Perúzelí salînğak by Anticus Multicultural Association

Perúzelí salînğak Kîrîm Tatar manzúmeler ğîyîntîgî

Perúzelí salînğak A project developed by Nazar Look Attitude and Culture Journal of Crimean Tatars in Romania www.nazar-look.com

Perúzelí salînğak Kîrîm Tatar manzúmeler ğîyîntîgî ğîyîp ázírlegen Taner Murat

CreateSpace, Charleston, SC, USA, 2014

ÂŠ Copyright 2014 Taner Murat The editor asserts his copyright of this book as an anthology, by which is meant the collection of works. The editor asserts no copyright over any of the individual works and the authors retain their copyright over their individual works. All rights, including Stage, Motion Picture, Television, Public Reading, any Internet or related media is strictly reserved (by the authors, or the editor as detailed above). ISBN-13: 9781499519198 ISBN-10: 1499519192 BISAC: Poetry / General Cover: ÂŠ Sagida Siraziy (Sirazieva), https://www.facebook.com/profile.php?id=100004327597168 Artwork: Elif Abdul

Printed in Charleston, SC, USA

Perúzelí salînğak Isa Abduraman (1937)

Solmasîn súygí

Isa Abduraman (1937)

Sen mení súydúñ, Men sení súydúm. Sen maga síñdíñ, Men saga síñdím... Kara sen endí, Kîzgînsîñ sen de, Kîzgînman men de... Ot ğana tende. Túşúnemen kúnde Kabaát kímde?... Kabaát sende, Kabaát mende. Şîdamay ğúkke Uşamîz kókke... Yeter, en endí! Mení de endír! Kúlúp kír úyge Solmasîn súygí!... Ekewmíz bírge Ketiyík ókkee. 1985 s.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Solmasîn súygí‬‬

‫ُ ْٰ‬ ‫ﺳﻠﻤ ِْ‬ ‫ﺴﻦ ُﺳـ ْ ِ‬ ‫ﻴﮓ‬

‫ﺳﻦ َ َﻣﻐﺎ ِ ْ ٍ‬ ‫ﺳﯖﺪ‪۩ ،‬‬ ‫ﻣﻦ ُﺳـ ْ ٌﻴﺪ‪ْ َ ۩ ،‬ﻣﻦ َ ِ‬ ‫ﺳﻦ َ ِ‬ ‫ﻴﺪم۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُﺳـ ْ ُ ٌ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ْﻣﻦ َ َ‬ ‫ﺳﻦ َد‪۩ ،‬‬ ‫ﺳﻦ َء ْ ِﻧﺪ‪ْ ِ ۩ ،‬ﻗﺰ ِﻏﻨْ ٍﺲ َ ْ‬ ‫ﺳﯖﺪم۔۔۔ ۩ ٰ ٰﻗﺮ َ ْ‬ ‫ﺳﻎ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﻨﻤﺎن َ ْﻣﻦ َد۔۔۔ ۩ ُ ْات ٰ ٰ‬ ‫ﻨﻤﻦ ُﻛ ْ َﻨﺪ ؍ ۩‬ ‫ﺟﺎان ﺗ َ ْ َﻨﺪ۔ ۩ ﺗ ُ ُﺸـ َ َ ْ‬ ‫ِ ْﻗﺰ ِﻏ ْ ٰ ْ‬ ‫ﳈﺪ؟۔۔۔ ۩ ﻗَ َ ْ‬ ‫ﻗﺎﺑﺖ ِ ْ َ‬ ‫ْٰٰ‬ ‫ﺒﺖ َﺳـ ْ َﻨﺪ‪ْ َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺷﺪﻣﯽ‬ ‫ﻗﻮابت َﻣ ْ َﻨﺪ۔ ۩ ِ َ َ ْ‬ ‫اﴰﺰ ُ َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ﻧﺪر؞ ۩‬ ‫ﻛﻚ۔۔۔ ۩ َ َ ْﻳﱰ‪ْ َ ،‬ان َء ْ ِﻧﺪ؞ ۩ َ ِ‬ ‫ﺟﻚ ۩ ُ َ ِ ْ‬ ‫ﻣﻦ َد اَ ْ ِ ٌ‬ ‫ﳇﭗ ِ ْﻛﺮ ُ ْ َ‬ ‫اﻛﻮﻣﺰ ِ ْ َ‬ ‫ﺳﻠﻤﺎﺳﻦ ُﺳـ ْ ِ‬ ‫ﺑﺮگ ۩‬ ‫ﻴﮓ؞۔۔۔ ۩ َ َ ْ ِ ْ‬ ‫اﻳﮓ ۩ ُ ْ ٰ ِ ْ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫ﻛَﺘِﻴ ِْﻚ ُ َّ ٓ‬ ‫اﰷ۔‬ ‫‪١٩٨٥‬‬

‫‪7‬‬

Perúzelí salînğak Mambet Ablálim (Ablálimov)

Mambet Ablálim (Ablálimov)

Ana tílím Anayîmnîñ tílí, ey, Ana tílím! Anamnîñ sútí men kírdíñ kanîma, Ayneniy aytkansîñ maga múlayim Kundakta ğatkanda, turup yanîmda. Bo tílde hep yaşay eğdatlarîmnîñ Destanî, masalî, şîñî, manesí Bo tíldír kadmiy, azíz kalkîmnîñ Altînga bergísíz bay hazinesí. Dalgalî deñízníñ dalgalarîndan, Daklar, kayalarnîñ yúkseklígínden, Keñ şóller, bakşalar sesínden her an Ahenk algan, tesírlí bolgansîñ sen. ... Bízlerge mirastîr kadímíyetten Emekdar kalkîmnîñ bo tílí, Ğaşlîknî mektepke-ílímge yetken Bo lísan súydúrdí ğan Ana-Ílní! Anayîmnîñ tílí, ey, Ana tílím, Anayîmnîñ sútí men kírdíñ kanîma, Ayneniy aytkansîñ maga mulayim, Şo kúnden síñdíñ sen mením anîma.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ana tílím‬‬

‫َ َان ِ ِ ٍﺗﲅ‬ ‫ﺳﺖ َ ْﻣﻦ ِ ْ ٍ‬ ‫اانﻣﻦ ُ ِ‬ ‫ﻛﺮد ﻗَ ِ َﻨﻤﺎ‪ ۩ ،‬اَﻳْ َ ِﻨﲎ‬ ‫ِﻤﻦ ِ ِﺗﻞ‪ْ َ ،‬ای‪َ َ ،‬اان ِ ِ ْﺗﲅ؞ ؍ ۩ َ َ ْ ٍ‬ ‫َءﻧ َﻴ ْ ٍ‬ ‫َءﻳ ْﺘﻘَﺎ ْ ٍﻧﺲ َ َ‬ ‫ﺗﺮپ َاي ِ ْ َ‬ ‫ﻧﻤﺪا۔ ۩ ُب ِ ْ َﺗدل‬ ‫ﻣﻼﱘ ۩ ُﻗ ْ َﻨﺪا ْﻗ َﺘﺎ َﺟﺎﺗ ْﻘَﻮ ْ َﻧﺪا‪ْ ُ ُ ،‬‬ ‫ﻣﺎغ ُ ٰ ِ ٍ‬ ‫ﻣﺎﺳﺎل‪ِ ِ ،‬‬ ‫ﺘﺎن‪ِ َ َ ،‬‬ ‫ﺸﯽ َ ْ ٰ‬ ‫ﺷﯔ‪ٰ ،‬ﻣﺎ َ ِﻧﺲ ؍ ۩ ُب‬ ‫ْﻼرﻣﻦ ۩ َد ْﺳـ ٰ ِ‬ ‫اﺟﺪاﺗ ٰ ِ ْ ٍ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻫﭗ ﻳ َ َ ْ‬ ‫ﺗدلر ﻗَ ْ ِ‬ ‫داﻟﻐﻞ‬ ‫زس َ ْﰉ َﻫﺎ ِز َ ِﻧﺲ۔ ۩ َ ْ َ ِ‬ ‫ﻴﺪﻣﯽ‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ازز َ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫ﻗﻠﻘﻤﻦ ۩ َءﻟْ ِﺘ ْ َﻨﻎ َ ْﺑﺮ ِﮔ ِ ْ‬ ‫ِِْْ‬ ‫ﻨﺪن‪ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻗﺎﻳﻼرن ُ ْﻳﻜ َ ْ ِ‬ ‫دﯕﺰن َ ْ َ‬ ‫ﺷﻠﺮ‪،‬‬ ‫دﻗﻠﺮ‪ٍ ْ َ َ َ ،‬‬ ‫َ ِْ ٍ‬ ‫ﺴﳫ ِﮕ ْ َ ً‬ ‫داﻟﻐﻠَ ِﺮ ْ َ ً‬ ‫ﻛﯔ ُ َّ ْ‬ ‫ﻧﺪان‪ْ َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ءﻟﻐﻦ‪ ،‬ﺗ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﺳﻦ۔‬ ‫ﴪل ُﺑﻠْ َﻐﻴ ْ ٍﻨﺲ َ ْ‬ ‫ﻨﺪن َ ْﻫﺮ َ ْان ۩ اَ ْﻫﺎَ ْﻧﻚ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻠﺮ َﺳ ِﺴـ ْ َ ْ‬ ‫َاب ْﻗ َ َ ْ‬ ‫۔۔۔‬ ‫ِﺑ ْﺰ َ ْ َ‬ ‫ﻣﺮﺴﱰ َ ِ‬ ‫ﺟﻮﺷﻠﻘﻦ‬ ‫ﻟﺮگ ِ َ ﻳ ْ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎد ِﻣ َ َّ ً‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻤﻦ ُب ِ ِﺗﻞ‪ِ ْ ِ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫اﻣﻜﺪار ٰ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫ﻴﱳ ۩ َ َ ْ َ ْ‬ ‫َْ‬ ‫ﻣﻜﺘَ ْ َ ِ ِ ْ َ‬ ‫ﺴﺎن ُﺳـ ْ ُ ْ ِ‬ ‫ان؍ءﻟﻦ؞ ۩‬ ‫ﺟﻦ َ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﻴﺪرد َ ْ‬ ‫ﭙﻚ؍ءﻟﻤﮓ ﻳ َ ْ َ ً‬ ‫ﺘﻜﻦ ۩ ُب ِﻟ َ ْ‬ ‫ِﻤﻦ ُ ِ‬ ‫ﻗﺎﱎ‪ ۩ ،‬اَﻳْ َ ِﻨﲎ‬ ‫ﺳﺖ َ ْﻣﻦ ِ ْﻛﺮ ٍد َ ِ َ‬ ‫ِﻤﻦ ِ ِﺗﻞ‪ْ َ ،‬ای‪َ َ ،‬ءان ِ ِ ٌﺗﲅ‪ ۩ ،‬اَﻧ َﻴ ْ ٍ‬ ‫َءﻧ َﻴ ْ ٍ‬ ‫ﻨﺪن ِ ْ ٍ‬ ‫اَﻳ ْﺘﻘَﺎ ْ ٍﻧﺲ َ َ‬ ‫ﻣﲌ اَ ِ َﻧﻤﺎ۔‬ ‫ﺳﯖﺪ َ ْ‬ ‫ﻣﻼﱘ‪ُ ۩ ،‬ش ُﻛ ْ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ َ ِ ْ‬ ‫ﻣﺎﻏﺎ ُ َ ِ ٍ‬

‫‪9‬‬

Perúzelí salînğak Çerkez Alí (1925)

Çerkez Alí (1925)

Tapsam da anamnî Búrúşúk yanaklar Búrúşúk mañlay Tapsam da men sízní Bír óbíp toysam. Tapsam da tízleríñ Ústúne anay Bír sabiy baladay Başîmnî salsam. Tapsam da múlayim Kózíñe baksam Sabiylík şagîmnî Aşk man añsam Sózíñní seslemiy Ózenge kaşkan Kúnlerím úşún de Helallîk alsam. Tapsam da anamnî Nazlansam bíraz Sîypatsam başîmnî Eríşsem, kúlsem... Bír şamar aşasam (Eh, maga, bo az) Soñra kózyaşîmnî Înğînmay sílsem.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tapsam da anamnî‬‬

‫ﻧﻤﻦ‬ ‫ﺴﺎم َد اَ َ ْ ِ‬ ‫ﺗٰﭙْ ٰ ْ‬ ‫ﻧﻘﻼر ۩ ُ ُ ُ ْ‬ ‫ُُ ُ ْ‬ ‫زسن ۩ ِ ْﺑﺮ‬ ‫ْﺴﻢ َدو َ ْﻣﻦ ِ ْ ِ‬ ‫ﺑﺮﺷﻚ َ ْ َ ً‬ ‫ﺑﺮﺷﻚ ٰاي ٰ ْ ٰ ً‬ ‫ﻣﯖﻼی ۩ ٰاتﭘ ٰ ْ‬ ‫ﺳﺎﰉ‬ ‫اانی ۩ ِ ْﺑﺮ َ ِ‬ ‫اﺳﱳ َ َ ً‬ ‫ْﺴﻢ َدا ِﺗ ْﺰ َ ٍﻟﺮ ۩ ُ ْ ُ َ‬ ‫ُِ ْ‬ ‫ﺴﻢ۔ ۩ َاتﭘ َ ْ‬ ‫اﺑﭗ ﺗ ُ ْﻴ َ ً‬ ‫ﻣﻼﱘ ۩ ُ ِ َ‬ ‫ابﴰﻦ َ ْ‬ ‫ﻛﺰڭ‬ ‫ﺑﻼدای ۩ َ ِ ْ ِ‬ ‫ََ َ ً‬ ‫ﺴﻢ۔ ۩ َاتﭘ َ ْ‬ ‫ﺳﻠ َ ً‬ ‫ْﺴﺎم َدی ُ َ ِ ٍ‬ ‫ﺴﺎم ۩ َﺳﺎ ِﺑ ِ ْ‬ ‫زسن‬ ‫ﺷﺎﲽﻦ ۩ َ ْ‬ ‫ﺴﺎم ۩ ُ ٍ ِ‬ ‫ﻴكل َ ِ ْ ِ‬ ‫اﺷﻖ َ ْﻣﻦ اَﯕْ َ ً‬ ‫َ ْﺑﻘ َ ً‬ ‫َﺳ ْ َ ِ‬ ‫ﻫﻼﻻق‬ ‫ءﺷﻦ َد ۩ َ َ ّ ِ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮم ُ ُ ْ‬ ‫ﺴﻠﻤﯽ ۩ ُا َزْ َﻧﮓ ﻗَﻴ ْ َ ً‬ ‫ﺸﻘﺎن ۩ ُﻛ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﺴﻢ‬ ‫ْﺴﺎم َدا اَ َ ْ ِ‬ ‫ﺴﺎم۔ ۩ َاتﭘ َ ْ‬ ‫َءﻟْ َ ً‬ ‫ﻧﺰﻻﺴﻢ ِﺑ َﺮ ًاز ۩ ٖﺳ ْﻴﭙﺎَﺗ ْ َ ْ‬ ‫ﻧﻤﻦ ۩ ٰ ْ ٰ ﻧ ْ ٰ ْ‬ ‫ﺴﺎم ۩ ؍‪َ َ ،‬ﻣﻎ‪،‬‬ ‫ﺑِ ْ ِ‬ ‫ﴰﺎر اَ َﺷ َ ً‬ ‫ﺴﻢ۔ ۔ ۔ ۩ ِ ْﺑﺮ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﺴﻢ‪ْ ُ ،‬ﳇ َ ْ‬ ‫ٰﺸﻤﻦ ۩ َ ِار ْﺷ َ ْ‬ ‫ﺴﻢ۔‬ ‫ﻳﻮﴰﻦ ۩ ِا ْ ِﳒ ْ ٰ ْ‬ ‫ُب َ ْاز؍ ۩ ُﺳﯖْ َﺮا ُﻛ ْﺰ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﻨﻤﺎی ِﺳ ْﻠ َ ً‬

‫‪11‬‬

Perúzelí salînğak

Ne tapsañ óglígíñ Astînda saklap "Dadîna bak sen” dep Kaptîrgan anam Men seníñ arz etken Aşîñdan fakat Kaptîrîp bol-almadîm Oga bek ğanaman. Ğanaman da, tapsaydîm Anamnî diymen Yok, tabîp bolmayman Ólgenler kaytmay. Bo hayat kanunî – Şare yok, ka-tiyím, Anasîn kaybetken Bír taa tapmay.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tapsam da anamnî‬‬

‫َن ﺗ َ ْ ًﭙﺲ ُ ْ ِ ٍ‬ ‫دپ ۩‬ ‫ۦدادن َ ْابق َﺳ ْﻦۦ َ ْ‬ ‫ﺳﺎﻗﻠﭗ ۩ ٰ ِ ٰ‬ ‫ءﮔﻠﮓ ۩ اَ ْﺳ ِﺘ ْ َﻨﺪ َ ْ َ ً‬ ‫ءﺷﺪن ﻓ َ َ ً‬ ‫ﻴﻘﺎت ۩‬ ‫ﺳﻦ َ ْ‬ ‫ﻗَ ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫اﺗﻜﻦ ۩ َ ٍ َ ْ‬ ‫ارز َ ْ َ ً‬ ‫ﭙﱰﻏﻦ َ َ ًاﱎ ۩ َ ْﻣﻦ َ ٍ‬ ‫ﺑﻞ؍اﻟﻤﺎدم ۩ ُ َ‬ ‫ﻨﻤﻦ ٰد‪،‬‬ ‫ٰ ِْ ِ ْ‬ ‫ﻨﺎﻣﻦ۔ ۩ ٰﺟ ٰ ٰ ْ‬ ‫ءغ َ ْﺑﻚ َﺟ َ َ ً‬ ‫ﻗﻮﭘﱰپ ُ ْ َ ْ َ ِ ٍ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎﻳﻤﻮن ۩ ُا ْ َﻟﮕ ْ َ ْﻨﻠﺮ‬ ‫ﻴﺪم ۩ اَ َ ْ ِ‬ ‫اتﺑﭗ ُ ْ َ ْ َ ً‬ ‫ﻧﻤﻦ ِ َ ً‬ ‫دﳝﻦ ۩ ُ ْﻳﻖ‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ٰاتﭘ ْٰﺴﻴ ْ ِ ٍ‬ ‫ﺘﻤﯽ۔ ۩ ُب ٰﻫ ٰ ْ‬ ‫اﺴﻦ‬ ‫ﻴﺖ َ ُ ِ‬ ‫ق؍ﺗﲓ‪َ ۩ ،‬ﻧ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﲍ؍ ۩ َ َ‬ ‫ﺷﺎر ُ ْﻳﻖ‪ٍ ِ ِ َ ،‬‬ ‫ﻗَ ْﻴ ْ َ ً‬ ‫ﭙﻤﯽ۔‬ ‫َﻗﺎﻳْﺒَ ْ َ ً‬ ‫ﺘﻜﻦ ۩ ِ ْﺑﺮ َات ٓ ﺗ َ ْ َ ً‬

‫‪13‬‬

Perúzelí salînğak Ismail Alimgeray

Ana tílím

Ismail Alimgeray

Ayneniy aytîlsa, nazlanîp díñledím, Aşîksam: “Mamay” - dep, mugayîp íñledím. Yukusuz keşeler beşígím terbettí, Asîrnîñ gayesí maga tíl úyrettí. Anayîm bo tílde ayneniy aytkan, Ruhumda tesírí, tamgasî kalgan. Ya, ka-típ súymiyím men sení, tílím, Bo tílde konîşkan tuwganman, ílím. Anadan tuwganman kúneş batkanda, "Vatanîm!” - degenmen kîzîl tañ atkanda. Ğîrîmnîñ sesíne dawuşlar koşîldî, Mílletler dostlîgî, serbest Watanda. Şayirler, kedaylar bo tílde ğîrlasa, Ğúregím ğîmşala írígen mayday. Súygen ana tílím ruhumnîñ gîdasî, Síñírímden geşíp kanîma ğayray. Valîska, çardaşka men de oynayman, "Kaytarma” deseler ğúrekten ğoşaman. Şo man pekíşken ellerím we belím, Şo man sezíle barlîgîm mením. 1968

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ana tílím‬‬

‫َ َاان ِ ِ ٍﺗﲅ‬ ‫دﯕدلم‪َ ۩ ،‬ء ِ ْ‬ ‫دپ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻣﺎ ْیۦ ؍ َ ْ‬ ‫ﺴﻢ ۦ ٰ ٰ‬ ‫ﺘﻠﺲ‪ ْ َ ،‬ﻟ َ ِ ْ‬ ‫اَﻳْ َ ِﻨﲎ َءﻳْ ِ ْ َ‬ ‫ﻧﺰﻨﭗ ِ ْ َ ِ ٍ‬ ‫ﺷﻘ َ ْ‬ ‫َﺸﮕﻢ َ ْ ﺑ َ ّ ِ‬ ‫اﴎن ٰ َ ِ‬ ‫ﻏﺎﻳﺲ‬ ‫ﺗﺮﺘﺎ‪ٍ ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻣﻐﺎﻳﭗ ِ ْ َ ِ ٌ‬ ‫َُِ ْ‬ ‫ءﯕدلم۔ ۩ ُ ُﻳﻘ ُ ْ‬ ‫زس ﻛَ َ َ ْ‬ ‫ﺸﻠﺮ ﺑ ِ ِ ْ‬ ‫ٰ ٰﻣﻎ ِ ْﺗﻞ ُ ْ َ ّ ِ‬ ‫ﻘﻮن‪َ ْ ُ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﴪ‪،‬‬ ‫ءﻳﺮات۔ ۩ َ َ ِ ْ‬ ‫رﳘﺪ ﺗ َ ِ ِ‬ ‫ءانﱘ ُب ِ ْ َﺗدل اَﻳْ َ ِﻨﲎ اَﻳ ْﺘ َ ً‬ ‫ََِْ‬ ‫ﺳﻦ‪ٍ ِ ِ ،‬ﺗﲅ‪ُ ۩ ،‬ب‬ ‫ﻴﻤﲓ َ ْﻣﻦ َ ِ‬ ‫اتﻣﻐﺲ ٰ ْ ٰ ً‬ ‫ﻗﺎﻟﻐﲔ۔ ۩ َی‪ْ ِ ٰ ،‬‬ ‫ق؍ﺗﭗ ُﺳـ ْ ِ ِ ْ‬ ‫ﻧﻤﺎن ُﻛ َ ْﻨﺶ َابﺗ ْ َﻘ ْ َﻨﺪی‪،‬‬ ‫ااندن ُﺗﻮﻏ َﺎ ْ َ ْ‬ ‫اﻟﻢ۔ ۩ َ َ َ ْ‬ ‫ﺸﻘﻮن ُﺗﻮﻏ َﺎ ْ َ ْ‬ ‫ِ ْ َﺗدل ُﻗ ِﻨ ْ َ ْ‬ ‫ﻧﻤﻦ‪ٍ ِ ِ ،‬‬ ‫ﻗﺰل َ ْ‬ ‫ﻨﻤﻦ ِ ِ ْ‬ ‫ﺟﺮﻣﻦ َﺳ ِﺴَﻦ‬ ‫۩ ۦ َو َ ِ ْ‬ ‫اتڭ َ ْءﺗﻘَﺎ ْ َﻧﺪا۔ ۩ ِ ِ ْ ٍ‬ ‫ااتﱎ؞ۦ ؍ َد َﮔ ْ َ ْ‬ ‫داوﺷﻼر ُﻗ ِ ْ ِ‬ ‫ﴎﺑ ْ ْ‬ ‫َﺴﺖ َوﻳﺘ َ ْ َﻨﺪ۔ ۩‬ ‫ﺘﻠﻎ‪ْ َ ،‬‬ ‫ََُْ ْ‬ ‫ﺸدل‪ِ ۩ ،‬ﻣﻠ َّ ْ َ ْﺘﻠﺮ ُد ْﺳـ ْ ِ ِ‬ ‫ﺟﺮﮔﻢ ِ ْﲨ َ َ‬ ‫َ ِ‬ ‫ارﮔﻦ‬ ‫ﺸﺎل ِ ِ َ ْ‬ ‫ﻛﺪاﻳﻼر ُب ِ ْ َﺗدل ِ ْ ﻟ َ َ‬ ‫ﺷﺎﻳ ْﺮ َ ْﻟﺮ‪ْ َ ْ َ َ ،‬‬ ‫ﺟﺮﺴﺎ‪ْ ِ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫رﳘﻦ ِ َ ِ‬ ‫ﺸﭗ‬ ‫َ َْ ً‬ ‫ﻏﺪاس‪ْ َ ْ ِ ِ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﻴﮕﻦ َ َان ِ ِ ْﺗﲅ ُ ُ ْ ٍ‬ ‫ﻣﺎﻳﺪﱙ۔ ۩ ُﺳـ ْ َ ْ‬ ‫ﺳﯖﺮﻣﺪن َﮔ ِ ْ‬ ‫ﻴﲌ ٰﺟ ْ ٰﲑ ًای۔ ۩ َوا ِﻟ ْﺴ َﻖ‪ٰ ْ ٰ ْ ٰ ،‬‬ ‫ﻨﺎﻳﻤﻦ‪ ۩ ،‬ۦ ٰﻗﻴ ْﻴ ٰ ْﺘﺎر ٰمۦ‬ ‫ﭼﺮداﺷﻘﺎ َ ْﻣﻦ َد ُاﻳْ َ ْ َ ً‬ ‫ﻗَ ِ َ‬ ‫اﻟﺮم َو َ ِ ٍﺑﲅ‪۩ ،‬‬ ‫ﺸﺎﻣﺎن۔ ۩ ُش َ ْﻣﻦ َ ِﭘﻜ ْ َ ْ‬ ‫ﺟﺮﻛﱳ ُﺟ َ َ ً‬ ‫ﺸﻜﻦ َ َّ ِ ْ‬ ‫دﺳﻠﺮ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ﻣﺎن َ ِ َ‬ ‫ﻣﲌ۔‬ ‫ُش َ ْ‬ ‫ﻟﻐﻢ َ ِ ٌ‬ ‫زسل َاب ْ ِر ِ ْ‬ ‫‪١٩٦٨‬‬ ‫‪15‬‬

Perúzelí salînğak Şeriyan Aliy (Aliyev) (1937)

Şeriyan Aliy (Aliyev) (1937)

Kayda ketemíz? Diyler: kóp kópírler geşeğekmíz bíz, Tírenímíz tura yegerlí attay. Úykenler soraylar: “Kayda ketemíz, Ógímízde ne bar taa hayatta?” Suwallar, suwallar ğewapsîz kala, Deñízge atîlgan taşlarday şóge. Tílekler tílene: “Sen asra, Allam!...” Bazîlar tílínde şamata, ófke. Vagonlar ortadan bólíngen takta man Turganda, tawanî başîña tiye Ketemíz ğutup toz we azar man Nefes almasî kúş, kózden yaş úye. Kapîlar kapatîldî, çabaklar wurup, Hálímíz ne yakka, nedír ya niyet? Pek seskendík bíz, gudok ókíríp, Vagon bír sílkíníp kóşken saniye. Karanlîk aranga kapawlî koyday, Hop túşken delíkke telmíre herkez. Ğurt man sawlîklaşmak túşúnğe-oyda, Úlkem, sawlîk man kal! ... Bonday seda, ses!... …

