Klassieke Zaken 2019_02

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019

2

MAARTEN ENGELTJES Vergeten aria's

Lang Lang Eerste liefde

Ragazze Quartet speelt Bartók

EXCLUSIEVE AANBIEDING

* 99 14 ,

Foto: Sergey Shoulga

24,99

EEN DAGBOEK VAN ANGST, HOOP EN VERLANGEN De Pools-Joodse Rus Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) is nog steeds niet zo bekend als zijn werk eigenlijk verdient. Dmitri Sjostakovitsj rekende hem tot een van de zeer weinige tijdgenoten die hij kon waarderen en hij hielp Weinberg, die in 1939 na de Duitse invasie uit Polen naar Rusland vluchtte, in 1943 ook aan een goed onderdak in Moskou. Net als Sjostakovitsj zou Weinberg een groot deel van zijn leven problemen houden met de autoriteiten. In 1968 schreef hij zijn 24 preludes voor cello solo voor Mstislav Rostropovitsj. Korte, suggestieve, haast aforistische werken die vele hints in zich droegen waar de machthebbers aanstoot aan zouden kunnen nemen. Vandaar dat Rostropovitsj de werken nimmer durfde te spelen.

Violist Gidon Kremer heeft deze moderne Russische cellobijbel nu bewerkt voor viool en op zijn eigen magistrale wijze opgenomen. De 24 preludes zijn ook op viool even beklemmend als ontroerend en vormen een schitterend dagboek van angst, hoop en verlangen. Een verzameling miniaturen die weleens de twintigste-eeuwse evenknie zou kunnen worden van Paganini’s beroemde Caprices.

WEINBERG 24 PRELUDES FOR VIOLIN SOLO GIDON KREMER ACCENTUS MUSIC 4260234831856

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.

3

DEZE MAAND COLOFON 39E JAARGANG, NUMMER 2 - APRIL 2019 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever

Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres).

T: 035-6229370 E: info@klassiekezaken.nl HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen

Foto: Hans van der Woerd

Platenbon, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte

MAARTEN ENGELTJES 6

Foto: Gregor Hohenberg & Burö Dirk Rudolp

Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale

LANG LANG 16

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Hans Heg, Paul Janssen, Frans Jansen, Myrthe Meester, Jan Nieuwenhuis, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Jeroen Smits, Eddie Vetter, Jos van der Zanden, Noortje Zanen EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Robin Haarbosch COVERFOTO Hans van der Woerd KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 30.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief).

Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van 08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl STOPZETTEN LIDMAATSCHAP schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

Foto: Juri Hiensch

verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies!

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

JODIE DEVOS 30

Foto: Rahi Rezvani

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend

GIOVANNI SOLLIMA 20

Foto: Marco Borggreve

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend

© 2019 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP. Het volgende magazine verschijnt: 24 mei 2019.

4

JOEP BEVING 32

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Weinberg Een dagboek van angst, hoop

en verlangen

10 Calefax Purcell in een teletijdmachine 11

Tavener Een firmament vol schoonheid en

liefde 60 Alternatief voor de Matthäus-Passion INHOUD 6

Maarten Engeltjes Forgotten Arias

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

NIEUW!

14 Dussek De eerste romanticus 16 De eerste liefde van Lang Lang 18 Calefax Dido & Aeneazz 20 Muzikale duizendpoot Giovanni Sollima 25 Ragazze Quartet zet Bartók op de kaart

FREDERIKE BERNTSEN

Nieuw in Klassieke Zaken: de rubriek ‘In gesprek met’, waarin met een bekende uit het veld gesproken wordt over zijn of

26 Mozart in Zutphen

haar passie voor de muziek. In de eerste aflevering gaat

28 Ludovico Einaudi Seven Days Walking

Noortje Zanen in gesprek met Hans van den Boom over zijn

30 Jodie Devos brengt hommage aan Offenbach 32 Henosis volgens Joep Beving

muzikale universum en hoe hij daarin terecht is gekomen.

Waar moeten we volgens Van den Boom naar luisteren?

Nog meer nieuws: ‘Jazz’. Vanaf deze aflevering zal ruimte gemaakt worden voor jazz en wereldmuziek, een rubriek

RUBRIEKEN 4 Colofon 5

Van de redactie

12 In gesprek met 13 Berichten

die Mischa Andriessen voor zijn rekening neemt. Hij doet verslag van het wel en wee in de jazz- en wereldmuziekscene, speurt naar de beste cd’s en geeft zijn kijk op oude gewoonten en nieuwe ontwikkelingen.

Paasgeschenk

34 Componist 37 Jazz 38 Hans Hegs column

En: in de voorjaarscampagne van Aangenaam Klassiek ontvangt u tussen 29 maart en 21 april een uniek paasgeschenk bij aankoop van een willekeurige uitgave.

40 De beste klassieke cd’s

Op deze geschenk-cd zijn Ton Koopman en zijn Amsterdam

52 Aanbevolen door

Baroque Orchestra te horen in een deel Händel: Risorga il

54 Klassieke Kinderzaken 57 Puzzel 58 Klassieke Zaken Specialisten

mondo uit La Resurrezione. Ensemble Resonanz buigt zich over Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze van Haydn en Reinbert de Leeuw werkt samen met Collegium Vocale Gent in Liszts Via Crucis.

Dit is slechts een greep, op

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

pagina 24 staan de tien cd’s afgebeeld waarvan de tracks op de geschenk-cd afkomstig zijn.

GRATIS CD verkrijgbaar tussen 29 maart en 21 april bij een willekeurige aankoop OP = OP!

5

COVERINTERVIEW

M A A R TE N E N G E LTJ E S

BACH VOOR LIEF

EN NIEUWE Door Noortje Zanen

6

HEBBERS LUISTERAARS ik ben heel tevreden met het eindresultaat. Geweldig toch, dat Sony mijn album heeft uitgegeven? En we zijn al druk bezig met het plannen van de Countertenor Maarten Engeltjes

volgende cd.”

richtte in 2017 zijn eigen barokensemble PRJCT Amsterdam

De release van het eerste album is een

op. Na een flitsende start met het

mooie beloning voor het harde werken

aangrijpende programma Stabat

van de afgelopen jaren. De belangrijkste

Mater trok het ensemble opnieuw

motivatie om een eigen barokensemble

volle zalen met Virtuoso! en Vergeten

op te richten was tweeledig. “Ik heb

aria’s. Een gedeelte van dat laatste

zoveel ideeën voor mooie programma’s

programma staat op de eerste cd van

waarmee ik zowel muziekkenners als

het veelbelovende ensemble.

nieuw publiek wil verrassen. Ik vind dat er echt iets moet gebeuren op het

De cd-presentatie van het album For-

gebied van programmering. Er zijn nog

gotten Arias vond plaats op 18 februari

veel jonge mensen te winnen voor klas-

bij Sony Music op de twaalfde verdie-

sieke muziek, maar dan moeten we wel

ping van de A’DAM Toren. Een dag later

nieuwe dingen durven doen. In eerste

vertelt Maarten Engeltjes enthousiast

instantie heb ik geprobeerd om mijn

over deze feestelijke avond aan het IJ.

plannen voor te leggen aan verschil-

“Ik heb alle opnames en de teksten van

lende orkesten waar ik vaak mee heb

het cd-boekje uiteraard al talloze keren

samengewerkt. Maar toen dat steeds op

beluisterd en kritisch doorgelezen, maar

niets uitliep besloot ik dat ik het best een

gisteren heb ik eindelijk het eerste

eigen ensemble kon oprichten. Mijn

fysieke exemplaar van de cd ontvan-

motivatie om dat te doen werd nog

gen. Dat was een bijzonder moment en

versterkt door het idee dat ik zo ook een mooie kans kan bieden aan jonge, talentvolle musici die elders achteraan

‘Een feest der herkenning’

zitten en tutti-partijen spelen, maar die bij mij een belangrijke stem krijgen.

Inmiddels bestaat het ensemble ruim anderhalf jaar, en als ik naar onze

Foto’s: Hans van der Woerd

cd-opname luister dan ben ik trots op het resultaat. Het klinkt gewoon ontzettend goed, dat mag ik toch wel Lees verder op pagina 8

7

zeggen?”, zegt Engeltjes met een tevreden grijns. “Als iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt, dan ontstaat er een bijzondere dynamiek.”

De kern van PRJCT Amsterdam bestaat uit een vaste groep van iets minder dan tien musici. “Ik zou die groep het liefst uitbreiden, maar omdat ik nog niet zoveel speelbeurten kan aanbieden is het lastig om iedere keer met precies dezelfde mensen te werken. Soms moeten mijn musici voorrang geven aan tournees met andere orkesten. De valkuil van het huidige subsidiesysteem is volgens mij het vasthouden aan dat vaste aantal concerten per jaar. Om zo’n veertig à vijftig concerten per seizoen te kunnen realiseren ontkomen de meeste gezelschappen er niet aan om weleens concessies te doen aan de inhoud van de programma’s. Want niet alle zalen durven unieke programma’s te verkopen. Zo klinken altijd weer dezelfde meesterwerken, en cross-overprojecten zijn ook heel populair. Ik wil met PRJCT Amsterdam geen concessies doen, dus voorlopig zullen we zo’n twee à drie projecten per jaar organiseren met een reeks concerten in Nederland en in het buitenland.’

“Natuurlijk zou ik wel meer willen doen, maar eerst moet de organisatie van mijn ensemble rendabel zijn. Tot nu toe heb ik alles zelf gedaan, samen met twee vrijwilligers: twee succesvolle vrouwen die na een geslaagde carrière inmiddels met pensioen zijn en die gewend zijn om tachtig uur per week te werken. Ik ben hen uiteraard zeer dankbaar, maar de organisatie kan niet altijd blijven leunen op vrijwilligers. Een sterk punt is dat onze concerten heel goed verkopen, maar dat leverde tot nu toe nog niet genoeg op om een zakelijk leider aan te stellen. Mede dankzij de steun van de stichting Amerborg is dit heel recentelijk wél gelukt. We hebben gekozen voor iemand die in deeltijd al

8

breed mogelijk kleurenpalet. De instru-

‘Ik wil zowel muziekkenners als nieuw publiek verrassen’

mentatie is heel contrastrijk, met solo’s voor diverse instrumenten, zoals traverso, hobo en violoncello piccolo.

Iedereen die deze muziek voor het eerst hoort zal zich verwonderen over de enorme emotionele lading.”

Nu de eerste cd van PRJCT Amsterdam een feit is kan Engeltjes verder met de voorbereidingen van de nieuwe projecten. “In mei 2020 ga ik samen met Andreas Scholl duetten van Purcell

voor een andere club werkt. Zo hoop ik

zingen, onder andere in het Muziekge-

ook zakelijk gezien vernieuwend te zijn:

bouw aan ’t IJ. Uiteraard zal ik het

we delen de overhead, we creëren de

programma weer een special touch

mogelijkheid tot kruisbestuiving en onze

geven waarmee ik nieuw publiek naar

zakelijk leider heeft dankzij de combina-

de concertzaal wil trekken, maar ik kan

tie van twee banen een goed salaris. Een

nog niet verklappen wat ik van plan

win-winsituatie voor alle betrokkenen!”

ben. Dit najaar doen we eerst nog een project samen met Andreas Wolff met

Maarten Engeltjes heeft voor het eer-

werken van Bach en Buxtehude. Een

ste album van PRJCT Amsterdam elf

prachtig programma dat we gaan

aria’s en twee instrumentale sinfonia’s

opnemen voor ons tweede album bij

verzameld uit de geestelijke cantates

Sony Classical.”

van Johann Sebastian Bach, een gedeelte van het programma Vergeten

WWW.PRJCT.AMSTERDAM

aria’s dat dit seizoen in diverse concertzalen heeft geklonken. “Het is een titel met een knipoog, want deze aria’s zijn natuurlijk niet allemaal vergeten.

Maar deze wonderschone parels spelen slechts een kleine rol in het gigantische oeuvre van Bach, ze zijn ontsnapt aan onze aandacht. Voor liefhebbers van Bach is het een feest der herkenning, maar ik hoop ook nieuwe luisteraars te bereiken die waarschijnlijk niet zo snel naar een volledige cantate zullen gaan luisteren. Het enige wat ik kan doen zonder aan inhoud in te boeten is deze aria’s losweken van het raamwerk van de cantate. De aria’s krijgen zo een tijdlozer karakter en de schoonheid en de kracht van de muziek zijn nu belangrijker dan de religieuze context van Bachs opdrachtgevers. Ik heb bewust geen tekstuele samenhang aangebracht in mijn selectie, maar ik heb aria’s verzameld die muzi-

J.S. BACH FORGOTTEN ARIAS MAARTEN ENGELTJES, PRJCT AMSTERDAM SONY VKZ.NL/19249 € 23,99

kaal goed bij elkaar passen, met een zo

9

Foto: Bowie Verschuuren

AANBIEDING

24,99

16,99 24,99

PURCELL IN EEN TELETIJDMACHINE Dido and Aeneas van Henry Purcell is niet alleen de eerste echt suc-

CLUBLEDEN

* 99 14,

cesvolle opera van Engelse bodem, het is ook een meesterwerk dat prachtige, meeslepende stukken als Dido’s lament bevat. Muziek die enerzijds op en top Engels is en anderzijds een universele boodschap en emotie in zich draagt. Vandaar dat het fameuze Nederlandse rietkwintet Calefax het aandurfde om de noten van Purcell geheel naar eigen hand te zetten. Saxofonist Raaf Hekkema bewerkte het een en ander voor de rietblazers en vond in de briljante trompettist Eric Vloeimans een metgezel. Vloeimans kreeg de rol van de Carthaagse koningin Dido toebedeeld en Calefax is de vijfkoppige krijger Aeneas. Op de noten van Purcell, Calefax en Vloeimans, die een aantal eigen composities toevoegde, krijgt de tragische liefdesgeschiedenis een hedendaagse swing. Alsof Purcell in de teletijdmachine is gestapt en Dido and Aeneas een even onmogelijke als aangrijpende affaire tussen koningin Máxima en Vladimir Poetin is geworden.

Jazz, barok, klezmer, calypso, hoogstaand rietblaaswerk en de fluwelen noten van Vloeimans ontmoeten elkaar in een rollercoaster die nog steeds even schrijnend mooi is als de opera van Purcell destijds.

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.

10

DIDO & AENEAZZ CALEFAX, ERIC VLOEIMANS PENTATONE 827949075865

*

AANBIEDING

EEN FIRMAMENT VOL SCHOONHEID EN LIEFDE De Engelse componist Sir John Tavener (1944-2012) heeft zich altijd weinig aangetrokken van hedendaagse stromingen. Zijn habitat was de religie, de kerk, zowel in zijn instrumentale als in zijn vele koorwerken. En als we het over de kerk hebben, hebben we het vooral over de Winchester Cathedral. Hij kwam er graag en hij schreef diverse werken voor het Winchester Cathedral Choir. Al in 1987 componeerde hij God is with us voor tenor en koor. Eerder schreef hij Hymn to the Mother of God en nog in 2011 ging zijn They are all gone into the world of light bij het koor in première. Deze composities zijn met andere meesterlijke en direct aansprekende koorwerken verenigd op de cd Angels met het Winchester Cathe-

24,99

dral Choir in een stralende hoofdrol. En het mag dan religieuze muziek zijn, elke koorliefhebber smelt bij deze klanken. Het is alsof de aloude harmonie der sferen die Plato al naar voren bracht hier fysiek tot klinken komt en het hele firmament laat zingen van schoonheid, barmhartigheid en liefde. Indrukwekkend.

WINCHESTER CATHEDRAL CHOIR O.L.V. ANDREW LUMSDEN HYPERION 0034571282558

CLUBLEDEN

* 99 14, 24,99

16,99

*

Foto: Winchester Cathedral Choir

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.

TAVENER ANGELS

11

IN GESPREK MET

H A NS VA N D E N B O O M

PASSIE VOOR KLASSIEKE MUZIEK Door Noortje Zanen

leven. Ik ben ervan overtuigd dat die een bijdrage levert aan een betere, mooiere

iconen van de klassiekemuziekscene

samenleving. Ze biedt een ontsnap-

in Nederland. Op 1 september 2019

pingsmogelijkheid uit de dagelijkse sores

viert hij samen met het

die mensen uit elkaar drijft, zoals poli-

Concertgebouw de vijfentwintigste verjaardag van het succesvolle en geliefde Zondagochtend Concert, dat hij wekelijks live presenteert op NPO Radio 4. Hoe is zijn passie voor

Foto: Ruud Baan

Hans van den Boom is een van de

tieke meningsverschillen en verschillen tussen rijk en arm en jong en oud. Klassieke muziek verbindt.”

“Nieuwe cd’s zouden niet steeds Laredo met alle preludes van deze Russi-

opnieuw de bekende stukken moeten

sche componist. Mijn klasgenoten waren

reproduceren, maar ook een bijdrage

“Ik kom uit een gezin waarin klassieke

óf voor de Beatles óf voor de Rolling

moeten leveren aan de verbreding van

muziek geen enkele rol speelde. Mijn

Stones, maar dat probleem had ik niet,

het repertoire. Zo werd ik laatst aange-

oudere broer en zus draaiden popmuziek

want ik was voor Rachmaninov. Daarmee

naam verrast door een opname van

en daar deed ik als jongste aan mee. Het

was ik natuurlijk wel een buitenbeentje.”

Nicolas Altstaedt die het indringende

klassieke muziek ontstaan?

Celloconcert, opus 43 van Mieczyslaw

is stom toeval dat ik in aanraking ben gekomen met klassieke muziek. Omdat

Van zijn hobby heeft Van den Boom

Weinberg, een vergeten vriend van

mijn vader bij Philips werkte ontving hij

uiteindelijk zijn beroep gemaakt. “Ik ben

Sjostakovitsj, op de plaat heeft gezet.”

een singletje met de afscheidstoespraak

begonnen als radiopresentator voor een

van een vertrekkend directeur. Toen ik die

lokale Amsterdamse nieuwszender. Op

plaat voor het eerst hoorde sloeg bij mij

zondagochtend hadden we wél zendtijd,

de bliksem in. Deze plaat begon met de

maar er was niemand die dan wilde

opening van de Afscheidssymfonie van

werken. En er was eigenlijk ook geen

Joseph Haydn. Ik had nog nooit een

nieuws op zondagochtend. Toen heb ik

orkest gehoord, ik wist niet eens dat dit

gezegd: ik wil die uurtjes wel vullen,

soort muziek bestond. Ik was totaal

maar dan breng ik geen nieuws maar ga

gefascineerd! Vanaf dat moment luis-

ik klassieke muziek laten horen. Ik

terde ik naar klassieke muziek op de radio

draaide plaatjes, kondigde bijzondere concerten aan en nodigde weleens

12

‘Mijn lust en mijn leven’

gasten uit in de studio. Ik vond dit al snel

en nam ik bandjes op. Later, toen ik op de

muziek luisteren was zo veel leuker dan

middelbare school zat, kocht ik zo veel

het presenteren van de waan van de

mogelijk lp’s. Een van mijn allereerste

dag. Op een gegeven moment wist ik het

grote liefdes was Rachmaninov en mijn

zeker: ik moet de klassieke muziek in!

kostbaarste aanschaf was de dubbel-lp

Ook nu het mijn vak is, is klassieke

van de Amerikaanse pianiste Ruth

muziek nog steeds mijn lust en mijn

leuker dan al het werk dat ik door de week moest doen: achter krakers en raadsleden aanhollen. Naar klassieke

SJOSTAKOVITSJ, WEINBERG CELLO CONCERTOS

DEUTSCHES SYMPHONIE-ORCHESTER BERLIN O.L.V. MICHAL NESTEROWICZ CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19264 € 22,99

BERICHTEN

MINIMAL MUSIC FESTIVAL Foto: Marco Borggreve

3 T/M 7 APRIL AMSTERDAM Onder het motto ‘A mind expanding transcendental trip’ vindt in het Muziekgebouw aan ’t IJ van woensdag 3 t/m zondag 7 april 2019 de zesde editie plaats van het Minimal Music Festival. Vijf dagen lang staat het geestverruimende effect van minimal music centraal, met onder andere wereldpremières

DIDO & AENEAZZ VAN CALEFAX EN ERIC VLOEIMANS 7 april t/m 14 juni

van de componisten Kate Moore, Vladimir Mar-

Dido & Aeneazz is een gloednieuwe bewerking van Purcells baroko-

tynov en Joep Franssens, Marokkaanse gna-

pera Dido and Aeneas voor de vijf virtuoze blazers van Calefax en

wa-muziek, elektronische minimal van Donato

trompettist Eric Vloeimans met zijn verleidelijke en wendbare trom-

Dozzy en iconische werken van minimal-

petgeluid. Het neemt de luisteraar vloeiend mee van originele barok

grootheden Terry Riley, Steve Reich en Louis

naar jazz, calypso en klezmermuziek. Dido and Aeneas wordt als een

Andriessen. Daarnaast ook pop-upconcerten,

van Purcells meesterwerken beschouwd en vertelt het verhaal over de

talks, colleges, een workshop, een meditatie-

liefde tussen Dido, de koningin van Carthago, en de Trojaanse held

ruimte en een kunstinstallatie van Joost Rek-

Aeneas, en over Dido’s wanhoop wanneer Aeneas haar verlaat. De

veld. Het festivalprogramma komt mede tot

muziek van Dido & Aeneazz bestaat uit hercomposities van Purcells

stand in samenwerking met het BIMHUIS, De

opera door Raaf Hekkema, in combinatie met nieuw gecomponeerde

School, Red Light Radio, Subbacultcha, Gon-

delen van Eric Vloeimans. In de uitvoering worden Calefax en Vloei-

zo(circus) en Ja Ja Ja Nee Nee Nee.

mans bijgestaan door leden van Vloeimans’ topband Gatecrash: Gulli

Info: www.muziekgebouw.nl/agenda/the-

Gudmundsson (bas) en Jasper van Hulten (drums).

mas/124/Minimal_Music_Festival

Info: www.calefax.nl/projects/dido-aeneazz

OPERADAGEN ROTTERDAM 17 t/m 26 mei Experimenteel, verrassend, met een vleugje humor, maar bovenal van internationale topkwaliteit: dat kenmerkt het nieuwe programma van Operadagen Rotterdam. Van 17 tot en met 26 mei 2019 presenteert het opera- en muziektheaterfestival ruim honderd voorstellingen in de grote theaters en op onverwachte locaties in de stad. Daarnaast wordt het publiek getrakteerd op enkele (wereld)premières, waaronder de moderne dansopera 8: METAMORPHOSIS van Nicole Beutler, de popopera Sylvia van de Belgische regisseur Fabrice Murgia en de wereldberoemde opera Foto: Majnun

Einstein on the Beach van componist Philip Glass, gestoken in een compleet nieuw jasje.

