BOffiRIINTI.IEGET
=[m
J.M.T. VAN BEEK
Op maandag
ges/oten vrijdag open tot 21 uur
PASTOOR KUYPERSTRAAT 32, 5144 RJ WAALWIJK TEL. 04160-34573
Schaalmodellen:
Mustang f 214,' ,,"Consair Í Zif',)CilUT,ET HeliboY House of Balsa / 598,Bell2212 slijpschijfjes voor staaldraad 2 stuks I 7,50 met cabine f 745,Speed Cobra
styropor vleugel polyester
*s.d,iïf'ï
SX'81
en
romp / 199,-
Op v.Orraad.
ruu ÓÓr SCHLUTER HELICOPTERSERVICE! Radiobesturing van Robbe Multiplex Simprop
Balsahout normale matsn:
1000x100x1 ,
1000x100x1,5 ,
Ealsahout grot€ maten: Zeer voordelig.
1350x100x1,5
I
27,50 p6r 10 stuks
1350x1O0x2 / 30,-per
10 stuks
, 1350x 100x3 I
31,50 p€r
l0stuks
1,5 /
33,50 per
135Ox100x2,5 I 350
x 1 20x
33,40 p€r 10 stuks 1
O
stuks
Bud Nosen
1,80 perstuk.
1000x't00x2 / 2,20 perstuk. 1«)0x100x2,5 I 2,40perstuk. 1000x100x3 í 2,50perstuk. 1000x100x4 Í 2,60perstuk. 10O0x100x5, 3,20p€rstuk. 1000x100x6 I 3,50perstuk. 1000x1O0x9 ,3,9Opsrstuk. 1000x100x10 / 4,75perstuk. 1000x100x15 I 6,95p€rstuk. 1000x100x20 I 8,50perstuk. 1000x100x30 /
Ouadra Motor model 81
1,70 perstuk.
Citabria Champion J3 Piper Gere Sport Cessna twin Big stick Trainer
Í
Aeronca
Mustang
P51D
332,METHANOL-NITRO OLIE OP VOORRAAD
í 332,/ 366,I 399,Í 479,í 399,Í 210,-
f
/ 339,-
Deacs
Penlight 500 mA/H
499,-
1200 1700
12,50 perstuk.
mA/H mA/H
/ 4,/ 6,95 f 9.95
,,,,
MODELRACING MATHÏJS HEUGENSTRÀÀT
6221 AW MÀASTRTCI]T, TEL.043-613334
.
SHAMROCK
modelracins
tt(((((
T4
HOLLAND
UTIEGTUIGE}I
DnrJzen:
dikte
pnils
1,5
Er Jr 1 I r JJ
mm
1 -78
2mm
f
2,5
i10n
mm
3mm
4
rnm
! Í f
2,05
ROBBE PR(IG() 278,-
R0BBE I'|()UA 198,80
MUtTIPtEX
196,50
?,15
5mm 6mm Bmm
Í a oc J L
10 mm
f
2,25
GRAUP}IER CI RRUS
,OJ
f ?
I( ITTY
281,-
?E
3,90
c ^rtda'e
Ii ,ïoo"tt'- ^rt^";i;;;t'"" ,
106
n
noe-
Van de voorzitter Hebt u nog steeds uw eigen vliegveld? Fantastisch! Soms doet de overheid of 7000 modelvliegers minstens 100 Schipholen nodig hebben. OÍ zijn het Schiphollen? Nou ja, als u het probleem mqar snapt. Als eenvoudig modelvlieger en uw voorzitter zit ik ook al precies een jaar lang aan de grond. Wos gewoonlijk met het weekend op Terlet te vinden als echte FUN-vlieger. Als iemand de voorzitter dus eens wil uitnodigen don blijÍ ik minstens gemotiveerd en dat is wel nodig. Inmiddels overlegt de Raad voor de Luchtvaart wel verder over het ongeval op Terlet. Tot een eerste conclusie lijkt men reeds gekomen, volgens perspublikaties: ,,Beiden trof geen schuld". Wel jammer voor al die afdelingen die samen "erk zouden kunnen staan ols Koninklijke Nederindse VERENIGING voor Luchtvaart. Waar blijven de reacties von mensen met begrip, verstond en liefde voor alles en iedereen die z'n vleugels in vrijheid wil uitslaan? Een honderd en vijftig stukjes grond in Nederland van 100 x 100 meter, en een paar grotere, behoren toch wel tot onze minste verlangens. Voor en tegen kunt u rechtstreeks berichten aan Muntweg 5i8, 6532 TT Nijmegen. Ik kan u woorschijnlijk niet terug schrijven, stel je voor een paor duizend
Inhoud Van de voorzitter (J. de Zwart) Electrovliegen (C. W. Schoorel)
Luchtvaartkamp
1981
Amerikaanse notities Het Amerikaanse Nationale Lucht- en Ruimtevaart - Museum bestaat 5 jaar ,,Groot is mooi" (A. L. Ponjée)
-
Mededelingen
-
Gebrevetteerde RC model-piloten opgelet!!! Mededelingen van L.S.F.
Wedstrijden
-
Holland Free Flight International
1981
1981 Jyllandsslaget
Stedentreffen
Brandstoltoevoer LB-stunter (,E. Jansen) Maximaal toeren voor rubber motoren Boekbespreking
2-meter Radiozweef: een nieuwe klasse? Vliegersvergadering sport- en schaalmodelbouwers Algemene verenigingsmededelingen Advertenties
brieven!
Hons de Zwsrt voorzitter Tot de volgende keer. afd. Modelvliegtuigsport
J Studieblad af deling Modelvliegtuigsport KNVvL het overnemen van artikel of delen daarvan is alleen mogelijk na schriftelijke toestemming van de KNVvL-afdeling Modelvliegtuigsport.
Redaktieadres
KNVvL-Afdeting Modelvliegtuigsport, Jozef Israëlsplein 8, 2596 AS 's-Gravenhage, Íel. 070-245457
\p t\
.
Verschijningsfrequentie: 2-maandelij ks. AbonnemenÍsprijs Leden gratis ,z Bibliotheken /30,-. Abonnementen kunnen worden besteld door overmaking van /30,* op giro 179618, KNVvL, Den Haag o.v.v. ,,Abonnement Bouwen en Vliegen". Advertenties Advertentietarieven worden op aanvraag toegezonden. De redaktie is in geen geval aansprakelijk voor de inhoud van opgenomen advertenties.
Vormgeving en druk Drukkerij Van Deventer B.V., 's-Gravenzande Verantwoording illustraties Werkgroep'Voorlichting, Technische Commissie en KNVvL Fotoarchief.
107
belastingduur bij zweefvliegtuigen telkens maar
Electrovliegen
kort, zodat de motor niet de tijd krijgt heet te worden. We zitten met in één minuut al aardig hoog.
Tips von d€ ,,doe 't zelver" Wim Schoorel
echt
flink wat ,,pep"
Een tweede middel is een grotere schroef en we kunnen gerust eens denken aan een driebladige
klapschroef, die b.v. door Graupner op de markt gebracht wordt. Nu weet ik, dat driebladige schroeven een beetje in discrediet zijn geraakt. Het rendement van deze schroeven zou slechter zijn dan van tweebladige. Laat dat zo zijn, maar de hoofdzaak ligt ergens anders. Willen we bij een verbrandingsmotor het toe-
Ik word in de laatste tijd nogal eens benaderd om advies op 't gebied van electrisch vliegen en dit is voor mij de reden om een en ander op papier te zetten. Ik heb nu een vijftal jaren ervaring, hoewel alleen als funvlieger. Dus niet bij mij aan kloppen voor wedstrijdervaring. Maar iedereen, die met iets nieuws gaat beginnen denkt niet in de eerste plaats aan wedstrijden, maar aan de eerste stappen, benieuwd naar wat het is. Het is ànders, iets aparts en niet een verbetering van een reeds bestaande radiobesturingstak: zweef, stunt of zo iets. Mijn zoon PauI zei eens: ,,Het is wel grappig, maar het is geen vlees, het is geen vis". Hij had gelijk: geen vlees en geen vis. Maar moet dat nou vlees of vis zijn? Pannekoeken zijn óók erg lekker! Bovendien is van alles electrisch mogelijk: zweef, kunstvlucht, pylon, schaal. Ikzelf doe zweef en om met electro te beginnen is zweef verreweg het eenvoudigst. Dit artikel gaat dus in hoofdzaak over zweef.
Het allereerst iets over de electromotoren. Die gedragen zich heel anders dan verbrandingsmotoren. Kijken we naar fig. l. De getrokken lijn geeft het verband tussen het aan de as afgegeven vermogen van een electromotor en de streeplijn is de karakteristiek van een verbrandingsmotor, die bij 12000 toeren/min. hetzelfde vermogen afgeeft. Wat zien we nu? Als we de electromotor iets afremmen door op de as
enlof kleinere spoed. Het toerental moeten we verhogen: meer verbrandingen per seconde. Of
Wal voor motoÍ? Voor zwevers een mcUl
Wat zijn de voordelen van electrisch vliegen? Ik som er een aantal op:
we met de kleinere schroef ook beter vliegen is
tot 180 Watt input is genoeg voor zwevers tol 2,8 à 3 m. spanwijdte. De prijzen lopen heel erg uiteen. Japanse Mabuchi motoren zijn het
l.
Geen olie smeerboel.
2. Geen bokkige motor. 3. Ceen motor die in de lucht afslaat. 4. Geen extra groot vliegterrein nodig: voor 5.
zweef minstens 250 x 250 meter. Vergeten zender of ontvanger in te schakelen is onmogelijk: motor start dan niet.
6. Ceen tijd verdoen met uitleggen en later 7.
weer oprollen van de startlijn. Totale windstilte geen bezwaar slepen.
bij
het op-
8. Geen lawaai, dus ook te vliegen op terreinen waar het gebruik van motoren verboden is.
Nadelen? Ja. Hoe kan het anders! We hebben ,,ballast" van 800 gram of meer aan boord. Maak dus geen landing op de neus want dat geeft extra brokken. Toch wekt het iedere keer verbazing hoe zo'n geballaste zwever ,,thermieken" kan. Misschien wel door het gunstiger Reynolds-getal. Verder betalen we een extra bedrag voor de motor, de schroef (klapschroef) en de accu's (2 stel). Daar dit artikel geschreven is voor funvliegers ga ik wel vertellen hoe we het allemaal goedkoop kunnen houden. Ik vlieg voor de lol en ben geen kapitalist.
7500 12000 tmp FIGUUR
108
1
een grotere schroef te zetten, dan gaan we langs de getrokken lijn naar links en dus naar boven. Het vermogen aan de as stijgt. De aan de accu onttrokken stroom stijgt ook. Allicht: we krijgen het grotere vermogen niet cadeau. De verbrandingsmotor zal met de grotere schroef echter veel verder in toerental zakken, omdat het vermogen aan de as zakt in plaats van stijgt. Willen we meer vermogen halen uit de verbrandingsmotor, dan moeten we naar een kleinere schroef grijpen: kleinere diameter
nog de vraag. De kleinere diameter van de schroef vermindert het rendement van die schroef. Een kleinere spoed heeft bij langzaam-
rental handhaven (vermogen!) dan moeten we een driebladige schroef nemen van kleinere diameter en daar ligt de hoofdoorzaak voor het slechtere rendement. Niet aldus bij electro. Hier probeert de motor zijn toerental te handhaven ten koste van meer stroom. Het vermogen aan de as neemt toe en wel méér dan we verliezen door (misschien) een slechter rendement. Ja zult u zeggen, maar die hogere stroom kost motorlooptijd. Dat is juist, maar wanneer U in één minuut met 3 bladen op 100 m hoogte zit en met 2 bladen op slechts 80 m, dan kunt u in vliegtijd best winnen. Uitproberen !
met tandwielvertraging, met klapschroef.
