Klassieke Zaken 2019_04

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 39e jaargang augustus 2019

4

GIULIO PRANDI

& de vrije geesten van de Napolitaanse barok

Erik Bosgraaf Hommage aan Nederland

Carel Kraayenhof Als door de bliksem getroffen

Hollandse Nieuwe 95942

95956

95907

(1CD)

(1CD)

(1CD)

Unico Wilhelm van Wassenaer

Not a Single Road

J.S. Bach

and the Recorder in the Low Countries

Music written for Seldom Sene

Erik Bosgraaf Francesco Corti

Seldom Sene Recorder Quintet

Solo Cantatas for Bass BWV56, 82 & 158 David Greco Luthers Bach Ensemble

96035

95866

95650

(1CD)

(1CD)

(2CD)

Songs of Love & Exile

Domenico Rainer

J.S. Bach

A Sephardic Journey

Music for Baroque Guitar

Kunst Der Fuge

Channa Malkin soprano Izhar Elias guitar

Lex Eisenhardt

Pieter-Jan Belder harpsichord & clavichord

www.brilliantclassics.com

Foto: Tremezzi Digitalanalography

EXCLUSIEVE AANBIEDING

24,99

ZWOELE ZOMERDAGEN EN UITBUNDIGE VREUGDEMOMENTEN

* 99 14 ,

Giovanni Battista Pergolesi is vooral bekend van de opera buffa La serva padrona en van zijn prachtige Stabat Mater. Daarnaast werd de naam van de man die slechts 26 jaar werd veel genoemd bij werken die uiteindelijk niet van hem bleken. Nu is het een keer andersom. De Mis in D en het motet Dignas laudes resonemus voor een stevig koorapparaat en orkest zijn door het Centro Studi Pergolesi in Milaan definitief aan de arme componist toegewezen. En het zijn meteen twee niet te missen werken. In de meesterlijk dramatische uitvoering van Coro e Orchestra Ghislieri onder leiding van Giulio Prandi gaan alle registers open en klinkt de wilde woestheid van de barokke Napolitaanse opera in volle glorie.

Ook het motet is een bescheiden meesterwerk dat zo uit een operatheater lijkt geplukt. Het klinkende resultaat is een waar feest dat perfect past bij zwoele zomerdagen en uitbundige vreugdemomenten. Overweldigende barokke hardrock die erom schreeuwt harder afgespeeld te worden dan normaal.

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 42. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 27 september 2019.

PERGOLESI MESSA IN RE MAGGIORE e.a.

MARLIS PETERSEN, MARTA FUMAGALLI CORO E ORCHESTRA GHISLIERI O.L.V. GIULIO PRANDI ARCANA VKZ.NL/19437

3

DEZE MAAND COLOFON 39E JAARGANG, NUMMER 4 - AUGUSTUS 2019

DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale Platenbon, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres).

T: 035-6229370 E: info@klassiekezaken.nl HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen

Foto: Tremezzi Digitalanalography

Winkelprijs € 3,25

GIULIO PRANDI 6

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Jan Kunst, SImone Leuven, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Gerard Scheltens, Eddie Vetter, Jos van der Zanden, Noortje Zanen EINDREDACTIE Frederike Berntsen

Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Robin Haarbosch, Fleur Heitling COVERFOTO Giulia Geroldi-Akòmi KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 30.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid

Foto: Marco Borggreve

VORMGEVING

ERIK BOSGRAAF 14

via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief).

Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies!

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. © 2019 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP. Het volgende magazine verschijnt: 27 september 2019.

4

Foto: Marco Borggreve

geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet

LOST TANGO 18

Foto: Félix Nadar

STOPZETTEN LIDMAATSCHAP

Foto: Michiel Voet & Rob vd Voort

08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl

JACQUES OFFENBACH 2O

CAREL KRAAYENHOF 23

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Een waar feest met Pergolesi

10 Sibelius Een spannend verhaal 11

Jukebox van de zeventiende en

achttiende eeuw

44 Van kleur verschieten op La Folia INHOUD 6

Giulio Prandi & de Napolitaanse barok

8

Jeugdorkesten kleuren de zomer in het

Concertgebouw 14 Erik Bosgraaf brengt een hommage aan

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

OUDE BAAS FREDERIKE BERNTSEN

Nederland 16 Entrée Junior geeft klassieke muziek door 18 Tangomuziek op het hoogste

niveau in Lost Tango

20 Jacques Offenbach De Mozart van de Champs-Élysées

Op 15 juni dirigeerde Bernard Haitink zijn laatste concert in het Concertgebouw met het Radio Filharmonisch Orkest.

Op het programma stond onder andere Bruckners Zevende symfonie. Doorleefd, breekbaar en intens kwam het werk over het voetlicht. De middag kreeg een flinke lading mee, iedereen wist dat de negentigjarige dirigent toe is aan zijn laatste concerten.

Deze Bruckner was weer een heel andere dan de Zevende

RUBRIEKEN

van een paar jaar terug, toen Haitink voor het European

4 Colofon

Union Youth Orchestra stond, in dezelfde zaal. Iets jonger,

5

Van de redactie

13 Berichten 23 In gesprek met 24 Hans Hegs column

ander orkest, andere vonkjes in de chemie. Hoe hij en het jonge bloed op elkaar reageerden was ongekend. Met iedere

Jong bloed maat werd de kracht van de symfonie bezegeld.

26 Klassieke Kinderzaken

Het Europese jeugdorkest maakte deel uit van de zomerse

29 Wereld

concertserie waarin jaarlijks een keur aan jong talent voorbij-

30 Aanbevolen door 32 De beste klassieke cd’s 41 Puzzel 42 Klassieke Zaken Specialisten

komt aan de Van Baerlestraat. Deze aflevering is het orkest opnieuw te gast, naast collega-orkesten als het National Youth Orchestra of the United States of America, het Palestine Youth Orchestra en het Gustav Mahler Jugendorchester.

Geen Haitink dit keer, wel een andere oude baas, jong van geest: Herbert Blomstedt (92) trekt deze zomer op met de mahlerianen, een beproefde combinatie. Dat Blomstedt ook met een gearriveerd orkest de beste resultaten behaalt, valt te beluisteren op een nieuwe uitgave met de

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

Bamberger Symphoniker in Mahlers Negende symfonie.

Zie voor de bespreking pag. 32

5

COVERINTERVIEW

G IU LIO PR A N D I

DE VRIJE GEESTEN NAPOLITAANSE Door Marcel Bijlo

Het Festival Oude Muziek in Utrecht is het grootste festival ter wereld op het gebied van muziek uit de middeleeuwen, renaissance en barok.

De zevenendertigste editie, die eind augustus losbarst, richt de schijnwerpers op Napels. Artist in residence is Giulio Prandi.

om al die werken één keer te horen. Wat

van Pergolesi. Dit werk kennen we nu

mij er zo in aanspreekt is de enorme

nauwelijks meer, maar het was tot in de

vrijheid die componisten namen. Dat

negentiende eeuw heel geliefd, ook in

klinkt gek, ze moesten natuurlijk de kerke-

Engeland. Het Gloria uit deze mis was

lijke autoriteiten tevredenstellen, maar ze

daar net zo bekend als het Hallelujah uit

gebruikten alle vormen en technieken die

de Messiah van Händel. Daartegenover

ze maar tot hun beschikking hadden. De

zet ik dan een heel melodisch werk van

grenzeloze vrijheid is precies wat me zo

Jommelli.”

aantrekt in die muziek. De componisten konden in alle stijlen schrijven, van polyfo-

“Het tweede concert is wat kleiner bezet

In de Zuid-Italiaanse stad Napels bevin-

nie tot opera. En ze gebruikten die stijlen

en gewijd aan Mariamuziek. Hier klinkt

den zich talloze nog onontdekte muzikale

geheel naar eigen inzicht, nauw aanslui-

een Magnificat van Fransesco Durante, de

schatten, maar ook klassieke favorieten

tend bij de liturgische teksten die ze toon-

leraar van Pergolesi. Het stuk is trouwens

als het Stabat Mater van Pergolesi werden

zetten en bij de gelegenheid waarbij de

lange tijd aan Pergolesi zelf toegeschre-

er gecomponeerd. Giulio Prandi, die zich

muziek zou klinken. Veel mensen denken:

ven. Omdat Pergolesi bij zijn dood op

met zijn Coro e Orchestra Ghislieri specia-

eerst had je de polyfonie, na 1600 is het

26-jarige leeftijd in heel Europa al

liseert in Italiaanse barokmuziek, laat ons

barok en dan is de polyfonie weg. Maar

beroemd was, gingen Napolitaanse

kennismaken met onbekende muziek van

nee, zo zit het niet. Ook iemand als Nic-

muziekuitgevers allerlei stukken die hij

onbekende componisten, maar werpt ook

colò Jommelli, befaamd om zijn opera’s,

nooit componeerde onder zijn naam

nieuw licht op componisten die we al lang

componeerde polyfonie. Dat wil ik het

publiceren. Daarom heb je bij Pergolesi

denken te kennen.

publiek in Utrecht graag laten horen.”

zoveel foute toeschrijvingen. Tijdens dit

Prandi is vaker in Utrecht te gast en ook in

Tijdens zijn drie zorgvuldig geprogram-

Emanuele d’Astorga, een fantastisch

de ZaterdagMatinee duikt hij regelmatig

meerde festivalconcerten zal Giulio

zevenstemmig stuk. Net als het Stabat

op. Als een van de weinigen breekt hij een

Prandi laten horen hoe veelzijdig dit

Mater van Pergolesi staat het in f-klein,

lans voor Italiaanse kerkmuziek uit de

repertoire is. Hij vertelt: “We gaan wat

maar het is totaal anders van sfeer. Het is

barok. Die kennen we nauwelijks, is zijn

bezetting betreft van groot naar klein. In

echte polyfonie voor vier vocale en drie

overtuiging. Prandi vertelt op gloedvolle

het eerste concert klinkt een grote mis

instrumentale partijen.”

wijze hoe het volgens hem zit: “Je zou inderdaad denken dat we uit de achttiende eeuw wel heel wat kerkmuziek kennen, maar vraag muziekliefhebbers naar titels en ze komen nauwelijks verder dan het Stabat Mater van Pergolesi en een enkel werk van Vivaldi. Vrijwel alle componisten waren in de achttiende eeuw verbonden aan kerken en de hoeveelheid muziek die ze daarvoor componeerden is zo groot dat een mensenleven te kort is

6

‘De grenzeloze vrijheid is precies wat me zo aantrekt in die muziek’

“Het derde concert is helemaal a capella.

Domenico Scarlatti kennen we van zijn revolutionaire klaviermuziek, maar als kapelmeester van de Sint-Pieter in Rome en later aan het hof in Madrid componeerde hij ook heel veel kerkmuziek in polyfone stijl. Je ziet: die polyfonie was halverwege de achttiende eeuw ondanks alle nieuwe ontwikkelingen nog steeds springlevend! Met deze drie programma’s

Foto: Tremezzi Digitalanalography

concert klinkt ook het Stabat Mater van

VAN DE BAROK

wil ik de grote vrijheid en creativiteit van componisten aantonen. Ik hoop dat het publiek hierdoor genuanceerder gaat denken over ontwikkelingen in de muziekgeschiedenis. Die zijn lang niet zo eenduidig als de meeste muziekgeschiedenisboeken ons willen doen geloven.”

Ondertussen is er nog heel wat werk aan de winkel voor Giulio Prandi en zijn ensemble: “Ik heb hier nog hele stapels muziek liggen die wachten op uitvoering.

Ik werk al heel lang met dezelfde bezetting van zangers en instrumentalisten en we kunnen met elkaar lezen en schrijven.

Als we nieuwe stukken onder handen nemen kunnen we al heel snel naar een uitvoering toewerken. Al het voorwerk, het uitvoeringsklaar maken van de partituren en het oplossen van eventuele problemen, heb ik dan al gedaan. Dan kan ik me helemaal concentreren op het klinkend resultaat, dat is en blijft toch het allerbelangrijkst.”

FESTIVAL OUDE MUZIEK 23 AUGUSTUS T/M 1 SEPTEMBER UTRECHT WWW.OUDEMUZIEK.NL

PERGOLESI MESSA IN RE MAGGIORE e.a.

MARLIS PETERSEN, MARTA FUMAGALLI CORO E ORCHESTRA GHISLIERI O.L.V. GIULIO PRANDI ARCANA VKZ.NL/19437 ZIE VOOR DE AANBIEDING PAG. 3

7

PODIUM

H E T CO N CE R T G E B O U W

JEUGDORKESTEN

ZOMER IN HET Door Paul Janssen

De fameuze zomerconcerten in het Amsterdamse Concertgebouw dragen sinds dit jaar de naam BankGiro Loterij ZomerConcerten. Zoals iedere zomer laten

professionals moge duidelijk zijn als je het lijstje topsolisten en -dirigenten

ook deze editie diverse jeugdorkesten horen dat ze met recht de kraamkamer

bekijkt dat zich dit zomerseizoen aan de

voor de professionele symfonieorkesten zijn.

jeugd verbonden heeft. Solisten als Noa Wildschut, Joyce DiDonato en Christian

Een indrukwekkende rij jeugdorkesten,

het programma in het Concertgebouw

Gerhaher schuiven graag aan, terwijl

waaronder het JeugdOrkest Nederland,

deze zomer. Dat de orkesten vol jonge-

dirigenten als Stéphane Denève, Antonio

het European Union Youth Orchestra,

ren in de leeftijd van 14 tot 26 jaar, die

Pappano en de oude rot Herbert Blom-

het Palestine Youth Orchestra en het

aan het begin van een mogelijke muzi-

stedt voor de orkesten staan.

Gustav Mahler Jugendorchester, kleurt

kale carrière staan, goed liggen bij de Logisch. Het niveau van de jeugdorkesten is sinds het begin van de zomerconcerten ruim dertig jaar geleden met sprongen vooruitgegaan, en de gretigheid van de jongeren is enorm. Bovendien verkondigen deze orkesten steeds meer de boodschap van harmonie en saamhorigheid. Het opvallendste voorbeeld in deze is het Palestine Youth Orchestra dat met de Palestijnse zangeres Nai Barghouti en onder leiding van Vincent de Kort een programma brengt vol Arabische en westerse muziek dat zich laat lezen als een ode aan de liefde.

Het in 2004 opgerichte orkest bestaat uit jonge Palestijnse musici van over de hele wereld, jaarlijks aangevuld met een vijftiental westerse musici. De boodschap van het orkest vol verlangen naar vrede en verdraagzaamheid is duidelijk, en het niveau zoals bij alle jeugdorkesten

Foto: Simon van Boxtel

buitengewoon hoog.

8

Die boodschap van vrede en verdraagzaamheid was ook het onderliggende thema bij de oprichting van het European Union Youth Orchestra in 1978.

Noa Wildschut

Toen heette het orkest nog het European Community Youth Orchestra en

KLEUREN DE CONCERTGEBOUW

Foto: Simon Pauly

Joyce DiDonato

Palestine Youth Orchestra

werd het de kweekvijver voor een van de

initiatief van het Koninklijk Concertge-

voor het eerst als jeugdorkest onder

beste kamerorkesten van Europa, het

bouworkest. Het idee om een ‘zomeror-

leiding van Pablo Heras-Casado. Op het

Chamber Orchestra of Europe, dat onder

kest’ op te richten voor jongeren van 14

programma staan Tsjaikovski’s Vijfde

leiding van toenmalig artistiek leider

tot en met 17 jaar komt voort uit de

symfonie, Mendelssohns Vioolconcert

Claudio Abbado al snel grote hoogten

ervaringen met het Side by Side-project

met Julian Rachlin en de wereldpremière

bereikte. Het ontstaan van dat orkest

waarmee het orkest van 2016 tot 2018

van Detlev Glanerts Idyllium, een

vertelt meteen het verhaal van het fana-

furore maakte in Europa. Al snel werd

opdrachtwerk van het Concertgebouw-

tisme en de verbondenheid in de jeugd-

duidelijk dat dit project – het orkest

orkest.

orkesten. De jongeren die het European

concerteerde in alle landen van de Euro-

Union Youth Orchestra moesten verla-

pese Unie en speelde steeds een ouver-

Het Side by Side-project heeft al bewe-

ten omdat ze te oud waren geworden

ture samen met leden van een jeugdor-

zen dat de gretigheid onder deze­

namen het initiatief om als ‘ouderejon-

kest uit het betreffende land – een

jongeren, net zoals bij alle jeugdorkes-

gerenorkest’ verder te gaan.

vervolg moest krijgen. In samenwerking

ten, buitengewoon groot is. En dat heeft

met de toenmalige chef-dirigent Daniele

zijn weerslag op het podium; de concer-

De opvallendste nieuwkomer in het rijtje

Gatti werd het concept van een zomer-

ten van de jeugdorkesten behoren al

jeugdorkesten is ongetwijfeld het Con-

orkest voor ‘verborgen talenten’

jaren tot de enerverendste in de reeks

certgebouworkest Young, het jongste

bedacht. De jongeren, die allen geselec-

zomerconcerten in het Amsterdamse

teerd zijn op talent en op het feit dat ze

Concertgebouw.

