ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔၏ ေနာက္ခံ သမိုင္းအက်ဥ္း
ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔လူမ်ိဳးမ်ားမွာ ေရွးပေဝသဏီအခ်ိန္က khul (ဂူ) မွ တဆင့္ ဆင္းသက္
လာခ့ဲေသာ Pu.Songthu ၏ မ်ိဳးဆက္မ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု သမိုင္းစဥ္ဆက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဆုပ္ကိုင္ယံု ၾကည္လာခ့ဲၾကသည္။
ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းေဒသမ်ားႏွင့္ ဟန္လင္း (Hatlen) တို႔မွတဆင့္ အထက္ခ်င္း တြင္းျမစ္၏ အေနာက္ဘက္ကမ္းေဒသမ်ား၊ ခ်င္းေတာင္တန္းေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ား၊ နာဂေတာင္တန္းေဒသ
မ်ား၊ မဏိပူရျပည္နယ္ရွိ ေတာင္တန္းေဒသမ်ား၊ နာဂျပည္နယ္ရွိ Ahthibung, Kanjang ေဒသမ်ား၊ အသံ ျပည္နယ္ရွိ Karbi-Anglong ေဒသမ်ားအတြင္း ေရွးအက်ဆံုး ၀င္ေရာက္အေျခခ် ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည့္ ဌာ ေနတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ေရွးပေဝသဏီကပင္ ကိုယ္ပိုင္နယ္ေျမေဒသ(Zale'n-gam)တြင္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ကိုယ့္ၾကငွန္းျဖင့္ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ လြတ္လပ္ေအးခ်မ္းစြာ ရပ္တည္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔ ဘိုးဘြားစဥ္ဆက္ ပိုင္ဆိုင္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ နယ္ေျမမ်ားမွာ အေရွ႕ဘက္တြင္
အထက္ခ်င္းတြင္းျမစ္၏ အေနာက္ဘက္ကမ္းတေလွ်ာက္၊ ကေလးကေဘာ္ေဒသမွ နာဂေတာင္တန္းေဒသ အထိႏွင့္ ခ်င္းေတာင္တန္းေျမာက္ပိုင္းေဒသတို႔ ပါဝင္သည္။ အေနာက္ဘက္တြင္ မဏိပူရျပည္နယ္ရွိ ေတာင္
တန္းေဒသမ်ား၊ နာဂျပည္နယ္ရွိ Ahthibung, Kanjang ေဒသမ်ား၊ အာသံျပည္နယ္ရွိ Karbi-Anglong ေဒသ တို႔ ပါဝင္ၿပီး စတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၆,၀၀၀)ေက်ာ္ က်ယ္ျပန္႔သည္။
ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ျပည့္စံုႂကြယ္ဝေသာ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ရိုးရာဓေလ့ထုံးစံမ်ားႏွင့္ တရားစီရင္ထုံးမ်ားကိုလည္း သီးျခားပိုင္ဆိုင္ခဲ့ၾကၿပီး လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စစ္ေရး စသည္တို႔
တြင္ မည္သည့္လူမ်ဳိးျခားကိုမွ် အားကိုးမွီခိုျခင္းမရွိဘဲ သမိုင္းစဥ္တေလွ်ာက္လံုး လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္လာခဲ့ ၾကသည္။ ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ မိမိတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားအတြင္း သက္ဆိုင္ရာမ်ဳိးႏြယ္စု (Haosa) ေဟြာင္ဆာ အႀကီးအကဲတို႔၏ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ စည္းလံုးညီညြတ္စြာျဖင့္ စိုးရိမ္ေၾကာင့္က်ျခင္းမရွိဘဲ
လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္လာခဲ့ၾကသည္မွာ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔၏ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မႈ မခံရမီအခ်ိန္ထိပင္ျဖစ္ သည္။
ကူကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ မိမိတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားကို ဝင္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ရန္ျပဳလာေသာ နယ္ခ်ဲ႕
အဂၤလိပ္တို႔၏ က်ဴးေက်ာ္မႈမ်ားကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ဆန္႔က်င္တြန္းလွန္ခဲ့ၾကရာ ပထမကမာၻစစ္အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့
ေသာ Anglo-Kuki War အဂၤလိပ္-ကူကီးစစ္ပြဲ (၁၉၁၇-၁၉) မွာ ေဒသတြင္း အႀကီးက်ယ္အျပင္းထန္ဆံုးေသာ စစ္ပြဲႀကီး ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၎ Anglo-Kuki War အဂၤလိပ္-ကူကီးစစ္ပြဲ (၁၉၁၇-၁၉) သည္ အာရွတစ္ခြင္၌ ၿဗိတိ သွ်နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ က်ဴးေက်ာ္မႈမ်ားကို ခုခံေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည့္ အႀကီးက်ယ္ဆံုးႏွင့္ အျပင္းထန္ဆံုးေသာ သ မိုင္းဝင္စစ္ပြဲ ႀကီးမ်ားအနက္ တခုအပါအဝင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ နယ္စားပယ္စားမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ကူကီးအႀကီးအကဲ (Haosa)ေဟြာင္ဆာမ်ားသည္ ၿဗိတသ ိ ွ်နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏
က်ဴးေက်ာ္မႈ အေပၚတြင္ ခုခံတိုက္ခိုက္သင့္ မတိုက္ခိုက္သင့္ ဆံုးျဖတ္ရန္ တမ်ိဳးသားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳသည့္
အစည္းအေဝးမ်ားကို ေဒသအတြင္းရွိ Chahsat, Longjaႏွင့္ Jampi တို႔တြင္ သံုးႀကိမ္တိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္
က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအစည္းအေဝးပြဲမ်ားမွ (Haosa) ေဟြာင္ဆာ အႀကီးအကဲတို႔၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအ ရ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔၏ က်ဴးေက်ာ္စစ္ကို အမိေျမမွ စစ္ေၾကာင္း (၄)ေၾကာင္းျဖန္႔က်က္ကာ ခုခံတြန္းလွန္တိုက္ ခိုက္ၾကရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။
နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔သည္ ကူကီးဘိုးဘြားပိုင္ေျမကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ရန္ ၿဗိတိသွ် စစ္ဗိုလ္
ခ်ဳပ္ Lieutenant General Sir. Henry D.U.Keary အား ဦးေဆာင္ေစခဲ့ၿပီး ၎၏ ဦးေဆာင္မႈေအာက္တြင္ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ Brigarial Macquid အား စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္အျဖစ္ခန္႔အပ္ကာ ၎တို႔ လက္ေအာက္ခံကိုလိုနီစစ္တပ္
မ်ားျဖစ္ၾကေသာ Burma Military Police (၃၂၀၀) ႏွင့္ Assam Rifle (၂၆၀၀) အပါအ၀င္ စစ္သည္ေတာ္ စုစုေပါင္း (၇၆၅၀)ႏွင့္ စစ္အရာရွိ (၂၀၈)တို႔အား ကူလ(ီ ၈၃၀၀) ေက်ာ္တို႔ႏွင့္အတူ ထိုးစစ္ဆင္ေစခဲ့ၾကသည္။ ထိုစစ္ပြဲႀကီးသည္ ၁၉၁၇ မွ စ၍ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္အထိ သံုးႏွစ္တိုင္ေအာင္ၾကာရွည္ခဲ့ၿပီး ျပင္းထန္ေသာ စစ္ပြဲ မ်ားႏွင့္အတူ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕စစ္တပ္မွ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ား၏ လယ္ယာေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကို မီးရႈိ႕ဖ်က္ဆီးပစ္ ျခင္း၊ အိမ္ေမြးတိရိစာၦန္ဟူသမွ်ကို ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အိမ္ယာႏွင့္ စပါးက်ီဟူသမွ်ကို မီးရႈိ႕ဖ်က္ဆီးပစ္ ျခင္း၊ အရပ္ဘက္ျပည္္သူမ်ား၏ စားႏွပ္ရိကၡာသယ္ယူပို႔ေဆာင္မႈမ်ားကို ပိတ္ဆို႔တားဆီးျခင္း၊ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားကို မီး
ရႈိ႕ဖ်က္ဆီးပစ္ျခင္း၊ စစ္ပြဲႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေသာ အရပ္ဘက္ျပည္္သူမ်ားႏွင့္ သက္ႀကီးရြယ္အို ကေလးသူငယ္ မ်ားပါ မခ်န္ဘဲ က်ားမ-မေရြး ညႇာတာမႈကင္းမဲ့စြာျဖင့္ ေတြ႔ရာသခၤ်ဳိင္းဓါးမဆိုင္းေစဘဲ ကမ္းကုန္ေအာင္ ရက္ စက္ျခင္း၊ ကူကီးစစ္သည္မ်ား၏ သားသမီးမ်ားႏွင့္မိဘမ်ားကို ဓါးစာခံအျဖစ္ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္း အစ
ရွိေသာ ညႇာတာမႈကင္းမဲ့ၿပီး ရက္စက္ယုတ္မာသည့္ စစ္ဆင္ေရးနည္းမ်ိဳးစံုကို က်င့္သံုးခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ကူ ကီးလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ဆိုး၀ါးစြာ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ခဲ့ၾကရသည္။
ထို႔အျပင္ လူအင္အား၊ စစ္အင္အား၊ လက္နက္အင္အားမ်ားစြာမမွ်တ၍ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားသည္ အလြန္
ပင္ အခက္အခဲျဖစ္ခဲ့ၾကရသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ကူကီးေခါင္ေဆာင္မ်ားမွာ ျပည္သူမ်ားကို ငဲ့ညႇာ ရင္း တစံုတရာ စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုျခင္းမၽွ မရွိဘဲ အညံ့ခံခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ၁၉၁၉ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္း
တြင္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ကူကီးဘိုးဘြားပိုင္ေျမသည္ ၿဗိတသ ိ ွ်နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔၏ အင္ပါယာအစိတ္အပိုင္း တခုအျဖစ္ သိမ္းသြင္းျခင္း ခံခဲ့ရေလသည္။
ဤစစ္ပြဲတြင္ စစ္႐ံႈးခဲ့ေသာ ကူကီးေခါင္းေဆာင္ Haosa ေဟြာင္ဆာမ်ားကိုလည္း ေနရာခြဲျခားကာ အ
ေနာက္ဘက္ေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ ကူကီးေစာ္ဘြားမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ.... (1).