150
vliegende modellen wat meer effect.
goedkoopst. B. v. de EF 76 II van Robbe met een overzetverhouding van 3,3 : l. Die kost enkele tientjes. Toerental klapschroef in de buurt
Vraag: waarom gebruiken
van 3000 t.p.m.
\À'e
een electromotor
zo ver voorbij het punt van max. r'ermogen? Twee redenen. Beide zijn belangrijk. De eerste is, dat het rendement van de motor het hoogst is
bij
een toerental dat niet te ver onder het nul-
last-toerental
liet
(15000
in de figuur).
De vermogen
tweede reden is, dat bij het max. (top van de parabool, dus bij 7500 toeren) de stroomopname bar en boos hoog is. Vele tientallen ampères. De motor wordt ,,witheet" en de borstels en collector verbranden. Het onbelaste toerental van de verbrandingsmotor ligt veel verder naar rechts, bij heel hoge toerentallen. Hoe hoog dit is, hoorde ik eens bij lijnbesturing, snelheid, toen een model tijdens de vlucht, zijn schroef verloor. De toch al hoge
toon van de motor steeg plotseling naar een hoogte, waar een sopraan, die ,,de hoge C" zingt, jaloers op zou zijn. Eventjes maar. Toen was het stil!
Nog een belangrijk verschil tussen verbrandings- en electromotoren is het volgende. Hebben we een verbrandingsmotor van een bepaalde cylinderinhoud, dan kunnen we er een bepaald vermogen uithalen. Blijkt de motor niet genoeg ,,pep" te hebben voor een bepaald model, dan kan je een beetje knoeien met een andere schroef en je kan een beetje nitro aan de brandstof toevoegen, maar meestal moet je een zwaardere motor nemen. Dat is bij electro anders. Het middel is eenvoudig: neem een accu met een paar cellen meer. De vermogenswinst is dubbelop: we hebben b.v. 20 9o meer spanning, maar ook de stroom neemt in gelijke proporties toe en de vermogenswinst is het product van beide. We kunnen daarmee een heel eind gaan, zonder de motor nu echt te vermoorden. De motoren, die in de handel zijn voor 6-9 V b.v. kunnen we gerust op l0 sintercellen van 1,2 V bedrijven. Ten eerste zijn onder een belasting van zeE 15 Amp. niet meer alle l2 V ter beschikking, en ten tweede is de
Dan zijn er Europese fabrikanten b.v.
de
motoren van Biihler (Carrera). De prijzen hiervan liggen in de buurt van / 100,-. En dan de
heel dure Kellermotoren, waarvan bepaalde typen zeer sterke magneten hebben (samarium-
kobal0, maar die kosten honderden guldens. Wedstrijdvliegers vliegen meestal met Kellermotoren, maar voor dat slag mensen is het beste nog niet goed genoeg. Wat is het verschil tussen die goedkope Jappen en die dure Kellers? Ten eerste de afwerking,
maar wat koop je voor het uiterlijk als het
goedkope ding óók niet kapot gaat? Ten tweede zijn Kellers ook bij hoge overbelastinr haast niet kapot te krijgen. Na een wedstrJ vlucht kan je een Kellermotor niet aanvatten zonder brandblaren te krijgen. Mijn Mabuchi kun je na een fijne funvlucht gerust beetpakken. Hij draait nu zijn derde seizoen. Ten derde is het rendement onder optimale condities bij een Mabuchi 6090 en bij een Keller 7090. Nou, en dan? We vliegen met dezelfde accu l59o korter. Laat het 200/o zijn. Op een windstille zomeravond vlieg ik met mijn Mosquito
met l0 cellen en Mabuchi elke vlucht weer, langer dan 20 minuten per accu. En dat is zat, vind ik. Welke accu's? Als je op wedstrijden
kijkt
zie
je verschillende merken: Sanyo, Varta, Daimon, G.E. Ikzelf gebruik G.E. Het zijn witte cellen
,,made in Mexico". Ze hebben één voordeel boven vele andere en dat is, dat ze 2 royale soldeerlippen hebben, een aan de kop, een aan de staart. Ik zal u vertellen, waarom ik dit zo belangrijk vind. Ik monteer de cellen nl. niet als een rij soldaten naast elkaar maar in een rolletje achter elkaar. Zie fig. 3. We zetten op de
werktafel 2 latjes of strippen hout of metaal met spelden vast, zodat ze niet verschuiven en een gootje vormen, waarin een cel liggend past
van de stroom hoeft te voeren. Pas op, dat u bij het aansluiten van de stekers voor beide accu's op dezelfde manier te werk gaat, niet alleen voor de aansluitsteker: plus is plus voor beide accu's maar ook aan de achterkant! Dus de ,,mannetjessteker" voor beide accu's aan plus, om maar iets te noemen en het ,,wijfje" dan aan min. De noodzaak hiervan ziet u in hoofdstuk ,,laden". Als snoer gebruiken we zeer flexibele litze van I mm'. Robbe voert deze snoer o.a. Dikker snoer dan I mm? is niet nodig voor funvliegen. We werken tussen l2 tot hoogstens 20 Amp. De snoer wordt heus nog niet te warm en voor een te hoge weerstand hoeven we nog niet bang te zijn. De totale
voorvertinnen I
t
FIGUUR
2
lengte van de snoer is tussen accu en motor niet langer dan 2 x 30 cm en heeft bij I mm' doorsnede een weerstand van ongeveer l2 milliohm.. Dat geeft bij l6 Amp. een spanningsverlies van
FIGUUR
en niet zomaar kan u'egrollen. \\'e buigen de soldeerlipjes iets naar buiten. Zie fig. 2. \\'e brengen op alle lipjes een kloddertje soldeertin. 1r de cellen zachtjes tegen elkaar drukken en ïÉt tin met een goed hete bout laten vloeien en dan helemaal tegen elkaar drukken. Voor een accu van l0 cellen maken ue 2 rollen van elk 5 cellen. Elke rol $'ordt o!er de hele lengte voorzien van 3 strippen cellotape, l20o over de omtrek van elkaar af. Hierbij de cellen in de goot flink tegen elkaar aandrukken. Met de 3 strippen tape is de hele rol al vrij stijfen blijft recht zitten. Nu elke rol in stevig (pak)papier wikkelen, ter lengte van de rol en zo breed, dat het papier 2 slagen er omheen komt. Papier bestrijken met Bisonkit of Bisontix. Verfspatel gebruiken. Rollen als de lijm nog nat is. Ja, maar hoe zit het nu met de koeling? Geen nood. Zó warm worden de cellen niet bij funvliegen. Opgerold en gedroogd de rollen langs elkaar leggen en wel ,,kop aan staart", dus plus van de ene naast min van de andere. De ruimtes boven en onder opvullen met driehoekbalsa 8 x 8 mm en dan aan beide einden plus eenmaal in het midden stevig bijeenplakken met 2 sla-
0,2 V. Het spanningsverlies in de accu zelf is een veelvoud hiervan. Wedstrijdvliegers vinden dat allemaal wèl heel erg en gebruiken moeilijk verkrijgbaar en moeillijk verwerkbaar dikkere leiding. Die heren schrikken overigens nog niet erg van 25 of 30 Amp. Ook niet dat hun accu binnen 2% minuut leeg is. Ze hebben roor één vlucht niet meer nodig en zolang de motor loopt krijgen ze geen punten, maar die tijd gaat u'èl van hun totaaltijd af, gedurende uelke ze uèl kunnen scoren. Waarom ik de opstelling lan de cellen anders kies dan ,,gewoon in 't gelid" , zult u vragen. Daar zijn 3 redenen voor.
l. 2.
3.
We sparen de terugleiding van het eind naar het begin, l5 à 20 cm lang en dat is een klein beetje winst. Vijf cellen achter elkaar is iets korter dan l0 cellen in 't gelid en dat kan soms net kort genoeg zijn om tussen 2 spanten in, l0 cellen onder te brengen i.p.v. 8. Doordat ik de doorverbinding achteraan
kan losnemen, krijg ik 2 accu's van elk
5
cellen en die kan ik zonder moeite aan mijn autoaccu opladen. Bij 8 cellen gaat dat al niet meer, zeker niet bij l0 cellen. Over dat opladen goedkope stijl, later.
Voordat ik het vergeet: bescherm de soldeerplaatsen van de aansluitsnoeren tegen losrukken met een paar repen kleeflint. Isoleer hiermee ook de soldeerpennetjes van de platte grijze stekkers aan de achterzijde van de accu. Montage van motor en schroefas. Een koppeling tussen motor en schroefas moet 2 dingen doen:
l.
Een klein beetje ,,knik" moet erin zitten voor kleine foutjes in de uitlijning: 2
o
moet
zijn. 2. De koppeling moet verend zijn, d.w.z. de assen moeten de torsiekrachten, die bij ingenoeg
FIGUUR
4
schakeling optreden wat versoepelen. Het motorkoppel bij inschakelen is enorm!
Er zijn heel fraaie kogellagertjes te kleeflint (zie fig. 4). Neem voor de eerste accu rood lint en voor de tweede zwart. Dan kunt u ze uit elkaar houden. We gaan toch met 2 stel accu's werken, wel? Een om mee te !'liegen als de andere wordt geladen. Over dat lagen
den straks meer.
Nu worden aan het ene einde een zwart en een
rood kabeltje gesoldeerd, waaraan de aansluitsteker komt. Coed resultaat geven de AMP 2-polige stekers van Robbe. Ze zijn zgn. onverwisselbaar. Aan de andere kant komen, voor de doorverbinding, van die grijze platte 5-polige
stekers, die we allemaal kennen. We verbinden alle 5 pennetjes dóór, zodat elke pen maar l/5
krijgen
voor aan de neus, voor 4 mm stalen assen. Het uitlijnen van een glijlager is dan overbodig. Ik geloof, dat ik er een van Robbe in gebruik heb. Er mag geen wrijving zijn in de aandrijving. De secuurste controle is de volgende. Sluit de gemonteerde motor zonder aandrijfas aan op een 4 V loodaccu. Mag ook 6 V zijn. Of neem 4 à 5 nicad sintercellen. Meet de opgenomen stroom. Sluit dan koppeling en schroefas aan, maar zonder schroef . Meet nu weer de stroom. Die mag niet meetbaar hoger zijn. Cebruik een schakeling met motoromkeer. Achteruitslaan tijdens aanduiken is het middel om uit een zware thermiekbel te komen. Zorg
dat het achteruitslaan niet per ongeluk kan gebeuren. De vliegsnelheid is er plotseling uit en de kist klapt weg. Veilig is, dat hij niet achteruitslaat met de gasknuppel naar je toe, als de gastrim naar voren staat. Pas mel gastrim naar je toe schakelt hij achteruit. Cebruik geen vaartregelaar. Ceeft complicatie, geeft extra gewicht, geeft altijd verliezen als we niet ook nog een ,,speedcontact" hebben, voor direkte stroomdoorgang. Bovendien is bij electro een ,,gasregeling" veel minder nodig dan bij verbrandingsmotoren. Denk aan het verschil in vermogenskarakteristiek! Tijdens stijgvlucht wordt een electromotor vanzelf sterker, bij dalen neemt hij wat ,,gas" terug en gaat niet ,,gieren ".
Laden. Op het veld zullen we ,,snelladen", thuis laden we met 120 mA, dus 0,1 C, zoals dat heet. Met 120 mA kunnen we lang en vaak overladen, zonder de accu te schaden. Dat is ook nodig, om ,,achtergebleven" cellen ook weer boordevol te maken. Overladen met I à 3 Amp. is moordend voor de accu en brengt zelfs explosiegevaar met zich mee.