Info: www.operadagenrotterdam.nl

13

INTERVIEW

BAR T VA N O O R T

BART VAN OORT EEN LANS VOOR Door Jos van der Zanden

(opus 61) zijn hoogst bijzonder. De binnenstemmen, de dichtheid ervan, zoiets heeft Beethoven alleen in zijn late werken overtroffen. Die was trouwens goed op de hoogte van de muziek van Dussek, hij had alles wat van hem te krijgen was.”

Hoeveel sonates schreef Dussek en hoe Als jongeman speelde hij voor

heeft Brilliant Classics ze verdeeld?

stadhouder Willem V in Den Haag.

“Het hangt ervan af hoe je telt. Er zijn er

Vervolgens trok Jan Ladislav Dussek

nogal wat met begeleiding van een viool,

(1760-1812) door heel Europa. Hij wist

dus vioolsonates. Maar solosonates

in de gunst te komen bij koningin

werden ook uitgegeven met een viool-

Marie-Antoinette, speelde samen met

partij: een heer speelde dan met een

Haydn in Londen en componeerde

klavierspelende dame mee. Wij volgden

tussen de bedrijven door tientallen

de editie van Musica Antiqua Bohemica,

pianosonates. Dat hele pakket wordt

dat wil zeggen 29 stuks. Zelf speel ik de

op cd uitgebracht bij Brilliant Classics,

drie sonates opus 10 en toen ik ging

met sommige werken als première.

spitten merkte ik dat ook daar vioolpar-

Initiatiefnemer Bart van Oort breekt

tijen bij bestaan, grappig. Het project

een lans voor deze Bohemer.

nadert voltooiing, er liggen nu zes cd’s

Het schijnt dat hij een van de eerste vroeg-

zomer moet het klaar zijn. Brilliant Clas-

negentiende-eeuwse pianoleeuwen was.

sics is er eigenlijk zijdeling bij betrokken,

Is dat te horen aan zijn muziek?

we hebben er een soort leaseproject van

“Jazeker, hij wordt niet voor niets de

gemaakt. Ik nam zelf het initiatief. Zelf

eerste romanticus genoemd. Als je zijn

speel ik op één cd en voor de andere heb

sonates hoort herken je een duidelijke

ik collegafortepianisten aangezocht uit

ontwikkeling. Sommige zijn romantischer

mijn omgeving. Die liet ik een keuze

dan die van Beethoven. Grote akkoorden,

maken, en uiteindelijk is alles mooi ver-

virtuoze gebaren, oktaveringen, veel

deeld. Als je het centraal regelt, wordt

pedaal, complexiteit van harmonieën -

alles op eenzelfde piano gespeeld. Nu is

ongehoord. Je gelooft gewoon niet dat

er diversiteit.”

het geschreven is in de periode dat Beet-

14

hoven in zijn middenperiode zat. De late

Je bedoelt dat er verschillende fortepia-

sonates van Dussek, zoals opus 77 (L’In-

no’s zijn gebruikt?

vocation) of de Elégie op Louis Ferdinand

“Ja, de klankkleur van elke cd is weer

Foto: Bart van Oort

klaar en er volgen er nog twee. Tegen de

BREEKT DUSSEK

DUSSEK SONATAS OP. 10 & OP. 31 NO. 2, VOL. 1 BART VAN OORT BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/18306 € 9,99

anders. Alle musici (Wolfgang Brunner, Piet Kuijken, Alexei Lubimov, Tuija Hakkila en anderen) kozen hun eigen

derdtallen werden ze naar het continent

instrument en namen hun cd in de

gebracht. De adel bleef nog lang bij het

eigen omgeving op. Met eigen midde-

klavecimbel, maar de fortepiano werd

len, een zelfgekozen opnametechnicus,

meer en meer een bourgeoisiedingetje.

eigen montage en zo. Da’s heel goed

Engelse instrumenten herken je aan de

gegaan, iedereen heeft de techniek

klank, Ze verschilden erg van Weense

volledig professioneel uitbesteed. Zelf

instrumenten. Afgezien van de construc-

speel ik op een Longman Clementi uit

tie – de hamers zitten andersom – heb-

1799 die bij Chris Maene staat. Alexei

ben ze meer kracht, meer attaque, een

[Lubimov, red.] gebruikte hetzelfde

langere toon, en vooral een toon met

instrument, maar met een andere

meer galm, ofwel naklank. De demping

technicus, en zie: het klinkt totaal

is niet zo efficiënt, de hamerkoppen zijn

anders. Een kwestie van voorkeuren.

groter, er is meer van metaal, het is

Ik zeg ook weleens tegen een techni-

kortom een instrument met wat meer

cus: het zou wat voller of helderder

power. Klank maken was in Engeland

kunnen, meer of minder omgeving, de

belangrijk. De twee grote categorieën

discant is te veel weggedrukt, wat meer

van toen waren Frans-Engelse tegen-

attaque en zo. Dat beïnvloedt het

over Weense. De moderne vleugel is

­eindresultaat.”

voortgekomen uit de Franse.”

Op wat voor instrument speelde

Het moet heerlijk zijn om je eigen plannen

Dussek zelf?

te kunnen realiseren onder de vlag van

“Voornamelijk op Engelse piano’s, ook in

een label. Vroeger kon zoiets niet.

Frankrijk. Die waren in Duitsland, Neder-

“Met Brilliant Classics heb ik vaak mooie

land en Frankrijk erg geliefd. Met hon-

projecten tot stand kunnen brengen,

DUSSEK SONATAS OP. 44 & OP. 77 VOL. 3 ALEXEI LUBIMOV BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/18408 € 9,99

inmiddels zo’n vijftig cd’s. Sonates van Haydn, Mozart, Beethoven, een doosje

De eerste romanticus

met nocturnes, pianotrio’s, liederen. Zo’n geheel onbekend oeuvre als dat van Dussek is een nieuwe uitdaging. Het levert een prachtig overzicht op. Maar hopelijk staat het niet weer binnen een maand op YouTube, want daardoor wordt het steeds moeilijker om met cd’s

DUSSEK SONATAS OP. 9 & OP. 75 VOL. 6 VIVIANA SOFRONITSKY BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/19246 € 9,99

de echte liefhebber te bereiken.”

15

SPECIAL

L AN G L A N G

Door Paul Janssen

LANG LANG NAAR ZIJN

De Chinese pianist Lang Lang is op een missie. Hoewel hij volgens de statistieken al zo’n 40 miljoen jongeren heeft geïnspireerd om piano te gaan spelen, is het nog niet genoeg. Een van de honderd invloedrijkste personen ter wereld, volgens Time Magazine, doet met zijn jongste dubbel-cd Piano Book een boekje open over al die stukken die hem als kleine jongen inspireerden. Een album waar menig ambitieuze jonge pianist op heeft gewacht.

Nee, de Hongaarse rapsodie nr. 2 van

temperierte Klavier, Debussy’s Clair de lune,

Franz Liszt staat er niet op, maar verder

maar ook lichter werk als Tiersens La valse

zijn vele oude en recentere klassiekers

d’Amélie, Joplins Maple leaf rag en diverse

waar jonge pianisten van dromen verenigd

volksliedjes uit China en andere delen van

op Piano Book, de cd die niet alleen de

de wereld. ‘Met Piano Book ga ik terug

terugkeer van Lang Lang bij Deutsche

naar mijn eerste liefde, naar stukken die

Grammophon onderstreept maar die ook

maakten dat ik musicus wilde worden’,

duidelijk maakt dat het hem ernst is zijn

motiveert de Chinese superster zijn keuze.

voorbeeldfunctie voor velen zo goed mogelijk te vervullen.

Uiteraard speelt hij ze op het allerhoogste niveau en maakt hij van al die ‘studenten-

Lang Lang raakte ooit als peuter gefasci-

deuntjes’ weer kleine meesterwerken.

neerd door de piano vanwege een

‘Neem Für Elise’, zo verklaart hij zijn speel-

beroemde Tom and Jerrycartoon waarbij

houding. ‘Het is de klank van talloze ring-

de rivalen elkaar op een piano najagen,

tones en bovendien hoor je het stuk in zo’n

ondersteund door Liszts Hongaarse rapsodie nr. 2. Daarna volgden al snel andere evergreens die hem stimuleerden om door te gaan. Beethovens Für Elise,

Foto: Gregor Hohenberg

Bachs Preludium in C uit het eerste Wohl-

16

TERUG EERSTE LIEFDE beetje elke school met een piano. Ik heb

Method for Beginners, een bundel voor de

Het heeft Lang Lang gebracht tot de

het nooit in een recital uitgevoerd, maar

echte starters, gericht op een leeftijd

invloedrijke musicus die hij nu is, een

deze Bagatelle in a is voor mij net zo seri-

tussen vijf en tien jaar, is reeds versche-

wereldster die zo’n driehonderd concerten

eus als een grote pianosonate. Het is

nen en er volgen in elk geval nog vier

per jaar geeft en wiens reilen en zeilen

eigenlijk een prachtig stuk. Heel roman-

delen om de beginner daadwerkelijk op

door vele jongeren gevolgd wordt. In die

tisch en licht als een veertje. Het moet

weg te helpen.

zin is Piano Book boven alles een even

als van nergens komen en mensen direct in het hart raken. Für Elise kan en mag niet behandeld worden als achtergrondmuziek. Ik heb geprobeerd om het werk net als alle andere stukken op de cd te

‘Don’t just play it, feel the notes come softly out of your fingers and heart’

spelen als het meesterwerk dat het is.

En ik kan alleen maar hopen dat iedereen die Für Elise leert spelen het op

‘Ik hoop hiermee, net als met de cd

goed geplande als briljant gespeelde

dezelfde manier behandelt.’

Piano Book, iedere pianostudent te

stimulans voor al die vingers die ervan

De dubbel-cd Piano Book komt in verschil-

inspireren en motiveren om gefocust te

dromen Für Elise ooit verder te kunnen

lende uitvoeringen op de markt. Zo is er

blijven tijdens de dagelijkse studie.

beheersen dan die eerste acht maten die

niet alleen de dubbel-cd, maar ook een

Muziek maakt het leven mooier. Ze

zelfs overtuigde niet-pianisten nog wel

zogenaamde limited score edition met de

geneest, verbindt en inspireert. Ze

kunnen spelen.

partituur van elk werk op de cd en boven-

maakt ons betere mensen’, zo ver-

dien de noten van Für Elise met handge-

woordt hij het fundament onder zijn

schreven opmerkingen van Lang zelf.

stichting.

‘Don’t just play it, feel the notes come softly out of your fingers and heart’, staat

Daarbij heeft Lang Lang zelf ervaren dat je

er direct boven de eerste maat.

als pianist met daadwerkelijke aspiraties fit moet blijven. Vandaar zijn pianome-

Voor wie deze de-luxe-uitgave te veel is

thode waarin hij ook probeert zaken als

en toch alle noten wil hebben om de eigen

toonladers en andere vingeroefeningen

pianocarrière een boost te geven, is er

leuk te maken. ‘Ik loop marathons om in

altijd nog de uitgave van alle op de cd

conditie te blijven. En ja, ik doe nog steeds

verschenen werken bij Faber Music. In het

mijn vingeroefeningen. Die hebben mij

verlengde van zijn eigen Lang Lang Inter-

geholpen te komen waar ik nu ben. Toen ik

national Music Foundation, waarmee hij

negen was vertelde een conservatorium-

jonge musici over de hele wereld onder-

docent mij dat ik geen talent had. Ik ben

steunt, heeft de pianist sinds 2016 een

toen een jaar gestopt met spelen, maar

partnerschap met deze Britse uitgeverij.

daarna heb ik de studie met hernieuwd

Het eerste deel in de reeks Lang Lang

elan opgepakt en heb ik alle oefeningen

Piano Academy, de Lang Lang Piano

met meer intensiteit dan ooit gedaan.’

BACH, CHOPIN e.a.

PIANO BOOK

LANG LANG DEUTSCHE GRAMMOPHON (2CD) VKZ.NL/19251 € 26,99

17

GESIGNALEERD

CA LE FA X & E RI C VL O E IMA NS

DIDO & AENEAZZ Door Paul Janssen

Om het maar eens in liefdestermen te beschrijven: zowel de leden van rietkwintet Calefax als trompettist Eric Vloeimans zijn buitengewoon poly-amoureus. Niet alleen spelen ze samen met vele ensembles, ook hoppen de musici zonder enige gĂŞne van het ene genre naar het andere.

En met succes. Dus als deze muzikale grootmachten zich met Purcell bezig gaan houden komt er een Dido & Aeneazz uit van formaat.

18

EEN MEESTERZET Eric Vloeimans en Calefax hoefden niet aan elkaar te wennen. De trompettist en het rietkwintet vermengden elkaars Foto’s: Bowie Verschuuren

werelden al eens op de cd On the spot.

Jazz, hedendaags, barok, renaissance, het stond allemaal broederlijk naast elkaar en klonk allemaal even enerverend naar Vloeimans en Calefax.

Logisch. De wereld van de jazz is de vijf rietblazers van Calefax niet vreemd. Ze hebben daarbij de uitdaging van improvisatie al lang en breed omarmd. En de wereld van de barok en verder is voor Vloeimans weer een open boek. Slechts

Raaf Hekkema, die voor deze herinter-

heeft hij ook nog ruimte ingebouwd

twee jaar geleden was de cd Carrousel,

pretatie van Purcells meesterwerk zorg

voor wat eigen werk van Vloeimans, die

de briljante samenwerking tussen Vloei-

droeg, geeft zelf het antwoord. Herin-

weer op de noten van Purcell reageert

mans en Holland Baroque, nog goed

terpreteren van meesterwerken is al

en ook de drummer en bassist uit zijn

voor de Edison Publieksprijs.

eeuwen aan de orde van de dag,

band heeft meegenomen. Het resultaat

Verrassend, enerverend en inspirerend

is zoals dat doorgaans gaat bij Vloeimans en bij Calefax verrassend, enerverend en inspirerend, en klinkt alsof het nimmer anders had kunnen klinken. De twijfelaars hoeven alleen maar te luis-

Vandaar dat het niet zo gek is dat de

betoogt hij in het cd-boekje bij Dido &

teren naar Dido’s lament: die blijft

echtgenote van saxofonist Raaf Hek-

Aeneazz. Bach ging met Vivaldi aan de

bloedstollend mooi.

kema tijdens een mooie middag op het

haal, Stravinsky voorzag onder andere

strand suggereerde samen te werken

de muziek van onze eigen graaf Unico

met Vloeimans voor Hekkema’s versie

Wilhelm van Wassenaer van haken en

van Purcells Dido & Aeneas. Het idee

ogen in Pulcinella en Ravel maakte van

om deze miniopera te ‘hercomponeren’

Moessorgski’s Schilderijen van een

lag al tien jaar op de plank en kreeg

tentoonstelling een spectaculair orkest-

met deze suggestie daadwerkelijk

werk. En ach, jazzgrootheden als Duke

vorm. Vloeimans zou de tragische

Ellington, Billy Strayhorn en Miles Davis

koningin van Carthago Dido presente-

voorzagen klassieke grootheden als

ren en Calefax werd de vijfkoppige

Tsjaikovski, Grieg en Rodrigo van een

Trojaanse krijger Aeneas. Een meester-

dosis prettige swing. Dus waarom die o

zet, zo bleek.

zo Engelse Dido & Aeneas niet geïnjecteerd met jazz, blues, klezmer, een dosis

Uiteraard dient wel even de vraag

Vloeimans en wat Caribische ritmiek?

gesteld te worden of wat de Engelsen zo modieus ‘recomposed’ noemen, wel

Gelukkig is Hekkema schaamteloos

mag, wel een daad van creativiteit is.

doch respectvol te werk gegaan en

DIDO & AENEAZZ CALEFAX, ERIC VLOEIMANS PENTATONE VKZ.NL/19254 € 16,99

19

INTERVIEW

G IOVA N NI S O LLIM A

MUZIKALE De term ‘muzikale duizendpoot’ wordt vaak gebruikt maar is op weinig musici zo van toepassing als op Giovanni Sollima. Hij componeert, improviseert en bespeelt de cello, zowel de moderne variant als de barokcello. Een ideale artist in residence die in het komende seizoen in drie, hoe kan het ook anders, heel uiteenlopende projecten te horen is in Muziekgebouw Eindhoven.

Foto’s: Juri Hiensch

Door Jeroen Smits

20

DUIZENDPOOT IN EINDHOVEN Wat me zo raakt aan je composities is dat

interesse in volksmuziek. Ook in zijn muziek

ze, met name in de dansachtige delen, een

is dat terug te horen. Hij was een ongelofe-

oerkracht bevatten, een instinctiviteit die ik

lijk talent, was ontzettend vrij in zijn com-

eerder associeer met volksmuziek dan met

posities en haalde uit allerlei soorten

klassieke muziek. Maar je bent opgegroeid in

muziek inspiratie, heel ongebruikelijk in die

een familie van klassieke musici. Waar komt

tijd. De passie voor de volksmuziek heb ik

die oerkracht vandaan?

van hem. Ik denk dat het ook komt door de

“Mijn vader was inderdaad pianist. Maar hij

omgeving waar ik ben opgegroeid, mijn

was ook componist en had bovendien veel

verbondenheid met SiciliĂŤ. Maar volksmu-

21

INTERVIEW

ziek heeft me altijd geïnteresseerd. Ik heb veel onderzoek gedaan, naar dans, naar volksmuziek als ritueel, naar de dialecten. Alle aspecten van de volksmuziekcultuur interesseren me.”

Dat klinkt bijna als een intellectuele interesse…

“Het ís een intellectuele interesse. Maar er is ook het instinct. Ik begin met schrijven en het komt. Het is een evocatie, het bereikt me instinctief. Het is een van mijn wortels. En het overkomt me overal, ook als ik ver van Italië ben.”

Naast de volksmuziek speelt de barokmuziek een grote rol voor je. Je speelt veel barokrepertoire, maar de invloed ervan is ook te horen in je composities. Vanwaar

‘Schuberts muziek is zowel goddelijk als heel menselijk’

die liefde voor de barok?

“De fascinatie voor de barok heb ik al sinds mijn kindertijd. Oude muziek interesseert me vanwege de expressie, vanwege de dramaturgie die de muziek

veel elementen uit de barokmuziek. Er zit

“Dat komt omdat Schuberts muziek

sinds Monteverdi bevat. En verder, als

van alles in: dans, Napels, Sicilië. Het

zowel goddelijk is als heel menselijk. De

instrumentalist, vind ik het natuurlijk

was ontzettend leuk om het te schrijven.

harmonische taal is zó intens. Bij andere

vooral interessant hoe de cello zich in

Als het ware een manier om Napels

componisten zie je vaak een melodie

de barok ontwikkeld heeft. Er waren

binnen te gaan in je fantasie.”

waaronder vervolgens akkoorden zijn

twee grote scholen, die uit Bologna en die uit Napels.”

gezet. Bij Schubert is de melodie het Ah, Napels, een eindeloos fascinerende

resultaat van zijn harmonische taal. Het

stad waar ik nooit genoeg van krijg. In een

strijkkwintet is misschien wel het meest

Die laatste school gaat in Eindhoven aan

tijd waar alle steden steeds meer op

intense én het mooiste stuk uit de

bod komen in het programma met de

elkaar gaan lijken, blijft Napels zo ontzet-

geschiedenis van de kamermuziek. En

Cappella Neapolitana onder leiding van

tend authentiek.

ook een van de mysterieuste. Het is een

Antonio Florio. Wat is er zo bijzonder aan

“Absoluut! Napels raakt me diep. Altijd

monument, een… ik weet niet hoe ik het

de Napolitaanse school?

als ik Napels weer moet verlaten, lijd ik.

moet uitdrukken… Dit werk is een heilige

“De Napolitaanse school was heel inter-

Het is een prachtige stad, heel gelaagd.

berg, aards en hemels tegelijk. En het is

nationaal. Die uitwisseling met het

Alles is zichtbaar, de hele geschiedenis,

een genot om het te spelen.”

buitenland zorgde voor een enorme

als een ontleed lichaam waarin je alle

technische ontwikkeling. De partijen zijn

zenuwen bloot ziet liggen. Uitzonderlijk!

heel geraffineerd. In het Napolitaanse

In de baroktijd was het een heel rijke

celloconcert zie je daarnaast de invloed

stad met een grote culturele vitaliteit.

van de opera, die vooral in Napels

Napels heeft nog steeds een overrom-

bloeide. De cello wordt een echt perso-

pelende, bijna verscheurende kracht. Je

nage. Met Antonio heb ik me een aantal

houdt ervan of niet. Ik hou ervan.”

jaren geleden in dit repertoire verdiept.

