Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019
2
MAARTEN ENGELTJES Vergeten aria's
Lang Lang Eerste liefde
Ragazze Quartet speelt Bartók
EXCLUSIEVE AANBIEDING
* 99 14 ,
Foto: Sergey Shoulga
24,99
EEN DAGBOEK VAN ANGST, HOOP EN VERLANGEN De Pools-Joodse Rus Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) is nog steeds niet zo bekend als zijn werk eigenlijk verdient. Dmitri Sjostakovitsj rekende hem tot een van de zeer weinige tijdgenoten die hij kon waarderen en hij hielp Weinberg, die in 1939 na de Duitse invasie uit Polen naar Rusland vluchtte, in 1943 ook aan een goed onderdak in Moskou. Net als Sjostakovitsj zou Weinberg een groot deel van zijn leven problemen houden met de autoriteiten. In 1968 schreef hij zijn 24 preludes voor cello solo voor Mstislav Rostropovitsj. Korte, suggestieve, haast aforistische werken die vele hints in zich droegen waar de machthebbers aanstoot aan zouden kunnen nemen. Vandaar dat Rostropovitsj de werken nimmer durfde te spelen. Violist Gidon Kremer heeft deze moderne Russische cellobijbel nu bewerkt voor viool en op zijn eigen magistrale wijze opgenomen. De 24 preludes zijn ook op viool even beklemmend als ontroerend en vormen een schitterend dagboek van angst, hoop en verlangen. Een verzameling miniaturen die weleens de twintigste-eeuwse evenknie zou kunnen worden van Paganini’s beroemde Caprices.
WEINBERG 24 PRELUDES FOR VIOLIN SOLO GIDON KREMER ACCENTUS MUSIC 4260234831856
Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de Âcomplete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.
3
DEZE MAAND COLOFON 39E JAARGANG, NUMMER 2 - APRIL 2019 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever
Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres). T: 035-6229370 E: info@klassiekezaken.nl HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen
Foto: Hans van der Woerd
Platenbon, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte
MAARTEN ENGELTJES 6
Foto: Gregor Hohenberg & Burö Dirk Rudolp
Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale
LANG LANG 16
AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Hans Heg, Paul Janssen, Frans Jansen, Myrthe Meester, Jan Nieuwenhuis, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Jeroen Smits, Eddie Vetter, Jos van der Zanden, Noortje Zanen EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Robin Haarbosch COVERFOTO Hans van der Woerd KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 30.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden. LEDENADMINISTRATIE BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief). Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van 08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl STOPZETTEN LIDMAATSCHAP schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden. Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.
Foto: Juri Hiensch
verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.
geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies! Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.
JODIE DEVOS 30
Foto: Rahi Rezvani
De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend
GIOVANNI SOLLIMA 20
Foto: Marco Borggreve
Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend
© 2019 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP. Het volgende magazine verschijnt: 24 mei 2019.
4
JOEP BEVING 32
VAN DE REDACTIE
EN VERDER 3
Weinberg Een dagboek van angst, hoop
en verlangen
10 Calefax Purcell in een teletijdmachine 11
Tavener Een firmament vol schoonheid en
liefde 60 Alternatief voor de Matthäus-Passion INHOUD 6
Maarten Engeltjes Forgotten Arias
Foto: Maarten van Haaff
AANBIEDINGEN
NIEUW!
14 Dussek De eerste romanticus 16 De eerste liefde van Lang Lang 18 Calefax Dido & Aeneazz 20 Muzikale duizendpoot Giovanni Sollima 25 Ragazze Quartet zet Bartók op de kaart
FREDERIKE BERNTSEN
Nieuw in Klassieke Zaken: de rubriek ‘In gesprek met’, waarin met een bekende uit het veld gesproken wordt over zijn of
26 Mozart in Zutphen
haar passie voor de muziek. In de eerste aflevering gaat
28 Ludovico Einaudi Seven Days Walking
Noortje Zanen in gesprek met Hans van den Boom over zijn
30 Jodie Devos brengt hommage aan Offenbach 32 Henosis volgens Joep Beving
muzikale universum en hoe hij daarin terecht is gekomen. Waar moeten we volgens Van den Boom naar luisteren? Nog meer nieuws: ‘Jazz’. Vanaf deze aflevering zal ruimte gemaakt worden voor jazz en wereldmuziek, een rubriek
RUBRIEKEN 4 Colofon 5
Van de redactie
12 In gesprek met 13 Berichten
die Mischa Andriessen voor zijn rekening neemt. Hij doet verslag van het wel en wee in de jazz- en wereldmuziekscene, speurt naar de beste cd’s en geeft zijn kijk op oude gewoonten en nieuwe ontwikkelingen.
Paasgeschenk
34 Componist 37 Jazz 38 Hans Hegs column
En: in de voorjaarscampagne van Aangenaam Klassiek ontvangt u tussen 29 maart en 21 april een uniek paasgeschenk bij aankoop van een willekeurige uitgave.
40 De beste klassieke cd’s
Op deze geschenk-cd zijn Ton Koopman en zijn Amsterdam
52 Aanbevolen door
Baroque Orchestra te horen in een deel Händel: Risorga il
54 Klassieke Kinderzaken 57 Puzzel 58 Klassieke Zaken Specialisten
mondo uit La Resurrezione. Ensemble Resonanz buigt zich over Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze van Haydn en Reinbert de Leeuw werkt samen met Collegium Vocale Gent in Liszts Via Crucis. Dit is slechts een greep, op
OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING
pagina 24 staan de tien cd’s afgebeeld waarvan de tracks op de geschenk-cd afkomstig zijn.
GRATIS CD verkrijgbaar tussen 29 maart en 21 april bij een willekeurige aankoop OP = OP!
5
COVERINTERVIEW
M A A R TE N E N G E LTJ E S
BACH VOOR LIEF EN NIEUWE Door Noortje Zanen
6
HEBBERS LUISTERAARS ik ben heel tevreden met het eindresultaat. Geweldig toch, dat Sony mijn album heeft uitgegeven? En we zijn al druk bezig met het plannen van de Countertenor Maarten Engeltjes
volgende cd.”
richtte in 2017 zijn eigen barokensemble PRJCT Amsterdam
De release van het eerste album is een
op. Na een flitsende start met het
mooie beloning voor het harde werken
aangrijpende programma Stabat
van de afgelopen jaren. De belangrijkste
Mater trok het ensemble opnieuw
motivatie om een eigen barokensemble
volle zalen met Virtuoso! en Vergeten
op te richten was tweeledig. “Ik heb
aria’s. Een gedeelte van dat laatste
zoveel ideeën voor mooie programma’s
programma staat op de eerste cd van
waarmee ik zowel muziekkenners als
het veelbelovende ensemble.
nieuw publiek wil verrassen. Ik vind dat er echt iets moet gebeuren op het
De cd-presentatie van het album For-
gebied van programmering. Er zijn nog
gotten Arias vond plaats op 18 februari
veel jonge mensen te winnen voor klas-
bij Sony Music op de twaalfde verdie-
sieke muziek, maar dan moeten we wel
ping van de A’DAM Toren. Een dag later
nieuwe dingen durven doen. In eerste
vertelt Maarten Engeltjes enthousiast
instantie heb ik geprobeerd om mijn
over deze feestelijke avond aan het IJ.
plannen voor te leggen aan verschil-
“Ik heb alle opnames en de teksten van
lende orkesten waar ik vaak mee heb
het cd-boekje uiteraard al talloze keren
samengewerkt. Maar toen dat steeds op
beluisterd en kritisch doorgelezen, maar
niets uitliep besloot ik dat ik het best een
gisteren heb ik eindelijk het eerste
eigen ensemble kon oprichten. Mijn
fysieke exemplaar van de cd ontvan-
motivatie om dat te doen werd nog
gen. Dat was een bijzonder moment en
versterkt door het idee dat ik zo ook een mooie kans kan bieden aan jonge, talentvolle musici die elders achteraan
‘Een feest der herkenning’
zitten en tutti-partijen spelen, maar die bij mij een belangrijke stem krijgen. Inmiddels bestaat het ensemble ruim anderhalf jaar, en als ik naar onze
Foto’s: Hans van der Woerd
cd-opname luister dan ben ik trots op het resultaat. Het klinkt gewoon ontzettend goed, dat mag ik toch wel Lees verder op pagina 8
7
zeggen?”, zegt Engeltjes met een tevreden grijns. “Als iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt, dan ontstaat er een bijzondere dynamiek.” De kern van PRJCT Amsterdam bestaat uit een vaste groep van iets minder dan tien musici. “Ik zou die groep het liefst uitbreiden, maar omdat ik nog niet zoveel speelbeurten kan aanbieden is het lastig om iedere keer met precies dezelfde mensen te werken. Soms moeten mijn musici voorrang geven aan tournees met andere orkesten. De valkuil van het huidige subsidiesysteem is volgens mij het vasthouden aan dat vaste aantal concerten per jaar. Om zo’n veertig à vijftig concerten per seizoen te kunnen realiseren ontkomen de meeste gezelschappen er niet aan om weleens concessies te doen aan de inhoud van de programma’s. Want niet alle zalen durven unieke programma’s te verkopen. Zo klinken altijd weer dezelfde meesterwerken, en cross-overprojecten zijn ook heel populair. Ik wil met PRJCT Amsterdam geen concessies doen, dus voorlopig zullen we zo’n twee à drie projecten per jaar organiseren met een reeks concerten in Nederland en in het buitenland.’ “Natuurlijk zou ik wel meer willen doen, maar eerst moet de organisatie van mijn ensemble rendabel zijn. Tot nu toe heb ik alles zelf gedaan, samen met twee vrijwilligers: twee succesvolle vrouwen die na een geslaagde carrière inmiddels met pensioen zijn en die gewend zijn om tachtig uur per week te werken. Ik ben hen uiteraard zeer dankbaar, maar de organisatie kan niet altijd blijven leunen op vrijwilligers. Een sterk punt is dat onze concerten heel goed verkopen, maar dat leverde tot nu toe nog niet genoeg op om een zakelijk leider aan te stellen. Mede dankzij de steun van de stichting Amerborg is dit heel recentelijk wél gelukt. We hebben gekozen voor iemand die in deeltijd al
8
breed mogelijk kleurenpalet. De instru-
‘Ik wil zowel muziekkenners als nieuw publiek verrassen’
mentatie is heel contrastrijk, met solo’s voor diverse instrumenten, zoals traverso, hobo en violoncello piccolo. Iedereen die deze muziek voor het eerst hoort zal zich verwonderen over de enorme emotionele lading.” Nu de eerste cd van PRJCT Amsterdam een feit is kan Engeltjes verder met de voorbereidingen van de nieuwe projecten. “In mei 2020 ga ik samen met Andreas Scholl duetten van Purcell
voor een andere club werkt. Zo hoop ik
zingen, onder andere in het Muziekge-
ook zakelijk gezien vernieuwend te zijn:
bouw aan ’t IJ. Uiteraard zal ik het
we delen de overhead, we creëren de
programma weer een special touch
mogelijkheid tot kruisbestuiving en onze
geven waarmee ik nieuw publiek naar
zakelijk leider heeft dankzij de combina-
de concertzaal wil trekken, maar ik kan
tie van twee banen een goed salaris. Een
nog niet verklappen wat ik van plan
win-winsituatie voor alle betrokkenen!”
ben. Dit najaar doen we eerst nog een project samen met Andreas Wolff met
Maarten Engeltjes heeft voor het eer-
werken van Bach en Buxtehude. Een
ste album van PRJCT Amsterdam elf
prachtig programma dat we gaan
aria’s en twee instrumentale sinfonia’s
opnemen voor ons tweede album bij
verzameld uit de geestelijke cantates
Sony Classical.”
van Johann Sebastian Bach, een gedeelte van het programma Vergeten
WWW.PRJCT.AMSTERDAM
aria’s dat dit seizoen in diverse concertzalen heeft geklonken. “Het is een titel met een knipoog, want deze aria’s zijn natuurlijk niet allemaal vergeten. Maar deze wonderschone parels spelen slechts een kleine rol in het gigantische oeuvre van Bach, ze zijn ontsnapt aan onze aandacht. Voor liefhebbers van Bach is het een feest der herkenning, maar ik hoop ook nieuwe luisteraars te bereiken die waarschijnlijk niet zo snel naar een volledige cantate zullen gaan luisteren. Het enige wat ik kan doen zonder aan inhoud in te boeten is deze aria’s losweken van het raamwerk van de cantate. De aria’s krijgen zo een tijdlozer karakter en de schoonheid en de kracht van de muziek zijn nu belangrijker dan de religieuze context van Bachs opdrachtgevers. Ik heb bewust geen tekstuele samenhang aangebracht in mijn selectie, maar ik heb aria’s verzameld die muzi-
J.S. BACH FORGOTTEN ARIAS MAARTEN ENGELTJES, PRJCT AMSTERDAM SONY VKZ.NL/19249 € 23,99
kaal goed bij elkaar passen, met een zo
9
Foto: Bowie Verschuuren
AANBIEDING
24,99
16,99 24,99
PURCELL IN EEN TELETIJDMACHINE Dido and Aeneas van Henry Purcell is niet alleen de eerste echt suc-
CLUBLEDEN
* 99 14,
cesvolle opera van Engelse bodem, het is ook een meesterwerk dat prachtige, meeslepende stukken als Dido’s lament bevat. Muziek die enerzijds op en top Engels is en anderzijds een universele boodschap en emotie in zich draagt. Vandaar dat het fameuze Nederlandse rietkwintet Calefax het aandurfde om de noten van Purcell geheel naar eigen hand te zetten. Saxofonist Raaf Hekkema bewerkte het een en ander voor de rietblazers en vond in de briljante trompettist Eric Vloeimans een metgezel. Vloeimans kreeg de rol van de Carthaagse koningin Dido toebedeeld en Calefax is de vijfkoppige krijger Aeneas. Op de noten van Purcell, Calefax en Vloeimans, die een aantal eigen composities toevoegde, krijgt de tragische liefdesgeschiedenis een hedendaagse swing. Alsof Purcell in de teletijdmachine is gestapt en Dido and Aeneas een even onmogelijke als aangrijpende affaire tussen koningin Máxima en Vladimir Poetin is geworden. Jazz, barok, klezmer, calypso, hoogstaand rietblaaswerk en de fluwelen noten van Vloeimans ontmoeten elkaar in een rollercoaster die nog steeds even schrijnend mooi is als de opera van Purcell destijds.
Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.
10
DIDO & AENEAZZ CALEFAX, ERIC VLOEIMANS PENTATONE 827949075865
*
AANBIEDING
EEN FIRMAMENT VOL SCHOONHEID EN LIEFDE De Engelse componist Sir John Tavener (1944-2012) heeft zich altijd weinig aangetrokken van hedendaagse stromingen. Zijn habitat was de religie, de kerk, zowel in zijn instrumentale als in zijn vele koorwerken. En als we het over de kerk hebben, hebben we het vooral over de Winchester Cathedral. Hij kwam er graag en hij schreef diverse werken voor het Winchester Cathedral Choir. Al in 1987 componeerde hij God is with us voor tenor en koor. Eerder schreef hij Hymn to the Mother of God en nog in 2011 ging zijn They are all gone into the world of light bij het koor in première. Deze composities zijn met andere meesterlijke en direct aansprekende koorwerken verenigd op de cd Angels met het Winchester Cathe-
24,99
dral Choir in een stralende hoofdrol. En het mag dan religieuze muziek zijn, elke koorliefhebber smelt bij deze klanken. Het is alsof de aloude harmonie der sferen die Plato al naar voren bracht hier fysiek tot klinken komt en het hele firmament laat zingen van schoonheid, barmhartigheid en liefde. Indrukwekkend.
WINCHESTER CATHEDRAL CHOIR O.L.V. ANDREW LUMSDEN HYPERION 0034571282558
CLUBLEDEN
* 99 14, 24,99
16,99
*
Foto: Winchester Cathedral Choir
Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de Âcomplete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.
TAVENER ANGELS
11
IN GESPREK MET
H A NS VA N D E N B O O M
PASSIE VOOR KLASSIEKE MUZIEK Door Noortje Zanen
leven. Ik ben ervan overtuigd dat die een bijdrage levert aan een betere, mooiere
iconen van de klassiekemuziekscene
samenleving. Ze biedt een ontsnap-
in Nederland. Op 1 september 2019
pingsmogelijkheid uit de dagelijkse sores
viert hij samen met het
die mensen uit elkaar drijft, zoals poli-
Concertgebouw de vijfentwintigste verjaardag van het succesvolle en geliefde Zondagochtend Concert, dat hij wekelijks live presenteert op NPO Radio 4. Hoe is zijn passie voor
Foto: Ruud Baan
Hans van den Boom is een van de
tieke meningsverschillen en verschillen tussen rijk en arm en jong en oud. Klassieke muziek verbindt.” “Nieuwe cd’s zouden niet steeds Laredo met alle preludes van deze Russi-
opnieuw de bekende stukken moeten
sche componist. Mijn klasgenoten waren
reproduceren, maar ook een bijdrage
“Ik kom uit een gezin waarin klassieke
óf voor de Beatles óf voor de Rolling
moeten leveren aan de verbreding van
muziek geen enkele rol speelde. Mijn
Stones, maar dat probleem had ik niet,
het repertoire. Zo werd ik laatst aange-
oudere broer en zus draaiden popmuziek
want ik was voor Rachmaninov. Daarmee
naam verrast door een opname van
en daar deed ik als jongste aan mee. Het
was ik natuurlijk wel een buitenbeentje.”
Nicolas Altstaedt die het indringende
klassieke muziek ontstaan?
Celloconcert, opus 43 van Mieczyslaw
is stom toeval dat ik in aanraking ben gekomen met klassieke muziek. Omdat
Van zijn hobby heeft Van den Boom
Weinberg, een vergeten vriend van
mijn vader bij Philips werkte ontving hij
uiteindelijk zijn beroep gemaakt. “Ik ben
Sjostakovitsj, op de plaat heeft gezet.”
een singletje met de afscheidstoespraak
begonnen als radiopresentator voor een
van een vertrekkend directeur. Toen ik die
lokale Amsterdamse nieuwszender. Op
plaat voor het eerst hoorde sloeg bij mij
zondagochtend hadden we wél zendtijd,
de bliksem in. Deze plaat begon met de
maar er was niemand die dan wilde
opening van de Afscheidssymfonie van
werken. En er was eigenlijk ook geen
Joseph Haydn. Ik had nog nooit een
nieuws op zondagochtend. Toen heb ik
orkest gehoord, ik wist niet eens dat dit
gezegd: ik wil die uurtjes wel vullen,
soort muziek bestond. Ik was totaal
maar dan breng ik geen nieuws maar ga
gefascineerd! Vanaf dat moment luis-
ik klassieke muziek laten horen. Ik
terde ik naar klassieke muziek op de radio
draaide plaatjes, kondigde bijzondere concerten aan en nodigde weleens
12
‘Mijn lust en mijn leven’
gasten uit in de studio. Ik vond dit al snel
en nam ik bandjes op. Later, toen ik op de
muziek luisteren was zo veel leuker dan
middelbare school zat, kocht ik zo veel
het presenteren van de waan van de
mogelijk lp’s. Een van mijn allereerste
dag. Op een gegeven moment wist ik het
grote liefdes was Rachmaninov en mijn
zeker: ik moet de klassieke muziek in!
kostbaarste aanschaf was de dubbel-lp
Ook nu het mijn vak is, is klassieke
van de Amerikaanse pianiste Ruth
muziek nog steeds mijn lust en mijn
leuker dan al het werk dat ik door de week moest doen: achter krakers en raadsleden aanhollen. Naar klassieke
SJOSTAKOVITSJ, WEINBERG CELLO CONCERTOS
DEUTSCHES SYMPHONIE-ORCHESTER BERLIN O.L.V. MICHAL NESTEROWICZ CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19264 € 22,99
BERICHTEN
MINIMAL MUSIC FESTIVAL Foto: Marco Borggreve
3 T/M 7 APRIL AMSTERDAM Onder het motto ‘A mind expanding transcendental trip’ vindt in het Muziekgebouw aan ’t IJ van woensdag 3 t/m zondag 7 april 2019 de zesde editie plaats van het Minimal Music Festival. Vijf dagen lang staat het geestverruimende effect van minimal music centraal, met onder andere wereldpremières
DIDO & AENEAZZ VAN CALEFAX EN ERIC VLOEIMANS 7 april t/m 14 juni
van de componisten Kate Moore, Vladimir Mar-
Dido & Aeneazz is een gloednieuwe bewerking van Purcells baroko-
tynov en Joep Franssens, Marokkaanse gna-
pera Dido and Aeneas voor de vijf virtuoze blazers van Calefax en
wa-muziek, elektronische minimal van Donato
trompettist Eric Vloeimans met zijn verleidelijke en wendbare trom-
Dozzy en iconische werken van minimal-
petgeluid. Het neemt de luisteraar vloeiend mee van originele barok
grootheden Terry Riley, Steve Reich en Louis
naar jazz, calypso en klezmermuziek. Dido and Aeneas wordt als een
Andriessen. Daarnaast ook pop-upconcerten,
van Purcells meesterwerken beschouwd en vertelt het verhaal over de
talks, colleges, een workshop, een meditatie-
liefde tussen Dido, de koningin van Carthago, en de Trojaanse held
ruimte en een kunstinstallatie van Joost Rek-
Aeneas, en over Dido’s wanhoop wanneer Aeneas haar verlaat. De
veld. Het festivalprogramma komt mede tot
muziek van Dido & Aeneazz bestaat uit hercomposities van Purcells
stand in samenwerking met het BIMHUIS, De
opera door Raaf Hekkema, in combinatie met nieuw gecomponeerde
School, Red Light Radio, Subbacultcha, Gon-
delen van Eric Vloeimans. In de uitvoering worden Calefax en Vloei-
zo(circus) en Ja Ja Ja Nee Nee Nee.
mans bijgestaan door leden van Vloeimans’ topband Gatecrash: Gulli
Info: www.muziekgebouw.nl/agenda/the-
Gudmundsson (bas) en Jasper van Hulten (drums).
mas/124/Minimal_Music_Festival
Info: www.calefax.nl/projects/dido-aeneazz
OPERADAGEN ROTTERDAM 17 t/m 26 mei Experimenteel, verrassend, met een vleugje humor, maar bovenal van internationale topkwaliteit: dat kenmerkt het nieuwe programma van Operadagen Rotterdam. Van 17 tot en met 26 mei 2019 presenteert het opera- en muziektheaterfestival ruim honderd voorstellingen in de grote theaters en op onverwachte locaties in de stad. Daarnaast wordt het publiek getrakteerd op enkele (wereld)premières, waaronder de moderne dansopera 8: METAMORPHOSIS van Nicole Beutler, de popopera Sylvia van de Belgische regisseur Fabrice Murgia en de wereldberoemde opera Foto: Majnun
Einstein on the Beach van componist Philip Glass, gestoken in een compleet nieuw jasje. Info: www.operadagenrotterdam.nl
13
INTERVIEW
BAR T VA N O O R T
BART VAN OORT EEN LANS VOOR Door Jos van der Zanden
(opus 61) zijn hoogst bijzonder. De binnenstemmen, de dichtheid ervan, zoiets heeft Beethoven alleen in zijn late werken overtroffen. Die was trouwens goed op de hoogte van de muziek van Dussek, hij had alles wat van hem te krijgen was.” Hoeveel sonates schreef Dussek en hoe Als jongeman speelde hij voor
heeft Brilliant Classics ze verdeeld?
stadhouder Willem V in Den Haag.