40 V elco
BY 206
150mA
6V
lampjes
+Y
FIGUUR
../ra,
5
In fig. 5 ziet u het simpele schema voor een thuislader voor 2 accu's van l0 cellen. U zult er ook l2 cellen aan kunnen opladen. Maak dan de electrolytische condensator wat groter. Sluit 2 accu's aan en meet de laadstroom. Die zal lager zijn dan 120 mA. De condensator veÍhoogt die stroom; kies er een waardoor men de juiste laadstroom krijgt: 10, 25, 50 uF. Iets lagere stroom betekent wat langer laden. 120 mA brengt een lege accu naar vol in 14 uur. Snelladen uit de auto-accu, op het vliegveld kan alleen goed bij een vliegaccu van 7 cellen en niet meer. Het is jammer dat het vliegen met 7 cellen nou net niet ,,je dat" is. Een model als de ,,Uttra-Fly" van Craupner, met een spanwijdte van slechts 2,20 meter zal er op vliegen, zeker met een driebladige schroef, maar
een
,,Mosquito" van 2,50 meter heeft zeker 8 cellen nodig en wordt pas pittig met l0 cellen, in combinatie met een EF 7b G II. Ook motoren van ander fabrikaat voelen zich pas ,,happy" bij hogere voltages dan 7 cellen. Resultaat is, dat we moeten vliegen met 8, l0 of 12 cellen. ER bestaan gelijkstroom-omvormers (Robbe, Graupner) waarmee ook accu's van l4 cellen probleemloos aan een autoaccu van 12 Volt kunnen worden opgeladen, maar die kosten honderden guldens en we hadden afgesproken dat we het goedkoop zouden houden. Recept: we maken onze accu's op de beschreven manier deelbaar in 2 halve accu's en laden die 2 helften, die uit 5 tot max. 7 cellen bestaan, tegetijk op. We kopen een schakelblokje tot 30 of 60 minuten met 2 ,,uitgangen" dus voor 2 accu's tegelijk. Die zijn zo kant en klaar bij de hobbywinkel te koop. Verder kopen we 2 laadkabels (die de juiste weerstand hebben)
109
voor het laden van 5, 6 of 7 cellen. Pas op! Bestel de kabel voor het door u gebruikte aantal cellen, dat in een ,,halve" vliegaccu zit! De weerstand van de kabel is hierop aangepast. Met een kabel voor 7 cellen wordt de laadstroom veel te hoog als u minder dan 7 cellen laadt. Wel moeten de gekochte kabels ver-
anderd worden wat betreft de einden. Normaal zitten aan het ene einde van zo'n kabel krokodilklemmen voor aan de auto-accu en aan het andere eind zit een steker, die op een of ander
merk vliegaccu past. De krokodilklemmen worden vervangen door bananenstekers, die in het schakelklokje passen, aan de andere kant komt een 2-polige AMPsteker ( of als u wat anders gebruikt, dan wat anders). Let erop, dat aan die 2-potige AMPsteker één rode draad komt van het ene snoer en één zwarte van de andere! Dan komen een paar platte grijze vijfpolige stekers aan de twee andere uiteinden van de laadsnoeren. Let ook hier weer op plus en min. Als aan de pluspool van de vliegaccu een ,,mannetje" zit moet aan de (rode) plus-
draad van de laadkabel het ,,vrouwtje" worden gemonteerd. Zie fig. 6. Eénmaal goed denken en uitkijken bij de montage. Later kan het niet meer fout, tenzij u plus en min ver-
Houd met urv hand de temperatuur van de accu in de gaten. Zodra deze merkbaar'toeneemt uitschakelen. Dan weet u hoelang het duurt van leeg naar vol. Dus ophouden bij de
keerd aansluit aan de auto-accu.
eerste tekenen van warm worden. Het voordeel
geen gekochte taadkabels. lk heb een kastje waarop ik 2 koplampen voor auto's heb gemonteerd. De grote gloeidraad gebruik ik als weerstand. Het blijkt, dat ik daarmee een accuhelft in ca. 37 minuten oplaad. Omdat ik dat in 30 minuten wil bereiken, heb ik in het doosje nog 2 l0 watt autolampjes aan de koplampen parallel geschakeld. Dit werkt voor
van de lampen als laadweerstanden is, dat u ze ziet branden. Dan weét u, dat er geladen wordt.
Ik gebruik
2x5cellenprima. Voor andere cellenaantallen iets anders verzinnen. Misschien werkt voor 6 of 7 cellen de zaak
fijn, wanneer u beide gloeidraden van de koplampen (dus de ,,dim" erbij) parallel schakelt. Voor de eerste keer gebruikt u een ampèremeter. Als die aan het begin van de lading niet over de 4 Amp. komt zal er niet veel mis gaan. Heel snel daalt de stroom tot beneden de 3 Amp., om nog later steeds verder te dalen.
Met laadkabels zie je geen barst en moet je maar geloven en hopen.
U krijgt in de praktijk de accu bij snelladen nooit helemaal vol. Blijf bewust l0 à l59o daar beneden. Ten eerste weet u nooit hoe leeg een accu na een vlucht wel is. Vlieg hem in ieder geval zó leeg, dat de kist niet meer stijgt. Dan is hij heus leeg. Overlaad hem nooit. tenzij u er bij blijft staan met de hand op de accu en zelfs
dan oppassenl Mijn grote vriend Peter BIommaart vertelt in Hobby Bulletin van november 1980 hoe je met een digitale voltmeter je accu boordevol krijgt, hoe je dus zonder te morsen een borrel met een kop erop kunt schenken, maar ook dan moet je met je snuffert erbij blijven staan en kijken. Ik vlieg ondertussen Iiever. We gaan toch geen wedstrijd vliegen, maar voor de gein. Ja, als je rvedstrijd vliegt, heb je vanzelf tijd tussen 2 vluchten, tenzij je bij een teamgenool moet assisteren mel een handstart of met het stophorloge. i
Dit verhaal is bedoeld om electro-beginners zonder reel teleurstellingen en missers en zonder dure spullen op weg te helpen. De u'edstrijdvliegers weten heus meer dan ik, maar
FIGUUR
voor die heren is het niet bedoeld. Kijk wel toe, hoe zij het doen. Maar ook zij zijn nog niet uitgeëxperimenteerd, u'ant er komt telkens iets nieurrs. Electrovliegen is nog piepjong, maar groeit snel.
6
Luchtvaartkamp 198l l. Bij de
aanmelding kreeg iedere deelnemer een welkomstpakketje uitgereikt, met o.a. een Luchtvaartkamp ,,button", stickers en de belangrijkste
aan basis B.
kampregels.
Start van een RB zwever. Hans
16. Een
lissen (rechts) in actie.
4. Winnaar van de vrije vlucht sportmodellenwedgoed vliegende model te handstarten. 5. Fraaie radiomotorkist (van Bouter) op het Concours
18. 6. Prijsuitreiking Concours d'Elégance, klasse werp-
modellen.
19.
8. Afstellen van de motor van een der deelnemers aan de radiomotor wedstrijd. Janssen,
aan het werk in de bouwschuur. 10. De speed/stunt radiozwever van Piet v. d. Elsen op het punt van starten. ll. Met vlaggen werd tijdens de afstandstaak van de RB-zweefwedstrijd het passeren van basis A en basis B gesignaleerd.
ll0
leuk sportmodelletje met
eigenaar/bouwer
Bennie Roeloflzen.
strijd, Allard van Wallene, op het punt zijn leuke,
fraaie LB-stunter stond ook op het Concours
van Rij, promotor van de P-30 rubberhier met zijn radio zweefmodel, kijkend
naar de verrichtingen van een andere deelnemer. Michael Jeukendrup met een P-30 rubbermotormodel tijdens de vrije vlucht wedstrijd.
bekijken.
3. Instructie radiovliegen was een veel voorkomend programmapunt. Op deze foto zien we Jac. Pau-
9. Een van de jongste deelnemers, Michiel
Bij de foto's
12. De vlagmannen op basis B moeten weten welk model bij welke kleur vlag behoort. Hier worden model en bijbehorende vlag op basis A getoond
2. Traditioneel eerste evenement in het kamp is het Concours d'Elégance. Hier zijn de juryleden Carel Bouter en Bert Lejeune een werpmodel aan het
7. Deze
r,,,ook tekst op pag. .2)
20. 21. 22. 23.
Nog een deelnemer aan de sportmodellenwedstrijd. Het model, de Topsyl uit de KNVvL tekeningenserie, blijft een zeer gewild ontwerp. Vluchtvoorbereiding tijdens de vrije vlucht wedstrijd. Ook de ,,oudjes" doen het nog best. Piet Litjens in actie, de jongere generatie kijkt toe. Nog een kampdeelnemer van de oudere garde. Pa, Marinus, v. d, Elsen met clubgenoot van Lith, start de motor van zijn radiokist. Een RB-pylonrace model, ,,club 20" klasse. De motor van een LB-combat model wordt gestart. Er was blijkbaar geen tweede helper om het model vast te houden. De jeugd heeft zich in het kamp uitstekend vermaakt en veel geleerd. Vrij-vliegend schaalmodel van de Sopwith driedekker uit de eerste wereldoorlog.
Het Luchtvaartkamp l98l kan weer bijzonder geslaagd heten. Allcsbeheersende factor is altijd het weer, en dat was ons goed gezind, zoals doorgaans het geval is. Het kamp viel net tussen twee buien, de eerste op de avond van de aankomstdag (en dat leverde toch nog wel een aantal doornatte vliegers op) en de tweede op de vrijdag d.a.v. na het inpakken en schoonmaken. Daar tussen in
viel er geen druppel!!l Wel was het de eerste dagen wat winderig, doch het programma kon zonder problemen worden afgewerkt. Een handicap was, dat van de heide slechts een (te) klein gedeelte beschikbaar was (t.g.v. renovatierverkzaamheden) dat 3 km van het kamp af lag. Er moest dus steeds voor vervoer gezorgd worden, wat met medewerking van de autobezitters goed lukte' Enkele wedstrijden werden deze keer in competitievorm gegoten, d.w.z. dat ze over een aantal dagen (meestal drie) verspreid werden en na iedere dag een tussenstand werd opgemaakt. Dit systeem bleek de rivaliteit tussen de deelnemers aan te wakkeren, en is goed bevallen.
Grootste groep wedstrijdvliegers was de radiobesturing en daarvan vormde de klasse radiozweef weer de meerderheid. Dit leidde er toe dat voor het eerst een meer-taken wedstrijd werd georganiseerd, en
wel twee taken t.w. precisie duurvlucht met doellanding en afstand.
en LB combat
Geheel afwezig waren indoormodellen
was
magertjes vertegenwoordigd vergeleken met voorgaande jaren' Er werd veel vlieginstructie gegeven, niet alleen bij radio, doch ook bij lijnbesturing en vrije vlucht. Overigens is instructie een van de belangrijkste aspecten van het kamp.
Bijgaande fotoreportage geeft slechts een beperkt beeld van wat er allemaal te beleven viel. Voor details verwijzen wij naar de bijschriften van de foto's.
Al met al was het een zeer geslaagd kamp
en menige deelnemer is
vast van plan volgend jaar weer te komen.