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫?‪Kayda ketemíz‬‬

‫َ َْ‬ ‫ﺘﻤﺰ؟‬ ‫ﻗﺎﻳﺪ َﻛ َ ِ ٌ‬ ‫ﺸﺠﳬﺰ ِﺑ ْﺰۦ‪ ۩ ،‬ﺗِ َ ِﺮ ِ ْﻧﻤﺰ ُ َﺗﺮ َ َ ْ ِ‬ ‫ﻳﮕﺮل َ َّ ًاﰏ۔ ۩‬ ‫ﻛﭗ ُﻛ ِﭙ ْﺮ َ ْﻟﺮ َﮔ َ َ ْ ِ ْ‬ ‫دﻳﻠﺮ ۦ ُ ْ‬ ‫ِ َْ‬ ‫اﮔﻤﺰد َن َ ْﺑﺮ َات ٓ َﻫ َ َّ‬ ‫ﺘﻤﺰ‪َ ْ ِ ِ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﻴﺎات؟ۦ ۩‬ ‫ﴎ ْ َ ْﻳﻠﺮ ۦ ﻗَ ْ َﻴﺪ َﻛ َ ِ ٍ‬ ‫ُاْﻳ َﻜ ْ َ ْﻨﻠﺮ ُ َ‬ ‫ْزس ٰ ٰﻗﺎﻻ‪َ ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺸﻠﺮدی‬ ‫اﺗﻠﻐﻦ ﺗ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫دﯕﺰگ َ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺳﻮﻻر َﺟ ٰﻮاﭘ ِ ْ‬ ‫ُﺳ ٰﻮ ّٰ ْاﻟﺮ‪ْ َّ َ ُ ،‬‬ ‫ُ َ‬ ‫ابزﻻر ﺗِ ِﻠ ْ َﻨﺪ‬ ‫ﺗﻠﻦ ۦ َ ْ‬ ‫ﺗﻠﳫﺮ ِ َ َ‬ ‫ﴎا‪ْ َّ َ ،‬‬ ‫ﺳﻦ اَ ْ َ‬ ‫اﻻم؞ۦ ۩ َ ِ َ ْ‬ ‫ﺷﮓ۔ ۩ ِ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺷﺎﻣﺎت‪َ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻨﮕﻦ َ ْ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ﻣﺎن ۩‬ ‫اتﻗﺖ ٰ ْ‬ ‫ﺗﺪان ﺑُ ِﻠ ْ َ ْ‬ ‫اﻓﻚ۔ ۩ َو ُﻏ ْ َ ْﻨﻠﺮ ُا ْر ٰ ٰ ْ‬ ‫ُ ْﺗﺮﻏ َﺎ ْ َﻧﺪا‪ ،‬ﺗ َ َﻮ ِان َ ِ َ‬ ‫ﺘﭗ ُ ْﺗﺰ َو اَ َز ْﻳﺮ َ ْﻣﻦ ۩‬ ‫ابﺷﯔ ِ َﰏ ۩ َﻛ َ ِ ْ‬ ‫ﺘﻤﺰ ُﺟ ُ ْ‬ ‫ﻧﻔﺲ َ ْ َ ِ‬ ‫ﻛﺰدن َ ْﻳﺶ ُ َای۔ ۩ ٰﻗﻴ ِ ٰ ْﭙﻠﺮ َﻗﺎﭘ َ ِ ْ ِ‬ ‫اﻟﻤﺎس ُ ْ‬ ‫ﭼﺎﺑﻘﻼر‬ ‫ﻛﺶ‪ْ َ ْ ُ ،‬‬ ‫ََ ْ‬ ‫ﺘدل‪ْ َ ْ َ َ ،‬‬ ‫ﻫﻠﻤﺰ َن َ َّ‬ ‫ﻧﺪر ٰاي ِﻧ َ ً‬ ‫ﻴﺖ؟ ۩ َ ْﭘﻚ َﺳ ْﺴ َﻜ ْ ِ ْ‬ ‫ﻨﺪك ِ ْﺑﺰ‪،‬‬ ‫ُُ ٌ‬ ‫ورپ‪ْ ِ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ايﰵ‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫اﻏﻦ ِ ْﺑﺮ ِ ْ ِ‬ ‫ﺳﺎﱏ۔ ۩ َﻗﺎ َرا ْ ِ ْﻧﻠﻖ‬ ‫ﺸﻜﻦ ٰ ِ َ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫ﻨﭗ ُﻛ ْ َ ْ‬ ‫ءﻛﺮپ‪َ ۩ ،‬و ُ ْ‬ ‫ﻏﺪق ُ ِ ِ ٍ‬ ‫ﺳﻠﻜ ِ ْ‬ ‫ﺸﻜﻦ َ ِ َّ‬ ‫اَ َر ْ َﻧﻎ َ َ ْ ِ‬ ‫ﻫﺮﻛﺰ۔ ۩‬ ‫ﺗﻠﻤﺮ َ ْ َ ً‬ ‫ﻗﺎﭘﺎول ُﻗ ْ َ ً‬ ‫ﻫﭗ ﺗ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﻴﺪوی‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫دكل َ ْ ِ َ‬ ‫ﻨﺞ؍اﻳﺪا‪ْ َ ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫اﻟﲂ‪ٰ ،‬ﺳ ْﻮ ِ ْﻟﻖ ٰ ْﻣﻦ َ ْ‬ ‫ﺸﻤﻖ ﺗ ُ ُﺸـ ْ َ ُ ْ َ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫ﻗﻞ؞‬ ‫ﺳﻮ ِ ْ ٰﻟﻘﻠ ْ ٰ ْ‬ ‫ﺟﺮت َ ْ‬ ‫ﻣﺎن ٰ ْ‬ ‫۩ ﺑُ ْ ٰﻨﺪا ْی َ ٰ‬ ‫ﺳﺲ؞‬ ‫ﺳﺪا‪ْ َ ،‬‬ ‫‪17‬‬

Perúzelí salînğak

Şúkriy Appaz (Appazov) (1951)

Dostîma Karlî boran uluganda Kaálpní gamga toldîrîp, O kózleríñ ğumulganda Awur íşten boldîrîp, Karalamak ístegende Namussuzlar atîñnî, Takdir darbe endírgende Bekle eskí dostîñnî! Kuwanşîña kuwanş koşîp Ğurtuñda kúlse kúñeş, Kadelerden şarap taşîp Aşîktîrsa dost-eşní, Sakîn mení kóp bekleme Dostîm, ber-almam vade. Kel-almasam ópkeleme, Sení bírew húrmet etmez Dostîm, menden ziyade.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Dostîma‬‬

‫ُد ْﺳـ ِ َﺘﻤﺎ‬ ‫ﺗدلرپ‪ُ ۩ ،‬ا ُﻛ ْﺰ َ ٍﻟﺮ ُ ُ ْ‬ ‫َِْ‬ ‫ﻗﲑل ُﺑ َﺮ ْان ُا ُ َﻟﻐ ْ َﻨﺪ ۩ َﻗﺎﻟْ ْ ِﭙﻦ َ ْ َ‬ ‫ﲨﻠ َﻐ ْ َﻨﺪ ۩‬ ‫ﲽﻐﺎ ُ ْ ِ ِ ٍ‬ ‫اﺗﻦ‪۩ ،‬‬ ‫ﺑدلرپ‪َ ۩ ،‬ﻗﺎ َر َ َ ْ‬ ‫زس َ ْﻟﺮ َ ٍ ِ‬ ‫اﺷﱳ ُ ْ ِ ِ ٍ‬ ‫اور ِ ْ َ ْ‬ ‫اﻟﻤﻖ ِا ْﺳـ َ َﺘﮕ ْ َﻨﺪ ۩ َان ُﻣ ُّ ْ‬ ‫َُ ْ‬ ‫دﺳﱳ؞ ۩ ُ ٰ ﻧ ْ ِ ٰ‬ ‫ﺑﲁ َ ْ ِ‬ ‫ﻧﺪر َﮔ ْ َﻨﺪ ۩ َ ْ َ‬ ‫ﻗﻮﺸﯖﺎ‬ ‫اﺳﻚ ُ ْ ٌ ِ‬ ‫اتﻗﺪر َ ْ َ‬ ‫دارب اَ ْ ِ ْ‬ ‫َ ِْْ‬ ‫ﳇﺲ ُ َ ً‬ ‫ُﻗ َﻮ ْ ْ‬ ‫ﻗﺎدﻟﺮدن َﺷﺎ َر ْاپ‬ ‫ﻛﯖﺶ‪ْ َ ْ َ َ َ ۩ ،‬‬ ‫اﻧﺶ ُﻗ ِ ٍ‬ ‫ﺸﭗ ۩ ُﺟ ْﺮ ٌ َﺗﺪ ُ ْ َ‬ ‫ﺑﳫﻢ ۩‬ ‫ﺳﺎﻗﻦ َ ِ‬ ‫اﺷﻘﱰﺳﺎ ُ ْ ْ َ ْ ِ‬ ‫دﺳﺖ؍اﺷﻦ‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺗَ ِ ٍ‬ ‫ﻣﻦ ُ ْ‬ ‫ﺸﭗ ۩ َ ِ ْ ِ ْ َ‬ ‫ﻛﭗ َ ْ َ َ‬ ‫ﺑﺮ؍ءﻟﻤﻢ ٰو َاد۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺑﺮو‬ ‫ءﭘﳫﻢ‪ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ِ َ ْ‬ ‫ﺴﻢ ُ ْ َ َ َ‬ ‫ﰻ؍اَ ْ َﻟﻤ َ ْ‬ ‫ُد ْﺳ ِ ْـﱲ‪ْ َ ْ َ ْ َ ،‬‬ ‫ﻨﺪن ِﻳ َ َ‬ ‫َُْ ْ‬ ‫زﻴﺪ۔‬ ‫ﻫﺮﻣﺖ َ ْ َ ً‬ ‫اﺗﻤﺰ ۩ ُد ْﺳ ِ ْـﱲ‪َ ،‬ﻣ ْ َ ْ‬

‫‪19‬‬

Perúzelí salînğak Idris Asan (Asanin) (1927)

Adetímde yok egílmek

Idris Asan (Asanin) (1927)

Adetímde yok egílmek, Egílmez bír şînarman men. Afat kopsa baş ústúmde Egílmeden turarman men. Men kalkîma ters zatlar man Ómír boyî barîşmadîm. Ğelge kóre yúz şewúrúp Egílmege alîşmadîm. Inan, şayir egílse, Ğurtnî basar soñsuz ağğî. Ener bútún bír milletníñ Memleketí taktî-tağî. Akîlsîzlîkka boyîn egse Şayir ğoytar gururun. Afat kobar, ğaşîn wurar, Millet ğoytar ogîrîn. Men kalkîmnîñ nefesínden Ateş algan bír oşakman. Takdir otka atsa bíle, ''Milletím'' - dep yanağakman. Kóp sînadîm bo dúnyanî, Sefasîndan kop ğefasî. ''Egílmiyğekmen!'' - dedím kene Hakk kúreşí - ğan sefasî. 12.06.1999 senesí, Bakşasaray

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Adetímde yok egílmek‬‬

‫ءدﺗﻤﺪ ُ ْﻳﻖ َ ِ ْ َ ً‬ ‫َ َِْ َ‬ ‫اﮔﻠﻤﻚ‬ ‫ادﺗﻤﺪ ُ ْﻳﻖ َ ِ ْ َ ً‬ ‫ﺷﲊﻣﺎن َ ْﻣﻦ۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫َ َِْ َ‬ ‫اﻓﺖ ُﻗ ْﭙ َﺴﺎ‬ ‫ءﮔﻠﻤﻚ‪ْ َ ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ءﮔﻠﻤﺰ ِ ْﺑﺮ ِ َ ْ َ ْ‬ ‫َْ‬ ‫ابش ُء ْﺳـ ُ ْ َ‬ ‫ﺗﺮس‬ ‫اﮔﻠﻤﺪن ُ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻤﺪ ۩ َ ِ ْ َ َ ْ‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻤﺎ َ ْ ْ‬ ‫ﺗﺮرﻣﺎن َ ْﻣﻦ۔ ۩ َ ْﻣﻦ ٰ ْ ِ ٰ‬ ‫ابرﴰﺎدم۔ ۩ َ ْ َ‬ ‫ﺷﻮرپ ۩‬ ‫ﺟﻠﮓ ُ َﻛﺮ ُ ْﻳﺰ َ ُ ُ ٌ‬ ‫ءﻣﺮ ُ ِﰉ َ ِ ْ َ ِ ٌ‬ ‫ٰز ْ ٰ ْ‬ ‫ﺗﻼر َ ْﻣﻦ ۩ ُ ِ ْ‬ ‫َ َِْ َ‬ ‫ابﴎ‬ ‫ﺸﻤﺎدم۔ ۩ ِ ٰ ْ‬ ‫ﺷﺎﻳﺮ َ ِ ْ َ‬ ‫اﮔﻠﺲ‪ُ ۩ ،‬ﺟ ْﺮ ْ ِﺗﻦ ٰ ٰ ْ‬ ‫ءانن‪ْ ِ ٰ ،‬‬ ‫ءﮔﻠﻤﮓ اَ ِﻟ ْ َ ِ ٍ‬ ‫زس َ ّ ِ‬ ‫ﻣﻠﱳ ۩ َ ْ َ َ ِ‬ ‫ﺗﻘﺖ؍ﺗﺞ۔ ۩‬ ‫ﺑﱳ ِ ْﺑﺮ ِ َّ ْ ٍ‬ ‫اﺟﺎ۔ ۩ َ َ ْاﻧﺮ ُ ُ ْ‬ ‫ُﺳﯖْ ُ ْ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ َ ْ ِ َ ِ‬ ‫ﻏﺮرن۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫اﻓﺎت ُ َ ْﻗﱪ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺮ ُﺟ ْ َ ْﻴﱰ ُ ُ ُ ٌ‬ ‫زسِﻟ َّﻖ ُ ِ ْ‬ ‫ﺑﲔ َ ْ َ‬ ‫اَ ِﻗ ْﻠ ِ ْ‬ ‫ءﮔﺲ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ورر‪ْ َّ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﻨﺪن‬ ‫ﻣﻠﺖ ُﺟ ْﻴ َ ْﺘﲑ ُ ِ ِ ٌ‬ ‫ﻗﻠﻘﻤﻦ ﻧ َ َﻔ ِﺴـ ْ َ ً‬ ‫اﻏﺮن۔ ۩ َ ْﻣﻦ َ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫َ ِ ْ‬ ‫ﺟﺎﺷﻦ ُ ٰ ً‬ ‫اتﻗﺪر ُ ْ َ‬ ‫۩ َ َْ‬ ‫ﻣﻠﱲ ؍‬ ‫اﻟﻐﻦ ِ ْﺑﺮ ُ َ ْ َ ً‬ ‫اﺗﺶ َ ْ َ ْ‬ ‫ءﺗﻘﺎ َ ْ َ‬ ‫اﺗﺲ ِ َﺑﻞ‪ْ ِ َّ ِ ۩ ،‬‬ ‫اﺷﻘﻤﺎن۔ ۩ َ ْ ِ ْ‬ ‫دﻴﻮن‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻨﺪان‬ ‫ﻨﺪم ُب ُﻧْ َ ِ‬ ‫َْ‬ ‫ﺳﻔﺎ ِﺳـ ْ َ ْ‬ ‫دپ ﻳ َ َ َ ْ َ ً‬ ‫ﻛﭗ ِﺳـ ٰ ِ ْ‬ ‫ﻨﺎﺟﻮﻗﻤﺎن۔ ۩ ُ ْ‬ ‫ﻗﭗ َ ٰ ِ‬ ‫ﻫﻘﻖ ُ َ ِ‬ ‫ﻛﺮش ؍‬ ‫ﻛﻦ ۩ َ ْ ْ‬ ‫ددم َ َ‬ ‫ﺟﻔﺎس۔ ۩ اَ ِْﮔﻠ ِﻤ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻴﺠﳬﻦ؞ ؍ َ ِ ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ﺟﺎن َ ٰ ِ‬ ‫ﺳﻔﻮس۔‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺸﺎﺳﺎ ٰر ًای‬ ‫‪َ ١٩٩٩‬ﺳ َ ِﻨﺲ‪ٰ ،‬ﺑ ْﻴﻘ ٰ ٰ‬ ‫‪21‬‬

Perúzelí salînğak

Valeriy Basîr (Basîrov) (1947)

Ómrímízníñ ferasetí... Belkí, bízím omrímízníñ Ferasetí Súygímní ğîkmaga ğol bermez. Penğereñní aş kírsín yîldîzlarnîñ Saf nurî Kaálbíñní temízlesín. Bír andan soñ tañ atar, Tîlsîmlarîñ sóndírer. Penğeremní keñ aştîm. Barsîn şo yîldîzlarnîñ Saf nurlarî Kaálbímní Temízlesín.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ómrímízníñ ferasetí...‬‬

‫اﻣﺮﻣﺰن ﻓَ َﺮ َ ِ‬ ‫اﺳﺖ۔۔۔‬ ‫ُْ ِِ ْ ٍ‬ ‫اﻣﺮﻣﺰن ۩ ﻓ َ َﺮ َ ِ‬ ‫َْ ِ‬ ‫ﺟﻘﻤﻎ ُ ْ‬ ‫ﻴﮕﻤﻦ ِ ْ َ َ‬ ‫ﺑﺮﻣﺰ۔ ۩‬ ‫ﺑكل‪ِ ِ ،‬ﺑﺰ ْم ُ ْ ِ ِ ْ ٍ‬ ‫ﺟﻞ َ ْ َ ً‬ ‫اﺳﺖ ۩ ُﺳـ ْ ِ ْ ِ‬ ‫ﻳدلزﻻرن ۩ َ ْ‬ ‫ﺗﻤﺰﺴﻦ۔‬ ‫ﺳﺎف ُ ِﻧﺮ ۩ َ ْ ٍ ِ‬ ‫ﭘَ ْ َ ً ِ‬ ‫ﻛﺮﺳﻦ ِ ْ ِ ْ َ ْ ٍ‬ ‫ﻗﺎﻟﱭ َ ِ ْ ﻟ َ ِ ٍ‬ ‫ﻨﺠﺮن َ ْءش ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﺳﯔ َ ْ‬ ‫ﻧﺪن ُ ْ‬ ‫ﻨﺠﺮﻣﻦ‬ ‫ءﺗﺮ‪ْ ِ ۩ ،‬ﺗﻠ ِ ْ ٰ ٍ‬ ‫ﻨﺪرر۔ ۩ ﭘ َ ْ َ َ ْ ِ‬ ‫۩ ِ ْﺑﺮ اَ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻤﻼر ُﺳـ ْ ِ َ ً‬ ‫ﺗﯔ َ َ ً‬ ‫َْ‬ ‫ﻟﺮن ۩ َ ْ‬ ‫ﺒﻤﻦ ۩‬ ‫ابرﺳﻦ ُش ِﻳ ْ ِدل ْزٰ ْ ٍ‬ ‫ﺳﺎف ُﻧ ْﺮٰ ِﻟﺮ ۩ ٰﻗﺎﻟْ ِ ْ ِ‬ ‫ﻛﯔ اَ ْﺷ ِ ٍـﱲ۔ ۩ ٰ ْ ِ ْ‬ ‫ﺗﻤﺰﺴﻦ۔‬ ‫َ ِ ْ ﻟَ ِ ٍ‬ ‫‪.‬‬

‫‪23‬‬

Perúzelí salînğak Şewkiy Bektóre (1988-1961)

Tatarlîgîm

Şewkiy Bektóre (1988-1961)

Tatarlîgîm, tuwgan yerím, Balalîktan súyemen, Olar úşún kóp wakîtlar Ğîrlay-ğana kúyemen. Kayda barsam men kóremen Karíp Tatar şaşîlgan, Óz bagînda koklamaga Yok bír gúlí aşîlgan. Ka-teğeksíñ, óz bagîñdan, Óz tílíñden pek karíp, Lákin kímge aytağaksîñ Sen bolarnî tíl ğarîp. Kattî ğel men atîlganlar Tawga-taşka ya ğarga, Ğartî dúnya mezar bolgan Tatarlîkka-Tatarga. Her mezarnîñ baş uşunda Toktap tóktím kózyaşîm, Herbíríne şîñlarîmdan Yasap tíktím baş taşîn. Kol kóterip duwa ettím Ğúregímden Kudayga, Uzun-kutlî ómír bersín Bariy óksíz anayga!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tatarlîgîm‬‬

‫َ َاتات ْ ِر ٍِ‬ ‫ﻟﻐﻢ‬ ‫ﻛﭗ‬ ‫اﻻر ُ ُ ْ‬ ‫ﺘﺎن ُﺳـ َ َ ً‬ ‫ﻳﺮم‪ٰ ٰ ۩ ،‬ﺑﻼ ِ ْﻟﻘ ٰ ْ‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ َ ِ ٌ‬ ‫ﻟﻐﻢ‪ْ َ ُ ،‬‬ ‫اﺷﻦ ُ ْ‬ ‫ﻴﻤﻦ‪ْ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺗ َ َ ْﱰِ ِ ْ‬ ‫ﻛﺮﻣﻦ ۩‬ ‫ﻴﻤﻦ۔ ۩ ﻗَ ْ َﻴﺪا ٰ ْ ٰ ْ‬ ‫ابرﰟ َ ْﻣﻦ ُ َ َ ً‬ ‫ﺟﺮﱃ؍ﺟﻦ ُﻛ َ َ ً‬ ‫ﺘﻼر ۩ ِ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َوا ِﻗ ْ َ ً‬ ‫ﺸﻠﻐﺎن‪ْ ُ ۩ ،‬از ٰ ِﺑﻐ ْ ٰﻨﺪا ُ ْ ٰ ٰ ٰ‬ ‫ﮔﻞ‬ ‫ﻗﻘﻠﻤﻐﺎ ۩ ُ ْﻳﻖ ِ ْﺑﺮ ُ ِ‬ ‫َِ ْ‬ ‫اتاتر َﺷ ِ ْ َ ً‬ ‫ﻗﺎرپ ٰ ٰ ْ‬ ‫ءﺷﻠﻐﺎن۔ ۩ َ َ َ ْ ٍ‬ ‫ﻗﺎرپ‪،‬‬ ‫ﺗدلن َ ْﭘﻚ َ ِ ٌ‬ ‫ﺑﻮﻏﺪن‪ْ ُ ۩ ،‬از ِ ٍ َ ْ‬ ‫ق؍ﲡﻜﺲ‪ْ ُ ،‬از ٰ ٍ ٰ ً‬ ‫َِ َْ ً‬ ‫ﻟﻜﻦ ِ ْ َ‬ ‫ﳈﮓ َءﻳْ َ َ ْ ٍ‬ ‫ﺟﺎرپ۔ ۩ ٰﻗ ّ ِﺘﺎ َ ْ‬ ‫ﺟﻞ‬ ‫ﺳﻦ ُ َ ْ ِ‬ ‫ﺘﺠﻘﺲ ۩ َ ْ‬ ‫۩ َِْ‬ ‫ﺑﻠﺮن ِﺗ ْﻞ َ ِ ٍ‬ ‫ﺟﺎرﻏﺎ‪ِ ْ ٰ ۩ ،‬‬ ‫ﻨﻠﺮ ۩ ٰ ْ ٰ َ ْ َ‬ ‫اتوغ؍اتﺷﻘﺎ َاي َ ْ َ‬ ‫دﻴﺎ َﻣ َﺰ ْار‬ ‫ﺟﺎرت ُﻧ ْ َ‬ ‫َ ْﻣﻦ اَ ِْﺗﻠﻐَ ْ َ ً‬ ‫ﺑﻠﻐﻮن ۩ َاتﺗ َ ْﲑِ َّ َ َ ْ َ‬ ‫ارن َ ْ‬ ‫ﻴﭗ‬ ‫ﻟﻖ؍اتﺗﺮغ۔ ۩ َ ْﻫﺮ َﻣ َﺰ ْ ٍ‬ ‫ُْ َ ً‬ ‫ابش ُا ُﺷـ ْ ٰﻨﺪا ۩ ﺗ ُ ْﻘﺘَ ْ‬ ‫ﺗﻜﱲ َ ْﺑﺶ‬ ‫ﺗﻜﱲ ُ ْ َ ِ ٌ‬ ‫ﺷﯖﻠﺮﻣﺪان ۩ َ َ ْ‬ ‫ﺑﺮن ِ ْ ٰ ِ ْ ٰ ً‬ ‫ﻛﺰايﴌ‪َ ۩ ،‬ﻫ ْ ِﺮ ِ َ‬ ‫ﻳﻮﺳﺎپ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ُ ِْْ‬ ‫اتﺷﻦ۔ ۩ ُ ْ‬ ‫ﺟﺮﮔﻤﺪن ُ َ ْ َ‬ ‫ﻗﺪﻳﻐﺎ‪۩ ،‬‬ ‫ﻗﻞ ُ َ ِ ْ‬ ‫ءاتم ۩ ُ َ ِ ْ َ ْ‬ ‫َ ِ ٍ‬ ‫ﻛﱰپ ُد ٰوا َ ّ ِ ٍ‬ ‫زس َﻧ َ ْ َ‬ ‫اﻴﻎ؞‬ ‫ﺑﺮﺳﻦ ۩ َ ِ‬ ‫ازن؍ ُﻗ ْ ِﺘﻞ ُ ِ ْاﻣﺮ َ ْ ِ ٍ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫ابری ُا ْﻛ ِ ْ‬

‫‪25‬‬

Perúzelí salînğak

Аyt, Şatîrtaw! Аyt, Şаtîrtаw, sîrîñnî, kóp mí dertíñ? Bekşísísíñ bo yerde bír kudretníñ. Súyrep şîktîñ kóklerge, аk bulutkа, Tаnîşsîñ sen bo eskí, óksíz ğurtkа. Kóp yaşаdîñ, kóp kórdíñ, kóp şektíñ belkí, Sen bír tílsíz tаrihsíñ - eñ ewelkí. Neler óttí bаşîñdаn, kóp yaşîñdаn, Kаysî ízní sоrаyîm аk tаşîñdаn? Аgаş kesíp tаwuñdаn ğurtlаr kurgаn, Kímdí sende burungî íş buyurgаn? Kózyaşîñ mî bаşîñdа аgаrgаn tumаn, Yazdа-kîştа múñsírep, búrkúrep turgаn? Bаşîñ-şáşíñ аgаrgаn, ne keder kórdíñ? Kаydаy kаygî, kаy dert men dertleníp ğúrdúñ? Kаy bulutlаr kаrаrtîp ğúregíñ ğaktî? Kаy kоllаr mаn sílíndí bаşîñnîñ bаhtî? Kím bаltаlаp tаwuñnî ğagîp ğîktî? Kurt-bóríñní kím kîstаp tаrgа tîktî? Ğúregíñde оt bаr mî? Tútúnúñ şîga... Árúwúñ yok mî keñ kókte, ne ğаnîñ sîgа? Kúntuwuştаn kóş etíp tóbeñden ótken, Kólgeñe kоnîp kóp wаkît tînîşlаp ketken, Pítsín dertíñ, túkensín, bír nefes аl, Mením dertlí kаlkîmnîñ bаwurundа kаl!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫!‪Аyt, Şatîrtaw‬‬