De gretigheid van de jongeren is enorm

minder kansen hebben, krijgen een intensieve training door musici van het orkest, werken in workshops van United World Colleges aan hun algemene ontwikkeling en presenteren zich dit jaar

WWW.CONCERTGEBOUW.NL/ BANKGIRO-LOTERIJZOMERCONCERTEN

9

AANBIEDING

NOTEN ALS EEN SPANNEND VERHAAL VOOR HET SLAPENGAAN Het verhaal over het leven van Kullervo is een van de meest dramatische vertellingen uit de Kalevala, het negentien-

SIBELIUS KULLERVO

HELENA JUNTUNEN, BEHAMIN APPL, LUND MALE CHORUS BBC SCOTTISH SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. THOMAS DAUSGAARD HYPERION VKZ.NL/19452

de-eeuwse epische gedicht, gebaseerd op oude Finse mythologie. Jean Sibelius werd al jong aangetrokken door het verhaal over de jongen die zijn jeugd in slavernij doorbracht, een vrouw verleidt die zijn verloren zus blijkt te zijn en zich uiteindelijk wanhopig op het slagveld in zijn eigen zwaard stort. Het klinkt niet erg vrolijk, maar het vijfdelige symfonische werk dat hij in 1892 schreef is in alles groots en meeslepend. Groot orkest, mannenkoor, een bariton, een sopraan, Sibelius trok alles uit de kast. En met effect, al weigerde hij heel lang het werk uit te geven. Waarschijnlijk politiek te gevoelig in tijden van Russische overheersing, want de componist was en bleef terecht zeer tevreden over dit vroege en nog steeds onderschatte meesterwerk. Onderga zelf de onderdompeling van dirigent Thomas Dausgaard, die met het BBC Scottish Symphony Orchestra de noten ‘leest’ als een spannend verhaal voor het slapengaan, en wees voor altijd verkocht.

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 42. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 27 september 2019.

24,99 CLUBLEDEN

* 99 14, 24,99

16,99

*

Foto: Thomas Grøndahl

10

AANBIEDING

23,99 Foto: Stefan Schweiger

12,50

*

23,99 CLUBLEDEN

JUKEBOX VAN DE ZEVENTIENDE EN ACHTTIENDE EEUW

* 99 9,

Wat moet een mens als er geen radio of tv beschikbaar is? Hoe begeleid je dan de dagelijkse activiteiten met muziek? Waar men sinds de opkomst van de radio zaken als Arbeidsvitaminen en de Top 40 ter beschikking had, moest men het in de zeventiende en achttiende eeuw zelf doen. Vandaar dat niet alleen de beroemdste opera-aria’s in kopieën van manuscripten circuleerden, maar ook vele liederen die destijds de status van evergreen hadden bereikt.

De immer avontuurlijke zanger en verhalenverteller Marco Beasley neemt u op La bella noeva mee door de jukebox van de zeventiende en achttiende eeuw. Het resultaat is een plaat vol tophits met een hoog meezinggehalte, die heerlijk worden uitgevoerd door Beasley en het oudemuziekensemble Accordone. Als u uw ogen sluit en dit gezelschap Si dolce è ’l tormento van Claudio Monteverdi hoort uitvoeren, is het vrij eenvoudig u daar een moderne popzanger bij voor te stellen en de hitpotentie te omarmen.

Verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 42. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 27 september 2019.

CACCINI, MONTEVERDI e.a.

LA BELLA NOEVA MARCO BEASLEY, ACCORDONE ALPHA VKZ.NL/19451

BEPERKTE OPLAGE LEVERBAAR: OP=OP

11

© Marco Borggreve

© Marco Borggreve

BESTEL NU KA A R T E N

ALEXANDER GAVRYLYUK

Haydn en Mozart op fortepiano Die Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens

Rachmaninoffs Paganini-rapsodie Nationaal Jeugdorkest o.l.v. Antony Hermus

14/08

19/08

© Ronald Knapp

© Sussie Ahlburg

RONALD BRAUTIGAM

ANDREAS BRANTELID

FRANK PETER ZIMMERMANN

Saint-Saëns’ Eerste celloconcert Residentie Orkest o.l.v. Nicholas Collon

Prokofjevs Eerste vioolconcert Shanghai Symphony Orchestra o.l.v. Long Yu

24/08

27/08

ZOME RCONCE RTE N.NL

BERICHTEN

PRINSENGRACHT­CONCERT 17 AUGUSTUS AMSTERDAM

Zaterdag 17 augustus is het zover: het Prinsengrachtconcert zal weer menigeen betoveren. Het grootste klassieke openluchtconcert van Nederland is dan een feit en duizenden mensen kunnen in bootjes en op de kade aan de voet van de Westertoren volop genieten van prachtige klassieke muziek. In de middag verzorgen jonge talenten samen met het JeugdOrkest Nederland het Kinderprinsengrachtconcert. Aan het begin van de avond laat bariton Raoul Steffani horen waarom hij in 2018 terecht de GrachtenfestivalPrijs won. Daarna schitteren de Finse topviolist Pekka Kuusisto en Foto: Nico Kroon

ensemble Camerata RCO op het ponton op de Prinsengracht, met een afwisselend optreden vol muzikale verrassingen. www.prinsengrachtconcert.nl

ZEISTER MUZIEKDAGEN 17-31 AUGUSTUS De Zeister Muziekdagen bestaan dertig jaar. TijFoto: Nic Limper

dens dit lustrum treden vele musici aan, sommigen bekend, anderen onbekend. Het Jerusalem Quartet is dit jaar een val te gast. Bovendien

2-18 AUGUSTUS GELDERLAND

wordt dit jubileumjaar

De NJO Muziekzomer is een jaarlijks terugkerend klas-

roots van de Muziekda-

siekemuziek-zomerfestival in Gelderland. De organi-

gen met een koffiecon-

satie is in handen van Stichting Nationale Jeugdorkes-

cert in het Beauforthuis

ten Nederland (NJON). De NJON richten zich op de

waar het festival dertig

teruggekeerd naar de

Foto: Mascha Joustra

NJO MUZIEKZOMER

groot deel van het festi-

ontwikkeling van jong toptalent. Jonge musici spelen

jaar geleden begon. Er is ruim plaats op het festivalpodium

dan ook de hoofdrol in de meer dan 75 concerten die

voor jong talent, en ook vertrouwde programmaonderdelen

de NJO Muziekzomer telt. Het muzikale aanbod van dit

als het Familieconcert en het Openluchtconcert ontbreken

festival bevat voor elk wat wils: klassiek, jazz,

niet. Extra dit jaar is een optreden van Zeistenaar Remy van

orkestrepertoire, kamermuziek, nieuwe composities

Kesteren. Hij komt met een bijzonder cross-overconcert dat

en bekende meesterwerken. Bovendien worden de concerten gegeven op de vele bijzondere locaties die

afwijkt van de gebruikelijke programmering, terwijl het er tegelijkertijd ook een sterke band mee heeft. Kontakt der Kon-

de provincie Gelderland rijk is. Hierdoor ĂŠn door het

tinenten is de thuisbasis voor de masterclasses. U kunt deze

enthousiasme van de jonge musici is de NJO Muziek-

masterclasses gratis bijwonen en ervaren hoe de studenten

zomer een feest voor iedereen! www.muziekzomer.nl

zich ontwikkelen en voorbereiden op de studententournee. www.zeistermuziekdagen.nl

13

INTERVIEW

E RIK B OS G R A AF

HOMMAGE AAN Door Jos van der Zanden

Een weiland, koeien, flegmatieke blik - kan het Hollandser? Blokfluitist Erik Bosgraaf brengt een hommage aan het vroegachttiende-eeuwse Nederland. Muziekbeoefening was toen gemeengoed bij adel en burgerij.

Onbekommerd werd er gemusiceerd en er gingen honderden sonates rond.

Op de nieuwe cd klinken er tien, met als spil Unico Wilhelm van Wassenaer. Zelf was Bosgraaf bij alles betrokken: opname, repertoire, presentatie en design.

Het oogt allemaal erg vrolijk. Een tikje ironisch ook. Wat had je voor ogen?

“Het tijdloze van de muziek benadrukken. Die niet in het museale plaatsen, maar naar onze eigen tijd halen. Vandaar dat design. Ik besteed daar graag extra aandacht aan, zoekend naar een eigen signatuur, licht absurdistisch. MondriFoto: Sjaak Verboom

aanachtig is het - dat groene, die lucht, het komt terug in de rest van het boekje.

Wat het omslag betreft maakte iemand al een vergelijking met de bekende PSP-poster.”

Unico Wilhelm van Wassenaer staat

14

centraal. Hij componeerde dus meer dan

staat er pontificaal op, in het Italiaans:

Zijn ze goed geschreven, idiomatisch?

de Concerti Armonici die in Twente van

opgedragen aan hertog die-en-die door

“Zeker, ze spelen heel lekker weg. Het

hem werden teruggevonden?

uwe nederige dienaar graaf Unico Wil-

zijn echt een soort Händelsonates, ook

“Ja, maar niet erg veel. Een paar vocale

helm van Wassenaer-Obdam. Hij deed

stilistisch. Händel speelde zelf blokfluit,

werken, deels verloren gegaan. De blok-

dus niet geheimzinnig over zijn auteur-

dat zie je op een schilderij, Telemann

fluitsonates die we spelen zijn opgedo-

schap, ditmaal. Het mansucript met de

trouwens ook. Wat Van Wassenaer doet,

ken in een bibliotheek in Rostock. Ze zijn

sonates was vast een cadeautje voor

past extreem goed op het instrument.

in manuscript overgeleverd en de naam

die hertog.”

Net als bij Händel moet je wel zelf ver-

NEDERLAND sieringen bedenken. Muziek uit die tijd is

Hannover, die getrouwd was met Karel

professionals hoe je moet omgaan met

nu eenmaal niet tot in de puntjes geno-

Friso. Net als Máxima nu wist zij als

de verschillende stemtoonhoogten en

teerd, je hebt als het ware alleen funda-

buitenlandse (ze was Duitse) haar

transposities – want blokfluitisten

menten. Het was een orale cultuur en we

invloed te laten gelden bij de Oranjes.

transponeren zelf, ze krijgen nooit een

hebben alleen maar een soort platoni-

Amsterdam was dan weer het centrum

partij in C zoals symfonische blazers.

sche schaduw van wat beoogd was.

van de muziekdrukkunst in Europa. Zo

Zelf heb ik ze allemaal thuis, bijna hon-

Daar moet je wat mee. Francesco Corti

gebeurde er van alles.”

derd, en ik bespeel ze allemaal!”

doet dat met de continuo-realisatie, ik met de versieringen, zodoende komt de muziek tot leven. Barokmuziek hoort bij de homo ludens, de spelende mens, muziek was handwerk. Dat heeft nu een

‘Er is zo’n rijkdom aan stukken die maar zelden worden gespeeld’

negatieve bijsmaak, maar destijds lag het heel anders. Het staat lijnrecht tegenover het romantische idee van het genie dat, getergd door allerlei demo-

Was de populariteit van de blokfluit iets

nen, een pact met de duivel moet sluiten

typisch Nederlands?

om tot muziek te komen. Misschien was

“Ja, maar ook wel Engels. Dat had te

dat handwerk wel de reden waarom Van

maken met een middenklasse die tijd

Wassenaar zich er niet en plein public

genoeg had. Er was geld en ze kochten

mee wilde associëren. Dat hoorde niet

sonates bij de vleet, bij honderden.

zo bij een graaf die ook diplomaat was.”

Daardoor waren er veel instrumentenbouwers actief, vooral in Amsterdam.

De cd omvat muziek van een zevental

Dat is bijna niet meer voor te stellen nu

componisten. Bijeengezocht rond de

omdat de blokfluit zo’n verschrikkelijk

sonates van Van Wassenaer?

imago heeft.”

“Nee, eigenlijk andersom. We zijn begonnen met muziek uit de Nederlanden,

Frustreert je dat, dat imago?

algemeen. Toen ik muziekwetenschap

“Ik heb niet te klagen over opdrachten

studeerde ging mijn scriptie daarover en

en waardering. Maar als je het de vox

op cd heb ik dat uitgewerkt. Met Jacob

populi op straat zou vragen, denk ik niet

van Eyck hebben we de zeventiende

dat veel mensen beseffen wat de blok-

eeuw uitgebreid verkend, nu is de acht-

fluit in zich heeft. Ze zijn vaak verrast als

tiende aan de beurt. Er is zo’n rijkdom

je vertelt dat die er was voor alle rangen

aan stukken die maar zelden worden

en standen, alle leeftijden en man en

gespeeld. Nederland was bij uitstek een

vrouw. En dat er een hele familie van

doorvoerland van muziek. Je had twee

bestond, al sinds de renaissance: van

stadhouderlijke hoven, in Den Haag en in

de lange contrabasfluit tot aan het nog

Leeuwarden. Dat laatste was aantrek-

geen tien centimeter lange Garkleinflöt-

kelijk voor musici. Leclair was er, Schick-

lein. Technisch zijn de verschillen niet zo

hardt ook. Ze schreven voor Anna van

groot. Op het conservatorium leren

VAN WASSENAER, VAN NOORDT e.a.

SONATES VOOR BLOKFLUIT EN KLAVECIMBEL

ERIK BOSGRAAF, FRANCESCO CORTI BRILLIANT CLASSICS VKZ.NL/19431 € 9,99

15

SPECIAL

E NTRÉ E J U NIO R

NTRÉE JUNIOR E

KLASSIEKE Door Simone Leuven

De instrumenten blinken in het podiumlicht, de musici verkeren in opperste concentratie… en dan wordt het Concertgebouw gevuld met de prachtigste muziek. Entrée Junior maakt deze adembenemende beleving van een klassiek concert toegankelijk voor kinderen.

Je kind of kleinkind meenemen naar een concert en zo jouw passie voor klassieke muziek doorgeven. Dat is wat Entrée Junior biedt. Sinds twee jaar is Entrée, de jongerenvereniging van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest, opgesplitst in een jonge tak van 0 tot 18 jaar en een jongvolwassen tak tot en met 35 jaar. Al een kwarteeuw geeft een lidmaatschap van Entrée jongeren een ingang in de Amsterdamse klassiekemuziekwereld. Met korting naar concerten in het Concertgebouw of speciaal voor jonge mensen georganiseerde muziekevenementen bijwonen - Entrée is een drempelloze toegangspoort tot de concertzaal.

Foto: Hesse de Jonge

Nu krijgen ook de jongste vrienden van

16

het Concertgebouw en het Concertgebouworkest een klassiekemuziekervaring op maat. Waar voor de oudere Entréeleden bijvoorbeeld concerten worden georganiseerd met een combinatie van klassieke en elektronische

GEEFT MUZIEK DOOR proberen te krijgen – het kan allemaal en ze krijgen uitleg van conservatoriumstudenten. Het is iets dat veel met kinderen doet: de een is verlegen en vindt het spannend, de ander staat te stralen. De instrumententuin maakt de concertbeleving compleet en wakkert het plezier in muziek maken aan.