Tot ziens dus!
ringen. Demonstraties werden gegeven in het bouwen van modelvliegtuigen, plastic vliegtuigmodellen, raketten en vliegers' Uw verslaggever had voor de verjaardag van het Museum speciaal zijn nieuwe KNVvL das aangedaan, maar niemand herkende het verenigingsembleem of vroeg naar de betekenis! De AMA vitrine met modetvliegtuigen is nu wat meer centraal op de begane grond geplaatst. Het viel mij direct op dat de microfilm bespanning van het zaalmodel vele grote gaten vertoonde. Ter gelegenheid van het lustrum werd een nieuwe galerij geopend: Straalvliegtuigen. Heel toepasselijk gaat men de galerij binnen via de luchtinlaat van
een grote straalmotor. Op een muur
vliegtuigen geschilderd en zelfs ontdekte ik een F 27 Friendship in de kleuren van de Ierse Luchtvaart maatschappij. De allereerste jet-motoren o.a. van Whittle zijn hier tentoon-
gesteld, maar de grootste trekpleister was de Messerschmitt Me-262, het eerste operationele jet-vliegtuig van W.O' 2' Het tentoongestelde vliegtuig is echt in actieve dienst geweest en had 7 overwinningen op zijn naam staan. Het is geheel gereviseerd en in de oorspronkelijke staat terug gebracht.
verslaggever ook naar de planetarium voorstelling en hoewel hij vele dergelijke instituten in diverse landen heeft bezocht, zaghij hier een nieuwtje: Over C'. sterrenhemel bewoog zich een vliegtuig met knipperend an'! aanvaringslicht. Een fijn kneepje van het lucht- en ruimtevaart-
Als amateur astronoom ging uw
museum.
,,Groot is mooi" (Big is beautiful) Onder bovenstaand motto organiseerde de Radio Vlieg Club van een plaatsje 30
AA
zijn de belangrijke jet-
mijl (dat
is 48
km) ten noorden van waar wij wonen
ook dit jaar haar ,,Mid-Zomer Jumbo Schaal Vlieg-In". Zoals de naam al zegt: alleen maar grote schaalmodellen. De minimum spanivijdte van de deelnemende modellen schatte ik op 2/z meter en de gewichten waren in de orde van grootte van 8-10 kg en meer, enkele uitzonderingen daargelaten. Het is dan ook niet verwonder-
dat vele modellen uitgerust waren met motoren afgeleid van die gebruikt in kettingzaagmachines. Tandriem overbrengingen naar de propeller worden meer en meer gebruikt; dit biedt tevens het voordeel dat de motor niet in de neus van het model behoeft te
lijk
uorden geplaatst, wat natuurlijk de zwaartepuntsligging van schaalmodel ten goede komt (geen blok lood in de staart).
/
Amerikaanse notities
,fj*
een
I
Ă‹--
Het Amerikaanse Nationale Lucht- en Ruimtevaart Museum bestaat 5 jaar Op I juli 1981 vierde het nieuwe National'e Lucht- en Ruimtevaart Museum te Washington haar eerste lustrum. Dat werd
gevierd met speciale programma's, muziek en gratis versnape112
Botsing von twee lweedekkers. De linker ondervleugel van de ene kisl is er at af en ziĂ? onder het model. Van de andere kist is de bovenvleugel er al af'
\
t\
,\
\
In memoriam Dick Stasse Na de botsing. Diverse onderdelen dvarrelen naar beneden.
De beoordeling bij deze uedstrijd rias volgens schaalgetrouwheid van het model en ."'an het vlieg- en taxibeeld. Indien de piloot van het echte vliegtuig met een staart\\'iel namelijk bij het taxiën niet goed vooruit kan zien en dus zig-zag moet taxiën, dan moet de - odelpiloot dit ook doen. Dat vereist dus dat een model van een {euswielkist een strak tari-beeld moet tonen, wat ook weer niet zo eenvoudig is. Het vliegen met deze grote modellen vereist dat de veiligheidsvoorschriften strak rvorden aangehouden. Het publiek en de auto's werden aan éen kant van het terrein achter een hekwerk van een meter hoogte gehouden en de vliegers werden er herhaaldelijk aan herinnerd niet boven de toeschouwers te vliegen. Op het veld zelf waren verscheidene veiligheidstoezichthouders geposteerd. Zij waren uitgerust met een plak, die aan één kant groen was en aan de andere kant - u raadt het al - rood. Gestart en geland mocht er alleen als de ,optische" signalen groen waren. Dit systeem werkte goed, want het is nu eenmaal moeilijk te spreken met een vlieger die al zijn aandacht gericht heeft op zijn model, dat uiteraard nogal wat motorlawaai produceert. Een rode plak in zijn blikveld gehouden kon werkelijk niet ontgaan worden. Ondanks alle voorzorgen vond er toch nog een ongeluk plaats: twee kisten kwamen in de lucht in botsing; het is moeilijk om in de lucht de afstand te schatten en elke vlieger heeft zijn ogen op zijn eigen model. Beide kisten stortten neer! maar het bleef gelukkig bij materiële schade want de modellen vlogen niet boven . et oubliek. !p À., moment van de aanvaring had uw verslaggever zijn camera op de modellen gericht (het is nu eenmaal leuker om twee kisten op een plaatje te hebben) en knipte juist op het moment van de botsing af; zie foto's. Tijdens de lunchpauze op deze weekendwedstrijd kwam een der actieve radiovliegers van de club, die een ,,echt" vliegtuig heeft dat
Het voor ons plotselinge, schokkende bericht ,,dat na een geduldig gedragen ziekzijn Dick Stasse, zacht en kalm van ons is heengegaan" is heel moeilijk te verwerken. Dick, de echte
,,fun" vlieger, stond
steeds
voor anderen
klaar om te helpen niet het minst voor onze afdeling Modelvliegtuigsport. Als voorzitter van de subcommissie radiobesturing heeft hij jarenlang de radiovliegers de goede weg gewezen. De vele uitstekende contacten met de Radiocontroledienst hadden uitbreiding van de beschikbare frequenties in de beginperiode tot gevolg en recent was Dick de grote
adviseur van het afdelingsbestuur bij de onderhandelingen tot het verkrijgen van een waterdichte collectieve WA-verzekering.
Zo zal ons aller vriend Dick
Stasse
in onze herinnering
blijven: als de hulpvaardige, sportieve en zichzelf op de achtergrond houdende modelvlieger. Moge zijn echtgenote en beide kinderen de kracht vinden hun grote verlies te dragen. Dick was een goed mens die steeds aan anderen dacht. Hij ruste in vrede. J. L.
A.
is toegelaten voor kunstvluchtfiguren, dit demonstreren: hij vloog alle liguren die een radiokist kan uitvoeren! De club stelt tijdens de lunchpauze het terrein open voor het publiek zodat men van dichtbij de modellen kan bewonderen en fotograferen. Dit is goede ,,public relations" (het nederlandse woord schiet me niet te binnen).
A. L. Ponjée, foreign correspondent
Mededelingen Gebrevetteerde RC model-piloten opgelet!!! Laten zien dat u in het bezit bent van een RC brevet Motor A, B een RC brevet Zweef, dat kan nu! Na het instellen van het RC-brevet ,,nieuwe stijl", nu ongeveer twee jaar geleden, hebben enkele honderden modelvliegers de brevetproeven met gunstig gevolg afgelegd en komen er regelmatig nieuwe aanvragen voor een RC-brevet binnen op het Afdelings-
of C of
secretariaat.
De gebrevetteerde modelvliegers zouden hun brevet natuurlijk netjes verpakt in een plastic hoesje, aan een touwtje om hun hals kunnen hangen en daarmee aantonen dat men in het bezit is van
een dergelijk brevet maar dat zou een erg omslachtige toestand betekenen.
De KNVvL heeft daarom voor gebrevetteerde model-piloten een vilt geborduurde ,,Wing" laten vervaardigen, die, zo stellen wij ons voor, in de toekomst op geen enkele vliegeroverall speciale op
of vliegerjack mag ontbreken. Wij hopen daarmee tevens te bereiken dat nog niet gebrevetteerde radiovliegers in deze ,,Wing" een aansporing zien ook zo snel mogelijk de brevetproeven af te leggen en daarmee de beoogde veiligheid in onze sport zeker te stellen. I l3
Ook zouden wij de clubs, waar het brevetteringssysteem nog niet werd ingevoerd nogmaals willen aansporen hier zo snel mogelijk mee te beginnen.
()
l-
Samen met de LSF organiseert de Modelvliegclub Hoekse Waard een winterwedstrijd Radiozweef op het vliegterrein aan de Langeweg in de gemeente Oud-Beijerland. De wedstrijd zal plaatsvinden op zaterdag 16 januari 1982, aanvang 10.00 uur. Is het weer op deze dag werkelijk te slecht dan is de uitwijkdatum 23 jan. 1982.
Y,[,/-i' uaffE
---
Mededelingen van LSF
r
De wedstrijd zal een 2-takenwedstrijd zijn: duur en afstand. In principe wordt het F3B reglement gebruikt, ofschoon de organisatoren i.v.m. het weer óf als experiment wijzigingen kunnen toepassen.
Op het terrein staat een clubhuis waar warme en verwarmende Onlwerp: Rob Cuffcns - l\{aastrichlse L.C.
consumpties verkrijgbaar zullen zijn.
Omdat de winterdagen kort zijn verzoekt de MVHW de vlieBrevetaanvraagformulieren worden u gaarne verstrekt door het Aldelingssecretariaat. O ja! Aan het afgeven van brevetten zijn GEEN kosten verbonden! Hoe kan men nu een Wing bestellen? U maakt / 7,50 over op girorekening 179618 t.n.v. KNVvL Den Haag met vermelding: ,,Wing voor RC-piloten" en de letter en het nummer van uw brevet. (Dit laatste vooral niet vergeten, Wij willen voorkomen dat niet gebrevetteerde vliegers ook een Wing dragen) en wij zorgen ervoor dat u de Wing per kerende post krijgt toegestuurd.
DOEN! DOEN!
gers om:
1. zich telefonisch even aan te melden: naam en frequentie doorbellen kost de vlieger weinig moeite en maakt het organiseren eenvoudiger;
2. op tijd op het vliegterrein aanwezig te zijn. Voor deze wedstrijd zal KNVvL telefoonbeantwoordingsapparaat gebruikt worden vanaf 08.00 uur tot 10.00 uur. Telefoonnummer: 08334-5548. Verdere inlichtingen bij de secretaris van de MVHW: Rob Swi.i kels, Hoflaan 52, 3286 AH Klaaswaal (telefoon 01864-1015).
\t'edstrijden Holland Free Flight International
1981
Voor de derde achtereenvolgende maal organiseerde de subcommissie Vrije Vlucht de HOLLAND FREE FLICHT INTERNATIONAL, als een vervolg op de ter ziele gegane Coupe d'Amsterdam, wat een groot en bekend e\enement s'as in internationale vrije vlucht wereld.
de
De problemen die er gemaakt worden o." er de (echte of vermeende) geluidsoverlast die de 2t/zcc power-modellen veroorzaken, hebben
deze wedstrijd nu verdreven naar de polders, riaar de subcommissie een bruikbare lokatie van 2 bij 2 km vond op de industrieterreinen in aanleg rond Almere. Waren de eerste ervaringen hier vorig jaar voor veel mensen dubieus (een harde wind deed veel los zand opu'aaien), dit jaar was er veel minder wind, meer begroeiing, maar helaas ook een minimum aan deelname. In de klassen Wakefield (rubbermotor) en Power (2/z cc) verscheen zelfs geen enkele Nederlander en dat is iets, zoals Peter Blommaart terecht bij de prijsuitreiking opmerkte, waarvoor we ons toch diep moeten schamen. ZaÍerdag 7 juni was de Wakefield- en Powerdag. Bij Power ging het erom wie van de twee deelnemers de eerste plaats zou bemachtigen. Kenneth Faux (GB) miste de eerste max. O. Cohen vloog wel 180 maar moest daarna door schade z'n
',.*.";;il.fu
veel slechtere reservemodel gaan gebruiken. Hoewel Cohen dapper volhield , draaide Faux alle volgende ronden vol, zodat z'n eerste
plaats verzekerd bleef.