‫اﻳﺖ‪ِ َ ،‬‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺷﺎﺗ ْﺮ َ ًﺗﻮ؞‬ ‫ﻛﭗ ِم َ ْ ٍ‬ ‫درت؟ ۩ ﺑَ ْﻜ ِﺸ ِ ٍ‬ ‫ﺴﺲ ُب َ ْ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻳﺮد ِ ْﺑﺮ‬ ‫اﻳﺖ‪َ ،‬ﺷ ِ ْﱰ َ ْﺗﻮ‪ِ ٍ ِ ،‬‬ ‫ﴎن‪ْ ُ ،‬‬ ‫ﺷﻘﺖ ُ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻛﳫﺮگ‪ْ َ ،‬ءق ُ ُﺑﻠ ْ َﺘﻘﻮ‪ِ َ ۩ ،‬ﻧ ْ ٍ‬ ‫ﺳﲑپ ِ ْ ٍ‬ ‫ﺳﻦ ُب‬ ‫ُ ْﻗﺪ َر ْ ٍﺗﻦ۔ ۩ ُ ْ َ ْ‬ ‫اتﺸﺲ َ ْ‬ ‫ﻛﭗ ﻳ َ َ ٍ‬ ‫َْ ِ‬ ‫ﺷﻜﺖ َ ْ ِ‬ ‫ﻛﭗ َ ْ ٍ‬ ‫ﺑكل‪،‬‬ ‫ﻛﭗ ُ ْﻛﺮ ٌد‪ْ ُ ،‬‬ ‫ﺸﺎد‪ْ ُ ،‬‬ ‫زس ُﺟ ْﺮﺗ ْٰﻘﺎ۔ ۩ ُ ْ‬ ‫اﺳﻚ‪ُ ،‬ا ْﻛ ِ ْ‬ ‫زس َ ْ ٍ‬ ‫اترس ؍ َ ْاڭ َ َ ْ ِ‬ ‫ﻛﭗ‬ ‫۩ َ ْ‬ ‫اوكل۔ ۩ َ َ ْﻧﻠﺮ ُ ّ ِاات ٰ ٍ ٰ ْ‬ ‫ابﺷﺪن‪ْ ُ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ِ ْﺑﺮ ِ ْﺗﻠ ِ ْ‬ ‫ايﺷﺪان‪ِ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺸﺪن؟ ۩ َ َ ْ‬ ‫ٰﻮدان‬ ‫ازن ُ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎﻳﺲ ِ ْ ِ‬ ‫ﺴﭗ ﺗ ٌ ٰ ْ‬ ‫ﴎﱘ َ ْاق ﺗ َ ٍ َ ً‬ ‫َ ٍ َ ً‬ ‫اﻏﺎش َﻛ ِ ْ‬ ‫ﻗﺮﻏﺎن‪ِ ْ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﻛﺰاي ٍش ِم ﺑ ٍ ٰ‬ ‫ٰﺸﺪ‬ ‫ﳈﺪ َﺳـ ْ َﻨﺪ ُﺑ ُﺮ ْﻧﻎ ِ ِ ْاش ُ ُ ْ َ ً‬ ‫ُﺟ ْﺮﺗ َ ْْﻠﺮ ُ ْ َ ً‬ ‫ﺑﲑﻏﺎن؟ ۩ ُ ْ ٰ‬ ‫ﺗﻤﺎن‪َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺗﺮﻏﲔ؟ ۩‬ ‫ﴪپ‪ْ َ ُ ْ ُ ،‬‬ ‫ايزد؍ ِﻗ ْﺸـ َﺘﻮ ُﻣﯖْ ِ َ ْ‬ ‫ﺑﺮﻛﺮپ ُ ْ َ ً‬ ‫اﻏﺎرﻏﺎن ُ َ ً‬ ‫ََْ َ ْ‬ ‫ﻛﺪر ُ ْ ٍ‬ ‫ٰ ٍ َ ٍ‬ ‫ﻗﻮی َ ْ ْ‬ ‫درت َ ْﻣﻦ‬ ‫ﻗﺎﻳﺪای ﻗَ ْ ِﻴﻎ‪ْ َ ،‬‬ ‫ﻛﺮد؟ ۩ َ ْ َ ْ‬ ‫ابش؍ﺷﺶ َ َ ْ َ ْ‬ ‫اﻏﺮﻏﲔ‪َ ،‬ن َ َ ْ‬ ‫ﻗﺎررﺗﭗ ُ َ ٍ‬ ‫ﺟﺮگ َ ْ ِ‬ ‫ﻨﭗ ُ ْ ٌ‬ ‫ﺟﺎﻗﺖ؟ ۩ َ ْﰵ ُ َّ ْﻗﻠﺮ‬ ‫ﺟﺮد؟ ۩ َ ْ‬ ‫ﻗﺎی ُﺑﻠُ ْ ٰ ْﺘﻠﺮ َ َ ْ ِ ْ‬ ‫َ ْدرﺗ ْﻠَ ِ ْ‬ ‫ٰﻣ ْﻦ ِ ِ‬ ‫ﺟﻐﭗ ِ ْ ِ‬ ‫ﺟﻘﺖ؟ ۩‬ ‫ﺘﻠﭗ َ ٌ ِ‬ ‫ﺳﻠ ْ ِﻨﺪ ﺑ ٍ ٍ‬ ‫ﺗﻮن َ ِ ْ‬ ‫ٰﺸﻦ ٰابﻫ ِْﺖ؟ ۩ ِﰼْ ﺑ َ ْﻠ َ َ ْ‬ ‫ﺘﭗ ٰ ْ ٰ‬ ‫اترغ ِ ْ ِ‬ ‫ﺗﻘﺖ؟ ۩ ُ َ ٍ َ‬ ‫ﺟﺮﮔﺪ ُ ْ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫ﺗﱳ‬ ‫ءت َ ْابر ِم؟ ُ ُ ٌ‬ ‫ﻗﺮت؍ ُ ٌ ِ‬ ‫ﺑﺮن ِ ْﰼ ِﻗ ْﺴ َ ْ‬ ‫ارو ُ ْﻳﻖ ِم َ ْ‬ ‫ﻛﯔ ُ ْ َ‬ ‫ﺟﺎن ِ َ‬ ‫ِٰ‬ ‫ﺘﺎن‬ ‫ﻛﻜﺖ‪َ ،‬ن َ ٍ‬ ‫ﺳﻎ؟ ۩ ُﻛ ْﻨ ُ ُﺘﻮ ْﺷـ َ ْ‬ ‫ﺷﻐﺎ۔۔۔ ۩ َ ُ ٌ‬ ‫ءﺗﻜﻦ‪ْ ُ ۩ ،‬ﳇ َ َ‬ ‫ﻛﭗ َو ِ ْ‬ ‫ﺸﻼپ‬ ‫اﻗﺖ ِﺗﻨِ ْ َ ْ‬ ‫ﺒﺪن ُ ْ َ ً‬ ‫اﺗﭗ ﺗ ُ ً َ ْ‬ ‫ﻨﭗ ُ ْ‬ ‫ﮕﯔ ُﻗ ِ ْ‬ ‫ُ ْﻛﺶ َ ِ ْ‬ ‫ﺴﻦ َ ْ ٍ‬ ‫ﻣﲌ َد ْرﺗ ِْﻞ‬ ‫درت‪َ ُ ،‬ﺗﻜﻨ ْ ِ ْ‬ ‫ﺘﻜﻦ‪ِ ۩ ،‬ﭘﺘْ ِ ْ‬ ‫َﻛ ْ َ ً‬ ‫ﺴﻦ‪ْ ِ ،‬ﺑﺮ َ َ ْ‬ ‫ﻧﻔﺲ َ ْال‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻟﻘﻤﻦ َ ُابو ُر ْ َﻧﺪا َ ْ‬ ‫ﻗﻞ؞‬ ‫ٰﻗﻮ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫‪27‬‬

Perúzelí salînğak Remziy Burnaş (1920-1982)

Remziy Burnaş (1920-1982)

Ana tílím

Herbír kalknîñ óz tílí bar Yáresí men sîrdaşkan, Baldan tatlî o tíl oga O bír wakît unutulmay. Mením tuwgan kalkîmnîñ da Óz tílí bar ğîrlaşkan, Biñ bír yîldîz arasînda Bo tíl maga-tolînay. Bo tíl mení beşígímde "Ayneniy” men óstírgen Ğaşlîgîmdan etekliy o Tutup mením kolîmdan. Bír heğesín ğoytmam onîñ, Bír hárífín unutmam, Tuwgan kalkîm o man bahtlî Húr hayatnîñ koynînda.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ana tílím‬‬

‫َ َءان ِ ِ ٍﺗﲅ‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻦ ُ ْاز ِ ِﺗﻞ َ ْابر ۩ َ َ ِ‬ ‫ﺘﻞ ُا‬ ‫ﻴدلن ﺗ َ ْ ِ‬ ‫ﴎدﺷﻘﻦ‪ٰ ۩ ،‬ﺑ ْ ٰ ْ‬ ‫ﻳﺮس َ ْﻣﻦ ِ ْ ٰ ْ ٰ ً‬ ‫َﻫ ْ ِﺮ ْﺑﺮ َ ْ ْ ٍ‬ ‫ِ ْﺗﻞ ُ َاﻏﺎ ۩ ُا ِ ْﺑﺮ ٰ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻤﻦ َدا ۩ ُ ْاز‬ ‫وﻗﺖ ُﻧ ُ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ َ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫ﻣﲌ ُ ٰ ْ‬ ‫اﺘﻠﻤﺎی۔ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﻳدلز اَ َرا ِﺳـ ْ َﻨﺪ ۩ ُب ِ ْﺗﻞ‬ ‫ﺟﺮﺸﻘﻮن‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﯔ ِ ْﺑﺮ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ِ ِﺗﻞ َ ْﺑﺮ ِ ْ ﻟ َ ْ َ ً‬ ‫ﻣﻦ ﺑ ِ ِ ْ َ‬ ‫ءﺳﱰﮔﻦ ۩‬ ‫ﻣﻎ؍ﺗﻠﲎ۔ ۩ ُب ِ ْﺗﻞ َ ِ‬ ‫َﺸﮕﻤﺪ ۩ ۦاَﻳْﻨ َ ِﲎۦ َ ْﻣﻦ ُ ْ ِ ْ َ ً‬ ‫َ َ ُِ َ ً‬ ‫ﺸﻠﻐﻤﺪن َ َ ْ ِ‬ ‫ﺘﻤﺎم‬ ‫ﻗﻠﻤﺪﻳﻦ۔ ۩ ِ ْﺑﺮ َﳗَ ِ ْ‬ ‫ﻣﲌ ُ ِ ْ ٰ ً‬ ‫َﺟ ْ ِ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻦ ُﺟ ْﻴ ْ َ ْ‬ ‫اﺗﳫﯽ ُا ۩ ﺗ ُ ُ ْ‬ ‫ﺘﭗ َ ِ ْ‬ ‫ﺗﻮﻏﺎن ٰ ْ ِ‬ ‫ﺘﻞ ۩ ُ ْﻫﺮ‬ ‫ﻣﺎن َ ْﲠ ْ ِ‬ ‫ٌُ‬ ‫ﻗﺎﻟﻘ ْﻢ ُا َ ْ‬ ‫اﺘﻤﺎم‪ْ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ءن‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ َﻫ ِﺮِ ْﻓﻦ ُﻧ ُ ْ َ ً‬ ‫ﻴﱳ ُﻗ ْﻴ ِﻨ ْ َﻨﺪا۔‬ ‫َﻫ َ ْ ٍ‬

‫‪29‬‬

Perúzelí salînğak Ğengiz Dakşî (1919-2011)

Ğengiz Dakşî (1919-2011)

Yîldîz Mahzun yîldîz, dertlí yîldîz, sónmiy tur! Sónme, yîldîz, azgana yol alayîk. Belkí artîk kúneş tuwar, sónmiy tur, Sónme yîldîz, ğolîmîznî tabayîk. Dertlí yîldîz, men de, men de dertlímen, Sen sónerseñ dert ortagîñ kalağak. Sen sónerseñ, yîldîz, mením góñlíme Keşe-kúndúz karañlîklar dalağak. Bízden başka bar mî dersíñ, ey, yîldîz, Keşe tuwup yer yúzún kórmegen? Bízden başka bar mî dersíñ, ey, yîldîz, Ğefa kóríp, yer sefasîn súrmegen? Berlin, 1942 s.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Yîldîz‬‬

‫ﻳدلز‬ ‫ِِْ ٍ‬ ‫ازﻏﻦ‬ ‫ﻳدلز‪ُ ،‬ﺳـ ْ ِﻨﻤﯽ ُ ْﺗﺮ؞ ۩ ُﺳ ْ َـﲌ‪ْ ِ ْ ِ ،‬‬ ‫ﻳدلز‪َ ،‬د ْر ْ ِﺗﻞ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ْﺰن ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﻳدلز‪َ َ ْ َ ،‬‬ ‫َﻣﻬ ُ ْ‬ ‫ُ ْﻳﻞ اَﻟ َﻴ ٍِﻖ۔ ۩ َ ْ ِ‬ ‫ﻳدلز‪،‬‬ ‫ﺗﻮر‪ُ ،‬ﺳـ ْ ِﻨﻤﯽ ُ ْﺗﺮ‪ُ ۩ ،‬ﺳ ْ َـﲌ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﺑكل َء ْر ِ ْﺗﻖ ُﻛ َ ْﻨﺶ ُ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ‬ ‫ﺒﺎﻳﻖ۔ ۩ َد ْر ْ ِﺗﻞ ِﻳ ْ ِ ْ‬ ‫ُِِْ ِ‬ ‫ﺗﻠﻤﻦ‪ْ َ ۩ ،‬‬ ‫دلز‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َد‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َد َد ْر ْ ِ َ ً‬ ‫ﺟﻠﻤﺰن ﺗ َ َ ِ ٍ‬ ‫ﺳﲊس َ ْ ْ‬ ‫ﮔﯖﲅ‬ ‫درت ُء ْر َﺗﻎ ٍ ٰ ٰ ٰ ً‬ ‫ﺳﲊس‪ْ ِ ْ ِ ،‬‬ ‫ﻣﲌ ُ ْ ِ َ‬ ‫ﻗﺎﻻﺟﻖ۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ َ ْ ً‬ ‫ُ َْ ً‬ ‫ﻳدلز‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ابﺷﻖ َ ْﺑﺮ ِم َ ْ ٍ‬ ‫۩ ََ‬ ‫درس‪،‬‬ ‫ﺑﺰدن ٰ ْ ٰ‬ ‫ﻛﺶ؍ ُﻛ ْ ُ ْ‬ ‫ﻟﻘﻼر َدا َ َﻟﺠ ًﻴﻖ۔ ۩ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﺪز َﻗﺎ ًرِ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﺰدن َ ْ َ‬ ‫ﻳدلز‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ابﺷﻘﺎ َ ْﺑﺮ‬ ‫ﻛﺶ ُ ُ ْ‬ ‫َ ْای‪ٍ ِ ْ ِ ،‬‬ ‫ﻳﺰن ُ ْ َ َ ً‬ ‫ﺗﻮپ َ ْﻳﺮ ُ ُ ْ‬ ‫ﻛﺮﻣﮕﻦ؟ ۩ ِ ْ َ ْ‬ ‫ِم َ ْ ٍ‬ ‫ﻳدلز‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﴎﻣﮕﻦ؟‬ ‫ﺟﻔﺎ ُ ِ ْ‬ ‫ءی‪ٍ ِ ْ ِ ،‬‬ ‫درس‪ْ َ ،‬‬ ‫ﺳﻔﺎﺳﻦ ُ ْ َ َ ً‬ ‫ﻛﺮپ‪ْ َ ،‬ﻳﺮ َ َ ِ ْ‬ ‫ﺑَ ْﺮِ ْﻟﻦ‪١٩٤٢ ،‬‬

‫‪31‬‬

Perúzelí salînğak Seyitúmer Emin (1921-2004)

Seyitúmer Emin (1921-2004)

Sen bolmasañ…

Sen bolmasañ, aziz kalkîm, kím korşalar, şawle şaşar ğolîma? Sen bolmasañ, búlbúl konmaz kalem tutkan kolîma. Sen bolmasañ, kím parçalar yúregímníñ buzlarîn? Sen bolmasañ, úşúrmen men, buzlarman. Sen bolmasañ ğolda-ízde, kaltîrarman-sîzlarman. Sen bolmasañ, ğerde kalmaz ómír-billa, îzlarîm… Sen bolmasañ, kím eşítír “ Vatan! “ - degen sesímní… Sen bolmasañ, men ólgen soñ kím hatîrlar neslímní? Sen bolmasañ, ne Ay tuwar, ne Tañ atar Dúnyada. Sen bolmasañ, ne Watan bar, ne Ana bar, ne Baba… Sen bolmasañ, ne Yalta bar, ne deníz bar, ne Ada… Sen bolmasañ, ğañgîramaz ğerde-kókte ğîrlarîm. Sen bolmasañ, yansîn-batsîn felaketlí şo Kîrîm! Sen bolmasañ, Aziz Kalkîm, kímge kerek bo Dúnya! Sen bolmasañ, ey, gúzelím, óksízmen men Kîrîm'da.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫…‪Sen bolmasañ‬‬

‫ﺑﻠﻤﺲ۔ ۔ ۔‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ﻗﺮﺷﺎﻻر‪َ ْ ٰ ،‬‬ ‫ﺟﻠﻤﺎ؟ ۩‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ﺸﺎر ُ ِ َ‬ ‫ﺷﺎول َﺷ َ ْ‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻢ‪ْ ِ ۩ ،‬ﰼ ُ ْ َ َ ْ‬ ‫ازز َ ْ ِ ٌ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪ِ ،‬ﰼْ‬ ‫ﻤﺲ‪ْ ُ ،‬ﺑﻠ ُ ْ‬ ‫ﻗﻠﻤﺎ۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺒﻞ ُﻗ ْ َ ً‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻨﻤﺰ ۩ ﻗَ َ ْﻴﲅ ﺗ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْﺑﻠ َ ً‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ﺘﻘﺎن ُ ِ ٰ‬ ‫اﴍﻣﻦ َ ْﻣﻦ‪۩ ،‬‬ ‫ﻳﺮﮔﻤﻦ ُﺑ ْﺰ َ ِ ٍ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪ْ َ ْ ُ ُ ،‬‬ ‫ﻟﺮن؟ ۩ َ ْ‬ ‫ﭘﺎرﭼﻠﻮر ۩ ُ َ ِ ْ ٍ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ْٰ ٰٰ ً‬ ‫ﺑﻠﻤﺲ ُ ْ َ ِ ْ َ‬ ‫ﻟﺮﻣﻦ۔ ۩‬ ‫زس َ ْ َ ً‬ ‫ﺑﺰﻻرﻣﺎن۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺟدلا؍ازد‪ْ َ ْ َ ِ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ُْ َ ْ َ ً‬ ‫ﻗﺎﻟﱰرﻣﺎن؍ ِ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ﻗﻠﻤﺰ ُ ِ ْ ِ َّ‬ ‫ﺑﻠﻤﺲ‪َ ْ َ ،‬‬ ‫ﺑﻠﻤﻮس‪،‬‬ ‫ازﻻرم۔ ۔ ۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺟﺮد ٰ ْ ٰ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫اﻣﺮ؍ﺑﻼ‪ْ ِ ٰ ْ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪ْ َ ،‬ﻣﻦ‬ ‫ِ ْﰼ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ﺴﻤﻦ۔ ۔ ۔ ۩ َ ْ‬ ‫دﮔﻦ َﺳ ِ ْ ِ‬ ‫اﺗﻦ؞ ۦ ؍ َ َ ْ‬ ‫اﺷﱰ ۩ ۦ َو َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫اﻟﮕﻦ ُ ْ‬ ‫ﺳﯔ ۩ ِﰼْ َ ِ‬ ‫ﺗﻮر‪َ ۩ ،‬ن‬ ‫ﺴﻠﻤﻦ؟ ۩ َ ْ‬ ‫ﻫﺎﺗ ْﺮ َ ْﻟﺮ ﻧ َ ْ ِ ْ ِ‬ ‫ُْ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪َ ،‬ن َ ْای ُ َ ً‬ ‫َْ‬ ‫ﺗﯔ َ َ ْاﺗﺮ ُﻧ ْ َ َ‬ ‫ﺑﻮر‪َ ،‬ن ﺑ َ َﺒﺎ۔‬ ‫ﻤﺎس‪َ ،‬ن َو َ ْ‬ ‫دﻴﺎدا۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْﺑﻠ َ ً‬ ‫اﺗﻦ َ ْﺑﺮ‪َ ۩ ،‬ن َ َان ٰ ْ‬ ‫ﺳﻦ‬ ‫دﻧﺰ َ ْﺑﺮ‪َ ،‬ن َ َاد۔ ۔ ۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪َ ،‬ن ٰ ْﻳﻠ ٰﺘﺎ ٰ ْﺑﺮ‪َ ۩ ،‬ن َ ِ ْ‬ ‫۔۔۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﺟﺎﯕﻐﺮﳝﺰ ۩ َ ْ َ ُ ْ َ‬ ‫ﺑﻠﻤﺲ‪،‬‬ ‫ﻟﺮم۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺑﻠﻤﺲ‪ً َ َ ِ ْ َ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ً‬ ‫َُْ ً‬ ‫ﺟﺮد؍ﻛﻜﺖ ِﺟ ْﺮ َ ِ ٍ‬ ‫ﻗﻠﻘﻢ‪۩ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َﺑﻠﻤ ًﺎس‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ﺴﻦ؍ابﺗ ْ ِ ٌ‬ ‫ﻗﺮم؞ ۩ َ ْ‬ ‫ٰايﻧ ْ ِ ْ َ‬ ‫ﺴﻦ ۩ ﻓَﻠَﻴ َﻜ ْ ِﺘﻞ ُش ِ ِ ٍ‬ ‫ءزز َ ْ ِ ٍ‬ ‫ِْ َ‬ ‫زسﻣﻦ َ ْﻣﻦ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎس‪ْ َ ،‬ای‪ُ ،‬ﮔ َ ِﺰ ٍﻟﻢ‪ُ ۩ ،‬ا ْﻛ ِ ْ َ ْ‬ ‫دﻴﻮ؞ ۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﳈﮓ َ َﻛﺮكْ ُب ُﻧ ْ َ‬ ‫ِ ِْ َ‬ ‫ﻗﺮﻣﺪا۔‬ ‫‪33‬‬

Perúzelí salînğak Iskender Fazîl (1929)

Iskender Fazîl (1929)

Bír kesek ótmek Temíz, dúlber talebeler ğol totîrîp Şatlîk man mektebíne ketkende, Ekí arsîz şewre-şetní tozlandîrîp, Bír kesekşík ótmek tebíp eglene. - Gol! Kene gol! Ulan, tepse mîzmîzlanmay, Awuz ğîrtîp bírsí fena “ókíre". Hesap bír-altî! Akay, ózíñ tîzîmlama! Dep “dostî” da bír yakka túkúre. Túkúre de, “şeberlík men” onday tebe, Ótmek “vîz” man uşup kete bír şetke. Îrğayîp: “Oyîn píttí!” - ilan ete, Soñ arsîzlar ğol alalar mektepke. Ebet, men de bala boldîm, topnî teptím, Arsîzlandîm, baş tartmadîm kótekten... Lákin insan emgegíne húrmet ettím: Oyînğaklar heş yapmadîm ótmekten.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Bír kesek ótmek‬‬

‫ﺴﻚ ُ ْ َ ً‬ ‫ِ ْﺑﺮ َﻛ َ ْ‬ ‫اﺗﻤﻚ‬ ‫ﺘﻠﻖ ٰ ْﻣﻦ َ ْ‬ ‫دﻟﱪ َاتﻟ َ َ َ ْﺒﻠﺮ ُ ْ‬ ‫ﺘﱭ َﻛ ْﺘﻜَ ْ َﻨﺪ‪۩ ،‬‬ ‫ﺗﱰپ ۩ َﺷـ ْ ِ ْ‬ ‫ﺗﻤﺰ‪ْ َ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻣﻜ َ ِ َ‬ ‫َِ ْ‬ ‫ﺟﻞ ُ ِ ِ ٍ‬ ‫ﺗﺰﻨﺪرپ‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ ﻛَ َ ْ‬ ‫ﺸﻚ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻜ ِ ْ‬ ‫ﺒﭗ‬ ‫ءرزس َ ْ َ َ ْ ِ‬ ‫ﺷﻮر؍ﺷﱳ ُ ْ ﻟ َ ْ ِ ِ ٍ‬ ‫اﺗﻤﻚ ﺗ َ ِ ْ‬ ‫َ ِاك َ ْ ِ ْ‬ ‫ﻛﻦ ُ ْ‬ ‫اﮔﻠﻦ۔ ۩ ؍ ُ ْ‬ ‫اوز‬ ‫ﻧﻤﺎی‪ْ ُ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻣﺰﻣﺰ َﻻ ْ َ ً‬ ‫اﻟﻦ‪ ،‬ﺗ َ ْ َﭙﺲ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﻏﻞ؞ ُ َ ْ‬ ‫ﻏﻞ؞ َ َ‬ ‫ََْ َ‬ ‫ﺗﭗ ِ ْ ِ‬ ‫ﺴﺎپ ِ ْ َ ْ ِ‬ ‫ءﻗﺎی‪ٍ ُ ،‬از‬ ‫ﺑﺮس ﻓ َ َﻨﻮ ۦ ُ ِاﻛ َﺮۦ۔ ۩ َﻫ َ ْ‬ ‫ﺑﺮ؍ءﻟﺖ؞ َ َ ْ‬ ‫ِﺟ ْﺮ ِ ْ‬ ‫ﺗﻜﺮ َد‪ ،‬ۦ َ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺷﱪكل‬ ‫ﺗﺰﻣﲅ؞ ۩ َ ْ‬ ‫ِ ِْ ََ‬ ‫ﺗﻜﺮ۔ ۩ ُ ُ َ‬ ‫دپ ۦ ُ ْدﺳ ِﺖۦ َد ِ ْﺑﺮ ٰ ّٰﻳﻘﺎ ُ ُ َ‬ ‫ﻛﺖ ِ ْﺑﺮ َﺷـ ْ َ‬ ‫ﺗﺐ‪ْ َ ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ءﺷﭗ َ َ‬ ‫ﺘﻚ۔ ۩‬ ‫َﻣ ْﻦۦ ُا ْ َ ْ‬ ‫ﻧﺪی َ َ‬ ‫اﺗﻤﻚ ۦ ِو ْزۦ َ ْﻣﻦ ُ ُ ْ‬ ‫اﻻن َ َات‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ارزسﻻر ُ ْ‬ ‫ﺟﻞ‬ ‫ءﻳﻦ ِﭘ ّ ِﺘﺎ؞ۦ ؍ ِ َ ْ‬ ‫ِ ْار َﺟﻴﻴ ِْﭗ؛ ۦ ُ ِ ْ‬ ‫ﺳﯔ َ ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫اﻟﻼر َ ْ‬ ‫ﻣﻜﺘَ ْ َ‬ ‫ﭙﻚ۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﭙﱲ‪۩ ،‬‬ ‫اﺑﺖ‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َد َ َابﻻ ُ ْ ِ ْ‬ ‫َََ ْ‬ ‫ﺑدلم‪ ،‬ﺗ ُ ْ ِﭙﻦ ﺗ َ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻧﺪم‪ْ َ ،‬‬ ‫اﻣﮕﮕﻦ‬ ‫ﺴﺎن َ ْ َ ِ َ‬ ‫ﻟﻜﻦ ِءﻧ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻜﱳ۔۔۔ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﺗﻤﺎدم ُﻛ َ ْ َ ْ‬ ‫ابش ٰات ْر ْ ٰ ِ ْ‬ ‫ارزس َﻻ ْ ِ ْ‬ ‫َْ ِ ْ‬ ‫ﻨﺠﻘﻠﺮ َ ْ‬ ‫َُْ ْ‬ ‫ءﺗﻤﻜﱳ۔‬ ‫ﭙﻤﺪم ُ ْ َ ْ َ ً‬ ‫ﻫﺮﻣﺖ َ ّ ِ ٌ‬ ‫ﻫﺶ ﻳ َﻴ ْ َ ِ ْ‬ ‫ااتم؛ ۩ ُا ِﻳ ْ َ ْ َ ْ‬

‫‪35‬‬

Perúzelí salînğak Neğip Hağí Fazîl (1906-1948)

Tatar kîzîna

Neğip Hağí Fazîl (1906-1948)

Boyîñ-posîñ bír karawda árúw bolsa da, Kúler yúzúñ ğaş ğígítní ğaga tursa da, Nazlî sesíñ boş ğúrekke ateş salsa da, Kopayma Tatar kîzî, tanî eksíklígíñní ! Yalaman ózímden kabalîgîñ aytmaga, Yabanğî milletke ğahillígíñ ğaymaga, Elge yúzúmní yaltkan sîrîñnî satmaga. Tartînma Tatar kîzî! Tur, kúldúr yúzúmní, Kurut sen úşún toktamay akkan kózímní. Bílmem ne bekliysín şo yoruwğî nakîştan, Yúpekkenar kólmek, íşlemelí ğawlîktan, Istikbalîñ kapagan kereksíz turuştan! Kaplanma Tatar kîzî! Gúl túşúñ sarartma, “Ak şiyler” men kîymetlí kúnleríñ karartma! Baş kúnlerde kartîñnîñ çînarîña ketse de, Apakaynîñ okîganîn “ğadî” etse de, Hakkîñda şîkkan sózler ğanîña ğetse de Tónílme Tatar kîzî, ant man kír mektepke, Parla keriyañ, al kitabîñ, şalîş milletke! Búgún bala bolsañ da, yarîn ana sensíñ. Her tuwganga Tatarlîk úpúreğek sensíñ, Onî kalk úşún óstíreğek kene sensíñ, Bonî bíl, Tatar kîzî, bonîñ úşún galíba Degenler: “Îssîz araba kóşmez, kîzsîz dúnya.”

