95654 delight in musicke booklet 05 by Klassiek.nl

95654

DELIGHT IN MUSICKE ENGLISH SONGS AND INSTRUMENTAL MUSIC OF THE 16TH AND 17TH CENTURY

Klaartje van Veldhoven soprano Seldom Sene recorder quintet

Delight in Musicke English Songs and Instrumental Music of the 16th and 17th Century John Dowland (1563–1626) 1. Lachrimæ antiquæ 5’13 2. Sir Iohn Souch his galiard 1’11 3. M. George Whitehead his almand Lachrimae, or Seven Teares... London, 1605 1’26 4. I shame at mine unworthiness The Tears or Lamentations of a Sorrowful Soul, London, 1614 2’31 William Byrd (ca. 1540–1623) 5. Ah silly soul Psalmes, Songs, and Sonnets: some solemn, other joyful... London, 1611

2’50

Edward Gibbons (ca. 1568-1650) 6. What strikes the clocke? Durham, Cathedral Library, Hunter MS 33 1’13

John Baldwine (ca. 1560–1615) 7. Cockoow as I me walked Oxford, Christ Church Library & Archives, MSS 980-981 2’03 Christopher Tye (1505–1573) 8. In nomine: Seldom sene London, British Library, Add. MS 31390 1’46 Nathaniel Patrick (ca. 1569–1595) 9. Send forth thy sighs London, British Library, Add. MS 17786-17791 3’29 10. Climb not too high London, British Library, Add. MS 17786-17791 2’46 Anonymous (late 16th century) 11. Sweet was the song the Virgin sung London, British Library, Add. MS 17786-177891 2’42

Henry Purcell (1659–1695) 12. Fantazia 5 parts upon one note New York Public Library for the Performing Arts, Music Division, Drexel MSS 5061 3’08

Anonymous (late 16th century) 17. Farewell the bliss New York Public Library for the Performing Arts, Music Division, Drexel MSS 4180-4185 3’38

William Byrd (ca. 1540–1623) 13. Browning London, British Library, Add. MSS 31390 4’00

William Byrd 18. If women could be faire Psalmes, Sonnets and Songs of Sadnes & Pietie, London, 1588

John Bennet (fl. 1599–1614) 14. Venus’ birds London, British Library, Add. MS 17786-17791 2’16 Attr. Richard Nicholson (1563–1639) 15. Cuckoo London, British Library, Add. MS 17787 1’33 Thomas Weelkes (ca. 1574–1623) 16. The nightingale, the organ of delight Ayres or Phantastycke Spirites, London, 1608 1’22

3’02

William Byrd 19. In nomine of 5 parts [No. 5] London, British Library, Add. MS 31390 2’32 Henry Purcell 20. In nomine of 6 parts New York Public Library for the Performing Arts, Music Division, Drexel MSS 5061 2’18 Christopher Tye 21. In nomine: Seldom sene [reprise] London, British Library, Add. MS 31390 1’57 Bonus track: reprise of track 8 in a different setting 3

Programme and arrangements: María Martínez Ayerza Additional diminutions: Hester Groenleer [2, 3], María Martínez Ayerza [10, 15, 18] Players: SB–Stephanie Brandt · RD–Ruth Dyson EG–Eva Gemeinhardt · HG–Hester Groenleer MMA–María Martínez Ayerza The figures between square brackets indicate the track numbers. All instruments tuned to A=466Hz unless otherwise stated. Ture Bergstrøm Contrabass in F after an original in Paris, Musée de la Musique (A=440Hz) [EG: 12, 14 | HG: 11] Adriana Breukink, Enschede (Netherlands) ‘Bassano’ consort recorders: 2 sopraninos in G [RD: 21 | MMA: 21] Basset in F [RD: 1, 2, 3 | EG: 18] Bass in C [RD: 4, 8, 9, 10, 18] Bass in Bb [SB: 3, 17, 19 | MMA: 5, 9] Sub-contrabass in Bb [HG: 8, 9, 17 | MMA: 4] Friedrich Von Huene, Cambridge, MA (USA) Great bass in C (A=415Hz) [SB: 20] Francesco Li Virghi, Orte (Italy) Consort after Claude Rafi (A=440Hz): Soprano in C [SB: 13 | RD: 14] 2 tenors in C [RD: 12, 13, 14 | EG: 11 | HG: 12, 13, 14] 4