22

Uit die studie naar de Napolitaanse

Je begint je residency met het strijkkwin-

celloconcerten is toen mijn compositie

tet van Schubert. Een werk dat me blijft

Fecit Neap ontstaan. Ik wilde geen ‘fake’

intrigeren vanwege de schijnbare een-

schrijven, geen stuk ‘in de stijl van’. Het is

voud en tegelijkertijd die ongelofelijke

een moderne compositie, maar wel met

diepzinnigheid.

GIOVANNI SOLLIMA 25 MEI, 7 & 8 OKTOBER, 26 NOVEMBER 2019, 29 JANUARI 2020 MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN WWW.MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL

Mozart in Zutphen

> 18 missen > 18 koren wereldprimeur! > 5 concerten

23 t/m 26 mei

Walburgiskerk Zutphen Kaartverkoop en informatie: www.mozartinzutphen.nl

inzutphen

alle 18 missen door 18 koren

Bierhoff Advocaten Zutphen

ONTDEK OOK DIT MOOIE EN BIJZONDERE PAASREPERTOIRE 2019 2017

voor

n e s a P

2CD

MOET JE

HOREN EEN UNIEK PAAS GESCHENK

2CD

OP = OP

KRIJG DEZE UNIEKE PAAS-CD CADEAU BIJ UW AANKOOP VAN 29 MAART T/M 21 APRIL 2019

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

INTERVIEW

R AGA Z Z E Q UAR TE T

BARTÓK OP DE KAART Door Gerard Scheltens

Grenzeloos is het Ragazze Quartet. Al

Wise liet zich in Boedapest bijpraten

heel wat spraakmakende sporen

door musicoloog en Bartókkenner

hebben de musici verdiend, met

­László Vikárius om door te dringen tot de

innovatieve programma’s die de

kern van Bartók, die zich de volksmuziek

grenzen van het klassieke

in een wijde boog rond Hongarije eigen

strijkkwartet ver te buiten gaan. Hun

maakte. Zo krijg je meer begrip voor zijn

cd’s zijn veelgeprezen, hun repertoire

universele twintigste-eeuwse idioom.

is oneindig, hun inventiviteit kent geen

Op allerlei manieren wordt Bartók door

grenzen. Op hun recente cd: Bartók.

de Ragazze aan de man gebracht.

Natuurlijk met optredens, al dan niet

Het Ragazze Quartet speelt klassieke en

gecombineerd met ander werk. Er is een

moderne kwartetten, werkt met acteurs,

prachtige eerste cd uitgekomen met de

zangers, dansers, filosofen. Bij de opwin-

kwartetten 1, 2 en 4.

dende performances van de musici Het Ragazze Quartet wil de energie van

energie van de muziek wordt zichtbaar.

Bartóks muziek niet alleen hoorbaar

Rosa Arnold, Jeanita Vriens, Annemijn

maar ook zichtbaar maken. “We willen

Bergkotte en Rebecca Wise hebben een

de drive, de levensvreugde uitstralen

nieuw speerpunt: de zes strijkkwartetten

door onze bewegingen bij het spelen.”

van Béla Bartók. “We vinden hem fantas-

Grenzen oprekken is een sleutelwoord.

tisch”, zegt celliste Rebecca Wise. Dat zijn

Want waarom zou je je beperken tot je

muziek bijna 75 jaar na zijn dood voor

eigen concerten? Je kunt ook in de

sommigen nog te modern is, is onvoor-

marge van een concert of voorstelling

stelbaar.” Dat vooroordeel gaan de

het publiek laten kennismaken met het

Ragazze ongedaan maken, want Bartóks

geniale kwartetoeuvre van Bartók.

muziek is ongelooflijk. “Net als Beethoven

Wise: “Stel, het Concert voor orkest

gaat hij over grenzen heen. Omdat hij de

wordt ergens uitgevoerd, of het ballet De

beperkingen van de instrumenten niet

houten prins wordt gedanst, dan kunnen

kende is deze muziek technisch veelei-

wij erbij komen met een randpro-

send, heel onhandig soms. Als je daar

gramma. Een van de leukste ideeën

greep op krijgt word je gigantisch beloond:

daarvoor is een PubQuiz, waarvoor we

je wordt er een beter strijkkwartet van.”

expert Paul Scheepers hebben inge-

Foto: Nichon Glerum

mogen alle zintuigen meedoen. De

schakeld. We zijn ook bezig met een kindervoorstelling met Oorkaan en

‘Net als Beethoven gaat Bartók over grenzen heen’

choreograaf Pim Veulings.”

Het Ragazze Quartet borrelt over van de ideeën. In de komende seizoenen is iedereen ‘Bartók Bound’. Een podcast houdt ons op de hoogte. Béla Bartók staat op de kaart...!

BARTÓK BARTÓK BOUND - VOL. 1 STRING QUARTETS 1,2 & 4 RAGAZZE QUARTET CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19247 € 23,99

WWW.RAGAZZEKWARTET.NL

25

INTERVIEW

B E N WA M E LIN K

MOZART IN ZUTPHEN Door Wenneke Savenije

Nooit eerder werden alle missen van Mozart in één lang weekend op één plaats uitgevoerd. Van 23 mei tot en met 26 mei gaat dit gebeuren in de imposante Walburgiskerk in Zutphen.

Een fantastisch eerbetoon aan de geniale componist, wiens sprankelende missen als vogels opwieken naar de hemel. Mozart is van alle tijden. Mozart raakt, ontroert en betovert.

“Ik ben een grote fan van Mozart, die heel veel mooie, enthousiaste en vrolijke muziek heeft geschreven”, vertelt Ben Wamelink, de initiatiefnemer van het Mozartproject in Zutphen. “Ik hou ook enorm van Bach, maar bij hem moet ik toch altijd een beetje aan begrafenissen denken. Mozarts muziek staat dichter bij het leven.”

Van jongs af aan heeft Wamelink, voormalig directeur van KRO Radio en nu onder meer bestuurslid van Zutphen Promotie, in koren gezongen. “Mijn vader was een beroepszanger. Hij zong al in 1925 voor de radio. Net als mijn vader ben ik een tenor, maar ik begon te zingen als jongenssopraantje. De eerste keer dat ik de Missa Brevis, KV 275, zong raakte ik helemaal in de ban van Mozarts muziek,

26

Foto: Walburgiskerk.nl

die zo diep en tegelijkertijd toch zo lichtvoetig is.”

Met het Baarns Jongenskoor zong Wamelink Bachs Matthäus-Passion onder leiding van Anton van der Horst in de Grote Kerk in Naarden, waar ook

zichzelf staande Kyrie, KV 341. Alle koren

beroemdheden als mezzosopraan Aafje

worden begeleid door het Parnassus

Heynis en bariton David Hollestelle in de

Ensemble, dat bestaat uit professionele

Matthäus zongen. “Ook dat was een

musici van Het Gelders Orkest, ensemble

geweldige ervaring. Net als die keer dat ik

Combattimento en het Meander Kwartet,

in de jaren vijftig meezong in de Carmina

die tijdens Mozart in Zutphen in wisse-

Burana van Carl Orff onder leiding van

lende bezetting spelen, variërend van 15

niemand minder dan Bernard Haitink!”

tot 35 musici, afhankelijk van de partituur.”

Met gepaste trots vertelt Wamelink dat er voor zijn Mozartproject een aantal

gezongen, hij heeft ook veel koren opge-

bekende solisten naar Zutphen komen:

richt, waaronder het VoQ koor uit

“We hebben een groep van acht jonge

­Zutphen, dat nu als een van de in totaal

professionele zangers en zangeressen

negentien koren uit Zutphen en omgeving meezingt in Mozart in Zutphen.

“Zingen is mijn passie en ik heb zelf veel Mozartmissen gezongen. Ze zijn alle-

Mozart is van alle tijden

Foto: Arjen Woudenberg

Wamelink heeft niet alleen altijd in koren

aangetrokken, die de solopartijen zingen.

Zij worden versterkt door vier gerenommeerde solisten. De internationaal bekende sopraan Johannette Zomer, die zelf uit Zutphen komt, doet mee. En ook bas-bariton Peter Kooij, tenor Marcel Ben Wamelink

Reijans en alt Margot Oitzinger komen hun liefde voor Mozart bezingen in. Het

Henrick Baderorgel behoort met zijn

belooft een fantastisch eerbetoon aan

prachtige renaissanceklanken en laat-

de spirituele Mozart te worden, de com-

barokke toevoegingen tot de mooiste

ponist die ooit heeft gezegd: ‘Liefde!

orgels van Nederland. Bij uitstek een

Liefde! Dat is de ziel van het genie.’

maal even prachtig. Zo kwam ik op het

gewijde plek om recht te doen aan de

Van die liefde is ook zijn kerkmuziek

idee alle achttien missen van Mozart in

kerkmuziek van Mozart.”

doordrongen.”

één keer op één plaats uit te voeren – dat is nog nooit eerder vertoond.”

Jarenlang heeft Wamelink eraan getrok-

Op zoek naar een geschikte locatie

ken om zijn Mozartproject van de grond te

WWW.WALBURGISKERK.NL/INDEX.PHP/

kwam Wamelink uit bij de Walburgiskerk

krijgen. De Gemeente Zutphen wilde wel

MOZART-IN-ZUTPHEN

in Zutphen, een van de belangrijkste

sponsoren, maar de Provincie Gelderland

museale kerken in Nederland, die deel

zag er niets in. Dankzij talloze kleine spon-

uitmaakt van het Grootste Museum van

soren en private giften kreeg Wamelink

Nederland. “Het is een kerk vol verhalen

het tenslotte toch voor elkaar. Aan koren

die uitblinkt door zijn bijzondere archi-

rondom Zutphen geen gebrek en ook

tectuur, geschiedenis en decoraties. In

solisten lieten zich graag engageren.

de kerk is de Librije gevestigd, een van de

“Elk koor neemt een specifieke Mozart-

twee nog bestaande kettingbibliotheken

mis voor zijn rekening en bij wijze van

uit de middeleeuwen in Europa. En het

bonus zingt Capella Zutphen Mozarts op

MOZART IN ZUTPHEN 23 T/M 26 MEI KAARTEN VIA: WWW.MOZARTINZUTPHEN.NL

27

SPECIAL

LU D OVI CO E INAU D I

SEVEN DAYS WALKING Door Wenneke Savenije

De succesvolle Italiaanse componist Ludovico Einaudi (1955) – wonend op een wijngaard in Piëmont, kleinzoon van Luigi Einaudi, de tweede president van Italië, en goed voor 1 miljoen streams per dag met zijn uitstekend in het gehoor liggende composities – is terug met een nieuw project waarin hij gedurende zeven maanden een nieuwe combinatie van viool, cello en piano muzikaal zal uitdiepen, maar dan wel met de terugkeer van zijn ‘trademark sound’: Seven Days Walking.

‘Elke reis van duizend mijl begint met een eerste stap’, aldus Lao Tze, Chinees filosoof uit de zesde eeuw voor Christus en een van de stichters van het Taoïsme. Zijn boek Tao The Ching – vertaald als De weg van de hemel, De weg en de wegganger en De weg van het leven – wordt beschouwd als een van de diepzinnigste boeken die ooit geschreven zijn. Het begrip Tao staat voor ‘het doorgaande pad van deelneming en ontdekking’. Hoe vindt een mens volgens Lao Tze de waarheid? Door mee te gaan met de stroom van het leven, in de verlichte wetenschap dat niets op deze aarde bestendig is. Zo ook begint elk muziekstuk met een eerste noot, die overvloeit in volgende noten, totdat aan

28

het muzikale traject een einde komt.

gemaakt door het fysieke ritme van de

Muziek is leven en sterven in klank.

wandelbeweging, de ademhaling en de hartslag. Dat is het basisritme waarom-

Muziek is leven en sterven in klank

De eerste mens was een wandelaar, die

heen de melodie ontstaat. En tijdens het

zich op twee voeten over de aarde voort-

doorkruisen van de stad of de velden

bewoog. Onderweg plukte hij bessen en

komt de wandelaar op de klanken van

dronk hij uit riviertjes om in leven te blij-

Einaudi weer tot zichzelf.

ven. Lopen is misschien wel de oudste menselijk activiteit. De holenbeer moest

‘Tijdens de wandeling valt alles op zijn

eerst achtervolgd worden voordat onze

plaats, de orde is volmaakt, niets van

voorouders hem konden roosteren op het

buitenaf kan deze orde verstoren, de

vuur. Lopen is leven in het levensritme van

wandelaar heerst over zijn universum’,

de oermens.

schreef Arnon Grunberg eens in NRC Handelsblad. Nietzsche wandelde zes uur

Op dat ritme baseert Einaudi zijn nieuwe

per dag om inspiratie op te doen en de

project, uitgaande van de gedachte dat

Deense filosoof Kierkegaard ontdekte

wanneer iemand zeven dagen lang

dat verdriet verdreven kan worden met

steeds dezelfde wandeling maakt, hij of

een fikse wandeling. De overgave aan

zij telkens andere ervaringen op zal doen,

wat je op je pad kan tegenkomen, maakt

afhankelijk van factoren als het weer, het

volgens Thich Nhat Hanh, de Vietnamese

seizoen, de stemming van de wandelaar

goeroe van de mindfulness, nederig en

en de spontane manifestaties van de

devoot: ‘Als we werkelijk bewust aanwe-

natuur. Dag 1 zal bestaan uit een thema,

zig zijn, terwijl we over het pad naar het

dag 2 tot en met 6 zijn variaties op dit

dorp lopen, zullen we iedere stap als een

thema door cello, viool en piano en dag 7

oneindig wonder beschouwen en

wordt alleen door de piano verklankt.

vreugde zal zich als een bloem in ons hart

Alleen dag 1 en dag 7 worden op cd uitge-

ontvouwen, zodat we de wereld van de

bracht, dag 2 tot en met 6 zullen digitaal

werkelijkheid kunnen binnengaan.’ En dat

verkrijgbaar zijn, en in een beperkte

is precies waar Einaudi de luisteraar met

oplage op cd.

Seven Days Walking toe wil verleiden.

Wat wil Einaudi met dit project zijn fans duidelijk maken? Dat we in onze hectische moderne wereld meestal niet meer goed om ons heen kijken, omdat we bijna struikelen over de tijd. Zo snel verplaatsen wij ons per vliegtuig, per trein of per auto, dat onze geest niet meer tot rust kan komen om de wonderen van het leven om ons heen op te merken. Einaudi wil met zijn project een muzikaal alternatief bieden voor ‘mindfulness’, om maar een modieuze term te gebruiken. Zijn muziek brengt de luisteraar als vanzelf in de juiste state of mind.

Foto: Ray Tarantino

Oftewel: wandelen laat de verhalen van het stadsleven of het landschap spreken, mits de wandelaar in staat is goed te luisteren, te observeren en te lezen. Het opnemen van de betekenissen en de

EINAUDI SEVEN DAYS WALKING DAY ONE LUDOVICO EINAUDI VKZ.NL/19250 € 22,99

verhalen van de omgeving wordt mogelijk

29

INTERVIEW

J O D IE D E VOS

HOMMAGE AAN JACQUES OFFENBACH Door Benjamin Rous

In 2019 is het tweehonderd jaar geleden dat Jacques Offenbach werd geboren. Op haar nieuwe cd Offenbach – Colorature brengt de Belgische sopraan Jodie Devos een hommage aan de componist. De spectaculaire coloraturen en hoge noten vliegen je om de oren, maar ook de lyrische kant van Offenbach imponeert.

De Belgische sopraan Jodie Devos mag

Offenbach heeft bij het grote publiek het

gerust een rising star genoemd worden.

imago van platte operettekoning… “Ik

In 2014 won zij de tweede prijs én de

dacht eerst ook dat het gemakkelijke en

publieksprijs bij de prestigieuze Koningin

lichte muziek was,” bekent Devos, “maar

Elisabethwedstrijd en sindsdien won zij

toen zong ik Eurydice in Orphée aux

tal van prijzen en werkte zij samen met

Enfers. En in een complete opera ervaar

tal van beroemde dirigenten. Niet zo

je pas Offenbachs ware genie. Het is zo

vreemd dat Palazzetto Bru Zane, het

goed geschreven. Natuurlijk maakt het

centrum voor romantische Franse

mensen blij, en zeker in deze tijd kunnen

muziek in Venetië, bij haar aanklopte

we dat goed gebruiken. Maar voor mij

voor een bijzonder project rond Jacques

waren de lyrischer aria’s een echte open-

Offenbach. “Alexandre Dratwicki van het

baring. Die laten een poëtische kant van

centrum wilde een speciaal project voor

hem zien die veel minder bekend is.”

de herdenking van Offenbachs geboorte, tweehonderd jaar geleden”, vertelt

Het cd-project heeft Devos nog meer

Devos. “Hij en ik zijn de archieven inge-

geleerd over de componist. “Ik besefte

doken en samen verzamelden we iets

dat ik hem uiteindelijk helemaal niet zo

van dertig aria’s. De interessantste heb-

goed kende. Het is zo interessant om de

ben we opgenomen. Veel van die aria’s

rijkdom van zijn harmonieën en orkestra-

zijn volslagen onbekend; er bestonden

tie te ontdekken. Hoe hij de stem in

zelfs geen uitvoeringsedities van.”

dialoog brengt met de instrumenten,

‘Hij gunt je geen moment rust!’

30

zoals de fluit of de hobo. En hij gebruikt de tekst ook echt voor komische effecten. Hij neemt zichzelf en de opera als genre regelmatig op de hak, op een heel intelligente manier.”

Offenbachs coloratuuraria’s zijn razend moeilijk, maar de sleutel tot succes is dat ze met een bepaalde nonchalance moeten worden gezongen. Devos gooit in ieder geval de moeilijkste loopjes en roulades en de meest stratosferische noten eruit alsof het niets is. “Maar ik ben wel een jaar voor de opnamen al begonnen met repeteren. De meeste ornamenten zijn door Offenbach zelf heel precies uitgeschreven. Hij wist exact wat hij wilde, en voor mij hebben zijn versieringen een heel eigen karakter. Hij behandelt de stem echt als een instrument, en gebruikt het hele bereik, van hoog tot laag. Hij gunt je geen moment rust!”

Devos hoopt dat er nog veel Offenbach in haar toekomst ligt: “Misschien een complete Boule de neige of Vert-Vert. En ik zou Eurydice nog veel vaker willen zingen, er zitten zoveel kanten aan haar karakter die ik zou willen verkennen. Ik hoop dat dit programma met aria’s nog een tijdje bij me blijft.

Het past ontzettend goed bij wie ik ben. Ik houd erg van de lichte kant van de muziek, maar ook van de lyriek. Offenbachs muziek is zo compleet!”

Foto: Marco Borggreve

OFFENBACH COLORATURE

JODIE DEVOS MÜNCHNER RUNDFUNKORCHESTER O.L.V. LAURENT CAMPELLONE ALPHA VKZ.NL/19248 € 22,99

31

SPECIAL

Foto: Rahi Rezvani

J O E P B E VIN G

32

EENHEID VOLGENS JOEP BEVING

Door Mischa Andriessen

And never the twain shall meet

een ster werd, onder contract bij een

Beving het dit keer niet alleen. De als

legendarisch platenlabel en wereldwijd

vanouds herkenbare melodieën worden

optredend in concertzalen die minstens

ondersteund door soundscapes en

zo gerenommeerd zijn.

andere, vooral sfeer makende geluiden.

