Οι σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης
Οι Σταυροφορίες • Οι σταυροφορίες ήταν μια κίνηση που εκδηλώθηκε στη Δύση τον 11ο αι. Και απέβλεπε στην απελευθέρωση των Αγίων Τόπων που είχαν κατακτήσει οι Σελτζούκοι (1077) • Προήλθε από πρωτοβουλία των παπών
Παράγοντες που επηρέασαν τη διαμόρφωσή τους ήταν: • Η φημολογία για τις ωμότητες των Αράβων και των Τούρκων κατά των προσκυνητών • Τα οικονομικά προβλήματα της Δύσης • Το κάλεσμα για βοήθεια που απηύθυνε ο Αλέξιος Κομνηνός
Πολλοί άνθρωποι στη δυτική Ευρώπη ήταν ενθουσιασμένοι γιατί πίστευαν ότι θα απελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους από τους «άπιστους» μουσουλμάνους. Αυτό τον ενθουσιασμό τον βλέπουμε και στο παρακάτω κείμενο, που γράφτηκε το 12ο αιώνα.
Οι άνθρωποι άλλαξαν ξαφνικά διάθεση. Όλοι έτρεχαν να παρακαλέσουν τους επισκόπους και τους ιερείς να τους ντύσουν με το σύμβολο του σταυρού, σύμφωνα με τις διαταγές του ποντίφικα [πάπα]. Και την ώρα που οι πρίγκιπες καθυστερούσαν τις ετοιμασίες για το ταξίδι, οι απλοί άνθρωποι που ήταν φτωχοί αλλά πάρα πολλοί, ακολούθησαν κάποιον Πέτρο Ερημίτη και υπάκουαν σ’ αυτόν σαν να ήταν κύριός τους. Τέτοια όρεξη είχαν οι φτωχοί, που κανένας τους δε σκέφτηκε το σπίτι του, τα αμπέλια και τους αγρούς του, και ο καθένας απ’ αυτούς πούλησε φτηνά την καλύτερη περιουσία του. Γιβέρτος του Νοζάν, Ιστορία των σταυροφοριών, 12ος αιώνας
Α’ Σταυροφορία (1096-1099) • Κηρύχθηκε από τον πάπα Ουρβανό Β’ στο Κλερμόν της Γαλλίας • Η α’ σταυροφορία είχε κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα (αν και τα οικονομικά έπαιξαν κάποιο ρόλο) • Διακρίνεται σε μια λαϊκή και μια φεουδαρχική • Στη λαϊκή συμμετείχαν ανοργάνωτες λαϊκές μάζες που κατασφάχτηκαν μόλις έφτασαν στη Μ. Ασία (Πέτρος ο Ερημίτης) • Οι οργανωμένοι φεουδάρχες νίκησαν (μετά από πολλές δυσκολίες) τους Τούρκους, ανέκτησαν και παρέδωσαν εδάφη της Μ. Ασίας στο Βυζάντιο, Κατέλαβαν την Παλαιστίνη και ίδρυσαν αυτοτελή κρατίδια
Ο Γοδεφρρείδος της Μπουγιόν ηγείται της Α’ Σταυροφορίας
Όλοι οι υπερασπιστές της πόλης έφευγαν και οι Η Ιερουσαλήμ έπεσε το πρωί της δικοί μας τους κυνηγούσαν από πίσω Παρασκευής έτους Εγίρας 492 [15/7/1099]. Οι σκοτώνοντάς τους και σφάζοντάς τους μέχρι το Φράγκοι πέρασαν από μαχαίρι τον πληθυσμό Ναό του Σολομώντα [το Τέμενος του Βράχου], και λεηλάτησαν την περιοχή για μια όπου έγινε τέτοια σφαγή, ώστε οι δικοί μας εβδομάδα. Μια ομάδα μουσουλμάνων είχαν τα πόδια τους και τους αστραγάλους τους ταμπουρώθηκε στην ακρόπολη της μέσα στο αίμα εκείνων. Τελικά, όταν Ιερουσαλήμ και συνέχισε να αμύνεται για νικήθηκαν οι ειδωλολάτρες [οι μουσουλμάνοι], αρκετές μέρες. Όταν συμφώνησαν να έπιασαν οι δικοί μας άντρες και γυναίκες και παραδοθούν, τους χάρισαν τη ζωή. Οι σκότωναν όποιους ήθελαν και όποιους ήθελαν Φράγκοι κράτησαν το λόγο τους. Στο τζαμί Αλ τους άφηναν ζωντανούς. Έτρεξαν σ’ όλη την Άκσα οι Φράγκοι κατέσφαξαν περισσότερους πόλη παίρνοντας χρυσάφι και ασήμι, άλογα και από εβδομήντα χιλιάδες ανθρώπους, ανάμεσα μουλάρια και [λεηλατώντας] σπίτια γεμάτα με τους ένα μεγάλο αριθμό ιμάμηδων ..... Οι όλα τα αγαθά. Και μετά ήρθαν οι δικοί μας Φράγκοι έγδυσαν και το Τέμενος του Βράχου χαρούμενοι και κλαίγοντας από τη μεγάλη και πήραν περισσότερα από 40 ασημένια χαρά στον τάφο του Σωτήρα μας, για να κηροπήγια μια τεράστια ασημένια λάμπα και κάνουν λειτουργία και να δώσουν το τάμα που 150 μικρότερα ασημένια κηροπήγια και χρωστούσαν. Το άλλο πρωί ανέβηκαν οι δικοί περισσότερα από είκοσι ακόμα χρυσά, για να μας με προσοχή στη σκεπή του ναού και μην αναφέρω περισσότερες λεπτομέρειες για βρήκαν τους Σαρακηνούς, άντρες και τη λεία που άρπαξαν. Οι άντρες είχαν γυναίκες, και τους αποκεφάλισαν με γυμνά σκοτωθεί, οι γυναίκες και τα παιδιά είχαν σπαθιά. αιχμαλωτιστεί, τα σπίτια τους είχαν λεηλατηθεί. Χρονικό της Πρώτης Σταυροφορίας, 12ος αιώνας