Consort after Claude Rafi (A=415Hz): Soprano in C [EG: 20] Tenor in C [EG: 17 | HG: 4, 19, 20] ‘Praetorius’ Renaissance consort after originals marked HIER.S in Vienna, Kunsthistorisches Museum (A=440Hz): Tenor in C [RD: 10 | EG: 13] Basset in F [SB: 11 | MMA: 12, 13, 14] Bass in C [MMA: 11 | SB: 12, 14] Bob Marvin, Woburn (Canada) ‘Praetorius’ set, 4-foot + 8-foot: Alto in G [EG: 21] Alto in F [RD: 5, 19 | HG: 2, 3 | SB: 21] 2 tenors in C [SB: 10, 18 | RD: 16 | EG: 3, 19 | HG: 1, 5, 6, 21 | MMA: 1, 3] Basset in G [MMA: 6 |RD: 15] 2 bassets in F [RD: 17 | EG: 4, 6 | HG: 18 | MMA: 19] 2 basses in C [SB: 1, 2, 5, 9, 15, 16 | EG: 5, 8, 15 | HG: 10] Contrabass in F [SB: 4, 8 | EG: 1, 9, 10 | HG: 15 | MMA: 17, 18] Fred Morgan † (Australia) Alto in F after Bressan (A=415Hz) [RD: 20] Monika Musch, Freiburg (Germany) Alto in G ‘Ganassi’ [MMA: 15] 2 tenors in D [EG: 7 | MMA: 7] 2 bassets in G [EG: 2 | HG: 7 | MMA: 2, 8, 10] Luca de Paolis, L'Aquila (Italy) Soprano in C after Stanesby Jr. (A=415Hz) [MMA: 20]

King Henry VIII of England (1491–1547) had a natural inclination and talent for music, a discipline which had an important role in his education. He was a keen composer, singer and instrumentalist and since his enthroning in 1509 he gave music a prominent role in ceremonies, celebrations and entertainment at Court. Henry’s musical fervour is reflected in the number of musicians he employed. While his father had just five instrumentalists on the payroll, Henry had almost sixty by the end of his life. Attracted to the Italian custom of performing in consorts of equal instruments, Henry recruited excellent foreign instrumentalists and established ensembles of viols, recorders, flutes and shawms at Court. The King also gathered an impressive collection of musical instruments. Just as an example: at the time of his death Henry owned eleven sets of recorders ranging from three to nine instruments each and adding up to a total of seventy-four recorders. This environment was crucial to the development of English ensemble music during the first half of the 16th century. During this time, the first dances and fantasias for consort emerged. Among them was the earliest work in this record, Tye’s In nomine: Seldom sene [8, 21]. In nomine is the title given to a polyphonic composition based on the plainchant antiphon Gloria tibi Trinitas. The model for all In nomines is a short section from the Benedictus in John Taverner’s Missa Gloria tibi Trinitas, written in the 1520s. The delicate four-part setting of the words “In nomine Domini” became popular as a separate piece and inspired musicians to devise new instrumental compositions on the same cantus firmus. Besides Tye’s early and highly experimental example, we present William Byrd’s In nomine of 5 parts [19] and one of the latest examples of this tradition: Henry Purcell’s moving In nomine of 6 parts [20]. The antiphon Gloria tibi Trinitas was just one of many melodies giving raise to ingenious music for instruments. Although the instrumental fantasia is typically a free form, many of them resort to well-known tunes or to simple but ingenious musical ideas. William Byrd’s Browning [13] and Baldwin’s virtuosic Cockoow as I me walked [7] feature cheerful, popular tunes which circulate through all the voices. 5