De drie Wakefieldvliegers hadden het niet gemakkelijk met
de
pittige wind. Zeri (Italië) nam meteen de leiding in de eerste ronde. Jens Kristensen liep in de derde ronde een definitieve achterstand op door een haperend propmechanisme. Hoffman liet in de 6e ronde 62 sec. vallen, wat zijn nog bestaande kans op de eerste plaats deed verdwijnen. De 4 sec. die Anselmo Zeri in de laatste ronde miste konden hem niet meer afhouden van de eerste plaats. Het model vanZeri was uitgerust met VIT (variable incidence tail) en AR (auto rudder) gestuurd door een 3-functie Seeling-timer. Vóór de vleugel was bovendien akoustische pieper gemonteerd om het model te kunnen terugvinden in onoverzichtelijk terrein. Bijzonder is dat de motor achterwaarts wordt gewonden, met gedemonteerde staartboom. 114
':r:í,,
!"§-i.'':
*11 \
.t. .lJ,
. ï,;"1.."
'&
'
:b-
''&:
,
'1,"
..::, "gz;"" ..2:'§1.
't
....
\'
4i
t,,
li:
:ffi; :
1
Anton
De A-2 dag begon op de vroege zondagmorgen met zwaar bewolkt maar rustig weer. Van de voorspelde wind viel nog niets te merken.
Er kon
goed gezwaaid worden maar het mocht niet baten. Van de 26 deelnemers wisten er slechts twee, Brinks en Somers (NL) een max te scoren, terwijl Bjerre (Denemarken) er met 178 dichtbij was. In de tweede ronde lukte het alleen Higgins (NL). De strijd was nu geheel open en zou dit tot en met de laatste ronde blijven. Niemand had meer kans op een volle score. De derde ronde, nu op een andere startplaats en met een stevige wind en een lichtere bewolking was thermisch duidelijk beter: 9
9
1
maxen. De max-vliegers uit de le en 2e ronde zaten er echter niet bij! Dit wisselende score-beeld bleef gedurende de gehele wedstrijd bestaan Niemand lukte het om constant te vliegen, waardoor tot het einde toe de kansen bleven wisselen. Gregory (GB) was de enige die vier maxen uit de zeven ronden haalde. Anton van Eldik wist tenslotte de meeste seconden te vergaren. Dat de Nederlanders met A-2 de eerste drie plaatsen bezetten poetste de verbleekte reputatie van de vorige wedstrijddag weer op. De wisselbekers en trofeeën voor de drie eerst geplaatsten in de drie klassen werden na afloop uitgereikt door Peter Blommaart als voorzitter van de jury, wat hij zeer gevat en drietalig deed. De subcommissie kan terugzien op een sportieve wedstrijd, met enkele
organisatorische minpuntjes, misdeeld qua aantal deelnemers, financieel een flop, wat weers- en terreinomstandigheden betreft geslaagd. Redenen voor de nederlandse vrije vluchtvlieger om volgend jaar
te willen bewijzen dat hier nog een internationaal FAl-tournooi mogelijk is.
Gerrit de Kruyff
Uitslag: Power:
'Y J!
FlC
Wakefield:
'
FlB l.
*.. '.:',
I.
Faux
K. O.
GB Isr.
A.
It. D Dk
2. Cohen
Zweef:
a
.:._
-
Anselmo Zerr met zijn verfijnde rubberntoïormodel, eerste in de klosse
FIA
Zeri
2. Hoffman M. 3. Kristensen J.
l
Eldik A.
v.
2. Higgins G. 3. Wallence A. v.
NL NL NL
1256 815
1204
ll3l
l12l 1108
lW3 1061
Wokefield.
a landers en een in Nederland woonachtige Brit, op een totaal van 64 deelnemers. Redenen waarom ik deze wedstrijd al diverse jaren graag bezoek, zijn de ontspannen sfeer, de ruime rondetijden, de uitstekende kampeeraccommodaties op de basis met warm water en douches, het relatief lage inschrijfgeld en het hoge niveau van een aantal deelnemers, terwijl ook de beginnende modelvliegers door de gevarieerde klasse-indeling goed aan hun trekken komen. Het aantal deelnemers in de A-l klasse is bijv. het dubbele van onze vooren najaarswedstrijd. Topvliegers waren er dit jaar weer goed vertegenwoordigd; men
kon er in aktie zien: Thomas Kqster (wereldkampioen wakefield/A-2/Power), Per Grunnet (wereldkampioen A-2), Lothar Döring (recent wereldkampioen Wakefield), Jens & Povl Kris-
Voor degenen onder ons bij wie het Deens niet op de punt van de tong ligt: JUTLANDWEDSTRIJD 1981. Onder de nog immer enthousiaste leiding van JSrgen Korsgaard vond deze weer plaats bij de aanvang van het Deense Luchtvaartkamp op de Luchtmachtbasis Vandel, tussen Vejle en Billund. De vroege datum dit keer (27-28 juni) veroorzaakte waarschijnlijk de minimale buitenlandse inschrijving. Slechts 4 Duitsers, 3 Neder-
tensen (Wakefield), Hans Seelig (2Yz cc Power). Het wispelturige Deense weer ('t is net Nederland) zegende ons
ditmaal met weinig wind en regen. Alleen op de zaterdagavond werd het gedurende de derde en vierde ronde onprettig; regenbuien met een aanwakkerende wind dwars over de baan draaiend. Dit deed de gezamenlijke Wakefieldvliegers besluiten geen modellen te
riskeren in de bossen en twee ronden te laten vallen. Zondagmorgen was het erg rustig, weinig wind maar zwaar bewolkt en l l5
thermisch moeilijk. Hoewel een stijggebied het presteerde ongeveer een kwartier bij de startplaats te blijven hangen. Tekenend voor de omstandigheden was dat alleen power een fly-off nodig had, die in de derde ronde werd gewonnen dooe de Deen Niels Chr. Hammer met 6 minuten. Uitslagen van de klassen waarin landgenoten deelnamen: A-1 zweef (FlH) L Heinzi Lorenzen DK 120 120 120 120
120 88 120 808
4. Peterv/d Linden NL 120 120 ll5 l18 104 120 64 761 5. W. Ekkelenkamp NL 90 109 102 77 93 66 120 657 7. Brian Clifton GBINL 81 58 106 56 108 96 119 624 P-30 rubbermotor
DK 3. Peter v/d Linden NL 4. Gerrit de Kruyff NL l.
Bjarne J$rgensen
504 302
Döring
D 180 180 180 180
180
900 892 679
De prijzen werden om 14.00 uur door Jgrgen Korsgaard uitgereikt dit keer niet alleen uit de wisseltrofeeën en materialen maar ook uit aardewerk vervaardigd door een van de vliegers-
en bestonden
vrouwen, Vliegers die geinteresseerd zijn kunnen volgend jaar schrijven of bellen naar: Jörgen Korsgaard
Ahornweg 5 D 2391 Ellund 6899
Gdk
Tijdens het diner werden de gasten ook welkom geheten door de heer Gardeneers, die als
Stedentreffen Als er een sportieve ontmoeting plaatsvindt tussen twee steden, wordt al gauw gedacht aan sporten als voetbal, handbal, zwemmen enz. Op 17 mei l98l was er weer een ontmoeting, voor de 5e maal reeds, tussen Maastricht en het
West-Duitse Koblenz. De organisatie was in handen van de Gemeentelijke Sportstichting Maastricht. Die Sportstichting probeert zoveel mogelijk verschillende en ook minder bekende sporten te laten aantreden. In Koblenz is een luchtvaartclub nl. de ,,Modellfluggruppe e.V. Koblenz". In Maastricht is er ook een (en zelfs al meer dan 40 jaar). De Maastrichtse Luchtvaartclub werd verzocht dit onderdeel van het Stedentreffen gestalte te geven.
Op zaterdag 16 mei werden de gasten opgehaald aan de grens te Bocholtz en naar Maastricht geleid. Daar waren zij de eerste gasten die het nieuwe,
maar nog niet helemaal gereed zijnde clublokaal mochten bewonderen. Na de kennismaking werd al vlug van gedachten gewisseld over het modelvliegen. Tevens werd van de gelegenheid gebruik gemaakt de gasten iets van
de stad te laten zien tijdens een I % uur durende rondwandeling. be-
zichtigd.
vertegenwoordiger van de KNVvL aanwezig was, hetgeen zowel door de gasten als door de MLC op prijs werd gesteld. De heer Gardeneers bood de voorzitter van de Modellflug-
lijke opgave, daar er weinig thermiek was. De tijden die gevlogen werden lagen gemiddeld rond de 3 min. Enkele vliegers lukte het de 6 min. vol te maken. Gezien de korte tijd die men kon gebruiken om te vliegen moest volstaan worden met 2 rql
gruppe Koblenz, de heer Frank Töpfer, de KNVvL-plakette aan, terwijl de overige gasten
den. Maar al tijdens de eerste ronde begon hlr duidelijk te worden dat onze gasten de zwevers
een aandenken mochten ontvangen in de vorm van stickers, speldjes enz. Op zondag 17 mei l98l vond omstreeks 12.00 uur de officiële begroeting plaats door de wet-
beter
houder van sportzaken, de heer Peeters. Na enige toespraken, ook van Duitse zijde, kon dan eindelijk datgene plaatsvinden waar alles om begonnen was nl. de vriendschappelijke sportontmoeting tussen Maastricht en Koblenz.
De
vliegers trokken onmiddetlijk naar de
Dousberg aan de u'estzijde van Maastricht.
in de hand
hadden, of beter: aan het
knuppeltje. Na de eerste ronde was de stand reeds in het voordeel van Koblenz nl.: 193,8 tegen 160. ln de tweede ronde werd die voorsprong nog
groter, al gaf Guus Gruissen van de MLC goede tegenstand.
De tweede ronde gaf als resultaat: 278 tegen 172, zodat de einduitslag luidde 471,8 voor Koblenz en 332 voor Maastricht. Na de wedstrijd werd nog een korte demonstratie gegeven met motormodellen, waarbij
dit keer het accent lag op het langzaam Voor de aanvang r.an de u'edstrijd vond officiële begroeting plaats. De MLC bood gasten een herinneringsvaantje aan. Van
de de de
Duitse vereniging mocht de MLC een zeer fraai zweefmodel op een houten sokkel in ontvangst nemen als aandenken aan deze ontmoeting.
Om 13.30 uur kozen de eerste twee zwevers het luchtruim. Op een straffe wind na was het weer uitstekend.
De bedoeling was om bij een werktijd van totaal 9 minuten een vlucht met doellanding te maken. De vluchtduur was op max. 6 min. gesteld. Gezien de sterke wind een vrij moei-
Brandstoftoevoer LB-stunter Een goede toevoer van de brandstof is van levensbelang voor elke stuntvlieger. Hij moet zich namelijk voor 100q0 kunnen richten op het vliegen van de figuren en zeker weten dat zijn motor goed loopt. De hier besproken tank voldoet zeer goed. Het is namelijk mogelijk om de motor 5 ronden na het klaverblad uit te zwiepen door het vliegen van een grote en kleine loop.
Voorwaarde is echter wel dat je de tankinhoud aanpast aan de gebruikte motor. Hierbij is het handig om de tank demontabel uit te voeren zodat het mogelijk is de inhoud te vergroten of te verkleinen. Door te experimenteren is dan uit te vissen hoe groot je tank moet zijn om genoeg brandstof mee te nemen voor het klaverblad en toch binnen de tijd klaar te zijn.
ll6
Lothar
2. Povl Kristensen DK 180 173 179 180 180 6. Gerrit de Kruyff NL 180 132 ll9 164 94
B.R. Duitsland Tel. 09-49 4608
692 sec.