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tatar kîzîna‬‬

‫َات َ ْﺗﺮ ِ ِ َ‬ ‫ﻗﺰان‬ ‫ٍُ ُ ٍ‬ ‫ﺑﻠﺲ َدا‪ْ َ ُ ۩ ،‬ﳇﺮ ُ ٌﻳﺰ ٰ ْ‬ ‫ﺟﮕﱳ َ َ‬ ‫ﰉ؍ﭘﺲ ِ ْﺑﺮ ٰﻗ ٰﺮ ْ ٰ‬ ‫ﺗﺮﺳﺎ‬ ‫ﺟﺶ ِ ِ ْ ِ‬ ‫اود َ ُارو ُ ْ ٰ‬ ‫ﺟﻐﺎ ُ ْ ٰ‬ ‫انزل َ ٍ‬ ‫ﺟﺮك َ َ ْ‬ ‫َدا‪ِ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﺲ ُ ْﺑﺶ ُ َ َّ‬ ‫اتﺗﺮ ِ ِﻗﺰ‪،‬‬ ‫اﺗﺶ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﺳﻠﺲ ٰدا‪ُ ۩ ،‬ﻗﭙَﻮ ْ َﻳﻤﺎ َ َ ْ‬ ‫ﻨﺞ ِﻣﻠ َّ ْ َ‬ ‫ازﻣﺪن ﻗَ َ ِﺒﻠﻎ ٍ اَﻳ ْ َ َ‬ ‫ﺘﻚ‬ ‫َ ِ‬ ‫اتن اَ ْﻛ ِ ْ ِ ٍ ِ‬ ‫ﻳﻠﻤﺎن ُ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﳫﮕﻦ ؞ ۩ ٰ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﺘﻤﺎﻏﺎ‪ ۩ ،‬ﻳ َﺒَ ْ ِ‬ ‫ﻴﻤﻎ‪َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﴎن َﺳـ ْ َ َ‬ ‫َ ِِّ ٍ‬ ‫ﺟﳱﻼگ َﺟ ْ َ َ‬ ‫اتﺗﺮ‬ ‫ايﺘﻘﻦ ِ ٍ ِ‬ ‫ﻳﺰﻣﻦ َ ﻟْ ْ َ ْ‬ ‫اﻟﮓ ُ ُ ْ ِ‬ ‫ﺘﻤﺎغ۔ ۩ ﺗَ ْﺮِ ْ َﺗﲌ َ َ ْ‬ ‫ﻳﺰﻣﻦ‪ْ ُ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﻛﺰﻣﻦ۔ ۩‬ ‫ءﻗﻦ ُ ِ ْ ِ‬ ‫ﺘﺎﻣﯽ َ َّ ْ‬ ‫ﺳﻦ ُ ُ ْ‬ ‫ﻗﺮت َ ْ‬ ‫ﳇﺪر ُ ُ ْ ِ‬ ‫ِ ِﻗﺰ؞ ُ ْﺗﺮ‪ْ ُ ْ ُ ،‬‬ ‫ءﺷﻦ ﺗ ُ ْﻘ َ َ ْ‬ ‫ﺑﻠﻤﻢ َن َ ْ ِ‬ ‫اﺷﻠﻤﻞ‬ ‫ﳇﻤ ْﻚ‪ِ َ َ ْ ِ ،‬‬ ‫ﺴﻦ ُش ُ ُﻳﺮوجِ ﻧ َ ِﻴﻘ ْﺸـ َ ً‬ ‫ﺑﳫﻴ ِ ْ‬ ‫ﺘﲔ‪ ۩ ،‬ﻳُﭙَ َّﻜ َ ْﻨﺎر ُ ْ َ‬ ‫َِْْ‬ ‫ﺘﺎن‪ِ ۩ ،‬ا ْﺳـ ِ ْﺘﻜ ٰ ٍ‬ ‫اتاتر ِ ِﻗﺰ؞‬ ‫زس ُ ُ ْ ٰ ً‬ ‫ﺒﺎل َ َ َ ْ‬ ‫ﺟﺎو ِ ْﻟﻘ َ ً‬ ‫ﻗﺎﭘﻐﺎن َ َﻛﺮ ْﻛ ِ ْ‬ ‫ﺗﺮﺷﱳ؞ ۩ َ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻗﻮﭘﻠﲌ ٰ ٰ ْ‬ ‫َْ‬ ‫ُْ‬ ‫ﻗﺎررﺗ ْٰﻤﯽ؞ ۩ َ ْﺑﺶ‬ ‫ﴎْ َْ‬ ‫ارﰎ‪ْ َ ۩ ،‬ۦاق ِﺷـﻴﻠ َ ْﺮۦ َ ْﻣﻦ ِﻗ ْ َﻴﻤ ْ ِ‬ ‫ﺘﻞ ُﻛ ْ َ ٍ‬ ‫ﮔﻞ ُ ٌﺗﺶ َ َ‬ ‫ﻨﻠﺮ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮد َﻗﺎ ْر ٍ ٍﺗﻦ ِﭼ َ ِ َ‬ ‫ُﻛ ْ َ ْ َ‬ ‫اﺗﺲ َد‪۩ ،‬‬ ‫ﻨﺎرڭ َﻛ ْ َﺘﺲ َد‪ٍ ْ َ َ َ ۩ ،‬‬ ‫اﭘﺎﻗﲔ ُ ِاﻗ َ ِ ْ‬ ‫ﻐﺎﻧﻦ ۦ ٰﺟ ِﺪۦ َ ْ َ‬ ‫َ ٍّ َ‬ ‫ﻣﺎن ِ ْﻛﺮ‬ ‫زس َ ْﻟﺮ َﺟﺎ ِ َﻧﯔ َﺟ ْ َﺘﺲ َد ۩ ﺗ ُ ِ ْ َ‬ ‫ﻫﺎﻗﺪ ِ ّٰ ْ‬ ‫اتاتر ِ ِﻗﺰ‪ ،‬اَ ْﻧﺖ َ ْ‬ ‫ﺷﻘﻦ ُ ْ‬ ‫ﻨﲅ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﻛﺮی‪ْ َ ،‬‬ ‫ﭙﻚ‪ٰ ْ ٰ ۩ ،‬‬ ‫ﺷﻠﺶ ِﻣﻠ َّ ْ َ‬ ‫َﻣ ْﻜﺘَ ْ َ‬ ‫ﺘﻮب‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ﺑﮕﻦ َ َﺑﻼ‬ ‫ءل ِﻛ َ ٍ‬ ‫ﭘﺎرل َ ِ ً‬ ‫ﺘﻚ؞ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ايرن اَ َﻧﻮ َﺳ ْ ٍﻨﺲ۔ ۩ َ ْﻫﺮ ُﺗﻮﻏَ ْ َﻨﻎ ٰ ٰاتات ْ ِرﻟ ْﻖ ُ ُ َ َ ْ‬ ‫اﭘﺮﺟﻚ َﺳ ْ ٍﻨﺲ‪۩ ،‬‬ ‫ﺑﻠﺲ ٰدا‪ْ ِ ٰ ،‬‬ ‫ُْ ً‬ ‫اﺷﻦ ُ ْ ِ َ َ ْ‬ ‫اﺷﻦ‬ ‫ُ ِان َ ْ ْ‬ ‫اﺳﱰﺟﻚ َ َ‬ ‫اتﺗﺮ ِ ِﻗﺰ‪ٌ ُ ،‬ﺑﻦ ُ ُ ْ‬ ‫ﻗﻠﻖ ُ ُ ْ‬ ‫ﻛﻦ َﺳ ْ ٍﻨﺲ‪ِ ُ ۩ ،‬ﺑﻦ ِ ْﺑﻞ‪ْ َ َ ،‬‬ ‫دﻴﺎ۔ۦ‬ ‫ﻏﻮﺒﺎ ۩ د ََﮔ ْ َ ْﻨﻠﺮ؛ ۦ ِ ّ ِ ْ‬ ‫اﺳﺎز اَ َر َاب ُﻛ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻤﺰ‪ْ ِ ْ ِ ،‬‬ ‫َ ِﻟ َ‬ ‫ﻗﺰزس ُ ﻧ ْ َ‬ ‫‪37‬‬

Perúzelí salînğak Rîza Fazîl (1929)

Sakaw kímdír? Bo suwalga aklîğa bersem ğewap, Bolîr edí kalkîmdan biñ bír sawap.

Rîza Fazîl (1929)

Bar adamlar her túrlí: boydan, betten Neşín bílmem, yañîlîp bíz hepímíz Tabiyatta bílínmez bír sebepten Tílsíz kalgan şahîska sakaw diymíz. -Yok! diymen men kúyğanlî dawuşum man, Sakaw tuwul o şahîs bílíñíz, fakat Tabiyat kúşí, hadise, hîşîmî man Înğîtîlgan biçare adiy sakat. Sakaw dep men aytarman kókírek keríp, Ana tílín bílmegen tílsízlerge. Tílí bolîp tíl bílmiy, bogaz keríp: -Mersi! Pardon! ókírgen iyípsízlerge. Ana sútún emíp te “mahan” dese, Óz tílínde súygúsún bíldírmese, O sakawdan ne farkî bardîr bonîñ Soy tanîmay tíklese kókke murnun? Eger ana sútí men kírmese tíl, Elbet, tana sîrtî man kírmez o, bíl! Balaña sen ğan beríp, tíl bermeseñ, Onî bonday bír sakaw etmez mísíñ? 1968 s.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫?‪Sakaw kímdír‬‬

‫ﳈﺪر؟‬ ‫ﺳﺎﻗﻮ ِ ْ ِ ٍ‬ ‫َ َْ‬ ‫ﻟﻘﻤﺪن ِ ْﺑﯔ ِ ْﺑﺮ َﺳ َﻮ ًاپ۔‬ ‫ﺑﺮﰟ َﺟ َﻮ ً‬ ‫ﻗﻠﺠﺎ َ ْ َ ْ‬ ‫ُب ُﺳ ٰﻮا ْ ٰﻟﻐﺎ اَ ْ ِ َ‬ ‫اپ‪ْ ِ ُ ۩ ،‬ﺑﻠﺮ َ ِاد ٰﻗﻮ ْ ِ ْ ٰ ْ‬ ‫ءداﻣﻠﺮ َ ْﻫﺮ ُ ْ ِ‬ ‫ﭙﻤﺰ‬ ‫ايﯕﻠﭗ ِ ْﺑﺰ َﻫ ِ ِ ٌ‬ ‫ﻴﺪان‪ً َّ َ ،‬‬ ‫ﺑﱳ ۩ ﻧ َ ِ ْ‬ ‫ﺗﺮل؛ ﺑُ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﻠﻤﻢ‪ْ ِ ِ َ ،‬‬ ‫۩ َ ْﺑﺮ َ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻦ ِ ْ َ ْ‬ ‫دﳝﺰ۔ ۩‬ ‫ﻗﺎﻟﻐﺎن َﺷـ ِﳱ ْ َ‬ ‫ﺳﻘﻮ ِ ِ ٍ‬ ‫ﻨﻤﺰ ِ ْﺑﺮ َﺳـ َﺒ ْ َ ً‬ ‫۩ َات ِﺑ َ َّﻴﺎات ِ ِﺑﻠ ْ َ ْ‬ ‫زس َ ْ َ ْ‬ ‫ﭙﱳ ۩ ِ ْﺗﻠ ِ ْ‬ ‫ﺴﻖ َ َ ْ‬ ‫ﺳﻘﻮ ُ ُ ْ‬ ‫ﺑﻠﯖﺰ‪،‬‬ ‫ُْ‬ ‫دﳝﻦ َ ْﻣﻦ ُﻛ ْ َﻴﺠﺎ ْ ِﻧﻞ َ ُ ُ ْ‬ ‫ﺷﺎﻫﺲ ِ ِ ِ ْ‬ ‫؍ﻳﻖ؞ ِ َ ْ‬ ‫ﺗﻮل ُء َ ِ ْ‬ ‫دوﴌ َ ْﻣﻦ‪ْ ٰ ٰ ۩ ،‬‬ ‫ﻴﺎت ُ ِ‬ ‫ﻓﺎﻗﺖ ۩ َات ِﺑ َ ْ‬ ‫ََ ً‬ ‫چبﺎر َ ِادی‬ ‫ﻣﺎن ۩ ِا ْ ِﳒ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻢ َ ْ‬ ‫ﻛﺶ‪َ ِ َ ،‬‬ ‫ﺘﻠﻐﻦ ِ َ َ‬ ‫ﻫﺎدس‪ِ ،‬ﻫ ِ ِ‬ ‫ََ ً‬ ‫ﺑﻠﻤﮕﻦ‬ ‫ﺳﺎﻗﺎو َ ْ‬ ‫ﺗﻠﻦ ِ ْ َ َ ْ‬ ‫ﻛﺮپ‪َ َ ۩ ،‬ءان ِ ِ ْ‬ ‫ﻛﻜﺮكْ َ ِ ٍ‬ ‫دپ َ ْﻣﻦ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫اﻳﱰﻣﻦ ُ ِ َ‬ ‫ﺳﻘﺖ۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫زس َ ْ َ‬ ‫ﻛﺮپ؛ ۩ َ ْ ِ‬ ‫ﭘﺎردن؞‬ ‫ﺑﻐﺰ َ ِ ٌ‬ ‫ﺑﻠﭗ ِ ْﺗﻞ ِ ْ ِﺑﻠﻤﯽ‪ْ ٰ ُ ،‬‬ ‫؍ﻣﺮس؞ َ ْ ُ ْ‬ ‫ﻟﺮگ۔ ۩ ِ ِﺗﻞ ُ ِ ْ‬ ‫ِﺗ ْﻠ ِ ْ‬ ‫زس َ ْ َ‬ ‫ﻣﳱ ْﻦۦ َ َدس‪ْ ُ ۩ ،‬ءز ِ ِﺗﻠ ْ َﻨﺪ‬ ‫ﻟﺮگ۔ ۩ َ َان ُ ُ ْ‬ ‫ُ ِْ َ ْ‬ ‫ءﻣﭗ َت ۦ ٰ ٰ‬ ‫ﺳﱳ َ ِ ْ‬ ‫اﻛﺮﮔﻦ ِا ِﻳ ْﭙ ِ ْ‬ ‫ﻨﻤﺎی‬ ‫ﻴﻮدن َن َ ْ ِ‬ ‫ﳻ ﺗٰ ِ ٰ ْ‬ ‫ُﺳـ ْ ُﻴﮕ ُ ْ‬ ‫ﺑدلرﻣﺲ‪ ۩ ،‬اُ َﺳ َـﻴﻘ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻦ ِ ْ ِ ْ َ َ‬ ‫ﺑﺮدر ُ ٌﺑﻦ ۩ ُ ْ‬ ‫ﻓﺎرق َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺗﳫﺲ ُ َّ‬ ‫اﮔﺮ َ َان ُ ِ‬ ‫ﻛﺮﻣﺲ ِ ْﺗﻞ‪َ ۩ ،‬ءﻟْ َ ْ‬ ‫اتن‬ ‫ﺒﺖ‪َ َ ،‬‬ ‫ﺳﺖ َ ْﻣﻦ ِ ْ َ َ‬ ‫ِ َْ َ‬ ‫ﻛﻚ ُﻣ ْﺮُ ٌﻧﻦ؟ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﻛﺮﻣﺰ ُا‪ْ ِ ،‬ﺑﻞ؞ ۩ َ َ َ‬ ‫ِْ ِ‬ ‫ﺑﺮﻣﺲ‪۩ ،‬‬ ‫ﺟﻦ َ ِ ْ‬ ‫ﺳﻦ َ ْ‬ ‫ابﻻﯕﺎ َ ْ‬ ‫ﴎت َ ْﻣﻦ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﺮپ‪ْ ِ ،‬ﺗﻞ َ ْ َ ً‬ ‫ﺳﺎﻗﻮ اَﺗ َ ْْﻤﺰ ِ ٍﻣﺲ؟‬ ‫ُ ِان ﺑُ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﺪای ِ ْﺑﺮ َ َ ْ‬ ‫‪١٩٦٨‬‬ ‫‪39‬‬

Perúzelí salînğak Ismail Gaspîralî (1851-1914)

Aman, ulum

Ismail Gaspîralî (1851-1914)

Aman, ulum, satma sakîn elíñdekí topraknî, Anañ kibí sení besler bereketlí kuşagî, Píşken arpa aş ístemez, berer saga bonlarnî, Sefil rezil bolma sakîn satîp ana topraknî. Ğiyegenleríñ íşkenleríñ hep bo topraktan kele, Ğebíñdekí akşalarnî saga bo toprak bere, Alma, armut, arpa, biyday, bak we bostan ğúmlesí Topragîñ bergen baylîgî, satma sakîn topraknî. Onî bílíp súymelísíñ şayîr man bakşanî, Akşa suwdur agar keter pítírersíñ akşanî, Bakşa kettí akşa píttí, ne bolîr seníñ hálíñ? Aman ulum topla akşa, gerí kaytar bakşanî. Bak seníñ bír şayîrîñ bar, ne gúzeldír şokragî, Şîrîl-şîrîl kele suwî ğarîp kara topraknî, Lánet eter saga şokrak, satma sakîn şayîrnî, Eger satsañ şewúrersíñ fenaga sen kayîrnî. Şaş tarlaga arpa-biyday íşle-bekle tarlanî, Bír şaşarsîñ on alîrsîñ unutmadan Kudaynî, Bír şuwal biydayga karşî altîn kúmúş bererler Kerekleríñ ne bolsa da bonlar ile kelírler. Aman, ulum, satma sakîn elíñdekí topraknî, Anañ kibí sení besler bereketlí kuşagî, Píşken arpa aş ístemez, berer saga bonlarnî, Sefil rezil bolma sakîn satîp ana topraknî.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Aman, ulum‬‬

‫اﻣﻦ‪ٌ ُ ُ ،‬اﻟﻢ‬ ‫ََ ْ‬ ‫ﺳﻘﻦ َ ٍ َ ِ‬ ‫ﺴﻠﺮ‬ ‫ءن ِ ِ‬ ‫ﻛﺐ َ ِ‬ ‫ادلك ﺗ ُﭙْ َﺮ ْ ِﻗﻦ‪ً َ ۩ ،‬‬ ‫اﻣﺎن‪ْ ُ ُ ،‬اﻟﻢ‪َ ،‬ﺳ ْ َـﱲ َ ِ ْ‬ ‫ََ ْ‬ ‫ﺳﻦ ﺑ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﻼرن‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺑﺮر َ َ‬ ‫ﺳﻔﻞ‬ ‫َ َﺑﺮ َﻛ ْ ِ‬ ‫ﺸﻜﻦ َ ْ َ‬ ‫ﺳﻐﺎ ﺑُ ْ َ ْ ِ‬ ‫ارپ َ ْاش ِا ْﺳـ َ َ ْ‬ ‫ﺸﻎ‪ِ ۩ ،‬ﭘ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻤﺰ‪ْ َ َ ،‬‬ ‫ﺘﻞ ُﻗ ٰ ِ‬ ‫َِْ‬ ‫ﻫﭗ ُب‬ ‫ﻨﻠﺮ ِا ْﺷﻜَ ْ َ ٍ‬ ‫اﻗﻦ۔ ۩ ﺟِ َ َﻴﮕ ْ َ ٍ‬ ‫رزل ُ ْ ٰﺑﻠﻤﺎ ٰ ِ ْ‬ ‫ﺘﭗ َ َان ﺗ ُﭙْ َﺮ ْ ِ‬ ‫ﻨﻠﺮ َ ْ‬ ‫ﺳﻘﻦ َﺳ ِ ْ‬ ‫ﰻ‪َ ۩ ،‬ﺟﺒ َ ِ‬ ‫ﺘﺎن َ َ‬ ‫ﺳﻎ ُب ﺗ ُﭙ َ ْْﺮق َ َﺑﺮ‪َ ْ َ ۩ ،‬اﻟﻢ‪ْ ُ ْ َ ،‬‬ ‫ﺸﻠﻮرن َ َ‬ ‫ارﻣﺖ‪،‬‬ ‫ٍﺪك َء ْﻗ َ َ ْ ِ‬ ‫ﺗ ُﭙْ َﺮا ْﻗ َ ْ‬ ‫ﺘﲔ ُ ْ َ ِ‬ ‫ﺳﻘﻦ‬ ‫َْ َ‬ ‫ﺳﺎﺗﻤﺎ َ ِ ْ‬ ‫ﲨﻠﺲ ۩ ﺗ ُﭙ َْﺮغٍ َ ْ َ ْ‬ ‫ارپ‪ ،‬ﺑ َ ْ‬ ‫ِﻴﺪای‪ْ َ ،‬ابق َو ﺑ ُ ْﺴـ َ ْ‬ ‫ابﻳﻠﻎ‪ٰ ْ ٰ ،‬‬ ‫ﺑﺮﮔﻦ َ ْ ِ ِ‬ ‫ﺑﻠﭗ ُﺳـ ْ َ ِ ٍ‬ ‫ﺸﻦ‪َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ءﻏﺮ‬ ‫ﻣﺎن َابﻗْ َ ِ‬ ‫ﻴﻤﻠﺲ َﺷ ِ ْﺎﻳﺮ َ ْ‬ ‫ﺗ ُﭙْ ٰﺮ ْ ِﻗﻦ۔ ۩ ُ ِءن ِ ِ ْ‬ ‫اﻗﺶ ُ ُ ْ‬ ‫ﺳﻮدر َ َ ْ‬ ‫ﻛﱰ ِ ِ َ ْ ٍ‬ ‫ﺸﺎن‪ْ َ ۩ ،‬ﺑﻘ َﺸﺎ َﻛ ّ ِﺘﺎ َ ْ َ‬ ‫اﻣﲔ‬ ‫ﺳﻦ َ ٍ‬ ‫َ َْ‬ ‫ﭘﱰرس اَ ْﻗ َ ِ‬ ‫ﻫﻞ؟ ۩ َ َ ْ‬ ‫اﻗﺶ ِﭘ ّ ِﺘﺎ‪َ ،‬ن ُ ِ ْﺑﻠﺮ َ ٍ‬ ‫ُ ُ ْاﻟﻢ ﺗ ُ ْ َﭙﻼ َ ْ َ‬ ‫ﮔﺰدلر‬ ‫ﺳﻦ ِ ْﺑﺮ َ ِ ٍ‬ ‫ﺸﻦ۔ ۩ َ ْﺑﻖ َ ٍ‬ ‫اﻗﺶ‪ِ َ ،‬ﮔﺮ ﻗَﻴ ْﻴ َ ْﺘﺎر ٰاب ْﻗ ٰ ِ‬ ‫ﺷﲑ ٰ ْابر‪َ ،‬ن ُ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﻨﺖ َ َ ْاﺗﺮ ٰ ٰ‬ ‫ُْ‬ ‫ﴍل؍ﴍ ْل َ َ‬ ‫ﺟﺎرپ َﻗﺎ َرا ﺗ ُﭙْ َﺮ ْ ِﻗﻦ‪ ۩ ،‬ﻟ َ َ ْ‬ ‫ﺳﺎﻏﺎ‬ ‫اغ‪ِ ِ ْ ِ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﻮ َ ِ ْ‬ ‫ﰻ ُ ِ‬ ‫ﺷﻘ َﺮ ِ‬ ‫ءﮔﺮ َﺳ ْ ًﺘﺲ َ ُ َ ْ ٍ‬ ‫ﺷﻮررس ﻓَ َ َ‬ ‫ﺳﻦ‬ ‫ُ َْ ْ‬ ‫ﺳﺎﻗﻦ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﻨﺎﻏﺎ َ ْ‬ ‫ﺷﻘﺮق‪َ ،‬ﺳـ ْ َﺘﻤﺎ ٰ ِ ْ‬ ‫ﺷﲑن‪ْ َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺷﺶ َ ْ َ َ‬ ‫ِﻴﺪای ِ ْ َ َ ْ َ‬ ‫ﻗﲑن۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﺗﻮرﻻن‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ‬ ‫ءﺷﻞ؍ﺑﲁ َ ْ َ ِ‬ ‫ِْٰ ِ‬ ‫ءرﭘﺎ؍ﺑ َ ْ‬ ‫ﺗﺮﻻغ َ ْ َ‬ ‫ﻗﺪاﻳﻦ‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ ُ َ ْ‬ ‫ﺸﺎرس ُ ْان َ ِ ْ ٍ‬ ‫َﺷﻴ َ ْ ٍ‬ ‫ِﻴﺪاﻳﻐﺎ ٰ ْ ِ‬ ‫ﺷﻮل ﺑ ٰ ْ ٰ‬ ‫اﻟﱳ‬ ‫ءﻟﺮس ُﻧ ُ ْ َ َ ْ‬ ‫ﻗﺮش َ ْ ِ ْ‬ ‫اﺘﻤﺪن ُ ٰ ْ ِ‬ ‫ﻨﻼر ِ َ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫اﻣﻦ‪ْ ُ ُ ،‬اﻟﻢ‪ٰ ،‬ﺳـ ْ ٰﺘﻤﺎ‬ ‫ﺑﺮرﻟﺮ ۩ َ َ ْ َ ٍ‬ ‫ءل َ ِﳇ ْﺮ َ ًﻟﺮ۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﻛﺮﳇﺮ َن ُ ْ َ‬ ‫ﺑﻠﺲ َد ﺑُ ْ َ ْ‬ ‫ﳈﺶ َ َ ْ َ ً‬ ‫ﺳﻘﻦ َ ٍ َ ِ‬ ‫ﺸﻜﻦ‬ ‫اﻗﻦ‪ً َ ۩ ،‬ان ِ ِ‬ ‫ﺴﻠﺮ َ َﺑﺮ َﻛ ْ ِ‬ ‫ﺸﺎغ‪ِ ۩ ،‬ﭘ ْ َ ْ‬ ‫ٰ ِْ‬ ‫ﻛﺐ َ ِ‬ ‫ادلك ﺗ ُﭙْ َﺮ ْ ِ‬ ‫ﺳﻦ ﺑ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻞ ُﻗ َ ِ‬ ‫ﺑﺮر َ َ‬ ‫ﺳﻔﻞ َ ِ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮن‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﺎﺗﭗ َ َاان‬ ‫ﺳﺎغ ﺑُ ْ ٰ ْ ِ‬ ‫رزل ُ ْ َﺑﻠﻤﺎ َ ِ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫ﺳﻘﻦ َ ِ ْ‬ ‫ارﭘﺎ َ ْاش ِا ْﺳـ َﺘ َ ْﻤﺰ‪ْ َ َ ،‬‬ ‫ﺗ ُﭙْ َﺮ ْ ِﻗﻦ۔‬ ‫‪41‬‬

Perúzelí salînğak

Ğemal Hağí-Ahmet (Gemal Agi-Amet) (1943-2005)

Kíşkene ğamí Ğamíñ duwarlarî Ses sínírgenler hem saklaganlar. Kartbabaylarîñ seslerí Bagîşlanganlar. Masal úyúndiy kóríne, Yeşíl ottan yawaş óse Kîzîl şeşegíñ íşíne. Kanattay bolgan kollarî man Imam-katip kelgen, Biyaz duwarlarga kadalgan. Balalîgîmîñ Şîrayî solgan resímí Duwarlarda kalgan Şáresíz peşmanlarîm man.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Kíşkene ğamí‬‬

‫ﺟﺎم‬ ‫ِﻛ ْ َ َ‬ ‫ﺸﻜﻦ ِٰ‬ ‫ﺳﲊ َﮔ ْﻨﻠَ ْﺮ َ ْﱒ َ ْ َ‬ ‫ﺒﺎﻳﻼر‬ ‫ﺳﺲ ِ ِ ْ‬ ‫ﺟﺎم ُ َ ْ َ ِ‬ ‫ﻧﻼر۔ ۩ َ ْﻗﺎرﺗْﺒ َ َ ْ َ ٍ‬ ‫دورﻻر ۩ َ ْ‬ ‫ﺳﻘﻠﻐَﺎ ْ َ ً‬ ‫َ ٍ‬ ‫ﺴﻠﺮ ۩ َاب ِﻏ ْﺸ َﻼ ْﻧﻐَﺎ ْ َ ًﻧﻠﺮ۔ ۩ َﻣ َ ْ‬ ‫ﻛﺮن‪ ۩ ،‬ﻳ َ ِ ْ‬ ‫ﺸﻞ‬ ‫َﺳ ْ َ ِ‬ ‫ﺴﺎل ُاﻳُ ْ ِﻨﺪی ُ ِ َ‬ ‫ﻗﺰل َﺷ َ ٍ‬ ‫ﻴﻮش ُ َاس ۩ ِ ِ ْ‬ ‫ءﺗﻦ ﻳ َ َ ْ‬ ‫ﻗﻼر‬ ‫ﺑﻠﻐﺎن ُ ّٰ ِ‬ ‫اﺷﻦ۔ ۩ ٰ ٰ ّٰ ْ‬ ‫ﻗﺎانﰏ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﮓ ِ ِ َ‬ ‫ُ َّ ْ‬ ‫ﻴﺎز ُد َو ْ َ ْ َ‬ ‫ﻮداﻟﻐﺎن۔ ۩‬ ‫ﳇﮕﻦ‪ِ ۩ ،‬ﺑ َ ْ‬ ‫ﺗﭗ َ ْ َ ً‬ ‫ارﻻرغ ٰﻗ ٰ ْ ٰ ً‬ ‫اﻣﲓ؍ﻗَﻮ ِ ْ‬ ‫ٰ ْﻣﻦ ۩ ِ َ ْ‬ ‫رﰟ ۩ ُد َوا ْر َ ْ َ‬ ‫ﴍزس‬ ‫ﻟﺮد َ ْ َ ً‬ ‫ﴍﱙ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﻠﻐﻦ ۩ َ َ ِ ْ‬ ‫ﺑﻼﻟﻐﻢ ۩ ِ َ ِ‬ ‫ﺳﻠﻐﺎن َ ِ ِ‬ ‫ََ ِ ِ ٍ‬ ‫ﻣﺎن۔‬ ‫ﻧﻼرم َ ْ‬ ‫َﺸﻤﺎ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﭘَْ‬