Ook kunnen kinderen vanaf zes jaar een speciaal inkijkje krijgen in het ConcertgeFoto: Milagro Elstak

bouw. Tijdens een muzikale rondleiding in de vorm van een speurtocht ontdekken ze de zalen, trappen en gangen. Ze moeten vijf kaarten met verschillende instrumenten erop vinden die in de schilderijen zijn verstopt. Bij iedere gevonden kaart wordt een melodie muziek – waarbij alle stoelen de zaal uit

De programma’s van de familieconcer-

afgespeeld en aan het einde van de

gaan en er lekker gedanst wordt – kun-

ten spreken tot de verbeelding. Denk

speurtocht vormen de vijf melodieën

nen de Entrée Juniorleden met hun

maar aan het spannende Peter en de

een liedje dat de kinderen dan zingen

ouders of opa en oma met korting naar

Wolf van Prokofjev of het sprookjesach-

voor hun (groot)ouders – informatief,

familieconcerten, waar naast het con-

tige Schilderijen van een tentoonstelling

muzikaal én leuk.

cert nog meer over muziek te ontdekken

van Moessorgski. De muziek wordt altijd

Drempelloze toegangspoort

op een verhalende manier gebracht,

Vanzelfsprekend heeft Entrée Junior nog

soms zelfs met een verteller erbij. Een

volop plannen voor de toekomst: meer

ervaring die niet alleen leuk is voor kin-

evenementen organiseren, zodat nog

deren, maar ook voor de volwassen

meer kinderen klassieke muziek kunnen

concertbezoekers: de muziek blijft

ontdekken en kunnen horen hoe mooi en

immers altijd mooi.

bijzonder die is – een ervaring die ze niet

valt tijdens speciale activiteiten. Ook

gauw zullen vergeten. En dat alles voor

reguliere concerten zijn tegen een gere-

Rond acht concerten per jaar kunnen de

maar vijf euro per jaar. Een zeer betaal-

duceerd tarief toegankelijk. Stuk voor

Entrée Juniorleden tijdens zogeheten

bare entree in de klassiekemuziekwereld

stuk mooie uitjes die een nieuwe genera-

instrumententuinen kennismaken met

met een onbetaalbaar resultaat.

tie kennis laten maken met de wonderen

de instrumenten die ze net op het

van klassieke muziek. Plus: nieuwe leden

podium hebben gezien en gehoord. Het

krijgen een unieke fietsbel met de eerste

instrument van dichtbij bekijken, er

tonen van Beethovens Vijfde symfonie.

vragen over stellen, of er zelf geluid uit

INFO: WWW.JOUWENTREE.NL

17

PODIUM

L OS T TA N G O

DE DUBBEL VAN DE

Door Noortje Zanen

Via Berlin maakt samen met Orkater en het Ragazze Quartet al tien jaar lang muziektheater dat beroert, prikkelt en verwart. Samen met tangospecialist Carel Kraayenhof toert het gezelschap in 2019 door het land met de jubileumvoorstelling Lost Tango, volgens de pers een

Foto: Nichon Glerum

van de mooiste voorstellingen tijdens Oerol 2019

18

ZINNIGHEID TANGO zit zelf in een rolstoel omdat ik een

Via Berlin en het Ragazze Quartet nog

beroerte heb gehad, maar ik kan geluk-

niet, maar hij is uitermate blij dat de

kig nog wel bandoneon spelen. Mijn

muzikaal leider en primarius Rosa

jongste dochter Blanca speelt ondanks

Arnold hem heeft benaderd om mee te

een verstandelijke stoornis briljant viool,

werken aan de voorstelling Lost Tango.

mijn middelste dochter Clara verzorgt

“Ik ben vanaf het begin betrokken

ons al jaren waardoor ze haar eigen

geweest bij de ontwikkeling van deze

zangtalent niet verder heeft kunnen

bijzondere productie, zelfs nog voordat

ontplooien, en mijn oudste dochter Anna

er een verhaal was”, zegt Kraayenhof.

is een succesvolle zakenvrouw die ons al

“Het was al wel duidelijk dat tangomuziek

een tijd geleden heeft verlaten. De voor-

een heel belangrijke rol moest gaan

stelling begint met Anna’s terugkomst.

spelen. Toen Rosa vroeg of ik mee wilde

Zij wil het schip verkopen, het orkest

doen heb ik als voorwaarde gesteld dat

opdoeken en haar vader en haar jongste

ik twee van mijn beste collega’s mee

zusje in een tehuis stoppen, zodat haar

mocht nemen: mijn pianist Juan Pablo

andere zus eindelijk een solocarrière als

Dobal, met wie ik ook een duo vorm, en

zangeres kan beginnen. Clara komt in

Jaap Branderhorst, de bassist van mijn

tweestrijd: moet ze de zorg voor haar

de personages worstelen met tegenstrij-

vroegere Sexteto Canyengue. Gelukkig

naasten inderdaad opgeven voor haar

dige gevoelens als frustratie, wanhoop,

vonden alle andere betrokkenen dat

eigen carrière? Een actueel dilemma in

weemoed, pijn en liefde. De musici spe-

een goed idee, dus samen met het

onze maatschappij waarin alles draait

len niet alleen de bekende, romantische

Ragazze Quartet vormen we een

om succes hebben. En wat moeten we

tangomuziek van Astor Piazzolla, maar

septet, een heel gebruikelijke bezetting

doen met oude mensen die gebrekkig

ook vernieuwende, veel rauwere tango-

voor tangomuziek.”

worden, waar moeten zij wonen? In

muziek van Julián Peralta, een vriend van

Nederland is dat een lastig vraagstuk,

Kraayenhof uit Buenos Aires. Tangomu-

Foto: Michiel Voet & Rob vd Voort

Carel Kraayenhof kende het gezelschap

ziek op het hoogste niveau, verrijkt met voortreffelijk acteer-en danswerk van

Tangomuziek op het hoogste niveau

Merel Polat, Dagmar Slagmolen, Jarek Kruczek en Maarten Krielen. Gelukkig wordt deze ‘mooiste voorstelling van Oerol’ nog ruim twintig keer herhaald in

In Lost Tango speelt Kraayenhof de rol

maar in veel andere landen is het van-

van Papa Tango. Hij is vader van drie

zelfsprekend dat de familie deze zorg op

dochters en eigenaar van de Esperanza,

zich neemt.”

de Nederlandse theaters.

ooit een glamoureus cruiseschip waar de muziek van Papa Tango hoogtij

De dubbelzinnigheid van de tango - met

vierde. “Zowel mijn schip als mijn orkest

haar historie van armoede, heimwee en

zijn op hun retour, maar ik blijf kramp-

glamour - wordt in haar volle rijkdom

achtig vasthouden aan mijn glorietijd. Ik

ingezet tijdens deze voorstelling waarin

SPEELLIJST: WWW.ORKATER.NL

19

COMPONIST

JACQ U E S O FFE N BACH

DE ‘MOZART VAN DE Door Eddie Vetter

Rossini noemde hem de ‘Mozart van de Champs-Élysées’. De opzwepende cancan in de ‘helse galop’ van zijn operette Orfeus in de onderwereld was het handelsmerk van Jacques Offenbach. Dit jaar wordt herdacht dat de componist die van champagne muziek wist te maken, twee eeuwen geleden werd geboren.

Hij kwam in 1819 als zevende van tien kinderen ter wereld in Keulen. Zijn vader, Isaac Juda Eberst, was afkomstig uit Offenbach aan de Main in de buurt van Frankfurt. Daarom noemden ze hem ‘der Offenbacher’ of kortweg ‘Offenbach’.

Isaac was muziekleraar en voorzanger in de synagoge. De kleine Jacob kreeg celloles. Samen met zijn vier jaar oudere broer Julius en zijn twee jaar oudere zus Isabella vormde hij een pianotrio waarmee ze in cafés optraden. Toen Jacob veertien jaar was, werd hij naar Parijs gestuurd om er aan het conservatorium te studeren.

‘Jacques’ had te weinig discipline voor het conservatorium. Na een jaar ging hij spelen in het orkest van de Opéra-Comique. Hoewel hij toen al componeerde, werkte hij vooral aan een solocarrière als cellist. Zo trad hij in 1843 met Liszt op in Keulen en een jaar later met Mendelssohn in Londen voor koningin Victoria en de Russische tsaar. Hij werd in die tijd rooms-katholiek om te kunnen trouwen

Offenbach droomde ervan dat zijn werk zou worden opgevoerd in de Opéra-Comique, maar de directie van het theater

20

Foto: Félix Nadar

met Herminie d’Alcain.

CHAMPS-ÉLYSÉES’ gaf geen krimp. Toen in 1855 de Wereld-

maîtresse van onder anderen de Russi-

hoogtepunt van zijn roem in Wenen

tentoonstelling in Parijs werd gehouden,

sche tsaar Alexander II en de latere

verbleef, moedigde hij Johann Strauss jr.

zag hij zijn kans. Hij huurde de houten

Engelse koning Edward VII.

aan om ook operettes te componeren.

Salle Lacaze aan de Champs-Élysées.

Zo had hij veel invloed in Frankrijk en

De zaal bood plaats aan slechts drie-

Offenbach had een fijne neus, hij wist

daarbuiten. Nog afgezien daarvan: een

honderd toeschouwers maar lag wel

waar de mensen van hielden, maar

groot deel van zijn oeuvre heeft de tand

vlak naast het tentoonstellingsterrein.

zakelijk was hij allerminst. Daar kwam

des tijds glansrijk doorstaan. Les contes

Daar presenteerde Offenbach wat hij

nog bij dat de Parijse theaters zwaar te

d’Hoffmann behoort tot het stan-

noemde een ‘nieuwe en originele’ vorm

lijden hadden onder de Frans-Duitse

daardrepertoire, maar ook operettes als

van muziektheater: komische

Oorlog van 1870-1871. De componist ging

Orphée aux enfers, La belle Hélène, La vie

operaatjes, pantomimes en dergelijke.

failliet en om de schulden te betalen

parisienne, La Grande-Duchesse de

De ‘Bouffes-Parisiens’ waren geboren.

maakte hij een grootscheepse tournee

Gérolstein, La Périchole en Les brigands

Het was een doorslaand succes. Tolstoj

door de Verenigde Staten. Terug in

zijn nog geregeld overal in de wereld te

en Thackeray en de crème de la crème

Frankrijk werkte hij aan zijn meest ambi-

horen en te zien.

van Europa zaten op de eerste rij.

Het succes noopte Offenbach op zoek te

Bruisende en bijtende satires

gaan naar een grotere ruimte. Hij liet de Salle Choiseul bouwen, waarin wel negenhonderd bezoekers konden genie-

tieuze en serieuze opera Les contes

Nu wordt herdacht dat Offenbach twee

ten van zijn ‘bouffes’. Deze zaal zou later

d’Hoffmann. Het was hem niet gegund

eeuwen geleden is geboren, is het cd-aan-

als het Théâtre des Bouffes-Parisiens

deze te voltooien. Jacques Offenbach

bod overweldigend. In een jubileumbox

bekend staan. De ene na de andere

stierf op 5 oktober 1880 in Parijs.

met dertig cd’s zijn uitvoeringen verzameld van dirigenten als John Eliot Gardiner

operette zag er het licht, zoals Orphée aux enfers in 1858. Die wekte opschud-

Het is vooral aan de ‘Mozart van de

en Michel Plasson en zangers als José

ding wegens de onverholen satire op

Champs-Élysées’ te danken dat de

Carreras en Jessye Norman. Maar er is

keizer Napoléon III en evenzeer wegens

operette zich heeft gevestigd als de

bijvoorbeeld ook een kersverse opname

de ‘galop infernal’ met de erotische

belangrijkste vorm van licht muziekthea-

van La Périchole onder leiding van Marc

cancanmuziek die Offenbachs handels-

ter tot de komst van de musical in de

Minkowski, die de muziek laat sprankelen

merk zou worden. Met zijn bruisende en

twintigste eeuw. Toen hij in 1864 op het

alsof ze gisteren is ontstaan.

VKZ.nl/19405

VKZ.nl/19408

bijtende satires hield hij de Franse elite een spiegel voor.

In de jaren erna bleef hij surfen op de golven van het succes met operettes als La belle Hélène, La Grande-Duchesse de Gérolstein en La Périchole. Hierin schitterde Hortense Schneider, de diva die vanwege haar liaisons met gekroonde hoofden en andere gefortuneerde aristocraten de ‘passage des Princes’ werd genoemd, naar de chique winkelgalerij aan de boulevard des Italiens. Zij was de

21

ALTIJD EEN VERRASSING OOK DIT PRODUCT KOOPT U MET DE KLASSIEKE ZAKEN CADEAUKAART

ZIEK VAN KLASSIEKE MU VOOR LIEFHEBBERS

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

VKZ.NL/19450

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

IN GESPREK MET

CA RE L KR A AY E N H O F

ALS DOOR DE BLIKSEM GETROFFEN Door Noortje Zanen

Carel Kraayenhof is hét tangofeno­

Piazzolla in 1987 tijdens de Broadwayshow Tango Apasionado. Naast alle

van Koning Willem Alexander en

solo-optredens en de concerten met zijn

Máxima. Tijdens een prachtige

vaste pianist Juan Pablo Dobal arran-

vertolking van Adiós Nonino van Astor

geert en componeert Kraayenhof zelf

Piazzolla zagen meer dan 55 miljoen

ook, en zijn eigen ensemble Sexteto

mensen wereldwijd de ‘traan van

Canyengue behoort inmiddels tot de

Máxima’. Na dit gedenkwaardige

wereldtop van de tango. “Helaas heb ik

optreden groeide Kraayenhof uit tot

na dertig jaar mijn sextet moeten ophef-

een nationaal en internationaal

fen omdat het culturele circuit in elkaar is

veelgevraagd solist. Hoe is zijn passie

gezakt, vooral wat betreft wereldmuziek.

voor bandoneon en tango ontstaan?

In die zin is het verhaal van Papa Tango -

Carel Kraayenhof groeide op in een gezin waarin klassieke muziek en wereldmuziek rijkelijk aanwezig waren. “Vanaf mijn achtste kreeg ik pianoles, maar ik was al veel eerder geïnteresseerd in muziek. Als jongetje van een jaar of vijf was ik bijvoor-

Foto: Marco Borggreve

meen van Nederland sinds de bruiloft

beeld totaal gefascineerd door mijn

het personage dat ik momenteel speel in de muziektheaterproductie Lost Tango ook een beetje mijn eigen verhaal. Mijn sextet is ten onder gegaan, net als het schip en het tango-orkest uit deze voorstelling. Na het succes van Lost Tango op Oerol vorige maand zie ik extra uit naar de tournee in het najaar. Dankzij Lost

moeder die huilde bij de aangrijpende

gitaar en ik kocht een trekharmonica en

Tango heb ik het Ragazze Quartet leren

klanken van de West Side Story van

een ‘concertina’, zo’n zeshoekig instru-

kennen. De onlangs verschenen cd van

Leonard Bernstein. Een bijzonder beeld

ment, en samen maakten we Ierse

de musici, Bartók Bound, is een aanrader!”

dat me altijd is bijgebleven en dat een rol

muziek op straat, op bruiloften en in

heeft gespeeld in mijn uiteindelijke keus

kleine theaters. In diezelfde periode

om van muziek mijn beroep te maken.”

hoorde ik op een zekere dag bij een vriend thuis een solo-lp van een geweldige

‘Dat wil ik ook!’

bandoneonspeler: Juan José Mosalini. Ik was als door de bliksem getroffen en wist meteen: dat wil ik ook! Door toeval ben ik in contact gekomen met een Argentijn die

“Voordat het zo ver was heb ik nog wel

naar mij toe kwam toen ik een keer in het

een omweg gemaakt. Ik had ondanks het

Vondelpark speelde. Hij heeft voor mij

positieve advies van mijn pianoleraar om

een bandoneon uit Buenos Aires gehaald

naar het conservatorium te gaan meer

en vanaf toen wist ik zeker dat ik alleen

zin om filosofie te gaan studeren aan de

nog maar muziek wilde maken.”

Universiteit van Amsterdam. Hoewel ik mijn piano niet mee kon nemen naar mijn

Carel Kraayenhof dankt zijn kennis van de

studentenkamer bleef ik toch musiceren.

bandoneon en de Argentijnse tango

Mijn broer speelde fiddle, mandoline en

mede aan zijn samenwerking met Astor

BARTÓK BARTÓK BOUND VOL. 1 RAGAZZE QUARTET CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19 247 € 23,99

23

WAAROM WEINBERG

HANS HEG Een van de hoogtepunten in het Holland

die ook hadden kunnen worden weggela-

Leningrad-symfonie.