Dat is een verandering, maar in de kern

Soms is zo’n categorisering die Beving

draait zijn muziek nog altijd om het-

ten deel valt al dan niet verkapte kritiek.

zelfde. Ook de reactie zal niet anders

Kritiek die voortkomt uit een dubbel

zijn. De een smaakt het zalig, de ander

Na het geweldige succes van zijn

onbegrip. In de eerste plaats het niet

zal vragen of er een volgende keer niet

eerste platen gooit de Nederlandse

begrijpen waarom iemand verre wil

ten minste één chilivlok in mag.

componist-pianist Joep Beving het op

blijven van virtuositeit en vertoon van

zijn vierde album Henosis over een

vakmanschap. In de tweede plaats hoe

andere boeg, maar hij houdt dezelfde

iemand die dat doet zo vreselijk veel

koers.

succesvoller kan zijn dan musici die hem in technisch kunnen vele niveaus over-

Is iemand die niet veel noten nodig

stijgen. Het is kritiek waar je als musicus

heeft meteen een minimalist? Denkelijk

of componist weinig mee kunt. Beving

moet die vraag ontkennend worden

heeft steevast gezegd dat zijn muziek is

beantwoord. Weinig kan ook veel zijn,

gemaakt om rust te brengen en mensen

reken maar dat je gerecht met slechts

te raken. Dat lukt, en het is niet moeilijk

een paar chilivlokken totaal anders

te analyseren waarom. Hij schrijft hel-

smaakt. Sowieso is elke poging tot

dere melodieën en laat weg wat de

categorisering in wezen een inperking of

melodische lijnen zou kunnen verstoren.

op zijn minst een versimpeling vanuit de

Het is kalme muziek waarin de balans

behoefte aan begrip. Zoals zoveel kun-

nooit kwijtraakt. De ene luisteraar zal

stenaars wil componist en pianist Joep

zeggen: de muziek is spanningsloos, een

Beving liefst zo min mogelijk worden

andere luisteraar zegt: het is muziek

ingekaderd. Toch wordt juist zijn muziek

waarop je heerlijk wegdroomt. Beide

volop gelabeld. De reden daarvoor is

luisteraars benoemen in wezen exact

niet moeilijk te geven, die ligt in zijn

hetzelfde. Waar de een door het ontbre-

onverwachte en onvoorstelbaar grote

ken van spanning fijn tot rust komt, is de

succes. Het verhaal is talloze keren

afwezigheid van wrijving voor de ander

verteld: Beving die aan de oude piano in

juist reden tot kritiek. And never the twain

zijn keuken een paar stukken opnam, ze

shall meet.

online zette en ook tot zijn eigen verbazing zag dat ze een ongelofelijk groot

Bevings nieuwe plaat heet Henosis, het

publiek aanspraken, en hij – naar eigen

Oudgriekse woord voor eenheid. In

zeggen een beperkt begaafd pianist –

tegenstelling tot eerdere platen klaart

25 APRIL DE VEREENIGING, NIJMEGEN 26 APRIL DE DOELEN, ROTTERDAM 28 APRIL TIVOLIVREDENBURG, UTRECHT 30 APRIL HET CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.JOEPBEVING.COM

BEVING HENOSIS

JOEP BEVING DEUTSCHE GRAMMOPHON (2CD) VKZ.NL/19252 € 26,99

33

COMPONIST

H E C T O R B E RLIOZ

COMPONIST VAN Door Eddie Vetter

de Engelse actrice Harriet Smithson. Zij

gebied van de instrumentatie. De onge-

moest echter niets van die opdringerige

lukkige liefde voor Harriet verwerkte hij in

Fransoos hebben. Zoals hij Harriet en

de Symphonie fantastique (1830) over de

Shakespeare adoreerde, zo dweepte hij

dromen en frustraties van een tragische

Dit jaar wordt herdacht dat Berlioz

met Beethoven, die zijn muzikale horizon

kunstenaar.

anderhalve eeuw geleden is gestorven.

verruimde. Hij ontdekte de expressieve

Overal klinkt zijn muziek, de ene cd na

mogelijkheden om met een ‘sprekend’

Niet alleen in zijn memoires en brieven die

de andere verschijnt op de markt, maar

orkest een spannend verhaal te vertellen

hij aan het thuisfront schreef maar ook in

in zijn eigen tijd en vooral in zijn eigen

en ontwikkelde zich tot een expert op het

zijn muziek kwam de overweldigende

land kreeg hij niet de erkenning die hij verdiende.

Hector Berlioz werd in 1803 geboren in een plaats tussen Lyon en Grenoble met uitzicht op de Alpen. Zijn vader, een arts, gaf hem zelf onderwijs. Hector speelde fluit en gitaar, maar kreeg nooit pianoles zoals een echte componist in die tijd. Met oude handboeken leerde hij zichzelf de regels van de harmonie aan. Hoewel de muziek hem trok, moest hij van zijn vader medicijnen studeren in Parijs. De jongen zag het niet zitten: ‘Dokter worden! Anatomie studeren! Sectie verrichten! Deelnemen aan gruwelijke operaties in plaats van mij met lichaam en ziel te wijden aan de muziek, de sublieme kunst waarvan ik toen al de grootheid ontdekte. O nee!’, zo noteerde hij in zijn memoires.

Toch moest hij er twee jaar lang aan geloven. Hector verkoos niettemin de Parijse Opéra boven het ‘geschreeuw van patiënten’ in ‘vieze ziekenhuizen’. En hij componeerde. Zijn muziek werd zowaar uitgevoerd. Hij ging naar het conservatorium en dong viermaal naar de Prix de muziek van het enfant terrible ‘onspeelbaar’, ‘gevaarlijk’ zelfs, maar de vierde keer was het raak en won hij de prijs.

Berlioz werd tot over zijn oren verliefd op

34

Foto: Félix Nadar

Rome. De jury vond de onorthodoxe

SUPERLATIEVEN indruk die Italië op hem maakte tot uiting

waren afgebeeld als angstaanjagende

toen hij daar dankzij de prijs vijftien maan-

kanonnen terwijl luisteraars vertwijfeld

den mocht verblijven. De impressies

naar de oren grepen. Maar er was ook een

zouden nog lang naklinken in werken als

andere Berlioz, die van de intieme liede-

Harold en Italie, Roméo et Juliette, Le car-

ren uit Les nuits d’été en de innige devotie

naval romain, Béatrice et Bénédict en

van L’enfance du Christ.

Benvenuto Cellini.

Hij heeft zich nooit gemanifesteerd als Terug in Parijs bleek ook Harriet back in

een grijze muis in het Franse muziekle-

town te zijn. Met een onverminderde

ven, eerder als een componist van

bezetenheid maakte Berlioz haar het hof.

superlatieven, van mateloze tederheid

Het leidde zelfs tot een huwelijk. Dat hield

en kolossale emoties, van grootse en

zes jaar stand. Destijds verdiende hij zijn

meeslepende ervaringen. Toen hij zich

geld met journalistiek werk en timmerde

waagde aan het illustere genre van de

hij aan de weg met concerten die hij zelf

‘grand opéra’, dijde dat meteen uit tot de

dirigeerde. Zo maakte hij vooral naam als

dimensies van Les Troyens, ruim vieren-

dirigent. De poging om met Benvenuto

half uur muziektheater. Zou hij dan toch

Cellini het bolwerk van de Parijse Opéra te

nog de Parijse Opéra veroveren? Het

veroveren, mislukte jammerlijk.

bolwerk gaf geen krimp. Berlioz week uit naar het Théâtre-Lyrique, maar moest

Als miskend genie zocht Berlioz zijn heil in

razend toezien hoe zijn grandioze werk

een internationale carrière. Hij dirigeerde

daar werd verminkt.

BERLIOZ HAROLD EN ITALIE, LES NUITS D’ÉTÉ TABEA ZIMMERMANN, STÉPHANE DEGOUT, LES SIÈCLES O.L.V. FRANÇOIS-XAVIER ROTH HARMONIA MUNDI VKZ.NL/19115 € 22,99

overal in Europa en werd daarbij ook onthaald als een componist van originele

Vijf jaar voor zijn dood keerde hij terug

muziek, zoals de hemelbestormende

naar zijn geboortestreek. Daar was hij

Damnation de Faust. In Frankrijk wekte hij

als jongen van twaalf ooit verliefd

vooral opschudding met massaconcer-

geworden op de achttienjarige Estelle

ten, soms met meer dan duizend musici.

Duboeuf. Bijna een halve eeuw later

Er verschenen karikaturen waarop hij met

zocht hij haar op. Toen hij haar zag, kon

een telegraafpaal voor het orkest stond

hij volgens zijn memoires niet meer

te zwaaien of waarop blaasinstrumenten

ademen, niet meer spreken. Sindsdien schreef hij haar bijna elke maand een

Mateloze tederheid en kolossale emoties

brief, dankbaar voor de glimp die zij hem bood op zijn lang vervlogen kindertijd.

Zijn gezondheid liet al lang te wensen over. Na concerten in Sint-Petersburg probeerde hij wat bij te komen aan de Middellandse Zee, maar in Nice maakte hij een lelijke val, vermoedelijk ten gevolge van een beroerte. Hij overleed

BERLIOZ GRANDE MESSE DES MORTS

BERGEN PHILHARMONIC ORCHESTRA AND CHOIR e.a.

O.L.V. EDWARD GARDNER CHANDOS (SACD) VKZ.NL/18626 € 20,99

op 8 maart 1869 in Parijs.

35

ALTIJD EEN VERRASSING OOK DIT PRODUCT KOOPT U MET DE KLASSIEKE ZAKEN CADEAUKAART

ZIEK VAN KLASSIEKE MU VOOR LIEFHEBBERS

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

5400439003446 VKZ.NL/19260

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

JAZZ

R A LPH A LE S SI

VUURSTEENVONKEN VOOR DE VERBEELDING Door Mischa Andriessen

verbonden. Je hebt geen vijf tellen nodig

voorbedachte rade, maar gaan ook niet

om vast te stellen dat Miles Davis een

zonder zaklamp in het donker het bos in.

heel andere trompettist was dan Dizzy

De muziek op Imaginary Friends is een

Waar is de hoestekst gebleven? Lange

Gillespie of Lee Morgan en dat die

constante poging tot strekken, van gaan

tijd was het absoluut ondenkbaar dat

andersheid in belangrijke mate verband

tot waar de ander je nog net vast kan

een jazzplaat geen liner notes had. De

hield met hun afwijkende karakters. Zeg

houden. Muziek die even diep doorvoeld

achterkant van de plaathoes stond

me wie je bent en ik weet hoe je speelt.

als doordacht is. Muziek die emoties

steevast vol met achtergrondinformatie

Zo bezien is een stel goede foto’s mis-

boven brengt, maar ook gedachten,

over de musici en vaak werden alle

schien helemaal geen slecht idee.

ideeën, verhalen. Gelukkig zijn die niet ingevuld. Alessi en zijn vier man sterke

nummers beschreven of zelfs geanalyseerd. Je ziet het zelden nog. Waarom?

Afgaande op de foto’s in het boekje bij

prachtband slaan vuurstenen tegen

Waarom gaan bij het Duitse ECM-label

Imaginary Friends is trompettist Ralph

elkaar en met de vonk die daarvan

dat zowel klassieke muziek als jazz

Alessi een ingetogen, mogelijk zelfs

afspat, ontsteekt de luisteraar een eigen

uitbrengt, de klassieke uitgaven in de

introverte man. Een denker, zo te zien.

verhaal, schrijft hij zijn hoestekst zelf.

regel vergezeld van een of meer essays,

Iemand met het hart weliswaar niet op

waarvoor de kwalificatie diepgravend in

de tong, maar wel iemand met een groot

wezen nog te mager is, en staan er in het

hart en ook nog eens op de juiste plaats.

even dikke cd-boekje van een jazzplaat

Vaak zijn dat de interessantste musici.

op ECM foto’s? Bladzijde na bladzijde

Want muziek zonder emotie is zelden

alleen maar foto’s van de musici.

aangenaam, maar muziek die alleen maar gevoel als basis heeft, is dat door-

Helemaal vreemd is dat niet. Of het nog

gaans evenmin. De plaat eenmaal opge-

altijd helemaal opgaat, staat open voor

zet, hoor je dat Alessi een man van de

discussie, maar lange tijd was er geen

middenweg is, niet vanwege de

twijfel over mogelijk: een jazzmusicus

behoefte aan een laf compromis, maar

speelde wie hij of zij was. Persoonlijkheid

vanuit de wil te blijven verbinden en te

en spel waren onlosmakelijk met elkaar

balanceren tussen werelden die van elkaar verschillen, maar zonder elkaar weinig zin hebben: de wereld van de

Man van de middenweg

emotie en de wereld van het denken.

En dat is uitermate spannend. Alessi en zijn, in hun subtiliteit zeer krachtige

ALESSI IMAGINARY FRIENDS

RALPH ALESSI, RAVI COLTRANE e.a.

ECM VKZ.NL/19255 € 22,99

medemusici, werken niet vanuit de

37

MET ‘AUTHENTIEK’ HANS HEG

zwart-wit. De trage scènes misten hun

Het is nu wereldvermaard en trekt bin-

uitwerking niet. Godzijdank vooral dankzij

nenkort met de Hohe Messe door Europa.

Bach. Wiens ‘soundtrack’ overigens net zo

Amsterdam is 16 juni aan de beurt. Gaan!

goed anders had kunnen worden

Alleen al om die fantastische jonge

­samengeraapt.

Engelse countertenor Alex Potter live te

Ooit gehoord van Jan Freiheit? Vast niet.

In De Standaard las ik dat niet iedereen dit

kunnen horen in het Qui tollis en Agnus

Hij is cellist in de Akademie für Alte Musik

nieuwe pad van de Bach Academie kon

Dei. In Brugge was hij verschillende keren

en doet zijn naam eer aan als gewaar-

waarderen. Lezingen en discussies, zelfs

present als solist en – sympathiek – ook

deerd lid van het gerenommeerde Ber-

een concert op een schel piepend en

als lid van het koor. Op het slotconcert

lijnse ensemble. Maar hij is soms zo pro-

kraaiend orgeltje in de kapel van Onze

kwam alles mooi samen in nummer 11 van

minent aanwezig dat je je afvraagt: is die

Lieve Vrouwe van Blindekens – allemaal

Bachs Werke Verzeichnis, met de cantate

Freiheit zo goed of is hij gestoord? Die

prima. Maar die film! “Sinds wanneer

Lobet Gott in seinen Reichen.

gedachte drong zich aan me op tijdens de

heeft Bach illustratie nodig? Shame,

Bach Academie in Brugge. Even was het

Herreweghe!”, mailde iemand hem. Het

Dit zogenaamde Himmelfahrts-Oratorium

geen ‘Hemel op aarde’: het motto van dit

pleit voor de oprichter van het Collegium

is een klein meesterwerk met trompetten

door Philippe Herreweghe geïnitieerde

Vocale Gent dat hij vernieuwingen niet uit

en pauken. Het wordt zelden uitgevoerd.

festival. Bij een uitvoering van een concert

de weg gaat. Sinds de oprichting in 1970

In Brugge kreeg de uitvoering extra bete-

voor drie klavecimbels eiste Freiheit

heeft dit elite-ensemble niets aan klasse

kenis door de manier waarop Potter de

zoveel aandacht op als continuospeler

ingeboet. Integendeel.

aria Ach bleibe doch, mein liebstes Leben

dat de solisten naar de achtergrond werden verbannen.

Was dit nou ‘authentiek’ of eigenzinnig?

Wat sowieso al de vraag was door al die (14) strijkers. Gustav Leonhardt en Ton Koopman opteerden indertijd voor kleinere formaties. Zoals die waarschijnlijk ook door Bach zelf in Leipzig werden ingezet bij de concerten met zijn zoons in Café Zimmermann. Met twee orkestsuites van Johann Bernhard Bach, een negen jaar ouder familielid van Johann Sebastian, namen de Berlijners echter revanche.

Plezante muziek à la Telemann.

Het jaarlijkse festival van curator Philippe Herreweghe bood ook een wereldpremière: een ‘stomme’ film (Lebenslicht) van Bach. Interessant experiment. Al kregen we een wel erg sombere impressie van ons (?) dagelijkse leven in een betonnen stadsjungle voorgeschoteld, inclusief de onontkoombare dood in troosteloos

38

Foto: Michel Garnier

Clara Pons, op muziek van… inderdaad

COLUMN

ALLE KANTEN OP zong. Iedereen kon met eigen oren horen

lijntje tussen authentiek en ‘authentiek’ is

dat Bach deze parel later, in gewijzigde

kennelijk flinterdun.

vorm, opnieuw gebruikte in het Qui tollis

Nu we daarmee in de romantiek zijn

van de Hohe Messe. Knap staaltje van

beland: nog een tip. Ook bij de inmiddels

recyclen. Zouden we zoiets ook accepte-

150 jaar dode Hector Berlioz spelen

ren van een buitenstaander?

aspecten als origineel en authentiek tegenwoordig een rol. John Eliot Gardiner

Ik kom erop omdat ik me onlangs enorm

gaat daarbij, zeer succesvol, aanzienlijk

heb geërgerd aan een uitzending van

verder dan zijn voorganger Colin Davis. De

Diskotabel, waarin de Derde symfonie

nieuwe ‘ster’ aan dit firmament is zonder

(die met orgel) van Saint-Saëns centraal

twijfel de Franse dirigent François-Xavier

stond in de vergelijking. Opname B werd

Roth met zijn ensemble Les Siècles. Na

aangekondigd als bewerking van iemand

Debussy en Ravel hebben ze nu Berlioz

die er een orgelconcert van had

onder handen genomen met ‘period

gemaakt. Idioot idee. Bovendien een

instruments’.

doodzonde doordat Guy Bovet de geniale opzet van Saint-Saëns om zeep

Fascinerend. Geen rare fratsen. De ver-

heeft geholpen. Het orgel komt immers

kapte symfonie Harold en Italie, met

pas in het tweede deel aan bod. Aan-

Tabea Zimmermann als altvioliste, krijgt

vankelijk nauwelijks hoorbaar!

een intense cd-versie. En om die sublieme liederencyclus Les nuits d’été door een

Wie zoiets negeert en daarmee de struc-

man te laten zingen is vrij uniek. Al zal niet

tuur van een werk aantast, die verdient

iedereen staan te juichen bij het idee. Dit

eerder een pak slaag dan de popsterren

is toch het domein van sopranen of mez-

die zich aan de populaire finale hebben

zosopranen? Klopt. Bariton Stéphane

vergrepen. “Leuke vondst”, hoorde ik

Dégout, die eerder op harmonia mundi

iemand zeggen bij Diskotabel. Niemand

schitterde met de cd Enfers (operascènes

sprak zich echter uit over de vandalisti-

van Rameau en Gluck met Raphael

sche daad van egotripper Bovet. Een

Pichon), levert desondanks toch een

alom gerespecteerde Zwitserse organist,

respectabele prestatie.

J.S. BACH SONN UND SCHILD CANTATAS BWV 4, 79 EN 80 COLLEGIUM VOCALE GENT O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE VKZ.NL/18520 € 22,99

zegt men, maar dit even terzijde. Het Hoewel het kundige panel van de Parijse pendant van Diskotabel op France Musi-

Herreweghe gaat vernieuwingen niet uit de weg

que een duidelijke voorkeur had voor de verfijnde versie van sopraan Véronique Gens en dirigent Louis Langrée op Erato.

En dan nog even het laatste nieuws: Philippe Herreweghe kreeg op 11 maart van de Vlaamse minister van Cultuur het ereteken van Officier in de Leopoldorde.

Hoge onderscheiding vanwege “zijn inzet en betrokkenheid”. Nee: niet voor Bach, maar “voor België”! Niettemin een felici-

BERLIOZ HAROLD EN ITALIE, LES NUITS D’ÉTÉ TABEA ZIMMERMANN, STÉPHANE DEGOUT, LES SIÈCLES O.L.V. FRANÇOIS-XAVIER ROTH HARMONIA MUNDI VKZ.NL/19115 € 22,99

tatie waard.

39

CHAUSSON

SIBELIUS

Véronique Gens, Orchestre National de Lille o.l.v. Alexandre Bloch Alpha VKZ.NL/19209 € 22,99

Gothenburg Symphony o.l.v. Santtu-Matias Rouvali Alpha VKZ.NL/19210 € 22,99

POÈME DE L’AMOUR ET DE LA MER e.a.

SYMPHONY NO. 1, EN SAGA

ORKEST Ernest Chausson is een van die componisten die op een ongelooflijk slordige wijze aan hun einde zijn gekomen. Op zijn 44ste reed hij met zijn fiets tegen een muur. Hij was op slag dood. De vraag wat er gebeurd zou zijn als hij meer tijd van leven had gehad, komt op bij het luisteren naar de muziek die hij omstreeks 1890 heeft gecomponeerd. Poème de l’amour et de la mer is het dramatische relaas van een man die vervuld van melancholie terugdenkt aan zijn overleden geliefde. Het ademt de sfeer van een Liebestod, want net als zijn collega’s Massenet en César Franck was Chausson diep in de ban van Wagner geraakt. Ondanks de weelderige instrumentatie, typerend voor het fin de siècle, vertoont de

ORKEST

muziek al trekken van de naderende nieuwe kunst van Debussy en Ravel. De sopraan Véronique Gens is geboren om het Poème met alle finesses in kleur en dictie voor het voetlicht te brengen. Zij vindt een voortreffelijke begeleider in Alexandre Bloch, die sinds 2016 aan het hoofd staat van het Orchestre National de Lille. Ook in Chaussons Symphonie opus 20 manifesteert het zich als een van de beste orkesten van Frankrijk.

Hoewel de meeste symfonische werken van Jean Sibelius in de concertzaal nog steeds geen gemeengoed zijn, doet zijn werk het op cd erg goed. Er zijn verschillende goede cycli en er komen er nog steeds bij.

Paavo Järvi kwam onlangs met een live opgenomen box met alle Sibeliussymfonieën (Sony/RCA) en op Alpha begint Santtu-Matias Rouvali met zijn Gothenburg Symphony aan een cyclus met alle symfonieën en symfonische gedichten. De eerste cd met de Eerste symfonie en het symfonisch gedicht En Saga is meteen veelbelovend. De vroege dertiger Rouvali is een van de jongste loten aan de indrukwekkende stam van de Finse dirigentenschool en mag zich sinds vorig seizoen chef noemen van de Zweedse Gothenburg Symphony. Die Zweeds-Finse mix werkt uitstekend bij Sibelius, zelf een kind van Zweeds-Finse ouders. De Eerste symfonie, zijn traditioneelste, zingt en zwiert en is krachtig en stevig waar gewenst. Gothenburg Symphony durft te spelen en uit te pakken in de climaxen, zonder dat het geluid dicht loopt. In het lieflijkere En Saga kan hier en daar een beetje meer volume geen kwaad. Vooral de houtblazers zijn hier uitstekend op dreef. Een start van een cyclus die zeer nieuwsgierig maakt naar het vervolg.