“Het hangt ervan af hoe je telt. Er zijn er
Vervolgens trok Jan Ladislav Dussek
nogal wat met begeleiding van een viool,
(1760-1812) door heel Europa. Hij wist
dus vioolsonates. Maar solosonates
in de gunst te komen bij koningin
werden ook uitgegeven met een viool-
Marie-Antoinette, speelde samen met
partij: een heer speelde dan met een
Haydn in Londen en componeerde
klavierspelende dame mee. Wij volgden
tussen de bedrijven door tientallen
de editie van Musica Antiqua Bohemica,
pianosonates. Dat hele pakket wordt
dat wil zeggen 29 stuks. Zelf speel ik de
op cd uitgebracht bij Brilliant Classics,
drie sonates opus 10 en toen ik ging
met sommige werken als première.
spitten merkte ik dat ook daar vioolpar-
Initiatiefnemer Bart van Oort breekt
tijen bij bestaan, grappig. Het project
een lans voor deze Bohemer.
nadert voltooiing, er liggen nu zes cd’s
Het schijnt dat hij een van de eerste vroeg-
zomer moet het klaar zijn. Brilliant Clas-
negentiende-eeuwse pianoleeuwen was.
sics is er eigenlijk zijdeling bij betrokken,
Is dat te horen aan zijn muziek?
we hebben er een soort leaseproject van
“Jazeker, hij wordt niet voor niets de
gemaakt. Ik nam zelf het initiatief. Zelf
eerste romanticus genoemd. Als je zijn
speel ik op één cd en voor de andere heb
sonates hoort herken je een duidelijke
ik collegafortepianisten aangezocht uit
ontwikkeling. Sommige zijn romantischer
mijn omgeving. Die liet ik een keuze
dan die van Beethoven. Grote akkoorden,
maken, en uiteindelijk is alles mooi ver-
virtuoze gebaren, oktaveringen, veel
deeld. Als je het centraal regelt, wordt
pedaal, complexiteit van harmonieën -
alles op eenzelfde piano gespeeld. Nu is
ongehoord. Je gelooft gewoon niet dat
er diversiteit.”
het geschreven is in de periode dat Beet-
14
hoven in zijn middenperiode zat. De late
Je bedoelt dat er verschillende fortepia-
sonates van Dussek, zoals opus 77 (L’In-
no’s zijn gebruikt?
vocation) of de Elégie op Louis Ferdinand
“Ja, de klankkleur van elke cd is weer
Foto: Bart van Oort
klaar en er volgen er nog twee. Tegen de
BREEKT DUSSEK
DUSSEK SONATAS OP. 10 & OP. 31 NO. 2, VOL. 1 BART VAN OORT BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/18306 € 9,99
anders. Alle musici (Wolfgang Brunner, Piet Kuijken, Alexei Lubimov, Tuija Hakkila en anderen) kozen hun eigen
derdtallen werden ze naar het continent
instrument en namen hun cd in de
gebracht. De adel bleef nog lang bij het
eigen omgeving op. Met eigen midde-
klavecimbel, maar de fortepiano werd
len, een zelfgekozen opnametechnicus,
meer en meer een bourgeoisiedingetje.
eigen montage en zo. Da’s heel goed
Engelse instrumenten herken je aan de
gegaan, iedereen heeft de techniek
klank, Ze verschilden erg van Weense
volledig professioneel uitbesteed. Zelf
instrumenten. Afgezien van de construc-
speel ik op een Longman Clementi uit
tie – de hamers zitten andersom – heb-
1799 die bij Chris Maene staat. Alexei
ben ze meer kracht, meer attaque, een
[Lubimov, red.] gebruikte hetzelfde
langere toon, en vooral een toon met
instrument, maar met een andere
meer galm, ofwel naklank. De demping
technicus, en zie: het klinkt totaal
is niet zo efficiënt, de hamerkoppen zijn
anders. Een kwestie van voorkeuren.
groter, er is meer van metaal, het is
Ik zeg ook weleens tegen een techni-
kortom een instrument met wat meer
cus: het zou wat voller of helderder
power. Klank maken was in Engeland
kunnen, meer of minder omgeving, de
belangrijk. De twee grote categorieën
discant is te veel weggedrukt, wat meer
van toen waren Frans-Engelse tegen-
attaque en zo. Dat beïnvloedt het
over Weense. De moderne vleugel is
eindresultaat.”
voortgekomen uit de Franse.”
Op wat voor instrument speelde
Het moet heerlijk zijn om je eigen plannen
Dussek zelf?
te kunnen realiseren onder de vlag van
“Voornamelijk op Engelse piano’s, ook in
een label. Vroeger kon zoiets niet.
Frankrijk. Die waren in Duitsland, Neder-
“Met Brilliant Classics heb ik vaak mooie
land en Frankrijk erg geliefd. Met hon-
projecten tot stand kunnen brengen,
DUSSEK SONATAS OP. 44 & OP. 77 VOL. 3 ALEXEI LUBIMOV BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/18408 € 9,99
inmiddels zo’n vijftig cd’s. Sonates van Haydn, Mozart, Beethoven, een doosje
De eerste romanticus
met nocturnes, pianotrio’s, liederen. Zo’n geheel onbekend oeuvre als dat van Dussek is een nieuwe uitdaging. Het levert een prachtig overzicht op. Maar hopelijk staat het niet weer binnen een maand op YouTube, want daardoor wordt het steeds moeilijker om met cd’s
DUSSEK SONATAS OP. 9 & OP. 75 VOL. 6 VIVIANA SOFRONITSKY BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/19246 € 9,99
de echte liefhebber te bereiken.”
15
SPECIAL
L AN G L A N G
Door Paul Janssen
LANG LANG NAAR ZIJN
De Chinese pianist Lang Lang is op een missie. Hoewel hij volgens de statistieken al zo’n 40 miljoen jongeren heeft geïnspireerd om piano te gaan spelen, is het nog niet genoeg. Een van de honderd invloedrijkste personen ter wereld, volgens Time Magazine, doet met zijn jongste dubbel-cd Piano Book een boekje open over al die stukken die hem als kleine jongen inspireerden. Een album waar menig ambitieuze jonge pianist op heeft gewacht.
Nee, de Hongaarse rapsodie nr. 2 van
temperierte Klavier, Debussy’s Clair de lune,
Franz Liszt staat er niet op, maar verder
maar ook lichter werk als Tiersens La valse
zijn vele oude en recentere klassiekers
d’Amélie, Joplins Maple leaf rag en diverse
waar jonge pianisten van dromen verenigd
volksliedjes uit China en andere delen van
op Piano Book, de cd die niet alleen de
de wereld. ‘Met Piano Book ga ik terug
terugkeer van Lang Lang bij Deutsche
naar mijn eerste liefde, naar stukken die
Grammophon onderstreept maar die ook
maakten dat ik musicus wilde worden’,
duidelijk maakt dat het hem ernst is zijn
motiveert de Chinese superster zijn keuze.
voorbeeldfunctie voor velen zo goed mogelijk te vervullen.
Uiteraard speelt hij ze op het allerhoogste niveau en maakt hij van al die ‘studenten-
Lang Lang raakte ooit als peuter gefasci-
deuntjes’ weer kleine meesterwerken.
neerd door de piano vanwege een
‘Neem Für Elise’, zo verklaart hij zijn speel-
beroemde Tom and Jerrycartoon waarbij
houding. ‘Het is de klank van talloze ring-
de rivalen elkaar op een piano najagen,
tones en bovendien hoor je het stuk in zo’n
ondersteund door Liszts Hongaarse rapsodie nr. 2. Daarna volgden al snel andere evergreens die hem stimuleerden om door te gaan. Beethovens Für Elise,
Foto: Gregor Hohenberg
Bachs Preludium in C uit het eerste Wohl-
16
TERUG EERSTE LIEFDE beetje elke school met een piano. Ik heb
Method for Beginners, een bundel voor de
Het heeft Lang Lang gebracht tot de
het nooit in een recital uitgevoerd, maar
echte starters, gericht op een leeftijd
invloedrijke musicus die hij nu is, een
deze Bagatelle in a is voor mij net zo seri-
tussen vijf en tien jaar, is reeds versche-
wereldster die zo’n driehonderd concerten
eus als een grote pianosonate. Het is
nen en er volgen in elk geval nog vier
per jaar geeft en wiens reilen en zeilen
eigenlijk een prachtig stuk. Heel roman-
delen om de beginner daadwerkelijk op
door vele jongeren gevolgd wordt. In die
tisch en licht als een veertje. Het moet
weg te helpen.
zin is Piano Book boven alles een even
als van nergens komen en mensen direct in het hart raken. Für Elise kan en mag niet behandeld worden als achtergrondmuziek. Ik heb geprobeerd om het werk net als alle andere stukken op de cd te
‘Don’t just play it, feel the notes come softly out of your fingers and heart’
spelen als het meesterwerk dat het is. En ik kan alleen maar hopen dat iedereen die Für Elise leert spelen het op
‘Ik hoop hiermee, net als met de cd
goed geplande als briljant gespeelde
dezelfde manier behandelt.’
Piano Book, iedere pianostudent te
stimulans voor al die vingers die ervan
De dubbel-cd Piano Book komt in verschil-
inspireren en motiveren om gefocust te
dromen Für Elise ooit verder te kunnen
lende uitvoeringen op de markt. Zo is er
blijven tijdens de dagelijkse studie.
beheersen dan die eerste acht maten die
niet alleen de dubbel-cd, maar ook een
Muziek maakt het leven mooier. Ze
zelfs overtuigde niet-pianisten nog wel
zogenaamde limited score edition met de
geneest, verbindt en inspireert. Ze
kunnen spelen.
partituur van elk werk op de cd en boven-
maakt ons betere mensen’, zo ver-
dien de noten van Für Elise met handge-
woordt hij het fundament onder zijn
schreven opmerkingen van Lang zelf.
stichting.
‘Don’t just play it, feel the notes come softly out of your fingers and heart’, staat
Daarbij heeft Lang Lang zelf ervaren dat je
er direct boven de eerste maat.
als pianist met daadwerkelijke aspiraties fit moet blijven. Vandaar zijn pianome-
Voor wie deze de-luxe-uitgave te veel is
thode waarin hij ook probeert zaken als
en toch alle noten wil hebben om de eigen
toonladers en andere vingeroefeningen
pianocarrière een boost te geven, is er
leuk te maken. ‘Ik loop marathons om in
altijd nog de uitgave van alle op de cd
conditie te blijven. En ja, ik doe nog steeds
verschenen werken bij Faber Music. In het
mijn vingeroefeningen. Die hebben mij
verlengde van zijn eigen Lang Lang Inter-
geholpen te komen waar ik nu ben. Toen ik
national Music Foundation, waarmee hij
negen was vertelde een conservatorium-
jonge musici over de hele wereld onder-
docent mij dat ik geen talent had. Ik ben
steunt, heeft de pianist sinds 2016 een
toen een jaar gestopt met spelen, maar
partnerschap met deze Britse uitgeverij.
daarna heb ik de studie met hernieuwd
Het eerste deel in de reeks Lang Lang
elan opgepakt en heb ik alle oefeningen
Piano Academy, de Lang Lang Piano
met meer intensiteit dan ooit gedaan.’
BACH, CHOPIN e.a. PIANO BOOK
LANG LANG DEUTSCHE GRAMMOPHON (2CD) VKZ.NL/19251 € 26,99
17
GESIGNALEERD
CA LE FA X & E RI C VL O E IMA NS
DIDO & AENEAZZ Door Paul Janssen
Om het maar eens in liefdestermen te beschrijven: zowel de leden van rietkwintet Calefax als trompettist Eric Vloeimans zijn buitengewoon poly-amoureus. Niet alleen spelen ze samen met vele ensembles, ook hoppen de musici zonder enige gĂŞne van het ene genre naar het andere. En met succes. Dus als deze muzikale grootmachten zich met Purcell bezig gaan houden komt er een Dido & Aeneazz uit van formaat.
18
EEN MEESTERZET Eric Vloeimans en Calefax hoefden niet aan elkaar te wennen. De trompettist en het rietkwintet vermengden elkaars Foto’s: Bowie Verschuuren
werelden al eens op de cd On the spot. Jazz, hedendaags, barok, renaissance, het stond allemaal broederlijk naast elkaar en klonk allemaal even enerverend naar Vloeimans en Calefax. Logisch. De wereld van de jazz is de vijf rietblazers van Calefax niet vreemd. Ze hebben daarbij de uitdaging van improvisatie al lang en breed omarmd. En de wereld van de barok en verder is voor Vloeimans weer een open boek. Slechts
Raaf Hekkema, die voor deze herinter-
heeft hij ook nog ruimte ingebouwd
twee jaar geleden was de cd Carrousel,
pretatie van Purcells meesterwerk zorg
voor wat eigen werk van Vloeimans, die
de briljante samenwerking tussen Vloei-
droeg, geeft zelf het antwoord. Herin-
weer op de noten van Purcell reageert
mans en Holland Baroque, nog goed
terpreteren van meesterwerken is al
en ook de drummer en bassist uit zijn
voor de Edison Publieksprijs.
eeuwen aan de orde van de dag,
band heeft meegenomen. Het resultaat
Verrassend, enerverend en inspirerend
is zoals dat doorgaans gaat bij Vloeimans en bij Calefax verrassend, enerverend en inspirerend, en klinkt alsof het nimmer anders had kunnen klinken. De twijfelaars hoeven alleen maar te luis-
Vandaar dat het niet zo gek is dat de
betoogt hij in het cd-boekje bij Dido &
teren naar Dido’s lament: die blijft
echtgenote van saxofonist Raaf Hek-
Aeneazz. Bach ging met Vivaldi aan de
bloedstollend mooi.
kema tijdens een mooie middag op het
haal, Stravinsky voorzag onder andere
strand suggereerde samen te werken
de muziek van onze eigen graaf Unico
met Vloeimans voor Hekkema’s versie
Wilhelm van Wassenaer van haken en
van Purcells Dido & Aeneas. Het idee
ogen in Pulcinella en Ravel maakte van
om deze miniopera te ‘hercomponeren’
Moessorgski’s Schilderijen van een
lag al tien jaar op de plank en kreeg
tentoonstelling een spectaculair orkest-
met deze suggestie daadwerkelijk
werk. En ach, jazzgrootheden als Duke
vorm. Vloeimans zou de tragische
Ellington, Billy Strayhorn en Miles Davis
koningin van Carthago Dido presente-
voorzagen klassieke grootheden als
ren en Calefax werd de vijfkoppige
Tsjaikovski, Grieg en Rodrigo van een
Trojaanse krijger Aeneas. Een meester-
dosis prettige swing. Dus waarom die o
zet, zo bleek.
zo Engelse Dido & Aeneas niet geïnjecteerd met jazz, blues, klezmer, een dosis
Uiteraard dient wel even de vraag
Vloeimans en wat Caribische ritmiek?
gesteld te worden of wat de Engelsen zo modieus ‘recomposed’ noemen, wel
Gelukkig is Hekkema schaamteloos
mag, wel een daad van creativiteit is.
doch respectvol te werk gegaan en
DIDO & AENEAZZ CALEFAX, ERIC VLOEIMANS PENTATONE VKZ.NL/19254 € 16,99
19
INTERVIEW
G IOVA N NI S O LLIM A
MUZIKALE De term ‘muzikale duizendpoot’ wordt vaak gebruikt maar is op weinig musici zo van toepassing als op Giovanni Sollima. Hij componeert, improviseert en bespeelt de cello, zowel de moderne variant als de barokcello. Een ideale artist in residence die in het komende seizoen in drie, hoe kan het ook anders, heel uiteenlopende projecten te horen is in Muziekgebouw Eindhoven.
Foto’s: Juri Hiensch
Door Jeroen Smits
20
DUIZENDPOOT IN EINDHOVEN Wat me zo raakt aan je composities is dat
interesse in volksmuziek. Ook in zijn muziek
ze, met name in de dansachtige delen, een
is dat terug te horen. Hij was een ongelofe-
oerkracht bevatten, een instinctiviteit die ik
lijk talent, was ontzettend vrij in zijn com-
eerder associeer met volksmuziek dan met
posities en haalde uit allerlei soorten
klassieke muziek. Maar je bent opgegroeid in
muziek inspiratie, heel ongebruikelijk in die
een familie van klassieke musici. Waar komt
tijd. De passie voor de volksmuziek heb ik
die oerkracht vandaan?
van hem. Ik denk dat het ook komt door de
“Mijn vader was inderdaad pianist. Maar hij
omgeving waar ik ben opgegroeid, mijn
was ook componist en had bovendien veel
verbondenheid met SiciliĂŤ. Maar volksmu-
21
INTERVIEW
ziek heeft me altijd geïnteresseerd. Ik heb veel onderzoek gedaan, naar dans, naar volksmuziek als ritueel, naar de dialecten. Alle aspecten van de volksmuziekcultuur interesseren me.” Dat klinkt bijna als een intellectuele interesse… “Het ís een intellectuele interesse. Maar er is ook het instinct. Ik begin met schrijven en het komt. Het is een evocatie, het bereikt me instinctief. Het is een van mijn wortels. En het overkomt me overal, ook als ik ver van Italië ben.” Naast de volksmuziek speelt de barokmuziek een grote rol voor je. Je speelt veel barokrepertoire, maar de invloed ervan is ook te horen in je composities. Vanwaar
‘Schuberts muziek is zowel goddelijk als heel menselijk’
die liefde voor de barok? “De fascinatie voor de barok heb ik al sinds mijn kindertijd. Oude muziek interesseert me vanwege de expressie, vanwege de dramaturgie die de muziek
veel elementen uit de barokmuziek. Er zit
“Dat komt omdat Schuberts muziek
sinds Monteverdi bevat. En verder, als
van alles in: dans, Napels, Sicilië. Het
zowel goddelijk is als heel menselijk. De
instrumentalist, vind ik het natuurlijk
was ontzettend leuk om het te schrijven.
harmonische taal is zó intens. Bij andere
vooral interessant hoe de cello zich in
Als het ware een manier om Napels
componisten zie je vaak een melodie
de barok ontwikkeld heeft. Er waren
binnen te gaan in je fantasie.”
waaronder vervolgens akkoorden zijn
twee grote scholen, die uit Bologna en die uit Napels.”
gezet. Bij Schubert is de melodie het Ah, Napels, een eindeloos fascinerende
resultaat van zijn harmonische taal. Het
stad waar ik nooit genoeg van krijg. In een
strijkkwintet is misschien wel het meest
Die laatste school gaat in Eindhoven aan
tijd waar alle steden steeds meer op
intense én het mooiste stuk uit de
bod komen in het programma met de
elkaar gaan lijken, blijft Napels zo ontzet-
geschiedenis van de kamermuziek. En
Cappella Neapolitana onder leiding van
tend authentiek.
ook een van de mysterieuste. Het is een
Antonio Florio. Wat is er zo bijzonder aan
“Absoluut! Napels raakt me diep. Altijd
monument, een… ik weet niet hoe ik het
de Napolitaanse school?
als ik Napels weer moet verlaten, lijd ik.
moet uitdrukken… Dit werk is een heilige
“De Napolitaanse school was heel inter-
Het is een prachtige stad, heel gelaagd.
berg, aards en hemels tegelijk. En het is
nationaal. Die uitwisseling met het
Alles is zichtbaar, de hele geschiedenis,
een genot om het te spelen.”
buitenland zorgde voor een enorme
als een ontleed lichaam waarin je alle
technische ontwikkeling. De partijen zijn
zenuwen bloot ziet liggen. Uitzonderlijk!
heel geraffineerd. In het Napolitaanse
In de baroktijd was het een heel rijke
celloconcert zie je daarnaast de invloed
stad met een grote culturele vitaliteit.
van de opera, die vooral in Napels
Napels heeft nog steeds een overrom-
bloeide. De cello wordt een echt perso-
pelende, bijna verscheurende kracht. Je
nage. Met Antonio heb ik me een aantal
houdt ervan of niet. Ik hou ervan.”
jaren geleden in dit repertoire verdiept.