Festival 2019 (een topjaar) was een

ten, omdat de muziek zo intens en aan-

Qua stijl verschilt het werk van de joodse

‘aangekleed’ concert met de wat

grijpend was. Nooit eerder heb ik ander-

immigrant en de geboren Rus niet eens

cryptische titel: Chronicle of Current

half uur lang – live – alleen maar

zo veel. Al komt Sjostakovitsj vaak hefti-

Events. Na de overweldigende

composities van Mieczyslaw Weinberg

ger, bijtender en sarcastischer uit de hoek

openingsvoorstelling over wat Europese

gehoord. Hoe is het mogelijk, ik schaam

dan de lyrische en introvertere Weinberg,

legers tijdens de Eerste Wereldoorlog in

me gewoon.

die in zijn 21 symfonieën af en toe overi-

Afrika hebben aangericht en na de

gens ook felle en groteske passages à la

overrompelende enscenering van aus

Weinberg werd honderd jaar geleden in

S. inlast. Het treurige is echter dat we

Licht, 15 uur Stockhausen in de immense

Polen geboren, vluchtte voor de nazi’s

daar nauwelijks weet van hebben. Wan-

Gashouder, kwam de intieme avond op 7

naar de Sovjet-Unie, werd daar door de

neer staat Weinbergs muziek op de

juni als een kleine verrassing.

dertien jaar oudere Sjostakovitsj opge-

programma’s van onze orkesten? Nooit!

vangen, waaruit een levenslange vriend-

Hoeveel cd’s zijn er in omloop? Slechts

Het Muziekgebouw was deels in het

schap groeide. Het respect en de beïn-

een handjevol.

duister gehuld. De leden van Kremerata

vloeding waren wederzijds. Ze speelden

Baltica hadden kleine lampjes op hun

samen piano, testten zo elkaars compo-

Alleen als je YouTube of Spotify afstruint

lessenaars. Tussen hen in ook sterviolist

sities en ook die van anderen. Sjostako-

kom je bijzondere dingen tegen. Maar het

Gidon Kremer. Op een groot scherm

vitsj werd al vrij snel wereldberoemd, met

is niet te vergelijken met de onafgebroken

werden sfeervolle illustraties getoond,

name na de première van zijn

stroom symfonieën van Sjostakovitsj.

Het lijkt erop of iedere dirigent tegenwoordig behalve een Beethoven- of Mahlercyclus ook een complete Sjostakovitsj op zijn conto moet hebben.

Niets mis mee, maar het staat niet in verhouding tot de vergetelheid waarin Weinberg al bij leven en nog meer na zijn dood in 1996 is beland.

Tijd voor actie dus. Het moet maar eens afgelopen zijn met de discriminatie van de man die in Rusland lange tijd ook als Mojse Vaynberg bekend stond. Eén componist met twee namen! Om die

Foto: Dostoyevsky opera

rehabilitatie voor elkaar te krijgen heb-

24

ben we de hulp van alle grote jongens (en tegenwoordig ook meisjes) nodig.

Kremer heeft zich al eerder voor het oeuvre van Weinberg ingezet. Zijn Holland Festivalconcert was fenomenaal.

En door de originele collagevorm een ware ‘ear-opener’.

COLUMN

HEBBEN WE GENEGEERD? Op een net verschenen cd speelt hij de

eens met een celloconcert op de prop-

24 Preludes voor cello solo, Weinbergs

pen kwam kan geen toeval zijn. Een

opus 100, ooit geschreven voor Rostro-

intrigerende muzikale kruisbestuiving.

povitsj (die ze volgens mij nooit heeft gespeeld), maar die door Kremer zijn

Maar ook hier: Dmitri triomfeerde en

bewerkt voor viool solo. Alsof een

kreeg alle aandacht, Mieczyslaws ver-

moderne nazaat van Paganini ineens in

stilde opus verdween naar de achter-

de twintigste eeuw is beland. Ruim drie

grond en werd bijna vergeten. Totdat

kwartier hogeschoolwerk dat wel enig

Nicolas Altstaedt in 2015 beide concerten

concentratie- en uithoudingsvermogen

in Berlijn liet vastleggen door Jared

vereist. Weinberg maakt het niet alleen

Sacks. Een vondst die destijds veel te

zijn executanten moeilijk.

weinig aandacht kreeg. Uitvoering en opname zijn briljant. Als iemand Wein-

Wie ervoor gaat wordt beloond. Kijk

berg daarna nog steeds als navolger van

maar wat de Letse dirigente Mirga

Sjostakovitsj of als een Sjostakovitsj light

Grazinyte-Tyla voor elkaar kreeg met

wil zien, het zij zo. Al klopt het plaatje

haar debuut-cd voor Deutsche

natuurlijk niet.

Grammophon. De twee Weinberg-symfonieën (2 en 21) zijn als een bom inge-

Daarbij heb ik me erover verbaasd dat

slagen. Haar ijzersterke uitvoeringen,

Kirill Kondrasjin in Amsterdam nooit één

een mooie samenwerking van ‘haar’

noot van zijn vriend en collega heeft

orkest in Birmingham en Kremers

gedirigeerd. Hoewel hij al verschillende

ensemble, hebben overal lof geoogst.

werken van hem in Rusland in première

Je ziet de prijzenregen al aankomen.

had gebracht. Waaronder Weinbergs

In dat kader wil ik even wijzen op wat

drasjin werd opgedragen. Zoals Weinberg

Channel Classics een paar geleden al aan

zijn Tiende een paar jaar later aan de

de orde stelde door het Eerste cellocon-

toen net overleden Sjostakovitsj opdroeg.

WEINBERG 24 PRELUDES FOR VIOLIN SOLO GIDON KREMER ACCENTUS MUSIC VKZ.NL/19433 € 20,99

Vijfde symfonie, die nota bene aan Kon-

cert van Sjostakovitsj te koppelen aan het enige Celloconcert van Weinberg. Een

Er valt nog veel werk én onderzoek te

werk uit 1948, toen ook hij onder vuur lag

verrichten. Maar er is hoop. Het Danel

van de Sovjetautoriteiten. Daardoor vond

Quartet heeft inmiddels alle 17 strijk-

de première pas in 1957 plaats. Met

kwartetten van Weinberg voor CPO

Rostropovitsj als hartstochtelijke solist.

vastgelegd (en hoe – formidabel!). Ook

Dat Sjostakovitsj twee jaar later even-

Sol Gabetta heeft het Celloconcert opgepikt. En die zo succesvolle Mirga dirigeert Weinbergs Derde symfonie –

Tijd voor actie

een betoverend werk - tijdens de Proms. Een Londense première. Nu Amsterdam nog!

SJOSTAKOVITSJ, WEINBERG CELLO CONCERTOS

NICOLAS ALTSTAEDT, DEUTSCHES SYMPHONIE-ORCHESTER BERLIN O.L.V. MICHAL NESTEROWICSZ CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19435 € 23,99

25

KLASSIEKE WINNEN EN VERLIEZEN

JASPER VAN ’T HOF ON THE MOVE RSLOH TE LIVE AT THEATER GÜ ION UIT INT VKZ.NL/19347 € 22,99

Tegen je verlies kunnen is lastig.

ovski met de Berliner Philharmoniker en

Als school een wedstrijd is, dan wil je

dirigent Simon Rattle. Wij zaten met

overgaan of slagen voor je eindexamen.

vier op een rij op de avond van de uitrei-

Logisch. Dat betekent goud.

king. Lavinia Meijer kreeg de Edison.

Natuurlijk wil je ook winnen op een wed-

Mensen zeiden na afloop héél meele-

strijd bij je sport of met je instrument.

vend tegen mij: “Ooooh, oooooh, jam-

Even een cliché: alléén maar winnen

mer dat je verloren hebt.” Ik boog mij

bestaat niet en alléén maar verliezen

voorover, keek even naar rechts en naar

bestaat niet.

links en antwoordde op geheimzinnige

Hoe gedraag je je bij winst of verlies?

toon: “Ik weet hoe het gegaan is!” “Hoe

Deze zomer kreeg een mannenvoetbal-

dan, hoe dan, hoe dan?” Ik antwoordde

team de zilveren medaille om de nek

glimlachend: “Héélemaal eerlijk.” Ze

gehangen. Het merendeel van de spe-

hadden een lekkere sappige roddel

lers deed metéén, maar dan ook

verwacht. Ik troostte mijzelf met de

metéén nukkig de zilveren medaille

gedachte: er zijn meer cd’s niet genomi-

weer af. Sommige sporters zeggen dan:

neerd dan wel. Ik ben nog steeds blij

”Je bent topsporter! Je gaat voor het

met de nominatie.

hoogste! Je wilt winnen! Je wilt goud.”

Tja, dat begrijpen we allemaal wel.

Ik was ook dit jaar weer bij enkele festi-

Maar ho, je bent toch ook topsporter of

vals. Het Internationaal Liedfestival in

juist een topsporter als je tegen je ver-

Zeist onder de artistieke scepter van

lies kunt?

Robert Holl. Ik zal het eerlijk zeggen: ik

Hoe anders kan het ook. De Nederlandse

heb wisselende gevoelens bij ‘Het Lied’.

WK-vrouwen (ik praat niet over meiden)

Ik word er zo zelden in meegenomen.

waren teleurgesteld, maar ook trots op

Vaak zo ‘geparfumeerd’ gezongen.*

hun zilveren medaille. De Zweedse

Maar nu! Christoph Prégardien. Wat een

WK-vrouwen dansten dolgelukkig met

zanger, wat een eenheid met zijn pia-

hun bronzen plak om de hals (3de prijs).

nist. Ik kom er eerlijk voor uit: ik heb viermaal tranen weggeslikt. Voor mij

e.a.

SCHUMANN, GRIEG M EA DEAP IN A DRROLD HUBER RAOUL STEFFANI, GE S CHALLENGE CLASSIC 99 23, € 44 VKZ.NL/194

26

In de muziek heb je ook prijzen te win-

een hernieuwde kennismaking met de

nen, bijvoorbeeld de beroemde Edisons.

teksten. Van schrik ben ik de dichters

Een eigen ervaring.

gaan opzoeken om meer achtergrond te

Uit een lange lijst cd’s worden door een

weten te komen. Jullie kennen mijn

jury 3 cd’s genomineerd voor de Edison

stokpaard: ‘Iets weten hoeft niet tegen

Publieksprijs. De pianistenbroers Arthur

je te werken.’

en Lucas Jussen, harpiste Lavinia Meijer

Lenneke Ruiten bevestigde het belang van

en ik voor mijn verhaal van De Notenkra-

een performance vanuit tekst én hart.

ker bij de muziek van Pjotr Iljitsj Tsjaik-

Voor mij hebben zij allemaal goud.

KinderZAKEN

...voor kinderen en andere volwassenen

Cd klassiek Deep in a dream. Raoul Steffani. Hij was ook in Zeist. Jonge vogel (27). Winnaar van de GrachtenfestivalPrijs. Easy zanger. Ik stond in de rij om zijn nieuwe cd te kopen. Met handtekening! Wat gaat er van hem worden? Volgen dus.

Dichterliebe. Julian Prégardien. De zoon van. Lijkt hij op zijn vader? Weet je wat: zorg dat je een cd’tje van zijn vader krijgt en vogel dat zelf maar uit.* Op deze cd geeft Julian Prégardien de ruimte aan zijn pianist Eric le Sage voor piano solo. En hij zingt duetten met SanFoto: Julia Wesely

drine Piau. Wat zou ik hem graag live horen.

Op het Oranjewoud Festival heb ik de The Erlkings gezien. Verwijzing naar Erlkönig. In de programma-aankondiging staat Een schandalig nieuw licht op Schuberts ‘Die schöne Müllerin’. Inderdaad. Schandalig in

Philharmonisch Orkest. Over vroege jeugd,

Tot slot

zeer positieve zin. Gelijk 2 cd’s gekocht

leermeesters, reizen, dirigenten, docent

Stuur vakantiekiekjes van festivals, musea

met…handtekening. Door hun optreden

zijn, avonturen. En er zit een cd bij. Dan

of concertzalen waar je van de zomer

ben ik de oorspronkelijke Die schöne Mülle-

hoor je de meester aan het werk.

geweest bent. Ik kies een foto en die komt

rin opnieuw gaan beluisteren.

Er is ook een biografie over Jasper van

in de volgende Klassieke Kinderzaken.

Ik ben benieuwd naar mijn Liedervaringen

’t Hof: Een romanticus uit notenhout

Iedere mailer krijgt de intussen fel

in de toekomst.

gesneden.

begeerde KKZ

Cd jazz

Mails

“Zeg Edwin, beantwoord je altijd elke

Jasper van ’t Hof. On the Move.

Ik pik er twee uit.

mail?” Jazeker wel!

Hij heeft de Buma Boy Edgar Prijs gewon-

Martin Haan. Leuk dat je Klassieke Kinder-

edwinrutten@edwinrutten.nl

nen. Gaat een grote tournee maken. Je kunt

zaken graag leest, zoals je zelf zegt “als

hem live zien. Jasper staat in directe ver-

iets oudere Klassieke Zaken-fanaat”.

binding met zijn soul, zijn handen, zijn

Martin is klassiek- en jazzliefhebber.

hoofd en zijn humor.

Leo Voogt heeft de moeite genomen om

Kom eens om die combi. Eigen composi-

de opzettelijke spellingsfouten op te

ties. Op deze kwartet-cd met ‘onze’ Stefan

zoeken in de vorige column en “voelt zich

Lievestro op bas.

niet te oud om mee te loten voor die cd’s”.

Die 3 gaan op de post, Leo.

Ik ben altijd geïnteresseerd in het leven van

konde.

Nou dág!

Edwin Rutten

musici. Als je wilt weten hoe het leven eruit

PS. Wat bedoel ik met ‘geparfumeerd’ zingen?

ziet van Henk de Graaf, lees dan Ambassa-

PPS. Ogen dicht en zoek de verschillen

deur van de klarinet. Hij was 36 jaar solokla-

PS. PPS. Alle columns zijn na te lezen op www.edwinrutten.nl bij LEZEN

rinettist van dat geweldige Rotterdams

27

NJO MUZIEKZOMER PRESENTEERT:

2 – 18 AUGUSTUS

Tijdens de NJO Muziekzomer geven de grootste talenten tussen de 18 en 26 jaar tientallen concerten op de mooiste locaties van Gelderland, met een uitstapje naar het Amsterdamse Concertgebouw.

Met fagotvirtuoos en young artist in residence Thomas Dulfer in o.a. het grimmige sprookje Blauwbaard. Ook niet te missen: familievoorstellingen De Fantastische Symfonie en Rare Snuiters, diverse concerten in het prachtige Radio Kootwijk, muzikale wandel- en fietstochten, meerdere symfonieorkesten en een keur aan spannende Muziekzomerensembles.

WWW.MUZIEKZOMER.NL

Kun je iemand helemaal kennen? Wat doe je als je geliefde een geheim heeft dat het daglicht niet kan verdragen? In de voorstelling Blauwbaard gaan fagottist en tevens young artist in residence Thomas Dulfer, actrice Hanneke Last en diverse andere kunstenaars en musici op zoek naar de geheime deur in Blauwbaards burcht.

Op muziek uit Ariane et Barbe-bleue van Paul Dukas.

WWW.MUZIEKZOMER.NL

WERELD

VERRIJKENDE RESONANTIE Door Mischa Andriessen

Een wereld waarin wat eigen is, ver-

maar gaandeweg verliest de luisteraar

Net als de Griek Sokratis Sinopoulos. Hij

dwijnt; opgaat in een flets mengsel

elk gevoel voor plaats en tijd. Die dro-

bespeelt de lyra op een manier die elke

waaruit al dat kraak en smaak en kleur

ne-achtige klanken met hun hallucine-

luisteraar direct op de knieën dwingt,

geeft, is weggefilterd. Dit schrikbeeld

rende cadans. Waar komen ze weg? Ze

zoveel zeggingskracht uit slechts drie

van de globalisering gaat wellicht op

wortelen duidelijk in tal van stijlen. In

snaren. Sinopoulos staat met zijn kwar-

voor de samenleving, maar voor de

rock, in blues, in minimal, in jazz. Maar je

tet garant voor muziek die tal van gren-

muziek blijkt het oversteken van lokale

hoeft deze muziek niet per se te plaat-

zen oversteekt en door de kraak en

grenzen juist een regelrechte zegen.

sen, ze is er.

smaak en kleur die ze toevoegt een

Want niet de muzikale tradities op zich

onvoorstelbare verrijking is.

zijn verdwenen, maar alleen het al te

Hetzelfde geldt voor Tristan Driessens,

restrictieve ervan. Dat wat je nou een-

een voormalig volksdanser die gewon-

maal niet doet, omdat je voorouders dat

nen werd voor de oud. Op zijn A Folk

niet eerder deden.