EDDIE VETTER

PAUL JANSSEN

WEELDERIGE INSTRUMENTATIE

GOTHENBURG PAKT UIT

BRUCKNER

HAYDN, MOZART

SYMPHONY NO. 6

HAYDN 2032, NO. 7: GLI IMPRESARI

Deutsches Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. Robin Ticciati Linn Records VKZ.NL/19222 € 22,99

Kammerorchester Basel o.l.v. Giovanni Antonini Alpha VKZ.NL/19211 € 22,99

ORKEST Met de regelmaat van een Zwitsers uurwerk verschijnt er een deel in de serie ‘Haydn 2032’. Dat is ook wel nodig, want in 2032 moet de reeks opnamen van alle 107 symfonieën van Haydn voltooid zijn bij de 300ste verjaardag van de componist. Nog 75 symfonieën te gaan!

Aflevering 7 heeft de titel Gli impresari. Hiermee bedoeld zijn de directeuren van de gezelschappen die Haydns werkgever vorst Esterházy liet optreden in zijn hoftheater. Twee van de hier gespeelde symfonieën zijn ontstaan als toneelmuziek: nr. 65 bij het blijspel Der Postzug oder die noblen Passionen, nr. 67 bij de komedie Die Jagdlust Heinrichs des Vierten. De derde (nr. 9) was vermoedelijk ooit het voorspel van een wereldlijke cantate of de ouverture van een opera. Hoe het ook zij: de symfonieën zijn van de eerste tot en met de laatste noot theatraal effectief en dramatisch spannend, zeker in de levendige vertolkingen van het Kammerorchester Basel en zijn dirigent Giovanni Antonini, die met hoorbaar plezier de muziek op het scherp van de snede serveren.

De drie Haydns staan hier passend genoeg zij aan zij met de tussenspelen die Mozart heeft gecomponeerd bij het toneelstuk Thamos, König in Egypten.

Robin Ticciati heeft een naam te verliezen als het erom gaat het romantische repertoire een flinke opknapbeurt te geven. Dat heeft hij onlangs nog gedaan met de symfonieën van Brahms bij het Scottish Chamber Orchestra. Inmiddels heeft hij Edinburgh verruild voor Berlijn, waar hij nu aan het hoofd staat van het Deutsches Symphonie-Orchester. In zijn visie op Bruckners Zesde valt meteen in het eerste deel al het hoge tempo op, nog hoger dan in de opname van Mariss Jansons en het Concertgebouworkest. Het is alsof we Bruckner betrappen terwijl hij in een joggingpakje over een alpenweide holt. De componist is onderweg nogal wat kilootjes kwijtgeraakt. Hem bijna ademloos volgend zoekt een luisteraar tevergeefs naar weidse panorama’s van majestueuze landschappen. Ticciati is tien procent sneller dan bijvoorbeeld Jaap van Zweden in diens recente cyclus. Wie het ontbreken van brede, ademende fraseringen niet betreurt, kan zich laten meeslepen door de gretige aanpak van de 35-jarige chef-dirigent. Hij belicht met verve Bruckners wilde kant, de jeugdige onstuimigheid waarin de grenzen van het genre worden opgezocht. Het resultaat is ongekend lichtvoetig en spannend, maar niet zo geschikt voor liefhebbers van een traditionele Bruckner.

EDDIE VETTER

EDDIE VETTER

LEVENDIGE VERTOLKINGEN

40

ORKEST

BRUCKNERS WILDE KANT

DUPONT

MOZART

COMPLETE SYMPHONIC WORKS

SYMPHONIES 40&41 NDR Radiophilharmonie o.l.v. Andrew Manze Pentatone (sacd) VKZ.NL/19226 € 22,99

Orchestre Philharmonique Royal de Liège o.l.v. Patrick Davin Fuga Libera VKZ.NL/19223 € 22,99

ORKEST

ORKEST

Wie het werk van Gabriel Dupont (1878-1914) niet kent hoeft zich niet te schamen, maar heeft wel wat te ontdekken. De jonggestorven Franse componist was geliefd bij zijn docenten Massenet en Widor en wist al tijdens zijn studietijd de aandacht van een breed publiek te trekken met de opera La Cabrera. In 1901 kreeg hij voor zijn inzending voor de Prix de Rome de tweede prijs en eindigde hij voor Maurice Ravel. Wie naar zijn volledige symfonische werk luistert begrijpt dat wel. Hoewel de drie werken de duur van één cd niet overstijgen, is het muziek die een grote rol had kunnen spelen in het Frankrijk van de eerste helft van de twintigste eeuw. Werken als Les heures dolentes en Jour d’été ademen aan alle kanten de late Franse romantiek, maar lonken ook naar Duitse invloeden als die van Wagner. Ondertussen tast Dupont zijn eigen weg af naar een nieuwe muzikale taal. Het mocht er niet van komen. Hij stierf jong aan een chronische longontsteking en liet een klein maar fijn oeuvre achter. Deze dan weer wufte dan weer stoere en lyrische werken, vol overtuiging gespeeld door het Orchestre Philharmonique Royal de Liège onder leiding van Patrick Davin, smaken in elk geval naar meer.

Op lp, cd of in de concertzaal: Mozarts symfonieën nr. 40 en 41 worden vaak als broertjes gepresenteerd. Wat dat aangaat is Pentatone hier niet origineel. Maar zo verfijnd als de NDR Radiophilharmonie en dirigent Andrew Manze deze muziek onder handen nemen, dat is toch wel heel bijzonder. Manze is gepokt en gemazeld als het om de late achttiende eeuw gaat. Toch is er niets routinematig aan deze uitvoeringen, integendeel. Dirigent en orkest beheersen een nieuwe techniek op het gebied van frasering die je kunt omschrijven als ‘de minuscule overlapping’: steeds weer vallen inzetten nagenoeg samen met de uitklank van een vorige frase. Daardoor krijgt de muziek een continue impuls, een stuwende werking en een schijnbare versnelling. Omdat alles transparant klinkt - schitterend opgenomen in het Landesfunkhaus in Hannover, al had een uitbundiger stereo niet misstaan - ontgaan de effecten je nergens. Het openingsdeel van nr. 40 is voorbij voordat je er erg in hebt, zo pakt de muziek je bij de kladden. Dissonante klanken lijken overal met opzet een accent te krijgen. Het summum aan contrapuntiek, de finale van symfonie 41, vormt het toefje op de taart: wat een wervelende elf en een halve minuut! Zelden bereikt een radio-orkest zo’n hoog artistiek niveau.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

VOL OVERTUIGING GESPEELD

WERVELEND

MAHLER

SAY

Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer Channel Classics (sacd) VKZ.NL/19228 € 23,99

Iskandar Widjaja, Iraz Yildiz, ORF Vienna Radio Symphony Orchestra o.l.v. Howard Griffiths Sony VKZ.NL/19237 € 23,99

SYMPHONY NO. 7

1001 NIGHTS IN THE HAREM

ORKEST

ORKEST

Iván Fischer heeft zijn Budapest Festival Orchestra in korte tijd naar de wereldtop geleid. Zo zal het volgend jaar mei optreden tijdens het Mahler Festival in het Amsterdamse Concertgebouw, naast gerenommeerde gezelschappen als de Wiener, de Berliner, het New York Philharmonic en natuurlijk het Concertgebouworkest. De Hongaren zullen dan de Tiende symfonie en Das Lied von der Erde uitvoeren. In de documentaire Iván Fischer and the eclectic Mahler, volledig te zien op YouTube, volgt de VPRO de dirigent tijdens de cd-opnamen van de Zevende symfonie in de Hongaarse hoofdstad. Fischer vertelt erin hoe Mahler de uiteenlopende muzikale indrukken die hij in zijn leven heeft opgedaan, als kind en als dirigent, heeft verwerkt in de compositie: van joodse gebruiken uit zijn prille jeugd tot aan het dirigeren van Wagners Meistersinger. Het orkest doet het allemaal perfect uit de doeken met fijn gedoseerde schakeringen in klank en sfeer. Ook de emotionele zeggingskracht is zorgvuldig afgewogen, zonder de manische extremen van een Bernstein. Hiermee is deze veelgeprezen Mahlercyclus voltooid, want Fischer zegt geen affiniteit te hebben met de kolossale Achtste. Of zal hij ook de niet door ­Mahler voltooide Tiende nog opnemen?

De cd 1001 Nights in the Harem met drie composities van de Turkse componist Fazil Say is vernoemd naar zijn vioolconcert, hier uitgevoerd door Iskandar Widjaja. Daarnaast staan op de cd Grand Bazaar, een rapsodie voor orkest en China Rhapsody voor piano en orkest. Zoals de titels al doen vermoeden is het indrukwekkende muziek in de letterlijke zin van het woord. Say vertelt een verhaal in klank. Dat levert programmatische muziek op die het midden houdt tussen de lawaaiige orkeststukken van Béla Bartók en het kabbelende impressionisme van Claude Debussy.

Daarboven lardeert Say de muziek met oriëntaals getinte melodieën en oosterse slagwerkinstrumenten als een kudüm en een darboeka. Dat is precies de impressie die hij opwekt, een versmelting van een orkestklank die geworteld is in de Europese klassieke muziek met een niet-westers instrumentarium. Toch is het succes wisselend. Er is een constante spanning tussen beide werelden, maar bij tijd en wijle blijft die steken bij het idee van een versmelting en neigt de muziek naar filmische kitsch. Er zijn ook wonderlijke momenten, bijvoorbeeld wanneer pianist Iraz Yildiz in de binnenkant van de vleugel op de snaren speelt en het instrument klinkt als een cimbalom.

EDDIE VETTER

JAN NIEUWENHUIS

FIJN GEDOSEERDE MAHLER

EEN VERHAAL IN KLANK

41

STRAVINSKY, DEBUSSY

HAYDN, BEETHOVEN e.a.

New York Philharmonic o.l.v. Jaap van Zweden Decca VKZ.NL/19240

Chor und Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Bernard Haitink BR Klassik (11cd) VKZ.NL/19212 € 76,99

LE SACRE DU PRINTEMPS, LA MER

BERNARD HAITINK PORTRAIT

€ 22,99

ORKEST

ORKEST/KOOR

In 1995 hoorde ik Jaap van Zweden voor het eerst dirigeren. Ik moest er helemaal voor naar Groningen en kwam tot de conclusie dat hij er wel slag van had, behalve dan dat hij het orkest bespeelde alsof het zijn viool betrof. De nadruk lag overwegend op horizontale lijnen. Bijna 25 jaar later heeft ‘onze’ Jaap zich in alle opzichten ontwikkeld tot een topdirigent van wereldformaat, niet in de laatste plaats omdat hij voor zichzelf en de musici geen genoegen neemt met minder dan perfect.

Maar er is meer, blijkens zijn eerste, live opgenomen album met het New York Philharmonic waar hij sinds september 2018 chef-dirigent is. Van Zwedens aanpak van Stravinsky’s Le sacre du printemps, die hij ook in Nederland regelmatig heeft gedirigeerd, is glashelder, fraai van spanningsopbouw en timing, ritmisch opzwepend, tot de verbeelding sprekend en explosief. Debussy’s La mer manifesteert zich onder de gepassioneerde leiding van Van Zweden als een dromeriger universum in fascinerende klankkleuren en ritmes. Maar ook hier weet hij als een generaal zijn uitstekend musicerende troepen op te zwepen tot enerverende passages, die steeds weer overvloeien in dromerige momenten. Nederland mag trots op Jaap van Zweden zijn!

Twee Bruckners, drie Mahlers, oratoria van Haydn en Beethovens Missa solemnis - monumentaler kan het niet. De doorwrochtste werken uit de muziekgeschiedenis verzameld in een klein doosje, ter ere van de man die begin maart 90 werd en al ruim zestig jaar voor het Orkest van de Beierse Omroep staat, Bernard Haitink. Dat orkest is hier uitsluitend te horen in uitvoeringen van na 1997. Kort nadat hij als jongeman bij het Amsterdamse Concergebouworkest voor de leeuwen werd geworpen debuteerde Haitink in Beieren. Toen al viel op dat hij een man was van weinig woorden, maar o zo handig met gestiek. Hoe hij denkt over frasering, tempo, intonatie, balans en dynamiek schrijft hij musici niet voor. Hij instrueert niet, maar helpt. Daardoor dragen musici hem op handen - destijds al en nu nog steeds. Monumentale muziek is Haitinks handelsmerk, het creëren en continueren van grote spanningsbogen. Hoor hoe hij hier in Mahler 4 het ‘Nicht eilen’ en het ‘Ohne Hast’ realiseert.

Hoe hij van het Adagio van Bruckner 5 een etherische hymne maakt. En hoe respectvol hij de dierengeluiden in Haydns Schöpfung behandelt, of het Et incarnatus est in de Missa solemnis tot een belevenis maakt.

Topniveau.

WENNEKE SAVENIJE

JOS VAN DER ZANDEN

TROTS OP VAN ZWEDEN

MONUMENTALE MUZIEK

SCHUMANN

MOZART

Matthias Kirschnereit, Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Jan Willem de Vriend Berlin Classics VKZ.NL/19207 € 21,99

Felix Klieser, Camerata Salzburg Berlin Classics VKZ.NL/19208

HORN CONCERTOS 1-4

CONCERTANT

CONCERT

CONCERT

Het fraaie pianoconcert - briljante pianistiek, met het orkest vervlochten tot een volmaakte eenheid - staat in Schumanns oeuvre niet alleen, want zijn miniconcertjes opus 92 en 134 liggen even prettig in het gehoor. Je hoort ze helaas maar weinig, maar voor een hoogromantisch ‘angehauchte’ pianist als Matthias Kirschnereit zijn het dankbare speelobjecten.

Toch gaat deze keer mijn aandacht vooral uit naar een curiosum, het Konzertstück opus 86. Iemand, misschien Carl Reinecke, heeft in de negentiende eeuw Schumanns Konzertstück voor vier hoorns bewerkt voor piano en orkest. Hij verving de solohoorns door een piano en schoof meteen wat Liszt naar binnen. Daardoor vond Kirschnereit het nodig om de muziek enigszins terug te bewerken in Schumanns geest. Het resultaat mist de unieke klankkleur die Schumann in dit bijzondere stuk met de hoorns bereikt, maar toch overtuigt het als klein pianoconcert in drie delen.

Het leert ons iets over Schumanns componeertrant, altijd vanuit het klavier. Matthias Kirschnereit, bij ons niet zo bekend maar in Noord-Duitsland een hele beroemdheid, legt hoorbare zorg en Schumannliefde in zijn Steinway, in harmonie met het orkest, bekwaam geleid door Jan Willem de Vriend. Het klinkt allemaal prachtig in de ruimte van het Konzerthaus aan de Gendarmenmarkt.

overtuigend de vier soloconcerten speelt. Klieser werd zonder armen geboren maar liet zich daardoor niet afremmen in de passie voor zijn instrument. Hij bekwaamde zich in het hoornspel door met de tenen van zijn linkervoet de ventielen van zijn instrument te bedienen. Een mechanisch apparaat, bediend door de rechtervoet, zorgt voor de typerende klankkleurschakeringen die normaliter met de hand in de beker worden gerealiseerd. Een speciaal ontworpen metalen standaard, vastgemaakt aan een stoel, zorgt voor de stabiliteit. Nu is Klieser uitgegroeid tot een ware virtuoos. Hij won vele prijzen en is hard op weg een van de grote hoornisten van dit moment te worden. Daarom is deze Mozart-cd een voorlopig hoogtepunt in de opmerkelijke carrière van iemand voor wie onmogelijkheden niet lijken te bestaan. Ronduit indrukwekkend!

GERARD SCHELTENS

FRANS JANSEN

SCHUMANNLIEFDE

42

€ 21,99

Jongensdromen die uitkomen zijn altijd bijzonder. Dat geldt zeker voor de jonge Duitse hoornist Felix Klieser. Op zijn vijfde kreeg hij zijn eerste lessen, en toen hij negen was fantaseerde hij erover ooit de hoornconcerten van Mozart te spelen. Dat doel is gehaald, getuige de cd die nu verschenen is waarop hij, bijgestaan door het gerenommeerde Camerata Salzburg,

VOORLOPIG HOOGTEPUNT

CD-BESPREKINGEN POULENC, RACHMANINOV, VIERNE ORGAN CONCERTO e.a.

Cameron Carpenter, Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Christoph Eschenbach Sony VKZ.NL/19236 € 23,99

CONCERT Het is even wennen. In het Andante waarmee Rachmaninovs Paganinirapso­ die begint klinkt niet het verfijnde pianowerk, maar buldert het orgel meteen dat het een lieve lust is. Cameron Carpenter is op zijn eerste cd voor Sony Classical waarop ook een orkest meespeelt, weer eigenzinnig op dreef. Deze liveopname van Rachmaninovs Rapsodie en Poulencs Concert voor orgel, strijkers en pauken is tenminste een overweldigende belevenis. Samen met het Konzerthausorchester Berlin onder leiding van Christoph Eschenbach moet hij in de concertzaal een behoorlijke show hebben gegeven. Ook verder in zijn eigen bewerking van Rachmaninovs noten gaat Carpenter soms verras­ send tekeer en haalt hij alles uit het immense, veelkleurige en multifunctionele

INDRUKWEKKEND SOLO-INSTRUMENT reisorgel dat hij speciaal liet bouwen. Vergeleken met zijn lezing van Rachma­ ninov is Carpenters vertolking van Poulencs Orgelconcert redelijk binnen de lijntjes, maar dat concert van een Poulenc die hier naar eigen zeggen op weg is naar het klooster is sowieso al even mooi als indrukwekkend. De Eerste orgel­ symfonie van Vierne, die de cd afsluit, was Carpenters toegift in het Konzert­ haus Berlin en hij doet daarin wat hij in de twee eerdere werken ook al deed: het orgel neerzetten als een volbloed en indrukwekkend solo-instrument.

PAUL JANSSEN

J.S. BACH

CONCERTOS BWV 1052R, 1056R & BWV 1041 e.a.

Avi Avital, Kammerakademie Potsdam Deutsche Grammophon (2cd) VKZ.NL/19238 € 23,99

CONCERT Avi Avital raakte via een buurjongen verzeild bij het plaatselijk mando­ lineorkest in Israël. Hij bleek er gevoel voor te hebben en voor hij het wist was hij professional. Hij had daarbij het geluk dat zijn eerste docent, de dirigent van het mandoline­ orkest, een violist was die door het plaatselijk conservatorium de mando­ line in zijn schoenen geschoven had gekregen. Hij leerde Avital een behoorlijk onorthodoxe speeltechniek aan en overlaadde hem met partituren van Bach. Zo deed de mandoline spelende jeugd het laatste examen met de Chaconne van Bach. Bij wijze van jeugdliefde en eerbe­ toon komt de in Berlijn wonende Israëliër nu met een dubbel-cd, gewijd aan Bach. Op de eerste cd staan voornamelijk eigen bewer­ kingen van vioolconcerten, op cd twee speelt hij de complete Tweede partita, inclusief een verbazingwekkend goede vertolking van de Chaconne. Avital weet met zijn spel iedere snarenliefhebber die moeite heeft met de mandoline moeiteloos te overtuigen. Bij hem is het instrument slechts een middel om verbluffend muziek te maken. En hoewel dat kleine bolbuikje in zijn handen op de dvd bij de de-luxe-editie een onwennig gezicht blijft, maakt zijn spel alles goed.

Een voltreffer.

EEN VOLTREFFER

PAUL JANSSEN

43

CHOPIN e.a.

BRAHMS, WEBER, MENDELSSOHN

MELANCHOLIA

BLUE HOUR

Aldona Bartnik, Maurice Lammerts van Bueren Zefir Records VKZ.NL/19242 € 22,99

Andreas Ottensamer, Yuja Wang, Berliner Philharmoniker o.l.v. Mariss Jansons Deutsche Grammophon VKZ.NL/19241 € 22,99

VOCAAL

CONCERT/KAMERMUZIEK Andreas Ottensamer, soloklarinettist van de Berliner Philharmoniker, is een van ’s werelds topsolisten op zijn instrument. Hij zegt zijn klarinet te willen laten zingen, en dat lukt hem voortreffelijk. Ongelooflijk wat hij doet met Wie Melodien zieht es mir, misschien wel Brahms’ allermooiste lied.

Alleen al dit stukje lentemelancholie maakt de cd de moeite waard. Die prachtige, gewelfde melodie krijgt nieuwe dimensies door de klarinetklank, en het spel van sterpianiste Yuja Wang is van een ontroerende schoonheid.

Even vaardig bewerkte Ottensamer vijf van Mendelssohns Lieder ohne Worte voor klarinet en piano, zo natuurlijk en vanzelfsprekend dat je vanzelf gaat denken dat het zo hoort. Wel oorspronkelijk voor de klarinet bedoeld zijn de werken van Weber, maar ook daar overheerst het fraaie cantabile dat de klarinet zo op de zangstem laat lijken. In de snelle delen van het Duo Concertant laten Ottensamer en Wang de muziek buitelen, het romantische Andante loopt vooruit op Brahms. En als voor het Eerste klarinetconcert de Berliner Philharmoniker met Mariss Jansons komen aangetreden om hun eigen soloklarinettist de best denkbare ondersteuning te geven, is het feest compleet. Waarop de titel Blue Hour precies slaat heb ik niet meegekregen, maar who cares...

De uit Polen afkomstige maar aan het conservatorium van Den Haag afgestudeerde sopraan Aldona Bartnik draagt de muziek uit haar vaderland een bijzonder warm hart toe. Op deze cd brengt zij het in Nederland vrij onbekende Poolse liedrepertoire, met werken van Chopin, Paderewski en Szymanowski. De liederen van Chopin kun je het beste typeren als lichte salonmuziek; aangenaam maar zonder al te veel diepte. Paderewski’s liederen hebben muzikaal en dramatisch een stuk meer om het lijf, met een mooie interactie tussen de zangmelodie en de pianopartij. En dan moet Szymanowski nog komen, met zijn wat glibberige, enigszins ongrijpbare harmonieën en melodieën die vaak wat exotisch aandoen maar tegelijk duidelijk tappen uit het vaatje van de Poolse volksmuziek. Je hoort Bartniks achtergrond in de oude muziek in haar vaak vibrato-arme manier van zingen. Ze legt een twinkeling in haar stem in de lichtere liederen, maar kan ook prima schakelen naar melancholischer en dramatischer stemmingen. Tussen de verschillende sets met liederen klinken steeds mazurka’s van de drie componisten.