22
Uit die studie naar de Napolitaanse
Je begint je residency met het strijkkwin-
celloconcerten is toen mijn compositie
tet van Schubert. Een werk dat me blijft
Fecit Neap ontstaan. Ik wilde geen ‘fake’
intrigeren vanwege de schijnbare een-
schrijven, geen stuk ‘in de stijl van’. Het is
voud en tegelijkertijd die ongelofelijke
een moderne compositie, maar wel met
diepzinnigheid.
GIOVANNI SOLLIMA 25 MEI, 7 & 8 OKTOBER, 26 NOVEMBER 2019, 29 JANUARI 2020 MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN WWW.MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL
Mozart in Zutphen
> 18 missen > 18 koren wereldprimeur! > 5 concerten
23 t/m 26 mei
Walburgiskerk Zutphen Kaartverkoop en informatie: www.mozartinzutphen.nl
inzutphen
alle 18 missen door 18 koren
Bierhoff Advocaten Zutphen
ONTDEK OOK DIT MOOIE EN BIJZONDERE PAASREPERTOIRE 2019 2017
voor
n e s a P
2CD
MOET JE
HOREN EEN UNIEK PAAS GESCHENK
2CD
OP = OP
KRIJG DEZE UNIEKE PAAS-CD CADEAU BIJ UW AANKOOP VAN 29 MAART T/M 21 APRIL 2019
WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL
INTERVIEW
R AGA Z Z E Q UAR TE T
BARTÓK OP DE KAART Door Gerard Scheltens
Grenzeloos is het Ragazze Quartet. Al
Wise liet zich in Boedapest bijpraten
heel wat spraakmakende sporen
door musicoloog en Bartókkenner
hebben de musici verdiend, met
László Vikárius om door te dringen tot de
innovatieve programma’s die de
kern van Bartók, die zich de volksmuziek
grenzen van het klassieke
in een wijde boog rond Hongarije eigen
strijkkwartet ver te buiten gaan. Hun
maakte. Zo krijg je meer begrip voor zijn
cd’s zijn veelgeprezen, hun repertoire
universele twintigste-eeuwse idioom.
is oneindig, hun inventiviteit kent geen
Op allerlei manieren wordt Bartók door
grenzen. Op hun recente cd: Bartók.
de Ragazze aan de man gebracht. Natuurlijk met optredens, al dan niet
Het Ragazze Quartet speelt klassieke en
gecombineerd met ander werk. Er is een
moderne kwartetten, werkt met acteurs,
prachtige eerste cd uitgekomen met de
zangers, dansers, filosofen. Bij de opwin-
kwartetten 1, 2 en 4.
dende performances van de musici Het Ragazze Quartet wil de energie van
energie van de muziek wordt zichtbaar.
Bartóks muziek niet alleen hoorbaar
Rosa Arnold, Jeanita Vriens, Annemijn
maar ook zichtbaar maken. “We willen
Bergkotte en Rebecca Wise hebben een
de drive, de levensvreugde uitstralen
nieuw speerpunt: de zes strijkkwartetten
door onze bewegingen bij het spelen.”
van Béla Bartók. “We vinden hem fantas-
Grenzen oprekken is een sleutelwoord.
tisch”, zegt celliste Rebecca Wise. Dat zijn
Want waarom zou je je beperken tot je
muziek bijna 75 jaar na zijn dood voor
eigen concerten? Je kunt ook in de
sommigen nog te modern is, is onvoor-
marge van een concert of voorstelling
stelbaar.” Dat vooroordeel gaan de
het publiek laten kennismaken met het
Ragazze ongedaan maken, want Bartóks
geniale kwartetoeuvre van Bartók.
muziek is ongelooflijk. “Net als Beethoven
Wise: “Stel, het Concert voor orkest
gaat hij over grenzen heen. Omdat hij de
wordt ergens uitgevoerd, of het ballet De
beperkingen van de instrumenten niet
houten prins wordt gedanst, dan kunnen
kende is deze muziek technisch veelei-
wij erbij komen met een randpro-
send, heel onhandig soms. Als je daar
gramma. Een van de leukste ideeën
greep op krijgt word je gigantisch beloond:
daarvoor is een PubQuiz, waarvoor we
je wordt er een beter strijkkwartet van.”
expert Paul Scheepers hebben inge-
Foto: Nichon Glerum
mogen alle zintuigen meedoen. De
schakeld. We zijn ook bezig met een kindervoorstelling met Oorkaan en
‘Net als Beethoven gaat Bartók over grenzen heen’
choreograaf Pim Veulings.” Het Ragazze Quartet borrelt over van de ideeën. In de komende seizoenen is iedereen ‘Bartók Bound’. Een podcast houdt ons op de hoogte. Béla Bartók staat op de kaart...!
BARTÓK BARTÓK BOUND - VOL. 1 STRING QUARTETS 1,2 & 4 RAGAZZE QUARTET CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19247 € 23,99
WWW.RAGAZZEKWARTET.NL
25
INTERVIEW
B E N WA M E LIN K
MOZART IN ZUTPHEN Door Wenneke Savenije
Nooit eerder werden alle missen van Mozart in één lang weekend op één plaats uitgevoerd. Van 23 mei tot en met 26 mei gaat dit gebeuren in de imposante Walburgiskerk in Zutphen. Een fantastisch eerbetoon aan de geniale componist, wiens sprankelende missen als vogels opwieken naar de hemel. Mozart is van alle tijden. Mozart raakt, ontroert en betovert. “Ik ben een grote fan van Mozart, die heel veel mooie, enthousiaste en vrolijke muziek heeft geschreven”, vertelt Ben Wamelink, de initiatiefnemer van het Mozartproject in Zutphen. “Ik hou ook enorm van Bach, maar bij hem moet ik toch altijd een beetje aan begrafenissen denken. Mozarts muziek staat dichter bij het leven.” Van jongs af aan heeft Wamelink, voormalig directeur van KRO Radio en nu onder meer bestuurslid van Zutphen Promotie, in koren gezongen. “Mijn vader was een beroepszanger. Hij zong al in 1925 voor de radio. Net als mijn vader ben ik een tenor, maar ik begon te zingen als jongenssopraantje. De eerste keer dat ik de Missa Brevis, KV 275, zong raakte ik helemaal in de ban van Mozarts muziek,
26
Foto: Walburgiskerk.nl
die zo diep en tegelijkertijd toch zo lichtvoetig is.” Met het Baarns Jongenskoor zong Wamelink Bachs Matthäus-Passion onder leiding van Anton van der Horst in de Grote Kerk in Naarden, waar ook
zichzelf staande Kyrie, KV 341. Alle koren
beroemdheden als mezzosopraan Aafje
worden begeleid door het Parnassus
Heynis en bariton David Hollestelle in de
Ensemble, dat bestaat uit professionele
Matthäus zongen. “Ook dat was een
musici van Het Gelders Orkest, ensemble
geweldige ervaring. Net als die keer dat ik
Combattimento en het Meander Kwartet,
in de jaren vijftig meezong in de Carmina
die tijdens Mozart in Zutphen in wisse-
Burana van Carl Orff onder leiding van
lende bezetting spelen, variërend van 15
niemand minder dan Bernard Haitink!”
tot 35 musici, afhankelijk van de partituur.” Met gepaste trots vertelt Wamelink dat er voor zijn Mozartproject een aantal
gezongen, hij heeft ook veel koren opge-
bekende solisten naar Zutphen komen:
richt, waaronder het VoQ koor uit
“We hebben een groep van acht jonge
Zutphen, dat nu als een van de in totaal
professionele zangers en zangeressen
negentien koren uit Zutphen en omgeving meezingt in Mozart in Zutphen. “Zingen is mijn passie en ik heb zelf veel Mozartmissen gezongen. Ze zijn alle-
Mozart is van alle tijden
Foto: Arjen Woudenberg
Wamelink heeft niet alleen altijd in koren
aangetrokken, die de solopartijen zingen. Zij worden versterkt door vier gerenommeerde solisten. De internationaal bekende sopraan Johannette Zomer, die zelf uit Zutphen komt, doet mee. En ook bas-bariton Peter Kooij, tenor Marcel Ben Wamelink
Reijans en alt Margot Oitzinger komen hun liefde voor Mozart bezingen in. Het
Henrick Baderorgel behoort met zijn
belooft een fantastisch eerbetoon aan
prachtige renaissanceklanken en laat-
de spirituele Mozart te worden, de com-
barokke toevoegingen tot de mooiste
ponist die ooit heeft gezegd: ‘Liefde!
orgels van Nederland. Bij uitstek een
Liefde! Dat is de ziel van het genie.’
maal even prachtig. Zo kwam ik op het
gewijde plek om recht te doen aan de
Van die liefde is ook zijn kerkmuziek
idee alle achttien missen van Mozart in
kerkmuziek van Mozart.”
doordrongen.”
één keer op één plaats uit te voeren – dat is nog nooit eerder vertoond.”
Jarenlang heeft Wamelink eraan getrok-
Op zoek naar een geschikte locatie
ken om zijn Mozartproject van de grond te
WWW.WALBURGISKERK.NL/INDEX.PHP/
kwam Wamelink uit bij de Walburgiskerk
krijgen. De Gemeente Zutphen wilde wel
MOZART-IN-ZUTPHEN
in Zutphen, een van de belangrijkste
sponsoren, maar de Provincie Gelderland
museale kerken in Nederland, die deel
zag er niets in. Dankzij talloze kleine spon-
uitmaakt van het Grootste Museum van
soren en private giften kreeg Wamelink
Nederland. “Het is een kerk vol verhalen
het tenslotte toch voor elkaar. Aan koren
die uitblinkt door zijn bijzondere archi-
rondom Zutphen geen gebrek en ook
tectuur, geschiedenis en decoraties. In
solisten lieten zich graag engageren.
de kerk is de Librije gevestigd, een van de
“Elk koor neemt een specifieke Mozart-
twee nog bestaande kettingbibliotheken
mis voor zijn rekening en bij wijze van
uit de middeleeuwen in Europa. En het
bonus zingt Capella Zutphen Mozarts op
MOZART IN ZUTPHEN 23 T/M 26 MEI KAARTEN VIA: WWW.MOZARTINZUTPHEN.NL
27
SPECIAL
LU D OVI CO E INAU D I
SEVEN DAYS WALKING Door Wenneke Savenije
De succesvolle Italiaanse componist Ludovico Einaudi (1955) – wonend op een wijngaard in Piëmont, kleinzoon van Luigi Einaudi, de tweede president van Italië, en goed voor 1 miljoen streams per dag met zijn uitstekend in het gehoor liggende composities – is terug met een nieuw project waarin hij gedurende zeven maanden een nieuwe combinatie van viool, cello en piano muzikaal zal uitdiepen, maar dan wel met de terugkeer van zijn ‘trademark sound’: Seven Days Walking. ‘Elke reis van duizend mijl begint met een eerste stap’, aldus Lao Tze, Chinees filosoof uit de zesde eeuw voor Christus en een van de stichters van het Taoïsme. Zijn boek Tao The Ching – vertaald als De weg van de hemel, De weg en de wegganger en De weg van het leven – wordt beschouwd als een van de diepzinnigste boeken die ooit geschreven zijn. Het begrip Tao staat voor ‘het doorgaande pad van deelneming en ontdekking’. Hoe vindt een mens volgens Lao Tze de waarheid? Door mee te gaan met de stroom van het leven, in de verlichte wetenschap dat niets op deze aarde bestendig is. Zo ook begint elk muziekstuk met een eerste noot, die overvloeit in volgende noten, totdat aan
28
het muzikale traject een einde komt.
gemaakt door het fysieke ritme van de
Muziek is leven en sterven in klank.
wandelbeweging, de ademhaling en de hartslag. Dat is het basisritme waarom-
Muziek is leven en sterven in klank
De eerste mens was een wandelaar, die
heen de melodie ontstaat. En tijdens het
zich op twee voeten over de aarde voort-
doorkruisen van de stad of de velden
bewoog. Onderweg plukte hij bessen en
komt de wandelaar op de klanken van
dronk hij uit riviertjes om in leven te blij-
Einaudi weer tot zichzelf.
ven. Lopen is misschien wel de oudste menselijk activiteit. De holenbeer moest
‘Tijdens de wandeling valt alles op zijn
eerst achtervolgd worden voordat onze
plaats, de orde is volmaakt, niets van
voorouders hem konden roosteren op het
buitenaf kan deze orde verstoren, de
vuur. Lopen is leven in het levensritme van
wandelaar heerst over zijn universum’,
de oermens.
schreef Arnon Grunberg eens in NRC Handelsblad. Nietzsche wandelde zes uur
Op dat ritme baseert Einaudi zijn nieuwe
per dag om inspiratie op te doen en de
project, uitgaande van de gedachte dat
Deense filosoof Kierkegaard ontdekte
wanneer iemand zeven dagen lang
dat verdriet verdreven kan worden met
steeds dezelfde wandeling maakt, hij of
een fikse wandeling. De overgave aan
zij telkens andere ervaringen op zal doen,
wat je op je pad kan tegenkomen, maakt
afhankelijk van factoren als het weer, het
volgens Thich Nhat Hanh, de Vietnamese
seizoen, de stemming van de wandelaar
goeroe van de mindfulness, nederig en
en de spontane manifestaties van de
devoot: ‘Als we werkelijk bewust aanwe-
natuur. Dag 1 zal bestaan uit een thema,
zig zijn, terwijl we over het pad naar het
dag 2 tot en met 6 zijn variaties op dit
dorp lopen, zullen we iedere stap als een
thema door cello, viool en piano en dag 7
oneindig wonder beschouwen en
wordt alleen door de piano verklankt.
vreugde zal zich als een bloem in ons hart
Alleen dag 1 en dag 7 worden op cd uitge-
ontvouwen, zodat we de wereld van de
bracht, dag 2 tot en met 6 zullen digitaal
werkelijkheid kunnen binnengaan.’ En dat
verkrijgbaar zijn, en in een beperkte
is precies waar Einaudi de luisteraar met
oplage op cd.
Seven Days Walking toe wil verleiden.
Wat wil Einaudi met dit project zijn fans duidelijk maken? Dat we in onze hectische moderne wereld meestal niet meer goed om ons heen kijken, omdat we bijna struikelen over de tijd. Zo snel verplaatsen wij ons per vliegtuig, per trein of per auto, dat onze geest niet meer tot rust kan komen om de wonderen van het leven om ons heen op te merken. Einaudi wil met zijn project een muzikaal alternatief bieden voor ‘mindfulness’, om maar een modieuze term te gebruiken. Zijn muziek brengt de luisteraar als vanzelf in de juiste state of mind. Foto: Ray Tarantino
Oftewel: wandelen laat de verhalen van het stadsleven of het landschap spreken, mits de wandelaar in staat is goed te luisteren, te observeren en te lezen. Het opnemen van de betekenissen en de
EINAUDI SEVEN DAYS WALKING DAY ONE LUDOVICO EINAUDI VKZ.NL/19250 € 22,99
verhalen van de omgeving wordt mogelijk
29
INTERVIEW
J O D IE D E VOS
HOMMAGE AAN JACQUES OFFENBACH Door Benjamin Rous
In 2019 is het tweehonderd jaar geleden dat Jacques Offenbach werd geboren. Op haar nieuwe cd Offenbach – Colorature brengt de Belgische sopraan Jodie Devos een hommage aan de componist. De spectaculaire coloraturen en hoge noten vliegen je om de oren, maar ook de lyrische kant van Offenbach imponeert.
De Belgische sopraan Jodie Devos mag
Offenbach heeft bij het grote publiek het
gerust een rising star genoemd worden.
imago van platte operettekoning… “Ik
In 2014 won zij de tweede prijs én de
dacht eerst ook dat het gemakkelijke en
publieksprijs bij de prestigieuze Koningin
lichte muziek was,” bekent Devos, “maar
Elisabethwedstrijd en sindsdien won zij
toen zong ik Eurydice in Orphée aux
tal van prijzen en werkte zij samen met
Enfers. En in een complete opera ervaar
tal van beroemde dirigenten. Niet zo
je pas Offenbachs ware genie. Het is zo
vreemd dat Palazzetto Bru Zane, het
goed geschreven. Natuurlijk maakt het
centrum voor romantische Franse
mensen blij, en zeker in deze tijd kunnen
muziek in Venetië, bij haar aanklopte
we dat goed gebruiken. Maar voor mij
voor een bijzonder project rond Jacques
waren de lyrischer aria’s een echte open-
Offenbach. “Alexandre Dratwicki van het
baring. Die laten een poëtische kant van
centrum wilde een speciaal project voor
hem zien die veel minder bekend is.”
de herdenking van Offenbachs geboorte, tweehonderd jaar geleden”, vertelt
Het cd-project heeft Devos nog meer
Devos. “Hij en ik zijn de archieven inge-
geleerd over de componist. “Ik besefte
doken en samen verzamelden we iets
dat ik hem uiteindelijk helemaal niet zo
van dertig aria’s. De interessantste heb-
goed kende. Het is zo interessant om de
ben we opgenomen. Veel van die aria’s
rijkdom van zijn harmonieën en orkestra-
zijn volslagen onbekend; er bestonden
tie te ontdekken. Hoe hij de stem in
zelfs geen uitvoeringsedities van.”
dialoog brengt met de instrumenten,
‘Hij gunt je geen moment rust!’
30
zoals de fluit of de hobo. En hij gebruikt de tekst ook echt voor komische effecten. Hij neemt zichzelf en de opera als genre regelmatig op de hak, op een heel intelligente manier.” Offenbachs coloratuuraria’s zijn razend moeilijk, maar de sleutel tot succes is dat ze met een bepaalde nonchalance moeten worden gezongen. Devos gooit in ieder geval de moeilijkste loopjes en roulades en de meest stratosferische noten eruit alsof het niets is. “Maar ik ben wel een jaar voor de opnamen al begonnen met repeteren. De meeste ornamenten zijn door Offenbach zelf heel precies uitgeschreven. Hij wist exact wat hij wilde, en voor mij hebben zijn versieringen een heel eigen karakter. Hij behandelt de stem echt als een instrument, en gebruikt het hele bereik, van hoog tot laag. Hij gunt je geen moment rust!” Devos hoopt dat er nog veel Offenbach in haar toekomst ligt: “Misschien een complete Boule de neige of Vert-Vert. En ik zou Eurydice nog veel vaker willen zingen, er zitten zoveel kanten aan haar karakter die ik zou willen verkennen. Ik hoop dat dit programma met aria’s nog een tijdje bij me blijft. Het past ontzettend goed bij wie ik ben. Ik houd erg van de lichte kant van de muziek, maar ook van de lyriek. Offenbachs muziek is zo compleet!”
