Mbrojta e ujerave – zbatimi i kuadrit ligjor dhe mekanizmave te tij – Trajnim i institucioneve rajonale Klodian Aliu – ekspert mjedisi Gjirokaster, 25 Maj 2017
Sasia e përdorur e pesticideve ne bujqesi 450,000 400,000 350,000 Axis Title
300,000 250,000
Sasia e përdorur
200,000
Linear (Sasia e përdorur)
150,000 100,000 50,000 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Gjirokaster 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0
Gjirokaster
Nr.
Qarku Region
Gjithsej 1 Berat 2 Diber 3 Durres 4 Elbasan 5 Fier 6 Gjirokaster 7 Korce 8 Kukes 9 Lezhe 10 Shkoder 11 Tirane 12 Vlore
Sasia e plehrave kimike te perdorura (Ton) Quantity of fertilizers used (Tone) Diamon Ure Nitrat amoni superfosfati Te tjera * DAP Urea Ammonium Diamon Super Others Nitrate Phosphate C O (N H 2) 2 N H 4 N O 3 DAP 38762 35790 47089 3366 3322 1405 4223 773 973 3396 2225 380 3481 2695 4021 262 3722 3996 5299 11 10686 5607 12457 1256 497 783 619 316 1800 3499 3999 9 287 733 693 19 2147 2137 1989 50 2725 3188 2322 101 3848 3444 7303 189 5274 4907 1939 0
Perdorimi I plehrave kimike ne bujqesi – Instat 2012
FURNIZIMI ME UJË DHE MENAXHIMI I UJRAVE TË NDOTURA NË VITIN 2013 - 2015 Uji i pijshëm / Drinking water Vëllimi i ujrave të ndotura të Volumi total i ujit prodhuar / The total Nr. Qarku / County trajtuara me impiante / The volume of water produced volume of wastewater treated with /000m³ treatment plants /000m³ 2013 2014 2015 2013 2014 2015 1 Berat 12,740 12,740 13,825 0 0 0 2 Dibër 3,858 3,858 4,815 0 0 0 3 Durrës 28,676 28,676 28,616 6,761 6,761 6,761 4 Elbasan 19,500 19,500 19,554 0 0 0 5 Fier 20,186 20,186 22,650 0 0 0 6 Gjirokastër 8,480 8,480 8,052 0 0 0 7 Korçë 7,948 7,948 7,596 6,214 6,214 6,214 8 Kukës 2,804 2,804 3,103 0 0 0 9 Lezhë 7,336 7,336 7,514 0 0 0 10 Shkodër 17,082 17,082 16,528 0 0 0 11 Tiranë 114,864 114,864 108,251 1,532 1,532 1,532 12 Vlorë 31,572 31,572 37,173 11,432 11,432 11,432 Totali 275,045 275,045 277,677 25,939 25,939 25,939
Kemi apo skemi? • Ligj per burimet ujore • Ligj per trajtimin e ujerave te ndotura • Norma per shakarkimet e ujerave te ndotura •Standarte te cilesise se ujerave siperfaqesore • Struktura per zbatimin e ligjit • Impianti per trajtimin e ujerave urbane • Rregulla per mbrojten e burimeve ujore te pijshme – higjeno sanitare •Program monitorimi te cilesise
Qellimi i zbatimit te ligjit •Te siguroje mbrojtjen e ujerave •Te siguroje perdorimin afatgjate dhe me cilesi te ujerave •Te mundesoje zhvillimin e proceseve natyrore dhe sociale Parimet te mbrojtes se ujerave: • Parandalim i ndotjes me shume sesa trajtimi I ndotjes • Zbatimi i mekanizimit “ndotesi paguan” • Hartimi dhe zbatimi I standarteve dhe mekanizmave zbatues • Balancimi I instrumentave rregullatore me incentivat ekonomike • Menyrat e trajtimit te ndotjes – ne nivelet me te ulet te mjaftueshem •Integrimi I mbrojtjes se ujit ne sektoret e zhvillimit •Pjesemarrje e paleve te interesit