Pu. Cheng Ja Pao
Chief
of
AiSan
(2).
Pu. Kho Tin Thang
Chief
of
YamPi
(3).
PU. Lun Kho Mang
Chief
of
ChahSat
(4).
Pu Tin Tong
Chief
of
LaiJang
(5).
Pu. Pa Kang
Chief
of
HengLep
(6).
Pu. En Ja Khup
Chief
of
ThenJang
(7).
Pu. Ngul Khup
Chief
of
LonPi
(8).
Pu. Hem Ja Son
Chief
of
TingKai
(9).
Pu. Mang Kho On
Chief
of
LoiBol
(10).
Pu. Let Thang
Chief
of
GoBoh
(11).
Pu. Lun Kho Mang
Chief
of
ChongJang
(12).
Pu. Sem Chung
Chief
of
UKha
တို႔ကို အိႏိၵယပိုင္ အက္ဒမန္ကၽြန္း အက်ဥ္းေထာင္တြင္ လည္းေကာင္း၊ အေရ့ွဘက္ေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ကူကီးေစာ္ဘြားမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ.... (13). Pu. Hao Kho Pao
Chief
of
MolVaiLup
(14). Pu. Ja Lhun
Chief
of
MolVom
(15). Pu. Kam Ja Hen
Chief
of
PhaiLenJang
(16). Pu. Kon Dem
Chief
of
SaChih
(17). Pu. Let Ja Hao
Chief
of
KhoMunNom
(18). Pu. Let Kho Thang
Chief
of
KhoTuh
(19). Pu. Noh Jang
Chief
of
SaiSem
(20). Pu. Sem Kho Lun
Chief
of
PhaiSat
(21). Pu. Son Kho Pao
Chief
of
TuiSom
(22). Pu. Tong Kho Lun
Chief
of
PhaiLenJang
(23). Pu. Tu Kih
Chief
of
TongLhang
(24). Pu. Vum Ngul
Chief
of
TuJang
တို႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေတာင္ႀကီးအက်ဥ္းေထာင္တြင္လည္းေကာင္း အသီးသီး ဖမ္းဆီးအက်ဥ္းခ်ထားခဲ့ၾက
သည္။ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔သည္ စစ္႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရေသာ ကူကီးမ်ဳိးခ်စ္ Haosa ေဟြာင္ဆာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေသဒဏ္မွ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းအထိ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွခဲ့ၾကသည္။ က်န္ရွိ
ေသာ ကူကီးေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကိုလည္း ဟုမၼလင္း၊ ခႏီးၱ၊ အင္ဖား စသည္တို႔တြင္ ေထာင္ခ်ျခင္း၊ အ လုပ္ၾကမ္းမ်ား ျပဳလုပ္ခိုင္းျခင္းျဖင့္ ရက္ရက္စက္စက္ အျပစ္ေပးခဲ့ၾကသည္။ စစ္ၿပီးဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အစဥ္အလာအရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမတခုအတြင္း ဆက္စပ္တည္ရွိေန ေသာ ကူကီးနယ္ေျမကို (၂) ပိုင္းခြဲကာ အေနာက္ဘက္ျခမ္းကို အိႏိၵယအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမ အတြင္းတြင္၎၊
အေရွ႕ဘက္ျခမ္ကို ျမန္မာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမ အတြင္းတြင္၎ ထည့္သြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ား၏ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ ၿပိဳကြဲရန္ႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာရပ္ မ်ား ပေပ်ာက္တိမ္ေကာေစရန္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားအတြင္း ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က်င့္သံုးလာခဲ့ၾကရာ ကူကီး လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဘက္ေပါင္းစံုမွ နိမ့္က်လာခဲ့ၾကသည္။ အိႏိၵယအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမအတြင္း သြတ္သြင္းျခင္းခံခဲ့ရသည့္ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားကို မဏိပူရႏွင့္ အာသံ တိ၏ ု႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ထပ္မံခြဲျခားကာ ထည့္သြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ ျမန္မာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမ အ
တြင္းတြင္ သြတ္သြင္းျခင္းခံခဲ့ရသည့္ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားအနက္ အထက္ပိုင္းေဒသရွိ JouJang Haosa ေဟြာင္ဆာ ပိုင္ျဖစ္ေသာ ရြာေပါင္း (၃၀) ရြာခန္႔အပါအဝင္ နာဂေတာင္တန္းႏွင့္ ဟုမၼလင္းၿမိဳ႕နယ္တို႔ကို ခႏီးၱခ ရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ကေလးကေဘာ္ေဒသမ်ားအပါအဝင္ အလယ္ပိုင္းေဒသ
မ်ားကို ေမာ္လိုက္ခရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ HengJang Haosa ေဟြာင္ဆာ ပိုင္ျဖစ္ ေသာ ရြာေပါင္း (၁၅) ရြာခန္႔အပါအဝင္ ေအာက္ပိုင္းကူကီးနယ္ေျမမ်ားကို ခ်င္းေတာင္တန္းခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမအ ျဖစ္လည္းေကာင္း အစိတ္စိတ္ အႁမႊာႁမႊာ အပိုင္းပိုင္းျဖစ္ေအာင္ ထပ္မံခြဲျခား၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ ဤသို႔ ထပ္မံခြဲျခားထားျခင္း ခံခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္လည္း လူနည္းစုကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားမွာ ပို၍ လူနည္းစုဘဝ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကကာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးတို႔တြင္ ပို၍ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္ခဲ့ၾကရၿပီး ပို
၍ပင္ နစ္နာဆံုး႐ႈံးခဲ့ၾကရေလသည္။ ထိုအၾကားတြင္ပင္ စစ္႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ၾကေသာ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားအေပၚ အျပစ္ ေပးသည့္အေနျဖင့္ ေဒသအတြင္းရွိ တမူး-ကေလးလမ္း၊ တမူး-တံုဟဲလမ္း၊ တမူး-အင္ဖာလမ္း မ်ားအျပင္ အင္ဖာကို ဗဟိုျပဳ၍ ခ်ဴရာက်န္ပူ၊ အုပ္ခြန္၊ တမင္ေလာင္၊ ဆယ္နာပတီ စေသာ လမ္းမႀကီးမ်ားကို ေဖာက္လုပ္ ေစခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားသည္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔အား အမိေျမမွ တြန္းလွန္တိုက္ထုတ္ရန္ အ ခြင့္ေကာင္းကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ (၁၉၃၉-၁၉၄၅) ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး ျဖစ္ေပၚလာေသာအခါ Pu. PaKang ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဂ်ာပန္တို႔ႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳကာ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔
အား ထပ္မံ၍ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႔ အတူတကြလက္တြဲ၍ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔အား တိုက္
ထုတ္ရန္ႏွင့္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ား ယခင္ပိုင္ဆိုင္ခဲ့ၾကေသာ နယ္ေျမမ်ားကို ျပန္လည္ပိုင္ဆိုင္ေစရမည္ ဟူေသာ သေဘာတူညီမႈမ်ားေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဂ်ာပန္တို႔ႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုဒုတိယ
ကမာၻစစ္ႀကီးတြင္ပင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔ပါဝင္ေသာ မဟာမိတ္တို႔ဘက္မွ စစ္ပြဲကို ေအာင္ႏိုင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈရည္မွန္းခ်က္သည္လည္း ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးႏွင့္အတူ ေမွးမိွန္ ကြယ္ေျပာက္ ခဲ့ရေလသည္။ ကမၻာ့စစ္ပြဲႀကီး ႏွစ္ခုအတြင္း ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားမွ ဆင္ႏြဲခဲ့ေသာ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးသမိုင္းတြင္ ေဖ်ာက္ဖ်က္ေမ့ေပ်ာက္ျခင္း ခံခဲ့ရ
ေသာ္လည္း အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးသမိုင္းတြင္ ကူကီးလူမ်ဳိးတို႔၏ အခန္း က႑အား ထင္ရွားစြာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရွိရေပသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ကမၻာ့အႀကီးဆံုးစစ္ပြဲမ်ားျဖစ္ေသာ ပထမကမာၻစစ္ႏွင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္မ်ားတြင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤ
လိပ္အစိုးရအား ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကေသာ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားအေပၚတြင္ အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ နားလည္ ရန္မႀကိဳးစားဘဲ ရန္သူသဖြယ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း သမိုင္းစဥ္တေလွ်ာက္လံုး ကူကီးဘိုး ဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားျဖစ္ေသာ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားကို
ပိုင္ရွင္ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဆႏၵမပါဘဲ လြတ္လပ္ေသာ
အႏိၵယႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၏ ေဝစုအစိတ္အပိုင္းမ်ားအျဖစ္ ခြဲေဝး၍ သြတ္သြင္းေပးအပ္ခဲ့သည္။ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားအား အိႏိၵယႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၏ ေဝစုအစိတ္အပိုင္းမ်ား အျဖစ္ ပါဝင္ရန္ နယ္စပ္ေဒသမ်ား၏ သေဘာထားကို ေမးျမန္းစံုစမ္းေသာ အစည္းအေဝးမ်ား၌ ကူကီးလူမ်ိဳး မ်ားကို ပါဝင္ကိုယ္စားျပဳေစခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း လြတ္လပ္ေရး အႀကိဳကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ သက္ဆိုင္
ေသာ နယ္စပ္ေဒသမ်ား၏ သေဘာထားကို ေမးျမန္းစံုစမ္းေသာ ေမႃမို႔စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္တြင္ အထက္ပိုင္း
ကူကီးနယ္ေျမမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳေသာ Pu. SomThong, Pu. NgamJam, Pu. JaVumMi တို႔သည္၎၊ ေအာက္ပိုင္း ကူကီးနယ္ေျမမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳေသာ Pu.LetSo, Pu. OnKhoMang, Pu. NgamKhoThan တို႔သည္၎ အသီးသီးပါဝင္ တက္ေရာက္ကာ ျမန္မာျပည္မႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ လြတ္လပ္ေရးအရယူရန္ ဆံုး ျဖတ္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ Pu. SomThong ဦးေဆာင္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ျမန္မာျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ပူးေပါင္းရန္၊ တိုင္း ျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္သို႔ ကိယ ု ္စားလွယ္မ်ား ေစလႊတ္ရန္၊ အျခားလူမ်ိဳးစုငယ္တို႔ ကဲ့သို႔ပင္ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိရန္၊
ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ လမ္းပမ္းဆက္သြယ္ေရးတို႔ကို အလွ်င္အျမန္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ အျပင္ ၿဗိတိသ်ွ အစိုးရမွ ဤလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ရရွိေစရန္အတြက္ ႀကီးၾကပ္ကြတ္ကဲသူအျဖစ္ တာဝန္ယူၿပီး အသိ သက္ေသအျဖစ္ လက္မွတ္ထိုးရန္တို႔ ပါဝင္ေသာ စာတမ္းကို ေမႃမို႔စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္တြင္ တင္သြင္းခဲ့ၾက
သည္။ အစည္းအေဝးမ်ား၌ပင္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ လူမ်ိဳးအလိုက္ကိုယ္စားျပဳ၍ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခြင့္ မရွိဘဲ နယ္ေျမေဒသမ်ားကိုသာ ကိုယ္စားျပဳေဆြးေႏြးခဲ့ၾကရေသာေၾကာင့္ ကူကီးကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ မိမိ တို႔အမ်ိဳးသားေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ အျခားတဖက္တြင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ ကမၻာ့စစ္ပြဲႀကီး ႏွစ္ခုအတြင္း မိမိတို႔အဂၤလိပ္အစိုးရအား ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကေသာ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားအား လက္စားေခ်တံု႔ျပန္ေသာ အေနျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အ
စိုးရသည္ လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳကာလမ်ား၌ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုတို႔၏ ဘဝလံု
ျခံဳမႈကို အာမခံခ်က္ရရွိေစမည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လံုညီလာခံႏွင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ Sillong Accord တို႔တြင္မူ ပါဝင္ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ မေပးဘဲ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္
မ်ားသည္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ အမ်ိဳးသားရပိုင္ခြင့္မ်ားအား ပိုမိုဆံုး႐ံႈးေစခဲ့ၿပီး ယေန႔ထက္တိုင္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ား အတြက္ ခါးသီးေသာ လူမႈအနိ႒ာရံုမ်ားကိုသာ ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႔ ေနေစခဲ့သည္။ ထိုအေျခအေနမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနၾကရသည့္တိုင္ေအာင္ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားသည္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္လက္ ေအာက္မွ အျမန္ဆံုးလြတ္ေျမာက္လိုမႈကိုသာ ေရွ့တန္းတင္ခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္လည္း ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးေခါင္း ေဆာင္မ်ား၏ လုပ္ရပ္မွန္သမွ်ကို ယံုၾကည္စြာေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။
ဤသို႔ျဖင့္ လြတ္လပ္ေသာ အိႏိၵယႏွင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားအျဖစ္ပါဝင္ေသာ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားႏွင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေဒသ တိုင္းတြင္ လူနည္းစုအျဖစ္သို႔ က်ေရာက္ခဲ့ၾကရသည့္အျပင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကိုလိုနီဘဝထက္ပင္ ပို၍ လြတ္
လပ္မႈအႏွစ္သာရမ်ား ကင္းမဲ့ဆိတ္သုန္းေနခဲ့ရသည္ကို ယေန႔အထိ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အေျခအေနမ်ား အရ ေတြ႔ရွိႏိုင္ေပသည္။
♦ ျမန္မာႏိင ု င ္ အ ံ တြငး္ သြတသ ္ င ြ း္ ျခင္းခံခရ ဲ့ ေသာ ကူကးီ ေျမႏွင့္ ကူကးီ လူမ်ိဳးတိ၏ ု႔ အေျခအေနမ်ား♦
ဖ၊ဆ၊ပ၊လ ေခတ္ ကူကးီ လူမ်ိဳးမ်ား၏ အေျခအေန။
။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး (ဖ၊ဆ၊ပ၊လ) အစိုးရ
ေခတ္တြင္ လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳကာလ ေမႃမို႔စံုစမ္းေရး၌ ကူကီးကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ (ဖ၊ဆ။ပ၊လ) ေခါင္း ေဆာင္မ်ား၏ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို လံုးဝ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းပင္ မရွိခဲ့ေခ်။
ပို၍ ဆိုးရြားသည္မွာ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္မ်ားကို ရုတ္သိမ္းပစ္ခဲ့ျခင္းႏွင့္ ကူကီးလူမ်ိဳး
မ်ား၏ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈအရ ေခတ္အဆက္ဆက္ က်င့္သံုးလာခဲ့ၾကသည့္ Haosa ေဟြာင္ဆာ(ေစာ္ဘြား) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၾကျခင္းသည္ (ဖ၊ဆ၊ပ၊လ) အစိုးရခတ္အတြင္း ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အ လြန္ႀကီးမားလွေသာ ဆံုး႐ံႈးမႈႀကီးတရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔၏ Haosa ေဟြာင္ဆာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ျခင္းသည္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ စည္းလံုးညီညြတ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ဦးေဆာင္မႈေပးႏိုင္သည့္ ေခါင္းေဆာင္မႈစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအတြင္း စည္းလံုးညီ