Edward Gibbons’ trio What strikes the clocke? [6] is a clever musical game. The clock is represented by groups of “strokes” in the second voice, each at a different pitch: 1, 1-2, 1-2-3, 1-2-3-4 and so on, until reaching twelve. However, the simplest idea - and perhaps the biggest challenge - was adopted by the young Henry Purcell, who, at the age of 21, based an entire fantasia on a single note: a C sustained by the fourth line throughout the entire Fantazia 5 parts upon one note [12]. A very special case of transformation of a single musical motive is John Dowland’s collection Lachrimae or seven teares. These “tears” are pavanes, all beginning with a group of four descending notes first found in Dowland’s song Flow my tears. We open this album with Dowland’s reworking of this song for five-part consort, Lachrimæ antiquæ [1] followed by a galliard [2] and an almand [3] from the same collection. The increasing popularity of consort music and lute songs at the English court gave rise to a specific type of song, usually sung by a boy soprano together with a consort of 3 to 5 viols. These “consort songs” flourished particularly during the reigns of Elizabeth I (1558–1603) and her son James I (1603–1625). Impending death is the subject of many of these songs, among them the laments Send forth thy sighs [9] and Farewell the bliss [17]. Most likely they were incorporated into plays performed by choirboys at Court or elsewhere. A lighter tone is found in songs inspired by nature, like the anonymous Venus’ birds [14], Nicholson’s merry Cuckoo [15] and Weelkes’ onomatopoeic The nightingale, the organ of delight [16]. Many consort songs have a strong moral or spiritual message as well. In his Psalmes, Sonets and Songs of Sadnes & Pietie (London, 1588), William Byrd declares that the main and highest purpose of the human voice is “to honour and serve God there-with”. Much of the music in this collection and in the later Psalmes, Songs, and Sonets (1611) deals with issues of virtue. Byrd’s Ah silly soul [5] is a warning against lust, which makes the soul blind to divine Love. John Dowland’s I shame at mine unworthiness [4], originally for five-part choir, presents a close relationship between text and music, with a clear dynamic between dissonant passages expressing 6

“unworthiness, heaviness” and the consonant and playful music about “joy and succour”. The anonymous Sweet was the song [11] is a peaceful rendition of the Christmas story in the form of a lullaby. Finally, two controversial texts speak, respectively, of the stubbornness and weakness of women: Climb not too high [10] and If women could be faire [18]. Their texts may make one smile, but they also may bring contemporary forms of male chauvinism to mind... After four hundred years, there is still work to do! © María Martínez Ayerza

Koning Hendrik VIII van Engeland (1491-1547) had een aangeboren belangstelling en talent voor muziek, een onderwerp dat een belangrijke speelde in zijn opvoeding. Hij was een enthousiast componist, zanger en componist en vanaf zijn troonsbestijging in 1509 gaf hij muziek een vooraanstaande rol bij de plechtigheden, de feesten en het vermaak aan het hof. Henry’s hartstocht voor muziek is terug te vinden in het aantal musici in zijn dienst. Terwijl zijn vader niet meer dan vijf instrumentalisten op de loonlijst had staan, waren dat er zestig bij Henry aan het eind van zijn leven. Geboeid door de Italiaanse gewoonte om te spelen in consorts van dezelfde instrumenten, trok Henry uitstekende buitenlandse instrumentalisten aan en schiep ensembles met gamba’s, blokfluiten, fluiten en schalmeien aan het hof. De koning bracht ook een indrukwekkende verzameling muziekinstrumenten bijeen. Om een voorbeeld te geven: bij zijn overlijden bezat Henry elf sets blokfluiten, elk van drie tot negen stuks, in totaal 74 instrumenten. Deze omgeving was beslissend voor de ontwikkeling van de ensemblemuziek in Engeland in de eerste helft van de 16e eeuw. In die jaren verschenen de eerste dansen en fantasia’s voor consort, waaronder het vroegste werk van deze opname, Tye’s In nomine: Seldom sene [8, 21]. In nomine is de titel die gebruikt wordt voor 7