Een mooie afwisseling, en ze worden met elan en gevoel gespeeld door Maurice Lammerts van Bueren, die zich ook in de liederen een begenadigd begeleider toont.

GERARD SCHELTENS

BENJAMIN ROUS

STUKJE LENTEMELANCHOLIE

KZ _ADV. SPRING:Opmaak 1

25-02-2019

Mahler 7: Symfonie van de duisternis naar het licht. Een documentaire over de opname is te zien op YouTube. ccs sa 38019

11:34

Pagina 1

TWINKELING

Op de klanken van Russische componisten komen een liefdesbrief, een autobiografie en een geheim tot leven. ccs 40919

Vergeten meesterwerken, bijeengebracht door één van de grootste muzikale weldoeners ooit: Frederik de Grote. ccs 41819

‘De assimilatie van het oude en het nieuwe, het aardse en het hemelse, het ongekunstelde en het gesofisticeerde, creëerde een muziek die onwaarschijnlijk boeiend is om naar te luisteren én om te spelen.’ - DE RAGAZZE Na jarenlange fascinatie voor zijn muziek heeft het Ragazze Quartet besloten om alle zes strijkkwartetten op te nemen en verklaren zij zichzelf de komende jaren ‘Bartók Bound’. ccs 41419 (vol.1)

www.c han ne lclas s i cs .c om 44

CHANNEL CLASSICS

HUYGENS, ORNSTEIN e.a.

FAURÉ, POULENC, DEBUSSY

OMBRE DE MON AMANT

REQUIEM e.a.

Huygens, Ornstein e.a.

Rima Khcheich, Maarten Ornstein, Mike Fentross Zefir VKZ.NL/19243 € 22,99

Ensemble Aedes, Les Siècles o.l.v. Mathieu Romano Aparte Music VKZ.NL/19233 € 22,99

VOCAAL

VOCAAL

Een warmbloedige Arabische versie van de westerse barok, dat is wat het avontuurlijke album Ombre de Mon Amant te bieden heeft. Met haar doorleefde stemgeluid schenkt de Libanese zangeres Rima Khcheich, geschoold in klassieke Arabische zang, vergeten liederen uit de barok een tweede leven.

Wie wist bijvoorbeeld dat onze oer-Hollandse dichter Constantijn Huygens ook pareltjes van liefdesliederen heeft gecomponeerd? Hoewel Khcheich de liedteksten in een vrije Arabische vertaling zingt, is het voor de luisteraar onmiddellijk hoorbaar dat de meeste muziek op de cd over liefde en liefdesverdriet gaat, thema’s die even universeel en cultuuroverstijgend zijn als het menselijke verlangen om te musiceren. Khcheichs zang wordt lyrisch omlijst door basklarinettist Maarten Ornstein en oudemuziekspecialist Mike Fentross, die een verrassende mengeling van barok en Arabisch tevoorschijn tovert uit de snaren van zijn theorbe en vihuela, oude westerse instrumenten die hun oorsprong vinden in de oosterse ûd. Behalve barokke composities speelt het drietal ook Arabische liederen, een oosters aandoende, eigen compositie van Ornstein en het zestiende-eeuwse Paseavase el Re moro.

Deze sfeervolle Spaanse melodie, die perfect binnen de context van het album past, herinnert aan de gouden eeuwen van Andalusië, toen culturele kruisbestuiving tussen westerlingen en ‘moren’ heel gebruikelijk was.

Een op en top Franse cd: Ensemble Aedes, in 2005 door Mathieu Romano opgericht, zingt werken van drie meesters van de Franse koormuziek. Het Requiem van Fauré is misschien vaak genoeg opgenomen, maar op de cd staat de veel minder bekende tweede versie van het werk, voor kamerorkest en klein koor. Ensemble Aedes klinkt in deze transparante en intieme versie bijzonder troostrijk, met een homogeen, warm en vol geluid waarin toch de individuele stemmen af en toe nog mooi hoorbaar zijn. Musici van orkest Les Siècles leveren het schitterende orkestrale aandeel op instrumenten van het einde van de negentiende eeuw. Authentieker wordt het niet! Figure humaine van Poulenc voor a-capellakoor, met zijn rijke en complexe klankweefsel en afwisselende stemmingen, is een geweldig complement voor de Fauré. De prachtige teksten van dichter Paul Éluard komen extra goed tot hun recht door de kraakheldere dictie van het koor; je kunt nagenoeg elk woord verstaan. De Trois Chansons de Charles d’Orléans besluiten de cd, in een onbekende, vroege versie waarin Debussy kiest voor een onopgesmukte en bewust archaïsche stijl die perfect past bij de toon van de vijftiende-eeuwse gedichten. Een must voor liefhebbers van koormuziek!

MYRTHE MEESTER

BENJAMIN ROUS

OVER DE LIEFDE

AUTHENTIEKER WORDT HET NIET

SCHUBERT

INNAMORATO | TRILOGIA ITALIANA

LIEDER

Anna Lucia Richter, Gerold Huber, Matthias Schorn Pentatone VKZ.NL/19225 € 22,99

Marco Beasley, Accordone o.l.v. Guido Morini Cypres (3cd) VKZ.NL/19220

VOCAAL

VOCAAL

€ 41,99

Heimweh heet deze cd. Terugverlangen naar elders, met weemoed en melancholieke gedachten over wat eens was, en wat wellicht weer wordt.

Met dit begrip als rode draad werden vijftien liederen bijeengezocht door sopraan Anna Lucia Richter. Centraal staat Heimweh (D 456), aan weerszijden geflankeerd door verwante liederen - zoals de Mignon-liederen (verlangen naar Italië), of die van Ellens Gesang (heimwee naar de troost van religie). Op die manier wordt een samenhangend boeket gepresenteerd, al overheersen wel de langzame tempi, waardoor het achtereen beluisteren van de cd niet erg loont. Richter weet met deze overpeinzende liederen wel raad. Er valt geen wanklank te ontdekken, je hoort steeds een zoektocht naar perfectie. Toch is dat tegelijk een valkuil, want iets minder braafheid (dat geldt ook voor pianist Gerold Huber) was de muziek zeker ten goede gekomen. Der Zwerg bijvoorbeeld vraagt om brutaliteit en beleving, een tintje passie dat het onberispelijk weergeven van de noten overstijgt. Die expressie ontbreekt hier nogal eens. Dat Richter het wel kan bewijst het melodrama Abschied von der Erde. Een fraaie uitsmijter vormt het lange lied Hirt auf den Felsen, waaraan klarinettist Matthias Schorn zijn medewerking verleent.

Drie cd’s, 62 tracks, 24 componisten, samen drie eeuwen Italiaanse vocale muziek met een totale speelduur van ruim drie uur. Te veel om op te noemen, deze muziek van en voor hovelingen zoals die in de renaissance en de barok werd gecomponeerd en uitgevoerd. Marco Beasley en Guido Morini namen dit programma in de jaren 2005-2007 op met hun oudemuziekensemble Accordone. Het is dus een heruitgave. De eerste serie behandelt de zestiende eeuw, met componisten van wie niet alle namen u iets zullen zeggen: Antonio Caprioli, Bartolomeo Tromboncino, Guglielmo il Giuggiola, Pietro Paolo Borrono, maar ook Orlando di Lasso. Beasleys soepele tenor rijgt het ene na het andere muzikale miniatuurtje aan elkaar, stemmig begeleid door orgelpositief, luit en cornet. De tweede cd, met naast de grote zeventiende-eeuwers Monteverdi en Frescobaldi ook namen als Giovanni Battista Fontana en Giulio Caccini, toont de ontwikkeling naar een groter tekstbewustzijn en een gevarieerdere instrumentatie.

Daarna, op de derde cd, achttiende-eeuwse cantates, met als bekendste naam Alessandro Scarlatti (de vader). Uitsmijter: de cantate L’Arfeo annammurato van Guido Morini zelf, op tekst van Beasley, een fraaie stijlkopie. Het is allemaal musicologisch heel verantwoord en zorgvuldig, maar vooral gedreven en elegant.

JOS VAN DER ZANDEN

GERARD SCHELTENS

ZOEKTOCHT NAAR PERFECTIE

GEDREVEN EN ELEGANT

45

LISZT

THE MUSIC OF KING’S CHORAL FAVOURITES FROM CAMBRIDGE

VIA CRUCIS

Reinbert de Leeuw, Collegium Vocale Gent Alpha VKZ.NL/19214

The Choir of King’s College, Cambridge o.l.v. Stephen Cleobury KGS VKZ.NL/19230 € 13,99

€ 22,99

KOOR

KOOR

Liszt kennen we als pianoleeuw en van zijn symfonische gedichten. In de laatste decennia van zijn leven besteedde hij tijd aan wat hem altijd had getrokken, het katholicisme. In Rome was hij monnik, maar hij bleef wel componeren. Een depressie nabij schreef hij Via Crucis, veertien staties die het lijden van Christus verbeelden, voor koor en klavier. Net als voor zijn excentrieke pianostukken koos hij een radicaal laatromantisch idioom waarin de grenzen van de harmonieleer werden opgezocht. Collegium Vocale Gent voert het werk hier uit onder Reinbert de Leeuw, die voor deze ingetogen klanken aanzienlijk dieper de muziekgeschiedenis in dook dan we van hem gewend zijn. Het resultaat is ernaar: deze eigenaardige afwisseling van homofonie, mysterieuze dialogen, pianosoli en expressieve declamaties krijgt een eigen dynamiek in De Leeuws eigenzinnige maar niet overal gepolijste spel. Hij eist de regie op.

Het werk omvat fascinerende momenten, zoals de etherische hoogten in Jesus begegnet seiner heiligen Mutter, de vierde statie - je luistert er ademloos naar. Jammer van het overvloedige pedaalgebruik, daardoor wordt de pianoklank wat wollig. Het koor intoneert zeer fraai, geen wanklank te ontdekken.

Drie geestelijke koorwerken (Salve regina, Vater unser en Ave Verum) maken deze cd compleet.

Het wereldberoemde koor van King’s College uit Cambridge bestaat een kleine zeshonderd jaar en heeft een enorme staat van dienst. Niet alleen als muzikale ondersteuning tijdens de liturgie in de eigen kapel, maar ook via talloze opnames, radio-uitzendingen en concerttournees. Dat de leden ook stilistisch van alle markten thuis zijn bewijst hun nieuwste cd, die zij opnamen voor hun eigen label. Resultaat is een muzikale bloemlezing van bijna vier eeuwen muziekgeschiedenis. Dirigent Stephen Cleobury, die al meer dan 35 jaar muzikaal leider is, stelde een gevarieerd programma samen waarin de veelzijdigheid van zijn koor optimaal tot zijn recht komt. In de vijf korte blokken van drie of vier stukken zijn het vooral de psalmen en de meer hedendaagse stukken die de meeste indruk maken. Zo is daar het intense Agnus Dei uit de Mass for Double Choir van Frank Martin uit 1926. Dit is ronduit kippenvel. En dat het koor zich ook op zijn gemak voelt in niet-liturgisch repertoire is in de laatste vier folksongs voor koor hoorbaar.

Daarvan is evergreen Amazing Grace weliswaar de bekendste, de Chinese traditional Mo Li Hue daarentegen de meest exotische. Mede daardoor is King’s College terecht wereldklasse!

JOS VAN DER ZANDEN

FRANS JANSEN

ADEMLOOS LUISTEREN

MUZIKALE BLOEMLEZING

BORODIN, WEINBERG, SJOSTAKOVITSJ

BRAHMS

EIN DEUTSCHES REQUIEM

STRIJKKWARTETTEN

Vocale solisten, Cappella Amsterdam, Orchestra of the Eighteenth Century o.l.v. Daniel Reuss Glossa VKZ.NL/19219 € 22,99

€ 23,99

KOOR/ORKEST

KAMERMUZIEK

Er was crowdfunding nodig om deze cd te realiseren, hoewel de tournee in de lente van vorig jaar toch veel succes had geoogst. Aan het hoofd van het Orkest van de Achttiende Eeuw en zijn eigen Cappella Amsterdam ontdoet Daniel Reuss Ein deutsches Requiem van alle zwaarwichtigheid. Met een bescheiden bezetting van 54 orkestleden (slechts drie contrabassisten!) en 42 koorzangers krijgt het requiem een helder profiel, alsof het om barokmuziek gaat. Reeds als puber struinde Brahms de antiquariaten en boekenstalletjes van Hamburg af op zoek naar oude partituren. Bach was zijn idool. Vanaf 1850 verscheen elk jaar een deel in de ‘Gesamtausgabe’ van diens werken en Brahms schafte ze allemaal aan. Zijn romantische fascinatie voor de zuiverheid van muziek uit een ver verleden klinkt door in het transparante samenspel van een orkest dat ooit daarvoor is opgericht door Frans Brüggen. Dankzij de natuurlijke versmelting van oude instrumenten en de aandacht voor retorische zeggingskracht raakt de uitvoering in de loop van zeventig minuten

vele tere snaren. Het koor zingt innig, woord voor woord verstaanbaar. De sopraan Carolyn Sampson en de bariton André Morsch worden als op handen gedragen door het voorbeeldige orkest.

Bestaat er zoiets als een ‘bad boy string quartet from China’? Volgens de vermaarde Engels muziekcriticus Norman Lebrecht wel, want op 25 maart 2015 postte hij op zijn blog Slipped Disc een foto van vier driftig rokende jonge Chinezen, die best wel eens dronken zouden kunnen zijn. Het betrof de musici van het Dragon Quartet, dat die week in Shanghai zijn debuut maakte. Inmiddels is het bijbehorende artikel verwijderd (onder dwang?) en de Chinezen staan nu keurig geknipt en gekleed op de coverfoto van hun verrassend mooie album met Borodins ‘liefdeskwartet’, het Strijkkwartet in D, nr. 2, Weinbergs felle en geanimeerde Strijkkwartet in Bes nr. 5 en Sjostakovitsj’ grimmige, cynische, melancholische en hartverscheurende Strijkkwartet in C, nr. 8, zijn muzikale autobiografie. Niet alleen bespelen de Chinezen – tevens succesvol als solist of als aanvoerder in een symfonieorkest – hun instrument op hoog niveau en is er uiterst gewetensvol en minutieus gewerkt aan de ideale balans en samenklank, ook slagen ze er wonderwel in om de inhoud en sfeer van de muziek helder, geloofwaardig én boeiend boven tafel te krijgen. In combinatie met de prachtige opnamekwaliteit van Channel Classics is deze cd echt een juweeltje.

EDDIE VETTER

WENNEKE SAVENIJE

WOORD VOOR WOORD VERSTAANBAAR

46

Dragon Quartet Channel Classics VKZ.NL/19227

CHINEES JUWEELTJE

DEBUSSY, FAURÉ e.a.

SCARLATTI, FAURÉ e.a.

Bomsori Kim, Rafal Blechacz Deutsche Grammophon VKZ.NL/19239 € 22,99

Anaïs Gaudemard harmonia mundi VKZ.NL/19234

VIOOLSONATES e.a.

SOLO

KAMERMUZIEK

€ 13,99

INSTRUMENTAAL

De Koreaanse violiste Bomsori Kim (1989) won de nodige prijzen op internationale concoursen. Zo klom ze gestaag omhoog richting een bescheiden wereldfaam. Terecht, want de violiste bespeelt niet alleen heel verzorgd en gepolijst haar instrument, ze heeft ook de nodige pit, passie en poëzie in huis. Aan de Poolse pianist Rafal Blechacz, in 2005 winnaar van het Chopin Concours in Warschau, heeft ze een ideale duopartner. Zonder de viool te overheersen speelt Blechacz zo betoverend elegant, fantasierijk, verfijnd en soepel, dat de Koreaanse zich moeiteloos kan laten voortstuwen door de genuanceerde golvende lijnen die uit de piano tevoorschijn komen. Zowel Frankrijk als Polen wordt door het duo op hoog niveau vertegenwoordigd in sonates voor viool en piano van Debussy, Fauré en Szymanowski en een nocturne van Chopin, waarbij Kim en Blechacz er bij elk stuk uitstekend in slagen de juiste sfeer op te roepen.

Er wordt niet gemakkelijk geëpateerd, maar werkelijk vanuit de partituur gemusiceerd. Kim speelt het meest bezield en ontroerend in de door Nathan Milstein voor viool en piano bewerkte Nocturne nr. 20 in cis op. posth. van Chopin, waarin ook Blechacz uitblinkt in romantische expressiviteit, klankverfijning en nuance.

Laat u niet misleiden door de cd-cover. De zwoele glimlach van Anaïs Gaudemard is slechts een wat misplaatst gekozen pose. Hoewel de foto doet vermoeden dat we na Lavinia Meijer en Remy van Kesteren, die de harp meer rock-’n-roll gaven, terug bij af zijn en de harp haar status van lieflijk meisjesinstrument voor salonmuziek weer aan het bevestigen is, is het spel op de cd van een heel ander kaliber. De briljante harpiste Anaïs Gaudemard is dit seizoen niet voor niets een van de ECHO Rising Stars. Haar spel op deze harmonia nova-cd, de harmonia mundi-reeks voor jong talent, is stoer en krachtig en haar repertoirekeuze zeker origineel. Met groot gemak slalomt ze van de laatromantische Légende van Henriette Renié naar een mooie bewerking van Domenico Scarlatti’s Sonate in a K 109 en een harpsolo van Carl Philipp Emanuel Bach. En met grote zelfverzekerdheid besluit ze de plaat met de Sonate voor harp van Paul Hindemith en het recentere Bamyan dat haar Franse landgenoot Philippe Hersant in 2002 voor de Lily Laskine International Harp Competition schreef. Alles bij elkaar is dit een stevige tocht door zo’n drie eeuwen harpmuziek, die veel meer biedt dan de softe pin-upglimlach op de cover.

WENNEKE SAVENIJE

PAUL JANSSEN

PIT, PASSIE EN POËZIE

DRIE EEUWEN HARPMUZIEK

LUCHESI

MESSIAEN

Roberto Plano Brilliant Classics VKZ.NL/19202

Ciro Longobardi Piano Classics (3cd) VKZ.NL/19205

SONATAS OP. 1

CATALOGUE D’OISEAUX

€ 9,99

PIANO

€ 27,99

PIANO

Als virtuoos klavecinist, organist en pianist en tevens componist van succesvolle opera’s, geestelijke werken en composities voor klavier was Andrea Luchesi een gevierd man in zijn tijd. Op dertigjarige leeftijd, in 1771, vestigde de Italiaan zich in Bonn, waar hij ene Ludwig van Beethoven, de grootvader van de beroemde Beethoven, zou opvolgen als kapelmeester. Zijn leven nam een drastische wending in 1794, toen Franse troepen de stad binnenvielen en Luchesi uit zijn functie werd ontheven. Hij stierf in armoede in 1801. Dat hij niet helemaal vergeten is, komt doordat een van zijn pupillen die andere Beethoven (de kleinzoon) was – en, zo wil althans musicoloog Giorgio Taboga de wereld doen geloven, Luchesi de eigenlijke schepper zou zijn van een deel van Mozarts, Haydns en Beethovens oeuvres!

Luchesi’s 6 Sonates opus 1 voor piano met ad libitum vioolbegeleiding, hier door Roberto Plano overtuigend als solosonates uitgevoerd, zijn ongecompliceerde, goedgehumeurde werken, alle driedelig en in majeur. Ze zijn in de Weense klassieke stijl, al horen we her en der ook echo’s van Domenico Scarlatti (bijvoorbeeld de galopperende en trompetterende thema’s in sommige snelle delen). Plano’s kristalheldere toon, virtuositeit en speelse timing maken van elk deeltje, inclusief de verfijnde zangerige andantes, een juweeltje.

‘Poëtische ecosystemen’: dat is de titel die pianist Ciro Longobardi gaf aan zijn toelichting bij deze uitgave. Had Olivier Messiaen zelf zijn belangrijke en in de afgelopen zestig jaar tot een van de meest bewonderde pianocomposities uit de twintigste eeuw uitgegroeide werk Écosystèmes poétiques gedoopt, dan was dat een poëtischer, maar vooral ook treffender naam geweest dan ‘Vogelcatalogus’. Zoals uit de beschrijvingen van de componist blijkt (opgenomen in de toelichting), ging het Messiaen immers om veel meer dan louter de geluiden van diverse vogelsoorten. Hij plaatste elke protagonist in zijn eigen Franse habitat, met inachtneming van seizoen en uur van de dag en weersgesteldheid, en te midden van andere vogels (allen al in deel 2, Le Loriot, oftewel de wielewaal, horen we zeven verschillende), om – inderdaad – getoonzette ecosystemen te scheppen, vol ornithologisch verantwoord gefladder en gefluit, maar ook vol atmosfeer en drama. Longobardi laat uit zijn Fazioli blakende rotspartijen, donkere bossen, zompige moerassen en weidse kustpanorama’s opklinken. Ondanks het vaak vrij percussieve karakter van Messiaens noten laat hij zijn toetsen tjilpen en piepen, raspen, krijsen, kwaken en kwinkeleren in de dertien delen die deze meesterlijke cyclus telt.