ညႊတ္ေသာ ဦးေဆာင္မႈကို ေပးႏိုင္သည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကင္းမဲ့ခဲ့သည္ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊လူမႈေရး တို႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလလႊင့္ေနာက္က်ခဲ့ၾကရသည္။
ဦးႏု၏ (ဖ၊ဆ၊ပ၊လ) အစိုးရခတ္တြင္ ကူကီးနယ္ေျမေဒသမ်ားအတြင္း ဗမာျပည္မမွ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားကို ျပည္
ေတာ္သာစီမံကိန္းအမည္ျဖင့္ စတင္အေျခခ်ေနထိုင္ေစခဲ့သည့္အျပင္ ကူကီးနယ္ေျမေဒသမ်ားတေလွ်ာက္လံုး တြင္ ဗုဒၶဘာသာဘုရားေစတီမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးမ်ားကို ေစလႊတ္ကာ သာသနာ ျပဳေစျခင္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာကို အေျခခ်ေစျခင္းအားျဖင့္ ကူ
ကီးနယ္ေျမေဒသမ်ားအတြင္းတြင္ မဟာလူမ်ိဳးႀကီးဝါဒကို စတင္ခဲ့သည္။
ဦးႏု၏ (ဖ၊ဆ၊ပ၊လ) အစိုးရေခတ္တြင္ ကူကီးတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဘဝအာမခံခ်က္ မရရွိၾကသည့္အ
ျပင္၊ လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳကာလက ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ေပးထားခဲ့ေသာ ကတိမ်ားကိုပင္ ခ်ိဳးေဖာက္၍ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားခဲ့ၾကေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
ေတာ္လန ွ ေ ္ ရးေကာင္စီအစိးု ရေခတ္ႏင ွ ့္ မ၊ဆ၊လ အစိုးရေခတ္ ကူကးီ လူမ်ိဳးမ်ား၏ အေျခအေန။
။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္
ေနဝင္း၏ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရလက္ထက္တြင္ ခ်င္းလူမ်ိဳးေခါင္းေဆာင္ ဒုဗိုလ္မႉးႀကီးဗန္ကူလ္၏ သ ေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဌာေနတိုင္းရင္း
သားကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအား မတရားအျပစ္ရွာကာ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ (၁၈) ရက္ေန႔တြင္ ခါေတာ္မီစစ္ ဆင္ေရးျဖင့္ ကူကီးျပည္သူ (၂၀,၀၀၀) ေက်ာ္ကို ၎တို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမွ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခဲ့ၾကျခင္း ျဖင့္ အမ်ိဳးသားလကၡဏာရပ္မ်ား လံုးဝကင္းမဲ့ေစသည့္ အျပဳအမူမ်ားကုိ ကူကီးတိုင္းရင္းသားမ်ားအေပၚ က်ဴး
လြန္ခဲ့ၾကသည္။ ခါေတာ္မီစစ္ဆင္ေရးတြင္ ကူကီးရြာေပါင္း (၄၀) ေက်ာ္အား ရြာလံုးကၽြတ္မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ကူကီးရြာ (၁၅) ရြာခန္႔ကို အတင္းအဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းေစျခင္း၊ လယ္ယာေျမေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဆန္စပါး၊ ကၽြဲႏြားအစ
ရွိေသာ အိမ္ေမြးတိရိစာၦန္မ်ားႏွင့္ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂပစၥည္းမ်ားစြာကိုပါ မတရားအတင္း သိမ္းပိုက္ခဲ့ၾက သည္။
ကူကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္းတြင္ ဗမာရြာသစ္မ်ားကို တည္ေထာင္ၿပီး ျပည္ႏွင္ဒဏ္ခံရေသာ ကူကီးလူ
မ်ိဳးမ်ား၏ အိုးအိမ္လယ္ယာေျမမ်ား၊ ကၽြဲႏြားမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေစရန္ႏွင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားကို ဝါးမ်ိဳးရန္အတြက္ ဗ
မာျပည္မရွိ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ေနေသာ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားကို ကူကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္အေျခခ်ေစ သည့္ မဟာစီမံကိန္းမ်ားကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ၾကသည္။
ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရသည္
ျပည္သူ႔လုပ္အားေနရာခ်ထားေရးစခန္း(ပ၊လ၊န)မ်ားကို ကူကီးေဒသတြင္ ဖြင့္လွစ္ကာ ထိုစီမံကိန္းမ်ား ေအာင္ ျမင္ေစရန္ႏွင့္ ကူကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္း ဝင္ေရာက္အေျခခ်ေနထိုင္ေသာ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ၿမိဳ႕သစ္
အမည္ရွိေသာ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ကိုပါ တည္ေထာင္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ေရမီး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးက႑တို႔အျပင္ လယ္ယာေျမမ်ား၊ အိုးအိမ္မ်ားႏွင့္ ကၽြဲႏြားအိမ္ေမြးတိရိစာၦန္မ်ားကိုပါ စီမံေဆာင္
ရြက္ေပးျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ကူကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္းတြင္ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားမွာ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း အစုလိုက္အျပံဳ လိုက္ ေရြ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႔ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ား ပိုမိုမ်ားျပားလာသည္ႏွင့္အမွ် ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား၊ ဗမာစကားမ်ားႏွင့္အတူ ဗမာလူမ်ိဳးႀကီးဝါဒပါ ပိုမိုလႊမ္းမိုးလာခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရႏွင့္ မ၊ဆ၊လ အစိုးရလက္ထက္တြင္ ကူကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္းရွိ ကူကီး ရြာမ်ား၏ အမည္မ်ားကို မွတ္မိရန္ ခဲယဥ္းသည္ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ဗမာအမည္မ်ားကို အစားထိုး
ၿပီး အတင္းအက်ပ္ မွည့္ေခၚေစခဲ့သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ Valpabung ကို ေခ်ာက္နက္ႀကီး၊ Lallim ကို ႏွံမြန္း တား၊ Joumun ကို ဘုကၠန္၊ Twisaa ကို ကံမၼႀကီး၊ Twi-khal ကို ကၽြန္းေတာေရရွင္၊ Teijang ကို ကၽြန္းပင္
သာ၊ Khengjang ကို ေကြ႔ႀကီး၊ Haipijang ကို ေရနန္း၊ Jangngouphai ကို ေရေအး၊ Munnomjang ကို ကု လားကုန္း စသည္ျဖင့္ ကူကီးရြာေပါင္း (၁၀၀) ေက်ာ္ကို ကူကီးအမည္မွ ဗမာအမည္မ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲမွည့္ ေခၚေစျခင္းျဖင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ တိုက္ရိုက္ေစာ္ကားခဲ့ၾကသည္။
မ၊ဆ၊လ အစိုးရေခတ္တေလွ်ာက္လံုးတြင္ အာဏာပိုင္တို႔သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏ ဗဟိုေဒသမ်ားအျဖစ္ ကူ
ကီးနယ္ေျမေဒသအတြင္းရွိ ဗမာရြာမ်ားကိုသာ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ခဲ့ၾကျခင္း၊ ကူကီးရြာမ်ားအၾကား ကြက္က်ား
တည္ရွိေသာ ဗမာရြာသစ္မ်ားကို အုပ္စုေကာင္စီရံုး၊ အုပ္စုတရားရံုး ရံုးစိုက္ရာေနရာမ်ားအျဖစ္၎ ေရြးခ်ယ္
သတ္မွတ္ခဲ့ၾကျခင္း၊ ပညာေရးႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားကို ဗမာရြာမ်ားတြင္ အဓိကေရြးခ်ယ္ ထားရွိျခင္း၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာၿမိဳ႕နယ္ေဆးရံုမ်ား၊ တိုက္နယ္ေဆးရံုမ်ား၊ ေက်းလက္ေဆးေပး
ခန္းမ်ားကို ဗမာရြာမ်ားတြင္သာ အဓိကေရြးခ်ယ္ထားရွိျခင္းတို႔ျဖင့္ လူမ်ိဳးေရးဘက္လိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ကို က်င့္သံုးကာ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ား၏ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ျခယ္လွယ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖစ္ရန္ စနစ္တက် အကြက္ ခ် စီမံခဲ့ၾကသည္။
မ၊ဆ၊လ ေခတ္တြင္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ လယ္ယာေျမမ်ားႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈအမ်ားအျပားကို ျပည္သူပိုင္အျဖစ္
