο Γ’ τον Παλαιολόγο, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του(13281341), με πιθανότερη χρονολογία το 1334, μετά τον επανακαθορισμό των βυζαντινό-σερβικών συνόρων νοτιότερα. Η κτίση του αφενός εξυπηρετούσε την ανάσχεση του από Βορρά κινδύνου-κυρίως των Σέρβων-και την προστασία της Θεσσαλονίκης, αφετέρου χρησίμευε ως τόπος συγκέντρωσης και προστασίας της σοδειάς της μακεδονικής πεδιάδας. Η ονομασία του «Γυναικόκαστρο», υποδήλωνε πως ήταν τόσο ισχυρό, ώστε ήταν αρκετή γυναικεία φρουρά για την υπεράσπισή του. Η ιστορία του φρουρίου υπήρξε σύντομη, αλλά ταυτόχρονα πολυτάραχη. Με το θάνατο κτήτορα του, Ανδρονίκου, ξέσπασε εμφύλιος μεταξύ του Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου και του Ιωάννη Καντακουζηνού. Το καλοκαίρι του 1342 εκδηλώνεται το κίνημα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη –ο λαός με επικεφαλής τους Ζηλωτές εξεγείρεται εναντίον των αριστοκρατών. Ο διοικητής της πόλης τότε, ο προσκείμενος στον Καντακουζηνό έπαρχος Θεόδωρος Συναδηνός εξέρχεται από την Θεσσαλονίκη συνοδευόμενος από πλήθος αριστοκρατικών οικογενειών. Περίπου 1000 άτομα συνολικά προκειμένου να γλιτώσουν από την οργή του πλήθους θα βρουν καταφύγιο στο Γυναικόκαστρο. Στο κάστρο την ίδια χρονιά καταφθάνει ο ίδιος ο Καντακουζηνός με τους δύο γιους του, Μανουήλ και Ματθαίο και το στράτευμά του, που αποτελείται κυρίως από Καταλανούς μισθοφόρους υπό τον Χανουάν Περάλτα. Τέλη του καλοκαιριού κλείστηκε συμφωνία μεταξύ των Σέρβων του Στέφανου Δουσάν και του Καντακουζηνού, ο οποίος όμως δε θα καταφέρει να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη παρά τη σερβική συνδρομή. Εγκατέλειψε τότε το Γυναικόκαστρο προκειμένου να αποφύγει την ήττα και την αιχμαλωσία ,καθώς ο μέγας δούκας Αλέξιος Απόκαυκος εξέρχεται με στράτευμα από την πόλη και καταλαμβάνει το κάστρο(1343). Το επόμενο διάστημα, και σίγουρα πριν το 1350,το Γυναικόκαστρο περιέχεται στους Σέρβους, καθώς τα στρατεύματα του Στέφανου Δουσάν προελαύνουν νότια. Μετά την ήττα των Σέρβων (1371) ο Μανουήλ Παλαιολόγος ανακαταλαμβάνει το φρούριο για λογαριασμό της Αυτοκρατορίας. Τελικά το φθινόπωρο του 1383,το κάστρο εκπολιορκείται από τον περίφημο Εβρενός Γαζή παρά την ισχυρή αντίσταση των υπερασπιστών του και ενσωματώνεται οριστικά στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Το 15ο αιώνα το Γυναικόκαστρο ,ή Αβρέτ Χισάρ πλέον, ανήκει σε εξισλαμισμένο Ρωμιό προνοιάριο/σπαχή, ενώ το 17ο αιώνα το φρούριο έχει ήδη εγκαταλειφθεί.