Vóór het diner werd het vliegterrein
Wakefield (FlB)
l
brandstoftoevoer naar motor
vliegen.
Na de vliegmiddag trok het hele gezelschap naar het clublokaal teneinde zich wat op te frissen, want om 19.00 uur werd iedereen verwacht op fort St. Pieter, alwaar aan de deelnemers een diner werd aangeboden. Alles bij elkaar genomen een zeer geslaagd weekeind, waarbij het hoofddoel nl. het leggq" van vriendschappelijke contacten en in vrien[ schap met elkaar omgaan, voor wat betreft de modelvliegers voor 10090 is geslaagd. Rest de MLC alleen om volgend jaar, als zij te gast zijn in Koblenz, een sportieve revanche te nemen.
<( t:--l* t-i;/.-r->;/
druktoevoer vanaf demper
ontluchting tijdens vlucht afsdluiten
Echt belangrijke maten zijn de afstand van het slingerschot tot de achterwand (25 mm) en de toevoer die 5 à 6 mm daar VOOR ophoudt. Het is ook belangrijk de toevoer aan de binnenkant vast te solderen. Trilling van een lange los liggende pijp kan een onregelmatige brandstoftoevoer veroorzaken. Let er op dat je de _eaten in het schot niet al te groot maakt anders is het effect nihil. De hier getekende tank is voor een FOX .35 motor. Een grotere versie van 30 mm hoog voldoet goed voor een Super Tigre ..16 moror. Voor 1/2FAl en funvliegers die vaak mer een 2,-§ à 3,5 cc moror vliegen is een tank van 50 mm lengte al .,'oldoende. Hier hoelt dan geen schot in gemaakt te worden, uèl de toevoer -< à 6 mm vanaf de achterwand. Zelf laat ik de ontluchting altijd seg. Bij het vullen moer je dan het model op zijn kant houden teruijl je door de sproeier onrluchr. Je kan dan niet vergeten het ontluchtingspijpje af te sluiten. Een tweede voordeel is dat je geli;k ueet dat je motor brandstof heeft en doorloopt bij het starten. Als her toevoerslangetje leeg is kan het gebeuren dat je motor alleen op het spuitje loopt en dan weer afslaat. Als je je sproeier zo op je moror zer dar je je vingers niet kan branden aan je demper dan moet de toevoer aan de andere kant
toevoer
ó
3 ins.
/
/','z' ,i íkernariet
,1'
I
I
slingerschot
tr"
|
l
uniflow en ontluchting
@
2 inw
van de tank naar buiten komen. Zie verder de tekening voor details. Als je motor met deze tank nog niet goed loopt controleer dan de volgende din_een op lekkage: roevoerslangetje, filter, carterrbksel pakking ol probeer eens een andere sproeier. Veel succes.
J
Erik
.Iansen
MAXIMAALTOEREN VOOR RUBBER MOTOREN Behalve Wakefield beginnen klassen zoals P-30 en Coupe d' Hiver wat meer belangstelling te krijgen. Het max. aantal toeren dat men op een motor kan draaien is nogal eens een probleem voor niet alleen beginners maar ook gevorderden. Nu is er over dit onderwerp en over het vermogen dat een opgewonden rubbermotor kan IeVeren al veel geschreven in artikelen die testprocedures, rubberbehandeling, smering en veroudering behandelen. Een van de beste artikelen is recentelijk verschenen in ,,Model Planes" Reviet l980,
uitgave Aeromodeller, -eeschreven door de Amerikaanse rubbervlieger Fred Pearce. Daarop ga ik hier niet in. uel is het handig ats men of door testen of door ,,klap"-motoren tijdens het iliegen, weet hoeveel toeren een bepaalde rubber soort kan hebben en dit Lan omrekenen voor motoren met een ander aantal strengen of een !}der gewicht. Even terzijde: Een aan te bevelen st'steem roor \\'akefietd is het testen van motoren van l0 gram en dit omrekenen naar 40 gram. De algemene formule voor het mar. aantal toeren is: I
Nmax=C:Vt waarin C een materiaalconsrante afhankelijk van het rubber 7-10. L lengte van klaargemaakle motor in mm. f doorsnede van de complete motor in mm,. In Amerikaanse artikelen gebruikt men een variant: , 1/.
N :C,' L max 6t/: waarin C weer (een andere) materiaalconstante G het gewicht in g. Hoever men tijdens het vliegen opwindt is natuurlijk afhankelijk van eigen durf, of goklust ! Voor diegenen die de formules liever niet gebruiken (ofschoon met
die moderne calculators is het kinderwerk), heb ik hieronder een tabelletje voor 6 x 1 rubber waarin diverse motoren met een standaard wakefield motor vergeleken worden.
gewicht strengen Wakefield
Coupe d' Hiver P-30
lengte
mox. aanÍ. trn
Í-40
l8
0,88L
loo
L
N
L+o
t6 t4
I,14L
I,l8N
[10
6
0,61L
1,08N
Lro
8
0,50L
0,71N
Ir0
4
L
3
1,30L
Ll0
0,83N
2N 3,
l0N
Hans van Rij
BOEKBESPREKING Een boek dat al wat langere tijd in mijn bezit is, maar regelmatig door mijn modelvliegvrienden wordt geleend is ,,Modet Aircraft Aerodynamics" door Martin Simons, Argus Books Limited. rsBN 0 8s242 441 8. Martin Simons werkt aan de universiteit van Adelaide, is een zweefvlieger en vliegt met RC zweef modellen. Vlak na de oorlog maakt
hij deel uit van de, bij
andere modelvliegers bekende, Low Speed Aerodynamics Research Association (LSARA). Iemand die dus in de materie zowel theoretisch als praktisch goed thuis is. Het uitgebreide boek omvat de gehele theorie van het vliegen van modelvliegtuigen, een grote serie co-ordinaten tabellen van vleugelprofielen, praktische illustraties en wat voorbeetden uit de ,,grote" zweefvliegerij. Hij laat zien hoe betere prestaties behaald kunnen worden door een zorgvuldige bestudering van het ontwerp, en hoe door een beter begrijpen minder kans op afstelfouten zullen ontstaan. Lezers die al jaren diverse theoretische beschouwingen verzameld
hebben, zullen in dit boek geen onverwachte nieuwe ontwikkelingen vinden, maar wel is dit boek het eerste boek waar alles op een logische manier in verzameld is. De schrijver beperkt zich niet alleen tot eén klasse maar gaat in op de aspecten van allerlei modellen van A-l zweef tot RC-pylonrace. Helaas ontbreekt een hoofstuk over propellers. Vermeldenswaard is nog dat zowel prof. Eppler als prof. Wortmann, beide bekende namen op gebied van vleugelprofielen aan dit boek meegeholpen hebben. Een boek dat ik als aanschaf warm kan aanbevelen, dan hoef ik niet meer zo vaak uit te lenen.... ! (Te bestellen via de boekhandel). Hans van Rij 117
Z-meter Radioz\ryeef: . een nieuwe klasse? In Amerika is een nieuwe Radiozweefklasse aan het ontstaan: De twee meter klasse (let wel 2 meter en geen 78,74 inch of
78 ll/16 inch). Een nieuwe klasse is tamelijk gewoon voor Amerikanen. Bij L.B. vonden ze Good Year races uit, bij indoor Penny Plane en Manhatten Cabin en bij Vrije Vlucht P-30. In deze 2 meter klasse is al tweemaal een World Cup vervlogen volgens een 3 taken reglement. De semi-schaal gedachte van cockpits e.d. is bij dit soort modellen vaak verlaten: het zijn functionele wedstrijdmodellen en ze zijn aantrekkelijk door hun eenvoud, lage
prijs en gemakkelijk vervoer. De ,,Gentle Lady" is een typisch Amerikaans ontwerp. De ontwerper is Carl Goldberg, een bekend modelvlieger die al voor de oorlog beroemde Vrije Vlucht modellen ontwierp zoals Valkyrie, Zipper en Playboy. Invloeden hiervan zijn terug te vinden in de wat ongebruikelijke vleugelconstructie met verzonken hoofdliggers. Door zijn bouw in balsa, triplex en tissue is het model een stuk eenvoud tussen de gecompliceerde glasvezel, polyester en styropor constructies. Het lage gewicht (700 gram normaal en 1000 gram met ballast in het zwaartepunt) en het grote vleugeloppervlak resulteren natuurlijk in een lage vleugelbelastingll-24 g/dm', maar door het dunne vleugelprofiel + 9r/o) is de weerstand laag zodat het model met iets
CARL GOLDBERG'S
,,GENTLE
2m
down toch goed snelheid opneemt, hierdoor is ook met 300 à 400 gram ballast het vliegen met wind geen probleem. Een stormkist is deze ,,Gentle Lady" natuurlijk niet, ze is het meest in haar element met rustig weer met zwakke thermiek, zoals op de finale van de Nationale Kampioenschappen Radiozweef 1981 te Swalmen waar ik met dit model zesde werd. Ik zelf heb het model gebouwd van een maatschets, maar in Amerika kost de bouwdoos $ 18,50. Andere modelvliegers die dit model bouwden en vliegen zijn ook enthousiast over het model, zowel een expert (Hans Schweinsberg) als een beginner (A-2 vlieger Anton van Eldik). De ,,Algebra 2M" daarentegen vertoont Europese invloeden, en
ontworpen voor Engels (en dus ook Nederlands) weer met
;ï1,ïiÏ:;,r"ar
voor 3-taken en voor heltinsvlieeen. voo. t.r,n.* een echt Sean Bannister ontwerp: robuuste bouw, hoge vleugelbelasting, hoge snelheden. Sean Bannister is iemand die altijd een groot gedeelte van het luchtruim afzoekt naar een goed stekkie. Een ware grootte tekening is voor ongeveer f 3,50 te bestellen onder nr. RC1406 bij RCM&E Plans Service, P. O. Box 35, Bridge Street, Hemel Hempstead HPI 1EE, England. Hans van Rij
ktasse
LADY" 10x10
3mm triptex
vteuget profie[ : max. diktet (Gö 795,Eppter 178 o.i.d.) vteugel betasting : 17-2t,9 dmz
x'l0v
6x 3v
460
romp: doosconstructie uit 1,5 mm batsa en triptex stabito en kietvtak 4 mm dik
5
6x3b
T80ï
o \Í \t
JBB-+
maatschets
u8
6x10 b
v.
B&Vt.:J.D.van Rij 9/81
SEAN BANNISTER's 2m ktasse
ALGEBRA 2m§
Vteugetbetasting afhankel.ijk van battast ( in de vteuge[ ) , 26 -44 S ldmz
_trH
lïl+ï++r+m.EF i
-l
- vleugetprof ie[: Eppter 178 geheeI ingedekt - vIeuget met ".l,5 rím
ol (ol
romptengte
balsa
'1mm triptex iel. bi-convex
-l
romp - stabitoprof _
-V-stetting
I
6,5o
tekening
Vliegersvergadering sport- en schaalmodelbouwers Zaterd.ag 28 november a.s. zal in motel Postiljon Zwolle de jaarlijkse vliegersvergadering sport- en schaalmodellen worden gehouden. Het motel is bereikbaar via de rijksweg Amersfoort-
v.
B&VI..:J.0. van n1 9/At
Zwolle-Meppel. Aanvang 13.30 uur. Gesproken zal worden over aktiviteiten 1982; veranderingen van zowel de statische als vliegtechnische jurering; Big-Scale stand off; selectie W.K. schaal. Het is zeer gewenst dat alle actieve sport- en schaalvliegers aanwezig zijn. Op een grote opkomst wordt gerekend. Eventuele suggesties de
bij de voorzitter sub-commissie Sport- en Schaalrnodellen, Eric van Dijen, Kerkstraat 24, 1404 HJ Bussum, aan en informaties
telefoon 02159-33147.
De KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR LUCHTVAART (K.N.V.v.L.) is de overkoepelende vereniging voor 9 aÍdelingen op luchtvaartgebied met een totaal ledenbestand van ruim 16.000. De Afdeling Modelvliegtuigsport, met een ledenbestand van bijna 7000, behartigt de belangen van ca. t50 aangesloten clubs, alsmede individuele leden. ln verband met taakuitbreiding van het Afdelingssecretariaat Modelvliegtuigsport, zoekt het Afdelingsbestuur een
ACTIEF FUNCTIONARIS voor de vervulling van de volgende taken: en uitvoeren van het beleid van het Afdelingsbestuur. - Voorbereiden vertegenwoordigen van de AÍdeling in diverse overleggroepen. - Het Het leggen en onderhouden van kontakten met de overheid (zoals het Ministerie van CRM, VOMIL, Verkeer en - Waterstaat enz.) in nauw kontakt met het AÍdelingsbestuur.
-
Goede schrijfvaardigheid. Goede kontaktuele eigenschappen en sociale vaardigheden voor een stimulerend optreden. Organisatorisch inzicht. LeeÍtijd ongeveer 30 jaar.
Geboden wordt:
-
Een dynamische, gevarieerde Íunctie met goede vooruitzichten.
Aanstelling geschiedt tegen een salaris van max. f 3200,- per maand. Gegadigden dienen bereid te zijn tot een psychologisch onderzoek. SchriÍteliike sollicitatie, vergezeld van volledige persoonsgegevens en pasfoto te zenden aan: Kon. Ned. Ver. v. Luchtvaart (t.a.v. Algemeen Secretaris) Jozef lsraëlsplein 8 2596 AS Den Haag Op de enveloppe links boven:
-
persoonlijk, sollicitatie
-
l19
Atgemene verenigingsmededelingen GEBRUIK DERHALE UITSLUITEND DEZE KAART VOOR BETALING UIT UW TEGOED BIJ DE PCCD.
Hoofdbestuur
Als de bijschrijving langs deze weg tot stand is gebracht en vóór
De heer S. J. R. de Monchy vice-voorzitter De vice-voorzitter van de Vereniging, prof. dr. ir. J' L. van Ingen, heeit reeds geruime tijd geleden de wens te kennen gegeven deze functie neer te leggen. Het hoofdbestuur heeft op grond van artikel ll.5 van de huidige statuten in de ontstane
vacature voorlopig voorzien en wel in de persoon van de heer S. J. R. de Monchy. De heer De Monchy is vele jaren bestuurslid geweest en taatstelijk ook voorzitter van de afdeling Motorvliegen. Voorts kan hij bogen op een ruime algemene bestuurlijke ervaring , onder meer als wethouder van zijn woonplaats en als lid van de Rijnmondraad. Het hoofdbestuur is ervan overtuigd dat de heer De Monchy op grond van zijn kennis en ervaring een belang-
rijke bijdrage kan leveren in het dagelijks bestuur van
de
Vereniging.
H
oof
dbestuursbesluiten
I december l98l bij de KNVvL is ontvangen, bent u verzekerd van toezending van uw lidmaatschapskaart 1982 voor I januari aanstaande.
Bijzondere luchtsprongen Examens valschermzweven In de tweede helft van december
033-'729364.
Verkoop
ln de vergadering van het hoofdbestuur van 29 september jongstleden zijn onder meer de volgende besluiten genomen: -
De penning van de Vereniging in brons is toegekend aan de heren Bert Metkemeyer en Enrico Flores die het Europees Kampioenschap Teamrace in de klasse Lijnbesturing (modelvliegtuigsport) hebben behaald en voorts aan de heren Harry Vervest en Jan Ide de Croot, die de veertiende plaats behaalden in de Transat air race Parijs-New York-Parijs.
Speciale aanbieding:
boven). De definitieve verkiezing zal plaats hebben in een in het voorjaar 1982 onder de vigeur van de nieute statuten te
ten./
In de vacature van vice-voorzitter is voorlopig voorzien - door de benoeming van de heer S. J. R' de Monch-v (zie
-
houden algemene vergadering. De tekst van het aan de algemene vergadering roor te Ieggen ontwerp-huishoudelijk reglement ri'erd vastgesteld. Er zal een commissie worden ingesteld voor het uitbrengen van een advies over het door de afdeling Modeh'liegtuigsport ingediende voorstel betreffende een verenigingstijdschrift.
Algemeen secretariaat Betaling contributie
1982
Over enkele weken zult u in uw brievenbus aantreffen de stortings,/acceptgirokaart voor het voldoen van de KNVvL-contributie voor 1982. Deze kaart is zodanig bewerkt dat hij als bewijs van betaling door de computer kan worden gelezen. Hierdoor wordt niet alleen de betaling automatisch op de juiste naam geregistreerd, maar ook rvordt automatisch een lidmaatschapskaart vervaardigd. Een ,,eigen" girokaart kan deze reactie niet teweegbrengen en evenmin een girokaart waarmede gelden uit uw tegoed bij een bank of de Cemeentegiro Amsterdam worden overgemaakt. Hiervoor is dan handbewerking noodzakelijk' wat tot aanzienlijke vertraging bij de ontvangst van uw lidmaatschapskaart kan leiden.
t20
1981 zal het jaarlijkse examen
Instructiebevoegdheid Valschermzweven worden gehouden, alsmede het examen voor de aantekening ,,Valschermzu'eefvergunning". Plaats en datum zullen nog nader bekend worden gemaa$ Opgave kan plaats hebben via het bestuur van de vereniging waarvan men lid is bij de Voorzitter Examencommissie, de heer R. Marcus, Romeostraat 36, 3816 SE Amersfoort, telefoon
World Airline Fleets
1980.
over luchtvaartmaatschappijen over de gehele
Alle
gegevens
wereld met hun rloten. rignetten. registraties, c/n's enz. Nog enkele eremplaren voorradig roor slechts ./ 7.50. rerzendkos1.50.
Verdere cadeau-suggesttes:
Dalmeijer: Luchtvaartterminologie KNVvL-r'liegertas met embleem Blazerembleem, gouddraad geborduurd
KNVvL-insigne met steekspeld KNVvL-das, blauw met vignet KNVvL-sticker, groot, goudkleur, per 2 stuks Idem, klein KNVvL-sleutelhanger KNVvL-suikerschep, verzilverd KNVvL-theelepel, verziiverd
KNVvL-wandschild, hout met vignet Ray Ban vliegerzonnebril, groen Parabadge, goudgeborduurd
VOOR SPORTVLIECERS: Be a better Pilot Pitot Radio Telephony Flight Briefing for Pilots, 4 delen, per deel CB-l Control Board, knieplank FB-2 Flight Board, groot model PP-1 Protractor APR Navigatieplotter, halvemaanboog Kaart Europese vliegvelden l98l
Prijs inc'
verz.endkost*
Í
17,s0
,< 16,90
4,55
14,1,30 1,30
9,1_
6,-
36,90,-
)o-
50,50 9,10
34,28,30,12,7,50 1<
VOOR MODELVLIECERS: Het bouwen van modeh'liegtuigen
EIGEN RISICO 39,25
De veroorzaker van enige schade aan een NZC-vliegtuig kan tot f 150,- aansprakelijk worden gesteld.
een maximumbedrag van
Radiobestuurde modelhelikopters Modetvliegtuigen in theorie en praktijk Hobbyboek Nlodelbesturing Hobbyboek radiobestuurde modelvliegtuigen
41 ?§
17 50
CURSUSSEN Cursus à 40 starts
Handboek voor \lodelpiloten Handboek Radiobestuurd Motorvliegen Vleugelprolielen voor de modelbouw Handboek Nlodelvliegtuigbouw
4l,50
AIle prijzen gelden exclusief contributie KNVvL en
45,50
lesmateriaal.
38,1)
1)
7§
-
25,50
Í
1.400,kosten
* DBO of twee KNVvl-leden.
VOOR Z\\'EEFVLIECERS: Zri eefvliegtuigspeldje Blazerembleem zweefvliegen, zilverdraad
4,55
)o'to 18,-
Eerst weten . . dan zweven, nieuu'e druk Thermiek-verzamelband, linnen
ALCEMEEN: Boekje ,,SCHOOL EN
LUCHT\'.\.\RT"
6,2s
in het
KNVI L-assortiment: ..-s0 JAAR DSA", het jubileumboek l'an de Delltsche Studenten Aeroclub, 208 pagina's met vele foto's uit het rerleden en het heden, gebonden. Prijs
Nieurv
í,:- 35,-,
r
erzendkosten ./,i.50.
lÍESfpllrNGEN
door middel ran overschrijving op giro 179618 t.n.v. de KNVT.L te Den Haag, onder vermelding van het gen'enste artikel en de postcode. Afhalen is vanzelfsprekend ook mogelijk: de prijs wordt dan verminderd met de verzendkosten.
Vliegtarieven NZC Terlet 1982 ABONNEMENTEN Een abonnement ad / 400,- geeft recht op gereduceerd tarief. Voorwaarde is het bezit van het B-brevet. BONNENSYSTEEM
Voor de vlucht worden de startkosten voldaan met bonnen, gedurende het weekverkrijgbaar bij de receptie op Terlet of in het restaurant ,,De Thermiekbel". einde
-
IERSTART
met -abonnement- zonder
Basistarief lierkabel to,Eenzitter NZC, incl. eerste halfuur l5,Tweezitter idem 20.Proefles, max. l5 minuten Thermiektoeslag per (gedeelte van een) halfuur
Í
Í 20,)§ _ 30,1§ _
10,-
VLIEGTUICSLEEPST.{RT met -abonnement- zonder Basis tot 500 m Í 20,f 30,1§ Eenzitter NZC, incl. eerste halfuur 25,Tu'eezitter idemx 30,40,Proefles. mar. 15 minuten 45,10,-
Thermiektoeslag per (gedeelte ran een) halfuur
Voor aluijkende sleeprluchten uordt / 3,-
per
vliegminuut
berekend; met abonnement ./ 1.50 per vliegminuut.
MOTORZ\\'EEFVLIEGTUIG
rnet -abonnemenÍ- zonder
Per (gedeelte van een) ksartier
.[ 22,50
incl.
Ka-S. ophaaluagen
Overlandtarief, onatlankelijk
Door Modelvliegclub de Vier Poorten te Montfoort werd weer een honderdtal nieuwe leden volgemaakt. De club ontving de gebruikelijke premie van f 50,-; het nieurve lid, de heer M. Vendrig te
Montfoort, ontving een UHU-lijmpakket.
Bekerwinnaars 1980 De winnaars van de KNVvL wisselbekers 1980 wordt verzocht de bekers goed verpakt en wel zo spoedig mogelijk aan het afdelingssecretariaat te retourneren, opdat deze vóór de vliegersvergaderingen kunnen uorden gegraveerd met de namen van de winnaars
van
1981.
dag seek ran r'luchtduur per per
Sport en Schaal worden gehouden. Het motel is bereikbaar via de Rijksweg Amersfoort-Zwolle-Meppel. Aanvang 13.30 uur. Daar tijdens de vergadering gesproken zal rvorden over o.a. activiteiten 1982; veranderingen van zowel de statische als vliegtechnische jurering; Big-Scale stand-off; selectie WK Schaal, is het zeer noodzakelijk dat alle actieve vliegers aanwezig zijn. Wij rekenen op een grote opkomst. Eventuele aanvullende informatie alsmede suggesties m.b.t. bovenstaande aan de voorzitter SC Sport en Schaal: E. van Dijen, KerkstÍaaÍ 24, 1404 HJ Bussum, tel.02159-33141 .