သိမ္းပိုက္ျခင္း၊ လယ္ယာေျမလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အဓိကအားထား၍ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းရေသာ ျပည္သူ မ်ား၏ လယ္ယာထြက္သီးႏွံ႔မ်ားကို လြတ္လပ္စြာေရာင္းခ်ခြင့္ မျပဳျခင္း၊ လူႀကီးတစ္ဦးလွ်င္ စပါးတင္း (၂၀) ႏွင့္ ကေလးမ်ားအတြက္ စပါး(၁၀) တင္းႏႈန္းျဖင့္ သတ္မွတ္ကာ ပိုလွ်ံေသာ စပါးမ်ားကို အစိုရအဝယ္ဒိုင္မ်ားတြင္ ျပင္ပေပါက္ေစ်းထက္ (၆) ဆမွ်ေလွ်ာ့နည္းေသာ အဖိုးေငြျဖင့္ မတရားဝယ္ယူသိမ္းပိုက္ခဲ့ျခင္း အစရွိေသာ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ လယ္ယာေျမႏွင့္ လုပ္အားအေပၚ ဂုတ္ေသြးစုပ္ခ်ယ္လွယ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ဦး
ေနဝင္း၏ မ၊ဆ၊လ အစိုးရေခတ္တေလွ်ာက္လံုးတြင္ ကူကီးျပည္သူမ်ား၏ စီးပြားေရးအေျခအေနမွာ လြန္စြာ ပင္ ခၽြတ္ျခံဳက်ခဲ့သည္။
(န၊ဝ၊တ) (န၊အ၊ဖ) စစ္အစိုးရေခတ္ ကူကးီ လူမ်ိဳးမ်ား၏ အေျခအေန။
။ (န၊ဝ၊တ) (န၊အ၊ဖ) စစ္အစိုးရသည္
"ေျမမ်ိဳ၍ လူမ်ိဳးမျပဳန္း လူမ်ိဳမွ လူမ်ိဳးျပဳန္းသည္ " ဟူေသာ ဆုိရိုးစကားကို ဆုပ္ကိုင္ရင္း ကူကီးေျမႏွင့္ ကူကီး လူမ်ိဳးမ်ားကို ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားမွ ပိုမိုဝါးမ်ိဳးႏိုင္ရန္အတြက္ လူမ်ိဳးႀကီးဝါဒကို ဆက္လက္၍ အေကာင္အထည္
ေဖာ္လာခဲ့သည္။ (န၊ဝ၊တ) (န၊အ၊ဖ) စစ္အစိုးရလက္ ထက္တြင္ ကူကီးျပည္သူမ်ားကို ပိုမိုဖိႏိွပ္အုပ္ခ်ဳပ္ရန္အ တြက္ နယ္စယ္ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းအမည္ျဖင့္
(၁)။ ကူကီးေဒသတြင္ ဗမာရြာမ်ားကို ဆက္လက္ တည္ေဆာက္လာျခင္း၊ (၂)။ ကူကီးေဒသတြင္ ေနရာအႏွံ႔အျပား၌ ရဲဘက္စခန္းမ်ားကို ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ (၃)။ ကူကီးေဒသတြင္ တပ္စခန္းမ်ားကို ပိုမိုတိုးခ်ဲ႕ေဆာက္လုပ္လာျခင္း၊ (၄)။ ကူကီးေဒသတြင္ လမ္းမ်ားေဖာက္လုပ္ျခင္း၊
(၅)။ ကူကီးေဒသတြင္ ေျမရိုင္းမ်ားကို လယ္ယာေျမမ်ာအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ (၆)။ ကူကီးေဒသတြင္ အစားထိုး သစ္ပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးေစျခင္း၊
(၇)။ ကူကီးေဒသတြင္ အိႏိၵယ ခြဲထြက္သူပုန္အဖြဲ႔မ်ားအား ခိုလံႈတပ္စြဲေစျခင္း၊ (၈)။ ကူကီးေဒသတြင္ ထမံသီေရကာတာစီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊
(၉)။ ကူကီးနယ္ေျမ၏ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ နာဂကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေဒသအျဖစ္ ထည့္သြင္းသတ္မွတ္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
(၁)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ ဗမာရြာမ်ားကို ဆက္လက္ တည္ေဆာက္လာျခင္း။
။ ကူကီးေျမႏွင့္ ကူကီးလူမ်ိဳး
မ်ားကို ဝါးမ်ိဳႏိုင္ရန္အတြက္ ကူကီးဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမအတြင္းတြင္ ဆရာစံ၊ ဗႏၵဳလ၊ ေအာင္ေယ်ဇ၊ သံေယာ
ဇဥ္၊ ရန္ႀကီးေအာင္၊ ရန္မ်ိဳးေအာင္၊ ရန္တို္င္းေအာင္၊ ရန္ၿငိမ္းေအာင္ အစရွိေသာ ဗမာရြာမ်ားကို တည္လာခဲ့ၾက သည္။ ထိုသို႔ ဗမာရြာမ်ားတည္ရာတြင္ ဗမာရြာမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာ အိမ္ေဆာက္ပစၥည္းမ်ားကို ကူကီး လူမ်ိဳးမ်ားအား ခြဲတန္းခ်ေပးကာ စိုက္ထုတ္ေစျခင္း၊ ေထာက္ပံ့ေစျခင္း၊ ဗမာရြာမ်ားအတြက္
ဗမာရြာမ်ားအတြက္ တစ္ႏွစ္စာဖူလံုမည့္ ရိကၡာမ်ားကို
လယ္ယာေျမမ်ားႏွင့္ ကၽြဲႏြားမ်ားကို ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားထံမွ မတရား
သိမ္းယူျခင္း၊ ဗမာရြာမ်ားအတြက္ လိုအပ္သည္မ်ားကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ အတင္းအဓမၼ လုပ္အား ေပးရျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ ၾကရသည္။
ပို၍ဆိုးဝါးသည္မွာ ကူကီးရြားမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျပစ္ကာ ထိုေနရာမ်ားတြင္ ဗမာရြာမ်ားတည္ျခင္း၊ ကူကီးရြာ
မ်ားအၾကား ဗမာရြာမ်ားတည္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ကူကီးရြာျဖစ္ေသာ
Nungkam ရြာရွိ ျပည္သူမ်ားကို အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္၍ ရြာႏွင့္ ရြာရွိ ဘုရားေက်ာင္းကန္မ်ား၊ အိမ္ယာအ
ေဆာက္အဦးမ်ား၊ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂမ်ားအား ေျမထိုးစက္ျဖင့္ ဖ်က္ဆီးပစ္ကာ ဆရာစံအမည္ရွိေသာ ဗမာရြာကို တည္ခဲ့ၾကသည္။ မူလေနထိုင္သူမ်ားျဖစ္ေသာ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားကို ျပန္လည္ေနထိုင္လိုလ်ွ င္ ဗုဒၶ
ဘာသာအျဖစ္ ကူးေျပာင္းမွသာ ေနထိုင္ခြင့္ေပးခဲ့ၾကျခင္းျဖင့္ ဘာသာေရးအရပါ ဝါးမ်ိဳးလႊမ္းမိုးရန္ ျပဳလုပ္စီမံ ခဲ့ၾကသည္။ (၂)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ ေနရာအႏွအ ံ႔ ျပား၌ ရဲဘက္စခန္းမ်ားကို ေဆာက္လပ ု ျ္ ခင္း။
။ စစ္အစိုးရလက္ထက္
တြင္ ကူကီးျပည္သူမ်ားကို ဒုကၡေရာက္ရွိေစသည့္ အျခားစီမံကိန္းတခုမွာ ကူကီးေဒသအတြင္းရွိ သနန္၊ ၿမိဳ႕ သစ္၊ ဗႏၵဳလ၊ ေအာင္ေယ်ဇ၊ ဝက္႐ႈ၊ ထင္းဇင္ႏွင့္ ရာဇၿဂိဳလ္တို႔တြင္ ဘဝသစ္စခန္းဟု ေခၚဆိုေသာ ရဲဘက္အ
က်ဥ္းစခန္းမ်ားကို ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ကူကီးျပည္သူမ်ားအား ထိုရဲဘက္အက်ဥ္းစခန္းမ်ားမွ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္အတူ ေျမရိုင္းမ်ားကို လယ္ယာေျမမ်ာအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ေစျခင္း၊ ျပဳန္းတီးေနေသာ သစ္
ေတာမ်ားတြင္ အစားထိုးသစ္ပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးရန္ လုပ္အားေပးအျဖစ္ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစျခင္းမ်ားကို လုပ္ ေဆာင္ေစခဲ့ၾကသည္။
ရာဇဝတ္မႈျဖင့္ ရဲဘက္အက်ဥ္းစခန္းသို႔ ေရာက္ရွိလာေသာ ရဲဘက္အက်ဥ္းသားမ်ားကို သက္တမ္းေစ့
ေသာအခါ ကူကီးေဒသအတြင္း အေျခခ်ေနထိုင္ေစျခင္း၊ ထိုရဲဘက္အက်ဥ္းသားေဟာင္းမ်ား အေျခခ်ေနထိုင္ ႏိုင္ရန္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားထံမွ မတရားသိမ္းယူေသာ လယ္ယာေျမမ်ားႏွင့္ ကၽြဲႏြားမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေစျခင္း၊ သံ
ေယာဇဥ္ အမည္ရေသာ ရြာကိုတည္ေပးျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္၍ ပစၥဳပန္ႏွင့္ အနာဂါတ္တြင္ မလိလ ု ားအပ္ေသာ ျပႆနာမ်ားေပၚေပါက္ကာ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ဒုကၡမ်ားေရာက္ေစရန္ စီမံေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။
(၃)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ တပ္စခန္းမ်ားကို ပိမ ု တ ို ိုးခ်ဲ႕ေဆာက္လပ ု လ ္ ာျခင္း။
။ စစ္အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္
တြင္ ကူကီးနယ္ေျမအတြင္းရွိ တမူး၊ ခမ္းပတ္၊ ဘုကၠန္၊ ဝိသုတ္၊ ကြန္းေတာင္း၊ ဆရာစံ၊ မင္းသာ၊ ၿမိဳ႕သစ္၊
မြလ္ေႏြးလ္၊ ေအာင္ေဇယ် စသည္တို႔အျပင္ အထက္ခ်င္းတြင္းျမစ္ရိုးတေလွ်ာက္၌ ထမံသီအထိ တပ္စခန္း
မ်ားကို ပိုမိုတိုးခ်ဲ႕တည္ေဆာက္လာခဲ့ျခင္းျဖင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအား ပိုမိုဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ေစခဲ့သည္။ ထိုတပ္
စခန္းမ်ား တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအား လုပ္အားေပးအျဖစ္ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစျခင္း၊ ေငြ အားစိုက္ထုတ္ေစျခင္းမ်ားအျပင္ ၎တပ္စခန္းမ်ား၏ စားဝတ္ေနေရးကိစၥရပ္မ်ားကိုပါ တာဝန္ယူရျခင္းမ်ား ေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘဝမွာ ပို၍ပင္ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းလာခဲ့ၾကရသည္။
ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ စစ္အစိုးရ၏ စစ္တပ္မ်ားျဖစ္ေသာ ခလရ (၈၉)၊ (၂၂၈)၊ (၅၂) တို႔အျပင္ စစ္
ေထာက္လွန္ေရး (၁၇) ႏွင့္ အျခားေသာ ဌာနေပါင္းစံုတို႔၏ မတရားဆက္ေၾကးေကာက္ခံျခင္း၊ ေႏွာက္ယွက္ ျခင္း၊ ဖိႏိွပ္ညႇင္းဆဲ အႏိုင္က်င့္ျခင္း၊ လုပ္အားေပးအျဖစ္ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစျခင္း၊ ေပၚတာဆြဲျခင္း၊ ရိုက္ႏွက္