Μ ΜΥΥΘ ΘΟ ΟΣΣ--ΗΗ Μ Μααρροουυλλίίαα ττοουυ κκάάσσττρροουυ Σχετικά με την άλωση του Γυναικοκάστρου, διασώθηκε ως τις μέρες μας ένας μύθος-ο μύθος της Μαρουλίας. Σύμφωνα με την παράδοση, διοικητής του φρουρίου όταν κατέφθασαν τα τουρκικά στρατεύματα του Εβρενός Γαζή, ήταν μια γυναίκα με το όνομα Μαρουλία. Την προφορική παράδοση διέσωσε ο Οθωμανός συγγραφέας Hadji Kalfa(αρχές 17ου αιώνα). Η γυναίκα αυτή, χήρα του προηγούμενου διοικητή, οργάνωσε την άμυνα, καθοδήγησε τους στρατιώτες και πολέμησε και η ίδια ηρωικά υπερασπιζόμενη το κάστρο. Η αντίσταση της Μαρουλίας κράτησε αρκετούς μήνες πριν το κάστρο παραδοθεί. Είναι σχεδόν βέβαιο πως στο όνομα της «Μαρουλιάς», διατηρείται η ανάμνηση της ηρωικής αντίστασης ενός ιστορικού προσώπου, της Μαρούλας της Λήμνου, η οποία υπερασπίστηκε το νησί της κατά την τούρκικη εισβολή(1477/8).Αυτή η ιστορία ηρωισμού κέντρισε τη δημιουργική φαντασία σε διάφορους τόπους του ελληνικού χώρου με ερείπια κάστρων, ώστε να πλαστούν ανάλογοι μύθοι, παρόμοιοι με την αρχετυπική αφήγηση του κάστρου της Ωριάς. Πιθανότατα, το όνομα του φρουρίου(Γυναικόκαστρο)βοήθησε την φαντασία των ντόπιων στην ταύτιση του κάστρου με αυτήν την παράδοση της μαχόμενης γυναίκας.
ΚΚΑΑΣΣΤΤΡΡΟ Ο Το φρούριο διατηρείται σε ερειπιώδη κατάσταση. Σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου και του τείχους της Ακροπόλεως με ημικυκλικούς και ορθωγώνιους πύργους και προμαχώνες σε κακή κατάσταση. Αντιθέτως σχετικά καλά διατηρείται ο διώροφος κεντρικός πύργος της Ακροπόλεως, με δίδυμες κινστέρνες στο υπόγειό του. Ακόμη, σώζονται οι θέσεις των δύο πυλών, μιας κεντρικής στα ΝΑ και μιας μικρότερης επικουρικής στην Ακρόπολη. Τέλος, τμήματα άλλων κτισμάτων, όπως τα θεμέλια ορθογώνιου κτίσματος και πηγάδι. Στην καταστροφή των οχυρώσεων, εκτός από τη μακροχρόνια εγκατάλειψη, συνέβαλλε η εκτεταμένη λιθολόγηση από τους κατοίκους του Παλαιού Γυναικοκάστρου. Κατά την εγκατάστασή τους στην περιοχή μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή(1923)οι πρόσφυγες χρησιμοποίησαν το κάστρο ως κύρια πηγή οικοδομικού υλικού για την ανέγερση του νέου οικισμού. Μεταξύ 1984-93 πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές καθώς και αναστήλωση του κεντρικού πύργου και τμήματος των τειχών. Εργασία:Τσαχτσαχίδου, Στεφανίδου Ξ., Μπουντακίδου, Λιλίτσα Πηγές: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2493 http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=gynaikastro