Foto: Marco Borggreve
OFFENBACH COLORATURE
JODIE DEVOS MÜNCHNER RUNDFUNKORCHESTER O.L.V. LAURENT CAMPELLONE ALPHA VKZ.NL/19248 € 22,99
31
SPECIAL
Foto: Rahi Rezvani
J O E P B E VIN G
32
EENHEID VOLGENS JOEP BEVING
Door Mischa Andriessen
And never the twain shall meet
een ster werd, onder contract bij een
Beving het dit keer niet alleen. De als
legendarisch platenlabel en wereldwijd
vanouds herkenbare melodieën worden
optredend in concertzalen die minstens
ondersteund door soundscapes en
zo gerenommeerd zijn.
andere, vooral sfeer makende geluiden. Dat is een verandering, maar in de kern
Soms is zo’n categorisering die Beving
draait zijn muziek nog altijd om het-
ten deel valt al dan niet verkapte kritiek.
zelfde. Ook de reactie zal niet anders
Kritiek die voortkomt uit een dubbel
zijn. De een smaakt het zalig, de ander
Na het geweldige succes van zijn
onbegrip. In de eerste plaats het niet
zal vragen of er een volgende keer niet
eerste platen gooit de Nederlandse
begrijpen waarom iemand verre wil
ten minste één chilivlok in mag.
componist-pianist Joep Beving het op
blijven van virtuositeit en vertoon van
zijn vierde album Henosis over een
vakmanschap. In de tweede plaats hoe
andere boeg, maar hij houdt dezelfde
iemand die dat doet zo vreselijk veel
koers.
succesvoller kan zijn dan musici die hem in technisch kunnen vele niveaus over-
Is iemand die niet veel noten nodig
stijgen. Het is kritiek waar je als musicus
heeft meteen een minimalist? Denkelijk
of componist weinig mee kunt. Beving
moet die vraag ontkennend worden
heeft steevast gezegd dat zijn muziek is
beantwoord. Weinig kan ook veel zijn,
gemaakt om rust te brengen en mensen
reken maar dat je gerecht met slechts
te raken. Dat lukt, en het is niet moeilijk
een paar chilivlokken totaal anders
te analyseren waarom. Hij schrijft hel-
smaakt. Sowieso is elke poging tot
dere melodieën en laat weg wat de
categorisering in wezen een inperking of
melodische lijnen zou kunnen verstoren.
op zijn minst een versimpeling vanuit de
Het is kalme muziek waarin de balans
behoefte aan begrip. Zoals zoveel kun-
nooit kwijtraakt. De ene luisteraar zal
stenaars wil componist en pianist Joep
zeggen: de muziek is spanningsloos, een
Beving liefst zo min mogelijk worden
andere luisteraar zegt: het is muziek
ingekaderd. Toch wordt juist zijn muziek
waarop je heerlijk wegdroomt. Beide
volop gelabeld. De reden daarvoor is
luisteraars benoemen in wezen exact
niet moeilijk te geven, die ligt in zijn
hetzelfde. Waar de een door het ontbre-
onverwachte en onvoorstelbaar grote
ken van spanning fijn tot rust komt, is de
succes. Het verhaal is talloze keren
afwezigheid van wrijving voor de ander
verteld: Beving die aan de oude piano in
juist reden tot kritiek. And never the twain
zijn keuken een paar stukken opnam, ze
shall meet.
online zette en ook tot zijn eigen verbazing zag dat ze een ongelofelijk groot
Bevings nieuwe plaat heet Henosis, het
publiek aanspraken, en hij – naar eigen
Oudgriekse woord voor eenheid. In
zeggen een beperkt begaafd pianist –
tegenstelling tot eerdere platen klaart
25 APRIL DE VEREENIGING, NIJMEGEN 26 APRIL DE DOELEN, ROTTERDAM 28 APRIL TIVOLIVREDENBURG, UTRECHT 30 APRIL HET CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.JOEPBEVING.COM
BEVING HENOSIS
JOEP BEVING DEUTSCHE GRAMMOPHON (2CD) VKZ.NL/19252 € 26,99
33
COMPONIST
H E C T O R B E RLIOZ
COMPONIST VAN Door Eddie Vetter
de Engelse actrice Harriet Smithson. Zij
gebied van de instrumentatie. De onge-
moest echter niets van die opdringerige
lukkige liefde voor Harriet verwerkte hij in
Fransoos hebben. Zoals hij Harriet en
de Symphonie fantastique (1830) over de
Shakespeare adoreerde, zo dweepte hij
dromen en frustraties van een tragische
Dit jaar wordt herdacht dat Berlioz
met Beethoven, die zijn muzikale horizon
kunstenaar.
anderhalve eeuw geleden is gestorven.
verruimde. Hij ontdekte de expressieve
Overal klinkt zijn muziek, de ene cd na
mogelijkheden om met een ‘sprekend’
Niet alleen in zijn memoires en brieven die
de andere verschijnt op de markt, maar
orkest een spannend verhaal te vertellen
hij aan het thuisfront schreef maar ook in
in zijn eigen tijd en vooral in zijn eigen
en ontwikkelde zich tot een expert op het
zijn muziek kwam de overweldigende
land kreeg hij niet de erkenning die hij verdiende. Hector Berlioz werd in 1803 geboren in een plaats tussen Lyon en Grenoble met uitzicht op de Alpen. Zijn vader, een arts, gaf hem zelf onderwijs. Hector speelde fluit en gitaar, maar kreeg nooit pianoles zoals een echte componist in die tijd. Met oude handboeken leerde hij zichzelf de regels van de harmonie aan. Hoewel de muziek hem trok, moest hij van zijn vader medicijnen studeren in Parijs. De jongen zag het niet zitten: ‘Dokter worden! Anatomie studeren! Sectie verrichten! Deelnemen aan gruwelijke operaties in plaats van mij met lichaam en ziel te wijden aan de muziek, de sublieme kunst waarvan ik toen al de grootheid ontdekte. O nee!’, zo noteerde hij in zijn memoires. Toch moest hij er twee jaar lang aan geloven. Hector verkoos niettemin de Parijse Opéra boven het ‘geschreeuw van patiënten’ in ‘vieze ziekenhuizen’. En hij componeerde. Zijn muziek werd zowaar uitgevoerd. Hij ging naar het conservatorium en dong viermaal naar de Prix de muziek van het enfant terrible ‘onspeelbaar’, ‘gevaarlijk’ zelfs, maar de vierde keer was het raak en won hij de prijs. Berlioz werd tot over zijn oren verliefd op
34
Foto: Félix Nadar
Rome. De jury vond de onorthodoxe
SUPERLATIEVEN indruk die Italië op hem maakte tot uiting
waren afgebeeld als angstaanjagende
toen hij daar dankzij de prijs vijftien maan-
kanonnen terwijl luisteraars vertwijfeld
den mocht verblijven. De impressies
naar de oren grepen. Maar er was ook een
zouden nog lang naklinken in werken als
andere Berlioz, die van de intieme liede-
Harold en Italie, Roméo et Juliette, Le car-
ren uit Les nuits d’été en de innige devotie
naval romain, Béatrice et Bénédict en
van L’enfance du Christ.
Benvenuto Cellini. Hij heeft zich nooit gemanifesteerd als Terug in Parijs bleek ook Harriet back in
een grijze muis in het Franse muziekle-
town te zijn. Met een onverminderde
ven, eerder als een componist van
bezetenheid maakte Berlioz haar het hof.
superlatieven, van mateloze tederheid
Het leidde zelfs tot een huwelijk. Dat hield
en kolossale emoties, van grootse en
zes jaar stand. Destijds verdiende hij zijn
meeslepende ervaringen. Toen hij zich
geld met journalistiek werk en timmerde
waagde aan het illustere genre van de
hij aan de weg met concerten die hij zelf
‘grand opéra’, dijde dat meteen uit tot de
dirigeerde. Zo maakte hij vooral naam als
dimensies van Les Troyens, ruim vieren-
dirigent. De poging om met Benvenuto
half uur muziektheater. Zou hij dan toch
Cellini het bolwerk van de Parijse Opéra te
nog de Parijse Opéra veroveren? Het
veroveren, mislukte jammerlijk.
bolwerk gaf geen krimp. Berlioz week uit naar het Théâtre-Lyrique, maar moest
Als miskend genie zocht Berlioz zijn heil in
razend toezien hoe zijn grandioze werk
een internationale carrière. Hij dirigeerde
daar werd verminkt.
BERLIOZ HAROLD EN ITALIE, LES NUITS D’ÉTÉ TABEA ZIMMERMANN, STÉPHANE DEGOUT, LES SIÈCLES O.L.V. FRANÇOIS-XAVIER ROTH HARMONIA MUNDI VKZ.NL/19115 € 22,99
overal in Europa en werd daarbij ook onthaald als een componist van originele
Vijf jaar voor zijn dood keerde hij terug
muziek, zoals de hemelbestormende
naar zijn geboortestreek. Daar was hij
Damnation de Faust. In Frankrijk wekte hij
als jongen van twaalf ooit verliefd
vooral opschudding met massaconcer-
geworden op de achttienjarige Estelle
ten, soms met meer dan duizend musici.
Duboeuf. Bijna een halve eeuw later
Er verschenen karikaturen waarop hij met
zocht hij haar op. Toen hij haar zag, kon
een telegraafpaal voor het orkest stond
hij volgens zijn memoires niet meer
te zwaaien of waarop blaasinstrumenten
ademen, niet meer spreken. Sindsdien schreef hij haar bijna elke maand een
Mateloze tederheid en kolossale emoties
brief, dankbaar voor de glimp die zij hem bood op zijn lang vervlogen kindertijd. Zijn gezondheid liet al lang te wensen over. Na concerten in Sint-Petersburg probeerde hij wat bij te komen aan de Middellandse Zee, maar in Nice maakte hij een lelijke val, vermoedelijk ten gevolge van een beroerte. Hij overleed
BERLIOZ GRANDE MESSE DES MORTS
BERGEN PHILHARMONIC ORCHESTRA AND CHOIR e.a. O.L.V. EDWARD GARDNER CHANDOS (SACD) VKZ.NL/18626 € 20,99
op 8 maart 1869 in Parijs.
35
ALTIJD EEN VERRASSING OOK DIT PRODUCT KOOPT U MET DE KLASSIEKE ZAKEN CADEAUKAART
ZIEK VAN KLASSIEKE MU VOOR LIEFHEBBERS
• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap
5400439003446 VKZ.NL/19260
De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland. Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.
JAZZ
R A LPH A LE S SI
VUURSTEENVONKEN VOOR DE VERBEELDING Door Mischa Andriessen
verbonden. Je hebt geen vijf tellen nodig
voorbedachte rade, maar gaan ook niet
om vast te stellen dat Miles Davis een
zonder zaklamp in het donker het bos in.
heel andere trompettist was dan Dizzy
De muziek op Imaginary Friends is een
Waar is de hoestekst gebleven? Lange
Gillespie of Lee Morgan en dat die
constante poging tot strekken, van gaan
tijd was het absoluut ondenkbaar dat
andersheid in belangrijke mate verband
tot waar de ander je nog net vast kan
een jazzplaat geen liner notes had. De
hield met hun afwijkende karakters. Zeg
houden. Muziek die even diep doorvoeld
achterkant van de plaathoes stond
me wie je bent en ik weet hoe je speelt.
als doordacht is. Muziek die emoties
steevast vol met achtergrondinformatie
Zo bezien is een stel goede foto’s mis-
boven brengt, maar ook gedachten,
over de musici en vaak werden alle
schien helemaal geen slecht idee.
ideeën, verhalen. Gelukkig zijn die niet ingevuld. Alessi en zijn vier man sterke
nummers beschreven of zelfs geanalyseerd. Je ziet het zelden nog. Waarom?
Afgaande op de foto’s in het boekje bij
prachtband slaan vuurstenen tegen
Waarom gaan bij het Duitse ECM-label
Imaginary Friends is trompettist Ralph
elkaar en met de vonk die daarvan
dat zowel klassieke muziek als jazz
Alessi een ingetogen, mogelijk zelfs
afspat, ontsteekt de luisteraar een eigen
uitbrengt, de klassieke uitgaven in de
introverte man. Een denker, zo te zien.
verhaal, schrijft hij zijn hoestekst zelf.
regel vergezeld van een of meer essays,
Iemand met het hart weliswaar niet op
waarvoor de kwalificatie diepgravend in
de tong, maar wel iemand met een groot
wezen nog te mager is, en staan er in het
hart en ook nog eens op de juiste plaats.
even dikke cd-boekje van een jazzplaat
Vaak zijn dat de interessantste musici.
op ECM foto’s? Bladzijde na bladzijde
Want muziek zonder emotie is zelden
alleen maar foto’s van de musici.
aangenaam, maar muziek die alleen maar gevoel als basis heeft, is dat door-
Helemaal vreemd is dat niet. Of het nog
gaans evenmin. De plaat eenmaal opge-
altijd helemaal opgaat, staat open voor
zet, hoor je dat Alessi een man van de
discussie, maar lange tijd was er geen
middenweg is, niet vanwege de
twijfel over mogelijk: een jazzmusicus
behoefte aan een laf compromis, maar
speelde wie hij of zij was. Persoonlijkheid
vanuit de wil te blijven verbinden en te
en spel waren onlosmakelijk met elkaar
balanceren tussen werelden die van elkaar verschillen, maar zonder elkaar weinig zin hebben: de wereld van de
Man van de middenweg
emotie en de wereld van het denken. En dat is uitermate spannend. Alessi en zijn, in hun subtiliteit zeer krachtige
ALESSI IMAGINARY FRIENDS
RALPH ALESSI, RAVI COLTRANE e.a. ECM VKZ.NL/19255 € 22,99
medemusici, werken niet vanuit de
37
MET ‘AUTHENTIEK’ HANS HEG
zwart-wit. De trage scènes misten hun
Het is nu wereldvermaard en trekt bin-
uitwerking niet. Godzijdank vooral dankzij
nenkort met de Hohe Messe door Europa.
Bach. Wiens ‘soundtrack’ overigens net zo
Amsterdam is 16 juni aan de beurt. Gaan!
goed anders had kunnen worden
Alleen al om die fantastische jonge
samengeraapt.
Engelse countertenor Alex Potter live te
Ooit gehoord van Jan Freiheit? Vast niet.
In De Standaard las ik dat niet iedereen dit
kunnen horen in het Qui tollis en Agnus
Hij is cellist in de Akademie für Alte Musik
nieuwe pad van de Bach Academie kon
Dei. In Brugge was hij verschillende keren
en doet zijn naam eer aan als gewaar-
waarderen. Lezingen en discussies, zelfs
present als solist en – sympathiek – ook
deerd lid van het gerenommeerde Ber-
een concert op een schel piepend en
als lid van het koor. Op het slotconcert
lijnse ensemble. Maar hij is soms zo pro-
kraaiend orgeltje in de kapel van Onze
kwam alles mooi samen in nummer 11 van
minent aanwezig dat je je afvraagt: is die
Lieve Vrouwe van Blindekens – allemaal
Bachs Werke Verzeichnis, met de cantate
Freiheit zo goed of is hij gestoord? Die
prima. Maar die film! “Sinds wanneer
Lobet Gott in seinen Reichen.
gedachte drong zich aan me op tijdens de
heeft Bach illustratie nodig? Shame,
Bach Academie in Brugge. Even was het
Herreweghe!”, mailde iemand hem. Het
Dit zogenaamde Himmelfahrts-Oratorium
geen ‘Hemel op aarde’: het motto van dit
pleit voor de oprichter van het Collegium
is een klein meesterwerk met trompetten
door Philippe Herreweghe geïnitieerde
Vocale Gent dat hij vernieuwingen niet uit
en pauken. Het wordt zelden uitgevoerd.
festival. Bij een uitvoering van een concert
de weg gaat. Sinds de oprichting in 1970
In Brugge kreeg de uitvoering extra bete-
voor drie klavecimbels eiste Freiheit
heeft dit elite-ensemble niets aan klasse
kenis door de manier waarop Potter de
zoveel aandacht op als continuospeler
ingeboet. Integendeel.
aria Ach bleibe doch, mein liebstes Leben
dat de solisten naar de achtergrond werden verbannen. Was dit nou ‘authentiek’ of eigenzinnig? Wat sowieso al de vraag was door al die (14) strijkers. Gustav Leonhardt en Ton Koopman opteerden indertijd voor kleinere formaties. Zoals die waarschijnlijk ook door Bach zelf in Leipzig werden ingezet bij de concerten met zijn zoons in Café Zimmermann. Met twee orkestsuites van Johann Bernhard Bach, een negen jaar ouder familielid van Johann Sebastian, namen de Berlijners echter revanche. Plezante muziek à la Telemann. Het jaarlijkse festival van curator Philippe Herreweghe bood ook een wereldpremière: een ‘stomme’ film (Lebenslicht) van Bach. Interessant experiment. Al kregen we een wel erg sombere impressie van ons (?) dagelijkse leven in een betonnen stadsjungle voorgeschoteld, inclusief de onontkoombare dood in troosteloos
38
Foto: Michel Garnier
Clara Pons, op muziek van… inderdaad
COLUMN
ALLE KANTEN OP zong. Iedereen kon met eigen oren horen
lijntje tussen authentiek en ‘authentiek’ is
dat Bach deze parel later, in gewijzigde
kennelijk flinterdun.
vorm, opnieuw gebruikte in het Qui tollis
Nu we daarmee in de romantiek zijn
van de Hohe Messe. Knap staaltje van
beland: nog een tip. Ook bij de inmiddels
recyclen. Zouden we zoiets ook accepte-
150 jaar dode Hector Berlioz spelen
ren van een buitenstaander?
aspecten als origineel en authentiek tegenwoordig een rol. John Eliot Gardiner
Ik kom erop omdat ik me onlangs enorm
gaat daarbij, zeer succesvol, aanzienlijk
heb geërgerd aan een uitzending van
verder dan zijn voorganger Colin Davis. De
Diskotabel, waarin de Derde symfonie
nieuwe ‘ster’ aan dit firmament is zonder
(die met orgel) van Saint-Saëns centraal
twijfel de Franse dirigent François-Xavier
stond in de vergelijking. Opname B werd
Roth met zijn ensemble Les Siècles. Na
aangekondigd als bewerking van iemand
Debussy en Ravel hebben ze nu Berlioz
die er een orgelconcert van had
onder handen genomen met ‘period
gemaakt. Idioot idee. Bovendien een
instruments’.
doodzonde doordat Guy Bovet de geniale opzet van Saint-Saëns om zeep
Fascinerend. Geen rare fratsen. De ver-
heeft geholpen. Het orgel komt immers
kapte symfonie Harold en Italie, met
pas in het tweede deel aan bod. Aan-
Tabea Zimmermann als altvioliste, krijgt
vankelijk nauwelijks hoorbaar!
een intense cd-versie. En om die sublieme liederencyclus Les nuits d’été door een
Wie zoiets negeert en daarmee de struc-
man te laten zingen is vrij uniek. Al zal niet
tuur van een werk aantast, die verdient
iedereen staan te juichen bij het idee. Dit
eerder een pak slaag dan de popsterren
is toch het domein van sopranen of mez-
die zich aan de populaire finale hebben
zosopranen? Klopt. Bariton Stéphane
vergrepen. “Leuke vondst”, hoorde ik
Dégout, die eerder op harmonia mundi
iemand zeggen bij Diskotabel. Niemand
schitterde met de cd Enfers (operascènes
sprak zich echter uit over de vandalisti-
van Rameau en Gluck met Raphael
sche daad van egotripper Bovet. Een
Pichon), levert desondanks toch een
alom gerespecteerde Zwitserse organist,
respectabele prestatie.
J.S. BACH SONN UND SCHILD CANTATAS BWV 4, 79 EN 80 COLLEGIUM VOCALE GENT O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE VKZ.NL/18520 € 22,99
zegt men, maar dit even terzijde. Het Hoewel het kundige panel van de Parijse pendant van Diskotabel op France Musi-
Herreweghe gaat vernieuwingen niet uit de weg
que een duidelijke voorkeur had voor de verfijnde versie van sopraan Véronique Gens en dirigent Louis Langrée op Erato. En dan nog even het laatste nieuws: Philippe Herreweghe kreeg op 11 maart van de Vlaamse minister van Cultuur het ereteken van Officier in de Leopoldorde. Hoge onderscheiding vanwege “zijn inzet en betrokkenheid”. Nee: niet voor Bach, maar “voor België”! Niettemin een felici-
BERLIOZ HAROLD EN ITALIE, LES NUITS D’ÉTÉ TABEA ZIMMERMANN, STÉPHANE DEGOUT, LES SIÈCLES O.L.V. FRANÇOIS-XAVIER ROTH HARMONIA MUNDI VKZ.NL/19115 € 22,99
tatie waard.
39
CHAUSSON
SIBELIUS
Véronique Gens, Orchestre National de Lille o.l.v. Alexandre Bloch Alpha VKZ.NL/19209 € 22,99
Gothenburg Symphony o.l.v. Santtu-Matias Rouvali Alpha VKZ.NL/19210 € 22,99
POÈME DE L’AMOUR ET DE LA MER e.a.
SYMPHONY NO. 1, EN SAGA
ORKEST Ernest Chausson is een van die componisten die op een ongelooflijk slordige wijze aan hun einde zijn gekomen. Op zijn 44ste reed hij met zijn fiets tegen een muur. Hij was op slag dood. De vraag wat er gebeurd zou zijn als hij meer tijd van leven had gehad, komt op bij het luisteren naar de muziek die hij omstreeks 1890 heeft gecomponeerd. Poème de l’amour et de la mer is het dramatische relaas van een man die vervuld van melancholie terugdenkt aan zijn overleden geliefde. Het ademt de sfeer van een Liebestod, want net als zijn collega’s Massenet en César Franck was Chausson diep in de ban van Wagner geraakt. Ondanks de weelderige instrumentatie, typerend voor het fin de siècle, vertoont de
ORKEST
muziek al trekken van de naderende nieuwe kunst van Debussy en Ravel. De sopraan Véronique Gens is geboren om het Poème met alle finesses in kleur en dictie voor het voetlicht te brengen. Zij vindt een voortreffelijke begeleider in Alexandre Bloch, die sinds 2016 aan het hoofd staat van het Orchestre National de Lille. Ook in Chaussons Symphonie opus 20 manifesteert het zich als een van de beste orkesten van Frankrijk.
Hoewel de meeste symfonische werken van Jean Sibelius in de concertzaal nog steeds geen gemeengoed zijn, doet zijn werk het op cd erg goed. Er zijn verschillende goede cycli en er komen er nog steeds bij. Paavo Järvi kwam onlangs met een live opgenomen box met alle Sibeliussymfonieën (Sony/RCA) en op Alpha begint Santtu-Matias Rouvali met zijn Gothenburg Symphony aan een cyclus met alle symfonieën en symfonische gedichten. De eerste cd met de Eerste symfonie en het symfonisch gedicht En Saga is meteen veelbelovend. De vroege dertiger Rouvali is een van de jongste loten aan de indrukwekkende stam van de Finse dirigentenschool en mag zich sinds vorig seizoen chef noemen van de Zweedse Gothenburg Symphony. Die Zweeds-Finse mix werkt uitstekend bij Sibelius, zelf een kind van Zweeds-Finse ouders. De Eerste symfonie, zijn traditioneelste, zingt en zwiert en is krachtig en stevig waar gewenst. Gothenburg Symphony durft te spelen en uit te pakken in de climaxen, zonder dat het geluid dicht loopt. In het lieflijkere En Saga kan hier en daar een beetje meer volume geen kwaad. Vooral de houtblazers zijn hier uitstekend op dreef. Een start van een cyclus die zeer nieuwsgierig maakt naar het vervolg.