JAN KUNST

JAN KUNST

GOEDGEHUMEURDE WERKEN

MEESTERLIJKE CYCLUS

47

BERNSTEIN

LISZT

Michele Tozzetti Piano Classics VKZ.NL/19206

Boris Giltburg Naxos VKZ.NL/19218

ÉTUDES D’EXÉCUTION TRANSCENDANTE e.a.

COMPLETE SOLO PIANO MUSIC € 20,99

PIANO

PIANO Alexander Frey, Leann Osterkamp en Andrew Cooperstock gingen hem voor, om maar een paar pianisten te noemen die het net als Michele Tozzetti aandurfden om het het complete oeuvre voor piano solo van dirigent, pianist en componist Leonard Bernstein (1918-1990) op te nemen. Goed voor 76 minuten ontwapenende muziek, verdeeld over 40 karakterstukjes die allerlei facetten van Bernsteins flamboyante persoonlijkheid etaleren. Broadway, jazz, Mahler, Ives, Beethoven, popmuziek en andere stijlen en genres waardoor Bernstein zich graag liet inspireren hoor je erin terug. Zoals hijzelf in de vijftiger jaren op televisie iedereen wist mee te slepen in zijn enthousiaste colleges over muziek, zo is het de taak van de pianist die zijn pianowerken speelt de luisteraar mee op avontuur te nemen door het verrassende, speelse en ontroerende muzikale universum van Bernstein.

Liefst met evenveel instrumentale flair en fantasie als de maestro. De Italiaan Tozzetti is wat voorzichtiger, maar brengt het er goed vanaf. Hij koos voor een Faziolivleugel met een rijke klank, die direct tot de verbeelding spreekt en makkelijk uitwaaiert in een rijkdom aan kleurnuances. Jazzy stukjes volgen op ijle dromen, en alles daar tussenin is ook aanwezig. Zo breekt Tozzetti overtuigend een lans voor Bernstein.

In 2013 won Boris Giltburg de Koningin Elisabethwedstrijd en oogstte hij veel succes met de cd Romantic sonatas. Een van de troefkaarten daarop was een intense uitvoering van de grote sonate van Liszt. Erna verschenen al even luid bejubelde cd’s met muziek van onder meer Schumann, Sjostakovitsj en Rachmaninov, maar nu zet Giltburg zijn Liszt-avontuur voort met diens Études d’exécution transcendante. Nog meer dan in de sonate, die in dit opzicht subtieler is, zijn de duivelse technische moeilijkheden in de twaalf etudes evident. De razende vaart van de notenlawines, de halsbrekende acrobatiek zonder valnet, de flitsend gehamerde octaven: het is allemaal op het karikaturale af. Ook in de handen van Giltburg slaan de vlammen zowat

WENNEKE SAVENIJE

EDDIE VETTER

RIJKE KLANK VOOR BERNSTEIN

SCHAAMTELOOS GENIETEN VAN LISZT uit de vleugel bij al het pianistisch geweld, maar hij weet zelfs van de notenrijkste etudes nog muziek te maken. Behalve over een geweldige techniek beschikt hij ook over een fijn genuanceerde aanslag en een soepel ritmegevoel, hoewel hij het rubato soms wat overdrijft. Veel ah’s en oh’s van bewondering passen eveneens bij de werken die de twaalf etudes in- en uitluiden, de Rigoletto-parafrase en de etude La leggierezza. Schaamteloos genieten van Liszt: laat dat maar aan Boris Giltburg over.

IVES, BACH e.a.

SCHUBERT

INFLUENCES Tamara Stefanovich Pentatone (sacd) VKZ.NL/19224

VIER IMPROMPTU’S D 899 e.a.

Katia Buniatishvili Sony VKZ.NL/19235

€ 22,99

PIANO

€ 23,99

PIANO

Tamara Stefanovich excelleert in muziek die de meeste pianisten juist mijden als de pest: Stockhausen, Ligeti, Kurtág, Boulez en andere helden van het twintigste-eeuwse modernisme. Op deze cd paart zij de Eerste pianosonate van Ives aan al even zelden uitgevoerde composities van zulke uiteenlopende grootheden als Bartók, Messiaen en Bach. De sonate van Ives is een lappendeken van eerder gecomponeerde stukken waarin hij allerhande muzikale herinneringen aan zijn jeugd ophaalt. Daar marcheert een brassband voorbij, hier zingt de gemeente in de kerk. Stormachtige passages wisselen af met stille meditaties. Zo weet Stefanovich de oren meer dan veertig minuten te boeien. Zij is in Belgrado geboren maar beschouwt zich als een echte wereldburger. Hier laat ze ook horen hoe Messiaen in Cantéyodjayâ werd geïnspireerd door hindoeritmes, hoe Bartók in zijn acht Improvisaties op Hongaarse boerenliederen dichter bij huis de muziek van het platteland in zijn kunst integreerde, en hoe Bach in de Aria variata alla maniera italiana zijn voordeel deed met de stijl van zijn Italiaanse vakbroeders. Van de vroege Bach tot aan de naoorlogse Messiaen: Tamara Stefanovich is een ideale gids om deze vaak gemeden uithoeken van het repertoire te verkennen.

Een groot talent is Katia Buniatishvili. Bij beschrijvingen van haar carrière vallen vaak woorden als ‘stormenderhand’ en ‘zegetocht’. De Georgisch-Franse pianiste veroverde de wereld met een persoonlijke, originele manier van spelen die niet zelden interpretatieve grenzen opzoekt.

Haar vooral hoogromantische repertoire omvat Beethoven, Chopin, Liszt en Rachmaninov, gespeeld met veel gevoel en soms met uiterste contrasten van expressie. Deze nieuwe Schubert-cd exploreert diens laatste sonate in Bes, die door elke pianist van naam is opgenomen, vaak zelfs meer dan eens. Het lange openingsdeel is zo ongeveer het non plus ultra van Schuberts oeuvre. De meeste pianisten doen er zo’n 20 minuten over, zo ook Buniatishvili. Waar grootheden als Perahia en Andsnes de ritmische puls als basis gebruiken om de peilloze diepten van dit stuk te exploreren, zoekt zij een intuïtievere benadering die met veel rubato heerlijk wegdroomt bij Schuberts verrukkelijke vondsten. En wat gaat ze er in het tweede deel vandoor! In deze vertolking valt veel te genieten, met overrompelende momenten. Toch ben ik van de eerste set Impromptu’s meer onder de indruk, omdat Buniatishvili daar een grote spanningsboog trekt die de vier stukken tot een eenheid maakt. Als toegift een schwärmerisch Ständchen in de versie van Liszt.

EDDIE VETTER

GERARD SCHELTENS

IDEALE GIDS

48

€ 9,99

OVERROMPELENDE MOMENTEN

BRAHMS

GABRIELLI, JACCHINI, A. SCARLATTI

COMPLETE ORGAN MUSIC Adriano Falcioni Brilliant Classics VKZ.NL/19203

MAGNA PORTA Stefano Veggetti, Ensemble Cordia Brilliant Classics VKZ.NL/19201

€ 9,99

ORGEL

€ 9,99

BAROK

Johannes Brahms staat niet bekend als een groots en belangrijk componist voor orgel. Toch droeg hij gedurende twee perioden in zijn leven het orgel een warm hart toe. De elf koraalpreludes die Brahms in 1896 schreef en die vijf jaar na zijn dood gepubliceerd werden, zijn meteen zijn belangrijkste orgelwerken.

Hij componeerde ze kort na de dood van zijn misschien wel grootste en duurzaamste liefde, Clara Schumann. De toon van de preludes, die op de

achtste na alle gerelateerd zijn aan koralen van dood en treurnis, is donker en somber, precies zoals Brahms zich gevoeld moet hebben. Alleen de Achtste prelude over Es ist ein Ros’ entsprungen schreef Brahms eerder; het was de favoriete kerstmelodie van Clara. Wat deze preludes vooral uitwijzen is dat Brahms niet alleen uitstekend de weg wist op het orgel, maar ook dat hij de werken van Bach in dezen erg goed kende. Dit is wat Bach geschreven zou kunnen hebben als hij een late negentiende-eeuwer was geweest. Ook de preludes en fuga’s uit de jaren 1856-57 verraden veel Bach en ook Buxtehude.

De Italiaanse organist Adriano Falcioni geeft de werken op het mooie Riegerorgel uit de kathedraal in het Italiaanse Amelia het volle pond. Een must voor orgelliefhebbers.

De muziek op deze cd is de alleroudste solomuziek voor cello en werd geschreven door componisten die het instrument wilden bevrijden van zijn rol als begeleider van andere instrumenten. Domenico Gabrielli en zijn leerling Giuseppe Maria Jacchini lieten horen dat de cello ook kan schitteren in het hogere register en dat dit instrument net zo geschikt is voor solospel als de viool. Beide componisten waren afkomstig uit Bologna. Magna Porta is de naam van de hoofdingang van de enorme basiliek van San Petronio, een kerk die symbool stond voor de ambities van Bologna op het gebied van architectuur. Meer dan in Rome werd er in Bologna ook muzikaal geëxperimenteerd, getuige de cellopioniers Gabrielli en Sacchini. Hun muziek trok de aandacht van Alessandro Scarlatti, en zijn drie cellosonates ontbreken natuurlijk niet op deze cd.

Stefano Veggetti bespeelt de vijfsnarige violoncello piccolo, iets lichter van klank dan de gewone cello, en hij wordt begeleid door een stevig continuo-ensemble. Door voor een lichtere cello te kiezen wordt een mooie contrastwerking gemaakt tussen solo-instrument en begeleiding, iets wat bij barokke cellosonates essentieel is omdat de partijen anders te veel in elkaar overgaan. Fantasierijk spel van solist en begeleiders doet de rest.

PAUL JANSSEN

MARCEL BIJLO

EEN MUST VOOR ORGELLIEFHEBBERS

FANTASIERIJK

J.S. BACH

ERLEBACH

Le Banquet Céleste o.l.v. Damien Guillon Alpha VKZ.NL/19213

L’Achéron o.l.v. François Joubert-Caillet Ricercar VKZ.NL/19221 € 22,99

COMPLETE TRIO SONATAS

CANTATAS BWV 169 & 82 € 22,99

BAROK

BAROK

De twee cantates op deze cd behoren tot de bekendste en meest uitgevoerde geestelijke cantates van Bach. BWV 82 is in oorsprong geschreven voor bas maar kan, een octaaf hoger uiteraard, ook door de altstem gezongen worden. In de altversie die hier klinkt mis je natuurlijk de diepte in de bekende aria Schlummert ein, maar de slotaria Ich freue mich auf meinem Tod krijgt in de altversie wat meer vreugde mee. BWV 169 is een van de vier oorspronkelijke solocantates voor alt die we van Bach kennen. De belangrijke orgelpartij wordt gespeeld op een groot kerkorgel, zoals Bach dat zelf ook deed. In de lange sinfonia waarmee de cantate opent en in de twee aria’s geeft dat een geweldig effect. De Franse countertenor Damien Guillon heeft precies de juiste stem voor dit repertoire, zoals hij al op eerdere cd’s liet horen. Hij klinkt warm en expressief en hij beschikt over een uitstekende dictie. Het ensemble Le Banquet Céleste, met voorop organiste Maude Gratton, begeleidt hem daarbij optimaal. We krijgen ook nog vier solo­ stukken voor orgel, als intermezzo tussen de cantates en als slot van de cd. Dat prachtige orgel, ook in de cantate, maakt deze cd nog eens extra bijzonder.

Philipp Heinrich Erlebach was een van de allerproductiefste Duitse componisten van de zeventiende eeuw. Hij schreef meer dan duizend werken, waaronder een aantal jaargangen kerkcantates en vierentwintig missen.

Maar bij een grote brand in 1735 ging het overgrote deel van dit enorme oeuvre verloren. Hoe jammer dat is blijkt uit de kwaliteit van de stukken die we van Erlebach nog wel hebben. Daaronder bevindt zich deze collectie van zes triosonates uit 1694. Net als Buxtehude gebruikte Erlebach een combinatie van viool en gamba, waarbij de gamba af en toe aanhaakt bij de begeleiding, maar ook in het hoge register samenspeelt met de viool. De sonates bevatten zowel Italiaans als Frans getinte delen en laten zo horen dat men in Duitsland van allebei deze stijlen hield. Gambist François Joubert-Caillet nam alle zes de sonates op met zijn ensemble L’Achéron. Dit in wisselende bezettingen opererende gezelschap breekt een lans voor onbekend ­ba­­rokrepertoire, vaak met opzienbarende resultaten. Want Erlebach was niet alleen een productieve, maar ook een zeer originele componist. Net als die van Buxtehude stuitert zijn muziek van het ene idee naar het andere. De uitvoerenden zitten bovendien constant op het puntje van hun stoel te spelen. Geweldige cd.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

PRECIES DE JUISTE STEM

ORIGINELE COMPONIST

49

J.S. BACH

BUXTEHUDE

La Capella Reial de Catalunya, Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall Aliavox (2cd)

Ricercar Consort o.l.v. Philippe Pierlot Mirare VKZ.NL/19232

MEMBRA JESU NOSTRI

MARKUS PASSION

VKZ.NL/19231 BAROK

BAROK

Dat Bach een Markus-Passion schreef weten we, want de tekst is bewaard gebleven. De muziek niet. Maar Bach was een grote hergebruiker van eigen materiaal. Op deze manier zou de Markus-Passion dus te reconstrueren moeten zijn, als de tekst past op andere vocale muziek van Bach. Er zijn veel reconstructies, ook op cd, maar die zijn niet eensluidend. Jordi Savall kiest, net als veel van zijn collega’s, voor materiaal uit de Trauerode, BWV 198. Ter vergelijking: Ton Koopman liet dit werk bij zijn reconstructie weer totaal links liggen en koos voor andere opties. Savall put ook gretig uit de Matthäus-Passion: geen complete aria’s, maar wel delen uit de evangelietekst en de turbae (volkskoren).

Vaak zijn dat maar een aantal maten achter elkaar die dan net iets anders worden geïnstrumenteerd en een andere toonsoort krijgen. Het is heel subtiel gedaan, maar ja: de Matthäus kennen we zo goed dat je af en toe toch het idee hebt naar twee composities tegelijk te luisteren. Dat doet gelukkig niets af aan deze overtuigende reconstructie. Dé Markus-Passion van Bach bestaat immers niet meer. Savalls uitvoering is warm van klank, maar hij schuwt het drama geenszins.

De tijd is allang voorbij dat Dieterich Buxtehude louter werd gezien als componist van orgelmuziek en als voorloper van Bach. Buxtehudes orgelmuziek is natuurlijk fantastisch, maar het overgrote deel van zijn oeuvre bestaat uit vocale werken. De belangstelling daarvoor is de laatste decennia sterk toegenomen en velen zijn inmiddels overtuigd van de hoge kwaliteit van Buxtehudes vocale muziek. Membra Jesu Nostri is zelfs uitgegroeid tot Buxtehudes bekendste werk. De zeven cantates, meditaties over het lichaam van Jezus, zijn voor de lijdenstijd geschreven maar zijn niet zo exclusief aan die periode van het jaar gebonden als de passies van Bach. Er zijn heel wat uitvoeringen op cd verkrijgbaar, zowel met koor als met solistische bezetting. Het Ricercar Consort, specialisten op het gebied van de Duitse barok, komt nu met een prachtige nieuwe versie.

Daarin horen we vijf zangers, onder wie sopraan Maria Keohane en countertenor Carlos Mena, die een perfect ensemble vormen. Vooral de zesde cantate, waarin het hart van Jezus wordt bezongen, is bijzonder omdat Buxtehude daarin vijf gamba’s aan het ensemble toevoegt. Die gamba’s mengen dan weer hemels mooi met de zangers. Het Ricercar Consort levert andermaal een top-cd af.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

OVERTUIGENDE RECONSTRUCTIE

PERFECT ENSEMBLE

PÄRT

BONS

Ensemble Le Nuove Musiche Brilliant Classics VKZ.NL/19204 € 9,99

Jean-Guihen Queyras, Atlas Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard BIS (sacd) VKZ.NL/19215

HEDENDAAGS

HEDENDAAGS

MAGNIFICAT, STABAT MATAR

NOMADEN

€ 23,99

‘Tintinnabuli’ noemt de Estse componist Arvo Pärt (1935) zijn muzikale stijl. Een woord, afgeleid uit het Latijn, dat duidt op klokjes. Het is een eenvoudige stijl die bestaat uit gearpeggieerde drieklanken en diatonische beweging, en veel weg heeft van gregoriaanse kerkmuziek. Niet voor niets worden zijn composities vaak omschreven als neo-spirituele muziek. Zo staan op deze cd zijn Magnificat (1989), Nunc dimittis (2001), de zeven Magnificat-Antiphonen (1991) – wonderlijk genoeg opgenomen als Maria Antifonen – en zijn Stabat Mater (1985).

De eerste drie stukken, grofweg de eerste helft van de cd, bestaan uit koormuziek. De tweede helft omvat het Stabat Mater voor sopraan, alt, tenor en een strijktrio bestaande uit viool, ­altviool en cello. Tussen het ontstaan van het Magnificat en Nunc dimittis zit twaalf jaar tijd, maar de plaatsing achter elkaar sluit perfect aan. Een slimme zet van Ensemble Le Nuove Musiche. Ook de plaatsing van het Stabat Mater na een kleine vijfentwintig minuten koormuziek werkt goed. Het strijktrio geeft precies de goede afwisseling. Het is haast een revelatie die de stemmen de lucht in tilt. Le Nuove Musiche brengt met deze interpretaties van Pärt een klein uur gewijde muziek in huis.

Er is al veel gezegd en geschreven over de compositie Nomaden die Joël Bons voor Jean-Guihen Queyras en het Atlas Ensemble schreef – niet in de laatste plaats omdat Bons eind vorig jaar de prestigieuze ­G rawemeyer Award kreeg voor dit werk. Deze prijs kon niet op een beter moment komen. Onlangs werd immers bekend dat het Nieuw Ensemble, opgericht door onder anderen Bons, ophoudt te bestaan door het intrekken van de subsidies. Ook het Atlas Ensemble kampt met een dito gebrek aan gelden, maar blijft tegen de klippen van de amuzikale beleidsmakers op wel bestaan. Hoe dom en verkeerd het is om deze ensembles om zeep te willen helpen, blijkt niet alleen uit de toekenning van de prijs aan Bons, ook deze semi-liveopname van Nomaden door het Atlas Ensemble en Queyras onder leiding van Ed Spanjaard moet de regenten aan het denken zetten. Het werk dat Bons schreef in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam 2016 is een even doorwrochte als geestige reis langs de eigenheid van de verschillende culturen die in het Atlas Ensemble verenigd zijn. Zonder ergens anekdotisch te worden, vertelt Bons het verhaal van reizigers, vluchtelingen, culturele overeenkomsten en verschillen. In alle opzichten urgente muziek.

JAN NIEUWENHUIS

PAUL JANSSEN

GEWIJDE MUZIEK

50

€ 22,99

€ 22,99

URGENTE MUZIEK

CD-BESPREKINGEN THE OSCILLATING REVENGE OF THE BACKGROUND INSTRUMENTS

Bram van Sambeek, Rick Stotijn e.a.

BIS VKZ.NL/19216 € 22,99

POP

Nieuw verschenen op

BRILLIANT CLASSICS

The Oscillating Revenge of the Background Instruments is de welluidende naam van een nieuw ensemble, bestaande uit Bram van Sambeek op fagot, Rick Stotijn op contrabas, Sven Figee op hammondorgel en Marijn Korff de Gidts achter de drums. Of liever gezegd, de naam van een nieuwe rockband, zoals de groep zichzelf omschrijft. En dat is ook het repertoire: arrangementen van bands als The Doors, Led Zeppelin, Pink Floyd en Metallica. Een klassieke coverband dus. Maar dan wel een bestaande uit musici die hun instrument virtuoos beheersen. Dat hoor je af aan elk lied. Toch ontbreekt er iets. Namelijk dat het instrumentale interpretaties zijn zonder zang. Ze worden nooit de band die ze naspelen. Daardoor ontstaat er een fundamenteel gebrek. Neem Hey You van Pink Floyd, het lied boet in aan kwaliteit doordat de tekst en de klagende stemmen van Roger Waters en David Gilmour ontbreken. Fight Fire with Fire van Metallica kan niet zonder scheurende thrashmetalgitaren. Dan liever toch het origineel. Dat is zonde, want de musici verdienen het om gehoord te worden. Dat tonen ze wel. Het kwartet heeft zeker potentie als band, maar dan liever een volgende plaat vol eigen nummers.

Monteverdi

Madrigali Libri I-IX Complete Madrigals Le Nuove Musiche Krijn Koetsveld

12CD 95661

Mozart Operas

VIRTUOZENBAND

Le Nozze Di Figaro, Don Giovanni, Così Fan Tutte, Die Zauberflöte Sigiswald Kuijken conductor

12CD 95933

JAN NIEUWENHUIS

Anthology of the recorder

LISZT

Musik für Blockflöte

SARDANAPALO; MAZEPPA Joyce El-Khoury e.a.

Staatskapelle Weimar o.l.v. Kirill Karabits Audite VKZ.NL/19217

26CD 95799

€ 22,99

OPERA Een onvoltooid gebleven opera van Liszt - daar ga je even voor zitten.

Niet het jeugdige Don Sanche, dat eerder op cd verscheen, maar ­Sardanapalo, waaraan Liszt 110 pagina’s in een schetsboek spendeerde voordat hij in 1852 het bijltje erbij neergooide. Schetsen - het gaat dus om een reconstructie, want alleen de vocale partijen zijn genoteerd, samen met een soort piano-uittreksel. De Britse musicoloog David Trippett vervaardigde er een speelklare partituur van, zodat we nu de eerste akte bezitten.