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Βασιλική Κινστέρνα Η Βασιλική Κινστέρνα ή Κιστέρνα του Ιουστινιανού ή Γερεμπατάν Σαράι όπως ονομάζεται σήμερα ήταν η μεγαλύτερη υπόγεια δεξαμενή της Κωνσταντινούπολης. Ονομάστηκε έτσι λόγω της θέσης της, κάτω από τη Βασιλική Στοά που βρισκόταν δυτικά του Αυγουσταίου. Βρίσκεται απέναντι από την Αγία Σοφία και πρόκειται για ένα αριστούργημα της βυζαντινής μηχανικής με χωρητικότητα μεγαλύτερη από 80.000 κυβικά μέτρα νερού. Κατασκευάστηκε από τον Κωνσταντίνο μετα τη Σταση του Νίκα, στα μέσα του 6ου αι. και επεκτάθηκε επί Ιουστινιανού, με σκοπό να υδροδοτείται η πόλη σε περίπτωση πολιορκίας αλλά και για να προμηθεύει νερό στο παρακείμενο Μέγα Παλάτιον, όπου είχε την έδρα του ο βυζαντινός αυτοκράτορας. Το νερό διοχετευόταν στην κινστέρνα μέσω αγωγών μήκους 20 χλμ. από την υδαταποθήκη στο δάσος του Βελιγραδίου, κοντά στη Μαύρη θάλασσα. Έχει μήκος 141 μέτρα και πλάτος 66,5, ενώ η στέγη της στηρίζεται σε 336 κίονες, ύψους 8 μέτρων, τοποθετημένους σε 12 σειρές με 28 κίονες η καθεμία, σε απόσταση 4 μέτρων η μία από την άλλη. Κάθε κίονας έχει στην κορυφή του ένα περίτεχνο κιονόκρανο και δύο στηρίζονται σε βάσεις που φέρουν την κεφαλή της Μέδουσας. Ο υποβλητικός φωτισμός, οι υπέροχοι κίονες,δημιουργούν μια μαγευτική ατμόσφαιρα. Στο χώρο με την εξαιρετική ακουστική δίνονται σήμερα συναυλίες κλασικής μουσικής. Μεγάλο μέρος της δεξαμενής είναι κατασκευασμένο από ερείπια παλαιότερων κτιρίων, πιθανότατα γιατί επρόκειτο για υπόγειο, μη ορατό κτίσμα, αν και ορισμένα στοιχεία του αρχιτεκτονικού διάκοσμου είναι αξιοσημείωτα. Παραμένει ωστόσο ασαφές κατά πόσο οι κατασκευαστές σκόπιμα χρησιμοποίησαν έναν κίονα, που έμοιαζε με ξύλο κυπαρισσιού και συνδεόταν στη φαντασία με τον πανίσχυρο Ηρακλή, για τη στήριξη του κεντρικού τμήματος του εντυπωσιακού οικοδομήματος της Βασιλικής Κινστέρνας. Η Βασιλική Κινστέρνα κλείστηκε και, κατά τα φαινόμενα, είχε ξεχαστεί στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο· ανακαλύφθηκε εκ νέου το 1545 από το Γάλλο ανθρωπιστή και αρχαιοδίφη Pierre Gilles. Ο Gilles, που έφθασε στην πόλη για να συγκεντρώσει λογοτεχνικές πηγές και να ερευνήσει υλικά κατάλοιπα από τις αρχαιότητες της Κωνσταντινούπολης, έμαθε από τους ντόπιους ότι αντλούσαν νερό και έπιαναν ψάρια με θαυματουργικό τρόπο, ρίχνοντας κουβάδες στα υπόγεια των οικιών τους. Οι ιστορίες οδήγησαν τον Gilles να ερευνήσει τη γειτονιά, έως ότου απέκτησε πρόσβαση σε ένα σπίτι· στο υπόγειο του σπιτιού ανακάλυψε μια ξεχασμένη δεξαμενή και αντιλήφθηκε ότι επρόκειτο για την αυτοκρατορική Βασιλική Κινστέρνα. Είναι ένα από τα πιο αναπάντεχα και ρομαντικά μνημεία της Κωνσταντινούπολης.
Πηγές:
http://el.wikipedia.org/wiki/ http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=10872 http://www.lonelyplanet.com/turkey/istanbul/sights/cistern/basilica-cistern
Ομάδα: Γιαλιά Ε., Γαβριηλίδου Ν., Γαβριηλίδου Ε., Μπαθρέλου Ε.