een polyfone compositie die gebaseerd is op de Gregoriaanse antifoon Gloria tibi Trinitas. Het uitgangspunt voor alle In nomines is een klein deel van het Benedictus in de Missa Gloria tibi Trinitas die John Taverner in 1520 componeerde. De fijnzinnige vierstemmige zetting van de woorden ‘In nomine Domini’ werd populair als zelfstandig stuk en inspireerde musici tot het bedenken van nieuwe instrumentale composities op diezelfde cantus firmus. Naast het vroege en hoogst experimentele voorbeeld van Tye presenteren wij hier In nomine of 5 parts van William Byrd [19] en een van de laatste voorbeelden van deze traditie, Henry Purcells ontroerende In nomine of 6 parts [20]. De antifoon Gloria tibi Trinitas was maar een van de vele melodieën die leidden tot ingenieuze instrumentale muziek. Hoewel de instrumentale fantasia typisch een vrije vorm is, verwijzen vele ervan naar heel bekende melodietjes of naar simpele maar echt slimme muzikale ideeën. William Byrds Browning [13] en het virtuoze Cockoow as I me walked van Baldwin [7] gebruiken opgewekte, populaire melodieën die door alle stemmen bewegen. What strikes the clocke?, een trio van Edward Gibbons [6] is een vernuftig muzikaal spelletje. De klok wordt vertegenwoordigd door groepen ‘slagen’ in de tweede stem, steeds op verschillende toonhoogte: 1, 1-2, 1-2-3, 1-23-4 en zo verder, tot de 12 bereikt wordt. Het simpelste idee echter – en wellicht de grootste uitdaging – werd opgepikt door de jonge Henry Purcell, die, 21 jaar oud, een complete fantasia baseerde op een enkele noot: een C die in de vierde stem blijft klinken tijdens de hele Fantazia 5 parts upon one note [12]. Een heel bijzonder geval van transformatie van een enkel muziekmotief is John Dowlands verzameling Lachrimae or seven teares. Deze ‘tranen’ zijn pavanes die allemaal beginnen met een groep van vier dalende noten, voor het eerst te vinden in Dowlands lied Flow my tears. Deze cd begint met een herwerking van dit lied door Dowland voor vijfstemmig consort, Lachrimae antiquæ [1], gevold door een galliarde [2] en een almande [3] uit dezelfde verzameling. De groeiende populariteit van consortmuziek en liederen met luitbegeleiding aan 8

het Engelse hof leidden tot het ontstaan van een specifieke liedvorm, meestal gezongen door een jongenssopraan samen met een consort van drie tot vijf gamba’s. Deze ‘consort songs’ bloeiden vooral tijdens de regering van Elizabeth I (1558-1603) en van haar zoon James I (1603-1625). De nadering van de dood is het onderwerp van veel van deze liederen, met klaagliederen als Send forth thy sighs [9] en Farewell the bliss [17]. Zeer waarschijnlijk maakten ze deel uit van toneelstukken die aan het hof of elders door koorknapen gespeeld werden. Een lichtere toon vinden we in liederen die door de natuur geïnspireerd zijn, zoals het anonieme Venus’ birds [14], het vrolijke Cuckoo van Nicholson [15] en in de klanknabootsing van Weelkes’ The nightingale, the organ of delight [16]. Veel consortliederen hebben ook een duidelijke morele of spirituele strekking. In zijn Psalmes, Sonets and Songs of Sadnes & Pietie (London, 1588), stelt William Byrd dat het belangrijkste en hoogste doel van de menselijke stem is “om God er mee te eren en te dienen”. Veel van de muziek in deze verzameling en in de latere Psalmes, Songs, and Sonets (1611) houdt zich bezig met deugd en deugdzaamheid. Byrds Ah silly soul [5] waarschuwt voor de wellust die de ziel blind maakt voor de Goddelijke liefde. John Dowlands I shame at mine unworthiness [4], oorspronkelijk voor vijfstemmig koor, biedt een nauwe band tussen tekst en muziek, met duidelijke dynamiek tussen dissonante passages die ‘onwaardigheid, zware tijd’ weergeven en de consonante en speelse muziek bij ‘vreugde en steun’. Het anonieme Sweet was the song [11] is een vredige weergave van het kerstverhaal in de vorm van een wiegelied. Tenslotte zijn er twee controversiële teksten die respectievelijk vertellen over de koppigheid en de zwakheid van vrouwen: Climb not too high [10] en If women could be faire [18]. Die teksten laten je misschien glimlachen, of ze herinneren je wellicht aan hedendaagse vormen van mannelijke borstklopperij. Na vierhonderd jaar valt er nog steeds werk te doen! © María Martínez Ayerza