EDDIE VETTER
PAUL JANSSEN
WEELDERIGE INSTRUMENTATIE
GOTHENBURG PAKT UIT
BRUCKNER
HAYDN, MOZART
SYMPHONY NO. 6
HAYDN 2032, NO. 7: GLI IMPRESARI
Deutsches Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. Robin Ticciati Linn Records VKZ.NL/19222 € 22,99
Kammerorchester Basel o.l.v. Giovanni Antonini Alpha VKZ.NL/19211 € 22,99
ORKEST Met de regelmaat van een Zwitsers uurwerk verschijnt er een deel in de serie ‘Haydn 2032’. Dat is ook wel nodig, want in 2032 moet de reeks opnamen van alle 107 symfonieën van Haydn voltooid zijn bij de 300ste verjaardag van de componist. Nog 75 symfonieën te gaan! Aflevering 7 heeft de titel Gli impresari. Hiermee bedoeld zijn de directeuren van de gezelschappen die Haydns werkgever vorst Esterházy liet optreden in zijn hoftheater. Twee van de hier gespeelde symfonieën zijn ontstaan als toneelmuziek: nr. 65 bij het blijspel Der Postzug oder die noblen Passionen, nr. 67 bij de komedie Die Jagdlust Heinrichs des Vierten. De derde (nr. 9) was vermoedelijk ooit het voorspel van een wereldlijke cantate of de ouverture van een opera. Hoe het ook zij: de symfonieën zijn van de eerste tot en met de laatste noot theatraal effectief en dramatisch spannend, zeker in de levendige vertolkingen van het Kammerorchester Basel en zijn dirigent Giovanni Antonini, die met hoorbaar plezier de muziek op het scherp van de snede serveren. De drie Haydns staan hier passend genoeg zij aan zij met de tussenspelen die Mozart heeft gecomponeerd bij het toneelstuk Thamos, König in Egypten.
Robin Ticciati heeft een naam te verliezen als het erom gaat het romantische repertoire een flinke opknapbeurt te geven. Dat heeft hij onlangs nog gedaan met de symfonieën van Brahms bij het Scottish Chamber Orchestra. Inmiddels heeft hij Edinburgh verruild voor Berlijn, waar hij nu aan het hoofd staat van het Deutsches Symphonie-Orchester. In zijn visie op Bruckners Zesde valt meteen in het eerste deel al het hoge tempo op, nog hoger dan in de opname van Mariss Jansons en het Concertgebouworkest. Het is alsof we Bruckner betrappen terwijl hij in een joggingpakje over een alpenweide holt. De componist is onderweg nogal wat kilootjes kwijtgeraakt. Hem bijna ademloos volgend zoekt een luisteraar tevergeefs naar weidse panorama’s van majestueuze landschappen. Ticciati is tien procent sneller dan bijvoorbeeld Jaap van Zweden in diens recente cyclus. Wie het ontbreken van brede, ademende fraseringen niet betreurt, kan zich laten meeslepen door de gretige aanpak van de 35-jarige chef-dirigent. Hij belicht met verve Bruckners wilde kant, de jeugdige onstuimigheid waarin de grenzen van het genre worden opgezocht. Het resultaat is ongekend lichtvoetig en spannend, maar niet zo geschikt voor liefhebbers van een traditionele Bruckner.
EDDIE VETTER
EDDIE VETTER
LEVENDIGE VERTOLKINGEN
40
ORKEST
BRUCKNERS WILDE KANT
DUPONT
MOZART
COMPLETE SYMPHONIC WORKS
SYMPHONIES 40&41 NDR Radiophilharmonie o.l.v. Andrew Manze Pentatone (sacd) VKZ.NL/19226 € 22,99
Orchestre Philharmonique Royal de Liège o.l.v. Patrick Davin Fuga Libera VKZ.NL/19223 € 22,99
ORKEST
ORKEST
Wie het werk van Gabriel Dupont (1878-1914) niet kent hoeft zich niet te schamen, maar heeft wel wat te ontdekken. De jonggestorven Franse componist was geliefd bij zijn docenten Massenet en Widor en wist al tijdens zijn studietijd de aandacht van een breed publiek te trekken met de opera La Cabrera. In 1901 kreeg hij voor zijn inzending voor de Prix de Rome de tweede prijs en eindigde hij voor Maurice Ravel. Wie naar zijn volledige symfonische werk luistert begrijpt dat wel. Hoewel de drie werken de duur van één cd niet overstijgen, is het muziek die een grote rol had kunnen spelen in het Frankrijk van de eerste helft van de twintigste eeuw. Werken als Les heures dolentes en Jour d’été ademen aan alle kanten de late Franse romantiek, maar lonken ook naar Duitse invloeden als die van Wagner. Ondertussen tast Dupont zijn eigen weg af naar een nieuwe muzikale taal. Het mocht er niet van komen. Hij stierf jong aan een chronische longontsteking en liet een klein maar fijn oeuvre achter. Deze dan weer wufte dan weer stoere en lyrische werken, vol overtuiging gespeeld door het Orchestre Philharmonique Royal de Liège onder leiding van Patrick Davin, smaken in elk geval naar meer.
Op lp, cd of in de concertzaal: Mozarts symfonieën nr. 40 en 41 worden vaak als broertjes gepresenteerd. Wat dat aangaat is Pentatone hier niet origineel. Maar zo verfijnd als de NDR Radiophilharmonie en dirigent Andrew Manze deze muziek onder handen nemen, dat is toch wel heel bijzonder. Manze is gepokt en gemazeld als het om de late achttiende eeuw gaat. Toch is er niets routinematig aan deze uitvoeringen, integendeel. Dirigent en orkest beheersen een nieuwe techniek op het gebied van frasering die je kunt omschrijven als ‘de minuscule overlapping’: steeds weer vallen inzetten nagenoeg samen met de uitklank van een vorige frase. Daardoor krijgt de muziek een continue impuls, een stuwende werking en een schijnbare versnelling. Omdat alles transparant klinkt - schitterend opgenomen in het Landesfunkhaus in Hannover, al had een uitbundiger stereo niet misstaan - ontgaan de effecten je nergens. Het openingsdeel van nr. 40 is voorbij voordat je er erg in hebt, zo pakt de muziek je bij de kladden. Dissonante klanken lijken overal met opzet een accent te krijgen. Het summum aan contrapuntiek, de finale van symfonie 41, vormt het toefje op de taart: wat een wervelende elf en een halve minuut! Zelden bereikt een radio-orkest zo’n hoog artistiek niveau.
PAUL JANSSEN
JOS VAN DER ZANDEN
VOL OVERTUIGING GESPEELD
WERVELEND
MAHLER
SAY
Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer Channel Classics (sacd) VKZ.NL/19228 € 23,99
Iskandar Widjaja, Iraz Yildiz, ORF Vienna Radio Symphony Orchestra o.l.v. Howard Griffiths Sony VKZ.NL/19237 € 23,99
SYMPHONY NO. 7
1001 NIGHTS IN THE HAREM
ORKEST
ORKEST
Iván Fischer heeft zijn Budapest Festival Orchestra in korte tijd naar de wereldtop geleid. Zo zal het volgend jaar mei optreden tijdens het Mahler Festival in het Amsterdamse Concertgebouw, naast gerenommeerde gezelschappen als de Wiener, de Berliner, het New York Philharmonic en natuurlijk het Concertgebouworkest. De Hongaren zullen dan de Tiende symfonie en Das Lied von der Erde uitvoeren. In de documentaire Iván Fischer and the eclectic Mahler, volledig te zien op YouTube, volgt de VPRO de dirigent tijdens de cd-opnamen van de Zevende symfonie in de Hongaarse hoofdstad. Fischer vertelt erin hoe Mahler de uiteenlopende muzikale indrukken die hij in zijn leven heeft opgedaan, als kind en als dirigent, heeft verwerkt in de compositie: van joodse gebruiken uit zijn prille jeugd tot aan het dirigeren van Wagners Meistersinger. Het orkest doet het allemaal perfect uit de doeken met fijn gedoseerde schakeringen in klank en sfeer. Ook de emotionele zeggingskracht is zorgvuldig afgewogen, zonder de manische extremen van een Bernstein. Hiermee is deze veelgeprezen Mahlercyclus voltooid, want Fischer zegt geen affiniteit te hebben met de kolossale Achtste. Of zal hij ook de niet door Mahler voltooide Tiende nog opnemen?
De cd 1001 Nights in the Harem met drie composities van de Turkse componist Fazil Say is vernoemd naar zijn vioolconcert, hier uitgevoerd door Iskandar Widjaja. Daarnaast staan op de cd Grand Bazaar, een rapsodie voor orkest en China Rhapsody voor piano en orkest. Zoals de titels al doen vermoeden is het indrukwekkende muziek in de letterlijke zin van het woord. Say vertelt een verhaal in klank. Dat levert programmatische muziek op die het midden houdt tussen de lawaaiige orkeststukken van Béla Bartók en het kabbelende impressionisme van Claude Debussy. Daarboven lardeert Say de muziek met oriëntaals getinte melodieën en oosterse slagwerkinstrumenten als een kudüm en een darboeka. Dat is precies de impressie die hij opwekt, een versmelting van een orkestklank die geworteld is in de Europese klassieke muziek met een niet-westers instrumentarium. Toch is het succes wisselend. Er is een constante spanning tussen beide werelden, maar bij tijd en wijle blijft die steken bij het idee van een versmelting en neigt de muziek naar filmische kitsch. Er zijn ook wonderlijke momenten, bijvoorbeeld wanneer pianist Iraz Yildiz in de binnenkant van de vleugel op de snaren speelt en het instrument klinkt als een cimbalom.
EDDIE VETTER
JAN NIEUWENHUIS
FIJN GEDOSEERDE MAHLER
EEN VERHAAL IN KLANK
41
STRAVINSKY, DEBUSSY
HAYDN, BEETHOVEN e.a.
New York Philharmonic o.l.v. Jaap van Zweden Decca VKZ.NL/19240
Chor und Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Bernard Haitink BR Klassik (11cd) VKZ.NL/19212 € 76,99
LE SACRE DU PRINTEMPS, LA MER
BERNARD HAITINK PORTRAIT
€ 22,99
ORKEST
ORKEST/KOOR
In 1995 hoorde ik Jaap van Zweden voor het eerst dirigeren. Ik moest er helemaal voor naar Groningen en kwam tot de conclusie dat hij er wel slag van had, behalve dan dat hij het orkest bespeelde alsof het zijn viool betrof. De nadruk lag overwegend op horizontale lijnen. Bijna 25 jaar later heeft ‘onze’ Jaap zich in alle opzichten ontwikkeld tot een topdirigent van wereldformaat, niet in de laatste plaats omdat hij voor zichzelf en de musici geen genoegen neemt met minder dan perfect. Maar er is meer, blijkens zijn eerste, live opgenomen album met het New York Philharmonic waar hij sinds september 2018 chef-dirigent is. Van Zwedens aanpak van Stravinsky’s Le sacre du printemps, die hij ook in Nederland regelmatig heeft gedirigeerd, is glashelder, fraai van spanningsopbouw en timing, ritmisch opzwepend, tot de verbeelding sprekend en explosief. Debussy’s La mer manifesteert zich onder de gepassioneerde leiding van Van Zweden als een dromeriger universum in fascinerende klankkleuren en ritmes. Maar ook hier weet hij als een generaal zijn uitstekend musicerende troepen op te zwepen tot enerverende passages, die steeds weer overvloeien in dromerige momenten. Nederland mag trots op Jaap van Zweden zijn!
Twee Bruckners, drie Mahlers, oratoria van Haydn en Beethovens Missa solemnis - monumentaler kan het niet. De doorwrochtste werken uit de muziekgeschiedenis verzameld in een klein doosje, ter ere van de man die begin maart 90 werd en al ruim zestig jaar voor het Orkest van de Beierse Omroep staat, Bernard Haitink. Dat orkest is hier uitsluitend te horen in uitvoeringen van na 1997. Kort nadat hij als jongeman bij het Amsterdamse Concergebouworkest voor de leeuwen werd geworpen debuteerde Haitink in Beieren. Toen al viel op dat hij een man was van weinig woorden, maar o zo handig met gestiek. Hoe hij denkt over frasering, tempo, intonatie, balans en dynamiek schrijft hij musici niet voor. Hij instrueert niet, maar helpt. Daardoor dragen musici hem op handen - destijds al en nu nog steeds. Monumentale muziek is Haitinks handelsmerk, het creëren en continueren van grote spanningsbogen. Hoor hoe hij hier in Mahler 4 het ‘Nicht eilen’ en het ‘Ohne Hast’ realiseert. Hoe hij van het Adagio van Bruckner 5 een etherische hymne maakt. En hoe respectvol hij de dierengeluiden in Haydns Schöpfung behandelt, of het Et incarnatus est in de Missa solemnis tot een belevenis maakt. Topniveau.
WENNEKE SAVENIJE
JOS VAN DER ZANDEN
TROTS OP VAN ZWEDEN
MONUMENTALE MUZIEK
SCHUMANN
MOZART
Matthias Kirschnereit, Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Jan Willem de Vriend Berlin Classics VKZ.NL/19207 € 21,99
Felix Klieser, Camerata Salzburg Berlin Classics VKZ.NL/19208
HORN CONCERTOS 1-4
CONCERTANT
CONCERT
CONCERT
Het fraaie pianoconcert - briljante pianistiek, met het orkest vervlochten tot een volmaakte eenheid - staat in Schumanns oeuvre niet alleen, want zijn miniconcertjes opus 92 en 134 liggen even prettig in het gehoor. Je hoort ze helaas maar weinig, maar voor een hoogromantisch ‘angehauchte’ pianist als Matthias Kirschnereit zijn het dankbare speelobjecten. Toch gaat deze keer mijn aandacht vooral uit naar een curiosum, het Konzertstück opus 86. Iemand, misschien Carl Reinecke, heeft in de negentiende eeuw Schumanns Konzertstück voor vier hoorns bewerkt voor piano en orkest. Hij verving de solohoorns door een piano en schoof meteen wat Liszt naar binnen. Daardoor vond Kirschnereit het nodig om de muziek enigszins terug te bewerken in Schumanns geest. Het resultaat mist de unieke klankkleur die Schumann in dit bijzondere stuk met de hoorns bereikt, maar toch overtuigt het als klein pianoconcert in drie delen. Het leert ons iets over Schumanns componeertrant, altijd vanuit het klavier. Matthias Kirschnereit, bij ons niet zo bekend maar in Noord-Duitsland een hele beroemdheid, legt hoorbare zorg en Schumannliefde in zijn Steinway, in harmonie met het orkest, bekwaam geleid door Jan Willem de Vriend. Het klinkt allemaal prachtig in de ruimte van het Konzerthaus aan de Gendarmenmarkt.
overtuigend de vier soloconcerten speelt. Klieser werd zonder armen geboren maar liet zich daardoor niet afremmen in de passie voor zijn instrument. Hij bekwaamde zich in het hoornspel door met de tenen van zijn linkervoet de ventielen van zijn instrument te bedienen. Een mechanisch apparaat, bediend door de rechtervoet, zorgt voor de typerende klankkleurschakeringen die normaliter met de hand in de beker worden gerealiseerd. Een speciaal ontworpen metalen standaard, vastgemaakt aan een stoel, zorgt voor de stabiliteit. Nu is Klieser uitgegroeid tot een ware virtuoos. Hij won vele prijzen en is hard op weg een van de grote hoornisten van dit moment te worden. Daarom is deze Mozart-cd een voorlopig hoogtepunt in de opmerkelijke carrière van iemand voor wie onmogelijkheden niet lijken te bestaan. Ronduit indrukwekkend!
GERARD SCHELTENS
FRANS JANSEN
SCHUMANNLIEFDE
42
€ 21,99
Jongensdromen die uitkomen zijn altijd bijzonder. Dat geldt zeker voor de jonge Duitse hoornist Felix Klieser. Op zijn vijfde kreeg hij zijn eerste lessen, en toen hij negen was fantaseerde hij erover ooit de hoornconcerten van Mozart te spelen. Dat doel is gehaald, getuige de cd die nu verschenen is waarop hij, bijgestaan door het gerenommeerde Camerata Salzburg,
VOORLOPIG HOOGTEPUNT
CD-BESPREKINGEN POULENC, RACHMANINOV, VIERNE ORGAN CONCERTO e.a.
Cameron Carpenter, Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Christoph Eschenbach Sony VKZ.NL/19236 € 23,99
CONCERT Het is even wennen. In het Andante waarmee Rachmaninovs Paganinirapso die begint klinkt niet het verfijnde pianowerk, maar buldert het orgel meteen dat het een lieve lust is. Cameron Carpenter is op zijn eerste cd voor Sony Classical waarop ook een orkest meespeelt, weer eigenzinnig op dreef. Deze liveopname van Rachmaninovs Rapsodie en Poulencs Concert voor orgel, strijkers en pauken is tenminste een overweldigende belevenis. Samen met het Konzerthausorchester Berlin onder leiding van Christoph Eschenbach moet hij in de concertzaal een behoorlijke show hebben gegeven. Ook verder in zijn eigen bewerking van Rachmaninovs noten gaat Carpenter soms verras send tekeer en haalt hij alles uit het immense, veelkleurige en multifunctionele
INDRUKWEKKEND SOLO-INSTRUMENT reisorgel dat hij speciaal liet bouwen. Vergeleken met zijn lezing van Rachma ninov is Carpenters vertolking van Poulencs Orgelconcert redelijk binnen de lijntjes, maar dat concert van een Poulenc die hier naar eigen zeggen op weg is naar het klooster is sowieso al even mooi als indrukwekkend. De Eerste orgel symfonie van Vierne, die de cd afsluit, was Carpenters toegift in het Konzert haus Berlin en hij doet daarin wat hij in de twee eerdere werken ook al deed: het orgel neerzetten als een volbloed en indrukwekkend solo-instrument. PAUL JANSSEN
J.S. BACH
CONCERTOS BWV 1052R, 1056R & BWV 1041 e.a. Avi Avital, Kammerakademie Potsdam Deutsche Grammophon (2cd) VKZ.NL/19238 € 23,99
CONCERT Avi Avital raakte via een buurjongen verzeild bij het plaatselijk mando lineorkest in Israël. Hij bleek er gevoel voor te hebben en voor hij het wist was hij professional. Hij had daarbij het geluk dat zijn eerste docent, de dirigent van het mandoline orkest, een violist was die door het plaatselijk conservatorium de mando line in zijn schoenen geschoven had gekregen. Hij leerde Avital een behoorlijk onorthodoxe speeltechniek aan en overlaadde hem met partituren van Bach. Zo deed de mandoline spelende jeugd het laatste examen met de Chaconne van Bach. Bij wijze van jeugdliefde en eerbe toon komt de in Berlijn wonende Israëliër nu met een dubbel-cd, gewijd aan Bach. Op de eerste cd staan voornamelijk eigen bewer kingen van vioolconcerten, op cd twee speelt hij de complete Tweede partita, inclusief een verbazingwekkend goede vertolking van de Chaconne. Avital weet met zijn spel iedere snarenliefhebber die moeite heeft met de mandoline moeiteloos te overtuigen. Bij hem is het instrument slechts een middel om verbluffend muziek te maken. En hoewel dat kleine bolbuikje in zijn handen op de dvd bij de de-luxe-editie een onwennig gezicht blijft, maakt zijn spel alles goed. Een voltreffer.
EEN VOLTREFFER
PAUL JANSSEN
43
CHOPIN e.a.
BRAHMS, WEBER, MENDELSSOHN
MELANCHOLIA
BLUE HOUR
Aldona Bartnik, Maurice Lammerts van Bueren Zefir Records VKZ.NL/19242 € 22,99
Andreas Ottensamer, Yuja Wang, Berliner Philharmoniker o.l.v. Mariss Jansons Deutsche Grammophon VKZ.NL/19241 € 22,99
VOCAAL
CONCERT/KAMERMUZIEK Andreas Ottensamer, soloklarinettist van de Berliner Philharmoniker, is een van ’s werelds topsolisten op zijn instrument. Hij zegt zijn klarinet te willen laten zingen, en dat lukt hem voortreffelijk. Ongelooflijk wat hij doet met Wie Melodien zieht es mir, misschien wel Brahms’ allermooiste lied. Alleen al dit stukje lentemelancholie maakt de cd de moeite waard. Die prachtige, gewelfde melodie krijgt nieuwe dimensies door de klarinetklank, en het spel van sterpianiste Yuja Wang is van een ontroerende schoonheid. Even vaardig bewerkte Ottensamer vijf van Mendelssohns Lieder ohne Worte voor klarinet en piano, zo natuurlijk en vanzelfsprekend dat je vanzelf gaat denken dat het zo hoort. Wel oorspronkelijk voor de klarinet bedoeld zijn de werken van Weber, maar ook daar overheerst het fraaie cantabile dat de klarinet zo op de zangstem laat lijken. In de snelle delen van het Duo Concertant laten Ottensamer en Wang de muziek buitelen, het romantische Andante loopt vooruit op Brahms. En als voor het Eerste klarinetconcert de Berliner Philharmoniker met Mariss Jansons komen aangetreden om hun eigen soloklarinettist de best denkbare ondersteuning te geven, is het feest compleet. Waarop de titel Blue Hour precies slaat heb ik niet meegekregen, maar who cares...
De uit Polen afkomstige maar aan het conservatorium van Den Haag afgestudeerde sopraan Aldona Bartnik draagt de muziek uit haar vaderland een bijzonder warm hart toe. Op deze cd brengt zij het in Nederland vrij onbekende Poolse liedrepertoire, met werken van Chopin, Paderewski en Szymanowski. De liederen van Chopin kun je het beste typeren als lichte salonmuziek; aangenaam maar zonder al te veel diepte. Paderewski’s liederen hebben muzikaal en dramatisch een stuk meer om het lijf, met een mooie interactie tussen de zangmelodie en de pianopartij. En dan moet Szymanowski nog komen, met zijn wat glibberige, enigszins ongrijpbare harmonieën en melodieën die vaak wat exotisch aandoen maar tegelijk duidelijk tappen uit het vaatje van de Poolse volksmuziek. Je hoort Bartniks achtergrond in de oude muziek in haar vaak vibrato-arme manier van zingen. Ze legt een twinkeling in haar stem in de lichtere liederen, maar kan ook prima schakelen naar melancholischer en dramatischer stemmingen. Tussen de verschillende sets met liederen klinken steeds mazurka’s van de drie componisten. Een mooie afwisseling, en ze worden met elan en gevoel gespeeld door Maurice Lammerts van Bueren, die zich ook in de liederen een begenadigd begeleider toont.