Μ Μεεσσηημμββρρίίαα
Βυζαντινά μνημεία Μεσημβρίας ΜΙΑ πόλη-μουσείο γεμάτη με ελληνικά μνημεία κάθε εποχής είναι η Μεσημβρία στη βουλγαρική ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Σήμερα τα μνημειώδη τείχη της ελληνιστικής και της βυζαντινής περιόδου, οι πλούσια διακοσμημένες εκκλησίες, οι οικίες του 18ου και 19ου αιώνα, καθώς και οι ανεμόμυλοι θυμίζουν το μεγαλείο και τη δόξα του παρελθόντος. Η πόλη ήταν ένα από τα ισχυρότερα οχυρά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον 5ο αι. μ.Χ. Η πόλη αλώθηκε κατά τις επιδρομές των Αβάρων και τμήμα του τείχους καταστράφηκε για να ανοικοδομηθεί τον 7ο αι. Όντας τμήμα της βυζαντινής επικράτειας η Μεσημβρία έγινε ένα από τα σημαντικότερα προπύργια της βυζαντινής αυτοκρατορίας και αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στους Βυζαντινούς και τους Βουλγάρους. Η μεσαιωνική θρησκευτική αρχιτεκτονική παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Κυριάρχησαν οι βυζαντινές παραδοσιακές μορφές, με την απεικόνιση διακοσμητικών κεραμικών και το χαρακτηριστικό για αυτήν την εποχή ζωγραφικό διάκοσμο. Χαρακτηριστικά μνημεία: Η Παλιά Μητρόπολη (Αγία Σοφία) του 5ου -6ου αι. από την οποία σώζονται μόνο τρεις εξωτερικοί τοίχοι και κάποιες πλευρικές κιονοστοιχίες Η εκκλησία της Παναγίας του 10ου αι. Η Νέα Μητρόπολη (Άγ. Στέφανος) του 11ου αι. Η εκκλησία του Ιησού του Παντοκράτορα, κτισμένη τον 13ο – 14ο αιώνα, Τον 13ο και 14ο αι. χτίστηκε μια σειρά αξιοσημείωτων ναών όπως οι Άγιοι Θεόδωροι, η Αγία Παρασκευή, ο ναός των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και ο Άγιος Ιωάννης ο Αλειτούργητος. Ο Ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή ανήκει στο ρυθμό του σταυροειδούς με τρούλο, κατασκευασμένος από πέτρα. Είναι ένας από τους καλύτερα διατηρημένους ναούς στη Μεσημβρία. Η κατασκευή του ναού συνίσταται από δύο κυλινδρικούς θόλους που τέμνονται στο κέντρο της σύνθεσης. Χτίστηκε τον 11ο αι. και δεν έχει νάρθηκα. Το Ιερό αποτελείται από τρεις ημικυκλικές κόγχες. Τέσσερις μεγάλοι πεσσοί στηρίζουν τον τρούλο και σχηματίζουν το σταυρό (σταυροειδής). Το εξωτερικό είναι απλό χωρίς διακοσμητικές κόγχες και κεραμικές πλάκες. Τούβλα χρησιμοποιήθηκαν ως διακοσμητικό στοιχείο πάνω από την κύρια είσοδο, στα οδοντωτά γείσα και γύρω από τα παράθυρα. Εργασία: Καλαιτσίδης Κ., Κωνσταντινίδης Γ. Πηγές: http://el.wikipedia.org/ http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23526&subid=2&pubid=63287001 http://www.hyper.gr/makthes/960408/60408d03.html http://whc.unesco.org/en/list/217
http://www.ancient-nessebar.com/html/main_en.php?menu=sights_arheolo_treta http://www.worldheritagesite.org/sites/nessebar.html
Χριστός Παντωκράτωρ 13ος -14ος αι.
Άγιος Ιωάννης ο «Αλλειτούργητος»
Ο ναός του Αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή
Οι οχυρώσεις της Μεσημβρίας