Ιμπν αλ Αθίρ, Παγκόσμιο χρονικό, 12ος αιώνας
Β’ και Γ’ Σταυροφορίες (12ος αιώνας) • Δε στέφθηκαν από επιτυχία • Μόνο ενδιαφέρον για το Βυζάντιο η απώλεια της Κύπρου: Την κατέλαβε ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος και την παρέδωσε στους Γάλλους Λουζινιάν
Δ’ Σταυροφορία (1204) • Μετά την Α’ σταυροφορία κυριάρχησαν τα οικονομικά κίνητρα. Το αποκορύφωμα σημειώθηκε με την Δ’ σταυροφορία. Οι υποτιθέμενοι στρατιώτες του Χριστού που είχαν στόχο την Αίγυπτο και τη Συρία, παρέκκλιναν και κατέλαβαν την Κων/πολη προκαλώντας μια σφαγή χωρίς προηγούμενο και ανυπολόγιστες καταστροφές
Δύο πηγές, μία λατινική και μία βυζαντινή, περιγράφουν πώς λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη οι σταυροφόροι της Δ ́ Σταυροφορίας. Αυτοί άρπαζαν τα πολύτιμα ποτήρια, τα Ο καθένας έβαλε φρουρά από έσπαζαν και έπαιρναν τους πολύτιμους λίθους ανθρώπους στο κάστρο που του είχε που υπήρχαν σ’ αυτά. Και τις ασέβειες [που παραδοθεί, για να φυλάνε το θησαυρό. έκαναν] στην Αγία Σοφία ούτε που μπορεί να Και οι υπόλοιποι που είχαν σκορπιστεί στην πόλη πήρανε πολλά λάφυρα. Και τις ακούσει άνθρωπος. Η Αγία Τράπεζα εξαίσιο έργο και ονομαστό σ’ όλους τους λαούς, κανείς δεν ήξερε να πει πόσα, χρυσάφι κόπηκε κομμάτια και τη μοίρασαν οι άρπαγες. και ασήμι και σκεύη και πολύτιμα Το ίδιο έγινε και με όλο τον πλούτο τον ιερό, πετράδια και μετάξια και γούνινα τον τόσο πολύ και τόσο όμορφο. Και φρόντισαν φορέματα από γκρίζο σκίουρο και να μεταφέρουν σαν εμπορεύματα τα πανάγια ερμίνα, και όλα τα ακριβά πράγματα σκεύη και έπιπλα, που ήταν φτιαγμένα με που βρέθηκαν ποτέ στη γη. Και δίνει εξαιρετική τέχνη και από τα πιο σπάνια υλικά. βέβαιη μαρτυρία ο Γοδεφρείδος [ο Και έφεραν μέσα στα πιο άγια μέρη της συγγραφέας του χρονικού], και έχοντας εκκλησίας μουλάρια και γαϊδούρια με σαμάρια σωστά τα λογικά του, πως από τότε που για να μεταφέρουν το καθαρό ασήμι που έντυνε χτίστηκε ο κόσμος δεν πάρθηκαν τόσα το θριγκό του Ιερού και τον άμβωνα και τις λάφυρα από μία μόνο πόλη. πύλες, και είχε και πολλά άλλα στολίδια. Γοδεφρείδος Βιλαρδουίνος, Χρονικό, αρχές 13ου αι.
Νικήτας Χωνιάτης, Ιστορία, αρχές 13ου αιώνα
Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, μικρογραφία εποχής
Ντελακρουά 19ος αι.
Τα άλογα του Αγ. Μάρκου, τοποθετήθηκαν στην εκκλησία το 1254. Η κατασκευή του τοποθετείται στην αρχαιότητα. Κάποιοι τα θεωρούν έργο του Λύσιππου αλλά η περιεκτικότητα του χαλκού δείχνει ότι είναι έργο της Ρωμαϊκής εποχής. Πιστεύουν ότι αρχικά τοποθετήθηκαν στην αψίδα του Τραΐανού στη Ρώμη. Ο Κωνσταντίνος τα τοποθέτησε στον Ιππόδρομο της Κων/πολης και το 1204 ο Ερρίκος Δάνδολος τα έστειλε στην Βενετία ως λεία από την Άλωση. Το 1797 ο Ναπολέων τα μετέφερε στο Παρίσι. Επεστράφησαν στη Βενετία το 1815. Μετά τη συντήρησή τους το 1990 μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Αγ. Μάρκου. Αυτά που βρίσκονται τώρα στο Ναό (και στη φώτο) είναι αντίγραφα.