GERARD SCHELTENS
BENJAMIN ROUS
STUKJE LENTEMELANCHOLIE
KZ _ADV. SPRING:Opmaak 1
25-02-2019
Mahler 7: Symfonie van de duisternis naar het licht. Een documentaire over de opname is te zien op YouTube. ccs sa 38019
11:34
Pagina 1
TWINKELING
Op de klanken van Russische componisten komen een liefdesbrief, een autobiografie en een geheim tot leven. ccs 40919
Vergeten meesterwerken, bijeengebracht door één van de grootste muzikale weldoeners ooit: Frederik de Grote. ccs 41819
‘De assimilatie van het oude en het nieuwe, het aardse en het hemelse, het ongekunstelde en het gesofisticeerde, creëerde een muziek die onwaarschijnlijk boeiend is om naar te luisteren én om te spelen.’ - DE RAGAZZE Na jarenlange fascinatie voor zijn muziek heeft het Ragazze Quartet besloten om alle zes strijkkwartetten op te nemen en verklaren zij zichzelf de komende jaren ‘Bartók Bound’. ccs 41419 (vol.1)
www.c han ne lclas s i cs .c om 44
CHANNEL CLASSICS
HUYGENS, ORNSTEIN e.a.
FAURÉ, POULENC, DEBUSSY
OMBRE DE MON AMANT
REQUIEM e.a.
Huygens, Ornstein e.a. Rima Khcheich, Maarten Ornstein, Mike Fentross Zefir VKZ.NL/19243 € 22,99
Ensemble Aedes, Les Siècles o.l.v. Mathieu Romano Aparte Music VKZ.NL/19233 € 22,99
VOCAAL
VOCAAL
Een warmbloedige Arabische versie van de westerse barok, dat is wat het avontuurlijke album Ombre de Mon Amant te bieden heeft. Met haar doorleefde stemgeluid schenkt de Libanese zangeres Rima Khcheich, geschoold in klassieke Arabische zang, vergeten liederen uit de barok een tweede leven. Wie wist bijvoorbeeld dat onze oer-Hollandse dichter Constantijn Huygens ook pareltjes van liefdesliederen heeft gecomponeerd? Hoewel Khcheich de liedteksten in een vrije Arabische vertaling zingt, is het voor de luisteraar onmiddellijk hoorbaar dat de meeste muziek op de cd over liefde en liefdesverdriet gaat, thema’s die even universeel en cultuuroverstijgend zijn als het menselijke verlangen om te musiceren. Khcheichs zang wordt lyrisch omlijst door basklarinettist Maarten Ornstein en oudemuziekspecialist Mike Fentross, die een verrassende mengeling van barok en Arabisch tevoorschijn tovert uit de snaren van zijn theorbe en vihuela, oude westerse instrumenten die hun oorsprong vinden in de oosterse ûd. Behalve barokke composities speelt het drietal ook Arabische liederen, een oosters aandoende, eigen compositie van Ornstein en het zestiende-eeuwse Paseavase el Re moro. Deze sfeervolle Spaanse melodie, die perfect binnen de context van het album past, herinnert aan de gouden eeuwen van Andalusië, toen culturele kruisbestuiving tussen westerlingen en ‘moren’ heel gebruikelijk was.
Een op en top Franse cd: Ensemble Aedes, in 2005 door Mathieu Romano opgericht, zingt werken van drie meesters van de Franse koormuziek. Het Requiem van Fauré is misschien vaak genoeg opgenomen, maar op de cd staat de veel minder bekende tweede versie van het werk, voor kamerorkest en klein koor. Ensemble Aedes klinkt in deze transparante en intieme versie bijzonder troostrijk, met een homogeen, warm en vol geluid waarin toch de individuele stemmen af en toe nog mooi hoorbaar zijn. Musici van orkest Les Siècles leveren het schitterende orkestrale aandeel op instrumenten van het einde van de negentiende eeuw. Authentieker wordt het niet! Figure humaine van Poulenc voor a-capellakoor, met zijn rijke en complexe klankweefsel en afwisselende stemmingen, is een geweldig complement voor de Fauré. De prachtige teksten van dichter Paul Éluard komen extra goed tot hun recht door de kraakheldere dictie van het koor; je kunt nagenoeg elk woord verstaan. De Trois Chansons de Charles d’Orléans besluiten de cd, in een onbekende, vroege versie waarin Debussy kiest voor een onopgesmukte en bewust archaïsche stijl die perfect past bij de toon van de vijftiende-eeuwse gedichten. Een must voor liefhebbers van koormuziek!
MYRTHE MEESTER
BENJAMIN ROUS
OVER DE LIEFDE
AUTHENTIEKER WORDT HET NIET
SCHUBERT
INNAMORATO | TRILOGIA ITALIANA
LIEDER
Anna Lucia Richter, Gerold Huber, Matthias Schorn Pentatone VKZ.NL/19225 € 22,99
Marco Beasley, Accordone o.l.v. Guido Morini Cypres (3cd) VKZ.NL/19220
VOCAAL
VOCAAL
€ 41,99
Heimweh heet deze cd. Terugverlangen naar elders, met weemoed en melancholieke gedachten over wat eens was, en wat wellicht weer wordt. Met dit begrip als rode draad werden vijftien liederen bijeengezocht door sopraan Anna Lucia Richter. Centraal staat Heimweh (D 456), aan weerszijden geflankeerd door verwante liederen - zoals de Mignon-liederen (verlangen naar Italië), of die van Ellens Gesang (heimwee naar de troost van religie). Op die manier wordt een samenhangend boeket gepresenteerd, al overheersen wel de langzame tempi, waardoor het achtereen beluisteren van de cd niet erg loont. Richter weet met deze overpeinzende liederen wel raad. Er valt geen wanklank te ontdekken, je hoort steeds een zoektocht naar perfectie. Toch is dat tegelijk een valkuil, want iets minder braafheid (dat geldt ook voor pianist Gerold Huber) was de muziek zeker ten goede gekomen. Der Zwerg bijvoorbeeld vraagt om brutaliteit en beleving, een tintje passie dat het onberispelijk weergeven van de noten overstijgt. Die expressie ontbreekt hier nogal eens. Dat Richter het wel kan bewijst het melodrama Abschied von der Erde. Een fraaie uitsmijter vormt het lange lied Hirt auf den Felsen, waaraan klarinettist Matthias Schorn zijn medewerking verleent.
Drie cd’s, 62 tracks, 24 componisten, samen drie eeuwen Italiaanse vocale muziek met een totale speelduur van ruim drie uur. Te veel om op te noemen, deze muziek van en voor hovelingen zoals die in de renaissance en de barok werd gecomponeerd en uitgevoerd. Marco Beasley en Guido Morini namen dit programma in de jaren 2005-2007 op met hun oudemuziekensemble Accordone. Het is dus een heruitgave. De eerste serie behandelt de zestiende eeuw, met componisten van wie niet alle namen u iets zullen zeggen: Antonio Caprioli, Bartolomeo Tromboncino, Guglielmo il Giuggiola, Pietro Paolo Borrono, maar ook Orlando di Lasso. Beasleys soepele tenor rijgt het ene na het andere muzikale miniatuurtje aan elkaar, stemmig begeleid door orgelpositief, luit en cornet. De tweede cd, met naast de grote zeventiende-eeuwers Monteverdi en Frescobaldi ook namen als Giovanni Battista Fontana en Giulio Caccini, toont de ontwikkeling naar een groter tekstbewustzijn en een gevarieerdere instrumentatie. Daarna, op de derde cd, achttiende-eeuwse cantates, met als bekendste naam Alessandro Scarlatti (de vader). Uitsmijter: de cantate L’Arfeo annammurato van Guido Morini zelf, op tekst van Beasley, een fraaie stijlkopie. Het is allemaal musicologisch heel verantwoord en zorgvuldig, maar vooral gedreven en elegant.
JOS VAN DER ZANDEN
GERARD SCHELTENS
ZOEKTOCHT NAAR PERFECTIE
GEDREVEN EN ELEGANT
45
LISZT
THE MUSIC OF KING’S CHORAL FAVOURITES FROM CAMBRIDGE
VIA CRUCIS
Reinbert de Leeuw, Collegium Vocale Gent Alpha VKZ.NL/19214
The Choir of King’s College, Cambridge o.l.v. Stephen Cleobury KGS VKZ.NL/19230 € 13,99
€ 22,99
KOOR
KOOR
Liszt kennen we als pianoleeuw en van zijn symfonische gedichten. In de laatste decennia van zijn leven besteedde hij tijd aan wat hem altijd had getrokken, het katholicisme. In Rome was hij monnik, maar hij bleef wel componeren. Een depressie nabij schreef hij Via Crucis, veertien staties die het lijden van Christus verbeelden, voor koor en klavier. Net als voor zijn excentrieke pianostukken koos hij een radicaal laatromantisch idioom waarin de grenzen van de harmonieleer werden opgezocht. Collegium Vocale Gent voert het werk hier uit onder Reinbert de Leeuw, die voor deze ingetogen klanken aanzienlijk dieper de muziekgeschiedenis in dook dan we van hem gewend zijn. Het resultaat is ernaar: deze eigenaardige afwisseling van homofonie, mysterieuze dialogen, pianosoli en expressieve declamaties krijgt een eigen dynamiek in De Leeuws eigenzinnige maar niet overal gepolijste spel. Hij eist de regie op. Het werk omvat fascinerende momenten, zoals de etherische hoogten in Jesus begegnet seiner heiligen Mutter, de vierde statie - je luistert er ademloos naar. Jammer van het overvloedige pedaalgebruik, daardoor wordt de pianoklank wat wollig. Het koor intoneert zeer fraai, geen wanklank te ontdekken. Drie geestelijke koorwerken (Salve regina, Vater unser en Ave Verum) maken deze cd compleet.
Het wereldberoemde koor van King’s College uit Cambridge bestaat een kleine zeshonderd jaar en heeft een enorme staat van dienst. Niet alleen als muzikale ondersteuning tijdens de liturgie in de eigen kapel, maar ook via talloze opnames, radio-uitzendingen en concerttournees. Dat de leden ook stilistisch van alle markten thuis zijn bewijst hun nieuwste cd, die zij opnamen voor hun eigen label. Resultaat is een muzikale bloemlezing van bijna vier eeuwen muziekgeschiedenis. Dirigent Stephen Cleobury, die al meer dan 35 jaar muzikaal leider is, stelde een gevarieerd programma samen waarin de veelzijdigheid van zijn koor optimaal tot zijn recht komt. In de vijf korte blokken van drie of vier stukken zijn het vooral de psalmen en de meer hedendaagse stukken die de meeste indruk maken. Zo is daar het intense Agnus Dei uit de Mass for Double Choir van Frank Martin uit 1926. Dit is ronduit kippenvel. En dat het koor zich ook op zijn gemak voelt in niet-liturgisch repertoire is in de laatste vier folksongs voor koor hoorbaar. Daarvan is evergreen Amazing Grace weliswaar de bekendste, de Chinese traditional Mo Li Hue daarentegen de meest exotische. Mede daardoor is King’s College terecht wereldklasse!
JOS VAN DER ZANDEN
FRANS JANSEN
ADEMLOOS LUISTEREN
MUZIKALE BLOEMLEZING
BORODIN, WEINBERG, SJOSTAKOVITSJ
BRAHMS
EIN DEUTSCHES REQUIEM
STRIJKKWARTETTEN
Vocale solisten, Cappella Amsterdam, Orchestra of the Eighteenth Century o.l.v. Daniel Reuss Glossa VKZ.NL/19219 € 22,99
€ 23,99
KOOR/ORKEST
KAMERMUZIEK
Er was crowdfunding nodig om deze cd te realiseren, hoewel de tournee in de lente van vorig jaar toch veel succes had geoogst. Aan het hoofd van het Orkest van de Achttiende Eeuw en zijn eigen Cappella Amsterdam ontdoet Daniel Reuss Ein deutsches Requiem van alle zwaarwichtigheid. Met een bescheiden bezetting van 54 orkestleden (slechts drie contrabassisten!) en 42 koorzangers krijgt het requiem een helder profiel, alsof het om barokmuziek gaat. Reeds als puber struinde Brahms de antiquariaten en boekenstalletjes van Hamburg af op zoek naar oude partituren. Bach was zijn idool. Vanaf 1850 verscheen elk jaar een deel in de ‘Gesamtausgabe’ van diens werken en Brahms schafte ze allemaal aan. Zijn romantische fascinatie voor de zuiverheid van muziek uit een ver verleden klinkt door in het transparante samenspel van een orkest dat ooit daarvoor is opgericht door Frans Brüggen. Dankzij de natuurlijke versmelting van oude instrumenten en de aandacht voor retorische zeggingskracht raakt de uitvoering in de loop van zeventig minuten
vele tere snaren. Het koor zingt innig, woord voor woord verstaanbaar. De sopraan Carolyn Sampson en de bariton André Morsch worden als op handen gedragen door het voorbeeldige orkest.
Bestaat er zoiets als een ‘bad boy string quartet from China’? Volgens de vermaarde Engels muziekcriticus Norman Lebrecht wel, want op 25 maart 2015 postte hij op zijn blog Slipped Disc een foto van vier driftig rokende jonge Chinezen, die best wel eens dronken zouden kunnen zijn. Het betrof de musici van het Dragon Quartet, dat die week in Shanghai zijn debuut maakte. Inmiddels is het bijbehorende artikel verwijderd (onder dwang?) en de Chinezen staan nu keurig geknipt en gekleed op de coverfoto van hun verrassend mooie album met Borodins ‘liefdeskwartet’, het Strijkkwartet in D, nr. 2, Weinbergs felle en geanimeerde Strijkkwartet in Bes nr. 5 en Sjostakovitsj’ grimmige, cynische, melancholische en hartverscheurende Strijkkwartet in C, nr. 8, zijn muzikale autobiografie. Niet alleen bespelen de Chinezen – tevens succesvol als solist of als aanvoerder in een symfonieorkest – hun instrument op hoog niveau en is er uiterst gewetensvol en minutieus gewerkt aan de ideale balans en samenklank, ook slagen ze er wonderwel in om de inhoud en sfeer van de muziek helder, geloofwaardig én boeiend boven tafel te krijgen. In combinatie met de prachtige opnamekwaliteit van Channel Classics is deze cd echt een juweeltje.
EDDIE VETTER
WENNEKE SAVENIJE
WOORD VOOR WOORD VERSTAANBAAR
46
Dragon Quartet Channel Classics VKZ.NL/19227
CHINEES JUWEELTJE
DEBUSSY, FAURÉ e.a.
SCARLATTI, FAURÉ e.a.
Bomsori Kim, Rafal Blechacz Deutsche Grammophon VKZ.NL/19239 € 22,99
Anaïs Gaudemard harmonia mundi VKZ.NL/19234
VIOOLSONATES e.a.
SOLO
KAMERMUZIEK
€ 13,99
INSTRUMENTAAL
De Koreaanse violiste Bomsori Kim (1989) won de nodige prijzen op internationale concoursen. Zo klom ze gestaag omhoog richting een bescheiden wereldfaam. Terecht, want de violiste bespeelt niet alleen heel verzorgd en gepolijst haar instrument, ze heeft ook de nodige pit, passie en poëzie in huis. Aan de Poolse pianist Rafal Blechacz, in 2005 winnaar van het Chopin Concours in Warschau, heeft ze een ideale duopartner. Zonder de viool te overheersen speelt Blechacz zo betoverend elegant, fantasierijk, verfijnd en soepel, dat de Koreaanse zich moeiteloos kan laten voortstuwen door de genuanceerde golvende lijnen die uit de piano tevoorschijn komen. Zowel Frankrijk als Polen wordt door het duo op hoog niveau vertegenwoordigd in sonates voor viool en piano van Debussy, Fauré en Szymanowski en een nocturne van Chopin, waarbij Kim en Blechacz er bij elk stuk uitstekend in slagen de juiste sfeer op te roepen. Er wordt niet gemakkelijk geëpateerd, maar werkelijk vanuit de partituur gemusiceerd. Kim speelt het meest bezield en ontroerend in de door Nathan Milstein voor viool en piano bewerkte Nocturne nr. 20 in cis op. posth. van Chopin, waarin ook Blechacz uitblinkt in romantische expressiviteit, klankverfijning en nuance.
Laat u niet misleiden door de cd-cover. De zwoele glimlach van Anaïs Gaudemard is slechts een wat misplaatst gekozen pose. Hoewel de foto doet vermoeden dat we na Lavinia Meijer en Remy van Kesteren, die de harp meer rock-’n-roll gaven, terug bij af zijn en de harp haar status van lieflijk meisjesinstrument voor salonmuziek weer aan het bevestigen is, is het spel op de cd van een heel ander kaliber. De briljante harpiste Anaïs Gaudemard is dit seizoen niet voor niets een van de ECHO Rising Stars. Haar spel op deze harmonia nova-cd, de harmonia mundi-reeks voor jong talent, is stoer en krachtig en haar repertoirekeuze zeker origineel. Met groot gemak slalomt ze van de laatromantische Légende van Henriette Renié naar een mooie bewerking van Domenico Scarlatti’s Sonate in a K 109 en een harpsolo van Carl Philipp Emanuel Bach. En met grote zelfverzekerdheid besluit ze de plaat met de Sonate voor harp van Paul Hindemith en het recentere Bamyan dat haar Franse landgenoot Philippe Hersant in 2002 voor de Lily Laskine International Harp Competition schreef. Alles bij elkaar is dit een stevige tocht door zo’n drie eeuwen harpmuziek, die veel meer biedt dan de softe pin-upglimlach op de cover.
WENNEKE SAVENIJE
PAUL JANSSEN
PIT, PASSIE EN POËZIE
DRIE EEUWEN HARPMUZIEK
LUCHESI
MESSIAEN
Roberto Plano Brilliant Classics VKZ.NL/19202
Ciro Longobardi Piano Classics (3cd) VKZ.NL/19205
SONATAS OP. 1
CATALOGUE D’OISEAUX
€ 9,99
PIANO
€ 27,99
PIANO
Als virtuoos klavecinist, organist en pianist en tevens componist van succesvolle opera’s, geestelijke werken en composities voor klavier was Andrea Luchesi een gevierd man in zijn tijd. Op dertigjarige leeftijd, in 1771, vestigde de Italiaan zich in Bonn, waar hij ene Ludwig van Beethoven, de grootvader van de beroemde Beethoven, zou opvolgen als kapelmeester. Zijn leven nam een drastische wending in 1794, toen Franse troepen de stad binnenvielen en Luchesi uit zijn functie werd ontheven. Hij stierf in armoede in 1801. Dat hij niet helemaal vergeten is, komt doordat een van zijn pupillen die andere Beethoven (de kleinzoon) was – en, zo wil althans musicoloog Giorgio Taboga de wereld doen geloven, Luchesi de eigenlijke schepper zou zijn van een deel van Mozarts, Haydns en Beethovens oeuvres! Luchesi’s 6 Sonates opus 1 voor piano met ad libitum vioolbegeleiding, hier door Roberto Plano overtuigend als solosonates uitgevoerd, zijn ongecompliceerde, goedgehumeurde werken, alle driedelig en in majeur. Ze zijn in de Weense klassieke stijl, al horen we her en der ook echo’s van Domenico Scarlatti (bijvoorbeeld de galopperende en trompetterende thema’s in sommige snelle delen). Plano’s kristalheldere toon, virtuositeit en speelse timing maken van elk deeltje, inclusief de verfijnde zangerige andantes, een juweeltje.
‘Poëtische ecosystemen’: dat is de titel die pianist Ciro Longobardi gaf aan zijn toelichting bij deze uitgave. Had Olivier Messiaen zelf zijn belangrijke en in de afgelopen zestig jaar tot een van de meest bewonderde pianocomposities uit de twintigste eeuw uitgegroeide werk Écosystèmes poétiques gedoopt, dan was dat een poëtischer, maar vooral ook treffender naam geweest dan ‘Vogelcatalogus’. Zoals uit de beschrijvingen van de componist blijkt (opgenomen in de toelichting), ging het Messiaen immers om veel meer dan louter de geluiden van diverse vogelsoorten. Hij plaatste elke protagonist in zijn eigen Franse habitat, met inachtneming van seizoen en uur van de dag en weersgesteldheid, en te midden van andere vogels (allen al in deel 2, Le Loriot, oftewel de wielewaal, horen we zeven verschillende), om – inderdaad – getoonzette ecosystemen te scheppen, vol ornithologisch verantwoord gefladder en gefluit, maar ook vol atmosfeer en drama. Longobardi laat uit zijn Fazioli blakende rotspartijen, donkere bossen, zompige moerassen en weidse kustpanorama’s opklinken. Ondanks het vaak vrij percussieve karakter van Messiaens noten laat hij zijn toetsen tjilpen en piepen, raspen, krijsen, kwaken en kwinkeleren in de dertien delen die deze meesterlijke cyclus telt.
JAN KUNST
JAN KUNST
GOEDGEHUMEURDE WERKEN
MEESTERLIJKE CYCLUS
47
BERNSTEIN
LISZT
Michele Tozzetti Piano Classics VKZ.NL/19206
Boris Giltburg Naxos VKZ.NL/19218
ÉTUDES D’EXÉCUTION TRANSCENDANTE e.a.