Οι οχυρώσεις της Μεσημβρίας
ΚΚω ωννσσττααννττιιννοούύπποολληη
Χερσαία Τείχη Ως Θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης είναι γνωστά τα χερσαία τείχη με τα οποία ο Θεοδόσιος Β' τείχισε την πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η κατασκευή ξεκίνησε το 408 υπό την επίβλεψη του έπαρχου Ανθέμιου, ενώ μετά από ένα σεισμό επισκευάστηκαν και απέκτησαν την τελική τους μορφή το 447. Τα τείχη της Κωνσταντινούπολης δεν περιορίζονταν σε ένα ψηλό πέτρινο τείχισμα με πολεμίστρες, αλλά αντιθέτως ήταν ένα σύνολο οχυρωματικών έργων που είχαν γίνει από διάφορους αυτοκράτορες με πολλές τροποποιήσεις, επιδιορθώσεις και συμπληρώσεις. Ανά 60 με 70 μέτρα ορθωνόντουσαν τετράγωνοι ή οκτάγωνοι πύργοι που έφταναν τα 19 μέτρα, συνολικά είχε 96 πύργους όπως το έξω τείχος, ενώ ανάμεσα σε δυο πύργους του μέσα τείχους παρεμβάλλονταν ένας του έξω τείχους. Κατά μήκος του τείχους υπήρχαν 10 πύλες, εναλλάξ μια πολιτική και μια στρατιωτική, ενώ υπήρχε και μια επίσημη για την είσοδο του αυτοκράτορα. Οι στρατιωτικές πύλες οδηγούσαν μόνο στον περίβολο μεταξύ των τειχών, και ήταν αριθμημένες, από νότο προς βορρά: η Πύλη του Πρώτου ή αλλιώς Πύλη του Χριστού, η Πύλη του Δευτέρου, η Πύλη του Τρίτου κ.ο.κ. Επίσης υπήρχαν κάποιες μικρότερες πύλες γνωστές ως πυλίδες που χρησίμευαν στους στρατιώτες, για να ανεβοκατεβαίνουν στα τείχη, στους αγγελιαφόρους ή τους μυστικούς καλεσμένους ή επισκέπτες του αυτοκράτορα και στους μοναχούς .Οι υπόλοιπες πολιτικές πύλες ήταν οι πύλες του Αγίου Ρωμανού, του Ρηγίου ή Ρουσίου, της Σηλυβρίας (ή Ζωοδόχου Πηγής ή Μελαντιάδος) κ.α. Τα "Θεοφύλακτα" τείχη της Κωνσταντινούπολης ήταν ένα σύνθετο οχυρωματικό έργο με δύο κλιμακούμενους βασικούς δακτυλίους, το "μικρό τείχος" και το "μέγα τείχος" τους οποίους συμπλήρωναν τάφροι και συμπληρωματικά εμπόδια. Το μεγάλο τείχος είχε πάχος 5 μέτρα και ύψος 12 μέτρα ενώ κάθε 60 μέτρα υπήρχαν τετράγωνοι η οκτάγωνοι πύργοι. Επίσης στους πύργους αυτούς υπήρχαν πλατφόρμες από όπου οι αμυνόμενοι εκτόξευαν πέτρες αλλά και το περίφημο "υγρό πυρ". Το υλικό των τειχών ήταν πέντε λωρίδες από κεραμικές πλίνθους, γεγονός που σφράγιζε το οχυρό με την επιρροή της Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Ουσιαστικά τα "θεοφύλακτα" τείχη της Κωνσταντινούπολης αποτελούσαν ένα επιβλητικό θέαμα και στην εποχή τους προκαλούσαν δέος σε οποιοδήποτε επιτιθέμενο. Έμειναν απόρθητα για πάνω από 1000 χρόνια αφού άντεξαν επιθέσεις από πολλούς επίδοξους κατακτητές έχοντας πολύ μικρή φρουρά, καθιστούσαν την Κωνσταντινούπολη την ασφαλέστερη πόλη στην Ανατολή και ουσιαστικά στερέωναν το κύρος και την πολιτική εξουσία του εκάστοτε Βυζαντινού Αυτοκράτορα. Εργασία: Αποστολίδης Π., Ανδριτσούδης Β., Αντωνόπουλος Π., Λαμπράκης Α. 1. 2.
Πηγές: http://el.wikipedia.org/wiki/Θεοδοσιανά_Τείχη
3.
http://www.byzantium1200.com/landwall.html
4.