Dancer’s journey slaat de Belg een pracht van een brug tussen allerlei

Een pracht van een brug

stijlen. Er zit iets statigs in zijn muziek, een staaltje eerbied voor eeuwenoude tradities. Tegelijk zet hij alle sluizen open, klinkt oud naast draailier, cello naast kemençe, viool naast Keltische harp. Terwijl de muziek heimelijk vele eeuwen en tal van lokale tradities

Dat uitgerekend muziek zo geweldig in

omvat, is de luisteraar er onmiddellijk in

staat is om grenzen over te steken, mag

thuis.

geen verrassing heten. Denk aan de beroemde Orpheusmythe, waarin de

De Nederlandse pianist Rembrandt

musicus Orpheus zijn geliefde Euridyce

Frerichs woonde in zijn jonge jaren in

verliest en de goden hem toestaan haar

Egypte en zijn fascinatie voor de Arabi-

uit het dodenrijk te halen. Domweg

sche muziek heeft hem nooit verlaten.

omdat hij op zijn lier zulke mooie muziek

Frerichs is sowieso zo’n typische grens-

maakt, mag hij die onverbiddelijke grens

bewoner, iemand die op hetzelfde

overgaan.

moment zich bewogen weet door jazz,

TRISTAN DRIESSENS A FOLK DANCER’S JOURNEY SEYIR MUZIK VKZ.NL/19448 € 16,99

klassiek en – bij gebrek aan een betere Een mooi voorbeeld van muziek die niet

term – wereldmuziek. Het instrumenta-

in een plaats geworteld is, maar de

rium van hemzelf en zijn vaste trio is op

weidsheid zoekt, is die van het duo 75

die overgangssituatie ingericht. Oude

Dollar Bill. Twee mannen die al met hun

instrumenten met een zachte klank die

groepsnaam laten weten dat ze het niet

feitelijk kort resoneert, maar gevoels-

zo nauw nemen met de regels. Een biljet

matig ver reikt. Vooral in de samenwer-

van 75 dollar bestaat niet, dat is een

king met de Iraanse kamanchespeler

vervalsing of een fantasie. Zo kun je ook

Kayhan Kalhor. Zo’n man die met zijn

hun muziek bekijken. De eerste associa-

snaarinstrument zelfs de goden tot

tie is die met Afrikaanse woestijnblues,

tranen zingt.

SOKRATIS SINOPOULOS QUARTET METAMODAL ECM VKZ.NL/19447 € 23,99

29

DE GRAAF FERMATA

Boekhandel Broese boekverkopers, de

PIETER DE GRAAF SONY (OOK OP LP VERKRIJGBAAR) VKZ.NL/19436 € 23,99

oudste boekhandel van ons land, is sinds 1974 gevestigd aan de Stadhuisbrug 5 in Utrecht.

Een prachtige locatie, midden in het centrum. Met vele jaren ervaring van onze medewerkers is Broese boekverkopers een vertrouwd adres voor de Utrechtse boekenliefhebber en ver daarbuiten. In onze winkel streven we ernaar u te verrassen met bijzondere collecties. Hier vindt u een gevarieerd aanbod van nieuwe, Nederlandse en anderstalige literatuur, weten-

Geboren in een muzikaal gezin luisterde Pieter de Graaf naar zijn vader die

schap, kinderboeken, geschiedenis, kunst, ramsj en nog

allerlei classics speelde; The Beatles, The Stones, naast Bach en Chopin.

veel meer. Ook voor muziek (cd’s en vinyl) kunt u bij ons

Voor hem, als puber ondergedompeld in de wereld van de jazzmuziek, was

terecht, van klassiek tot pop. Sinds drie jaren zijn Record

het conservatorium een logisch vervolg. Verschillende projecten verder

Store Day & Aangenaam Klassiek vertrouwde begrippen

(onder meer bij Kyteman) komen vele invloeden – Miles Davis, Nils Frahm,

geworden, onlangs ook aangesloten bij Klassieke Zaken.

Bach, Chopin en natuurlijk Keith Jarrett – tezamen op zijn eerste soloalbum: neoklassiek met virtuoos pianospel en een toegevoegd vleugje elektronische ritmes, te horen op popfestivals en in klassieke zalen dit jaar. Neem, net zoals de titel Fermata al aangeeft de tijd en rust voor dit fraaie album.

BROESE BOEKVERKOPERS Stadhuisbrug 5 3511KP Utrecht Tel: 030 2335200 www.broeseboekverkopers.nl

Aanbevolen!

Bertram Borkes

MOMPOU RESTART

Vanaf het eerste uur zijn we lid van Klassieke Zaken, en we willen

CASPAR VOS 7 MOUNTAIN RECORDS VKZ.NL/19438 € 20,99

de clubleden laten profiteren door op vertoon van de clubledenpas 5% korting aan te bieden (uitgezonderd aanbiedingen en platenbonnen). Nog altijd staat de piano centraal bij Muziekhandel Van Buytene; de hoofdactiviteit is het onderhouden en verhuren van piano’s en vleugels. Veelzijdigheid is Cor van Buytene op het lijf geschreven, hij is een van de weinige Nederlandse gecertifieerde pianostemmers. Bassnaren worden door hemzelf zelf gesponnen. Naast een ruim

Vorig jaar maakte Caspar Vos grote indruk op mij met zijn uitvoering van

assortiment bladmuziek bieden we ook een groot assorti-

Nikolaj Medtner. Zijn nieuwe cd met muziek van de Catalaan Federico

ment cd’s aan. Het vaste aanspreekpunt in de winkel is Ank

Mompou heeft mij wederom geraakt. Medtner was vanaf zijn studietijd een

van Buytene.

metgezel van Mompou. Caspar speelde zijn werken al heel regelmatig, en het was dus logisch dat zijn eerste cd muziek van Medtner zou bevatten.

Een mooi vervolg is dan Restart met werken van Mompou. De opname klinkt als de hoogste vorm van eenvoud. Voor Caspar biedt muziek troost, zodat je wordt weggetrokken uit de harde realiteit van het bestaan. Het laatste werk van Mompou, Musica Callada (track 20), is prachtige, verstilde muziek. Hij

MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE Binnenwatersloot 16, Delft Tel: 015 2123853 www.cdklassiek.nl

30

speelt dit met een bijzondere fijngevoeligheid en klankbeheersing, slechts af en toe gaat het tempo omhoog. Opnieuw bewijst Caspar dat hij een van de beste Nederlandse pianisten van zijn generatie is.

Ank van Buytene

OMBRE DE MON AMANT

Sinds juli 2018 heeft Boekhandel Dominicanen een nieuwe muzie-

RIMA KHCHEICH, MIKE FENTROSS, MAARTEN ORNSTEIN ZEFIR VKZ.NL/19437 € 22,99

kafdeling. De nieuwe vloer bevindt zich op hoogte en biedt een schitterend uitzicht op het middenschip van de kerk en de dertiende-eeuwse muurschildering. Onder het eeuwenoude bogenplafond vindt u een uitgebreide collectie klassieke muziek, nieuw en tweedehands, popmuziek en jazz. We hebben een ruime collectie vinyl in alle genres én u kunt bij ons ook terecht voor documentaires en arthousefilm. Kom snuffe-

Steeds vaker vinden de klanken en het timbre van Arabische zang hun weg

len in ons boeken- en muziekaanbod of bezoek een van de

naar de klassieke muziek, echter zelden met zo een schitterend resultaat

vele concerten en lezingen in onze boekhandel.

als op Ombre de Mon Amant. Hier worden werelden verenigd. Liederen van Constantijn Huygens en werken van Marin Marais vormen een natuurlijk geheel met Arabische poëzie. Jazz, barok en Arabische muziek worden op fabuleuze wijze met elkaar vervlochten. Maarten Ornsteins omfloerste basklarinetspel is een zachte deken waartegen Rima Khcheichs met smart geladen Arabische zang zich vlijt. Mike Fentross’ luitspel linkt op volkomen natuurlijke wijze westerse instrumenten aan oriëntaalse klanken. Al luisterend rol je van het ene kippenvelmoment in het andere: prachtige plaat!

BOEKHANDEL DOMINICANEN

Guido Mevis

Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043 4100010 www.libris.nl/contact/dominicanen

BIBER, BACH e.a.

INSIGHT

Sinds 1999 gaan cd’s en livemuziek hand

ROSANNE PHILIPPENS CHANNEL CLASSICS VKZ.NL/19309 EURO 23,99

in hand bij Bruno Klassiek. Kom eens naar Haarlem en ontdek niet alleen de grootste collectie klassieke cd’s van Nederland, maar geniet ook van de door ons georganiseerde concerten. Op maandag 30 september een bijzonder concert: Bruno viert Feest! Jubileumconcert 20 jaar Bruno Klassiek. Mijn muzikale vrienden Vincent van Amsterdam (accordeon), Arno Bornkamp (saxofoon), Joachim Eijlander (cello), Ivo Janssen (piano), Tatiana Koleva

Je hebt er een vrije geest als Rosanne Philippens voor nodig om tot zo een

(marimba), Olga Pashchenko (fortepiano), Slava Poprugin

mooi programma te komen. Ze speelt sommige werken in delen, verspreid

(piano) en Charlotte Riedijk (sopraan) treden dan allen op in

over de cd. Maar als je van begin tot eind luistert ervaar je een prachtige,

de Haarlemse Philharmonie. Ik voel me enorm vereerd!

ronde opbouw, met kop en staart. De verbindende en zeer smaakvolle

Programma & kaartverkoop: www.theater-haarlem.nl.

improvisaties zijn van Philippens zelf. Haar transities nemen je mee van de

Webshop: www.brunoklassiek.nl

ene naar de andere sfeer. En dan wordt de muziek ook nog zo perfect en gepassioneerd gespeeld. Als programmeur van festival Klaterklanken hoorde ik in de zomer 2018 al gedeelten ervan. Het liet me niet meer los.

Bruno Truyens

BRUNO KLASSIEK Gierstraat 50, Haarlem Tel. 023 5323240 www.brunoklassiek.nl

31

CD-BESPREKINGEN MAHLER

COPLAND, CHÁVEZ

SYMFONIE NR. 9

PAN-AMERICAN REFLECTIONS

Bamberger Symphoniker o.l.v. Herbert Blomstedt Accentus (2cd) VKZ.NL/19413 € 24,99

The Orchestra of the Americas o.l.v. Carlos Miguel Prieto Linn VKZ.NL/19418 € 22,99

ORKEST

ORKEST

Baas boven baas. Bernard Haitink neemt op negentigjarige leeftijd afscheid, maar zijn twee jaar oudere collega Herbert Blomstedt weet van geen ophouden. Bij leven en welzijn zal hij op 29 augustus in het Amsterdamse Concertgebouw het Gustav Mahler Jugendorchester leiden. Deze zomer staat hij ook voor de Wiener Philharmoniker in de Salzburger Festspiele. Op de lessenaars: Mahlers Negende symfonie. Hier dirigeert hij deze symfonie bij de Bamberger Symphoniker, het orkest waarmee hij al bijna veertig jaar samenwerkt.

‘Eredirigent’ mag hij zich noemen, en dit gouden randje lijkt ook de interpretatie te sieren. Blomstedt is pas op zijn oude dag tot Mahler bekeerd. ‘Het was lange tijd mode, maar de grote golf is voorbij en nu kom ik’, zegt hij daarover. In alle rust neemt hij de tijd om de symfonie te celebreren, vooral in het openingsdeel en het afsluitende Adagio. Zo is hij ruim twintig procent trager dan Bruno Walter, die een vertrouweling van Mahler was. Blomstedt heeft niet veel op met de ironische ondertonen van de componist, maar brengt de muziek onopgesmukt en indringend zonder een spoor van vals pathos, zodat vooral het adembenemende Adagio een monument van puur musiceren is geworden.

Een met veel liefde gemaakte cd. Alles klopt en verraadt zorgvuldigheid.

Aaron Copland en Carlos Chávez, beiden vertegenwoordigd met een symfonie, kenden en stimuleerden elkaar. Allebei zetten ze zich in eigen land (de VS, respectievelijk Mexico) in om de muziek van de ander meer bekendheid te geven. Beiden dirigeerden elkaars werk en waren zogezegd elkaars ambassadeur. Daarnaast hadden ze stilistische affiniteit met elkaar. Beide symfonieën op deze cd zijn geworteld in een nationaal idioom en verkennen hier en daar ook wat avant-gardistisch terrein. Kortom, de titel Pan-American Reflections geeft mooi weer wat de muziekliefhebber mag verwachten. Voeg daarbij de bevlogen uitvoering door The Orchestra of the Americas - een multinationaal ensemble bestaand uit musici van Patagonië tot Alaska, en niemand is ouder dan dertig - en je hebt iets van niveau in handen. Het jeugdig elan wordt door dirigent Carlos Miguel Prieto in goede banen geleid. Aan alles herken je een optimale afstemming tussen musici en leider. Met hier en daar koddigheid, zoals in de finale van Coplands Derde symfonie, wanneer ineens de Fanfare for the Common Man opduikt. De Tweede van Chávez is al even Latijns-Amerikaans uitbundig, met folkloristisch aandoende ritmes en jazzy aanzetten.

EDDIE VETTER

JOS VAN DER ZANDEN

MONUMENT VAN PUUR MUSICEREN

JEUGDIG ELAN VAN NIVEAU

MARSALIS

KANTSJELI

VIOLIN CONCERTO, FIDDLE DANCE SUITE

LETTERS TO FRIENDS Andrea Cortesi, Georgian Strings Brilliant Classics VKZ.NL/19426 € 9,99

Nicola Benedetti, The Philadelphia Orchestra o.l.v. Cristian Macelaru Decca VKZ.NL/19404 € 17,99

CONCERT

VIOOL EN STRIJKORKEST Het lijkt doorgaans vrij eenvoudig om een componist het label minimalist of spiritualist op te plakken, maar zo simpel is het niet. Dat blijkt weer uit de prachtige cd van violist Andrea Cortesi en de Georgian Strings die Letters to Friends van de Georgische componist Gia Kantsjeli hebben opgenomen. Het complete werk, dat bijna zeventig minuten duurt, is het resultaat van een verzoek van Cortesi aan Kantsjeli om een werk voor viool en (strijk)orkest te schrijven. Kantsjeli, bekend met de lyrische kwaliteiten van de Italiaanse violist, besloot een minder bekende kant van zijn componeren voor het voetlicht te brengen. Naast de indrukwekkende werken voor het concertpodium schreef hij muziek voor honderden films en theatervoorstellingen. Thema’s afgeleid van deze film- en theatermuziek arrangeerde hij al eerder voor viool en piano en voor piano solo. Voor Cortesi arrangeerde hij 25 van die thema’s in de vorm van ‘brieven’ aan bevriende componisten en regisseurs tot Letters to Friends voor viool en strijkorkest. Het geheel bestaat uit afzonderlijke stukjes van steeds hooguit drie minuten, waarvan de schrijnende lyriek ver voorbij minimalisme en spiritualisme gaat. De overeenkomstige motieven vormen een eenheid die tot ademloos luisteren dwingt.

De Amerikaan Wynton Marsalis is niet alleen een begenadigd trompettist die zich graag begeeft op de grensvlakken van jazz, blues en klassiek, hij is ook een componist die graag balanceert tussen verschillende werelden.

PAUL JANSSEN

PAUL JANSSEN

LETTERS TO FRIENDS

32

MARSALIS BALANCEERT TUSSEN WERELDEN Vandaar dat hij toen hij de Schotse violiste Nicola Benedetti leerde kennen, besloot voor haar te componeren. Inmiddels liggen er twee substantiële werken, de Fiddle Dance Suite voor viool solo en een vioolconcert. Marsalis beoogde met zowel de suite als het vioolconcert de complete westerse muziekgeschiedenis, van de barok tot vandaag de dag, en de culturele betekenis van de violiste en zichzelf een plek te geven. Het resultaat is vooral in het vioolconcert een wonderlijk vierdelig werk waarin Bach, Mahler, rumba, blues, jazz, Keltische muziek en Afro-Amerikaanse ritmes om de voorrang strijden. De ene keer swingt Gershwin nadrukkelijk mee, het andere moment klinkt het concert als het op een hoop gegooid straatmuziekleven waar Charles Ives patent op had. Dankzij het fenomenale spel van Benedetti en de enthousiaste vertolking van The Philadelphia Orchestra onder leiding van Christian Macelaru doet er elk moment wel iets de oren spitsen, met als hoogtepunt de emotioneel geladen Blues.

CD-BESPREKINGEN SCHUMANN, MAHLER, BRAHMS

TSJAIKOVSKI

Renée Fleming, Hartmut Höll, Münchner Philharmoniker o.l.v. Christian Thielemann Decca VKZ.NL/19402 € 17,99

Latvian Radio Choir o.l.v. Sigvards Klava Ondine VKZ.NL/19421

VOCAAL

KOOR

LITURGY OF ST. JOHN CHRYSOSTOM

LIEDER

De gemengde indruk die de nieuwe recital-cd van Renée Fleming – liederen van Brahms, Schumann en Mahler – nalaat, is niet gemakkelijk te benoemen.