COMPLETE SOLO PIANO MUSIC € 20,99
PIANO
PIANO Alexander Frey, Leann Osterkamp en Andrew Cooperstock gingen hem voor, om maar een paar pianisten te noemen die het net als Michele Tozzetti aandurfden om het het complete oeuvre voor piano solo van dirigent, pianist en componist Leonard Bernstein (1918-1990) op te nemen. Goed voor 76 minuten ontwapenende muziek, verdeeld over 40 karakterstukjes die allerlei facetten van Bernsteins flamboyante persoonlijkheid etaleren. Broadway, jazz, Mahler, Ives, Beethoven, popmuziek en andere stijlen en genres waardoor Bernstein zich graag liet inspireren hoor je erin terug. Zoals hijzelf in de vijftiger jaren op televisie iedereen wist mee te slepen in zijn enthousiaste colleges over muziek, zo is het de taak van de pianist die zijn pianowerken speelt de luisteraar mee op avontuur te nemen door het verrassende, speelse en ontroerende muzikale universum van Bernstein. Liefst met evenveel instrumentale flair en fantasie als de maestro. De Italiaan Tozzetti is wat voorzichtiger, maar brengt het er goed vanaf. Hij koos voor een Faziolivleugel met een rijke klank, die direct tot de verbeelding spreekt en makkelijk uitwaaiert in een rijkdom aan kleurnuances. Jazzy stukjes volgen op ijle dromen, en alles daar tussenin is ook aanwezig. Zo breekt Tozzetti overtuigend een lans voor Bernstein.
In 2013 won Boris Giltburg de Koningin Elisabethwedstrijd en oogstte hij veel succes met de cd Romantic sonatas. Een van de troefkaarten daarop was een intense uitvoering van de grote sonate van Liszt. Erna verschenen al even luid bejubelde cd’s met muziek van onder meer Schumann, Sjostakovitsj en Rachmaninov, maar nu zet Giltburg zijn Liszt-avontuur voort met diens Études d’exécution transcendante. Nog meer dan in de sonate, die in dit opzicht subtieler is, zijn de duivelse technische moeilijkheden in de twaalf etudes evident. De razende vaart van de notenlawines, de halsbrekende acrobatiek zonder valnet, de flitsend gehamerde octaven: het is allemaal op het karikaturale af. Ook in de handen van Giltburg slaan de vlammen zowat
WENNEKE SAVENIJE
EDDIE VETTER
RIJKE KLANK VOOR BERNSTEIN
SCHAAMTELOOS GENIETEN VAN LISZT uit de vleugel bij al het pianistisch geweld, maar hij weet zelfs van de notenrijkste etudes nog muziek te maken. Behalve over een geweldige techniek beschikt hij ook over een fijn genuanceerde aanslag en een soepel ritmegevoel, hoewel hij het rubato soms wat overdrijft. Veel ah’s en oh’s van bewondering passen eveneens bij de werken die de twaalf etudes in- en uitluiden, de Rigoletto-parafrase en de etude La leggierezza. Schaamteloos genieten van Liszt: laat dat maar aan Boris Giltburg over.
IVES, BACH e.a.
SCHUBERT
INFLUENCES Tamara Stefanovich Pentatone (sacd) VKZ.NL/19224
VIER IMPROMPTU’S D 899 e.a. Katia Buniatishvili Sony VKZ.NL/19235
€ 22,99
PIANO
€ 23,99
PIANO
Tamara Stefanovich excelleert in muziek die de meeste pianisten juist mijden als de pest: Stockhausen, Ligeti, Kurtág, Boulez en andere helden van het twintigste-eeuwse modernisme. Op deze cd paart zij de Eerste pianosonate van Ives aan al even zelden uitgevoerde composities van zulke uiteenlopende grootheden als Bartók, Messiaen en Bach. De sonate van Ives is een lappendeken van eerder gecomponeerde stukken waarin hij allerhande muzikale herinneringen aan zijn jeugd ophaalt. Daar marcheert een brassband voorbij, hier zingt de gemeente in de kerk. Stormachtige passages wisselen af met stille meditaties. Zo weet Stefanovich de oren meer dan veertig minuten te boeien. Zij is in Belgrado geboren maar beschouwt zich als een echte wereldburger. Hier laat ze ook horen hoe Messiaen in Cantéyodjayâ werd geïnspireerd door hindoeritmes, hoe Bartók in zijn acht Improvisaties op Hongaarse boerenliederen dichter bij huis de muziek van het platteland in zijn kunst integreerde, en hoe Bach in de Aria variata alla maniera italiana zijn voordeel deed met de stijl van zijn Italiaanse vakbroeders. Van de vroege Bach tot aan de naoorlogse Messiaen: Tamara Stefanovich is een ideale gids om deze vaak gemeden uithoeken van het repertoire te verkennen.
Een groot talent is Katia Buniatishvili. Bij beschrijvingen van haar carrière vallen vaak woorden als ‘stormenderhand’ en ‘zegetocht’. De Georgisch-Franse pianiste veroverde de wereld met een persoonlijke, originele manier van spelen die niet zelden interpretatieve grenzen opzoekt. Haar vooral hoogromantische repertoire omvat Beethoven, Chopin, Liszt en Rachmaninov, gespeeld met veel gevoel en soms met uiterste contrasten van expressie. Deze nieuwe Schubert-cd exploreert diens laatste sonate in Bes, die door elke pianist van naam is opgenomen, vaak zelfs meer dan eens. Het lange openingsdeel is zo ongeveer het non plus ultra van Schuberts oeuvre. De meeste pianisten doen er zo’n 20 minuten over, zo ook Buniatishvili. Waar grootheden als Perahia en Andsnes de ritmische puls als basis gebruiken om de peilloze diepten van dit stuk te exploreren, zoekt zij een intuïtievere benadering die met veel rubato heerlijk wegdroomt bij Schuberts verrukkelijke vondsten. En wat gaat ze er in het tweede deel vandoor! In deze vertolking valt veel te genieten, met overrompelende momenten. Toch ben ik van de eerste set Impromptu’s meer onder de indruk, omdat Buniatishvili daar een grote spanningsboog trekt die de vier stukken tot een eenheid maakt. Als toegift een schwärmerisch Ständchen in de versie van Liszt.
EDDIE VETTER
GERARD SCHELTENS
IDEALE GIDS
48
€ 9,99
OVERROMPELENDE MOMENTEN
BRAHMS
GABRIELLI, JACCHINI, A. SCARLATTI
COMPLETE ORGAN MUSIC Adriano Falcioni Brilliant Classics VKZ.NL/19203
MAGNA PORTA Stefano Veggetti, Ensemble Cordia Brilliant Classics VKZ.NL/19201
€ 9,99
ORGEL
€ 9,99
BAROK
Johannes Brahms staat niet bekend als een groots en belangrijk componist voor orgel. Toch droeg hij gedurende twee perioden in zijn leven het orgel een warm hart toe. De elf koraalpreludes die Brahms in 1896 schreef en die vijf jaar na zijn dood gepubliceerd werden, zijn meteen zijn belangrijkste orgelwerken. Hij componeerde ze kort na de dood van zijn misschien wel grootste en duurzaamste liefde, Clara Schumann. De toon van de preludes, die op de
achtste na alle gerelateerd zijn aan koralen van dood en treurnis, is donker en somber, precies zoals Brahms zich gevoeld moet hebben. Alleen de Achtste prelude over Es ist ein Ros’ entsprungen schreef Brahms eerder; het was de favoriete kerstmelodie van Clara. Wat deze preludes vooral uitwijzen is dat Brahms niet alleen uitstekend de weg wist op het orgel, maar ook dat hij de werken van Bach in dezen erg goed kende. Dit is wat Bach geschreven zou kunnen hebben als hij een late negentiende-eeuwer was geweest. Ook de preludes en fuga’s uit de jaren 1856-57 verraden veel Bach en ook Buxtehude. De Italiaanse organist Adriano Falcioni geeft de werken op het mooie Riegerorgel uit de kathedraal in het Italiaanse Amelia het volle pond. Een must voor orgelliefhebbers.
De muziek op deze cd is de alleroudste solomuziek voor cello en werd geschreven door componisten die het instrument wilden bevrijden van zijn rol als begeleider van andere instrumenten. Domenico Gabrielli en zijn leerling Giuseppe Maria Jacchini lieten horen dat de cello ook kan schitteren in het hogere register en dat dit instrument net zo geschikt is voor solospel als de viool. Beide componisten waren afkomstig uit Bologna. Magna Porta is de naam van de hoofdingang van de enorme basiliek van San Petronio, een kerk die symbool stond voor de ambities van Bologna op het gebied van architectuur. Meer dan in Rome werd er in Bologna ook muzikaal geëxperimenteerd, getuige de cellopioniers Gabrielli en Sacchini. Hun muziek trok de aandacht van Alessandro Scarlatti, en zijn drie cellosonates ontbreken natuurlijk niet op deze cd. Stefano Veggetti bespeelt de vijfsnarige violoncello piccolo, iets lichter van klank dan de gewone cello, en hij wordt begeleid door een stevig continuo-ensemble. Door voor een lichtere cello te kiezen wordt een mooie contrastwerking gemaakt tussen solo-instrument en begeleiding, iets wat bij barokke cellosonates essentieel is omdat de partijen anders te veel in elkaar overgaan. Fantasierijk spel van solist en begeleiders doet de rest.
PAUL JANSSEN
MARCEL BIJLO
EEN MUST VOOR ORGELLIEFHEBBERS
FANTASIERIJK
J.S. BACH
ERLEBACH
Le Banquet Céleste o.l.v. Damien Guillon Alpha VKZ.NL/19213
L’Achéron o.l.v. François Joubert-Caillet Ricercar VKZ.NL/19221 € 22,99
COMPLETE TRIO SONATAS
CANTATAS BWV 169 & 82 € 22,99
BAROK
BAROK
De twee cantates op deze cd behoren tot de bekendste en meest uitgevoerde geestelijke cantates van Bach. BWV 82 is in oorsprong geschreven voor bas maar kan, een octaaf hoger uiteraard, ook door de altstem gezongen worden. In de altversie die hier klinkt mis je natuurlijk de diepte in de bekende aria Schlummert ein, maar de slotaria Ich freue mich auf meinem Tod krijgt in de altversie wat meer vreugde mee. BWV 169 is een van de vier oorspronkelijke solocantates voor alt die we van Bach kennen. De belangrijke orgelpartij wordt gespeeld op een groot kerkorgel, zoals Bach dat zelf ook deed. In de lange sinfonia waarmee de cantate opent en in de twee aria’s geeft dat een geweldig effect. De Franse countertenor Damien Guillon heeft precies de juiste stem voor dit repertoire, zoals hij al op eerdere cd’s liet horen. Hij klinkt warm en expressief en hij beschikt over een uitstekende dictie. Het ensemble Le Banquet Céleste, met voorop organiste Maude Gratton, begeleidt hem daarbij optimaal. We krijgen ook nog vier solo stukken voor orgel, als intermezzo tussen de cantates en als slot van de cd. Dat prachtige orgel, ook in de cantate, maakt deze cd nog eens extra bijzonder.
Philipp Heinrich Erlebach was een van de allerproductiefste Duitse componisten van de zeventiende eeuw. Hij schreef meer dan duizend werken, waaronder een aantal jaargangen kerkcantates en vierentwintig missen. Maar bij een grote brand in 1735 ging het overgrote deel van dit enorme oeuvre verloren. Hoe jammer dat is blijkt uit de kwaliteit van de stukken die we van Erlebach nog wel hebben. Daaronder bevindt zich deze collectie van zes triosonates uit 1694. Net als Buxtehude gebruikte Erlebach een combinatie van viool en gamba, waarbij de gamba af en toe aanhaakt bij de begeleiding, maar ook in het hoge register samenspeelt met de viool. De sonates bevatten zowel Italiaans als Frans getinte delen en laten zo horen dat men in Duitsland van allebei deze stijlen hield. Gambist François Joubert-Caillet nam alle zes de sonates op met zijn ensemble L’Achéron. Dit in wisselende bezettingen opererende gezelschap breekt een lans voor onbekend barokrepertoire, vaak met opzienbarende resultaten. Want Erlebach was niet alleen een productieve, maar ook een zeer originele componist. Net als die van Buxtehude stuitert zijn muziek van het ene idee naar het andere. De uitvoerenden zitten bovendien constant op het puntje van hun stoel te spelen. Geweldige cd.
MARCEL BIJLO
MARCEL BIJLO
PRECIES DE JUISTE STEM
ORIGINELE COMPONIST
49
J.S. BACH
BUXTEHUDE
La Capella Reial de Catalunya, Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall Aliavox (2cd)
Ricercar Consort o.l.v. Philippe Pierlot Mirare VKZ.NL/19232
MEMBRA JESU NOSTRI
MARKUS PASSION
VKZ.NL/19231 BAROK
BAROK
Dat Bach een Markus-Passion schreef weten we, want de tekst is bewaard gebleven. De muziek niet. Maar Bach was een grote hergebruiker van eigen materiaal. Op deze manier zou de Markus-Passion dus te reconstrueren moeten zijn, als de tekst past op andere vocale muziek van Bach. Er zijn veel reconstructies, ook op cd, maar die zijn niet eensluidend. Jordi Savall kiest, net als veel van zijn collega’s, voor materiaal uit de Trauerode, BWV 198. Ter vergelijking: Ton Koopman liet dit werk bij zijn reconstructie weer totaal links liggen en koos voor andere opties. Savall put ook gretig uit de Matthäus-Passion: geen complete aria’s, maar wel delen uit de evangelietekst en de turbae (volkskoren). Vaak zijn dat maar een aantal maten achter elkaar die dan net iets anders worden geïnstrumenteerd en een andere toonsoort krijgen. Het is heel subtiel gedaan, maar ja: de Matthäus kennen we zo goed dat je af en toe toch het idee hebt naar twee composities tegelijk te luisteren. Dat doet gelukkig niets af aan deze overtuigende reconstructie. Dé Markus-Passion van Bach bestaat immers niet meer. Savalls uitvoering is warm van klank, maar hij schuwt het drama geenszins.
De tijd is allang voorbij dat Dieterich Buxtehude louter werd gezien als componist van orgelmuziek en als voorloper van Bach. Buxtehudes orgelmuziek is natuurlijk fantastisch, maar het overgrote deel van zijn oeuvre bestaat uit vocale werken. De belangstelling daarvoor is de laatste decennia sterk toegenomen en velen zijn inmiddels overtuigd van de hoge kwaliteit van Buxtehudes vocale muziek. Membra Jesu Nostri is zelfs uitgegroeid tot Buxtehudes bekendste werk. De zeven cantates, meditaties over het lichaam van Jezus, zijn voor de lijdenstijd geschreven maar zijn niet zo exclusief aan die periode van het jaar gebonden als de passies van Bach. Er zijn heel wat uitvoeringen op cd verkrijgbaar, zowel met koor als met solistische bezetting. Het Ricercar Consort, specialisten op het gebied van de Duitse barok, komt nu met een prachtige nieuwe versie. Daarin horen we vijf zangers, onder wie sopraan Maria Keohane en countertenor Carlos Mena, die een perfect ensemble vormen. Vooral de zesde cantate, waarin het hart van Jezus wordt bezongen, is bijzonder omdat Buxtehude daarin vijf gamba’s aan het ensemble toevoegt. Die gamba’s mengen dan weer hemels mooi met de zangers. Het Ricercar Consort levert andermaal een top-cd af.
MARCEL BIJLO
MARCEL BIJLO
OVERTUIGENDE RECONSTRUCTIE
PERFECT ENSEMBLE
PÄRT
BONS
Ensemble Le Nuove Musiche Brilliant Classics VKZ.NL/19204 € 9,99
Jean-Guihen Queyras, Atlas Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard BIS (sacd) VKZ.NL/19215
HEDENDAAGS
HEDENDAAGS
MAGNIFICAT, STABAT MATAR
NOMADEN
€ 23,99
‘Tintinnabuli’ noemt de Estse componist Arvo Pärt (1935) zijn muzikale stijl. Een woord, afgeleid uit het Latijn, dat duidt op klokjes. Het is een eenvoudige stijl die bestaat uit gearpeggieerde drieklanken en diatonische beweging, en veel weg heeft van gregoriaanse kerkmuziek. Niet voor niets worden zijn composities vaak omschreven als neo-spirituele muziek. Zo staan op deze cd zijn Magnificat (1989), Nunc dimittis (2001), de zeven Magnificat-Antiphonen (1991) – wonderlijk genoeg opgenomen als Maria Antifonen – en zijn Stabat Mater (1985). De eerste drie stukken, grofweg de eerste helft van de cd, bestaan uit koormuziek. De tweede helft omvat het Stabat Mater voor sopraan, alt, tenor en een strijktrio bestaande uit viool, altviool en cello. Tussen het ontstaan van het Magnificat en Nunc dimittis zit twaalf jaar tijd, maar de plaatsing achter elkaar sluit perfect aan. Een slimme zet van Ensemble Le Nuove Musiche. Ook de plaatsing van het Stabat Mater na een kleine vijfentwintig minuten koormuziek werkt goed. Het strijktrio geeft precies de goede afwisseling. Het is haast een revelatie die de stemmen de lucht in tilt. Le Nuove Musiche brengt met deze interpretaties van Pärt een klein uur gewijde muziek in huis.
Er is al veel gezegd en geschreven over de compositie Nomaden die Joël Bons voor Jean-Guihen Queyras en het Atlas Ensemble schreef – niet in de laatste plaats omdat Bons eind vorig jaar de prestigieuze G rawemeyer Award kreeg voor dit werk. Deze prijs kon niet op een beter moment komen. Onlangs werd immers bekend dat het Nieuw Ensemble, opgericht door onder anderen Bons, ophoudt te bestaan door het intrekken van de subsidies. Ook het Atlas Ensemble kampt met een dito gebrek aan gelden, maar blijft tegen de klippen van de amuzikale beleidsmakers op wel bestaan. Hoe dom en verkeerd het is om deze ensembles om zeep te willen helpen, blijkt niet alleen uit de toekenning van de prijs aan Bons, ook deze semi-liveopname van Nomaden door het Atlas Ensemble en Queyras onder leiding van Ed Spanjaard moet de regenten aan het denken zetten. Het werk dat Bons schreef in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam 2016 is een even doorwrochte als geestige reis langs de eigenheid van de verschillende culturen die in het Atlas Ensemble verenigd zijn. Zonder ergens anekdotisch te worden, vertelt Bons het verhaal van reizigers, vluchtelingen, culturele overeenkomsten en verschillen. In alle opzichten urgente muziek.
JAN NIEUWENHUIS
PAUL JANSSEN
GEWIJDE MUZIEK
50
€ 22,99
€ 22,99
URGENTE MUZIEK
CD-BESPREKINGEN THE OSCILLATING REVENGE OF THE BACKGROUND INSTRUMENTS
Bram van Sambeek, Rick Stotijn e.a. BIS VKZ.NL/19216 € 22,99
POP
Nieuw verschenen op
BRILLIANT CLASSICS
The Oscillating Revenge of the Background Instruments is de welluidende naam van een nieuw ensemble, bestaande uit Bram van Sambeek op fagot, Rick Stotijn op contrabas, Sven Figee op hammondorgel en Marijn Korff de Gidts achter de drums. Of liever gezegd, de naam van een nieuwe rockband, zoals de groep zichzelf omschrijft. En dat is ook het repertoire: arrangementen van bands als The Doors, Led Zeppelin, Pink Floyd en Metallica. Een klassieke coverband dus. Maar dan wel een bestaande uit musici die hun instrument virtuoos beheersen. Dat hoor je af aan elk lied. Toch ontbreekt er iets. Namelijk dat het instrumentale interpretaties zijn zonder zang. Ze worden nooit de band die ze naspelen. Daardoor ontstaat er een fundamenteel gebrek. Neem Hey You van Pink Floyd, het lied boet in aan kwaliteit doordat de tekst en de klagende stemmen van Roger Waters en David Gilmour ontbreken. Fight Fire with Fire van Metallica kan niet zonder scheurende thrashmetalgitaren. Dan liever toch het origineel. Dat is zonde, want de musici verdienen het om gehoord te worden. Dat tonen ze wel. Het kwartet heeft zeker potentie als band, maar dan liever een volgende plaat vol eigen nummers.
Monteverdi
Madrigali Libri I-IX Complete Madrigals Le Nuove Musiche Krijn Koetsveld
12CD 95661
Mozart Operas
VIRTUOZENBAND
Le Nozze Di Figaro, Don Giovanni, Così Fan Tutte, Die Zauberflöte Sigiswald Kuijken conductor
12CD 95933
JAN NIEUWENHUIS
Anthology of the recorder
LISZT
Musik für Blockflöte
SARDANAPALO; MAZEPPA Joyce El-Khoury e.a. Staatskapelle Weimar o.l.v. Kirill Karabits Audite VKZ.NL/19217
26CD 95799
€ 22,99
OPERA Een onvoltooid gebleven opera van Liszt - daar ga je even voor zitten. Niet het jeugdige Don Sanche, dat eerder op cd verscheen, maar Sardanapalo, waaraan Liszt 110 pagina’s in een schetsboek spendeerde voordat hij in 1852 het bijltje erbij neergooide. Schetsen - het gaat dus om een reconstructie, want alleen de vocale partijen zijn genoteerd, samen met een soort piano-uittreksel. De Britse musicoloog David Trippett vervaardigde er een speelklare partituur van, zodat we nu de eerste akte bezitten. Het libretto is gebaseerd op een tragedie van George Byron die zich afspeelt ten tijde van de oude Assyriërs. Voor de instrumentatie ging Trippett te rade bij een ouverture die hier eveneens wordt gespeeld, Mazeppa. Het is een machtig mooie surroundopname van de Staatskapelle Weimar, waarbij je op het puntje van je stoel zit. De fraaie klankkleuren zijn handig benut in de opera, al had het wat minder uitbundig gekund, want nu weet je nauwelijks wat wel en niet authentiek is. Een en al Liszt is het wel, deze zeventien nummers korte opera. Hoogst vermakelijke muziek, die bij voltooiing vast nog gepolijster was geworden. Zo krijg je een aardige indruk van wat de ijverige pianovirtuoos naast zijn vele optredens bezighield.