Recorder quintet Seldom Sene, which was founded in Amsterdam in 2009, is a group of five musicians with a mutual passion for consort playing. With a combined interest in the interpretation and performance of both early and contemporary music, these highly skilled and dynamic players each bring a wealth of expertise, creativity, passion and virtuosity to the ensemble. The musicians originate from Germany, England, Spain and Holland and met whilst studying at the Amsterdam Conservatoire. They perform on a collection of over 75 different recorders, including a variety of Renaissance, Baroque and modern instruments. Whilst searching for more unfamiliar repertoire, one of the first pieces to catch their attention was Seldom sene by the English composer Christopher Tye (c1505-1573) - a short work full of beauty, precision and striking rhythmic complexity that they felt captured the essence of their vision which is to perform unique and compelling repertoire at a standard that is seldom seen and heard. Seldom Sene has been awarded several prizes at international chamber music competitions, among them the Interpretation Prize at the 17th International Chamber Music Competition in Illzach (France) and in September 2014 the First Prize, the Audience Award and the Press Prize of the International Van Wassenaer Early Music Competition, which took place during the Utrecht Early Music Festival. The ensemble receives financial support from the Dutch Fund for the Performing Arts to commission new contemporary music and to tour the Netherlands and Europe. The quintet performs in renowned venues, series and festivals throughout Europe. Their CDs for Brilliant Classics – Taracea, El aire se serena and their own arrangement of Johann Sebastian Bach’s Goldberg Variations – were enthusiastically received by the international press.

Soprano Klaartje van Veldhoven is praised for her clear tone of voice, her love of adventure and her sincere interpretations. She has been performing on prestigious international concert halls since an early age. Klaartje studied in Switzerland at the Schola Cantorum in Basel and and in the Netherlands at the Royal Conservatoire in the Hague. Klaartje feels like a fish in the water in the repertoire of the baroque and classical periods and finds inspiration not only in the sounds, but also in the architecture and art of that time. In 2006 Klaartje won the first prize in the contest of the John Kerr Award for English Song at the Finchcocks Museum in England. She also loves singing contemporary repertoire and often works together with improvising musicians like Bert van den Brink, Maarten Ornstein, Tony Overwater, Rembrandt Frerichs and Jörg Brinkmann, to widen her horizon. Last season, she was Artist in Residence of the Stadsgehoorzaal in Leiden. Klaartje has cooperated in various CD-productions, among which Johann Sebastian Bach’s Mass in B minor with the Nederlandse Bach Vereniging, Henry Purcell’s King Arthur with Barokopera Amsterdam, Händel’s La Resurrezione and Aminta & Fillide, both with Contrasto Armonico. In 2010 she recorded an album with Pergolesi´s Stabat Mater in the Dutch translation made by Willem Wilmink, with the Nieuwe Philharmonie Utrecht. Her first solo album Komm in mein Herzenshaus, with arias for soprano by Johann Sebastian Bach accompanied by a baroque ensemble and accordion was published in 2013 and very well received in the Netherlands. Her most recent recording, Normal gets you nowhere (2017) got 4 stars in the national Dutch newspaper Trouw. www.klaartjevanveldhoven.nl

