Acanthus mollis
1
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Acanthaceae
Wetenschappelijke naam
Acanthus mollis
Nederlandse naam
Zachte acanthus, Stekelige berenklauw
Betekenis naam
De naam is afgeleid van het Griekse woord akantha, wat doorn of stekel betekent. De blaadjes hebben aan de uiteinden van de lobben scherpe stekels.
Herkomst
Middellands-Zeegebied
Omschrijving
Een halfwintergroene vaste plant met een opgaande vorm en polvormende groeiwijze.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Plantenfiches Koen Deschuyter
1 - 1,5 m 0,9 m De schutbladen (bracteeĂŤn) van de bloemen zijn geaderd, alleen het onderste schutblad is voorzien van een stekel. Witte bloemen met paarse schutbladen Juni - augustus Grote geveerde bladeren, breed gelobd en glinsterend met zachte stekels. Vrijwel al het blad is wortelstandig (komt direct uit de grond), behaard. 50/60 cm. Donkergroen Neen Halfwintergroen 2
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Het is een plant die zowel solitair als in een groep een decoratieve uitstraling heeft. Bosranden Staat het liefst in de schaduw maar kan ook in de zon. Graag beschut. Vruchtbare, vochtige grond Alle Matig 3Ă 5
Verzorging
- Bescherm tegen uitdrogen en vorst - Uitgebloeide bloemstengels in het voorjaar terugsnoeien
Vermeerdering
Stekken, zaaien of scheuren
Bijzonderheden
- De Grieken versierden het kapiteel van hun zuilen met het motief van het blad van Acanthus. - De meeste sierwaarde ontleent de Acanthus aan het veelal stekelig getande schutblad bij de bloemen, dat vaak paarsachtig gekleurd is.
Cultivars & Soorten - Acanthus spinosus, redelijk bestand tegen kou, het is zonder meer de sterkste soort uit het geslacht en het meest geschikt voor ons klimaat. Wit, roos schutblad, 1,5 m. - Acanthus hungaricus, witroze, 80 cm, lang houdbare snijbloem.
Acanthus hungaricus 3
Plantenfiches Koen Deschuyter
Aconitum napellus
Plantenfiches Koen Deschuyter
4
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Ranunculaceae
Wetenschappelijke naam
Aconitum napellus
Nederlandse naam
Blauwe monnikskap
Betekenis naam
De naam Aconitum is afgeleid van het Griekse akónitos, dat “puntig” betekent, en van kônos voor “kegel”. De Latijnse soortnaam napellus is afgeleid van napus wat “knol” betekent en verwijst naar de knolvormige wortels. Napellus kan ook ‘van het dal’ betekenen.
Herkomst
Europa en Azië in de noordelijke gematigde streken
Omschrijving
Stevig rechtopgaande plant met helder paarsblauwe bloemen.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
1 - 1,2 m De bloem bestaat uit vijf kelkblaadjes, het bovenste heeft de vorm van een helm of monnikskap. Paars Juni - augustus Vijf tot zevenlobbige bladeren Groen Neen Neen Een doosvrucht. Meestal zijn er 3 kokervruchten.
Woodland garden. Achteraan in de border, eerder voor de wilde tuin. Bosranden en weides, meestal in berggebieden. Het liefst in lichte schaduw Koele, iets vochtige grond. Ze kunnen slecht tegen langdurig natte grond. Eerder kalkhoudend Goed winterhard
Verzorging
Het regelmatig wegknippen van uitgebloeide bloemen bevordert meestal een herbloei in de nazomer. 5
Plantenfiches Koen Deschuyter
Vermeerdering
- Scheuren van oktober tot maart. - Zaaien in het voorjaar (maart - april) in koude kas of in het najaar in de volle grond. Koudekiemer, koude is dus noodzakelijk om te kiemen. - Wortelstek, door middel van de knolvormige verdikkingen aan de wortel.