http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=10872
Σχεδιαστική αναπαράσταση της Κων/πολης Γκραβούρα με τα ερείπια των τειχών
Τα τείχη κατά την Άλωση
Τα τείχη (Αναπαράσταση Byzantium1200.com)
Τα τείχη σήμερα
ΚΚαασσττοορριιάά
Παναγία Κουμπελίδικη Στην ακρόπολη της Καστοριάς υψώνεται ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας, η Παναγία Κουμπελίδικη, όπως είναι σήμερα γνωστή. Βρίσκεται δίπλα στο Βυζαντινό κάστρο κοντά στο τείχος. Το όνομά της οφείλεται στη λέξη «κουμπές», που σημαίνει τρούλος, και δημιουργήθηκε στην εποχή της τουρκοκρατίας, για να δηλώσει το κύριο χαρακτηριστικό του ναού, που είναι ο μοναδικός με τρούλο στην Καστοριά. Η βυζαντινή του ονομασία ήταν, πιθανώς, Παναγία Σκουταριώτισσα και Ακαταμάχητος, προσωνύμια που αναφέρονται στη Θεοτόκο. Ο κεντρικός τετράγωνος χώρος του ναού στεγάζεται με τρούλλο, ο οποίος στηρίζεται πάνω σε τέσσερα τόξα, που υψώνονται στις τέσσερις πλευρές του τετραγώνου και μεσολαβούν ανάμεσα στον κεντρικό τετράγωνο χώρο και στις ημικυκλικές κόγχες. Τα υπερυψωμένα τόξα σχηματίζουν στην αναδομή σταυρό, πάνω στον οποίο κάθεται η κυκλική βάση του τρούλου. Στη δυτική πλευρά του κεντρικού χώρου συνεχίζεται στενός νάρθηκας, που καλύπτεται από ημικυκλική καμάρα. Δυτικότερα, συνεχίζεται ο δεύτερος νάρθηκας (εξωνάρθηκας), ο οποίος αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη του τέλους του 15ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες, χρονολογημένες στον 13ο αι., δεν διατηρούνται σε ικανοποιητική κατάσταση. Σήμερα στέκεται κανείς κυρίως στην Κοίμηση της Θεοτόκου στο δυτικό τομέα του κυρίως ναού και στη σπάνια παράσταση της Αγίας Τριάδος στο νάρθηκα. Η ζωγραφική στο σύνολό της τυπική, χωρίς εσωτερικό πνεύμα, υιοθετεί παρόλα αυτά κάποιους νεωτερισμούς προαναγγέλλοντας το φαινόμενο της δημιουργικής έξαρσης που παρατηρούμε στα χρόνια των Παλαιολόγων. Μερικές ακόμη τοιχογραφίες στο νάρθηκα χρονολογούνται στον 17ο αι. και οι τοιχογραφίες της πρόσοψης του ναού στο 1496. Είναι μία από τις 72 εκκλησίες της πόλης που χωρίς καμία αμφιβολία διασώζουν αδιάλειπτα τη βυζαντινή και τη μεταβυζαντινή μνήμη εδώ και περισσότερο από 10 αιώνες. Ομάδα: Παπαδόπουλος Χαρ., Ξανθόπουλος Λ. Πηγές: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1715 http://www.kastoriacity.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=135&Itemid=405&limit=1&limitstart=17 http://www.gokastoria.gr/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=107&Itemid=225 http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/C2.5.5.html http://www.taxidologio.gr/kastoria-todo-panagia-koumpelidiki.html
http://istorikakastorias.blogspot.gr/
Ο Ναός στις αρχές του 20ου αιώνα
Ο Ναός σήμερα
ΆΆρρτταα