‫‪43‬‬

Perúzelí salînğak Îrgat Kadír (1905 -1945)

Îrgat Kadír (1905 -1945)

Tuwgan kóyím

Dam-dam bolîp deñízge karaysîñ, Súyúp saygan, ziynetlí tuwgan kóyím, Kúntuwuşka kúle de, yaşlanasîñ, Liyla şeşek miydanî, tuwgan kóyím. Seníñ dúlber turuşuñ, kuruluşuñ, Dam-dam ústí dam bolîp kóríníşíñ, Kîrlar boyî beyseníp sozîlîşîñ Kart tarihní añdîra, tuwgan kóyím. Keñ kókreklí ğígítíñ, şatma kaş kîzîñ, Şayîrlarda otlagan kara kóz kozîñ, Uluw yolga taşlagan ayak ízíñ, Ğañî ómír arada, tuwgan kóyím. Úyleríñde eksíklík bolmagaydî, Ğaş nesílge şaltayak koymagaydî, Uluw nesíl gafletke dalmagaydî, Íşíñ kerí kalmaz edí, tuwgan kóyím.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tuwgan kóyím‬‬

‫ﻛﲓ‬ ‫ُ َْ‬ ‫ﺗﻮﻏﺎن ُ ِ ٌ‬ ‫ﺑﻠﭗ َ ِ ْ َ‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ‬ ‫ﻴﻐﺎن‪ِ ،‬زﻳﻨ َ ْ ِﺘﻞ ُ َ ْ‬ ‫ﻴﭗ َﺳـ ْ َ ْ‬ ‫َْ ْٰ‬ ‫دﯕﺰگ ﻗَ َﺮ ْ ٍﻳﺲ‪ُ ۩ ،‬ﺳ ُ ْ‬ ‫دم؍دم ُ ِ ْ‬ ‫ﰻ َد‪ ،‬ﻳ َ ْ َ َ ٍ‬ ‫ﺸﻼﻧﺲ‪ِ ۩ ،‬ﻟ ٰﻴﻼ َﺷ َ ْ‬ ‫ﻛﲓ‪ُ ۩ ،‬ﻛ ْﻨ ُ ُ ْ َ‬ ‫ﺘﻮﺷﻘﺎ ُ َ‬ ‫ﻴﺪان‪،‬‬ ‫ﺸﻚ ِﻣ َ ِ‬ ‫ٌُِ‬ ‫دام؍دم ُ ْ ِ‬ ‫دﻟﱪ ُ ُ ٌ‬ ‫دام‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﻛﲓ۔ ۩ َ ٍ‬ ‫ُ َْ‬ ‫اﺳﺖ َ ْ‬ ‫ﺗﺮش‪ُ ،‬ﻗ ُﺮُ ٌﻟﺶ‪ْ ٰ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ ُ ِ ٍ‬ ‫ﻨﭗ ُزسِ ٍﻟﺶ ۩ َ ْ ْ‬ ‫ﺗﲑن‬ ‫ﻗﺎرت ٰ ْ ِ‬ ‫ﻟﻮر ُ ِﰉ ﺑ َ ْﻴ َﺴ ِ ْ‬ ‫ُِ ْ‬ ‫ﺑﻠﭗ ُﻛ ِﺮ ٍﻧﺶ‪ِ ۩ ،‬ﻗ ْﺮ َ ْ‬ ‫ﻛﲓ۔ ۩ َ ْ‬ ‫ﻛﻜﺮﰻ ِ ِ ٍ‬ ‫ﺟﮕﺖ‪َ ،‬ﺷ ْ َـﱲ ٰ ْﻗﺶ ِ ٍﻗﺰ‪،‬‬ ‫ﻛﯔ ُ ْ َ ْ ِ‬ ‫اﯕﺪری‪ْ َ ُ ،‬‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ ُ ِ ٌ‬ ‫ََِْ‬ ‫ءﺗﻼﻏﺎن ٰﻗﺎ ٰرا ُ ْﻛﺰ ُ ٍﻗﺰ‪ُ ُ ۩ ،‬اﻟﻮ ُ ْ َ‬ ‫۩ َﺷ ِ ْﲑ َ ْ َ‬ ‫ﺸﻠﻐﻦ َ َ ْاﻳﻖ ِ ٍاز‪۩ ،‬‬ ‫ﻳﻠﻎ ﺗ ٰ ْ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﻟﺮد ُ ْ َ َ ْ‬ ‫ﺴﳫﻚ ُ ْ َ َ ْ ِ‬ ‫ٰ ِ‬ ‫ءﻳﻠﺮد اَ ْﻛ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﻛﲓ۔ ۩ ُ ْ َ ٍ َ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎﻏﺎﻳﺪ‪۩ ،‬‬ ‫اﻣﺮ اَ َر َادا‪ْ ٰ ُ ،‬‬ ‫ﺟﺎڭ ُ ِ ْ‬ ‫ﺗﻮﻏﺎن ُ ِ ٍ‬ ‫ﺟﺎش ﻧ َ ِ ْ َ‬ ‫ﻴﺎق ُﻗ ْ ٰ ٰ ْ ِ‬ ‫ﺴﻞ َﻏﻮ ْﻓﻠَ ْ َ‬ ‫ﻴﻤﺎﻏﺎﻳﺪ‪ُ ُ ۩ ،‬ءﻟﻮ ﻧ َ ِ ْ‬ ‫ٰ ْ‬ ‫ﺘﻚ‬ ‫ﺴﻠﮓ َﺷﺎﻟْ َﺘ َ ْ‬ ‫ﻛﲓ۔‬ ‫دﻟﻤﺎﻏَ ْ ِﻴﺪ‪ٍ ِ ۩ ،‬اش َ ِﻛﺮ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﻠﻤﺎز َ ِاد‪ْ َ ُ ،‬‬ ‫ﺗﻮﻏﻦ ُ ِ ٌ‬ ‫ََْ‬

‫‪45‬‬

Perúzelí salînğak Piraye Kadriy-zade (1920-2010)

Piraye Kadriy-zade (1920-2010)

Kardaşîma

Kelmesem de bekle mení, Bírgún bír kemí Ğaldap kelír limanga Ketírer elemímní. Belkí bír zerre bolîrman Şatîrtawga konarman Watanîmnî siyír eter Kawuşur kuwanîrman. Belkí de bír kuş bolîrman Uşup kelíp konarman Tukumumnî ğerge eger Óser, aşar, oñarman. Bír şeşekní kolga alsañ Hatîrla sen mení de Watanîna bas-almagan Piraye'dír elíñde!....

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Kardaşîma‬‬

‫ﻗﺎردﴰﺎ‬ ‫ٰ ِْٰٰ‬ ‫ﺴﻢ َد َ ْ َ‬ ‫ﺟﺎدلاپ َ ِ ْﳇﺮ ِ ٰﻟﻤﺎ ْ ٰﻧﻐﯽ ۩‬ ‫ﺑﺮﮔﻦ ِ ْﺑﺮ َ ِﰼ ۩ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﲁ َ ِ‬ ‫ﻣﻦ‪ْ ُ ْ ِ ۩ ،‬‬ ‫َْ َ‬ ‫ﳇﻤ َ ْ‬ ‫ﺑﻠﺮﻣﻦ ۩ َ ِ‬ ‫ءﻟﻤﻤﻦ۔ ۩ َ ْ ِ‬ ‫ﺷﺎﺗ ْﺮ َ ْ َ‬ ‫ﻨﺎرﻣﺎن ۩‬ ‫ﻛﱰر َ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﺗﻮﻏﺎ ُﻗ ٰ ْ ٰ ً‬ ‫ﺑكل ِ ْﺑﺮ َ َّزر ُ ِ ْ ٰ ً‬ ‫َِ َ ْ‬ ‫ﻧﺮﻣﻦ۔ ۩ َ ْ ِ‬ ‫ﻠﺮﻣﻦ‬ ‫ﻨﻤﻦ ِ ِ ْ‬ ‫َواﺗ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﺑكل َد ِ ْﺑﺮ ُ ْﻗﺶ ﺑُ ِ ْ ٰ ً‬ ‫ﻗﺎوﴍ ُﻗ َﻮ ِ ْ َ ً‬ ‫ءﺗﺮ ۩ ٰ ُ ُ ْ‬ ‫ﺳﲑ َ َ ً‬ ‫ﺗﻘﻤﻤﻦ َ ْ َ‬ ‫ءﺷﺎر‪،‬‬ ‫ﻨﺎرﻣﻦ ۩ ُ ُ ُ ْ ِ‬ ‫ﳇﭗ ُﻗ َ ْ َ ً‬ ‫اﺷﭗ َ ِ ْ‬ ‫۩ ُُ ْ‬ ‫اﮔﺮ ۩ ُ َ ْ‬ ‫اﴎ‪ْ َ َ ،‬‬ ‫ﺟﺮگ َ َ ً‬ ‫اﻟﺲ ۩ َ ِ ْ َ‬ ‫ﺸﻜﻦ ُ ْ ٰ‬ ‫ﻣﻦ َد ۩‬ ‫ﺳﻦ َ ِ‬ ‫ءﯕﺮﻣﺎن۔ ۩ ِ ْﺑﺮ َﺷ َ ْ ِ‬ ‫ﻫﱰل َ ْ‬ ‫ُ َْ َ ً‬ ‫ﻗﻠﻎ َ ْ ً‬ ‫اﻳﺪر َ ٍ َادل؞‬ ‫َو َ ِﻧ َ‬ ‫ااتﻨﻮ َ ْ َ ْ َ َ ً‬ ‫ﺑﺲ؍ءﻟﻤﻮﻏﺎن ۩ ِﭘ َﺮ َ ِ ْ‬

‫‪47‬‬

Perúzelí salînğak

Yunus Kandîm (1959-2005)

Tepmeñíz! Tepmeñíz! Tepmeñíz! Ğîgîlgannî tepmeñíz! Tepmezden ewel síz Bíraz fikir etíñíz: Belkí,o, taşka tuwul, Súrúngendír kózyaşka; Suratîn eksíltkendír Duwa úşún baştaşka; Belkí dúşman bayraklarî Ayagîna sarîlgandîr, Bír an ewel kaber aytmak Úşún karíp ğîgîlgandîr? 04.10.1998

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫!‪Tepmeñíz‬‬

‫ﭙﻤﯖﺰ؞‬ ‫ﺗَْ َ ِ ٌ‬ ‫ﭙﻤﯖﺰ؞ ۩ ِ ِ ْ َ ّ ِ‬ ‫ﭙﻤﺰدن َ َ ْ‬ ‫زس ۩‬ ‫ﺟﻐﻠﻐﺎان ﺗ َ ْ َ ِ ٍ‬ ‫ﭙﻤﯖﺰ؞ ﺗ َ ْ َ ِ ٍ‬ ‫ﺗَْ َ ِ ْ‬ ‫ﭙﻤﯖﺰ؞ ۩ ﺗ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫اول ِ ْ‬ ‫اﺗﯖﺰ؛ ۩ َ ْ ِ ُ‬ ‫اتﺷﻖ ُ ُ ٌ‬ ‫ﻨﺪر‬ ‫ﺑكل‪،‬ا‪ٰ ْ ٰ ،‬‬ ‫ﻓﻜﺮ َِ ِ ٍ‬ ‫ﺗﻮل‪ُ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﴎْ َﻧﮕ ْ ِ ْ‬ ‫ِﺑ َﺮ ْاز ِ ِ ْ‬ ‫اﺗﻦ َء ْﻛ ِ ْ‬ ‫ُْ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﺸﻖ؛ ۩‬ ‫اﺷﻦ ﺑ َْﺸﺘ َ ْ َ‬ ‫ﺴﻠ ْﺘ َﻜ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻨﺪر ۩ ُ َدوو ُ ُ ْ‬ ‫ﴎِ ْ‬ ‫ﻛﺰايﺷﻘﺎ؛ ۩ ُ َ‬ ‫ﻧﺪر‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ َ ْان َ َ ْ‬ ‫َْ ِ‬ ‫ﻗﺎﺑﺮ‬ ‫دﴰﺎن ﺑ َ ْ َﲑ ْ َ ِ‬ ‫ﴎْﻟﻐَﺎ ْ ِ ٍ‬ ‫اﻳﻐﻦ َ ِ‬ ‫ﻗﻠﺮ ۩ َ َ ِ َ‬ ‫ﺑكل ُ ْ ٰ ْ‬ ‫ءول ٰ َ ْ‬ ‫ﻗﺎرپ ِ ِ ْ ٰ‬ ‫ﻧﺪر؟‬ ‫اَﻳ ْ َ ً‬ ‫اﺷﻦ ٰ ِ ْ‬ ‫ﺘﻤﻖ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ﺟﻐﻠﻐﺎ ْ ِ ٌ‬ ‫اﮔﻢ ‪١٩٩٨‬‬ ‫‪َِْ ٤‬‬

‫‪49‬‬

Perúzelí salînğak

Vasfiye Kîpçak

Ğumart gúller Aş kuşagîñ toldîrayîm gúllerge Tak şáşíñe yaraştîrsîn gúlşember. Ğumart gúller ğeñílmezler ğellerge Góñíllerge şatlîk bergen ak gúller. Gúl urlugun muhabbetlík yeríne “Gúl bakşañda óstír!” - dep síz berdíñíz. Ğetíp mení ğumartîknîñ kóksíne, Ğúregímde íz kaldîrgan edíñíz.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ğumart gúller‬‬

‫ﲨﺮت ُ ًَّ‬ ‫َُْ ْ‬ ‫ﮔﻠﺮ‬ ‫ﮔﻠﺮگ ۩ َ ْاتق َﺷ ِ َ‬ ‫ﺗدلرﱘ ُ َّ ْ َ‬ ‫ﺸﻤﱪ۔‬ ‫َ ْءش ُﻗ َﺸﻎ ٍ ُ ْ ِ ٰ ِ ْ‬ ‫ﻳﺮﺷﱰﺳﻦ ُﮔ ْﻠ َ ْ َ ً‬ ‫ﺸﯔ َ َ ْ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ﺟﻠﺮگ ۩ ُ ِ َّ ْ َ‬ ‫ﺟﯖﻠﻤ ْﺰ َ ْﻟﺮ َ َّ ْ َ‬ ‫۩ ُٰ ْ ْ‬ ‫ﺑﺮﮔﻦ َ ْاق‬ ‫ﮔﯖﻠﺮگ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺷﺎﺗﻠﻖ َ ْ َ ْ‬ ‫ﮔﻠﺮ َ ِ ْ َ‬ ‫ﲨﺎرت ُ َّ ْ‬ ‫ﻳﺮن ۩ ُ ْ‬ ‫ﻟﻐﻦ ُﻣﻬَﺎﺑ َّ ْ ِ ْ‬ ‫ﮔﻠﺮ۔ ۩ ُ ْ‬ ‫ۦﮔﻞ ﺑٰ ْﻘ ً ٰ‬ ‫دپ‬ ‫ﺸﺪ ُ ْ ِ ْ‬ ‫اﺳﱰ؞ۦ ؍ َ ْ‬ ‫ﺘكل َ ِ َ‬ ‫ﮔﻞ ُء ْرُ ُ ْ‬ ‫ُ َّ ً‬ ‫ﺗﻘﻦ ُ ْ‬ ‫ﺴﻦ‪َ ْ ِ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺟﺮﮔﻤﺪ ِ ْاز‬ ‫زس َ ْ ِ ِ ٍ‬ ‫ﺘﭗ َ ِ‬ ‫ﻛﻜ ِ َ‬ ‫ﻣﻦ ُ ٰﲨﺎ ْر ِ ْ ٍ‬ ‫ﺑﺮدﯕﺰ۔ ۩ َﺟ ِ ْ‬ ‫ِْ‬ ‫ءدﯕﺰ۔‬ ‫ﻗدلرﻏﺎن َ ِ ِ ٍ‬ ‫َْ ِ ْ َ ْ‬

‫‪51‬‬

Perúzelí salînğak Ayşe Kókíy (Kokiyeva) (1956)

Ayşe Kókíy (Kokiyeva) (1956)

Barîşîk şeherí

Mína agaş! Ána şîrpî! Mína kopka! Ána ğam! Kum ústúnde dostlarîm man Dúlber şeher kurağakman. Bo şeherníñ sokaklarîn Yaraştîrîp al gúller, Ğarîk, geñíş úylerínde Yaşar Zera, Adiller. Atîn da bo şeherníñ Koyarmîz Barîşîk dep, Ğer yúzúnde ğenk bolmasîn, Kúneş şaşsîn îşîk dep. Dawet etemen dostlarîmnî Bízím ğañî şeherge, Ğenk oyînnî oynaganlar Kerek tuwul bízlerge!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Barîşîk şeherí‬‬

‫ﺑﺮﺷﻖ َﺷﻬ َِﺮ‬ ‫ِِٰ ْ‬ ‫ِﻣ َﻨﺎ َ َ ْ‬ ‫ﺟﻢ؞ ۩ ُ ْﻗﻢ ُا ْﺳﺘُ ْ َﻨﺪ‬ ‫اﻏﺶ؞ َ َاان ِ ْ ِ‬ ‫ﴍپ؞ ۩ ِﻣ ٰﻨﺎ ُﻗ ْ َﭙﻖ؞ َ َاان َ ْ‬ ‫َﺮن‬ ‫ﻣﺎن ۩ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﺮﺟﻮﻗﻤﻦ۔ ۩ ُب َﺷﻬ ْ ٍ‬ ‫دﻟﱪ َﺷﻬ َْﺮ ُ َ َ ْ َ ً‬ ‫ﺘﻠﲑم َ ْ‬ ‫ُد ْﺳـ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﺟﺎرق‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ﮔﯖﺶ ُ ْءﻳﻠ َ ِﺮ ْ َﻧﺪ ۩‬ ‫ﮔﻠﺮ‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﻘﻘﻼرن ۩ َ َ ْ ِ ِ ْ‬ ‫ُ ََْ ِ ٍ‬ ‫ايرﺷﱰپ َ ْال ُ َّ ً‬ ‫دپ‪،‬‬ ‫ﻴﺎرﻣﺰ َ ِ ِ ْ‬ ‫ﺑﺮﺷﻖ َ ْ‬ ‫ءﺗﻦ َدا ُب َﺷﻬ ْ ٍ‬ ‫َﺮن ۩ ُﻗ َ ْ ِ ْ‬ ‫ادﻟﺮ۔ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﻳٰ ٰ ْ‬ ‫ﴩ َ َزرا‪ً َّ ِ َ ،‬‬ ‫ﺟﺮ ُﻳ ُﺰ ْ َﻧﺪ َﺟ ْ ْ‬ ‫دپ۔ ۩‬ ‫ﺴﻦ ِ ِ ْ‬ ‫اﺷﻖ َ ْ‬ ‫ﻨﻚ ُ ْ َﺑﻠﻤ ِ ٌ‬ ‫ﺴﻦ‪ُ ۩ ،‬ﻛ َ ْﻨﺶ َﺷﺎ ْﺷ ِ ْ‬ ‫۩ َْ‬ ‫ﺟﺎڭ َﺷﻬ ْ َ‬ ‫ﺑﺰم َ ِ‬ ‫َﺮگ‪َ ۩ ،‬ﺟ ْ ْ‬ ‫ٰ َْ‬ ‫ﻨﻚ ُا ِﻳ ّ ِﻨﺎ‬ ‫اﺗﻤﻦ ُد ْﺳـ ْ َ ِ ْ ِ‬ ‫داوت َ َ َ ْ‬ ‫ﺘﻠﺮﻣﻦ ۩ ِ ِ ْ‬ ‫ﺗﻮل ِﺑ ْﺰ َ ْ َ‬ ‫ﻛﺮك ُ ُ ْ‬ ‫ُءﻳْ ٰﻨﺎﻏٰﺎ ْ ٰ ًﻧﻠﺮ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﻟﺮگ؞‬

‫‪53‬‬

Perúzelí salînğak Abdulla Látifzade (1890-1938)

Hayal - Ómír

Abdulla Látifzade (1890-1938)

Men ómrímíñ eñ ateşlí kúnlerín yaşaganda, Adiy ómír we kaygîdan yúkseklerde uşar edím. Tuygularîm, hayalîm man kóklerní de aşkanda, Yaşamanîñ kaygîsîndan kíyík kibí kaşar edím. Bútún ómírge pembe we al bír kózlík men karar da, Emellerím, tíleklerím şeşekler men íşler edím. Hep yúkselmek arzîsî man ğaş ğúregí ğagar da, Adiy kórer ğer yúzún... kókke uşmak tíler edím. Lâkin bír kol yakaladî kolîmnî, Kestí kókke dogrî ketken ğolîmnî. Bo şelík kol - ómír edí, şektí mení ózíne, Zayîf edím, sendelendím, bír túştúm, dogrî baktîm kózíne, Kene túştúm, kene turdum, dogrî baktîm yúzúne, Nazarlarîm korkînş edí. Tíríldedím we yorîldîm. Soñra bíraz kúlúmsedí, kulagîma sólendí: "Kók - boş hawa. Hayat - mením. Mende díken, mende gúl. Neslíñ mende ğefa kórdí, mende sefa iyledí, Mende tuwduñ. Mende yaşa! Mende ograş! Mende ól!" 1910 s.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Hayal - Ómír‬‬

‫َﻫ َ ْ‬ ‫اﻣﺮ‬ ‫ﻴﻞ ؍ ُ ِ ٍ‬ ‫ﻗﺎﻳﻐﺪن‬ ‫اﻣﺮم َ ْاڭ اَﺗ َ ْ ِ‬ ‫ﻨﻠﺮن ٰاي ٰﺷ ٰﻐﻴ ْ ٰﻨﺪی‪ِ َ ۩ ،‬ادی ُ ِ ْاﻣﺮ َو َ ْ ِ َ ْ‬ ‫ﺸﻞ ُﻛ ْ َ ِ ْ‬ ‫َ ْﻣﻦ ُ ْ ِ ٍ‬ ‫ُ ْﻳﻜ َ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻛﳫﺮن َد اَ ْﺷﻘَﺎ ْ َﻧﺪا‪۩ ،‬‬ ‫ٰﺎﻳﲅ َ ْﻣﻦ ُ ْ َ ْ ِ‬ ‫ﻴﻐﻼرم‪ ،‬ﻫ ٰ ِ ْ‬ ‫ءﴍ َ ِ ٌ‬ ‫ادم۔ ۩ ﺗ ُ ْ ُ َ ِ ْ‬ ‫ﺴﳫﺮد ُ َ ْ‬ ‫ﺑﱳ ُ ِ ْ َ‬ ‫ﭘﻤﺐ َو َ ْال‬ ‫ﻨﺪن ِﻛﻴ ِْﻚ ِ ِ‬ ‫اﻣﺮگ َ ْ َ‬ ‫ادم۔ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ﻳَ َ َ ٍ‬ ‫ﺸﺎﻣﻦ ﻗَ ْ ِﻴﻐ ِﺴـ ْ َ ْ‬ ‫ﻛﺐ ٰﻗﻴ ٰ ْ‬ ‫ﺸﺎر َ ِ ٍ‬ ‫ِ ْﺑﺮ ُ ْ ِ ْ‬ ‫ادم۔ ۩‬ ‫اﻣﻠﺮم‪ْ ِ َ ْ َ ِ ،‬‬ ‫ﻗﺮر َد‪ْ ِ َّ َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻛﺰكل َ ْﻣﻦ َ َ ْ‬ ‫ﺸﳫﺮ َ ْﻣﻦ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺗﻠﳫﺮم َﺷ َ ْ َ ْ‬ ‫اﺷﻠﺮ َ ِ ٍ‬ ‫ﺟﺎش ُ َ ِ‬ ‫ﺴﻠﻤﻚ َ ْ ِ ِ‬ ‫ﻫﭗ ﻳُ ْﻜ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻣﺎن َ ْ‬ ‫ﻛﺮر‬ ‫ارزس ٰ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﺟﻐﺮ ٰدا‪َ ۩ ،‬ء ِدی ُ َ ْ‬ ‫ﺟﺮگ َ َ ْ‬ ‫ﻗﻞ َ َ َ ِ‬ ‫ﻳﺰن۔۔۔ ُ َّ‬ ‫ﻟﻜﻦ ِ ْﺑﺮ ُ ْ‬ ‫ﻗﻠﻤﻦ‪۩ ،‬‬ ‫ﻛﻚ ُ ْ َ ْ‬ ‫ايﻗﻼد ُ ِ ْ ِ‬ ‫ادم۔ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﺟﺮ ُ ُ ْ‬ ‫َْ‬ ‫اﴰﺎق ِ َ ْﺗﻠﺮ َ ِ ٍ‬ ‫ﺴﺖ ُ َّ‬ ‫َﻛ ْ ِ‬ ‫ﺟﻠﻤﻦ۔ ۩ ُب َ ِ ْ‬ ‫ﺷكل ُ ْ‬ ‫ءﻣﺮ َ ِاد‪،‬‬ ‫ﻛﻚ ُ ْ ِ‬ ‫ﺘﻜﻦ ُ ِ ْ ِ‬ ‫دﻏﺮ َﻛ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﻞ ؍ ُ ِ ْ‬ ‫َ ْ ِ‬ ‫ﺑﻘﱲ‬ ‫ﻨﺪم‪ْ ِ ،‬ﺑﺮ ﺗ ُ ْﺸ ُ ْـﱲ‪ِ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻣﻦ ُ ِ َ‬ ‫ﺷﻜﺖ َ ِ‬ ‫ادم‪َ ،‬ﺳـ ْ َﻨﺪﻟ َ ْ ِ ْ‬ ‫ءزن‪ٰ ۩ ،‬زِ ْﻳﻒ َ ِ ْ‬ ‫دﻏﺮ ٰ ْ ِ ْ‬ ‫ﻟﺮم ُ ْ ِﻗ ْ ْ‬ ‫ﻗﺮﻨﺶ‬ ‫ﺗﺮدم‪ِ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻛﻦ ﺗ ُ ْﺸ ُ ْـﱲ‪َ َ ،‬‬ ‫ﺰن‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺑﻘﱲ ُ ُ َ‬ ‫ُﻛ ِ َ‬ ‫ﻳﺰن‪َ َ ۩ ،‬ﻧﺰو ْر َ ِ ْ‬ ‫ﻛﻦ ُ ْ ُ ْ‬ ‫دﻏﺮ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺴﺪ‪َ ِ َ ُ ،‬‬ ‫ﳇﻤ َ ِ‬ ‫ﻗﻼﰬ ُﺳﻠَ ْ ِﻨﺪ؛ ۩ ُ ْ‬ ‫ۦﻛﻚ‬ ‫ﺗﺮدلدم َو ُ ِ ْ ِ ٌ‬ ‫َ ِءد۔ ِ ِ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﻳﺮدلم۔ ۩ ُﺳﯖْ ٰﺮا ِﺑ ٰﺮ ْاز ُ ُ ْ‬ ‫دﻛﻦ‪َ ،‬ﻣ ْ َﻨﺪ ُ ْ‬ ‫ﻫﺎو۔ َﻫ َ ْ‬ ‫ﺴﻞ َﻣ ْ َﻨﺪ‬ ‫ﮔﻞ۔ ۩ ﻧ َ ْ ٍ‬ ‫ﻣﲌ۔ َﻣ ْ َﻨﺪ ِ َ ْ‬ ‫ﻴﺎت ؍ َ ِ ْ‬ ‫؍ ُ ْﺑﺶ َ َ‬ ‫ﺟﻔﻮ ُ ْ ِ‬ ‫ﺳﻔﺎ ِ ْ َ ِ‬ ‫ﻛﺮد‪َ ،‬ﻣ ْ َﻨﺪ َ َ‬ ‫ََ‬ ‫ﺗﻮد۔ َﻣ ْ َﻨﺪ ﻳ ٰ ٰﺸﺎ؞ َﻣ ْ َﻨﺪ ُ ْ َ ْ‬ ‫اﻳدل‪َ ۩ ،‬ﻣ ْ َﻨﺪ ُ ٌ‬ ‫اﻏﺮش؞ َﻣ ْ َﻨﺪ‬ ‫ُْال؞ۦ‬ ‫‪١٩١٠‬‬ ‫‪55‬‬

Perúzelí salînğak

Mehmet Niyaziy (Memet Niyazi) (1878-1931)