Pianist Hartmut Höll treft de eenvoud van Brahms’ Wiegenlied prachtig, maar Fleming laat het, in een nobel streven de tekst zo helder mogelijk te communiceren, bezwijken onder een te omvangrijke vocale trukendoos. In de overige Brahmsliederen wordt dit beeld nooit helemaal rechtgetrokken. Intussen blijft er dat specifieke stemgeluid, dat veel meer tot zijn recht komt in de cyclus Frauenliebe und -leben van Schumann. Die liederen profiteren immers van een vertolkster die al wat vrouwenleven achter zich heeft en Fleming omzeilt de valkuilen van sentimentaliteit vakkundig. De eerste liederen, over de jeugdjaren van de vrouw, lijken een vertederde terugblik; voor de latere liederen schuwt Fleming de grote emoties niet. Bij Mahlers Rückertlieder werkt Fleming samen met Christian Thielemann en de Münchner Philharmoniker: zoals gewoonlijk bij hun samenwerkingen op cd, toveren ze een prachtig en bijna

€ 20,99

verleidelijk klankpalet tevoorschijn. Het lijkt soms meer Richard Strauss dan Gustav Mahler en daar waar het beschouwende ontbreekt, verrast het overrompelende van de stem.

Eeuwenlang al bloeit in Letland de zangcultuur. Koorfestivals trekken er tienduizenden belangstellenden. Resultaat: een hoog artistiek niveau. Het Lets Radiokoor is daarbij het neusje van de zalm. Zo’n zeventig jaar al houdt het koor eeuwenoude koorzang in ere, maar ook voor ultramoderne stukken draait het de hand niet om. Lustig wordt geëxperimenteerd met kwarttonen, gecompliceerde ritmes en wat al niet meer. Op deze cd ontfermt het zich over Tsjaikovski’s Liturgie van Johannes Chrysostomus. Menige tekst die in de westerse mis wordt uitgesproken wordt hier gereciteerd, half gezongen, al verordonneerden kerkvaders dat de muziek de gelovigen niet al te zeer mocht afleiden van het gebed. Een prachtprestatie wordt hier geleverd.

Zuiverheid, sonoriteit, stemacrobatiek, dynamische schakeringen - een surplus aan verfijning, nuance en expressie wordt in de muziek gelegd.

Tsjaikovski koos voor homofonie en eenvoud, je hoort een eerbiedig en mystiek-Byzantijns ‘rond één noot cirkelen’ en een avontuurlijk zoeken naar de reine drieklank. Alle gezangen zijn gekruid met subtiele dissonanten. De lage regionen overheersen; schitterende, donkere, sonore diepe bassen. Dat geldt ook voor de negen geestelijke liederen. Hierin komen ook flarden van serene polyfonie voor en ook daarin is dit koor een meester.

HEIN VAN EEKERT

JOS VAN DER ZANDEN

PRACHTIG, BIJNA VERLEIDELIJK KLANKPALET

GEKRUID MET DISSONANTEN

HOWELLS

BEETHOVEN

The Choir of King’s College, Guy Johnston, Britten Sinfonia o.l.v. Stephen Cleobury & Christopher Seaman King’s College, Cambridge (2sacd) VKZ.NL/19440 € 20,99

Solisten, Chorus Cathedralis Aboensis, Turku Philharmonic Orchestra o.l.v. Leif Segerstam Naxos VKZ.NL/19419 € 9,99

CELLO CONCERTO, AN ENGLISH MASS

CHRISTUS AM ÖLBERGE, ELEGISCHER GESANG

KOOR EN ORKEST

ORATORIUM

De Engelse componist Herbert Howells (1892-1983) is minder bekend dan zijn tijdgenoten Holst en Vaughan Williams. Deze uitgave bevat een fraaie selectie uit zijn enorme oeuvre. De eerste van de twee cd’s is gevuld met kerkmuziek, zoals An English Mass voor koor en orkest uit 1955. Het is geen triomfantelijke geloofsuiting, hoewel momenten van extase niet ontbreken in de voor die tijd wat ouderwets aandoende muziek. Howells heeft veel donkere kleuren op zijn palet en lijkt nogal eens vraagtekens te plaatsen bij de Engelse mistekst. Het werk krijgt een treffende uitvoering van het koor van King’s College in Cambridge (versterkt met de lage stemmen van King’s Voices) en Britten Sinfonia onder leiding van Stephen Cleobury, die bovendien drie orgelwerken ten gehore brengt op de tweede cd. Het hart daarvan wordt gevormd door het Celloconcert, dat onvoltooid bleef toen in 1935 het negenjarige zoontje van Howells kinderverlamming kreeg en overleed. In de postuum voltooide versie van deze melancholieke muziek excelleert Guy Johnston als solist terwijl Britten Sinfonia wordt geleid door Christopher Seaman. Al met al is het een waardig eerbetoon aan een componist die voor te veel luisteraars een onbekende is gebleven.

Christus am Ölberge is Beethovens enige oratorium. Alleen al daarom zou het een gretige prooi kunnen zijn voor cd-labels, maar nee: de beschikbare opnamen zijn op de vingers van één hand te tellen. Beethoven componeerde de muziek onder grote tijdsdruk in een paar weken tijd. Hij moest zelfs ’s nachts eraan doorwerken om ervoor te zorgen dat het oratorium op Goede Vrijdag 1803 voor het eerst uitgevoerd kon worden, samen met de eerste twee symfonieën en het derde pianoconcert. Het is een opvallend menselijke toonzetting van het verhaal van Jezus, die op de Olijfberg in doodsnood God smeekt dat de kelk aan hem voorbij mag gaan maar die zich uiteindelijk onderwerpt aan de wil van zijn Vader en de dood verwelkomt als de soldaten hem arresteren. Leif Segerstam kent zijn Beethoven. Ruim twintig jaar geleden heeft hij eens al diens negen symfonieën op één dag uitgevoerd. Hij kiest voor een traag tempo waarin de karakteristieke dramatiek het volle pond krijgt.

De 75-jarige dirigent staat hier aan het hoofd van Finse keurtroepen: het Filharmonisch Orkest van Turku, het Chorus Cathedralis Aboensis en drie zangsolisten, onder wie de tenor Jussi Myllys excelleert in de gevoelige Christuspartij.

EDDIE VETTER

EDDIE VETTER

WAARDIG EERBETOON

BEETHOVEN IN TRAAG TEMPO

33

CD-BESPREKINGEN LEIFS

RHENÉ-BATON

Schola Cantorum, Iceland Symphony Orchestra o.l.v. Hermann Bäumer BIS (sacd) VKZ.NL/19414 € 23,99

Wolferl Trio Brilliant Classics (2cd) VKZ.NL/19425

EDDA II

CHAMBER MUSIC FOR PIANO AND STRINGS

ORATORIUM Noord-Europese mythologie - dan denk je aan Germaanse goden als Odin, Wodan en Freya. De IJslandse componist Jon Leifs (1899-1968) was er verzot op en wijdde er zijn hele leven aan. Zijn oratorium Edda II (er is ook een I en III) getuigt ervan. De opname is een wereldpremière, en voor de drie solisten, koor en groot orkest is het een echte tour de force. Het leven van de goden heet dit werk. Veel komen er voorbij, ook godinnen (deel 3)

KAMERMUZIEK

en hun zonen (deel 2). De basis wordt gevormd door teksten, ontleend aan een vroegmiddeleeuws handschrift. Daardoor versta je geen woord en zul je moeten meelezen, al is het weinig meer dan kretologie. De muziek maakt het er niet gestructureerder op. Vorm en stijl zijn erg heterogeen. Soms klinken naïef-tonale akkoordprogressies, dan weer stravinskiaanse ritmen of jarenzestigavant-gardismen - maar zelden op overtuigende wijze.

Hermann Bäumer weet het Iceland Symphony Orchestra en de Schola Cantorum er goed doorheen te slepen, en ook de drie solisten kwijten zich goed van hun taak. Maar daarmee is de muziek niet gered en het lijkt erop dat van de partituur niet veel meer valt te maken. Toch wordt momenteel ook Edda I en III nieuw leven ingeblazen.

Mooier kan niet - een dirigent die Baton (dirigeerstok) heet. René-Emmanuel Baton (1879-1940), vooral bekend als Rhené-Baton, deed zijn naam eer aan, ook in Nederland, waar hij tijdens de Eerste Wereldoorlog opera’s dirigeerde in Amsterdam en zomerconcerten in het Scheveningse Kurhaus. Later speelde hij een prominente rol in het opwindende Parijse muziekleven dat bol stond van de vernieuwingen. Rhené-Baton leidde de premières van baanbrekende orkestwerken van Debussy, Ravel, Roussel en Honegger en maakte met goedkope kaartjes de concerten bereikbaar voor een breed publiek. Niet dat het baanbrekende zich uitstrekt over zijn eigen composities, maar toch maakt deze dubbel-cd duidelijk hoe onverdiend hun vergetelheid is. De in Normandië geboren Rhené-Baton, die ook zijn Bretonse roots muzikaal exploreerde, staat op de breuklijn tussen laatromantiek en impressionisme, met de nadruk op het eerste. In de vioolsonates, de cellosonate en het pianotrio mengt zich de doorleefde volksmelodiek van Bretagne met de melancholieke lyriek van de Franckschool en Fauré. De neobarokke Suite ancienne grijpt een paar eeuwen verder terug. Van Rhené-Batons welluidende idioom hebben de Italianen Leonardo Micucci, Roberto Mansueto en Francesco Basanisi, samen het Wolferl Trio, de sfeer perfect te pakken. Mooie, integere muziek, en navenant gespeeld.

JOS VAN DER ZANDEN

GERARD SCHELTENS

WERELDPREMIÈRE, EEN TOUR DE FORCE

WELLUIDEND IDIOOM

ESPEL, SAMMUT e.a.

REICHA

Vivi Vassileva, Vivi Vassileva Quintett, Lucas Campara Diniz Alpha Classics VKZ.NL/19411 € 22,99

Reicha Quartet Brilliant Classics VKZ.NL/19427

QUATUOR SCIENTIFIQUE

SINGIN’ RHYTHM

€ 9,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

De 25-jarige Vivi Vassileva is de nieuwe ster aan het percussiefirmament. De Bulgaarse dochter van een pianiste en een violist begon ooit op de viool, maar raakte na het horen van een aantal drummers op een verlaten strand aan de Bulgaarse Zwarte Zee in de ban van de marimba, vibrafoon en andere varianten van de slagwerkfamilie. Bovendien richtte ze haar eigen kwintet op met piano, contrabas en meer percussie en zocht ze de samenwerking met gitarist Lucas Campara Diniz. Haar zoektocht naar nieuw repertoire en arrangementen voor solowerken, kwintet en het duo leidde haar langs hier minder bekende componisten als Guillo Espel, Eric Sammut, Grigoras Dinicu en Oriol Cruixent. Zij schreven onderhoudende werken waarin jazz en Latin voorname invloeden zijn. Door de afwisseling van marimba solo, kwintet en het duo vibrafoon-gitaar is haar debuut-cd met een verzameling van deze werken een zeer onderhoudende plaat geworden waarop Vassileva zich ook als componist niet onbetuigd laat. Vooral het in samenwerking met Lucas Campara

Beethoven deed meewarig over de 36 fuga’s die Antonín Reicha rond 1803 met veel bombarie de wereld inzond. Fuga’s die geen fuga meer zijn - zo kan ik het ook, was zijn reactie. Inderdaad probeerde Reicha het starre karakter van de traditionele fuga te doorbreken, met speelse interrupties en gewaagde modulaties. Hij wist maar al te goed dat tekstboekfuga’s saai waren, want hij had zelf een heel leerboek geschreven over de techniek. Aan zijn uit de kluiten gewassen Quatuor scientifique uit 1806 is mooi te horen dat Reicha bezeten was van de fuga. Maar liefst

CURIOSUM VAN HISTORISCH BELANG

Diniz geschreven Pipero Mistuardo voor kwintet en gitaar is een mooie toevoeging. Toch blijft ook hier Variations on Dowland’s Lachrimae Pavan van de gerespecteerde Japanse percussioniste Keiko Abe een klasse apart.

zeven stuks voert hij ten tonele in dit werk, en gezien de titel wilde hij er een soort demonstratie van maken. Saai is het allerminst. Zeker de snelle fuga’s doen je glimlachen, want de vier strijkersstemmen dartelen om elkaar heen dat het een lieve lust is, alsof ze elkaar proberen vliegen af te vangen. Dat Brilliant Classics dit werk op cd uitbrengt is lovenswaardig, want het is een weinig gehoord curiosum van historisch belang. Tegenover deze verdienste staan uitvoering en opname, die niet feilloos zijn.

Geen van de musici gaat helemaal vrijuit wat betreft zuiverheid. En de opname is erg close.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

STER AAN HET PERCUSSIEFIRMAMENT

34

€ 11,99

CD-BESPREKINGEN VAN WASSENAER, VAN NOORDT e.a.

RAINER

MUSIC FOR BAROQUE GUITAR

SONATES VOOR BLOKFLUIT EN KLAVECIMBEL

Lex Eisenhardt Brilliant Classics VKZ.NL/19430

Erik Bosgraaf, Francesco Corti Brilliant Classics VKZ.NL/19431 € 9,99

KAMERMUZIEK

€ 9,99

INSTRUMENTAAL

De calvinistische Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden had geen erg ontwikkeld hofleven zoals de landen om ons heen, maar toch werd er elegante en virtuoze muziek voor hovelingen gecomponeerd. En dankzij Amsterdamse uitgevers als Estienne Roger verscheen hier ook veel muziek van buitenlandse componisten. Unico Wilhelm van Wassenaer, de achttiende-eeuwse Twentse edelman die zich na tweehonderd jaar ontpopte als een bekwaam barokcomponist, heeft niet alleen zes beroemde Concerti Armonici op zijn naam staan, maar ook drie fraaie blokfluitsonates. Erik Bosgraaf en Francesco Corti maken ze tot middelpunt en hoofdthema van deze mooie cd, als staalkaart van hun virtuoze vaardigheden. Naast ‘hoofdact’ Van Wassenaer verschijnt hier Sybrandus van Noordt, een weinig punctueel Haarlems organist, maar ook de maker van een briljante sonate vol gekwinkeleer, waaraan hier ‘echte’ vogeltjes voorafgaan.

De andere componisten – van wie Johann Christian Schickhardt in zijn allegro’s de blokfluitvingerbrekende buitelingen laat maken waarin Erik Bosgraaf specialist is – zijn van buitenlandse origine. De vier klavecimbelstukjes van Joseph Hector Fiocco tonen Francesco Corti op zijn best. Dit is tachtig minuten vertier op het hoogste niveau - wat wil je nog meer?

Het is aan vele boekhouders van de voortschrijdende muziekgeschiedenis voorbijgegaan, maar voor het wel en wee van de barokgitaar was de vondst van een 230 pagina’s tellend manuscript in de Accademia Nazionale di Santa Cecilia in Rome een belangwekkend juweel. Tenminste, als we de berichten mogen geloven. Naast werken van Bartolotti en Corbetta, gerespecteerde barokgitaristen en -componisten, zouden er later in de achttiende eeuw pagina’s aan toegevoegd zijn met veel werken van de volstrekt onbekende Domenico Rainer. De vele dansen, vaak geordend in paren, klinken naar het schemergebied tussen barok en klassiek met hier en daar een verrassende baslijn en vooral opvallende dissonanten. Lex Eisenhardt, de Nederlandse godfather van de barokgitaar, nam zevenentwintig van deze werken op en speelt ze op zijn eigen goed geïnformeerde wijze. Dat leidt tot een plaat vol zeer direct opgenomen barokke gitaarmuziek die zorgt voor een klein uurtje luisterplezier. De enige vraag die blijft resoneren is of die Domenico Rainer werkelijk bestaan heeft.

Wat nu als Eisenhardt of wie dan ook even voor ‘barokcomponist’ heeft gespeeld? Hoewel het niets afdoet aan de cd, zou het zomaar wat onverwachte klankcombinaties en harmonische verrassingen verklaren…

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

VERTIER OP HET HOOGSTE NIVEAU

HEEFT RAINER WERKELIJK BESTAAN?