Cilat jane mekanizmat kryesore: • Kuadri ligjor per ujin dhe normat • Planet e menaxhimit te baseneve • Lejet dhe autorizimet Mjetet e zbatimit: • Procedurat e lejeve dhe autorizimit • Kushtet ne lejet e mjedisit e ujerave etj • Monitorimi dhe inspektimi • Investimet • Skemat e menaxhimit mjedisor
Kontrolli i ndotjeve pikesore • leje shkarkimi • kontrolle ne fund te tubit te shkarkimit • Kontrolle bazuar ne potencialin e toksicitetit • Kontrolle bazuar ne procesin dhe lendet e para • Me fokus ne reduktimin e mbetjeve dhe prodhimin e paster • zbatimin e normave dhe standarteve Kontrolli i ndotjes difuze • Inventare te burimeve ndotese – ne nivel baseni • Kontrolli I ndotjes nga ushqyesit ne buqesi • Shpelarjet pergjate rrugeve dhe qendrave urbane • Pikave individuale te shkakrimit urban • Planifikim baseni • ligje dhe rregulla per perdorimin e tokes
Bashkia 1. Planifikon sistemet e trajtimit te ujerave te ndotura urbane perfshi dhe impiantin perkates 2. Investon ne ndertimin e kanalizimeve dhe trajtimit 3. Percakton tarifa dhe siguron qendrueshmerine financiare te trajtimit te ujerave te ndotura 4. Siguron vjeljen e tarifave te ujit te pishem dhe trajtimit te ndotjes 5. Siguron kushtet dhe mbrojtjen higjeno sanitare te burimeve ujore te pijshem perfshi dhe pastertine e perdorimit 6. Rrit ndergjegjesimin dhe promovon kursimin dhe riciklimin e ujerave 7. Siguron kapacitetet teknike ne zbatimin e normave dhe standarteve te furnizimit me uje dhe trajtimit te tyre 8. Bashkepunon e bashkerendon me DRM, ISHU, ISHMP, DSHP, ISHP, AUB etj
11.3 Prodhimi dhe ose rafinimi i pH Lendet ne pezulli vajrave bimore BOD5 COD Vajrat bimore Nitrati total Rritja e temperaturës ne ujerat pritës 12.3 Prodhimi i pijeve jo pH Lendet ne suspendo alkoolike BOD5 COD 14. fabrikat e përpunimit te pH BOD5 lëkurëve COD Lendet suspendo Yndyrat Sulfitet Kromi gjashtevalent Kromi total Nitrat amoni Fosfori total 17. Serviset e riparimit te pH lendet ne pezulli makinave dhe lavazheve COD Produktet e naftës
6-9 50 mg/l 50 mg/l 250 mg/l 10 mg/l 10 mg/l J 3OC 6-9 50 mg/l 40 mg/l 160 mg/ 6-9 50 mg/l 250 mg/l 50 mg/l 10 mg/l 1,0 mg/l 0,1 mg/l 0,5 mg/l 10 mg/l 2,0 mg/l 6-9 50 mg/l 150 mg/l 30 mg/l
•Kuptohet teknologjia – VNM etj •Perdorimi dhe nevojat per uje •Menyra e perodrimit •Instalimet per mjedisin •Sistemet e menaxhimit mjedisor •Pagesat e mjedisit dhe tarifave te ujit •Monitorimi mjedisor •Administrimi I informacionit mjedisor ne subjekt
Fabrika
Autoritete e mjedisit Vleresim dokmentacioni
Shkarkimet
Inspektim ne vend
Mjediset pritese
Monitorimi
Nuk perputhen
Kerko trajtim
Penalizim
•Problemet me mangesine e akteve nenligjore zbatuese •Informaliteti •Probleme ne strukturen e biznesit •Mangesi ne financimin e gjelber •Mungesa e konkurrences mjedisore •Mungesa e bp institucional •Pamjaftueshmeria e forces ligjzbatuese •Kulture e dobet ligjzbatuese