Tentoonstelling De Aalsmeerse Luchtvaartclub hoopt op zaterdag 28 en zondag29 november 1981 een luchtvaarttentoonstelling te organiseren in het ,,parochiehuis" te Aalsmeer, gelegen aan de Gerberastraat (achter de R.K. kerk). De tentoonstelling is geopend op zaterdag van
11.00 tot 22.00 uur en op zondag van 10.00 tot 18.00 uur. Het accent zal liggen op de Modelvliegtuigsport maar men hoopt daarnaast ook videopresentatie en statische modelbouw te kunnen laten zien.
Secretariaatswijzigi ngen RC Modelvliegclub Losser, secretaris de heer G. van der Meer, Dr. Stamstraat 17, 7534 CJ Glanerbrug. Madesche Modelvliegclub, secretaris de heer R. J. Rijkers, Schoutenveld 8, 4902 BP Oosterhout, telefoon 01620-55898. MVC De Stormvogels Best, secretaris de heer M. Henst, Johan
Frisopark 25, 5684 GC Best.
Vliegersvergadering Radio Zweeï De Sub-sub Commissie Radio Zweef is voornemens, ter voor-
Í 30,-
bereiding op de jaarlijkse vliegersvergadering van de SC Radiobesturing, een aparte vliegersvergadering te houden voor RCzweef-vliegers, die op enigerlei wijze belang of interesse hebben in het Nederlandse wedstrijdgebeuren.
/ 100,-
De Sub-sub Commissie is van mening dat, gelet op de toenemende belangstelling waarin zich de RC zweefklasse mag verheugen, het thans noodzakelijk wordt geacht uitgebreid van gedachten te
VERHUUR VAN Z\\'EEF\'LIEGTUIGEN Stadaard Cirrus of
Ledenwerfactie
!'liegersvergadering Sport en Schaal Op :aterdag 28 november aansÍaande zal in Postiljon Motel Zrvolle de jaarlijkse vliegersvergadering van de Subcommissie
Terlet
!
Modelvliegtuigsport
500,100,-
121
wisselen over de huidige gang van zaken m.b.t. het wedstrijdvliegen en de nieuwe ideeën die er leven om onder meer een 2-meterklasse, een 2-takenklasse (duur en aístand) en RC-zweefpylon gestalte te geven, het organiseren van hellingvliegen aan de Nederlandse kust, afstandswedstrijd van bijr'. 50 km in een der IJ
sselmeerpolders.
Ook is dit een goede gelegenheid om specifieke RC-zweef zaken te bespreken die op de normale vliegersvergadering niet of nauwelijks aan bod komen. Deze speciale vliegersvergadering zal worden gehouden op zaÍerdag I 2 decentber in een van de zalen van het Cultureel Centrum de Coehoorn, Coehoornstraat te Arnhem (tegenover station) van 14.00 tot 17.00 uur. Voor zover wij hier onvolledig zijn geweest of wanneer u suggesties en ideeën hebt dan kunt u zich in verbinding
J. Bazelmans, De Verver 40,5506 BG Velzen, teleloon 040-534281. stellen met
District Overijsel Op 3 november a.s. zal er een
Districtsvergadering worden gehouden in District Overijsel en rvel in een der zalen van,,Het Klooster" te Zwolle. Aanvang 20.00 uur. De leden worden verzocht hun aktiviteiten voor de Districtsagenda 1982
op te geven aan de Districtsvertegenwoordiger de heer
J. H. B. Scholten, Boomkensdiep 22,8033 XX Zwolle. De heer Scholten zal aftreden als Districtsvertegenwoordiger en is
niet herkiesbaar. Namen van kandidaten voor deze functie kunnen tot voor de aanvang van de vergadering bij de Districtsraad worden ingediend.
Ned. Ver. voor Luchtvaarttechniek De eerstvolgende vergadering van onze vereniging zal
\..._.{-,), i
/r
plaats-
vinden op
t, taa, ata,r a ttl rt, I I | | t I la,lra n
donderdag 26 november
I98l om 20.00 uur
bij het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, Anthony Fokkenveg 2, Amsterdam. lr. G. F. Evelein van Aerodyne Ltd, zal spreken over: tt
Dowty Rotol Propulsor"
Na het definiëren van het begrip ,,propulsor" zal de luchtstroming door een ring met rotornaaf tvorden verklaard. De redenen voor de keuze van de hoogdekker ,,lslander" als proefvliegtuig zullen worden aangevoerd, waarna op de installatie zal worden ingegaan. Hierbij komt o.a. de verstelbaarheid van de motorbok i.v.m. het onderzoek naar het effect van de instelhoek van de ringvleugel met motor ter sprake. De belastingsproef op de motorophanging wordt besproken, vooral t.a.v. het aspect van
behoud van de noodzakelijkerwijs geringe tipspeling van
de
rotor. Een beeld zal worden geschetst van de eigenlijke inbouw. Tevens zal worden ingegaan op de vliegeigenschappen en -prestaties.
Niet-NVvl-leden die de lezing van 26 november a.s. willen bijwonen zijn welkom, maar dienen zich vooraf aan te melden bij de NVvL-secretaris, telefoon 020-51 l3l 13.
Wegens tijdgebrek van de redacteur is besloten het NVvLJaarboek 1980 en l98l te combineren tot één uitgave, die begin 1982 moet verschijnen.
Algemene Luchtvaart Afdeling Bibliotheek De NBLR-bibliotheek in de Aviodome te Schiphol is voor KNVvLleden geopend in de weekeinden: op zaterdagen en zondagen van 13.30 tot 15.30 uur. Op beide dagen is uitlening van boeken en
tijdschriften mogelijk. 122
tft
J,,
ir,
HOLLAND AVIATION
Fabrikant van sleepletters, levert nu ook voor modelvliegers: SLEEPNETTEN EN UITRUSTING. Een volledige uitrusting bestaat uit:
FREQUENTIES VOOR RADIOBESTURING
1 dregkabel met dreg, 1 stel oppikpalen,
ln een schrijven van de PTT Radio Controle Dienst met kenmerk 15454 RCD en gedateerd juni 1981, werd ons mededeling gedaan van een besluit van
1 sleepkabel met lus en parachute, 1 Írontstok, 10 letters 30 cm hoog, zwart, naar keus (opgeven s.v.p.), 3 tussenstokjes en '1 staart-
de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, het aantal beschikbare Írequenties voor het radiograÍisch besturen van modellen uit te breiden. ln overleg met de radio Controle Dienst werden met betrekking tot de
net.
nieuwe Írequenties afspraken gemaakt omtrent de kleur van de frequentievlag en
de kanaalnummers. Voor het radiografisch besturen van
ALLE SOORTEN modellen
mag
thans gebruik worden gemaakt van één van de volgende frequenties:
Frequentie
13,560 26,995 27,045 27,095 '.1 45 Vr,rvc 27,255 30,085 30,095 30,105 30,1 15 30,185 30,195 40,665 40,675
Kleur geen bruin bruin bruin bruin Drurn bruin GEEL GEEL GEEL GEEL GEEL GEEL groen groen
Kanaalnr. geen 4 9 14 1
9
t4 30 38 39
40 41
48 49 50 51
40,685 40,695
groen groen
Dit volledige pakket ter introduktie uan
52 53
,oo, r
Voor het radiografisch besturen van modellen van LUCHTVAARTUIGEN mag zowel van bovengenoemde, als van de hierna volgende
Írequenties gebruik worden gemaakt:
35,010 35,020 35.030 35,040 35,050 35,060 35,070 35,080 35,090 35,110 35,140 35,160 35,190
oranje oranje oranje oranje oranje oranje oranje oranje
oRANJE oRANJE oRANJE oRANJE oRANJE
I 125,-
98r50
Extra letters Í 7,50 per stuk.
Vraag onze prijslijst miniatuur sleepuitrusting en
vraag onze gratis katalogus luchtvaartuitrusting met o.a. vliegoveralls, vliegjacks, vliegpetjes enz.
61
62 63 64 65 66 67 68 69 71
74
76 79
Modelbouwshops vraag onze dealerprijslijst!
HOLLAND AVIATION Postbus 2842,3000 CV Rotterdam, of telef on isch 01 680-26356.
TIIT RADICGRAIISCH BESTUURBARE MCDELBCUW C A. VLIEGTUIGEN, HELICCPTERS,
rnÈrm.*{ilr$.
SLEEPBCTEN, STOCMBCTEN, VRACFII-SCHEPEN, ZEILBCTEN, TANKS, BLUSBCTEN, AMFIBIE-VCERTUIGEN, T SPEEDBCTEN, RACE-AUTC'S, ENZ ENZ
123
MODELBOUW HAAG
's maandags
gesloÍen
Laan van Meerdervoort 501, Den Haag. Tel.070-636247
TOCH DE GOEDKOOPSTE VAN NEDERLAND Wijvoeren bekende merken zoals: BOBBE . GRAUPNER - SIMPROP - HEGI-TAMIYA-AVIOMODELLI STERLING . SVENSON-MULTIPLEX - SIG MIDWEST. AIRTRONIC
E rEl
BrandstoÍ en electroauto's
TT
Motorvliegen
§
Zeilboten
E
Zwevers
,lt
-
en vele andere
I U Ín
stockcars
II
,-!l
Gereedschappen Lijnbestuu rde vliegtuigen
E-
Helicopters
Ë,
Historische boten Estes raketten
Electroboten
BESTELBON KLUWERBOEKEN (SPECTALE AANBIEDING)
BESTELBON codenummer 406.040
Als brief verzenden aan KNVvL
Jozef lsraëlsplein 8 2596 AS 's-Gravenhage
Ondergetekende wenst rechtstreeks'/via boekhandel.
.
ex. (90 201 1043 8) MODELVLIEGEN MEÏ ELECTROMOTOREN
tegen de speciale Bouwen en Vliegen prijs van slechts (excl. f 4.- verzendkosten). De normale prijs bedraagt (excl. Modelvliegen zonder lawaai is jarenlang slechts voor zweeÍvliegers weggelegd geweest. Sinds enige tijd is het echter heel goed mogelijk, en tevens goed betaalbaar, een modelvliegtuig elektrisch aan te drijven. Mede door de steeds hogere eisen die plaatselijke en regionale overheden op het vlak van geluidsoverlast moeten stellen, neemt de belangstelling voor deze vorm van voortstuwing sterk toe. Daarbij is de hele elektrische
vliegerij nog sterk in ontwikkeling en vormt dus een eldorado voor wie wil experimenteren. ln dit boek worden, behalve de geschiedenis, vooral de
technologische aspecten
van het elektrisch
vliegen duidelijk en uitgebreid toegelicht. Hierbij wordt ook aangegeven op welke terreinen en in welke richting verdere ontwikkelingen te verwachlen ziln.
Tevens wordt de praktijk van het vliegen bij de huidige stand van zaken onder de loep genomen, vooral wat het radiobestuurd vliegen betreft.
124
f 4,-
f 25,* f 31,-
verzendkosten).
Naam: Plaats (met postcode):
.
doorhalen wat niet van toepassing is.
N.B. Voor een uitgebreide boekbespreking verwijzen wij u naar Bouwen en Vliegen van december 1978 en september 1979. Bij rechtstreekse bestelling aan de KNVvL gelieve u tegelijk met het insturen van de bestelbon het verschuldigde bedrag over te maken op girorekening 179618 t.n.v. KNVvL te Den Haag onder vermelding: Speciale aanbieding Modelvliegen met Electromotoren.