www.seldomsene.com 10

Het Amsterdamse blokfluitkwintet Seldom Sene werd in 2009 opgericht door vijf musici met een gezamenlijke hartstocht voor het spelen in een consort. Als ensemble richten ze zich op de interpretatie en de uitvoering van zowel oude als hedendaagse muziek. Daarnaast voegt elk lid van het kwintet eigen kwaliteit en interesses toe, bijvoorbeeld op het gebied van musicologie en improvisatie. Die onderlinge aanvulling en wederzijdse inspiratie zorgt bij Seldom Sene voor een zelden gehoorde rijkdom aan creativiteit en virtuositeit. De musici zijn afkomstig uit Duitsland, Engeland, Spanje en Nederland en ze ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan het Conservatorium van Amsterdam. Voor hun concerten gebruiken ze meer dan vijfenzeventig verschillende renaissance-, barok- en moderne blokfluiten. Op zoek naar overtuigend repertoire was Seldom sene van de Engelse componist Christopher Tye een van de eerste stukken die hun aandacht trokken – een kort werk vol schoonheid, precisie en opvallende ritmische complexiteit dat naar hun gevoel de essentie weergaf van hun streven: het uitvoeren van uniek repertoire op een niveau dat slechts zelden gezien of gehoord wordt. In 2011 werd het ensemble door een unanieme beslissing van de vijf juryleden de Prijs voor Interpretatie toegekend bij het 17e Concours International de Musique de Chambre d’Illzach (Frankrijk). Op 6 september 2014 mochten zij de eerste prijs, de publieksprijs en de persprijs in ontvangst nemen op het prestigieuze Internationale Van Wassenaer Concours voor oude muziek ensembles, geïntegreerd in het Festival Oude Muziek Utrecht. Zij hebben diverse subsidies van het Fonds Podiumkunsten ontvangen voor de première van nieuwe composities en de productie van concerten in binnen- en buitenland. Seldom Sene concerteert regelmatig in befaamde series en op festivals in Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, België, Frankrijk en Groot-Brittanië. Hun cd’s Taracea, El aire se serena en J.S. Bach – Goldberg Variations verschenen bij Brilliant Classics en werden lovend ontvangen door de nationale en internationale pers.

Sopraan Klaartje van Veldhoven wordt geprezen om haar heldere toon van de stem, haar liefde voor avontuur en haar eerlijke interpretaties. Al van jongs af aan is zij te horen in de concertzalen in het buitenland. Klaartje studeerde in Zwitserland aan het Schola Cantorum in Bazel, en in Nederland aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Klaartje voelt zich als een vis in het water met repertoire van de barok en de klassieke periode en is heel erg geïnspireerd niet alleen door de geluiden, maar ook door de architectuur en kunst van die tijd. In 2006 won ze de eerste prijs in de competitie om de John Kerr Award for English Song in het Finchcocks Museum in Engeland. Zij houdt ook van zingen van hedendaagse repertoire en zoekt naar mogelijkheden om samen met improviserende musici, zoals Bert van den Brink, Maarten Ornstein, Tony Overwater, Rembrandt Frerichs en Jörg Brinkmann te werken om haar muzikale horizon te verbreden. Hiermee was zij in het seizoen 2016/2017 Artist in Residence in de Stadsgehoorzaal in Leiden. Klaartje heeft meegewerkt aan verschillende cd-producties, waaronder de Hohe Messe van Johann Sebastian Bach met de Nederlandse Bachvereniging, King Arthur van Henry Purcell met Barokopera Amsterdam, La Resurrezione en Aminta & Fillide van Händel, beide met Contrasto Armonico. Ze heeft een cd opgenomen met het Stabat Mater van Pergolesi in de Nederlandse vertaling van Willem Wilmink met de Nieuwe Philharmonie Utrecht. Dit album werd bekroond met een 10 in Luister. Haar debuutalbum Komm in mein Herzenshaus met aria's voor sopraan door Johann Sebastian Bach, begeleid door barokensemble en accordeon, werd uitgebracht in 2013. Haar recente album Normal gets you nowhere kreeg 4 sterren in de Trouw.

www.seldomsene.com

www.klaartjevanveldhoven.nl

SUNG TEXTS

Special thanks to: Stichting The Royal Wind Music · Petri Arvo · Adriana Breukink Thijs Weststrate · Matthias Havinga · Kathy Dyson Stadsherstel Amsterdam

With deep gratitude to Paul Buis, Barbara Gemeinhardt, Dr. Simone Hubo, Dorothea Krippner, Sophie Nafzger, Sverresvold Speakers and all other contributors to our crowd funding campaign on GoFundMe. Without their support, this recording would not have been possible.