Παναγία Παρηγορίτισσα Ο ιερός ναός της Παναγίας της Παρηγορήτισσας (ή Παρηγορήτριας) είναι βυζαντινή εκκλησία του 13ου αιώνα στην πόλη τηςΆρτας. Η «αρχόντισσα της Άρτας», η εκκλησία της Παρηγορήτισσας βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του λόφου Περάνθης. Θεμελιώθηκε το 1285 από τον Νικηφόρο Α' Κομνηνό Δούκα. Κτίσθηκε σε 2 φάσεις: αρχικά, άρχισε να κατασκευάζεται μικρότερος ναός από τον Δεσπότη Μιχαήλ Β' και τη σύζυγό του Θεοδώρα, άγνωστου σχήματος, του οποίου την τύχη δεν γνωρίζουμε. Ο γιος του Μιχαήλ, Νικηφόρος, και η σύζυγός του Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή, άλλαξαν τα σχέδια και δημιούργησαν το σημερινό μνημείο, προσπαθώντας να φτιάξουν έναν ναό αντάξιο μιας πρωτεύουσας σε αίγλη. Πρώτη αναφορά του μνημείου έχουμε στο σιγίλλιο του Πατριάρχου Ιερεμίου Β' (1578) ως γυναικεία μονή. Ο επιβλητικός ναός εντυπωσιάζει με τις αρχιτεκτονικές του καινοτομίες, τον κεραμικό του διάκοσμο, αλλά και τις μεγάλες του διαστάσεις: Μήκος Δ. πλευράς 22,10μ, πλάγιων πλευρών 20,27μ, ύψος (δάπεδο - κεντρικός τρούλλος) 20,28μ, εξωτερική διάμετρος κεντρικού τρούλλου7,58μ και ύψος τρούλλου 3,50μ. Στην τοιχοδομή διακρίνονται τρεις ζώνες: Η πιο χαμηλή είναι ακανόνιστα κτισμένη και αδιακόσμητη, γιατί μέχρι το 1865 καλυπτόταν από στοά, όπως μαρτυρεί η ύπαρξη 12 παραστάδων στις τρεις πλευρές του ναού για στήριξη της στέγης της. Οι δύο πάνω ζώνες είναι επιμελημένα κτισμένες κατά το ισόδομο πλινθοπερίβλητο σύστημα. Τα δίλοβα παράθυρα με τους κιονίσκους και ο διακοσμητικός κεραμικός πλούτος συνθέτουν ένα μεγαλειώδες κτίσμα που η όλη εξωτερική του όψη, θυμίζει μέγαρα της πρώιμης Ιταλικής Αναγέννησης. Εντυπωσιακότερη είναι η οροφή με τους 5 τρούλλους και τον κιονοστήριχτο ουρανίσκο στο μπροστινό μέρος της στέγης. Οι τρούλλοι είναι εξ ολοκλήρου πλίνθινοι ο δε ουρανίσκος στηριγμένος σε 8 μαρμάρινους διπλούς κιονίσκους φαίνεται σα να αιωρείται. Παρόλες τις φθορές σώζονται αρκετά καλά τα βυζαντινά ψηφιδωτά του τρούλου, των λοχιών και της ανατολικής κάμαρας στην βάση του τρούλου. Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί η εικόνα του παντοκράτορα που δεσπόζει στο τρούλο. Οι διαστάσεις του είναι τεράστιες: διάμετρος φωτοστέφανου 3.23μ., πλάτος κεφαλής 2,22μ., διάμετρος ματιού 0,80μ. Λόγω του ύψους όμως, δημιουργούνται οφθαλμαπάτες και οι μεγάλες διαστάσεις φαίνονται φυσιολογικές. Για την κατασκευή των ψηφιδωτών χρησιμοποιήθηκαν ψηφίδες από πέτρα και μάρμαρο, καθώς και κατασκευασμένες από πηλό και υαλόμαζα, αλλά και άλλες επενδυμένες με φύλλα χρυσού και αργύρου.
Πηγές:
http://el.wikipedia.org/ http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1039 http://www.artainfo.gr/arta/artaaksiotheata/panagiaparigoritissa/index.html
Ομάδα: Νικολαϊδου Ρ., Παπαδοπούλου Ερμιόνη, Νταμοτσίδου Μ.
Ο τρούλος της Παναγίας Παρηγορήτισσας στο κέντρο του ναού.
Ο ναός της Παναγίας Παρηγορίτισσας στην Άρτα
Περιεχόμενα Βυζαντινά λουτρά (Κων/πολη, Θεσσαλονίκη) Παλιά μητρόπολη (Βέροια) Μέγα Παλάτιον (Κωνσταντινούπολη) Μονή Δαφνίου (Αθήνα) Μονή Οσίου Λουκά (Βοιωτία) Ναός Αγίας Ειρήνης (Κωνσταντινούπολη) Παναγία των χαλκέων (Θεσσαλονίκη) Θαλάσσια τείχη (Κωνσταντινούπολη) Μονή της Χώρας (Κωνσταντινούπολη) Παναγία Αχειροποίητος (Θεσσαλονίκη) Ναός Κοσμοσώτειρας (Φέρρες) Ναός Σεργίου και Βάκχου (Κωνσταντινούπολη) Γυναικόκαστρο (Κιλκίς) Βασιλική Κινστέρνα (Κωνσταντινούπολη) Βυζαντινά Μνημεία (Μεσημβρία) Χερσαία τείχη (Κωνσταντινούπολη) Παναγία Κουμπελίδικη (Καστοριά) Παναγία Παρηγορίτισσα (Άρτα)