Tomrîğa'dan sízge selam ketírdím Bízge Kîrîm bír şakrîm bolsa da, Kóp wakîtlar bír kaber al-almadîk... Hasretlíkten kózlerge yaş tolsa da, Yeşíl Ğurtka togrî ğol tab-almadîk. Soñra tuyduk... karanlîklar aşîlgan, Gúzel Kîrîm yeşíllengen şeñlene. Şatîrtawdan kúneş nurî şaşîlgan, Millet ğurtta bayram yasap eglene. Mínda tuwgan kartlarîmîz ğanlandî! "Barlîk” tuyup súyúngenden ğîlaştî. Ğurt kaygîsî şekken ğaşlar atlandî, Ğaş ğígítler, ğetken kîzlar oynaştî. Yúzellí yîl tutsak kalgan Tatarlîk Sarîp ğîygan “kók” bayraknî góñíllerde Sallandîrgan... Oh, ne árúw şo bayrak, Artsîn şanî deñízlerde, her yerde.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tomrîğa'dan sízge selam ketírdím‬‬

‫زسگ َ َْ‬ ‫ﺗﻤﺮﺟﺪن ِ ْ َ‬ ‫ﺳﻼم َ ِ ْ ٍِ‬ ‫ﻛﱰدم‬ ‫ُْ ِ َ َ ْ‬ ‫ِْ َ‬ ‫ﻛﭗ َو ِﻗ ْ َ ْﺘﻠﺮ ِ ْﺑﺮ ﻗَﺎ َ ْﺑﺮ‬ ‫ﻗﺮم ِ ْﺑﺮ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺑﺰگ ِ ِ ْ‬ ‫ﺑﻠﺲ ٰدا‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺷﺎﻗﺮم ُ ْ ٰ‬ ‫ﺗﻠﻜﱳ ُﻛ ْﺰ َ ْ َ‬ ‫ﻟﺮگ َ ْ‬ ‫ايش ﺗ ُ ْﻠ َﺴﺎ َدا‪۩ ،‬‬ ‫َ ْ َْ َ ِ ْ‬ ‫ﴎْ ِ ْ َ ْ‬ ‫ال؍اﻟﻤﻮدق۔۔۔ ۩ َﻫﺎ ْ َ‬ ‫ﺗﻐﺮ ُ ْ‬ ‫ﻳَ ِ ْ‬ ‫ﻴﺪق۔۔۔‬ ‫ﺗﻮب؍اﻟﻤﺪق۔ ۩ ُﺳﯖْ ٰﺮا ﺗ ُ ْ ُ ْ‬ ‫ﺸﻞ ُﺟ ْﺮ ْ َﺗﻘﺎ ُ ْ ِ‬ ‫ﺟﻞ َ ْ َ ْ َ ِ ٍ‬ ‫اﺷﻠﻐﺎن‪ْ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺗﻮدان‬ ‫ﺷﯖﻠﻦ۔ ۩ َﺷ ِ ْﱰ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﮕﻦ َ ْ َ َ‬ ‫ﻗﺮم ﻳ َ ِﺸﻠ َّ ْ َ ْ‬ ‫ﻧﻠﻘﻠﺮ َ ِ ْ َ ً‬ ‫ﮔﺰل ِ ِ ْ‬ ‫َﻗﺎ َرا ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻠﻐﻦ‪ْ َّ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ُ ْ َّ‬ ‫ءﮔﻠﻦ۔ ۩‬ ‫ايﺳﭗ َ ْ َ َ‬ ‫ُﻛ َ ْﻨﺶ ُ ِﻧﺮ َﺷ ِ ْ َ ً‬ ‫ﺟﺮت َ ْ َ ْ‬ ‫ابﻳﺮوم َ َ ْ‬ ‫ﻨﺪن‬ ‫ﺗﻮﻏﲔ ﻗَ ْﺮ ْ َ ِ ِ ْ‬ ‫ﻴﭗ ُﺳ ُﻴ ْ َﻨﮕ ْ َ ْ‬ ‫ِﻣ ْ ٰﻨﺪا ُ َ ْ‬ ‫ﺗﻠﺮﻣﺰ َﺟﺎ ْﻧﻠَ ْ ِﻨﺪ؞ ۩ َۦاب ْرِﻟ ْﻖۦ ﺗ ُ ُ ْ‬ ‫ﺟﺮت َ ْ ِ ِ‬ ‫ِﺟﻠَ ْ ِ‬ ‫ﺟﺎﺷﻠﺮ اَﺗ ْﻠَ ْ ِﻨﺪ‪ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺸﺖ۔ ۩ ُ ْ ْ‬ ‫ﺟﺎش‬ ‫ﻗﺎﻳﻐﺲ َ َّ ْ‬ ‫ﺷﻜﻦ ٰ ْ ٰ ْ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺸﺖ۔ ۩ ُ َ ّ ِ‬ ‫ﻟﻮر ُءﻳْﻨ َ ْ ِ‬ ‫ﻗﺎﻟﻐﻦ‬ ‫ﻳﺰﻻ ِ ْﻳﻞ ﺗ ُﺘْ َ ْ‬ ‫ﺴﻖ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺟﮕ ْ َ ْﺘﻠﺮ‪َ ،‬ﺟ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻜﻦ ِﻗ ْﺰٰ ْ‬ ‫ﻴﻐﻦ ۦ ُﻛ ْﻚۦ ﺑ َ ْ َﲑ ْ ِﻗﻦ ُ ِ َّ ْ َ‬ ‫ﮔﯖﻠﺮد ۩‬ ‫ﺗ َ َﺘﺎ ْرِ ٍﻟﻖ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﺳﻮرپ ِﺟ ْ َ ْ‬ ‫ﺷﻦ َدﯕِ ْﺰ َ ْ َ‬ ‫ﻟﺮد‪،‬‬ ‫ﺴﻦ َ ِ‬ ‫ﻨﺪرﻏﺎن۔۔۔ ُ ْاﻩ‪َ ،‬ن َ ُارو ُش ﺑٰ ْ ٰﲑ ًاق‪َ ۩ ،‬ارﺗ ْ ِ ْ‬ ‫َﺳﺎﻟ َّ ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫َ ْﻫﺮ َ ْ َ‬ ‫ﻳﺮد۔‬ ‫‪57‬‬

Perúzelí salînğak

Bíz de Kîrîm ballarî, kalkîmîz... Bek az ewel ayrîlganmîz Kîrîmdan, Tóz-almaymîz, kaytağakmîz artîk… Síz Kurtarîñîz! Añlaşîlsîn bír watan! Kardaşlar bolganîmîz kerşekten, Bírleşmemíz, bíz ólsek te, ólmesín! "Tatar namî” eşítílsín yúksekten! Endíden soñ dúşman bízní bólmesín! Tatarlîknî yaşatağak ğaşlarga... Tomrîğa'dan biñ ihtiram ketírdím. Ğurt kaygîsîn şekken kîzlardan-ğaşlardan, Ah, yúrekten taşkan selam ketírdím.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Tomrîğa'dan sízge selam ketírdím‬‬

‫ﻘﻤﺰ۔۔۔ ۩ َ ْﺑﻚ َ ْاز َ َ ْ‬ ‫ﻗﺮﻣﺪن‪۩ ،‬‬ ‫اول َ ْ ِ‬ ‫ﻗﺮم َ َّ ِ‬ ‫ءﻳﺮﻟْ َﻐ ْ ِ ْ‬ ‫ابﻟﺮ‪ْ َ ،‬ﻗﻠ ِ ِ ْ‬ ‫ﻨﻤﺰ ِ ِ ْ ٰ ً‬ ‫ِ ْﺑﺰ َد ِ ِ ْ‬ ‫ﻗﺮاترﯕﺰ؞ َ ْ َ‬ ‫ﺴﻦ‬ ‫زس ۩ ُ ْ َ ِ ِ ْ‬ ‫ﺗﺰ؍اﻟﻤﺎﻳﻤﺰ‪ْ َ ،‬ﻗﻴ َﺘ َ ْ ِ ْ‬ ‫ُ ْ َْ َ ْ ِ ْ‬ ‫اﯕﻼ ِﺷ ْﻠ ِ ْ‬ ‫ﻴﺠﻘﻤﺰ اَ ْر ِ ْﺗﻖ۔۔۔ ِ ْ‬ ‫ﺑﺮﺸﻤﻤﺰ‪ْ ِ ،‬ﺑﺰ‬ ‫ﻛﺮﺷﻜﱳ‪ ْ ِ ۩ ،‬ﻟ َ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﻮردﺷﻼر ُ ْﺑﻠﻐَ ِ ِ ْ‬ ‫ﻨﻤﺰ َ ْ َ ْ َ ً‬ ‫ِ ْﺑﺮ َو َ ً‬ ‫ااتن؞ ۩ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫ُاﻟْ َ ْ‬ ‫ﺴﻜﱳ؞ ۩‬ ‫ﺴﻚ َت‪ُ ،‬اﻟْ َﻤ ِ ٌ‬ ‫ﺴﻦ ُ ْﻳﻜ َ ْ َ ً‬ ‫ﺴﻦ؞ ۩ ۦﺗ َ َ ْﺘﺎر َان ِمۦ اَ ِﺷـ ِ ْﺘﻠ ِ ْ‬ ‫ﻧﺪدن ُ ْ‬ ‫ﺸﺎاتﺟﻖ‬ ‫ﻟﻘﻦ ﻳ َ َ َ َ ْ‬ ‫دﴰﻮن ِ ْ ِ‬ ‫ﺴﻦ؞ ۩ َ َاتات ْرِ ْ ِ‬ ‫ﺑﺰن ُ ْ َﺑﻠﻤ ِ ٍ‬ ‫ﺳﯔ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫اَ ْ ِ َ ْ‬ ‫ٰ ْٰ ْٰ‬ ‫ﻛﱰدم۔ ۩ ُ ْ ْ‬ ‫ﺴﻦ‬ ‫ﺟﺮت ﻗَ ْﻴ ِﻐ ِ ْ‬ ‫ﺗﻤﺮﺟﺪن ِ ْﺑﯔ ِﺗ ٰﺮ ْام َ ِ ْ ِ ٌ‬ ‫ﺟﺎﺷﻼرغ۔۔۔ ۩ ُ ْ ِ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﻳﺮﻛﱳ ﺗ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﺳﻼم‬ ‫ﻟﺮدان؍ ٰﺟ ْ ٰ ْ ٰ ً‬ ‫ﺷﻜﻦ ِﻗ ْﺰ َ ْ َ ْ‬ ‫َ َّ ْ‬ ‫ﺸﻘ ْﻦ َ َ ْ‬ ‫ﺸﻼردن‪ْ َ ۩ ،‬اﻩ‪ْ َ ْ َ ُ ،‬‬ ‫ﻛﱰدم۔‬ ‫َِ ْ ِ ٍ‬

‫‪59‬‬

Perúzelí salînğak Mehmet Núzet

Úzúlgen şeşek Ayt, şeşegím! Ayt sîrîñnî neden kaldîñ bo hálga? Ogîraştîñ mî sen de yoksa, sewda degen hayalga?

Mehmet Núzet

Kayda tuwduñ, kayda óldíñ, kaydalarda búyúdúñ? Aşîlîp kuwanmaz burun neşín şay-típ kúyúdúñ? Tuwgan yeríñ tawlîk-taşlîk, kayalîk ya ğar m-edí? Ósken yerleríñde insan ya ğanawar bar m-edí? Yoksa akkan suw yanînda óz kiyfíñe óstíñ mí? Kokîganda şeşeklerníñ hepsín ğolîn kestíñ mí? Aylî, nurlî keşelerde oynaşkanda yîldîzlar, Suw boyînda koltîklaşîp dolaşkanda ğaş kîzlar, Kóre kalîp ğettíler mí, ey, zawallî başîña? Olar seníñ dúşmanîñdîr, bakmazlar kózyaşîña. Tabiyattîr! Herşiy dúlberlík men dúşman kazanîr, Yalñîz, suwuk, şírkín bolgan, óz-ózíne bazanîr. Madem ke sen yaraşîksîñ hem de yakşî kokîñ bar, Men de dermen: Ey, karípşík! Úzúlmege hakkîñ bar!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Úzúlgen şeşek‬‬

‫ُا ُزْ َْ‬ ‫ﻟﮕﻦ َﺷ َ ً‬ ‫ﺸﻚ‬ ‫ﻧﺪن َ ْ ٍ‬ ‫ﻫﻠﻐﺎ؟ ۩ ُ ِ َ ْ ٍ‬ ‫ﺸﮕﻢ؞ َ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻗدل ُب َ ْ َ‬ ‫اﻏﺮﺷﺖ ِم‬ ‫ءﻳﺖ ِ ٍ ِ‬ ‫ﴎن َ َ ْ‬ ‫اﻳﺖ‪َ ،‬ﺷ َ ِ ْ‬ ‫ﻫﺎﻳﻠﻎ؟ ۩ ﻗَ ْ َﻴﺪ ُ ٌ‬ ‫دﮔﻦ َ َ ْ َ‬ ‫ﺳﻦ َد ُ ْﻳﻘ َﺴﺎ‪َ ْ َ ،‬‬ ‫ﺗﻮد‪ٰ ،‬ﻗ ْ ٰﻴﺪا ُ ْ ٍادل‪،‬‬ ‫ﺳﻮدا َ َ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ٰﻗ ْ ٰ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﺷﺎی؍ﺗﭗ ُﻛ ُ ٌﻴﺪ؟‬ ‫ﺑﺮن ﻧ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﻮﻨﻤ ْﺰ ُ ُ ْ‬ ‫ﺸﻦ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﻴﺪاﻟﺮدو ﺑُ ُ ٌﻴﺪ؟ ۩ َ ِ ِ ْ‬ ‫ءﺷﻠﭗ ُ َ ﻳ ْ َ‬ ‫ﺟﺎر ِ َ ِ‬ ‫اﺳﻜﻦ‬ ‫ﻟﻖ؍اتﺷﻠﻖ‪ ،‬ﻗَ َ ِ ْ‬ ‫ﺗﻮﻏﲔ َ ٍﻳﺮ ﺗ َ ْﻮ ِ ْ َ ْ ِ ْ‬ ‫م؍اد؟ ۩ ُ ْ َ ْ‬ ‫۩ ُ َْ‬ ‫ﻴﻠﻖ َی َ ْ‬ ‫اﺴﺎن َی َﺟﻨ َ َﻮ ْار َ ْﺑﺮ ِ َ ِ‬ ‫ءﻗﻦ ُﺳﻮ َ ِﻧ ْ َ‬ ‫ﻳَ ْﺮ َ ٍ َ‬ ‫ايﻨﺪا ُ ْءز‬ ‫ﻳﻘﺲ َ َّ ْ‬ ‫ﻟﺮد ِ ﻧ ْ َ ْ‬ ‫م؍اد؟ ۩ ُ ْ َ‬ ‫ِﻛ ِ َ‬ ‫ﺟﻠﻦ ﻛَ ْ ٍ‬ ‫ﻴﻔﯔ ُ ْ ٌ‬ ‫ﺴﺖ ِم؟‬ ‫اﺳﺖ ِم؟ ۩ ُ ِﻗﻘﻐَﺎ ْ َﻧﺪ َﺷ َ ْ َ ْ ٍ‬ ‫ﺴﻦ ُ ِ ْ‬ ‫ﺸﳫﺮن َﻫ ْﭙ ِ ْ‬ ‫ﺸﻠﺮد ُاﻳْﻨ َ ْ َ‬ ‫اﻳﻞ‪ِ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻧﺮل ﻛَ َ َ ْ َ‬ ‫ﺸﭗ‬ ‫۩ َْ ِ‬ ‫ﻳدلزﻻر‪ُ ۩ ،‬ﺳﻮ ﺑُ ِﻴ ْ ٰﻨﺪ ُﻗ ْﻠ ِ ْﺘﻘﻠَﻴ ِ ْ‬ ‫ﺸﻘ ْ َﻨﺪ ِ ْ ِ ْ َ ً‬ ‫ءی‪َ ،‬ز َ ّ ِ‬ ‫ُدﻟ َﻴ ْ َ‬ ‫ﺸﻘ ْ َﻨﺪ َ ْ‬ ‫اوﻻ‬ ‫ﺘﺎﻟﺮ ِم‪ْ َ ،‬‬ ‫ﺟﺶ ِﻗ ْﺰ َ ًﻟﺮ‪َ ُ ۩ ،‬ﻛﺮ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎﻟﭗ َﺟ ّ ِ َ ْ‬ ‫ﺑﻘﻤﺰﻻر ُ ْ َ ِ َ‬ ‫ﺑِ َ‬ ‫ﻛﺰايﺷﯖﺎ۔ ۩‬ ‫ﺳﻦ ُ ْ َ‬ ‫اﻻر َ ٍ‬ ‫ﻧﺪر‪ْ ٰ ْ ٰ ْ ٰ ،‬‬ ‫دﴰﺎ ٍ ِ ْ‬ ‫َﺸﯔ؟ ۩ ُ ٰ ْ‬ ‫ٰ ِﺑ ٰ ّ ِ‬ ‫ﺗﻮﻴﺎات ْر؞ َ ْ ِ‬ ‫ﻫﺮﳽ ُ ْ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺳﻮق‪،‬‬ ‫ﻳﻠﯖﺰ‪ْ ُ ُ ،‬‬ ‫دﴰﲔ ٰﻗﺎ ٰز ِ ٍ‬ ‫اﻧﺮ‪ْ ِ ْ ٰ ۩ ،‬‬ ‫دﻟﱪكل َ ْﻣﻦ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺳﻦ َ َ ِ ْ ٍ‬ ‫ﻳﺮﺷﻘﺲ َ ْﱒ َد‬ ‫ءز؍ءزن ﺑَ َﺰ ِ ٍ‬ ‫ﻣﺎدم َك َ ْ‬ ‫ﺑﻠﻐﺎن‪َ ِ ُ ْ ُ ،‬‬ ‫ﴍﻛﻦ ُ ْ َ ْ‬ ‫ِِْْ‬ ‫اﻧﺮ۔ ۩ ٰ َ ْ‬ ‫ْﺸﻚ؞ ُا ُزْ َ َ‬ ‫َِْ‬ ‫ﻗﺎرﭘ ِ ْ‬ ‫ﻫﻖ‬ ‫ﻟﻤﮓ َ ٍّ‬ ‫درﻣﻦ؛ َ ْای‪ِ ٰ ،‬‬ ‫ايﻗﺶ ُ ٌﻗﻖ َ ْﺑﺮ‪ْ َ ۩ ،‬ﻣﻦ َد َ ْ َ ْ‬ ‫ْٰﺑﺮ؞‬ ‫‪61‬‬

Perúzelí salînğak Adnan Adam Onart

Saba namazî

Adnan Adam Onart

Istanbul'nuñ bír pîkare maállesínde, úyúmúznúñ zemin katînda, kart-anayîmîñ anayî maga añlata: “Namaz kîlmak zamanî. Eger namaz kîlsañ,” dep ayta o, “baladay pak bo odanîñ kóşesínden, bír melek kórínír kózíñe.” Beş yaşînda bír balaman, kózlerímní kapayman. “Allahú Ekber. Essellamú alleykúm ve rahmetullah.” Kózlerímní aşsam ellí yaşîndaman. Massachusetts, Boston'da, heş pîkare sayîlmaz bír maállede úyúmúznúñ soñ katînda saba namazîmnî kîlaman. Odanîñ şo kóşesínden kartanayîmîñ anayî kózíme kóríne.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Saba namazî‬‬

‫انﻣﺰ‬ ‫َ َ‬ ‫ﺳﺎب َ َ ِ‬ ‫زﻣﻦ ﻗَ ِﺘ ْ َﻨﺪا‪۩ ،‬‬ ‫ﭘﻘﺎر ٰﻣﺎﻟ َّ ِﺴـ ْ َﻨﺪ‪ٌ ْ ُ ُ ُ ۩ ،‬‬ ‫ِا ْﺳـ َ ﻧ ْ ُ ْ ٌ‬ ‫اﻳﻤﺰن َ ِ ْ‬ ‫ﺘﺎﺒﻠﻦ ِ ْﺑﺮ ِ َ َ‬ ‫ﻗﺎرت؍اَ َ ِ ٍﻧﲓ َ َ ِاﱏ َ َﻣﻐﺎ َ ْ َ َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫اﮔﺮ َ َ ْﻧﻤﺰ‬ ‫ۦانﻣﺎز ِ ْ ٰ ْ‬ ‫اﯕﻼات؛ ۩ ٰ ٰ ْ‬ ‫ﻗﻠﻤﻖ َ َ ِ‬ ‫زﻣﺎن۔ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﻨﺪن‪۩ ،‬‬ ‫ﻗﻠﺲ‪،‬ۦ َ ْ‬ ‫ﺑﻼدی َ ْﭘﻖ ۩ ُب ُ َ ٍ‬ ‫دپ َءﻳْ َﺘﺎ ُا‪ ،‬ۦ َ َ َ ْ‬ ‫ادان ُﻛ َﺸ ِﺴـ ْ َ ً‬ ‫ًِْ‬ ‫ﻣكل ُﻛﺮِ ْﻧﺮ ُ ِ َ‬ ‫ِ ْﺑﺮ َ َ ْ‬ ‫ﻟﺮﻣﻦ‬ ‫ﳰﻦ‪ُ ،‬ﻛ ْﺰ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﻛﺰڭ۔ۦ ۩ َ ْﺑﺶ ﻳ ٰ ِﺸـ ْ ٰﻨﺪا ِ ْﺑﺮ َابﻟ َ َ ْ‬ ‫اﺳﻼم اَﻟ َّ ْ ُ ْ‬ ‫ﺘﻼﻩ۔ۦ ۩‬ ‫ۦاﻻﻩ َ ْ َ ً‬ ‫ﻗﻮﭘﺎﻳﻤﻦ۔ ۩ َ َّ ُ‬ ‫ﻴﲂ َو َرا ْ َﳘ ُ َّ ْ‬ ‫اﻛﱪ۔ ۩ َ َّ َّ ُ‬ ‫َ َ َْ ً‬ ‫ﺟﭽ َﺴ ْ ْﺘﺲ‪ ،‬ﺑ ُ ْﺴﺘُ ْ َﻨﺪا‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺳﺎ ْ ُ‬ ‫ُﻛ ْﺰ َ ِ ْ ِ‬ ‫ﺴﺎم َ ّ ِاﻻ ﻳ ٰ ِﺸـ ْ ٰ ٰ ً‬ ‫ﻟﺮﻣﻦ اَ ْﺷ َ ْ‬ ‫ﻨﺪاﻣﻦ۔ ۩ ٰ ٰ‬ ‫ءﻳﻤﺰن ُ ْ‬ ‫۩ َْ‬ ‫ﺳﺎﻳﻠﻤﺎز ِ ْﺑﺮ َ َّ َ‬ ‫ﺳﺎب‬ ‫ﻫﺶ ِ َﭘﻘﺎ َر َ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﺳﯔ ٰﻗﺎﺗِ ْ ٰﻨﺪ ۩ ٰ ٰ‬ ‫ﻣﺎدل ۩ ُ ُ ُ ْ ٌ‬ ‫ﻛﺰم‬ ‫ﻗﻼﻣﻦ۔ ۩ ُ َ ٍ‬ ‫ََ ِْ ِ‬ ‫ءدن ُش ُﻛ َﺸ ِﺴـ ْ َ ً‬ ‫ﻧﻤﺎزﻣﻦ ِ َ َ ً‬ ‫ﻨﺪن ۩ َ ْﻗﺮ َات َ ِ ٍﻧﲓ َ َ ِاﱏ ُ ِ َ‬ ‫ﻛﺮن۔‬ ‫َُِ‬

‫‪63‬‬

Perúzelí salînğak

Abdullah Veliy Şahip (Abdula Veli Şaip) (1913-1991)

Şehit Neğip úşún Ey, milletíñ namlî-şanlî gaziysí we şehití Ómríñ boyî kalkîn úşún keşe-kúndúz şalîştîñ Milletím dep millet úşún sawlîgîñnî sawurduñ Taa soñînda gaziylerge, şehitlerge kawuştuñ. Búgún sení añmak úşún toplandîk bíz bo yerge Ğatkan yeríñ ğennet bolsîn, hakkîñ helal kîl bízge Hakk ğolînda, kalk ğolînda, keşe-kúndúz demeden Şalîşîp feda boldîñ, tarihlerge karîştîñ. Biñ dokîz yúz kîrk sekízde bútún kalknî ğîlattîñ Kahramanğa şehit bolîp, hepímízní daglattîn. Kalkîmîzga nurlar şaşîp, kurban boldîñ milletke Unutulmaz yararlîklar kósterdíñ sen bízlerge. Ey, milletíñ kahramanî, asîl temíz Neğib'í Helal et hakkîñ bízge, sen edín kalk şerifí. Bílgíñ ile namusuñ man Túrk-Tatar'nîñ başî edíñ Az ómrínde kóp şalîşîp, hepímízge ders berdíñ.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Şehit Neğip úşún‬‬

‫ِ ْ‬ ‫ﺷﺖ َ ِْ‬ ‫ءﺷﻦ‬ ‫ﳒﭗ ُ ُ ٌ‬ ‫انﻣﻞ؍ﺷﺎ ْ ِﻧﻞ َﻏﺎ ِز ِﻳﺲ َو ِ ِ‬ ‫َ ْای‪ٍ َّ ِ ،‬‬ ‫ﻣﻠﺖ َ ْ ِ َ‬ ‫اﺷﻦ‬ ‫ﺷﺖ ۩ ُ ْ ٍ‬ ‫ﻗﻠﻘﻦ ُ ُ ْ‬ ‫اﻣﺮ ُ ِﰉ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﻨﺪز َ ِ‬ ‫ﺷﻠ ْ ٍ‬ ‫ََ‬ ‫دپ ِ َّ ْ‬ ‫ﺳﻮوﻟﻐﻦ ٰ ُ ْ ٌ‬ ‫ﺳﻮرد‬ ‫ﻛﺶ؍ ُﻛ ْ ُ ْ‬ ‫ﻣﻠﱲ َ ْ‬ ‫ءﺷﻦ َ ْ ِ ٍ ِ‬ ‫ﻣﻠﺖ ُ ُ ْ‬ ‫ﺸﺖ ۩ ِ َّ ِ ْ‬ ‫ﻳﻠﺮگ‪ِ ،‬ﺷـ ْ َ ْ َ‬ ‫ﺳﯖ ْ َﻨﺪ َﻏﺎ ِز َ ْ َ‬ ‫۩ َات ٓ ُ ِ‬ ‫ﺘﻠﺮگ َ ُ ْ ٌ‬ ‫اﯕﻤﻖ‬ ‫ﺳﻦ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﮕﻦ َ ِ‬ ‫ﻗﻮﺷﺖ۔ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ﻨﺪق ِ ْﺑﺰ ُب َ ْ َ‬ ‫ﻫﺎق‬ ‫ﺴﻦ‪ٍّ َ ،‬‬ ‫اﺷﻦ ﺗُْﭙ ٰﻠ ْ ِ ْ‬ ‫ﺟﺎﺗﻘﻦ َ ٍﻳﺮ َﺟﻨ َّ ْﺖ ﺑُ ْﻠ ِ ْ‬ ‫ﻳﺮگ ۩ َ ْ َ ْ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫ﻗﻞ ِ ْ َ‬ ‫َٰ ْ‬ ‫ﻗﻠﻖ ُ ِﺟﻠ ْ َﻨﺪ‪َ َ ،‬‬ ‫ﻫﻼل ِ ْ‬ ‫ﻨﺪز‬ ‫ﻫﺎﻗﻖ ُ ِﺟﻠ ْ َﻨﺪا‪ْ ْ ٰ ،‬‬ ‫ﺑﺰگ ۩ ٰ ْ ْ‬ ‫ﻛﺶ؍ ُﻛ ْ ُ ْ‬ ‫ﺸﭗ َ َﻓﺪا ُ ْ ٌﺑدل‪َ ْ َ ْ َ ،‬‬ ‫دﻣﺪن ۩ َ ِ‬ ‫ﺗﻮرﻟﺮگ َ ِ ْ ٍ‬ ‫دﻗﺰ ُ ْﻳﺰ‬ ‫ﻗﺎرﺷﺖ۔ ۩ ِ ْﺑﯔ ُ ِ ْ‬ ‫ََ َ ً‬ ‫ﺷﻠ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎﻫﺮ ٰﻣ ْ ٰﻨﺞ ِ ْ‬ ‫ﻗﻠﻘﻦ ِ ٰ ٍّ‬ ‫ﻗﺮق َ ِ ْ َ‬ ‫ﭙﻤﺰن‬ ‫ِْ ْ‬ ‫ﺑﻠﭗ‪َ ،‬ﻫ ِ ِ ْ ِ‬ ‫ﺑﱳ َ ْ ْ ِ‬ ‫ﺳﻜﺰد ُ ُ ْ‬ ‫ﺷﺖ ُ ِ ْ‬ ‫ﺟﻠﻮت ۩ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﻗﺮابن ُ ْ ٌﺑدل ِﻣﻠ َّ ْ َ‬ ‫ٰدﻏْ ٰﻠﺘّ ِ ٌﺎن۔ ۩ ٰ ْ ِ ِ ْ ٰ‬ ‫اﺘﻠﻤﺰ‬ ‫ﺘﻚ ۩ ُﻧ ُ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺷﺎﺷﭗ‪ْ َ ْ ُ ،‬‬ ‫ﻗﺎﻟﻘﻤﺰﻏﺎ ُﻧ ْﺮ َ ْﻟﺮ َ ِ ْ‬ ‫ﺳﻦ ﺑِ ْﺰ َ ْ َ‬ ‫ايررﻟﻘﻠﲑ ُﻛ ْ َ ْ ٍ‬ ‫ﻟﺮگ۔ ۩ َ ْای‪ٍ َّ ِ ،‬‬ ‫اﻣﻦ‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ﻣﻠﺖ َ ْ‬ ‫اﺳﻞ‬ ‫َ َْ َِْ ْ‬ ‫ﻗﺎﻫ َﺮ َ ِ‬ ‫ﺴﱰد َ ْ‬ ‫ﻫﻖ ِ ْ َ‬ ‫ﻗﺎﻟﻖ َ ِ ِ‬ ‫ﳒﺐ ۩ َ َ ْ‬ ‫ﴍف۔ ۩‬ ‫ﺗﻤﺰ َ ِ ِ‬ ‫ﻫﻼل َ ْات َ ٍّ‬ ‫ادن َ ْ ْ‬ ‫َِ ْ‬ ‫ﺳﻦ َ ِ ْ‬ ‫ﺑﺰگ‪ْ َ ،‬‬ ‫ِْ ٍ‬ ‫ﺘﺎرن ٰ ِ‬ ‫ﻣﺎن ُ ْ ْ‬ ‫ﻛﭗ‬ ‫ﺗﺮك؍ﺗٰ ٰ ْ ٍ‬ ‫ﺑﻠﮓ ِ َال َ ُانﻣ ٌﺲ َ ْ‬ ‫ابش ٍَاد ۩ َ ْاز ُ ْءﻣ ِﺮ ْ َﻧﺪ ُ ْ‬ ‫ﺸﭗ‪َ ،‬ﻫ ِ ِ ْ َ‬ ‫درس َ ْ ٍ‬ ‫ﺑﺮد۔‬ ‫َﺷﺎ ِﻟ ِ ْ‬ ‫ﭙﻤﺰگ َ ْ ْ‬ ‫‪65‬‬