Recording: 23-25 March 2017 Schuilkerk De Hoop, Diemen (the Netherlands) Sound engineer and mastering: Christoph Martin Frommen Artistic advisor and editing: Andrea Friggi Photos: @ Sarah Wijzenbeek (cover and back cover), Petri Arvo (page 10), Marietta Aprea (page 13) p & © 2018 Brilliant Classics

Dowland: I shame at mine unworthiness I shame at mine unworthiness, Yet fain would be at one with Thee, Thou art a joy in heaviness, A succour in necessity.

Byrd: Ah silly soul Ah silly soul, how are thy thoughts confounded, Betwixt two loves, that far unlikely are? Lust’s love is blind, and by no reason bounded. Heaven’s love is clear and fair beyond compare. No wonder, though this love light not thy mind, Whilst looking through false love thine eyes are blind.

Patrick: Send forth thy sighs Send forth thy sighs, the witnesses of woe. Pour down thy plaints, the signs of thy unrest. Let trickling tears from forth thy fountains flow,

Ik schaam mij voor mijn onwaardigheid, maar zou zo graag één met U zijn, Gij zijt een vreugd in zware tijd, een steun in geval van nood.

Ach domme ziel, wat zijn je gedachten in de war gebracht, door twee liefdes die zo heel verschillend zijn? Wellustige liefde is blind, en het verstand stelt haar geen grenzen, Hemelse liefde is helder en onvergelijkelijk mooi. Geen wonder, hoewel deze liefde niet je geest verlicht, als je door valse liefde kijkt, zijn je ogen blind.

Stuur je zuchten de wereld in, de getuigen van leed. Stort je klachten uit, de tekens van je onrust. Laat druppelende tranen stromen uit je fonteinen, 15

For these same weeds become thy calling best. Let sobs, let sighs, let plaints, let tears and all Bear witness just of this thy fatal fall.

Patrick: Climb not too high Climb not too high for fear thou catch a fall. Seek not to build thy nest within the sun; Refrain the thing which bringeth thee to thrall, Lest when too late thou find’st thyself undone: Cause thy desires to rest and sleep a pace, And let thy fancy take her resting place.

The tiger fierce cannot by force be tam’d. The eagle wild will not be brought to fist, Nor women’s minds at any time be fram’d To do aught more than what their fancies list: Then cease thy pride, and let thy plumes down fall, Lest soaring still thou purchase endless thrall. 16

want deze tekenen van rouw passen het best bij jouw roeping. Laat snikken, laat zuchten, laat klachten, laat tranen en al getuigenis zijn voor dit, jouw rampzalige val.

Klim niet te hoog want je zou kunnen vallen. Tracht niet je nest te bouwen binnen de zon; zie af van hetgeen jou in vervoering brengt, voor het geval dat je, te laat, merkt dat je verloren bent. Dwing je verlangens om te rusten en nog wat te slapen en breng je verbeelding naar haar plaats van rust. De felle tijger kan men door kracht niet temmen, De wilde adelaar brengt men niet op zijn vuist, Noch dwingt men vrouwengeest ooit verder dan dat te doen wat haar grillen graag willen: laat dan je trots maar varen en laat je veren vallen want anders raak je er al zwevend oneindig de slaaf van.

Anonymous: Sweet was the song the Virgin sung Sweet was the song the Virgin sung When she to Bethlehem Judah came And was delivered of her Son That blessed Jesus hath to name. “Lula, lula, lula, lullaby, Sweet Babe”, quoth she, “My Son and eke a Saviour born Which hath vouchsafed from on high To visit us that were forlorn. Lula, lula, lula, lullaby, Sweet Babe”, quoth she, And rocked Him featly on her knee.

Lief was het lied dat de Maagd Maria zong toen ze naar Bethlehem in Judea kwam en was bevallen van haar Zoon die gezegende Jezus genoemd werd. “Slaap, slaap, slaap, kindje slaap, lieve kind”, zei zij, “mijn Zoon, en ook de Verlosser geboren over wie ons beloofd was van omhoog dat hij zou komen bij ons die waren verloren. Slaap, slaap, slaap, kindje slaap”, zei zij en wiegde Hem zachtjes op haar knie.