ၿခိမ္းေျခာက္ အက်ပ္ကိုင္ျခင္းမ်ားကို ကူကီးျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ခံစားၾကရကာ ဘဝလံုျခံဳေရး မွာလည္း ပို၍ပင္ ကင္းမဲ့လာခဲ့ၾကရသည္။ (၄)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ လမ္းမ်ားေဖာက္လပ ု ျ္ ခင္း။
။ စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္ ဆက္သြယ္မႈလြယ္ကူေစရန္
ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ေဒသအႏွံ႔အျပား၌ လမ္းေဖာက္လုပ္ျခင္းႏွင့္ တံတားမ်ားတည္ေဆာက္ျခင္း စ ေသာ စီမံကိန္းမ်ားကို ေဆာက္ရြက္ကာ၊ ထိုစီမံကိန္းမ်ား ေအာင္ျမင္ရန္အတြက္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအား မတ
ရား အတင္းအဓမၼလုပ္အားေပး ေစခိုင္းခဲ့ၾကသည့္အျပင္ ေငြအား၊ ကၽြဲႏြားလွည္း စသည္တို႔ကိုလည္း အခ ေၾကးေငြမေပးဘဲ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ စိုကထ ္ ုတ္ေစခဲ့ၾကသည္။
စစ္အစိုးရေခတ္တြင္ ကူကီးျပည္သူမ်ားကို ေဖာက္လုပ္ေစခိုင္းခဲ့ၾကသည့္ လမ္းမ်ားမွာ သနန္ -တံုဟဲလမ္း၊
ထမံသီ-ခႏီၱးလမ္း၊ ထမံသီ-ေလရွီးလမ္း၊ ဖိုင္လင္း-မြလ္ေႏြးလမ္းမ်ားႏွင့္ ထိုလမ္းတေလွ်ာက္ရွိ တံတားမ်ားအ ျပင္ ေဒသအတြင္းရွိ တမူးေမာ္လိုက္လမ္း၊ ကၽြန္းေတာေရရွင္မွ ဖိုင္လင္းအထိလမ္းမ်ားအျပင္ တမူးမွ ကေလး၊ ကေလးဝၿမိဳ႕အထိ လမ္းမ်ားကို ေဖာက္လုပ္ေစခိုင္းခဲ့ၾကသည္။
(၅)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ ေျမရိင ု ္းမ်ားကို လယ္ယာေျမမ်ာအျဖစ္ ေဖာ္ထတ ု ျ္ ခင္း။
။ စစ္အစိုးရသည္ ၎တို႔၏
ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားႏွင့္ ၎တို႔တည္ခဲ့ေသာ ဗမာရြာသစ္မ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ ကီးျပည္သူမ်ားအား အ
တင္းအဓမၼလုပ္အားေပးေစခိုင္းကာ ေဒသအတြင္းရွိ ေျမရိုင္းသစ္ေတာမ်ားကို ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းေစၿပီး ထိုေန ရာေျမမ်ားကို လယ္ယာေျမမ်ားအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ေစခဲ့သည္။
စစ္အစိုးရ၏ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ေျမရိုင္းသစ္ေတာမ်ားကို ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းရာမွ ရရွိလာ
ေသာ အဖိုးတန္သစ္မ်ားကို ခိုးထုတ္ေရာင္းခ်၍ ကိုယ္က်ိဳးရွာခဲ့ၾကသည္။ ထိုမွ်မကဘဲ လယ္ယာေျမမ်ားအျဖစ္
ေဖာ္ထုတ္ရရွိလာ လယ္ယာေျမမ်ားကို ဗမာရြာသစ္မ်ားရွိ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေစျခင္း၊ အခ်ိဳ႕ကို အိႏိၵယ ခြဲထြက္သူပုန္အဖြဲ႔မ်ားထံ ေရာင္းခ်ပိုင္ဆိုင္ေစျခင္းမ်ားကိုပင္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ (၆)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ အစားထိးု သစ္ပင္မ်ားကို စိက ု ပ ္ ်ိဳးေစျခင္း။
။ စစ္အစိုးရသည္ ကူကီးေဒသအတြင္းရွိ
သစ္ေတာမ်ားမွ အဖိုတန္သစ္မ်ားကို အစီးအတားမရွိထုတ္ယူျခင္း၊ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ အိႏိၵယႏိုင္ငံသို႔
ခိုးထုတ္ေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေဒသအတြင္းရွိ သစ္စက္ပိုင္ရွင္မ်ားႏွင့္ သစ္ကုန္သည္မ်ားထံ တရားမဝင္ေရာင္းခ်ျခင္း မ်ားကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကရာ ကူကီးေဒသရွိ သစ္ေတာမ်ားမွာ ျပဳန္းတီးခဲ့ရသည္။
ထိုျပဳန္းတီးခဲ့ေသာ သစ္ေတာမ်ားတြင္ အစားထိုးသစ္ပင္မ်ားစိုက္ပ်ိဳးရန္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္
ထိန္းသိမ္းေရးအဖြ႔ဲ၏ ေငြေၾကးအကူအညီျဖင့္ စီမံကိန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း၊ ထိုစီမံကိန္းမ်ား
ကို လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ကူကီးျပည္သူမ်ားအား အတင္းအဓမၼလုပ္အားေပးေစခိုင္း၍ စိုက္ ပ်ိဳးေစခဲ့ၾကသည္။
(၇)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ အိႏယ ၵိ ခြထ ဲ က ြ သ ္ ပ ူ ုန္အဖြဲ႔မ်ားအား ခိလ ု တ ံႈ ပ္စြဲေစျခင္း။
။ ျမန္မာ န၊ဝ၊တ/ န၊အ၊ဖ စစ္
အစိုးရသည္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘဝလံုျခံဳမႈ ပိုမိုကင္းမဲ့ေစရန္ႏွင့္ ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးေရာက္ရွိေစရန္အတြက္
အႏိၵယခြဲထြက္ေရးသူပုန္အဖြဲ႔မ်ားျဖစ္ေသာ UNLF, PLA, PREPAK, KCP, KYKL, MPLF အစရွိေသာ သူပုန္အ ဖြဲ႔မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားတြင္ အေျခစိုက္၍ လႈပ္ရွားေစခဲ့သည္။ ျမန္မာစစ္တပ္ႏွင့္
အႏိၵယခြဲထြက္ေရးသူပုန္အဖြဲ႔မ်ားသည္ ေဒသအတြင္းရွိ ျပည္သူမ်ားအား ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ မ
တရားဆက္ေၾကးေကာက္ခံျခင္း၊ ေပၚတာဆြဲျခင္း၊ မုဒိန္းက်င့္ျခင္း၊ ရိုက္ႏွက္ၿခိမ္းေျခာက္အက်ပ္ကိုင္ျခင္းမ်ား ကို အျမဲပင္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ျပည္သူမ်ားေန႔စဥ္အသံုးျပဳသြားလာေနေသာ ေနရာမ်ားတြင္ မိုင္းေထာင္ျခင္း၊ ဗံုးေဖာက္ခြဲျခင္း၊ လူေနရပ္ကြက္မ်ားအတြင္း အေရအတြက္ ေထာင္ေသာင္းခ်ီ၍ရွိေသာ လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ားကို သို ဝွက္ထားရာမွ မၾကာခဏ ေပါက္ကြဲမႈမ်ား ျဖစ္ပြားေစျခင္း၊ ေငြစကၠဴအတုမ်ားျပဳလုပ္ျခင္း၊ လက္နက္ႏွင့္ မူးယစ္
ေဆးဝါးအေရာင္းအဝယ္လုပ္ငန္းမ်ားကို အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ကိုင္ၾကျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ေဒသအတြင္း ေနထိုင္ ၾကေသာ ျပည္သူမ်ား၏ ဘဝလံုျခံဳမႈကို ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ၿခိမ္းေျခာက္လွ်က္ရွိေနသည္။
ပို၍ ဆိုးရြားသည္မွာ ျမန္မာစစ္တပ္၏ ပံ့ပိုးကူညီမႈမ်ားျဖင့္ အိႏိၵယခြဲထြက္ေရး ကသဲသူပုန္အဖြဲ႔မ်ားသည္
ကူကီးရပ္ရြာမ်ားအတြင္းတြင္၎၊ ကူကီးရပ္ရြာမ်ားကို ေနာက္ခံထားရွိ၍၎ အိႏိၵယစစ္တပ္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ ကူကီး အမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ တိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားရန္ စနစ္တက် ဖန္တီးလုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ျမန္မာစစ္တပ္ႏွင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရမွ ႏုိင္ငံေရးျခံစည္းရိုးအျဖစ္ထားရွိေသာ အိႏိၵယခြဲထြက္ေရးသူပုန္ အဖြဲ႔မ်ား၏ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားႏွင့္ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္သတ္ျဖတ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသတြင္းရွိ ျပည္သူလထ ူ ု၏ ဘ ဝလံုျခံဳမႈမွာ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ပို၍ပင္ ဆိတ္သုဥ္းကင္းမဲ့လာခဲ့ရသည္။
(၈)။ ကူကးီ ေဒသတြင္ ထမံသေ ီ ရကာတာစီမက ံ န ိ း္ ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း။
။ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာစစ္
အစိုးရတို႔သည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား မီဂါဝပ္ (၁,၂၀၀) ထုတ္လုပ္မည့္ ထမံသီေရကာတာစီမံကိန္းကို အေကာင္ အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၂၀၀၄ ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ႏွစ္နိုင္ငံနားလည္မႈ စာခြ်န္လႊာကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။
ဤထမံသီေရကာတာစီမံကိန္းအား အကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ျခင္းေၾကာင့္ ကူကီးေက်းရြာ (၃၅) ရြာ