Perúzelí salînğak

Mezarîñda taş we toprak dertímízge dermandîr Kalk ğolînda gayretlerín ruhumuzga şifadîr. Tatar we Túrk dúniyasîñ hakkî úşún bakîrdîñ Ólgenşík tek milletím dep millet úşún ğîladîñ. Sení añmak hepímízge tarihiy bír borîjdîr Mezarîñda taş we toprak muğizelí fenerdír. Ebediyen sení añmak millet úşún yaraşîr Ğenab-î Hakk'îñ rahmetí men bútún duwa ulaşîr. Ey, milletíñ namlî, şanlî gaziysí we şehití Mezarîñdan hálímízní bílmek isteseñ şayet Yersíz, bayraksîz bír milletmíz, karíp hálde yaşaymîz El-eğnebiy koltîgînda kóz yaşî man ğîlaymîz. Búgún bízge bír tarihtír, artsîn bonday adîmlar Saw bolîñîz, bar bolîñîz, bo duwanî yapkanlar!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Şehit Neğip úşún‬‬

‫ﭙﺮق َد ْرِ ِ ْ َ‬ ‫َﻣ َﺰ ٍ َ‬ ‫ﺗﻠﺮن‬ ‫ﻧﺪر ۩ َ ْ ْ‬ ‫اردا ﺗ َ ْﻴﺶ َو ﺗ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫درﻣﺎ ْ ِ ٍ‬ ‫ﺗﻤﺰگ َ ْ َ‬ ‫ﻏﺎﻳ َﺮ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﻗﻠﻖ ُ ِﺟﻠ ْ َﻨﺪا ٰ ْ‬ ‫دﻴﺎس َﻫ ّ ِ‬ ‫ُ ُُْ َ‬ ‫اﺷﻦ َ ِ ْ ٍ‬ ‫ﺗﺮك ُِﻧ ٰ ٍ‬ ‫ﺷﻔﺎدر۔ ۩ َ َ ْﺗﱰ َو ُ ْ ْ‬ ‫ابﻗﺮد ۩‬ ‫رﳘﺰغ ِ َ ِ ٍ‬ ‫ﻴﻘﺎ ُ ُ ْ‬ ‫ءﺷﻦ ِ َ ٍ‬ ‫ُا ْ َﻟﮕﻨْ ِ ْ‬ ‫دپ ِ َّ ْ‬ ‫اﯕﻤﺎق‬ ‫ﺳﻦ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻣﻠﱲ َ ْ‬ ‫ﺟدل۔ ۩ َ ِ‬ ‫ﻣﻠﺖ ُ ُ ْ‬ ‫ﺸﻚ َ ْﺗﻚ ِ َّ ِ ْ‬ ‫َﻫ ِ ِ ْ َ‬ ‫ﭙﻤﺰگ َ ِ ِ‬ ‫اردا َ ْ‬ ‫اتش َو ﺗ ُ ْﭙ َﺮ ْاق ُ ِ َ ِ‬ ‫ﺑﺮژدر ۩ َﻣ ٰﺰ ٍ ٰ‬ ‫ﻣﺠﺰل‬ ‫اترﻫﯽ ِ ْﺑﺮ ُ ِ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻳﺮوﴍ ۩ َﺟ َ ْ ِ‬ ‫اﯕﻤﻖ ِ َّ ْ‬ ‫ﻨﺎب؍ا‬ ‫ﺳﻦ َ ْ َ ْ‬ ‫اﺷﻦ َ َ ِ ٍ‬ ‫ََْ ِ ٍ‬ ‫اﺑﺪﻳﻦ َ ِ‬ ‫ﻣﻠﺖ ُ ُ ْ‬ ‫ﻓﲊدر۔ ۩ َ َ ِ َ ْ‬ ‫ﻫﻖ َر ْ َ ِ‬ ‫ﴩ۔ ۩ َ ْای‪ٍ َّ ِ ،‬‬ ‫ﻨﻞ‬ ‫َ ٍّ‬ ‫ﻧﻤﻞ‪َ ،‬ﺷـ ْ ِ‬ ‫ﻣﻠﺖ َ ْ ِ‬ ‫ﺑﱳ ُ َدو ُا ٰﻟ ِ ٍ‬ ‫اﳘﺖ َ ْﻣﻦ ُ ُ ْ‬ ‫ﻫﻠﻤﺰن ِ ْ َ ْ‬ ‫ٰﻏﺎ ِز ِﻳﺲ َو ِ ِ‬ ‫ﺑﻠﻤﻚ ِا ْﺳ َ ًﺘﺲ َﺷ َ ً‬ ‫ﺎﻳﺖ ۩‬ ‫اردان َ ِ ِ ْ ِ‬ ‫ﺷﺖ ۩ َﻣ َﺰ ٍ َ ْ‬ ‫ﻗﺎرپ َ ْ َ‬ ‫ﻴﻤﺰ ۩ َ ْال؍اَ ْﺟ َ ِﻨﱮ‬ ‫ﻫدل ﻳ َ َﺸﻴ ْ ِ ٍ‬ ‫ﺘﻤﺰ‪ْ ِ َ ،‬‬ ‫ابﻳﺮزس ِ ْﺑﺮ ِﻣﻠ َّ ْ ِ ْ‬ ‫ﻳﺮزس‪ْ َ ْ َ ،‬ﻗ ِ ْ‬ ‫َْ ِ ْ‬ ‫ﺑﮕﻦ ِ ْ َ‬ ‫ارﺴﻦ‬ ‫ﻣﺎن ِ َ ْ ِ ٍ‬ ‫ﺑﺰگ ِ ْﺑﺮ َات ْر ِ ْﺗﺮ‪ َ ،‬ﺗ ْ ِ ْ‬ ‫ﺟﻼﻳﻤﺰ۔ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ُ ْﻗﻠ ِ ِﺘﻐ ْ َﻨﺪ ُ ْﻛﺰ َ ِﻳﺶ َ ْ‬ ‫دون َايﭘْ َﻘ ْ َ ًﻨﻠﺮ؞‬ ‫ﺑﻠﯖﺰ‪ُ ،‬ب ُ َ ِ‬ ‫ﺑﻠﯖﺰ‪ْ ٰ ،‬ابر ُ ِ ِ ْ‬ ‫ﺳﻮ ُ ِ ِ ْ‬ ‫ﺑُ ْ َ ْ‬ ‫ادﻣﻠﺮ ۩ َ ْ‬ ‫ﻨﺪی َ ِ ْ َ ً‬

‫‪67‬‬

Perúzelí salînğak

Numan Şelebíğihan (Çelebiyğihan) (1885-1918)

Sawlîk man kal, Tatarlîk Sawlîk man kal Tatarlîk, men ketemen ğenkke, Atîmîñ başî aylandî akret betke. Seníñ úşún yaşadîm, sensíz ólsem Bílmem nasîl kírermen boş ğennetke. Awdarîlgan altawlar, tamuwlar taşîgan, Bo íşlerge bíz tuwul, melekler şaşkan. Hîrpalangan menlíkler, korlangan kîzlar, Balasîn taşlap anaylar şóllerge kaşkan. Artîma baksam ak ómír, aldîmda ólím, Kóp uzamaz belliymen karañgî ğolîm. Karsambadan havetmiy, kólgeden úrkmiy, Son nefeste “ Tatar “ dep uzanîr kolîm. Ak-Mesğit, 1914/1915

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Sawlîk man kal, Tatarlîk‬‬

‫ٰﺳـﻴ ْﻮ ِ ْﻟﻖ ٰ ْﻣﻦ َ ْ‬ ‫ﻗﻞ‪ ،‬ﺗ َ َ ْ ِﱰ ٍﻟﻖ‬ ‫اﰎ َ ِ‬ ‫ﺘﻤﻦ َﺟ ْ َّ‬ ‫َﺳﺎ ْو ِ ْﻟﻖ َ ْﻣﻦ ٰ ْ‬ ‫ابش اَﻳْﻠَ ْ ِﻨﺪ‬ ‫ﻗﻞ َاتﺗ َ ْﺮِ ْﻟﻖ‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َﻛ َ َ ْ‬ ‫ﻨﻚ‪ٍ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫اﻗﺮت ﺑ َ ْ َ‬ ‫ََْ ْ‬ ‫ﺑﻠﻤﻢ‬ ‫ﺳﻦ ُ ُ ْ‬ ‫ﺘﻚ۔ ۩ َ ٍ‬ ‫اﺷﻦ ﻳ ٰ ٰﺸـ ِ ْ‬ ‫ﻴﺪم‪َ ،‬ﺳﻨْ ِ ْ‬ ‫اﺴﻢ ۩ ِ ْ َ ْ‬ ‫زس ُﻟْ َ ً‬ ‫ﻛﺮرﻣﻦ ُ ْﺑﺶ َﺟﻨ َّ ْ َ‬ ‫َ ِ ْ‬ ‫ﺘﻚ۔ ۩ َ ْ َ‬ ‫اﺘﻮﻻر‪ُ َ ،‬اتﻣﻮ َ ْﻟﺮ‬ ‫انﺳﻞ ِ َ ْ َ ْ‬ ‫اودا ِرْ َ ْ‬ ‫ﻟﻐﲔ َﻟْ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺸﻐﺎن‪ُ ۩ ،‬ب ِ ْ َ ْ َ‬ ‫ءﺷﻠﺮگ ِ ْﺑﺰ ُ ُ ْ‬ ‫ﺷﺎﺷﻘﻦ۔ ۩‬ ‫ﻣﻠﳫﺮ َ ْ َ ً‬ ‫ﺗَ ِ َ ً‬ ‫ﺗﻮل‪ْ َ ْ َ َ ،‬‬ ‫اانﻳﻠﺮ‬ ‫ﺑﻼﺳﻦ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﺮﻨﻐﻦ ِﻗ ْﺰ َ ًﻟﺮ‪ْ ِ َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻨﻠﳫﺮ‪ ْ ُ ،‬ﻟ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻫﺮﭘﺎﻟ َ ْ َ ْ‬ ‫ِْ َ‬ ‫اتﺷﻼپ َ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﻐﺎن َﻣ ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫ُ َّ ْ َ‬ ‫اﻣﺮ‪َ ْ ِ ْ َ ،‬‬ ‫ﻛﭗ‬ ‫ﺸﻘﻦ۔ ۩ َ ْ ِ َ‬ ‫ﺷﻠﺮگ ﻗَ ْ َ ً‬ ‫اﻟﻢ‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ءرﰎ ٰ ْﺑﻘ ٰﺴ ْـﲓ َ ْاق ُ ِ ْ‬ ‫ادلﻣﺪا ُ ِ ٍ‬ ‫ﳇﮕﺪن‬ ‫ُا َز َ ْ‬ ‫ﺑﻼﳝﻦ َ ًﻗﺮغِ ُ ِ ٌ‬ ‫ﺒﺪان َﻫﻴ َﻮ ْ ِﺗﻤﯽ‪ْ َ َ ْ ُ ،‬‬ ‫ﺟﲅ۔ ۩ َ ْﻗﺎر َْﲰ َ َ ْ‬ ‫اﻣﺎز َ ّ ِ َ ْ‬ ‫ُ ِْ‬ ‫ﺳﻦ ََﻧﻔ ْ َ‬ ‫ﻗﲅ۔‬ ‫ﺴﺖ ۦ ﺗٰ ٰ ْﺘﺎر ۦ َ ْ‬ ‫ارﳈﯽ‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫دپ ُ َ ِ ْ‬ ‫ازوﻧﺮ ُ ِ ٍ‬ ‫َ ْاق؍ َﻣ ْ ِ ْ‬ ‫ﺴﺠﺖ‪١٩١٤ ،‬؍‪١٩١٥‬‬

‫‪69‬‬

Perúzelí salînğak

Ant etkenmen Ant etkenmen Tatarlarnîñ ğaralarîn sarmaga Ka-típ bolsîn bo zawallî kardaşlarîm şúrúsún? Onlar úşún ókínmesem, kaygîrmasam, yaşasam, Ğúregímde kara kanlar kaynamasîn, kurusun! Ant etkenmen şo karangî ğurtka şawle sepmege, Ka-típ bolsîn ekí kardaş bírí-bírsísn kórmesín? Bonî kóríp buwsanmasam mugaymasam, ğanmasam Kózlerímden akkan yaşlar derya-deñíz kan bolsîn! Ant etkenmen, sóz bergenmen millet úşún ólmege Bílíp, kóríp, milletímníñ kóz yaşlarîn sílmege. Bílmiy-kórmiy biñ yaşasam, kurultaylî kaan bolsam, Kene bírgún mezarğîlar kelír mení kómmege.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ant etkenmen‬‬

‫َ‬ ‫ﻜ‬ ‫ﻨﻤﻦ‬ ‫ْ‬ ‫اَ ْﻧﺖ َءﺗْ َ ً‬ ‫ﺟﺮﻻرن َ ْ َ َ‬ ‫ﺴﻦ ُب‬ ‫ﻨﻤﻦ َ َ ْ َ ْ ٍ‬ ‫ﻗﺎ؍ﺗﭗ ُ ْﺑﻠ ِ ْ‬ ‫ﺗﱰﻻرن َ َ َ ِ ْ‬ ‫اَ ْﻧﺖ اَ َْﺗﻜ ْ َ ْ‬ ‫ﴎﻣﻮغ ۩ َ ِ ْ‬ ‫ﺴﻢ‪،‬‬ ‫ﻗﺮداﺷﻠﺮم ُ ُ ُ ٌ‬ ‫ﴍﺳﻦ؟ ۩ ُا ْ َ ْﻧﻠﺮ ُ ُ ْ‬ ‫َ َزوالاِ ّ َ ْ َ ْ َ ِ ْ‬ ‫اﺷﻦ ُء ِﻛ ْﻨ َﻤ َ ْ‬ ‫ﺴﻢ‪َ ْ ِ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺴﻦ‪،‬‬ ‫ﺟﺮﮔﻤﺪ َ َﻗﺎر ﻗ َ ْ َ ْﻨﻠﺮ َﻗﻴ ْﻴ َﻨﺎ َﻣ ِ ْ‬ ‫َ ِْْ َ َ ْ‬ ‫ﻗﺎﻳﻐﺮﻣﻮﺳﺎم‪ٰ ،‬اي ٰﺷ ٰ ً‬ ‫ﺷﺎول َﺳـ ْ َ َ‬ ‫ﻨﻤﻦ ُش َﻗﺎ َرا ْﻧﻎ ِ ُﺟ ْﺮ ْ َﺗﻘﺎ َ ْ َ‬ ‫ﭙﻤﮓ‪۩ ،‬‬ ‫ُﻗ ُ ُ ٌ‬ ‫ﺮﺳﻦ؞ ۩ اَ ْﻧﺖ َء ْ َﺗﻜ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻦ َ ِاك َ ْ َ ْ‬ ‫ﻛﺮپ‬ ‫ﺴﻦ؟ ۩ ُ ِﺑﻦ ُ ِ ْ‬ ‫ﺴﻦ ُ ْﻛﺮ َﻣ ِ ٍ‬ ‫ﺑﺮ؍ﺑﺮ ِﺳ ْ ْ‬ ‫ﻗﺎ؍ﺗﭗ ُ ْﺑﻠ ِ ْ‬ ‫َ ِ ْ‬ ‫ﻗﺎردش ِ ِ ِ ْ‬ ‫ﺸﻠﺮ‬ ‫ﺴﻢ ُ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ﻟﺮﻣﺪن َ َّ ْ‬ ‫ﺴﻢ ۩ ُﻛ ْﺰ َ ِ ْ َ ْ‬ ‫ُ َ‬ ‫ءﻗﻦ ﻳ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻣﻐﺎﻳﻤﺎﰟ‪َ ،‬ﺟﺎ ْ َﻧﻤ َ ً‬ ‫ﺑﻮﺳﺎ ْ َﻧﻤ َ ْ‬ ‫ﻨﻤﻦ ِ َّ ْ‬ ‫ﻣﻠﺖ‬ ‫َ ْ ٰ َ ِْ‬ ‫زس َ ْﺑﺮ َﮔ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻦ؞ ۩ َء ْﻧﺖ اَْﺗ َﻜ ْ َ ْ‬ ‫دراي؍دﯕﺰ َ ْﻗﻦ ﺑُ ْﻠ ِ ٍ‬ ‫ﻨﻤﻦ‪ْ ُ ،‬‬ ‫ايﺷﻠﻮرن ِ ْ َ َ‬ ‫ءﺷﻦ ُ ْ َ َ‬ ‫ﺳﻠﻤﮓ۔‬ ‫ﺑﻠﭗ‪ْ ِ ُ ،‬‬ ‫ﺘﻤﻦ ُ ْﻛﺰ َ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﻛﺮپ‪ِ ،‬ﻣﻠ َّ ِ ْ ٍ‬ ‫ُُ ْ‬ ‫ءﻟﻤﮓ ۩ ِ ِ ْ‬ ‫۩ ِِْ ُْ ِ‬ ‫ﻛﻦ‬ ‫ايﺷﺎﺳﻮم‪ُ ُ ،‬ﻗﺮﻟْ ٰﺘ ْ ِ‬ ‫ﺴﺎم‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻴﻞ َ ٓ ْ‬ ‫ﻗﺎن ُﺑﻠْ َ ً‬ ‫ﺑﻠﻤﯽ؍ﻛﺮﻣﯽ ِ ْﺑﯔ َ َ َ ْ‬ ‫ﻣﻦ ُ َّ َ‬ ‫ﳈﮓ۔‬ ‫ارﺟﻼر َ ِ ْﳇﺮ َ ِ‬ ‫ِْ ُ ْ‬ ‫ﺑﺮﮔﻦ َﻣ َﺰ ْ ِ َ ْ‬

‫‪71‬‬

Perúzelí salînğak

Bekir Şobanzade (Çobanzade) (1893-1937)

Bír esírníñ baş taşîna Ğukla, dostîm, kattî demiy, ğat toprakta, Óz ğurtuñ ğok, bolsa da şay, bek uzakta... Ğukla, ğatnîñ toy sesíne baş kaldîrmay, Baáríne-búlbúlúne heş aldîrmay... Bír kún kelíp bo dumanlar kóterílse... Yuğelerden barîmîzga ses berílse... Sen de uyan “Allah! Allah!...” şîñlaganda, Feríşteler yakînlardan tîñnaganda... Síl kózíñní, ğígítlerdiy atlan-kuşan! Ğîldîzlardan añna endí: bek yakîn tañ... Tuwuşnî tut, soñ, ğurtuña yúz şewúrúp, Kîl namazîñ topragîna betíñ súrúp... Nafilení bek uzatmay, ğolîña túş, Ğurtta búyúk ibadetíñ iğra tiyúş...

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Bír esírníñ baş taşîna‬‬

‫اﴎن َ ْ‬ ‫ابش ﺗ َ ِﺸـ َﻨﺎ‬ ‫ِ ْﺑﺮ َ ِ ْ ٍ‬ ‫ُ ْٰ‬ ‫ﺟﻘﻼ‪ُ ،‬د ْﺳ ِ ْـﱲ‪ِ ّ َ ،‬‬ ‫ﺟﺖ ﺗ ُ ْ ٰﭙﺮو ْﻗ ٰﺘﺎ‪ْ ُ ۩ ،‬از ُ ْ ٌ‬ ‫ﻗﺎات َ ِدﻣﯽ‪ْ َ ،‬‬ ‫ﺟﻖ‪،‬‬ ‫ﺟﺮت ُ ْ‬ ‫ﳽ‪ْ َ ،‬ﺑﻚ ُا َزا ْﻗ َﺘﺎ۔۔۔ ۩ ُ ْ َ‬ ‫ﺴﻦ َ ْﺑﺶ‬ ‫ﺟﻘﻼ‪ْ َ ،‬‬ ‫ﺟﺎﺗ ٍﻦ ُ ْﰏ َﺳ ِ َ‬ ‫ﺑُ ْﻠ َﺴﺎ َد َ ْ‬ ‫ﺒﻠﻦ َ ْ‬ ‫ﳇﭗ‬ ‫ﻫﺶ َ ْ ِ ْ َ ْ‬ ‫َْ ِ ْ َ ً‬ ‫ادلرﻣﺎی۔۔۔ ۩ ِ ْﺑﺮ ُ ْ‬ ‫ابرن؍ﺑُ ْﻠ ُ ُ َ‬ ‫ﻗدلرﻣﺎی‪َ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻛﻦ َ ِ ْ‬ ‫ﳚﻠﺮدن َ ِ ِ ْ َ‬ ‫ﺳﺲ ﺑ َ ِﺮْ َﻟﺲ۔۔۔ ۩‬ ‫ُب ُد َﻣ ْ َ ْﻨﻠﺮ ُﻛ َ ِﱰْ َﻟﺲ۔۔۔ ۩ ُ َ َ ْ َ ْ‬ ‫ﺑﺮﻣﺰﻏﺎ َ ْ‬ ‫اﻻﻩ؞۔۔۔ۦ ِ ْ َ‬ ‫ﺷﯖﻼﻏ َﺎ ْ َﻧﺪ‪ِ َ ۩ ،‬ﻓﺮ ْﺷـ َ َ ْﺘﻠﺮ‬ ‫ءﻻﻩ؞ َ َّ ْ‬ ‫ااين ۦ َ َّ ْ‬ ‫ﺳﻦ َد ُ َ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ﻛﺰن‪ِ ِ ،‬‬ ‫ﺟﮕ ْ َ ْ ِ‬ ‫دﻳﻦ ِﺗﯖْ َﻨﻮﻏ َ ْ َﻨﺪو۔۔۔ ۩ ِ ْ‬ ‫ﺘﻠﺮدی‬ ‫ﺳﻞ ُ ٌ ِ‬ ‫ﻨﻼر َ ْ‬ ‫ﻳ َ ِﻘ ْ َ ْ‬ ‫ايﻗﻦ ٰ ْ‬ ‫ﺸﻦ؞ ۩ ِ ْ ِ‬ ‫ﺗﻮڭ۔۔۔ ۩‬ ‫اﯕﻦ اَ ْ ِﻧﺪ‪ْ َ ،‬ﺑﻚ َ ِ ْ‬ ‫ﻟﺮدان َ ْ َ‬ ‫ﺟدل ْزٰ ْ ٰ ْ‬ ‫اﺗﻼن؍ ُﻗ َ ً‬ ‫ََْ ْ‬ ‫ﺳﯔ‪ُ ،‬ﺟ ْﺮ ُ َ‬ ‫ﺗﺖ‪ْ ُ ،‬‬ ‫ﺷﻮرپ‪ْ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﺗﻮﺷﻦ ُ ْ‬ ‫انﻣﺎز ﺗ ُ ْ َﭙﺮ ِﻏ َﻨﺎ‬ ‫ﺗﯔ ُ ْﻳﺰ َ ُ ُ ٌ‬ ‫ﻗﻞ ٰ ٰ ٍ‬ ‫ُُ ْ ِ‬ ‫اﺗﻤﺎی‪َ ِ ُ ،‬‬ ‫ٍَ‬ ‫ﺟﻠﯖﺎ ُ ْﺗﺶ‪َّ ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺟﺮات‬ ‫ﺑﺖ ُ ُ ْ‬ ‫انﻓﻠﻦ َ ْﺑﻚ ُء َز ْ َ ْ‬ ‫ﴎپ۔۔۔ ۩ َ ِ َ ِ‬ ‫ﻴﻚ ِ ٰ َ ٍ‬ ‫ﺑُ ُ ْ‬ ‫اابدت ِ ْاﺟ َﺮا ِﺗ ُ ْﻴﺶ۔۔۔‬

‫‪73‬‬

Perúzelí salînğak

Viran kóyler, basîk úyler temelínden Şifa alîp “ólmez úmút” saw elíñden, Bízler endí ğurt sewdasî başîmîzda, Şewre kardaş, alşak dúşman karşîmîzda... Baht yañlîşîn túzeltmege turganmîzdîr. Şúrúk ğerge “Hakk!” dep ayak wurganmîzdîr. O wakît ta mezarîñnî begenmeseñ, "Degenímdiy ól-almadîm, yazîk” deseñ, Ğúr sogîşlar miydanîna ğayaw-atlî, Bír ólím say, ól bírtaa, tatlî-tatlî... 1917, 24 kanun-iy evvel, Budapeşt