Het libretto is gebaseerd op een tragedie van George Byron die zich afspeelt ten tijde van de oude Assyriërs. Voor de instrumentatie ging Trippett te rade bij een ouverture die hier eveneens wordt gespeeld, Mazeppa. Het is een machtig mooie surroundopname van de ­Staatskapelle Weimar, waarbij je op het puntje van je stoel zit. De fraaie klankkleuren zijn handig benut in de opera, al had het wat minder uitbundig gekund, want nu weet je nauwelijks wat wel en niet authentiek is. Een en al Liszt is het wel, deze zeventien nummers korte opera.

Hoogst vermakelijke muziek, die bij voltooiing vast nog gepolijster was geworden. Zo krijg je een aardige indruk van wat de ijverige pianovirtuoos naast zijn vele optredens bezighield.

HOOGST VERMAKELIJK

JOS VAN DER ZANDEN

French Piano Concertos

Boieldieu, Chaminade, Fauré, Hahn, Milhaud, Ravel and many more...

12CD 95899

Virtuoso Piano Etudes

Alkan, Brahms, Casella , Chopin, Gulda, Hummel, Liszt and many more...

22CD 95571

www.brilliantclassics.com

51

PIATTI, DALL’ABACO SEQUENTIA!

Sinds 1999 gaan cd’s en livemuziek hand in hand bij Bruno Klas-

CAPRICES JOACHIM EIJLANDER NAVIS CLASSICS VKZ.NL/19256 € 22,99

siek. Kom eens naar Haarlem en ontdek niet alleen een van de grootste collecties klassieke cd’s van Nederland, maar geniet ook van de door ons georganiseerde concerten in de Doopsgezinde kerk (www.haarlemklassiek.nl).

Op vrijdag 12 april spelen cellist Joachim Eijlander en organist Aart Bergwerff werken van Piatti en Dall’Abaco voor cello en kistorgel, het repertoire van Eijlanders album Sequentia. Maar ook Bach komt om de

De gepassioneerde cellist Joachim Eijlander zoekt voortdurend nieuwe

hoek kijken. De webshop www.brunoklassiek.nl is recent

wegen. Hij kwam na zijn geslaagde Bachsuiteavontuur Joseph Dall’Abaco

volledig en innovatief vernieuwd (alles is gelinkt!).

(1710-1802) en Alfredo Piatti (1822-1901) op het spoor. Met verve speelt hij de wat sfeer betreft barokke, maar zeer afwisselende caprices van ­Dall’Abaco geheel in stijl, de ene keer lyrisch en dan weer virtuoos. Die van Piatti, een soort Paganini voor de cello, zijn moderner en ook technisch veeleisender. Indrukwekkende cd. Ik kijk dan ook uit naar het concert met onder meer Piatti’s bewerkingen voor cello en kistorgel van Bachs solosuites. Meer informatie via www.haarlemklassiek.nl en kaartverkoop via www.brunoklassiek.nl. Mis het niet!

BRUNO KLASSIEK

Bruno Truyens

Gierstraat 50, Haarlem Tel. 023 5323240 www.brunoklassiek.nl

J.S. BACH THE FRENCH SUITES

CD-Artline is al meer dan 25 jaar een fami-

MURRAY PERAHIA DEUTSCHE GRAMMOPHON VKZ.NL/19258 € 15,00

liebedrijf met een bekende naam in Driebergen, en via de website www.cdendvd-klassiek.nl ook ver daarbuiten. Kom heerlijk snuffelen in de zeer ruime collectie klassiek, pop, jazz, blues, Nederlandse en wereldmuziek, dvd’s met blockbusters, arthousefilms en tv-series – nu ook met een uitgebreide, zorgvuldig gecontroleerde voorraad tweedehands in alle genres, tegen concurrerende prijzen. Of laat u adviseren door een van onze erva-

Na 43 jaar voor Sony te hebben opgenomen is Murray Perahia overgelopen

ren medewerk(st)ers. Is er iets even niet op voorraad, dan

naar Deutsche Grammophon. De eerste proeve van hun samenwerking was

bestellen wij dat uiteraard graag voor u. Kunt u niet naar de

meteen een schot in de roos. Sinds de Amerikaanse pianist in 1992 werd

winkel komen, bellen mag ook. Vanaf € 20,- verzenden wij

geplaagd door een duimblessure en daardoor jarenlang zelfs niet kon

gratis! Wij accepteren de Nationale EntertainmentCard en

optreden, heeft hij steeds weer troost gevonden bij Bach. Diens muziek

ook VVV-bonnen en -cards.

heeft zich als het ware in zijn genen genesteld. Perahia speelt de zes Franse suites met een ideale synthese van kleuren en lijnen. De piano is bij hem geen surrogaat van het klavecimbel. Hij benut de mogelijkheden van het moderne instrument in een licht en helder spel van klank en beweging.

CD-ARTLINE Traaij 1-c, Driebergen-Rijsenburg Tel. 0343 521532 www.cdendvd-klassiek.nl

52

Hans en Marcel Verdurmen

SMETANA STRIJKKWARTETTEN

Boekhandel Het Colofon is gevestigd in de Arnhemse Bak-

PAVEL HAAS QUARTET SUPRAHON VKZ.NL/19257 € 23,99

kerstraat 56, het voormalige pand van Houtbrox en de vroegere Palacebioscoop. Gestart in augustus 2014 met zestig oude deuren op schragen en heel veel voordeelboeken is Het Colofon inmiddels uitgegroeid tot een complete boekhandel met een grote collectie nieuwe boeken en een uitgebreide afdeling tweedehands- en voordeelboeken. Het Colofon heeft ook een grote afdeling klassieke muziek. Laat je verrassen door onze omvangrijke en bijzon-

In het geweld van de vele ‘grote, geweldige uitgaven’ is deze cd een beetje

dere collectie. Het Colofon is een grote winkel (850m2)

ondergesneeuwd… Deze opname is nu drie jaar oud en door de meeste

waar veel mogelijk is. Er zijn regelmatig concerten en optre-

muziekliefhebbers helaas alweer vergeten. Ten onrechte! Wat mij betreft is

dens: klassiek, jazz en populair, theater, lezingen en verga-

dit de mooiste uitvoering van Smetana’s strijkkwartetten. De musici van het

deringen. Het Colofon is nog altijd in ontwikkeling en is

Pavel Haas Quartet spelen deze voor hen ‘inheemse’ kwartetten stoutmoe-

nooit af. Kom je verbazen!

dig, sterk en met veel passie. Feilloos wordt de sfeer van deze stukken getroffen en duidelijk gemaakt dat Smetana waarlijk een soort symfonische’ muziek voor strijkkwartet heeft geschreven. Het zal u niet meevallen om een hartverscheurender, gedurfder en dwingender opname te vinden.

Peter Vijfvinkel

HET COLOFON Bakkerstraat 56, Arnhem Tel. 026 3703508 www.hetcolofon.nl

RAVEL, TEN HOLT e.a.

STUDIO 2

Sinds juli 2018 heeft Boekhandel Dominica-

FUSE FUSEMUSIC VKZ.NL/19259 € 20,99

nen een nieuwe ­muziekafdeling. De nieuwe vloer bevindt zich op hoogte en biedt een schitterend uitzicht op het middenschip van de kerk en de dertiende-eeuwse muurschildering. Onder het eeuwenoude bogenplafond vindt u een uitgebreide collectie klassieke muziek, nieuw en tweedehands, popmuziek en jazz. We hebben een ruime collectie vinyl in alle genres én u kunt bij ons ook terecht voor documentaires en arthousefilm. Kom snuffelen in ons boeken- en muziekaanbod of

Fuse is bekend geworden als huisband van Podium Witteman, maar die

bezoek een van de vele concerten en lezingen in onze

activiteit dekt de lading allang niet meer. Het ensemble is inmiddels een

boekhandel.

synoniem geworden voor muzikaal avontuur. Als je op één album Simeon ten Holt, Thelonious Monk, Bach, Ravel en Ligeti in je eigen stijl strak in het gareel weet te houden, en het album toch laat sprankelen van spelplezier en finesse, dan doe je iets heel bijzonders! De enorme ervaring in live- en studio-optredens maakt Fuse tot een van de aantrekkelijkste muzikale groepen van dit moment. Het ensemble toert momenteel door het land, dus grijp je kans en ga ze zien.

BOEKHANDEL DOMINICANEN

Danny Rossell

Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043 4100010 www.libris.nl/contact/dominicanen

53

KLASSIEKE HET RECITAL Stel je voor. Je gaat naar school en je zit

grootste zorg is dan dat ik het goed wil

in je eentje of met z’n tweeën in de klas.

doen voor de musici. Maar ik had bal

Dat is wel wat anders dan met z’n

met het orkest en de zaal.

dertigen.*

Het is dezelfde spanning als jouw

Een recital is een concert of een cd-op-

spreekbeurt voor de klas, je opstel,

name waarbij een musicus solo speelt of

spelen in de slotmusical. Je loopt altijd

met z’n tweeën: piano met zang, viool,

risico, maar zonder risico geen… ja geen…

altviool, cello, hobo, klarinet of fagot.

nou ja… dan is het allemaal zo niks.

Dat is heel wat anders dan spelen in een symfonieorkest.

In je eentje spelen of in een symfonieorkest heeft voordelen en nadelen.

Mail mij 3 voordelen en 3 nadelen. Musici kunnen, mogen, moeten ook mailen met hun ervaringen. Ik verloot een pakketje

e.a.

GRIEG, SCHUMANN NS O TI CHOPIN EVOCA .

DANIIL TRIFONOV e.a PHON (2CD) DEUTSCHE GRAMMO 99 26, € VKZ.NL/17651

ALONE BILL EVANS

VERVE VKZ.NL/19253 € 10,99

54

cd’s onder de originele inzendingen.

Je loopt altijd risico, maar zonder risico geen…

Discretie verzekerd.

Je zal maar alleen op reis gaan samen

Klassiek

met de partita’s van Bach. Of met piano-

Cd: Dance! Huijnen & Grotenhuis.

solostukken.

Met z’n tweeën. Viool en accordeon.

Niemand om tegen te mopperen of om

Deze cd kies ik omdat ik de combinatie

mee te lachen. De hele verantwoorde-

zo bijzonder vind.

lijkheid is voor jezelf. Ik heb daar grote

Zij spelen bewerkingen van onder

bewondering voor.

anderen Bartók, Dvorák, Brahms en

Maar solist bij een groot orkest geeft

Piazzolla.

ook zo z’n spanningen.

De accordeon heb ik in mijn hart geslo-

Mijn eerste keer in de Berliner Philhar-

ten door Harry Moten, de Grote Grijze

monie in Duitsland als verteller (in het

Geitenbreier uit De Film van Ome Wil-

Duits) met symfonieorkest met mijn

lem. Harry was een groot Bachliefheb-

verhaal Der kleine Mummummum auf

ber. Hij heeft uren en uren uitgevogeld

der Suche nach dem Rhythmus: ik stond

hoe je je vingers op de toetsen en de

bij het openingsnummer aan de zijkant

knoppen van de accordeon moet zet-

en dacht in een flits: ‘Weet je wat? Ik

ten (de vingerzetting) om Bach zo

ga gewoon flauwvallen en daarná

getrouw mogelijk te laten klinken. Ik

zeggen dat ik het zo goed kende.’ Het

kwam een keer bij hem en hij zat in z’n

liep goed af, hoor.

eentje boven aan de trap met zijn

In februari deed ik als verteller 9 con-

accordeon. Ik stond een half uur bene-

certen met mijn verhaal Mozart, je zal

den met gepaste eerbied te luisteren

maar een wonderkind zijn met Het

hoe deze man aan het werk was, pas

Gelders Orkest, zestig musici. Mijn

daarna ging ik naar boven. Hij heeft er

KinderZAKEN ...voor kinderen en andere volwassenen

een mooie lp van gemaakt (zo’n zwarte pannekoek. Vinyl).

Huijnen & Grotenhuis. Wat mengen de instrumenten mooi in #2. Ai, de donkere deken van #8. En de beide dames binden met Piazzolla een touwtje om mijn hart.

Cd: Chopin Evocations. Daniil Trifonov.

Op deze dubbel-cd hoor je de zwartwit- met-pedalen-klavier-Leeuw zowel solo als met orkest.

In 3 woorden: parelen, parelen, parelen.

Ademloos geluisterd.

De variaties in de solostukken op een aria uit de opera Don Giovanni (Mozart).

Wat een verschillende sferen. Cd 1 #7.

Angstwekkend virtuoos. Hij roept beel-

Bill Evans

den, gevoelens en herinneringen (Evocations) op aan Chopin. Een ware ode aan Chopin.

In de verstilde stukken lijkt Trifonov op

Ik wil jullie ook graag wijzen op de duet-

Iedere mailer krijgt de

Bill Evans.

cd’s die Bill Evans samen met zanger

intussen fel begeerde KKZ

Tony Bennett maakte. Bennett is nu 92

‘Zeg Edwin, beantwoord je altijd elke

Jazz

jaar en treedt nog steeds op. Zingen

mail?’ ‘Jazeker wel! Probeer mij maar

Cd: Bill Evans. Alone

houdt je jong.

te betrappen.’

Alleen.

Zanger Bobby McFerrin geeft solocon-

Op #1 aaien zijn fluwelen handen je oren.

certen. Zowel klassiek (Bach) als jazz.

Wie is de oudste én wie de jongste mailer?

Hier lijkt Bill Evans op Trifonov.

Een grootmeester. Opzoeken!

Die stuur ik een cd.

Op 3 minuten de blokakkoorden, dat wil

Ik zadel weer mijn stokpaardje voor je

Stuur je een fotootje op van jou met je

zeggen met volle handen op de toetsen.

op: ga lekker muziek maken, zingen, het

accordeon?

Dit zijn de momenten dat ik een Kleenex-

geeft je een leven lang plezier. Je hoeft

Docenten: foto’s met instrument en

kind ** ben.

niet hoor, ‘t is alleen maar een suggestie.

leerling zijn ook welkom.***

Als je ooit op de (school)bank zit met de

Ik ken overbelaste meesters en juffen die

ruggen naar elkaar kun je niet anders dan

zeggen dat hun werk vol te houden is

je omdraaien en verliefd naar elkaar kijken.

omdat ze 1x per week ’s avonds heerlijk

Een muzikaal recept voor alle leeftijden.

muziek maken en in een bandje spelen.*

Dit is een cd waarbij je niet denkt: wanneer komt de bas of het slagwerk?

konde

edwinrutten@edwinrutten.nl

Nou dag!

Edwin Rutten

PPS. Wanneer wordt het werk van meesters en juffen nou eens in daden op waarde geschat door de politiek?

PS. Zacht papiertje voor warme tranen.

PPS. Tis niet een kwestie van durven maar van doen.

55

LEDENNIEUWS

MAAK KANS OP 4 X 2 KAARTEN VOOR DE CONCERTEN 'MOZART IN ZUTPHEN' VAN 23 T/M 26 MEI A.S. HOE OUD WAS MOZART TOEN HIJ ZIJN EERSTE MIS SCHREEF? Stuur uw oplossing met volledige naam- en adresgegevens naar: info@klassiekezaken.nl voor 22 april a.s. en maak kans op 4 x 2 kaarten.

Voor elk concert worden er 1 x 2 kaarten verloot.

MAAK KANS OP 2 X 2 KAARTEN VOOR HET CASUAL CLASSICS CONCERT OP 12 APRIL A.S. Maak kans op vrijkaarten door het juiste antwoord op de volgende vraag voor 8 april te mailen naar win@muziekgebouweindhoven.nl: TIJL UILENSPIEGEL HAD EEN GOEDMOEDIGE DIKKE VRIEND. HOE HEETTE DEZE VRIEND?

HET KLASSIEKE SEIZOEN 19/20 KOOP NU TICKETS 56

FILIPPINE

5 drumstel

15 houten slaginstrument

6 zonder grondtoon

16 vibrerende toon

7 wiegeliedje

17 toetsinstrument

PUZZEL

8 langzaam en rustig (muziek)

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters. Bij juiste invulling leest u in de gearceerde kolom de oplossing.

9 traditioneel 1. ruimte waarin concerten worden gegeven

1

2. bedreven musicus

8

2

3. letterlijk betekent dit zacht-hard

3 4 5

6. zonder grondtoon 7. wiegeliedje 8. langzaam en rustig (muziek)

3

8

2

1

11

15

4. ingehouden (muz.)

5. drumstel

12

9

8

5

14

11

2

6

11

6

10. toonafstand

15

14. alleenzang 15. houten slaginstrument

11

16. vibrerende toon

2

4

11

1

2

14

15

5

6

5

15

8

14

3

2

14 1 15

14

3

11

1

10

13

2

4

9

11

5

1

17

12

1

15

13 15 16

15

15

7

12

17. toetsinstrument

3

5 3

5

8

11. instrumentaal muziekstuk

13. snaarinstrument

10

1

7

9. traditioneel

9 10

15

13

6 7

12. vierstemmig muziekstuk

3

14

9

8

6

11

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

1 concertz to, 5 slagw 9 klassiek 13 harp, 1

OPSTUREN NAAR

PRIJSWINNAARS

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor

Naam Plaats H. Stinis LEEUWARDEN Paula Konings COEVORDEN Janny Koremans SOEST Mark Robin HAASTRECHT Mw. N.M. Bezuijen BARNEVELD Emmy Twigt VLAARDINGEN Dijkstra Kamphuis AMSTELVEEN S. Agterberg-Hendriks UTRECHT F.C.T. Molsen-Lodder ROTTERDAM F.B. Willers ELBURG

22 april 2019 naar: Klassieke Z ­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­info@klassiekezaken.nl.

14

Onder de goede inzenders worden 10 cd’s Stravinsky Revueltas o.l.v. Gustavo Dudamel verloot.

contrabas

De prijswinnaars ­ ntvangen de cd o Gypsy Baroque door Il Suonar Parlante Orchestra.

Oplossing Onzinzinnen-puzzel Klassieke Zaken nr. 1: ALTVIOOL

57

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

FRANEKER Mollema Music World Voorstraat 11 / 0517-382820 www.mollemamusicworld.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

AMSTELVEEN Boekhandel Venstra Stadsplein 102 A / 020-641 9880 www.boekhandelvenstra.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Van der Heijde Boeken/Donner Coolsingel 119 / 010-412 1900 www.vdhbladmuziek.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

SANTPOORT Bredero Boeken Hoofdstraat 234 / 023-538 2061 www.libris.nl/bredero

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl

BEEK Muziekland Wethouder Sangersstraat 234 / 046-437 8040 www.makadobeek.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

BILTHOVEN Bilthovense Boekhandel Julianalaan 1 / 030-228 1014 www.libris.nl/bilthoven

HOOGEZAND Evelyn Novacek Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl

UTRECHT Broese Boekverkopers Stadhuisbrug 5 / 030-2335200 www.libris.nl/broese

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40 / 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

‘S-HERTOGENBOSCH Boekhandel Adr. Heinen Kerkstraat 27 / 073-3020100 www.heinen.nl

VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25-29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 www.boekhandelpettinga.nl

DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

WINSCHOTEN Hekman Muziek BV Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Klassiek.nl Webwinkel / 058-2948700 www.klassiek.nl

ZEIST Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 3033 www.libris.nl/kramer-vandoorn

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

DRIEBERGEN CD ARTLINE Traaij 49 / 0343-521532 www.cdendvd.nl EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl

ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net

Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl ZWIJNDRECHT Plantage Hyperion Hof van Holland 63 / 078-6208176 www.plantagehyperion.nl

Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.

58

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

49,99 CLUBLEDEN

* 99 29, 7CD

EEN MEESTERLIJK ALTERNATIEF VOOR DE MATTHÄUS-PASSION

49,99

34,99 7CD

Als de passietijd en de paasdagen naderen begint menig Nederlands muziekhart sneller te kloppen. Het is dan immers tijd voor de Matthäus-Passion, en een Pasen zonder de Matthäus-Passion gehoord te hebben is nu eenmaal ondraaglijk. Het heeft alles met de aan het begin van de vorige eeuw in Nederland gegroeide Matthäustraditie te maken, want er is meer, veel meer ongelooflijk mooie passie- en paasmuziek geschreven in de barok. Dat bewijst deze prachtige box met zeven cd’s vol meesterlijke muziek die verbonden is met de lijdenstijd en de wederopstanding van Christus. Heinrich Schütz’s Sieben Worte, het prachtige Membra Jesu Nostri van Dietrich Buxtehude en aangrijpende werken van onder anderen Telemann, Scheidemann, Pachelbel en Tunder. En uiteindelijk ontbreekt Bach uiteraard ook niet. Naast drie even mooie als passende cantates bevat de box die andere passie van Bach, de Johannes-Passion, in een spannende live-uitvoering onder leiding van Guy van Waas.

Korter, feller en dramatischer dan de Matthäus-Passion, maar min-

SCHÜTZ, TUNDER e.a.

GERMAN BAROQUE SACRED MUSIC PASSION-RESURRECTION DIVERSE UITVOERENDEN RICERCAR 5400439003446 (7CD)

stens zo indrukwekkend. Ja, met deze box in huis kan de ­Matthäus-Passion best een jaartje wachten.

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.

WORDT U AANGEBODEN DOOR

*

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019

2

MAARTEN ENGELTJES Vergeten aria's

Lang Lang Eerste liefde

Ragazze Quartet speelt Bartók