အပါအဝင္ ျပည္သူေပါင္း (၄၅,၀၀၀)ေက်ာ္ ေနထိုင္ေနေသာ ေက်းရြာေပါင္း (၅၂) ရြာခန္႔မွာ ေရလႊမ္းမိုးကာ လယ္ယာေျမဧက ေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္အတူ အိုးအိမ္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာကိုပါ လက္လြတ္ဆံုး႐ႈံးရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္၊ သစ္ေတာႀကီးမ်ားႏွင့္ ၎သစ္ေတာမ်ားကို မွီတင္းေနထိုင္ ၾကသည့္ ေတာရိုင္းတိရစာၦန္မ်ားကိုပါ မ်ားစြာထိခိုက္ပ်က္စီးေစမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ထမံသီေရ
ကာတာစီမံကိန္းကို ရပ္တန္႔ဖ်က္သိမ္းရန္အတြက္ ျပည္တြင္းျပည္ပရွိ ကူကီးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ား သည္ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရတို႔အား ေထာက္ျပကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရတို႔သည္ ျပည္သူလူထု၏ ေထာက္ျပကန္႔ကြက္မႈမ်ားကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈ၍ ထမံသီ
ေရကာတာစီမံကိန္းအား ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ Leivomjang ရြာႏွင့္ တဇုန္းရြာရွိ ျပည္ သူမ်ားကို အတင္းအဓမၼေျပာင္းေ႐ႊ႕ေစခဲ့သည္။ အိုးအိမ္၊ လယ္ယာေျမမ်ားစြာ လက္လြတ္ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရသည့္ ၎
ေက်းရြာ (၂) ရြာမွ ရြာသူရြာသား (၃,၀၀၀) ေက်ာ္မွာ တစ္အိမ္ေထာင္လွ်င္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြ ၅,၀၀၀ က်ပ္သာရ ရွိခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အျခားေနရာမ်ားသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ခြင့္ မရရွိၾကဘဲ မိုင္ (၄၀) ေက်ာ္ကြာေဝးေသာ ေရႊျပည္ေအး ေျပာင္းေရႊ႕ေရးခြင္၌သာ အတင္းအဓမၼေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနထိုင္ေစျခင္းကို ခံခဲ့ၾကရသည္။
(၉)။ ကူကးီ နယ္ေျမ၏ အစိတအ ္ ပိင ု း္ အခ်ိဳ႕ကို ၂၀၀၈ ဖြစ ဲ႔ ည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ နာဂကိယ ု ပ ္ ိုငအ ္ ပ ု ခ ္ ်ဳပ္ခြငရ ့္ ေဒသအျဖစ္ ထည္သ ့ င ြ ္းသတ္မတ ွ ျ္ ခင္း။
။ Anglo-Kuki War ( ၁၉၁၇-၁၉) အဂၤလိပ္-ကူကီးစစ္ပြဲအၿပီး ျမန္
မာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမအတြင္း သြတ္သြင္းျခင္းခံခဲ့ရသည့္ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားအနက္ အထက္ပိုင္းေဒသရွိ Jou Jang Haosa ေဟြာင္ဆာ ပိုင္ျဖစ္ေသာ ရြာေပါင္း (၃၀) ခန္႔အပါအဝင္ နာဂေတာင္တန္းႏွင့္ ဟုမၼလင္းၿမိဳ႕နယ္ တို႔ကို ခႏီးၱခရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမမ်ား အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။
Jou Jang Haosa ေဟြာင္ဆာ၏ ပိုင္နက္နယ္ေျမမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေလရွီးၿမိဳ႕နယ္ကို စစ္အစိုးရ လက္ထက္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ နာဂကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသအျဖစ္ ထည့္သြင္းသတ္မွတ္ ျခင္းသည္ ကူကီးလူမ်ိဳးအတြက္အမ်ိဳးသားေရးအရ ႀကီးမားလွေသာ ဆံုး႐ႈံးမႈႀကီးပင္ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ နယ္
ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္မွ ယေန႔ေခတ္တိုင္ေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဆက္ဆက္တို႔မွ ကူကီးလူမ်ဳိးမ်ား၏ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ ၿပိဳကြဲရန္ႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးလကၡဏာရပ္မ်ား ပေပ်ာက္တိမ္ေကာေစရန္အတြက္ ကူကီး ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားကို အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာ အပိုင္းပိုင္းျဖစ္ေအာင္ ခြဲျခား၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔
ထပ္မံခြဲျခားထားျခင္း ခံခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္လည္း လူနည္းစုကူကီးလူမ်ဳိးမ်ားမွာ ပို၍ လူနည္းစုဘဝအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကကာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးတို႔တြင္ ပို၍နစ္နာဆံုး႐ႈံးခဲ့ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဆက္ဆက္တို႔၏ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားမႈ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္
ခ်ယ္မႈႏွင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကင္းမဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔၏ ဘဝအေျခအေနမ်ားသည္ လံုျခံဳ မႈ ကင္းမဲ့ခဲ့ၾကရသည့္အျပင္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးတို႔တြင္ ေအာက္က်ေနာက္က်ျဖစ္ေနခဲ့ၾကရသည္။
ထို႔ေၾကာင့္လည္း ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔အေနျဖင့္ မိမိတို႔၏ မူလအမ်ဳိးသားရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုျပန္လည္ ရရွိ
ရန္၊ ကူကီးလူမ်ိဳးတိ၏ ု႔ ဘဝလံုျခံဳမႈကို အာမခံႏိုင္မည့္ ကိုယ္ကံၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌါန္းခြင့္
ရွိေသာ ကူကီးအမ်ိဳးသားျပည္နယ္ ထူေထာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ေတာ္လွန္တိုက္ပြဲဝင္ၾကရန္ သႏၷိ႒ာန္ခ်ခဲ့ၾက သည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ကူကီးအမ်ိဳးသားျပည္နယ္ထူေထာင္ရန္ ကူကီးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ မ်ိဳးခ်စ္လူငယ္မ်ားသည္
(၁၉၈၈) ခုႏွစ္ ေဖဖဝါရီလ (၂၄) ရက္ေန႔တြင္ ကူကီးအမ်ဳိးသား အစည္းအရံုး/ ကူကီးအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္ (KNO/ KNA) ကိုလည္းေကာင္း၊ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာလ (၁၃) ရက္ေန႔တြင္ ကူကီးေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမို
ကရက္တစ္တပ္ဦး (KSDF) ကိုလည္းေကာင္း၊ (၂၀၀၀) ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၁) ရက္ေန႔တြင္ ကူကီးအမ်ိဳးသမီး မ်ားဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အစည္းအရံုး (KWHRO) ကိုလည္းေကာင္း၊ (၂၀၀၄) ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၅) ရက္ေန႔ တြင္ ကူကီးအမ်ိဳးသား ကြန္ဂရက္ (KPC) ကိုလည္းေကာင္း အသီးသီး ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္းတြင္ အရပ္သားအစိုးရ အသြင္ျဖင့္ ေျပာင္းလည္း
အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့ရာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွစၿပီး တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အပစ္အ
ခတ္ရပ္စဲေရးကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ္လည္း ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔ ၏ အမ်ဳိးသားရပိုင္ခြင့္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကိုမူ ျမန္မာအုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရအဆက္ဆက္နည္းတူ လ်စ္လ်ဴ႐ႈျမဲ ပင္ ျဖစ္သည္။ လက္ရွိ ျမန္မာအစိုးရသည္ ကူကီးေဒသတြင္ အိႏိၵယခြဲထြက္သူပုန္အဖြဲ႔မ်ားအား ဆက္လက္၍ ခိုလံႈတပ္စြဲ
ေစသည့္အျပင္ အမ်ားျပည္သူ ေန႔စဥ္အသံုးျပဳသြားလာေနေသာ ေနရာမ်ား၊ လမ္းတံတားမ်ားကို အိႏိၵယခြဲ ထြက္သူပုန္အဖြဲ႔မ်ားမွ မိုင္းေထာင္ဗံုးေဖာက္တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ လူေနရပ္ကြက္မ်ားအတြင္း ေပါက္ကြဲေစႏိုင္ေသာ
လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ား၊ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားကို သိုဝွက္ထားရွိကာ အေရာင္းအဝယ္ျပဳျခင္းႏွင့္ ဆက္ ေၾကးေကာက္ခံျခင္းမ်ားကို ဆက္လက္လုပ္ကိုင္လွ်က္ ရွိေနေသာ္လည္း တစံုတရာ အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္း ပင္ မရွိခဲ့ေခ်။ ပို၍ဆိုးရြားသည္မွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈမ်ားအျပင္ ေငြစကၠဴအတုမ်ား၊ လက္နက္ႏွင့္ မူးယစ္