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Bír esírníñ baş taşîna‬‬

‫اﻳﻠﺮ َ َ ِ‬ ‫ﻨﺪن ۩ ِ َ‬ ‫ﺳﺎو‬ ‫ورﻳﻦ ُﻛ ْ َ ْﻴﻠﺮ‪ ،‬ﺑ ِ ْ‬ ‫اﻟﭗ ۦ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺗﻤﻠ ْ َ ً‬ ‫َِ ْ‬ ‫ﺷﻔﺎ َ ِ ْ‬ ‫اﻟﻤﺰ ُ ُاﻣ ْﺖۦ َ ْ‬ ‫ٰﺴﻖ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺟﺮت َ ْ َ ِ‬ ‫ﺷﻮر َ ْ َ ْ‬ ‫ادلن‪ِ ۩ ،‬ﺑ ْﺰ َ ْﻟﺮ َء ْ ِﻧﺪ ُ ْ ْ‬ ‫ﺳﻮداس َ ِ ِ ْ َ‬ ‫ﻗﺎرداش‪،‬‬ ‫ٍَ َ ً‬ ‫ابﴰﺰدا‪َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺸﻦ ُ َ ﻟْ ْ َ َ‬ ‫ﲠﺖ ٰ ْ ِ‬ ‫ﻗﺮﴰﺰد۔۔۔ ۩ َ ْ ْ‬ ‫دﴰﺎن َ ْ ِ ِ ْ َ‬ ‫ﺗﺰﺘﻤﮓ‬ ‫اَﻟْ َ ْ‬ ‫ﻳﯖﻠ ِ ْ‬ ‫ﺸﻖ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫ﴍك َ ْ َ‬ ‫ﻧﻤﺰدر۔ ۩ ُ ُ ْ‬ ‫ﻨﻤﺰدر۔‬ ‫ﺟﺮگ ۦ َﻫ ْ ْ‬ ‫دپ َ َ ْ‬ ‫اايق ُ ْور ٰﻏﻴ ْ ِ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻴﻘﻖ؞ۦ َ ْ‬ ‫ُ ْﺗﺮﻏٰﺎ ْ ِ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻨﻤﺲ‪َ ۩ ،‬ۦد َﮔ ِ ْ ِ‬ ‫۩ ُا َو ِ ْ‬ ‫ايز ْقۦ‬ ‫ال؍اﻟﻤﺎدم‪ِ ٰ ،‬‬ ‫اﻗﺖ ٰت َٰﻣﺰ ٍ ِ‬ ‫ﻨﻤﺪی ُ ْ َ ْ َ ِ ْ‬ ‫ارن ََﺑﮕ ْ َ ً‬ ‫ﺟﺮ ُ ِ‬ ‫ﺳﺎی‪،‬‬ ‫ﻴﺪاﻨﺎ ٰ ٰ ْ َ ْ ِ‬ ‫ءﻟﻢ َ ْ‬ ‫ﺸﻼر ِﻣ ٰ ِﻧ ٰ‬ ‫ﺳﻐ ْ َ ْ‬ ‫َ ًدس‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻮ؍اﺗﻞ‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺮ ُ ِ ْ‬ ‫ُ ْال ِ ْ َ ٓ‬ ‫ﺘﻞ؍اتﺗﻞ۔۔۔‬ ‫ﺑﺮات‪ ،‬ﺗ َ ْ ِ ٰ ْ ِ‬ ‫ﻗﺎﻧﻦ؍ای َ َّ ْ‬ ‫اول‪ٰ ُ ،‬ﺑﺪاﭘ ْ ً‬ ‫َﺸﺖ‬ ‫‪ْ ِ ْ ُ َ ٢٤ ،١٩١٧‬‬

‫‪75‬‬

Perúzelí salînğak Lóman Súleyman

Lóman Súleyman

Ana tílím Ana tílí beşígímníñ ğîrî boldî, O man bírge geştí zewuklî balalîgîm, O kaálbímde kúneş bolîp múddem kaldî, O man bírge geştí mením ğaşlîgîm. Elífbení óz tílímle eğeledím, O kúş berdí maga dayim uzak ğolda, Şîrak boldî maga zindan keşelerde, Ğîrlamaz edím ğîrîmnî o bolmaganda, Sanke dersíñ onsîz insan óksíz óse, O erkeliy, başîñ sîypay ana gibí, Onsîz dersín baár beñziy nursuz kúzge, O kúşlúdúr, o kawuydîr, kaya gibí. Ana Ana Ana Ana

tílím tílím tílím tílím

bo muhabbetlík, súygí sîrî, bo toy, ğîyîn, dostlîk, igílík. ğîrşîlarnîñ ólmez ğîrî, bo kalkîm úşún ebediylík.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ana tílím‬‬

‫َ َاان ِ ِ ٍﺗﲅ‬ ‫ﻣﺎن ِ ْ َ‬ ‫ﺑﺮگ َﮔ ْ ِ‬ ‫ﻴﻠﻐﻢ‪،‬‬ ‫ﺸﺖ َ ُ ْ ِ‬ ‫َﺸﮕﻤﻦ ِ ِ‬ ‫ﺟﺮ ُ ْ ِﺑدل‪ُ ۩ ،‬ا َ ْ‬ ‫َ َاان ِ ِﺗﻞ ﺑ ِ ِ ْ ٍ‬ ‫زوﻗﻞ َابﻟ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ﻗﺎدل‪ُ ۩ ،‬ا َ ْﻣﻦ ِ ْ َ‬ ‫ﻣﺪم َ ْ ِ‬ ‫ﺑﺮگ َﮔ ْ ِ‬ ‫۩ ُا ٰﻗﺎﻟْ ِ ْ َ‬ ‫ﻣﲌ‬ ‫ﺑﻠﭗ ُ َّ ْ‬ ‫ﺒﻤﺪ ُﻛﻨ َ ْﺶ ُ ِ ْ‬ ‫ﺸﺖ َ ِ ْ‬ ‫ﺑﺮد َ َ‬ ‫ﻛﺶ َ ْ ِ‬ ‫اﺟدلم‪ُ ۩ ،‬ا ُ ْ‬ ‫اﻟﻔﱭ ُ ْاز ِ ِ ْ َ‬ ‫داﱘ‬ ‫ﺸﻠﻐﻢ۔ ۩ َ ِ ْ َ ِ‬ ‫ﻣﺎغ َ ِ ْ‬ ‫ﺗﻠﻤﻞ َ َ َ ِ ٌ‬ ‫ٰﺟ ْ ِ ِ ٍ‬ ‫ﴍ ْاق ُ ْ ِﺑدل َ َ‬ ‫ازوق ُ ْ َ‬ ‫ﻧﺪان َﻛ َ َ ْ َ‬ ‫ادم‬ ‫َُ ْ‬ ‫ﺸﻠﺮد‪ْ َ َ ْ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﻣﺎغ ِز ْ َ ْ‬ ‫ﺟﺮﻻﻣﺰ َ ِ ْ‬ ‫ﺟدل‪َ ِ ۩ ،‬‬ ‫ﺟﺮﻣﻦ ُا ُ ْ ٰﺑﻠﻤ ٰﻴﻐﺎ ْ ٰﻧﺪ‪َ ۩ ،‬ﺳﺎﻧ ْ َﻚ َ ْ ٍ‬ ‫زس ُ َاس‪،‬‬ ‫ِ ِْ ِ‬ ‫زس ِ ﻧ ْ َ ْ‬ ‫اﺴﲔ ُا ْﻛ ِ ْ‬ ‫درس ُاﻧ ْ ِ ْ‬ ‫۩ ُا َ ْ َ ِ‬ ‫ﺑﯖﺰی‬ ‫ﭙﲕ َ َاان ِ ِ‬ ‫درﺳﻦ ْٰﺑﺮ َ ْ ِ‬ ‫زس َ ْ ِ ْ‬ ‫ﮔﺐ‪ُ ۩ ،‬اﻧ ْ ِ ْ‬ ‫ارﳇﯽ‪ٍ َ ،‬ﺑﺶ ِﺳـ ْﻴ َ ْ‬ ‫ﻧﺮزس ُ ْ َ‬ ‫ﮔﺐ۔ ۩ َ َان ِ ِ ْﺗﲅ ؍‬ ‫ﻗﺎی ِ ِ‬ ‫ﻳﺪر‪َ َ ،‬‬ ‫ُْ ُ ْ‬ ‫ﺸدلر‪ُ ،‬ا ﻗَ ُﻮ ْ ِ ْ‬ ‫ﻛﺰگ‪ُ ۩ ،‬ا ُﻛ ْ ُ ُ ْ‬ ‫ﺘكل‪ُ ،‬ﺳـ ْ ِ‬ ‫ُب ُﻣﻬَﺎﺑ َّ ْ ِ ْ‬ ‫ﺟﲔ‪،‬‬ ‫ﻴﮓ ِ ِ‬ ‫ﴎ‪ ۩ ،‬اَ َﻧﻮ ِ ِ ْﺗﲅ ؍ ُب ُ ْﰏ‪ْ ِ ٖ ،‬‬ ‫ﺘﻠﻖ‪ٍ ِ ِ ِ ،‬‬ ‫ﺟﺮ‪َ َ ۩ ،‬ان ِ ِ ْﺗﲅ‬ ‫ُد ْﺳـ ْ ِ ْ‬ ‫اﻟﻤﺰ ِ ِ‬ ‫اﮔكل۔ ۩ َ َان ِ ِ ْﺗﲅ ؍ ِ ْ ِ َ ْ ٍ‬ ‫ﺟﺮﺷﻼرن ُ ْ َ ْ‬ ‫اﺷﻦ َ َ ِ ِ ٌ‬ ‫اﺑﺪﻳكل۔‬ ‫ﻗﻠﻘﻢ ُ ُ ْ‬ ‫؍ ُب َ ْ ِ ْ‬

‫‪77‬‬

Perúzelí salînğak

Yunus Temírkaya (1915-2004)

Góñíller men gúller úşún Hikáyesí kóp bo álemníñ, Kinayesí az. Arzuwlarîmnî sen, kalemím, Kîska etíp yaz! Yaz sen ómírníñ al gúl bolîp Aşîlganîn! Yaz her kemlíkniñ bír kúl bolîp Şaşîlganîn! Şiirlerím, síz ğîluw beríñíz Góníller úşún! Ya da buz-salkîn bír suw beríñíz, Al gúller úşún! Ğîluwuñuzdan gîda alsîn Túm góñíller! Saf suwîñîznî íşíp kansîn Şeşekler, gúller!

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Góñíller men gúller úşún‬‬

‫ﮔﯖﻠﺮ َ ْﻣﻦ ُ َّْ‬ ‫ُ ِ َّْ‬ ‫اﺷﻦ‬ ‫ﮔﻠﺮ ُ ُ ٌ‬ ‫اﻟﻤﻦ‪ِ ۩ ،‬ﻛ َ َ ِ‬ ‫ﺳﻦ‪،‬‬ ‫ﻨﺎﻳﺲ َ ْاز۔ ۩ َ ْ ُ َ ِ ْ ِ‬ ‫ارزوﻻرﻣﻦ َ ْ‬ ‫ﻛﭗ ُب َ َ ْ ٍ‬ ‫ِﻫﻜَ َ ِﻴﺲ ُ ْ‬ ‫اﻣﺮن َ ْال ُ ْ‬ ‫ﺑﻠﭗ ۩‬ ‫ﻗﺎﻟﻤﻢ‪ِ ۩ ،‬ﻗ ْ َ‬ ‫ﺳﻦ ُ ِ ْ ٍ‬ ‫اﺗﭗ َ ْايز؞ ۩ َ ْﻳﺰ َ ْ‬ ‫ﮔﻞ ُ ِ ٍ‬ ‫ﺴﻖ َ ِ ْ‬ ‫َ َِ ٌ‬ ‫ﳈﻠﻜﻦ ِ ْﺑﺮ ُ ْ‬ ‫ﺑﻠﭗ ۩ ٰﺷ ِ ْ ٰ‬ ‫ﺎﻧﻦ؞ ۩‬ ‫ﺸﻠﻐ ِ ٌ‬ ‫اﺷﻠﻐﺎﻧﻦ؞ ۩ َ ْايز َ ْﻫﺮ َ ْ ِ ْ ٍ‬ ‫َِ ٍَِْ‬ ‫ﰻ ُِ ٌ‬ ‫زس ِ ُ‬ ‫ﺑﺰ؍ﺳﻠﻘﻦ‬ ‫ﺟﻠﻮ َ ِ ِ ٌ‬ ‫ﺑﺮﯕﺰ ۩ ُﮔ ِ َّ ْﻨﻠﺮ ُ ُ ٌ‬ ‫ءﺷﻦ؞ ۩ َی ٰدی ُ ْ َ ْ ِ ْ‬ ‫ِﺷ ٓ ْﲑ َ ِ ْ‬ ‫ﻟﺮم‪ْ ِ ،‬‬ ‫ﺴﻦ ۩ ُ ْﰎ‬ ‫ِ ْﺑﺮ ُﺳﻮ َ ِ ِ ٌ‬ ‫ﮔﻠﺮ ُ ُ ٌ‬ ‫ﺟﻠﻮﯕﺰدان ِ ٰﻏﺪا اَﻟْ ِ ٍ‬ ‫اﺷﻦ؞ ۩ ِ ُ ُ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫ﺑﺮﯕﺰ‪ْ َ ۩ ،‬ال ُ َّ ْ‬ ‫ﮔﯖﻠﺮ؞ ۩ َ ْ‬ ‫ﮔﻠﺮ؞‬ ‫ﺳﻒ ُ ِ ِ ْ ِ‬ ‫اﺷﭗ َ ﻧ ْ ِ ٍ‬ ‫ﺳﻮﯕﺰن ِ ِ ْ‬ ‫ﺸﳫﺮ‪ً َّ ُ ،‬‬ ‫ﻗﺎﺴﻦ ۩ َﺷ َ ْ َ ْ‬ ‫ُ ِ َّ ً‬

‫‪79‬‬

Perúzelí salînğak Aşîk Úmer (1621-1707)

Ilk baár kúnlerídír

Aşîk Úmer (1621-1707)

Kîş geşíp yaz kelmekte, bo ilk baár kúnlerídír, Lále, súmbúl, gúl aşîlgan, temaşa kúnlerídír. Aşap-íşíp, úriyler men oynaşîp ğúrmek úşún, Suw kenarî bakşalarda zewuk-sefa kúnlerídír, Ğúregíñ aşk man tolîp kaynap ğoşsa kerek Tamşîlar deryaga íríşír, tolîp taşsa kerek Aşîk-sewda bolganlar el daklarga túşse kerek Dúnyalîk úşún kîzganlarga káar-fayda kúnlerídír. Herkez algan súygenín, yalîñîz kaldîm gene, Itibar bolmaz kaárípke, şúndí ragbet zengínge. Bo aşkîñ gemísín şímdí saldîm derya-deñízge, Ğaldadî şîktî bír kenarga-ruzgár kúnlerídír. Íster iseñ, dertí men meftún Úmer sóylesín, Gene şo mením divane góñlím turmay íñlesín. Bo aşîklîgîñ soñî yoktîr bo dertten bazgeşsín Dúlberlík tuwul, altînga meftúnlík kúnlerídír.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Ilk baár kúnlerídír‬‬

‫ِ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮدر‬ ‫اكل َ ْﺑﺮ ُﻛ ْ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ﳇﻤﻜﺖ‪ُ ،‬ب ِ ْ‬ ‫ﺸﭗ ٰ ْايز َ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻨﻠﺮدر‪َ َ ۩ ،‬ﻟﻞ‪،‬‬ ‫اكل ٰ ْﺑﲑ ُﻛ ْ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ْﻗﺶ َﮔ ِ ْ‬ ‫اﺷﻠﻐﻦ‪َ َ َ ،‬‬ ‫ﺒﻞ‪ْ ُ ،‬‬ ‫ُ ْﲰ ُ ْ‬ ‫ءﺷﭗ؍ءﺷﭗ‪ُ ،‬ا ِر َ ْﻳﻠﺮ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ُﻛ ْ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ﮔﻞ َ ِ ْ َ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮدر۔ ۩ َ َ ْ ِ ِ ْ‬ ‫ﻨﺎﺷﭗ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﻟﺮدا َ ُ ْ َ َ‬ ‫ﻨﺎر ﺑ َ ْﻘ َﺸﻮ َ ْ َ‬ ‫زوق؍ﺳﻔﺎ‬ ‫ءﺷﻦ‪ُ ۩ ،‬ﺳﻮ ﻛَ َ ِ‬ ‫ﺟﺮﻣﻚ ُ ُ ٌ‬ ‫َ ْﻣﻦ ُاﻳْ َ ِ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮدر‪ٍ َ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﻨﺎپ ُﺟ ْﺸ َﺴﻮ َ َ ً‬ ‫ﻛﺮك ۩‬ ‫ﺟﺮگ َ ْ‬ ‫ﺗﻠﭗ َﻗﺎﻳْ َ ْ‬ ‫ءﺷﻖ ٰ ْ‬ ‫ﻣﻮن ُ ِ ْ‬ ‫ُﻛ ْ َ ِ ِ ٌ‬ ‫ﺸﻠﺮ َ ْ ٰ ٰ‬ ‫ﻛﺮك ۩ َ ِ ْ َ ْ ٰ‬ ‫ﺗﻠﭗ ﺗ ٰ ْﺸ ٰﺴﺎ َ َ ً‬ ‫اﺷﻖ؍ﺳﻮدا‬ ‫ارﴍ‪ْ ِ ُ ،‬‬ ‫درايﻏﺎ ِ ِ ِ ْ‬ ‫َات ْﻣ ِ َ ْ‬ ‫ءﺷﻦ ِ ْﻗﺰﻏ َﺎ ْ َ ْ َ‬ ‫ﻨﻠﻮر َ ْال ٰ ْ ٰ ْ ٰ‬ ‫ﺸﺲ َ َ ً‬ ‫ﻧﻼرﻏﺎ‬ ‫ﻛﺮك ۩ ُﻧ ْ َ ِ ْ‬ ‫دﻴﺎﻟﻖ ُ ُ ْ‬ ‫داﻗﻼرﻏﺎ ﺗ ُ ْ َ‬ ‫ُ ْ ٰﺑﻠﻐ ْ ٰ ْ‬ ‫ﮔﻦ‪،‬‬ ‫َ ْﻛﺮ؍ ٰﻓ ْ ٰﻴﺪا ُﻛ ْ َ ِ ِ ٍ‬ ‫ﻴﮕﲍ‪ْ ِ ِ ٰ ،‬‬ ‫ﻨﻠﺮدر۔ ۩ َ ْ َ ْ‬ ‫ﻗﺎدلم َ َ‬ ‫ﻳﻠﯖﺰ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﻫﺮﻛﺰ َ ْاﻟﻐَ ْﺎن ُﺳـ ْ َ ِ ْ‬ ‫ﺒﺖ َزْ ِﻧﮕ ْ َ‬ ‫ﺑﻠﻤﺎز ٰ ِ ْ َ‬ ‫ﻗﻮرﭘﻚ‪ُ ،‬ﺷـ ْ ِﻨﺪ َرا ْﻏ َ ْ‬ ‫اﺷﻖ‬ ‫۩ ِا ِﺗ َ ْﺒﺎر ُ ْ ٰ ْ‬ ‫ﻨﮓ۔ ۩ ُب َ ْ ٍ‬ ‫ﺳﺎدلم َ ْ َ َ ِ ْ َ‬ ‫دراي؍دﯕﺰگ‪ِ َ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺴﻦ ِ ْ ِ‬ ‫ﺟﺎدلد ِ ْ ِ‬ ‫ﺷﻘﺖ ِ ْﺑﺮ‬ ‫َ ِﮔﻤ ِ ْ‬ ‫ﴰﺪ َ ْ ِ ْ‬ ‫اﺳﱰ ِ ًاس‪ِ ْ َ ،‬‬ ‫ﻣﻔﱳ َُْاﻣﺮ‬ ‫ﻨﻠﺮدر۔ ۩ ِ ْ َ ْ‬ ‫درت َ ْﻣﻦ َ ْ ُ ْ‬ ‫ﻨﺎرﻏﺎ؍رزﮔﺮ ُﻛ ْ َ ِ ِ ٌ‬ ‫َﻛ َ ْ َ ُ ْ َ ْ‬ ‫ﺴﻦ۔ ۩ ُب‬ ‫ﺗﺮﻣﲕ ِا ْﯕﻠ َ ِ ٍ‬ ‫ﺴﻦ‪َ َ ۩ ،‬‬ ‫ُﺳـ ْﻴﻠَ ِ ٍ‬ ‫ﻣﲌ ِد َو َان ُ ْ ِ ْ‬ ‫ﮔﻦ ُش َ ِ ْ‬ ‫ﮔﯖﲅ ُ ْ ٰ ْ‬ ‫َ ِ ِْ‬ ‫اﺷﻘﻠﻎ ٍ ُ ِ‬ ‫دﻟﱪكل ُ ُ ْ‬ ‫ﺴﻦ ۩ ُ ْ َ ْ ِ ْ‬ ‫ﺗﻮل‪ ،‬اَﻟْﺘِ ْ َﻨﻐﺎ‬ ‫ﺳﯔ ُ ْ ِ ْ‬ ‫ﻳﻘﱰ ُب َد ْر َّ ْﺗﻦ َ ْابز َﮔ ْﺸ ِ ٌ‬ ‫َﻣ ْﻔ ُﺘ ْ ِ ْ‬ ‫ﻨﻠﺮدر۔‬ ‫ﻨكل ُﻛ ْ َ ِ ِ ٌ‬ ‫‪81‬‬

Perúzelí salînğak Abláziz Veliy (Veliyev) (1939)

Abláziz Veliy (Veliyev) (1939)

Kîrîm Kîrîm, Kîrîm - mením ğîrîm, Takdirímsíñ hem de sîrîm, Sen bír tane, men de bírmen, Mením ómrím sensíñ, Kîrîm. Ístegenler taşlap keter, Soñ bolîrlar bíñ bír beter, Watannî terk etmek gúna, Ketmek yeter, ketmek yeter. Gúl bolsak ta, kúl bolsak ta, Bíz kalîrmîz “Vatan” dep. Ğannî feda eteğekmíz Bo ğurt úşún ebediyen. Kîrîm, Kîrîm - mením ğîrîm, Takdirímsíñ hem de sîrîm, Sen bír tane, men de bírmen, Mením ómrím sensíñ, Kîrîm. 04.05.1998 s.

‫‪Perúzelí salînğak‬‬ ‫‪Kîrîm‬‬

‫ﻗﺮم‬ ‫ٌِِ‬ ‫ﺟﺮم‪ٍ ْ ِ ِ ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﻦ ِ ْﺑﺮ‬ ‫ﴎم‪ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﻗﺮم‪ْ ِ ِ ،‬‬ ‫ِ ِْ‬ ‫ﻗﺮم ؍ َ ِ ْ‬ ‫اتﻗﺪرﻣﺲ َ ْﱒ َد ِ ِ ٍ‬ ‫ﻣﲌ ِ ِ ٍ‬ ‫ﻗﺮم۔ ۩ ِء ْﺳـ َ َﺘﮕ ْ َ ْﻨﻠﺮ‬ ‫ٰات َن‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َد ِ ْ َ ً‬ ‫ﻣﲌ ُ ْ ِ ْ‬ ‫ﺑﺮﻣﻦ‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫ءﻣﺮم َﺳ ْ ٍﻨﺲ‪ٍ ِ ِ ،‬‬ ‫ﻛﱰ‪ْ ُ ۩ ،‬‬ ‫ﺳﯔ ُ ِﺑﻠ ْﺮ َ ْﻟﺮ ِ ْﺑﯔ ِ ْﺑﺮ َ َ ًﺑﱰ‪ َ ۩ ،‬ﺗ َ ّ ِ‬ ‫ﺗﺮك َ ْ َ ْ‬ ‫وﻨﺎ َ ْ ْ‬ ‫اﺗﻤﻚ‬ ‫اتﺷﻠﻮپ َ َ ً‬ ‫ٰ ْٰ ْ‬ ‫ﺘﻤﻚ َ َ ْﻳﱰ‪َ ،‬ﻛ ْ َ ْ‬ ‫ُﮔ َﻨﺎ‪َ ۩ ،‬ﻛ ْ َ ْ‬ ‫ﺘﻤﻚ َ َ ًﻳﱰ۔ ۩ ُ ْ‬ ‫ﮔﻞ ُ ْﺑﻠ َﺴـ ْﻴﻖ ٰت‪ْ ُ ،‬‬ ‫ﰻ‬ ‫دپ۔ ۩ ٰ ّ ِ‬ ‫اﲡﳬﺰ ۩‬ ‫ﺑُ ْﻠ َ ْ‬ ‫ﺟﺎان َ َﻓﺪا َ َ َ ْ ِ ٍ‬ ‫ﻗﻠﺮﻣﺰ ۦ ٰو ٰاﺗ ْﻦۦ َ ْ‬ ‫ﺴﺎق َات‪ْ ِ ۩ ،‬ﺑﺰ َ ِ ْ ِ ْ‬ ‫ُب ُ ْ ْ‬ ‫ﺟﺮم‪۩ ،‬‬ ‫ﻣﲌ ِ ِ ٌ‬ ‫اﺷﻦ َ َ ِ َ ً‬ ‫ﺟﺮت ُ ُ ْ‬ ‫ﻗﺮم‪ْ ِ ِ ،‬‬ ‫اﺑﺪﻳﻦ۔ ۩ ِ ِ ْ‬ ‫ﻗﺮم ؍ َ ِ ْ‬ ‫َ ْ ِ ِْ ٍ‬ ‫ﻣﲌ‬ ‫اتن‪ْ َ ،‬ﻣﻦ َد ِ ْ َ ً‬ ‫ﺳﻦ ِ ْﺑﺮ َ َ‬ ‫ﴎم‪ْ َ ۩ ،‬‬ ‫ﺑﺮﻣﻦ‪ْ ِ َ ۩ ،‬‬ ‫اتﻗﺪرﻣﺲ َ ْﱒ َد ِ ِ ٍ‬ ‫ﻗﺮم۔‬ ‫ُْ ِْ‬ ‫اﻣﺮم َﺳ ْ ٍﻨﺲ‪ٍ ِ ِ ،‬‬ ‫‪١٩٩٨ ٥ ٤‬‬

‫‪83‬‬

Perúzelí salînğak

Perúzelí salînğak Íşíndekíler

Íşíndekíler Isa Abduraman (1937) ................................................................... 6 Solmasîn súygí ................................................................................6 Mambet Ablálim (Ablálimov) .............................................................. 8 Ana tílím.........................................................................................8 Çerkez Alí (1925).......................................................................... 10 Tapsam da anamnî ........................................................................ 10 Ismail Alimgeray .......................................................................... 14 Ana tílím....................................................................................... 14 Şeriyan Aliy (Aliyev) (1937) ............................................................ 16 Kayda ketemíz? ............................................................................. 16 Şúkriy Appaz (Appazov) (1951) ....................................................... 18 Dostîma ....................................................................................... 18 Idris Asan (Asanin) (1927) .............................................................. 20 Adetímde yok egílmek .................................................................... 20 Valeriy Basîr (Basîrov) (1947) ......................................................... 22 Ómrímízníñ ferasetí... ..................................................................... 22 Şewkiy Bektóre (1988-1961) ....................................................... 24 Tatarlîgîm ..................................................................................... 24 Аyt, Şatîrtaw! ................................................................................ 26 Remziy Burnaş (1920-1982) ........................................................ 28 Ana tílím....................................................................................... 28

Perúzelí salînğak Ğengiz Dakşî (1919-2011)............................................................ 30 Yîldîz............................................................................................ 30 Seyitúmer Emin (1921-2004) ....................................................... 32 Sen bolmasañ…............................................................................. 32 Iskender Fazîl (1929) ................................................................... 34 Bír kesek ótmek............................................................................. 34 Neğip Hağí Fazîl (1906-1948)....................................................... 36 Tatar kîzîna................................................................................... 36 Rîza Fazîl (1929) .......................................................................... 38 Sakaw kímdír?............................................................................... 38 Ismail Gaspîralî (1851-1914) ....................................................... 40 Aman, ulum .................................................................................. 40 Ğemal Hağí-Ahmet (Gemal Agi-Amet) (1943-2005) ........................... 42 Kíşkene ğamí ................................................................................ 42 Îrgat Kadír (1905 -1945).............................................................. 44 Tuwgan kóyím............................................................................... 44 Piraye Kadriy-zade (1920-2010) .................................................. 46 Kardaşîma .................................................................................... 46 Yunus Kandîm (1959-2005) ......................................................... 48 Tepmeñíz! .................................................................................... 48 Vasfiye Kîpçak .............................................................................. 50 Ğumart gúller................................................................................ 50 Ayşe Kókíy (Kokiyeva) (1956).......................................................... 52 Barîşîk şeherí ................................................................................ 52 Abdulla Látifzade (1890-1938)..................................................... 54 Hayal - Ómír ................................................................................. 54 Mehmet Niyaziy (Memet Niyazi) (1878-1931) ................................... 56 Tomrîğa'dan sízge selam ketírdím..................................................... 56

Perúzelí salînğak Íşíndekíler

Mehmet Núzet .............................................................................. 60 Úzúlgen şeşek ............................................................................... 60 Adnan Adam Onart ....................................................................... 62 Saba namazî ................................................................................. 62 Abdullah Veliy Şahip (Abdula Veli Şaip) (1913-1991) ......................... 64 Şehit Neğip úşún ........................................................................... 64 Numan Şelebíğihan (Çelebiyğihan) (1885-1918) .............................. 68 Sawluk man kal, Tatarlîk ................................................................. 68 Ant etkenmen ............................................................................... 70 Bekir Şobanzade (Çobanzade) (1893-1937) ..................................... 72 Bír esírníñ baş taşîna ...................................................................... 72 Lóman Súleyman.......................................................................... 76 Ana tílím....................................................................................... 76 Yunus Temírkaya (1915-2004)..................................................... 78 Góñíller men gúller úşún ................................................................. 78 Aşîk Úmer (1621-1707)................................................................ 80 Ilk baár kúnlerídír .......................................................................... 80 Abláziz Veliy (Veliyev) (1939).......................................................... 82 Kîrîm............................................................................................ 82