Bennet: Venus’ birds Venus’ birds, whose mournful tunes Sing lullaby, lu-lula-lullaby to my unrest, For so partaking of my wrongs, In my bosom build your nest. Lulla, lulla, lulla, lullaby, Love live loyal or I die.

Vogels van Venus, van wie de droeve melodieën ‘slaap, slaap, o, o, o, slaap’ zingen tegen mijn onrust, als je zo deelt in mijn onrecht, bouw dan je nest in mijn boezem. Slaap, slaap, slaap, mijn wiegelied, liefde, leef loyaal of ik sterf.

Nicholson: Cuckoo Cuckoo, cuckoo, cuckoo, cuckoo, So merrily sings the cuckoo! The cuckoo hath a pleasant note,

Koekoek, koekoek, koekoek, koekoek, Zo vrolijk zingt de koekoek! De koekoek zingt een fijne noot, 17

Both loud and pleasant every jot, His tune comes plainly through his throat, So merrily sings the cuckoo!

En luid en prettig klinkt elk deel, Zijn lied komt helder uit zijn keel, Zo vrolijk zingt de koekoek.

cut my thread in twain: For care brings woe, and woe brings death, and death brings life again. Come Death! Sweet Death! I will not fly. Strike out thy stroke, for now I die.

zusters dat mijn draad doorsnijdt: want hulp brengt leed, en leed brengt dood en dood brengt weer het leven. Kom Dood! Goede Dood! Ik vlucht niet weg. Sla met jouw slag, want ik ga nu sterven.

Weelkes: The nightingale, the organ of delight The nightingale, the organ of delight, the nimble lark, the blackbird, and the thrush, and all the pretty quiristers of flight, that chant their music notes in every bush: Let them no more contend who shall excel, the cuckoo is the bird that bears the bell.

De nachtegaal, dat orgel van plezier, de vlugge leeuwerik, de merel en de lijster, en al die mooie vliegende koorzangers die hun muzieknoten zingen in elke struik: laat ze niet meer strijden over wie de beste is, de koekoek is de vogel die voorop gaat.

Anonymous: Farewell the bliss Farewell the bliss that once I had, farewell the end of strife And welcome Hate, thou mak’st me glad by short’ning of my life. What shall I say? Where should I rest? From Death I cannot fly. My friend is fled who hath oppressed the heart that yields to die. And shall he live to triumph then, that wounded hath my heart To have the bliss, and I the blow; the joy, and I the smart? Then grief, bring care, bring sisters three to

Vaarwel ‘t geluk dat ik ooit had, vaarwel het einde van het twisten en welkom Haat, je maakt me blij door het bekorten van mijn leven. Wat moet ik zeggen? Waar kan ik nog rusten? De Dood kan ik niet ontvluchten. Mijn vriend is gevlucht die het hart bedrukte dat zich nu aan de dood overgeeft. en zal hij dan triomferend overleven die mijn hart heeft verwond, voor hem ’t geluk, voor mij de slag; de vreugd en mij de smart? Dus smart, breng hulp, breng het drietal

Byrd: If women could be faire If women could be fair and never fond, or that their beauty might continue still: I would not marvel though they made men bond, by service long, to purchase their good will. But when I see how frail these creatures are: I laugh, that men forget themselves so far.

Als vrouwen eerlijk konden zijn en nooit te dwaas of als hun schoonheid altijd zou blijven duren dan zou ik het niet vreemd vinden dat ze mannen aan zich bonden, in lange dienst, om hun sympathie te verwerven. Maar als ik zie hoe zwak die schepsels zijn dan lach ik er om dat mannen zich zo ver laten gaan.

To mark what choice they make, and how they change, how leaving best the worst they chose out still: And how like haggards wild, about they range, Scorning after reason to follow will. Who would not shake such buzzards from the fist, and let them fly (faire fools) which way they list?

Als je ziet welke keuze ze maken en hoe ze veranderen, hoe ze het beste verlaten en ook nog het slechtste kiezen, en hoe ze als wilde valken overal maar zwerven, fe rede vervloeken om hun wil maar te volgen. Wie schudt niet zulke buizerds van zijn vuist, en laat ze gaan (mooi en dom) waarheen ze willen?