ေဆးဝါးအေရာင္းအဝယ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေဒသအတြင္းရွိ အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ား၏ ပါဝင္ပတ္သက္ လုပ္ကိုင္မႈ မ်ားပင္ျဖစ္သည္။
♦ အိႏယ ိၵ ႏိင ု င ္ ံအတြငး္ သြတသ ္ ြငး္ ျခင္းခံခရ ဲ့ ေသာ ကူကးီ ေျမႏွင့္ ကူကးီ လူမ်ိဳးတိ၏ ု႔ အေျခအေနမ်ား♦
Anglo-Kuki War (1917-19) အၿပီး အိႏၵိယအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမအတြင္း က်ေရာက္ခဲ့ရေသာ ကူကီးနယ္
ေျမမ်ားသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရရွိေသာအခါတြင္လည္း အိႏၵိယပိုင္းနက္အတြင္း ဆက္လက္၍ သြတ္
သြင္းျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ထိုေဒသမ်ားမွာ မဏိပူရျပည္နယ္ရွိ ေတာင္တန္းေဒသမ်ား၊ အသံျပည္နယ္ရွိ KarbiAnglong ေဒသမ်ား၊ နာဂျပည္နယ္ရွိ Ahthibung, Kanjang ေဒသမ်ားႏွင့္ Tripura ျပည္နယ္၏ အခ်ိဳ႕ေဒသ
အစိတ္အပိုင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ေက်ာ္ကာလမ်ားတြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ေရာက္ရွိသြားသည့္ ကူကီးလူ
မ်ိဳးမ်ားသည္ လြတ္လပ္မည့္ မီဇိုးႏိုင္ငံတြင္ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားအားလံုးပူးေပါင္း ပါဝင္ ႏိုင္ရန္အတြက္ မီဇိုးလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ မဟာမိတ္ျပဳကာ တိက ု ္ပြဲဝင္ခ့ဲၾကသည္။ ထိုမဟာမိတ္အဖြဲ႔ကို မီဇိုးအမ်ိဳးသား
တပ္ဦး(MNF)မွ ဦးေဆာင္ကာ ထိုအဖြဲ႔တြင္ ကူကီးဘက္မွ Pu.LalKhoHen သည္ Sennator အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္ ၎၊ Pu.DemKhoSeh သည္ ဒု-စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္အျဖစ္၎ ဦးေဆာင္ကာ စစ္ေရးအကူအညီမ်ား ရယူရန္ တရုတ္
ျပည္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အျခားထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတြင္ Pu.PaoKhoSei, Pu.TN Haokip, Pu.PumKam တို႔ႏွင့္ ကူကီးေတာ္လွန္ေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္အမ်ားအျပားပါဝင္ခဲ့ၾကၿပီး အသက္၊ေသြး၊ေခၽြး ေျမာက္မ်ားစြာကို ေပးဆပ္ခဲ့ၾကသည္။
သို႔ရာတြင္ (MNF) ကို ဦးေဆာင္သည့္ Laldenga ႏွင့္ မီဇိုအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ေသာ လြတ္လပ္မည့္ မီဇိုးႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးပန္းတိုင္သည္ ေရာက္ရွိႏိုင္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း သိရွိလာ
ေသာအခါ အိႏၵိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ India Gandhi ႏွင့္ အေပးအယူျပဳလုပ္ကာ မီဇိုရမ္းျပည္နယ္ကိုသာ ရယူထူ ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔၏ ကူကီးေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ကူကီးပိုင္နယ္ေျမမ်ားသည္ မဟာ မိတ္တ၏ ို႔ ေတာ္လွန္ေရးကတိသစၥာ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့မႈေၾကာင့္ က်႐ႈံးျခင္းႏွင့္အတူ ခ်န္ရစ္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။
အိႏၵိယႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံႀကီးျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ၎ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္လည္း ထိုက္ ေလ်ာ္ေသာ ဒီမိုကေရစီ၏ အခြင့္အေရးအသီးအပြင့္မ်ားကို ခံစားၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အိႏၵိယႏိုင္ငံအ တြင္းရွိ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ယေန႔တိုင္ မိမိတို႔၏ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမအားလံုးကို စုစည္းၿပီး ျပည္နယ္တစ္ ျပည္နယ္အျဖစ္ မထူေထာင္ႏိုင္ၾကေသးေသာ္လည္း ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးတို႔တြင္ အတင့္အသင့္ တိုးတက္မႈရွိၿပီး ဘာသာေရးတို႔တြင္လည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္မ်ားကို ရရွိၾကေပသည္။ သို႔ေသာ္လည္း
အဂၤလိပ္လက္ထက္မွစ၍ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဆက္ဆက္၏ ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအ တြင္း စည္းလံုးညီညႊတ္မႈမ်ား ၿပိဳကြဲကာ မ်ိဳးႏြယ္စုအခ်င္းခ်င္း ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ားျဖစ္သာ ႐ႈပ္ေထြးေနခဲ့ၾကသည္။
Kuki National Assembly ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသမၼတ Mr.Sanjeeva Reddyႏွင့္ New Delhi ၿမိဳ႕ေတာ္၌ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္တြင္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးကာ ကူကီးျပည္နယ္ထူေထာင္းေရးအတြက္ အေရးဆိုခဲ့ၾက
သည္။ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား ဘိုးဘြားစဥ္ဆက္ ပိုင္ဆိုင္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ကူကီးနယ္ေျမမ်ားအား အုပ္ခ်ဳပ္သူ အိႏၵိယအစိုးရမွ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ကမာၻတည္ သေရြ႕ေမ့ေပ်ာက္မရႏိုင္ေသာ အလြန္ဆိုးရြားလွေသာ လူမႈ႔အနိ႒ာရံုမ်ားကို ေတြ႔ၾကံဳခံစားခဲ့ၾကရသည္။ အိႏၵိယ
ႏိုင္ငံမွ ခြဲထြက္ရန္လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲဝင္ေနေသာ Tangkhul နာဂလူမ်ိဳးသူပုန္ (NSCM-IM) တို႔၏ (၁၉၉၂၉၇) ခုႏွစ္အတြင္း အျပစ္မဲ့ ကူကီးျပည္သူ (၁,၀၀၀) ေက်ာ္ကို ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့မႈမ်ား၊ ကူကီးၿမိဳ႕
ရြာေပါင္း (၃၆၀) ေက်ာ္ကို မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့မႈမ်ား၊ ကူကီးလူမ်ိဳး လူဦးေရ (၅၀,၀၀၀) ေက်ာ္အား စစ္ေဘးဒုကၡ သည္မ်ားအျဖစ္ ေရာက္ရွိေစခဲ့မႈမ်ားအျပင္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးႏွင့္ တစ္မ်ိဳးအၾကား အႀကီးအက်ယ္သတ္ျဖတ္မႈမ်ား
ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ပဠိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္မွာ ယေန႔ထိတိုင္ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို အေၾကာင္းျပဳ၍ နာဂလူမ်ိဳးမ်ား၊ ကသဲလူမ်ိဳးမ်ား၊ အာသံလူမ်ိဳးစုမ်ားႏွင့္
လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္းမ်ား မၾကာခဏျဖစ္ပြားကာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ အလြန္ကင္းမဲ့လွသည္။ ကူကီးလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘိုး ဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားကို ျပန္လည္ရယူပိုင္ဆိုင္ရန္ ကူကီးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ လူငယ္မ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားသည္ ယခုအခ်ိန္တြင္ စိတ္အားထက္တန္စြာျဖင့္ ကူကီးျပည္နယ္ထူေထာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေတာ္ လွန္တိုက္ပြဲဝင္လွ်က္ရွိေနၾကသည္။ တခ်ိန္က ေတာ္လွန္ေရးရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ လက္တြဲမဟာမိတ္ျပဳခဲ့သည့္ မီဇိုးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ မီဇိုးရမ္းျပည္
နယ္ကို ထူေထာင္ၾကကာ ေတာ္လွန္ေရးအသီးအပြင့္မ်ားကို ေဝဆာစြာခံစားေနၾကခ်ိန္တြင္ ၎တို႔ႏွင့္ မဟာ
မိတ္ျပဳလက္တြဲခဲ့ေသာ ကူကီးလူမ်ိဳးတို႔မွာ အ႐ႈံးႏွင့္ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည့္ ခါးသီးနာၾကည္းဖြယ္ေကာင္းလွေသာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြ႔အၾကံဳမ်ားႏွင့္အတူ အဖိႏွိပ္ခံဘဝတြင္ ရုန္းကန္ေနခဲ့ၾကရသည္။