HOOGST VERMAKELIJK
JOS VAN DER ZANDEN
French Piano Concertos
Boieldieu, Chaminade, Fauré, Hahn, Milhaud, Ravel and many more... 12CD 95899
Virtuoso Piano Etudes
Alkan, Brahms, Casella , Chopin, Gulda, Hummel, Liszt and many more... 22CD 95571
www.brilliantclassics.com
51
PIATTI, DALL’ABACO SEQUENTIA!
Sinds 1999 gaan cd’s en livemuziek hand in hand bij Bruno Klas-
CAPRICES JOACHIM EIJLANDER NAVIS CLASSICS VKZ.NL/19256 € 22,99
siek. Kom eens naar Haarlem en ontdek niet alleen een van de grootste collecties klassieke cd’s van Nederland, maar geniet ook van de door ons georganiseerde concerten in de Doopsgezinde kerk (www.haarlemklassiek.nl). Op vrijdag 12 april spelen cellist Joachim Eijlander en organist Aart Bergwerff werken van Piatti en Dall’Abaco voor cello en kistorgel, het repertoire van Eijlanders album Sequentia. Maar ook Bach komt om de
De gepassioneerde cellist Joachim Eijlander zoekt voortdurend nieuwe
hoek kijken. De webshop www.brunoklassiek.nl is recent
wegen. Hij kwam na zijn geslaagde Bachsuiteavontuur Joseph Dall’Abaco
volledig en innovatief vernieuwd (alles is gelinkt!).
(1710-1802) en Alfredo Piatti (1822-1901) op het spoor. Met verve speelt hij de wat sfeer betreft barokke, maar zeer afwisselende caprices van Dall’Abaco geheel in stijl, de ene keer lyrisch en dan weer virtuoos. Die van Piatti, een soort Paganini voor de cello, zijn moderner en ook technisch veeleisender. Indrukwekkende cd. Ik kijk dan ook uit naar het concert met onder meer Piatti’s bewerkingen voor cello en kistorgel van Bachs solosuites. Meer informatie via www.haarlemklassiek.nl en kaartverkoop via www.brunoklassiek.nl. Mis het niet!
BRUNO KLASSIEK
Bruno Truyens
Gierstraat 50, Haarlem Tel. 023 5323240 www.brunoklassiek.nl
J.S. BACH THE FRENCH SUITES
CD-Artline is al meer dan 25 jaar een fami-
MURRAY PERAHIA DEUTSCHE GRAMMOPHON VKZ.NL/19258 € 15,00
liebedrijf met een bekende naam in Driebergen, en via de website www.cdendvd-klassiek.nl ook ver daarbuiten. Kom heerlijk snuffelen in de zeer ruime collectie klassiek, pop, jazz, blues, Nederlandse en wereldmuziek, dvd’s met blockbusters, arthousefilms en tv-series – nu ook met een uitgebreide, zorgvuldig gecontroleerde voorraad tweedehands in alle genres, tegen concurrerende prijzen. Of laat u adviseren door een van onze erva-
Na 43 jaar voor Sony te hebben opgenomen is Murray Perahia overgelopen
ren medewerk(st)ers. Is er iets even niet op voorraad, dan
naar Deutsche Grammophon. De eerste proeve van hun samenwerking was
bestellen wij dat uiteraard graag voor u. Kunt u niet naar de
meteen een schot in de roos. Sinds de Amerikaanse pianist in 1992 werd
winkel komen, bellen mag ook. Vanaf € 20,- verzenden wij
geplaagd door een duimblessure en daardoor jarenlang zelfs niet kon
gratis! Wij accepteren de Nationale EntertainmentCard en
optreden, heeft hij steeds weer troost gevonden bij Bach. Diens muziek
ook VVV-bonnen en -cards.
heeft zich als het ware in zijn genen genesteld. Perahia speelt de zes Franse suites met een ideale synthese van kleuren en lijnen. De piano is bij hem geen surrogaat van het klavecimbel. Hij benut de mogelijkheden van het moderne instrument in een licht en helder spel van klank en beweging.
CD-ARTLINE Traaij 1-c, Driebergen-Rijsenburg Tel. 0343 521532 www.cdendvd-klassiek.nl
52
Hans en Marcel Verdurmen
SMETANA STRIJKKWARTETTEN
Boekhandel Het Colofon is gevestigd in de Arnhemse Bak-
PAVEL HAAS QUARTET SUPRAHON VKZ.NL/19257 € 23,99
kerstraat 56, het voormalige pand van Houtbrox en de vroegere Palacebioscoop. Gestart in augustus 2014 met zestig oude deuren op schragen en heel veel voordeelboeken is Het Colofon inmiddels uitgegroeid tot een complete boekhandel met een grote collectie nieuwe boeken en een uitgebreide afdeling tweedehands- en voordeelboeken. Het Colofon heeft ook een grote afdeling klassieke muziek. Laat je verrassen door onze omvangrijke en bijzon-
In het geweld van de vele ‘grote, geweldige uitgaven’ is deze cd een beetje
dere collectie. Het Colofon is een grote winkel (850m2)
ondergesneeuwd… Deze opname is nu drie jaar oud en door de meeste
waar veel mogelijk is. Er zijn regelmatig concerten en optre-
muziekliefhebbers helaas alweer vergeten. Ten onrechte! Wat mij betreft is
dens: klassiek, jazz en populair, theater, lezingen en verga-
dit de mooiste uitvoering van Smetana’s strijkkwartetten. De musici van het
deringen. Het Colofon is nog altijd in ontwikkeling en is
Pavel Haas Quartet spelen deze voor hen ‘inheemse’ kwartetten stoutmoe-
nooit af. Kom je verbazen!
dig, sterk en met veel passie. Feilloos wordt de sfeer van deze stukken getroffen en duidelijk gemaakt dat Smetana waarlijk een soort symfonische’ muziek voor strijkkwartet heeft geschreven. Het zal u niet meevallen om een hartverscheurender, gedurfder en dwingender opname te vinden. Peter Vijfvinkel
HET COLOFON Bakkerstraat 56, Arnhem Tel. 026 3703508 www.hetcolofon.nl
RAVEL, TEN HOLT e.a. STUDIO 2
Sinds juli 2018 heeft Boekhandel Dominica-
FUSE FUSEMUSIC VKZ.NL/19259 € 20,99
nen een nieuwe muziekafdeling. De nieuwe vloer bevindt zich op hoogte en biedt een schitterend uitzicht op het middenschip van de kerk en de dertiende-eeuwse muurschildering. Onder het eeuwenoude bogenplafond vindt u een uitgebreide collectie klassieke muziek, nieuw en tweedehands, popmuziek en jazz. We hebben een ruime collectie vinyl in alle genres én u kunt bij ons ook terecht voor documentaires en arthousefilm. Kom snuffelen in ons boeken- en muziekaanbod of
Fuse is bekend geworden als huisband van Podium Witteman, maar die
bezoek een van de vele concerten en lezingen in onze
activiteit dekt de lading allang niet meer. Het ensemble is inmiddels een
boekhandel.
synoniem geworden voor muzikaal avontuur. Als je op één album Simeon ten Holt, Thelonious Monk, Bach, Ravel en Ligeti in je eigen stijl strak in het gareel weet te houden, en het album toch laat sprankelen van spelplezier en finesse, dan doe je iets heel bijzonders! De enorme ervaring in live- en studio-optredens maakt Fuse tot een van de aantrekkelijkste muzikale groepen van dit moment. Het ensemble toert momenteel door het land, dus grijp je kans en ga ze zien.
BOEKHANDEL DOMINICANEN
Danny Rossell
Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043 4100010 www.libris.nl/contact/dominicanen
53
KLASSIEKE HET RECITAL Stel je voor. Je gaat naar school en je zit
grootste zorg is dan dat ik het goed wil
in je eentje of met z’n tweeën in de klas.
doen voor de musici. Maar ik had bal
Dat is wel wat anders dan met z’n
met het orkest en de zaal.
dertigen.*
Het is dezelfde spanning als jouw
Een recital is een concert of een cd-op-
spreekbeurt voor de klas, je opstel,
name waarbij een musicus solo speelt of
spelen in de slotmusical. Je loopt altijd
met z’n tweeën: piano met zang, viool,
risico, maar zonder risico geen… ja geen…
altviool, cello, hobo, klarinet of fagot.
nou ja… dan is het allemaal zo niks.
Dat is heel wat anders dan spelen in een symfonieorkest. In je eentje spelen of in een symfonieorkest heeft voordelen en nadelen. Mail mij 3 voordelen en 3 nadelen. Musici kunnen, mogen, moeten ook mailen met hun ervaringen. Ik verloot een pakketje
e.a. GRIEG, SCHUMANN NS O TI CHOPIN EVOCA . DANIIL TRIFONOV e.a PHON (2CD) DEUTSCHE GRAMMO 99 26, € VKZ.NL/17651
ALONE BILL EVANS
VERVE VKZ.NL/19253 € 10,99
54
cd’s onder de originele inzendingen.
Je loopt altijd risico, maar zonder risico geen…
Discretie verzekerd. Je zal maar alleen op reis gaan samen
Klassiek
met de partita’s van Bach. Of met piano-
Cd: Dance! Huijnen & Grotenhuis.
solostukken.
Met z’n tweeën. Viool en accordeon.
Niemand om tegen te mopperen of om
Deze cd kies ik omdat ik de combinatie
mee te lachen. De hele verantwoorde-
zo bijzonder vind.
lijkheid is voor jezelf. Ik heb daar grote
Zij spelen bewerkingen van onder
bewondering voor.
anderen Bartók, Dvorák, Brahms en
Maar solist bij een groot orkest geeft
Piazzolla.
ook zo z’n spanningen.
De accordeon heb ik in mijn hart geslo-
Mijn eerste keer in de Berliner Philhar-
ten door Harry Moten, de Grote Grijze
monie in Duitsland als verteller (in het
Geitenbreier uit De Film van Ome Wil-
Duits) met symfonieorkest met mijn
lem. Harry was een groot Bachliefheb-
verhaal Der kleine Mummummum auf
ber. Hij heeft uren en uren uitgevogeld
der Suche nach dem Rhythmus: ik stond
hoe je je vingers op de toetsen en de
bij het openingsnummer aan de zijkant
knoppen van de accordeon moet zet-
en dacht in een flits: ‘Weet je wat? Ik
ten (de vingerzetting) om Bach zo
ga gewoon flauwvallen en daarná
getrouw mogelijk te laten klinken. Ik
zeggen dat ik het zo goed kende.’ Het
kwam een keer bij hem en hij zat in z’n
liep goed af, hoor.
eentje boven aan de trap met zijn
In februari deed ik als verteller 9 con-
accordeon. Ik stond een half uur bene-
certen met mijn verhaal Mozart, je zal
den met gepaste eerbied te luisteren
maar een wonderkind zijn met Het
hoe deze man aan het werk was, pas
Gelders Orkest, zestig musici. Mijn
daarna ging ik naar boven. Hij heeft er
KinderZAKEN ...voor kinderen en andere volwassenen
een mooie lp van gemaakt (zo’n zwarte pannekoek. Vinyl). Huijnen & Grotenhuis. Wat mengen de instrumenten mooi in #2. Ai, de donkere deken van #8. En de beide dames binden met Piazzolla een touwtje om mijn hart. Cd: Chopin Evocations. Daniil Trifonov. Op deze dubbel-cd hoor je de zwartwit- met-pedalen-klavier-Leeuw zowel solo als met orkest. In 3 woorden: parelen, parelen, parelen. Ademloos geluisterd. De variaties in de solostukken op een aria uit de opera Don Giovanni (Mozart). Wat een verschillende sferen. Cd 1 #7. Angstwekkend virtuoos. Hij roept beel-
Bill Evans
den, gevoelens en herinneringen (Evocations) op aan Chopin. Een ware ode aan Chopin. In de verstilde stukken lijkt Trifonov op
Ik wil jullie ook graag wijzen op de duet-
Iedere mailer krijgt de
Bill Evans.
cd’s die Bill Evans samen met zanger
intussen fel begeerde KKZ
Tony Bennett maakte. Bennett is nu 92
‘Zeg Edwin, beantwoord je altijd elke
Jazz
jaar en treedt nog steeds op. Zingen
mail?’ ‘Jazeker wel! Probeer mij maar
Cd: Bill Evans. Alone
houdt je jong.
te betrappen.’
Alleen.
Zanger Bobby McFerrin geeft solocon-
Op #1 aaien zijn fluwelen handen je oren.
certen. Zowel klassiek (Bach) als jazz.
Wie is de oudste én wie de jongste mailer?
Hier lijkt Bill Evans op Trifonov.
Een grootmeester. Opzoeken!
Die stuur ik een cd.
Op 3 minuten de blokakkoorden, dat wil
Ik zadel weer mijn stokpaardje voor je
Stuur je een fotootje op van jou met je
zeggen met volle handen op de toetsen.
op: ga lekker muziek maken, zingen, het
accordeon?
Dit zijn de momenten dat ik een Kleenex-
geeft je een leven lang plezier. Je hoeft
Docenten: foto’s met instrument en
kind ** ben.
niet hoor, ‘t is alleen maar een suggestie.
leerling zijn ook welkom.***
Als je ooit op de (school)bank zit met de
Ik ken overbelaste meesters en juffen die
ruggen naar elkaar kun je niet anders dan
zeggen dat hun werk vol te houden is
je omdraaien en verliefd naar elkaar kijken.
omdat ze 1x per week ’s avonds heerlijk
Een muzikaal recept voor alle leeftijden.
muziek maken en in een bandje spelen.*
Dit is een cd waarbij je niet denkt: wanneer komt de bas of het slagwerk?
konde
edwinrutten@edwinrutten.nl
Nou dag!
Edwin Rutten
PPS. Wanneer wordt het werk van meesters en juffen nou eens in daden op waarde geschat door de politiek? PS. Zacht papiertje voor warme tranen. PPS. Tis niet een kwestie van durven maar van doen.
55
LEDENNIEUWS
MAAK KANS OP 4 X 2 KAARTEN VOOR DE CONCERTEN 'MOZART IN ZUTPHEN' VAN 23 T/M 26 MEI A.S. HOE OUD WAS MOZART TOEN HIJ ZIJN EERSTE MIS SCHREEF? Stuur uw oplossing met volledige naam- en adresgegevens naar: info@klassiekezaken.nl voor 22 april a.s. en maak kans op 4 x 2 kaarten. Voor elk concert worden er 1 x 2 kaarten verloot.
MAAK KANS OP 2 X 2 KAARTEN VOOR HET CASUAL CLASSICS CONCERT OP 12 APRIL A.S. Maak kans op vrijkaarten door het juiste antwoord op de volgende vraag voor 8 april te mailen naar win@muziekgebouweindhoven.nl: TIJL UILENSPIEGEL HAD EEN GOEDMOEDIGE DIKKE VRIEND. HOE HEETTE DEZE VRIEND?
HET KLASSIEKE SEIZOEN 19/20 KOOP NU TICKETS 56
FILIPPINE
5 drumstel
15 houten slaginstrument
6 zonder grondtoon
16 vibrerende toon
7 wiegeliedje
17 toetsinstrument
PUZZEL
8 langzaam en rustig (muziek)
Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters. Bij juiste invulling leest u in de gearceerde kolom de oplossing.
9 traditioneel 1. ruimte waarin concerten worden gegeven
1
2. bedreven musicus
8
2
3. letterlijk betekent dit zacht-hard
3 4 5
6. zonder grondtoon 7. wiegeliedje 8. langzaam en rustig (muziek)
3
8
2
1
11
15
4. ingehouden (muz.) 5. drumstel
12
9
8
5
14
11
2
6
11
6
10. toonafstand
15
14. alleenzang 15. houten slaginstrument
11
16. vibrerende toon
2
4
11
1
2
14
15
5
6
5
15
8
14
3
2
14 1 15
14
3
11
1
10
13
2
4
9
11
5
1
17
12
1
15
13 15 16
15
15
7
12
17. toetsinstrument
3
5 3
5
8
11. instrumentaal muziekstuk
13. snaarinstrument
10
1
7
9. traditioneel
9 10
15
13
6 7
12. vierstemmig muziekstuk
3
14
9
8
6
11
OPLOSSING 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
1 concertz to, 5 slagw 9 klassiek 13 harp, 1
OPSTUREN NAAR
PRIJSWINNAARS
Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor
Naam Plaats H. Stinis LEEUWARDEN Paula Konings COEVORDEN Janny Koremans SOEST Mark Robin HAASTRECHT Mw. N.M. Bezuijen BARNEVELD Emmy Twigt VLAARDINGEN Dijkstra Kamphuis AMSTELVEEN S. Agterberg-Hendriks UTRECHT F.C.T. Molsen-Lodder ROTTERDAM F.B. Willers ELBURG
22 april 2019 naar: Klassieke Z aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of info@klassiekezaken.nl.
14
Onder de goede inzenders worden 10 cd’s Stravinsky Revueltas o.l.v. Gustavo Dudamel verloot.
contrabas
De prijswinnaars ntvangen de cd o Gypsy Baroque door Il Suonar Parlante Orchestra.
Oplossing Onzinzinnen-puzzel Klassieke Zaken nr. 1: ALTVIOOL
57
ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl
ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl
NIJMEGEN Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com
ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl
FRANEKER Mollema Music World Voorstraat 11 / 0517-382820 www.mollemamusicworld.nl
Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl
AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl
GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl
AMSTELVEEN Boekhandel Venstra Stadsplein 102 A / 020-641 9880 www.boekhandelvenstra.nl
GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl
AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl
Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl
ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl
Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl
Van der Heijde Boeken/Donner Coolsingel 119 / 010-412 1900 www.vdhbladmuziek.nl
Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu
HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl
SANTPOORT Bredero Boeken Hoofdstraat 234 / 023-538 2061 www.libris.nl/bredero
ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl
HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl
SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl
BEEK Muziekland Wethouder Sangersstraat 234 / 046-437 8040 www.makadobeek.nl
HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl
SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl
BILTHOVEN Bilthovense Boekhandel Julianalaan 1 / 030-228 1014 www.libris.nl/bilthoven
HOOGEZAND Evelyn Novacek Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl
UTRECHT Broese Boekverkopers Stadhuisbrug 5 / 030-2335200 www.libris.nl/broese
BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40 / 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl
‘S-HERTOGENBOSCH Boekhandel Adr. Heinen Kerkstraat 27 / 073-3020100 www.heinen.nl
VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl
COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl
KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25-29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl
WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl
DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl
KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl
WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 www.boekhandelpettinga.nl
DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl
LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl
WINSCHOTEN Hekman Muziek BV Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl
DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl
Klassiek.nl Webwinkel / 058-2948700 www.klassiek.nl
ZEIST Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 3033 www.libris.nl/kramer-vandoorn
Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl
DRIEBERGEN CD ARTLINE Traaij 49 / 0343-521532 www.cdendvd.nl EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl
LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl
RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl
ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net
Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl
ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl
MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl
NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer
Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl ZWIJNDRECHT Plantage Hyperion Hof van Holland 63 / 078-6208176 www.plantagehyperion.nl
Winkels met postorderservice
✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.
58
EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING
49,99 CLUBLEDEN
* 99 29, 7CD
EEN MEESTERLIJK ALTERNATIEF VOOR DE MATTHÄUS-PASSION
49,99
34,99 7CD
Als de passietijd en de paasdagen naderen begint menig Nederlands muziekhart sneller te kloppen. Het is dan immers tijd voor de Matthäus-Passion, en een Pasen zonder de Matthäus-Passion gehoord te hebben is nu eenmaal ondraaglijk. Het heeft alles met de aan het begin van de vorige eeuw in Nederland gegroeide Matthäustraditie te maken, want er is meer, veel meer ongelooflijk mooie passie- en paasmuziek geschreven in de barok. Dat bewijst deze prachtige box met zeven cd’s vol meesterlijke muziek die verbonden is met de lijdenstijd en de wederopstanding van Christus. Heinrich Schütz’s Sieben Worte, het prachtige Membra Jesu Nostri van Dietrich Buxtehude en aangrijpende werken van onder anderen Telemann, Scheidemann, Pachelbel en Tunder. En uiteindelijk ontbreekt Bach uiteraard ook niet. Naast drie even mooie als passende cantates bevat de box die andere passie van Bach, de Johannes-Passion, in een spannende live-uitvoering onder leiding van Guy van Waas. Korter, feller en dramatischer dan de Matthäus-Passion, maar min-
SCHÜTZ, TUNDER e.a. GERMAN BAROQUE SACRED MUSIC PASSION-RESURRECTION DIVERSE UITVOERENDEN RICERCAR 5400439003446 (7CD)
stens zo indrukwekkend. Ja, met deze box in huis kan de Matthäus-Passion best een jaartje wachten.
Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 mei 2019.
WORDT U AANGEBODEN DOOR
*
HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019
HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019
Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang april 2019
2
MAARTEN ENGELTJES Vergeten aria's
Lang Lang Eerste liefde
Ragazze Quartet speelt Bartók