JANÁCEK

J.S. BACH

Jan Bartos Supraphon VKZ.NL/19424

Yuan Sheng Piano Classics (2cd) VKZ.NL/19428

PIANO WORKS

FRENCH SUITES

€ 23,99

PIANO

€ 23,99

PIANO

Janácek wilde concertpianist worden, maar toch componeerde hij zo weinig solopianomuziek dat die op één cd gaat. Soms lijkt die ‘onpianistisch’, maar het niveau is hoog en de intense emotie weerspiegelt de tragedies in Janáceks leven. De Tsjechische pianist Jan Bartos is volkomen thuis in deze nu eens openlijk brandende, dan weer onderhuids broeiende atmosfeer. Als familielid van Lucie Bakesová die met Janácek Tsjechische volksmuziek onderzocht, heeft hij zelfs een lijntje naar de componist. Dat levert een prachtige cd op, waarop de innerlijke onrust van de beide pianocycli Op een overwoekerd pad en In de mist een oerspannende luisterervaring oplevert, juist door het natuurlijke spel van deze pianist die een rubato heel spontaan kan laten klinken. Van serie 2 van de eerstgenoemde reeks speelt Bartos de voltooide stukken (Andante, Allegretto), hij negeert het knutselwerk van de voltooiingsindustrie. Heel verstandig. Ook van de geniale cyclus In de mist, vol dromerige introspectie, aardsheid en volkselementen, heeft Bartos de veelvormige kern te pakken. De sonate 1.X.1905 ‘Op straat’, reflectie van een tragisch verlopen Praags oproer, komt er hartverscheurend uit. Alles aan deze cd deugt: repertoire, spel, opnamekwaliteit, en niet te vergeten de voortreffelijke toelichting in het cd-boekje. Onmisbaar, nu al.

De Chinese pianist Yuan Sheng is nog niet zo bekend in Nederland, maar internationaal heeft hij vooral als Bachvertolker een naam te verliezen.

Voor het label Piano Classics heeft hij eerder onder meer de Goldbergvariaties en de Partita’s opgenomen. Op deze twee cd’s krijgen de Franse suites van hem een verbluffend transparante interpretatie. Hij neigt niet naar glamour zoals sommige van zijn pianospelende landgenoten. Integendeel, bij hem lijkt alleen het fijne handwerk te tellen in combinatie met een integere zoektocht naar de essentie van de muziek. In de jaren negentig van de vorige eeuw heeft hij in New York nog gestudeerd bij Rosalyn Tureck, die toen al een eind in de tachtig was. Haar Bachvertolkingen waren ooit belangrijke bronnen van inspiratie voor Glenn Gould.

Met hem heeft Sheng een glashelder toucher gemeen waaraan amper rechterpedaal te pas lijkt te komen. Daarnaast is goed hoorbaar dat hij Bachs muziek ook graag op het klavecimbel speelt. Zo krijgen de briljant gerealiseerde versieringen meer nadruk dan nodig is op een moderne Steinway. Maar eenmaal gewend aan zulke aanvankelijk wat afleidende trekken, geeft een luisteraar zich met alle liefde gewonnen voor deze virtuoze ‘Chinese Bach’.

GERARD SCHELTENS

EDDIE VETTER

OERSPANNENDE LUISTERERVARING

VIRTUOZE ‘CHINESE BACH’

35

CD-BESPREKINGEN GRIEG, MENDELSSOHN

THALBERG

LYRIC PIECES e.a.

Denis Kozhukhin Pentatone Classics VKZ.NL/19441

APOTHÉOSE & FANTASIES ON FRENCH OPERAS Mark Viner Piano Classics VKZ.NL/19429

€ 22,99

PIANO

PIANO

‘De oneindige kracht en diepte van romantische vibraties vereisen niet altijd grote vormen om die tot uitdrukking te brengen. Deze miniatuurjuwelen van twee klankpoëten vormen een lichtend voorbeeld van hoe ontwapenend, ontroerend en doordringend een eenvoudig liedje of een visioen van de natuur gevangen kan zijn in geluiden.’ Het zijn even simpele als oprechte woorden van de Russische pianist Denis Kozhukhin. Sinds hij in 2010 de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd won is hij uitgegroeid tot een van de belangrijkste pianisten van zijn generatie. Toch is en blijft hij een soort antipianist, vooral voor iedereen die verwacht een exponent van de roemruchte traditie van Russische virtuoze klavierleeuwen te treffen.

Kozhukhin is wars van uiterlijk vertoon. Vandaar dat hij zich helemaal in zijn element voelt bij een selectie uit Mendelssohns Lieder ohne Worte en Griegs Lyrische stukken. Kozhukhin respecteert de bescheidenheid en intimiteit van deze werken en maakt ze niet groter dan ze zijn. Het resultaat is ruim een uur lang reclame voor de piano als lyrisch instrument bij uitstek. Geen spierballen, geen grootse gebaren, gewoon heel mooie ‘liedjes’ die oorstrelend vertolkt worden en waarmee Kozhukhin zijn woorden in het cd-boekje helemaal waar maakt.

Volgens Clara Schumann bestond er geen technisch volmaakter pianist, maar na zijn dood werd Sigismond Thalberg al gauw het boegbeeld van het verfoeide negentiende-eeuwse virtuozendom. Toegegeven, waar het oeuvre van aartsrivaal Liszt immer introspectiever en diepzinniger werd, bleef Thalberg in zijn composities voornamelijk dezelfde trucjes herhalen, zoals de ‘driehandentechniek’, waarbij de duimen een melodielijn spelen en de vingers van de linker- en rechterhand akkoorden, respectievelijk arpeggio’s en tierelantijnen. Expert Mark Viner bewijst dat er onder alle virtuositeit en glitter wel degelijk muziek schuilt. Het programma bevat, naast twee betrekkelijk eenvoudige maar wonderschone arrangementen van Mercadante en Bellini, vier fantasieën over Franse composities. De Fantasie over Meyerbeers Les Huguenots combineert prikkelend het koraal Een vaste burcht met frivolere thema’s uit de opera, en die over Aubers La Muette de Portici werkt geraffineerd naar een grootse climax toe. Spectaculairst is het Capriccio over Halévy’s Charles VI, dat bravoure paart aan intens pathos en orkestrale sonoriteit. Het Grand Caprice over de Apothéose uit Berlioz’ Grande Symphonie funèbre et triomphale, tenslotte, is een curiosum van de eerste orde. Viners gedisciplineerde maar elastische spel blijft zelfs in de onstuimigste passages weergaloos transparant.

PAUL JANSSEN

JAN KUNST

HEEL MOOIE ‘LIEDJES’

PRIKKELEND

ALBINONI

DE LYMBURGIA

12 CANTATAS FOR SOPRANO AND CONTRALTO OP. 4

GAUDE FELIX PADUA Le Miroir de Musique o.l.v. Baptiste Romain Ricercar VKZ.NL/19423

Silvia Frigato, Elena Biscuola L’ Arte dell’Arco Brilliant Classics (2cd) VKZ.NL/19432 € 11,99

€ 22,99

RENAISSANCE

BAROK

Van Johannes de Lymburgia weten we niet veel, niet eens precies zijn geboorte- en sterfdatum. Hij moet ongeveer van 1380 tot 1440 geleefd hebben en was, inderdaad, afkomstig uit het hertogdom Limburg. We weten ook dat hij, als velen van zijn componerende tijdgenoten, actief was in Italië. We hebben aanwijzingen dat hij in Milaan, Vicenza en Padua gewerkt zou hebben. Maar we hebben gelukkig ook muziek van hem, overgeleverd in drie manuscripten waarin ook muziek van zijn veel bekendere tijdgenoten Dufay en Ciconia voorkomt. De Lymburgia componeerde in dezelfde stijl, horen we op deze nieuwe cd van Le Miroir de Musique. Dit ensemble heeft al heel wat onbekende meesters uit de vroege renaissance boven water gehaald en het resultaat is ook hier indrukwekkend. Met vier zangers, orgel, harp, luit, twee strijkinstrumenten en een klokje hier en daar roept het ensemble een fascinerende wereld op. De Lymburgia hield in de hier opgenomen kerkmuziek ook wel van een experimentje op zijn tijd, er klinkt soms ineens een akkoord dat je misschien eerder bij Stravinsky verwacht dan bij een componist uit de vijftiende eeuw. Le Miroir de Musique komt naar het Festival Oude Muziek, iets om naar uit te kijken.

Tomaso Albinoni, vooral bekend van zijn Adagio in g-klein, was een ongelooflijk productieve componist van vooral vocale muziek, waaronder meer dan tachtig opera’s. Deze collectie solocantates, zes voor sopraan en zes voor alt, laat de componist van zijn meest pastorale kant zien.

Het zijn allemaal liefdesepisodes waarin wordt gezwijmeld, getreurd of getierd. Maar zelfs in gepassioneerdere momenten blijven Albinoni’s melodieën elegant en lyrisch en stellen betrekkelijk weinig eisen aan de zangers; extreem virtuoos of complex wordt de muziek nergens. Het is echte kamermuziek: de zangeressen worden slechts begeleid door twee continuo-instrumenten. Door die kleine bezetting krijgen de teksten extra aandacht, wat het jammer maakt dat die niet in het cd-boekje staan. Bovendien valt op dat Albinoni’s cantates puur muzikaal misschien net iets te eenvormig zijn om echt te beklijven; ze zijn beter in kleine doses te beluisteren dan allemaal achter elkaar.

Dat neemt niet weg dat er zonder meer mooi gezongen wordt door twee jonge Italiaanse barokspecialisten: Silvia Frigato met een lichte en wendbare sopraan en Elena Biscuola met een warme altstem. De cellist Francesco Galligioni en de klavecinist Roberto Loreggian begeleiden de zangeressen bovendien kleurrijk en bedreven.

MARCEL BIJLO

BENJAMIN ROUS

EEN KLOKJE HIER EN DAAR

36

€ 20,99

ECHTE KAMERMUZIEK

CD-BESPREKINGEN LULLY

GRANDI

DIES IRAE, DE PROFUNDIS, TE DEUM

CELESTI FIORI

Accademia d’Arcadia, UtFaSol o.l.v. Alessandra Rossi Lürig Arcana VKZ.NL/19412 € 22,99

Choeur de Chambre de Namur, Millenium Orchestra o.l.v. Leonardo García Alarcón Alpha VKZ.NL/19410 € 22,99

BAROK

BAROK

Jean Baptiste Lully (1632-1687) was aan het hof van de Zonnekoning verantwoordelijk voor muziek in grote bezettingen. Kamermuziek componeerde hij niet, dat was het terrein van François Couperin die dan weer geen groot bezette motetten componeerde. Lully was ook de componist die een geheel eigen Franse operastijl ontwikkelde. In zijn drie hier opgenomen grands motets, voor groot koor, een kleiner koor en solisten, zit dan ook flink wat theater. Hervé Niquet toonde dat een jaar of twintig geleden al aan in zijn opname, en net als Niquet is ook Leonardo García Alarcón een volbloed theaterman. Hij zet al zijn vocale troepen in: hij is op dit moment zowel artistiek leider van zijn Cappella Mediterranea als van het Choeur de Chambre de Namur. De opstelling van de koren, groot, kleiner en solistisch, is op deze opname perfect hoorbaar gemaakt, waardoor de soms erg massieve muziek van Lully nergens een polyfone brij wordt. Bij de solisten vinden we de Nederlandse sopraan Judith van Wanroij, als altijd kraakhelder van stem en dictie. Alarcón speelt flink met tempocontrasten en laat in het Te Deum de trompetten schallen en de pauken roffelen. Een prachtige Lully-cd.

Alessandro Grandi was een geduchte concurrent van Claudio Monteverdi aan de San Marco in Venetië. Monteverdi bedong dat Grandi alleen motetten in kleine bezetting mocht componeren, hij vreesde dat hij anders door Grandi overvleugeld zou gaan worden. Grandi overleed in 1630 op veertigjarige leeftijd aan de gevolgen van de pest en heeft nooit de kans gekregen om onder het juk van Monteverdi, die pas in 1643 overleed, uit te komen.

Dat Monteverdi wat van Grandi te duchten had blijkt wel uit de motetten op deze cd. Ze zijn gecomponeerd voor enkele zangstemmen en basso continuo, soms aangevuld met blazers. Dit is inderdaad hemelse muziek die we vaker zouden moeten horen. Grandi heeft binnen de wereld van de oude muziek een behoorlijke reputatie, maar het gebeurt niet vaak dat een hele cd aan zijn muziek wordt gewijd. Het pas vorig jaar opgerichte ensemble Accademia d’Arcadia maakt hiermee een droomdebuut. Stemmen en instrumenten mengen perfect in de royale akoestiek van de Santa Barbara in Mantua waar deze cd is opgenomen. Een nog onbekend ensemble met zelden gehoorde muziek: het Italiaanse fijnproeverslabel Arcana durft het aan en het resultaat is wonderschoon.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

LULLY MET FLINK WAT THEATER

GRANDI’S ZELDEN GEHOORDE MUZIEK

SCHÜTZ

J.S. BACH

Solisten, Dresdner Kammerchor o.l.v. Hans-Christoph Rademann Carus (2cd) VKZ.NL/19415 € 30,99

Vocale solisten, koor en orkest van de J.S. Bach-Stiftung o.l.v. Rudolf Lutz J.S. Bach-Stiftung VKZ.NL/19417 € 22,99

BAROK

BAROK

PSALMEN & FRIEDENSMUSIKEN

KANTATEN NO. 27

Met deze dubbel-cd, volume 20, brengt het label Carus na acht jaar zijn complete Schütz-editie tot een glorieus einde. Hans-Christoph Rademann dirigeert het Dresdner Kammerchor en uitgelezen vocale en instrumentale solisten in een negentiental composities die variëren van intiem tot monumentaal. Keer op keer blijkt de briljante wijze waarop Schütz de lessen van Gabrieli en Monteverdi heeft toegepast op zijn Lutherse kerkmuziek, resulterend in een afwisseling van stijlen en klankkleuren. Luister alleen maar eens naar de prachtige zetting van Psalm 124, waarin twee sopranen, de ene ondersteund door een trio van viola da gamba’s, de andere door een drietal trombones, zich verstrengelen tegen een koor van sopranen, op hun beurt begeleid door twee theorbes, boven een fundament van violone en orgel. De zangers van het Dresdner Kammerchor produceren een strakke en heldere maar tegelijk warme en soepele klank en de bijdrage van elke afzonderlijke solist is van een zeldzame perfectie. In schril contrast tot de overwegend rijk geïnstrumenteerde composities staat Mit dem Amphion zwar. Gezet voor tenor en basso continuo op een wat onbeholpen tekst van de componist zelf, is dit een treurzang op de vroege dood van Schütz’ echtgenote in 1625 – persoonlijk en ontroerend.

Eén cantate per maand: al sinds 2006 houdt de J.S. Bach-Stiftung in Sankt Gallen zich aan dit straffe tempo. In 2027 moeten alle vocale composities van Bach op cd’s verschenen zijn. Daarbij maakt deze Zwitserse stichting nu ook intensief gebruik van sociale media zoals Facebook en YouTube en beheert ze een website (www.bachipedia.org) met videoregistraties van concerten, programmatoelichtingen en wat niet al. Aflevering 27 in de reeks doet in het vertrouwde cd-gewaad al bijna ouderwets aan, maar dat geldt niet voor de uitvoeringen. Zoals altijd zijn ze gedirigeerd door Rudolf Lutz en opgenomen in de kerk van Trogen, een plaats in de buurt van Sankt Gallen. Lutz heeft zich de historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk eigen gemaakt en brengt zijn ideeën voorbeeldig over op het uit achttien zangers bestaande koor en het orkest in kleine bezetting. Van wisselend niveau zijn de vocale solisten. In Erforsche mich, Gott, und erfahre mein Herz (BWV 136) en Wer mich liebet, der wird mein Wort halten (BWV 59) houden zij niet over, maar in de solocantate Jauchzet Gott in allen Landen gaat de jubelende sopraan Sibylla Rubens voortvarend de strijd aan met de virtuoze trompettist Patrick Henrichs.

JAN KUNST

EDDIE VETTER

VAN EEN ZELDZAME PERFECTIE

ÉÉN CANTATE PER MAAND

37

CD-BESPREKINGEN HÄNDEL

J.S. BACH

Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. Bernhard Forck Pentatone VKZ.NL/19442 € 22,99

Cellini Consort Ramée VKZ.NL/19422

CONCERTI GROSSI OP. 6 (1-6)

WO SOLL ICH FLIEHEN HIN: TRANSCRIPTIONS FOR VIOL TRIO

BAROK

BAROK

Toen het Londense publiek uitgekeken was op Händels Italiaanse opera’s verlegde hij de bakens naar instrumentale muziek. De concerti grossi op. 3 en op. 6 werden door Händel gebruikt als muzikale intermezzi in de Engelse oratoria waarmee hij andermaal veel succes zou hebben. In tegenstelling tot Händels opera’s werden deze concerti, als zelfstandige orkestmuziek, een vast onderdeel van de Engelse muzikale canon. De Akademie für Alte Musik Berlin gaat alle concerti grossi van Händel opnemen en deze cd is daarvan het eerste resultaat. Later volgen nog de nummers 7 tot en met 12 van opus 6 en de zes concerti op. 3. De Akademie für alte Musik Berlin behoort al jaren tot de top van de barokorkesten. René Jacobs werkt veel met het orkest, maar meestal spelen de musici onder leiding van de concertmeester. Hoewel er al heel wat uitstekende uitvoeringen van Händels opus 6 beschikbaar zijn is deze nieuwe natuurlijk een klasse op zich. Ieder deel krijgt precies het juiste tempo mee en het ensemble glanst in optima forma. Dat is door de technici van Pentatone subliem vastgelegd. Je hebt het idee dat je in een feestelijk versierde zaal zit te luisteren. Op naar de volgende twee uitgaven van dit drieluik!

Wo soll ich fliehen hin is de titel van een cantate maar ook van orgelwerken die Bach op basis van deze koraalmelodie heeft gemaakt. Als er één componist bedreven was in de kunst van het bewerken, was het wel Bach. Hier krijgt hij een hele schaal vol koekjes van eigen deeg geserveerd. Het Cellini Consort bestaat uit een Zweed, een Amerikaan en een Zwitser, alle drie gambaspelers die in Zwitserland zijn opgeleid en daar ook wonen en werken. Sinds 2012 vormen ze een trio. In dit geval hebben ze voor hun bezetting composities gearrangeerd die Bach voor toetsinstrumenten had geconcipieerd. Zo krijgen de vijfde Franse suite en het Italiaans concert een verrassend nieuw geluid, veel lager en brommeriger dan op het klavecimbel. Als de oren even doorzetten, doen de excentrieke bewerkingen niet eens zo geforceerd aan. Dat geldt des te meer voor de transcripties van orgelwerken, zoals Kommst du nun, Jesu, vom Himmel herunter, Ach Gott und Herr, Nun komm der Heiden Heiland, Wer nun den lieben Gott lässt walten en natuurlijk Wo soll ich fliehen hin. Ze lijken geschapen voor de levendige muzikaliteit en het diep gonzende, sonore samenspel van dit uitzonderlijke trio.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

LUISTEREN IN EEN VERSIERDE ZAAL

VERRASSEND NIEUW GELUID

HÄNDEL

MARSCHNER

Gaechinger Cantorey o.l.v. Hans-Cristoph Rademann Carus VKZ.NL/19416 € 22,99

Rebecca Teem, Heiko Trinsinger e.a.

Essener Philharmoniker o.l.v. Frank Beermann Oehms (2cd) VKZ.NL/19420 € 34,99

BAROK

OPERA

HANS HEILING

UTRECHTER TE DEUM & JUBILATE

In 1713 kwam er met de Vrede van Utrecht een einde aan de Spaanse successieoorlog waarbij vele landen betrokken waren geweest. Bij die gelegenheid ging een Te Deum van Händel in première, niet in Utrecht maar in de Saint Paul’s in Londen, een van de eerste proeven van Händels grootse Engelse kerkmuziek. Samen met het bijbehorende Jubilate en de Birthday Ode for Queen Anne vormt het Utrechter Te Deum het mooie lange programma op deze cd. Die Birthday Ode is van deze drie werken misschien wel het bekendst, en dan vooral omdat de eerste aria eruit, Eternal Source of Light Divine, met trompetsolo, nog altijd de openingsmuziek is bij de voltrekking van elk Brits koninklijk huwelijk. Deze muziek moet groots en majesteitelijk klinken en dat is bij de Gaechinger Cantorey beslist het geval. Bij Bach kan een kleine koorbezetting wonderen doen maar bij Händel is dat geen optie. Händel componeerde gewoon met dat grote koor in zijn hoofd. Hoewel er ook prachtige solistische gedeelten zijn, ligt het zwaartepunt in deze muziek bij het koor. En samen met het fors bezette orkest knettert en schettert dat de speakers uit. Dit is Händel op zijn allerfeestelijks.

In de tweede akte van Heinrich Marschners opera Hans Heiling duikt ineens de muzikale frase op die Wagner later in Die Walküre zou gebruiken: de geestenkoningin vraagt het aardse meisje Anna om afstand te doen van Hans Heiling, de rechtmatige vorst van de berggeesten. Elders hoort men nog een

MARCEL BIJLO

HEIN VAN EEKERT

HÄNDEL OP ZIJN ALLERFEESTELIJKS

38

€ 22,99

WARM EN ENERGIEK SPELEND ORKEST stukje Walkürenritt. De opera van deze voorloper van Wagner heeft het nooit echt goed gedaan op cd, maar het operahuis in Essen heeft een uitvoering laten opnemen die er zijn mag. Frank Beermann leidt het warme en energiek spelende orkest; dat de koorzang nog wat ongelijk is in de eerste scènes hangt samen met de enthousiaste dramatische kracht van het geheel. Heiko Trinsinger etaleert een heldere bariton als Hans en Jessica Muirhead laat een sterke indruk achter als zijn geliefde Anna, net als Bettina Ranch als Anna’s moeder Gertrude. Jeffrey Dowd als Konrad, de andere man in het leven van Anna, klinkt groot en wat stug, maar dat maakt het karakter tot een waardige antagonist van Hans Heiling. Rebecca Teem is soeverein als de geestenkoningin. Een bijzondere opname, waarvan de grootste verdienste is dat hij de luisteraar daadwerkelijk voor het werk weet te winnen.

CD-BESPREKINGEN SALIERI TARARE

Cyrille Dubois, Karine Deshayes e.a.

Les Talens Lyriques e.a. o.l.v. Christophe Rousset Aparte Music (3cd) VKZ.NL/19439 € 29,99

OPERA Antonio Salieri, vaak ten onrechte weggezet als de ouderwets aangelegde tegenstrever van Mozart, schreef drie opera’s voor Parijs: Tarare uit 1787 was de laatste en succesvolste. Hij bleef in deze werken trouw aan de stijl van zijn vriend en mentor Gluck: de muziek dient vooral de tekst en bestaat vooral uit vloeiende lijnen. Tarare is alleen al bijzonder omdat dit de enige opera is waarvoor de beroemde toneelschrijver Beaumarchais het libretto schreef; het maakt de nadruk op de tekst extra toepasselijk.

Het betekent overigens geenszins dat de opera muzikaal oninteressant zou zijn: Salieri’s orkestratie is kleurrijk en treffend en stuwt de handeling waar nodig energiek voort. In de cast zitten geen zwakke schakels: Cyrille Dubois is met zijn hoge, heldere tenor een prachtige Tarare, en bij de andere rollen valt vooral ‘onze’ Judith van Wanroij op met haar warme sopraan en een voorbeeldige tekstexpressie. Maar de held van de opname is toch wel dirigent Christophe Rousset, die samen met zijn uitmuntend spelende Talens Lyriques de muziek opwindend tot leven wekt en zijn opnametrilogie van Salieri’s Parijse opera’s met verve voltooit. Een beter pleitbezorger voor zijn muziek had de componist zich niet kunnen wensen.

OPWINDEND TOT LEVEN GEWEKT

BENJAMIN ROUS

THE FELLINI ALBUM THE FILM MUSIC OF NINO ROTA Filarmonica della Scala o.l.v. Riccardo Chailly Decca VKZ.NL/19401

€ 17,99

FILMMUZIEK De Italiaan Nino Rota had de pech dat de weg van de naoorlogse avantgarde niet zijn weg was. Met zijn wellustige en goed in het gehoor liggende muziek kon hij in de naoorlogse concertzalen geen vuist maken, maar zijn toon en stijl bleek naadloos aan te sluiten op het Italië dat Federico Fellini in de jaren zestig met associatieve verhalen vol vervreemding, gebrek aan inspiratie (het meesterwerk 8½), verveling, melancholie en een prettig soort schizo– frenie in beeld bracht. Nino Rota voelde zich als een vis in het water en ontwikkelde zich met warme lyriek en muzikale poëzie tot de koning van de Italiaanse filmsound. Hoewel hij het beroemdst werd door zijn muzikale bijdragen aan Francis Ford Coppola’s The Godfather, behoren de soundtracks voor vele films van Fellini, zoals 8½, Amacord, I Clowns en Il Casanova, tot zijn mooiste. Dat bewijst The Fellini Album van de Filarmonica della Scala onder leiding van Rota-adept Riccardo Chailly. Met een perfect georkestreerde combinatie van hoempapa, wegwerpromanmelodieën, humor en gekte voorzag hij de verschillende filmscènes van een nu eens sensueel, dan weer ironisch of meeslepend klanktapijt. Zo briljant uitgevoerd als hier blijft deze muziek ook zonder kennis van de beelden kaarsrecht overeind.

ROTA-ADEPT RICCARDO CHAILLY

PAUL JANSSEN

39

LEDENNIEUWS

MAAK KANS OP KAARTEN VOOR HET CONCERT VAN ALEXANDER GAVRYLYUK OP 19 AUGUSTUS A.S.

MAAK KANS OP KAARTEN VOOR HET FAMILIECONCERT DE FANTASTISCHE SYMFONIE OP 17 AUGUSTUS A.S.

De Oekraïens-Australische Alexander Gavrylyuk is een van de meest gevraagde pianisten van zijn generatie. Van San Francisco tot Napels wordt zijn unieke combinatie van virtuositeit en emotioneel inlevingsvermogen geprezen.

Het Eindhovens Dagblad riep Gavrylyuk onlangs uit tot de ‘nieuwe Horowitz’. Op 19 augustus speelt hij de Rapsodie op een thema van Paganini van Rachmaninov en verkent hij de uitersten van zijn klavier.

Het concert begint met Stravinsky’s muzikale sprookje Le baiser de la fée, vervolgens beleeft u de virtuositeit van Gavrylyuk en als sluitstuk Berlioz’ Symphonie fantastique. illustratie: Merlijn van Bijsterveld

Een bruisend concert vol spektakel.

Maak nu kans op 5 x 2 vrijkaarten voor het ­concert van 19 augustus a.s, Concertgebouw te Amsterdam: Prijsvraag: Welk orkest zal Alexander ­Gavrylyuk op 19 augustus gaan begeleiden?

Stuur uw oplossing met naam, adres en ­telefoonnummer voor 11 augustus a.s. naar info@klassiekezaken.nl en bemachtig die gratis ­kaarten.

Het familieconcert De Fantastische Symfonie is niet alleen een prikkelende voorstelling voor kinderen vanaf 6 jaar en hun (groot)ouders, maar ook een speelse kennismaking met klassieke muziek. Voorafgaand aan het concert kunnen kinderen met hulp van de musici van het Nationaal Jeugdorkest verschillende instrumenten uitproberen in de theaterfoyer. Later in de zaal horen ze die instrumenten terug in een muzikaal werk dat al sinds het verschijnen in 1830 telkens weer grote indruk heeft gemaakt op het publiek: de Sym– phonie fantastique van de Franse componist Hector Berlioz.

De musici van het orkest, de dirigent en een actrice vertellen het verhaal over een groot bal en een heuse heksensabbat.

Met maar liefst 92 musici, onder wie twee harpisten en zes slagwerkers, een spectaculaire belevenis!

Maak nu kans op 6 x 2 vrijkaarten voor het concert op 17 augustus a.s. (Arnhem of Apeldoorn).

Foto: Marco Borggreve

Prijsvraag: Waar staat de afkorting NJO voor?

40

Stuur uw oplossing met naam, adres en telefoon­ nummer voor 13 augustus a.s. naar wilma@njo.nl en bemachtig die gratis kaarten.

U kunt in uw e-mail aangeven of u om 12.00 uur naar ­Arnhem wilt of om 16.00 uur naar Apeldoorn.

6 muziekstuk met thema

16 kleine handtrom

7 zevenstemmig stuk

17 muziekgezelschap

PUZZEL

8 samenklank

FILIPPINE

9 muzikaal toneelspel

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters.

10 kolom klank de oplossing Bij juiste invulling leest u in de gearceerde 1 achtstemmig muziekstuk 2 interval van vijf tonen 3 virtuoos musicus 4 Amsterdams gebouwencomplex 5 zangoefening zonder tekst 6 muziekstuk met thema 7 zevenstemmig stuk 8 samenklank 9 muzikaal toneelspel 10 klank 11 vrolijk muziekstuk 12 toongehalte 13 gedeelte van een muziekstuk 14 strijkinstrument 15 glijdend (muziek) 16 kleine handtrom

1

4

2 3 8

4

13

4

14

5

10

3

13

9

16

15

3

8

13

2

3

11

3

3

2

8

4

11

6 3

7

8

14

13

1

9

3 4

2

6

9

14

3

2

3

11

10

3

2

15

6

17 muziekgezelschap

10 12 13

14

4

15

1

8

13

4

1

13

1

3

17

7

16

1

11

3

7

14 15 16

3

4

16

4

7

8

5

12

4

2

3

5

12

3

1

4

15

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

OPSTUREN NAAR

PRIJSWINNAARS

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 30 augustus 2019 naar: Klassieke Z ­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­info@klassiekezaken.nl

Naam Plaats Annette Nicolai Leiden Har Reijnders St. Odiliënberg Jan Monsma Bennekom Froukje Krikke Wierden Marianne Bas Papendrecht Willem en Sytske Sterk Sneek Tineke van Oosten-Roelands Voorschoten J.H.C. van Hoof Eindhoven Henk Woudstra Zutphen G. Bulthuis Peize

13 Onder de goede inzenders worden 10 cd’s verloot van Giovanni Felice Sances Dialoghi Amorosi.

16

17

1 octet, 6 fuga, 7 11 scher 15 gliss

twaalfto

De prijswinnaars ­ ntvangen de cd van o Thomas Beijer, Music for the Mourning Spirit.

Oplossing puzzel Klassieke Zaken nr. 3: PRELUDE

41

NIJMEGEN Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

FRANEKER Mollema Music World Voorstraat 11 / 0517-382820 www.mollemamusicworld.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

AMSTELVEEN Boekhandel Venstra Stadsplein 102 A / 020-641 9880 www.boekhandelvenstra.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl Van der Heijde Boeken/Donner Coolsingel 119 / 010-412 1900 www.vdhbladmuziek.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

BEEK Muziekland Wethouder Sangersstraat 234 / 046-437 8040 www.makadobeek.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

BILTHOVEN Bilthovense Boekhandel Julianalaan 1 / 030-228 1014 www.libris.nl/bilthoven

HOOGEZAND Evelyn Novacek Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40 / 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

‘S-HERTOGENBOSCH Boekhandel Adr. Heinen Kerkstraat 27 / 073-3020100 www.heinen.nl

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25-29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

DORDRECHT Dordrecht Klassiek Voorstraat 463 A / 078 612 2169 www.dordrechtklassiek.nl

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Klassiek.nl Webwinkel / 058-2948700 www.klassiek.nl

WINSCHOTEN Hekman Muziek BV Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

ZEIST Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 3033 www.libris.nl/kramer-vandoorn

Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net

DRIEBERGEN CD ARTLINE Traaij 49 / 0343-521532 www.cdendvd.nl EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

SANTPOORT Bredero Boeken Hoofdstraat 234 / 023-538 2061 www.brederoboeken.nl SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl

MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl UTRECHT Broese Boekverkopers Stadhuisbrug 5 / 030-2335200 www.libris.nl/broese VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 www.boekhandelpettinga.nl

ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl ZWIJNDRECHT Plantage Hyperion Hof van Holland 63 / 078-6208176 www.plantagehyperion.nl

Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.

42

BERLIN

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

VAN KLEUR VERSCHIETEN OP LA FOLIA

MARAIS, SANZ e.a.

FOLIA DIVERSE UITVOERENDEN GLOSSA (2CD) VKZ.NL/19450

La Folia is een van de oudste en ongetwijfeld een van de beroemdste thema’s uit de westerse muziek. Deze dans begon ooit in een snelle versie en werd in de loop der tijd wat statiger. Vooral toen Jean-Baptiste Lully zijn Les folies d’Espagne in 1672 uitbracht voor vier blazers. Lully ontbreekt op deze aanstekelijke dubbel-cd met werk van ruim vijftien van de meer dan honderdvijftig componisten die zich ooit op dit overbekende thema baseerden. Onder meer Marais, Sanz, Corelli, Geminiani, Corbetta en Vivaldi maken duidelijk hoezeer eenzelfde thema anders kan klinken in de handen van weer een andere componist. Omdat voor de uitvoeringen een rijke greep is gedaan uit briljante barokensembles van de afgelopen dertig jaar zoals Private Musicke, La Romanesca en La Petite Bande, verschiet de kleur constant, en op het allerhoogste niveau. Een cd-box die niet alleen een mooi stukje geschiedenis van een thema tot klinken brengt, maar die ook ruim twee uur onvervalst barokplezier biedt.

29,99 CLUBLEDEN

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 42. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 27 september 2019.

* 99 14,

WORDT U AANGEBODEN DOOR

29,99

19,99

*