Bijzonderheden
- Aconitum is bijzonder giftig voor mens en dier, de alkaloïde aconitine is een van de sterkste plantengiften. Bij inname ontstaat snel een gevoelloze tong en keel, braken, buikkrampen, rillingen, diaree... Verder verlammingsverschijnselen, ademnood en dood door verstikking of hartstilstand, dit alles terwijl de geest volkomen helder blijft. - Hou kinderen weg van de plant en draag steeds handschoenen bij het aanraken, want het gif kan door de huidporiën dringen en huidontstekingen teweeg brengen. - Eerst hulp bij inname koolstofpoeder innemen, braken opwekken, natriumsulfaat toedienen en direct naar het ziekenhuis gaan voor maagspoeling en verdere behandeling. - In vroegere tijden werd het sap van monnikskap gebruikt voor de gifbeker. Edellieden en rijke burgers werden veroordeeld tot het drinken van de gifbeker met aconitum, want dit zorgde voor een snelle dood. Arme mensen moesten scheerling drinken, wat een langzame en zeer pijnlijke dood als gevolg heeft. - Lokken veel insecten als bijen, vlinders en hommels.
Cultivars & Soorten
- Aconitum carmichaelii, Chinese monnikskap, ook wel Azuren monnikskap genaamd, drie tot vijflobbige leerachtige bladeren met een heldere onderkant. Wi tot zachtpaars, 0,9 m. Cultivar ‘Arendsii’ wordt hoger, 1,2 -1,5 m en heeft ondersteuning nodig. - Aconitum napellus ‘Album’, witte variëteit. - Aconitum vulparia, Aconitum lycoctonum, gele monnikskap, groeit langs beken, in loofbossen op vochtige, kalkhoudende grond. Gebergteplant uit Midden-Europa. Westelijk tot in Nederland en België. - Acontium henryi ‘Spark’s Variety’ - sterk vertakt en hoogopgaand, heeft steun nodig. Rijk bloeiend van juli tot september, diep blauw, 1,2 -1,5 m. - Aconitum septentrionale ‘Ivorine’ heeft crèmekleurige bloemen die in dichte trossen bloeien, N-Europa. Plantenfiches Koen Deschuyter
6
Ajuga reptans 7
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Lamiaceae
Wetenschappelijke naam
Ajuga reptans
Nederlandse naam
Zenegroen
Betekenis naam
De naam zenegroen is uit het Middel-Nederlandse singroone ontstaan en betekent altijd groen. Ajuga is mogelijk een verbastering van het door Plinius gebruikte woord abiga, dat is afgeleid van abigere (afdrijven). Het zou ook kunnen afstammen van het Griekse aguisos of agyios (zwak in de gewrichten). Reptans betekent kruipend.
Herkomst
Europa, Kaukasus
Omschrijving
Halfwintergroene vaste plant met een laagblijvende, bodembedekkende habitus
Plantenfiches Koen Deschuyter
8
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
0,15 tot 0,35 m Lipbloemen Blauwpaars Mei - juni Ovaalrond, glanzend Roodbruin tot roodpaars Halfwintergroen
Bodembedekker, bosrand, schaduwtuin, informele tuin, onderhoudsarme tuin. Bossen, bosrand Zon, halfschaduw of zelfs schaduw. Mooiste kleurschakeringen krijgt men in volle zon. Niet zeewind tolerant Normale tot vochtige bodem Alle Ja
Verzorging
Inperken want durft woekeren.
Bijzonderheden
- Zeer goede bodembedekker, breidt uit door middel van kruipende wortelstokken. De bedekking gaat relatief snel. - Goed onderdrukken van onkruid. - Door zijn uitgebreide wortelstelsel wordt hij op taluds aangeplant om erosie tegen te gaan.
Soorten en Cultivars
De variatie ligt vooral verschillende bladkleuren. - Ajuga reptans ‘Atropurpurea’ bloeit paarsblauw en heeft donkerpaars tot bronskleurig blad.
9
Plantenfiches Koen Deschuyter
Akebia quinata
Plantenfiches Koen Deschuyter
10
Algemeen
Groep/Plantensoort
Klimplant
Familie
Lardizabalaceae als vernoemd naar de Spaanse botanicus Lardizabal y Uriba
Wetenschappelijke naam
Akebia quinata
Nederlandse naam
Schijnaugurk, klimbes, chocoladewingerd
Betekenis naam
Akebia komt van het Japanese ‘akebia’, de naam van deze plant. Quinata komt van het Latijnse ‘quinque’ wat 5 betekent, naar het vijfdelig samengsteld blad.
Herkomst
Japan, China en Korea,
Omschrijving
Houtachtige slingerplant
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Klimheester voor een pergola, loggia of lattenrooster Bossen Halfschaduw. Volle zon kan ook mits de bodem voldoende vochtig is en de plant met zijn voeten in de schaduw staat Niet zeewind tolerant Goed doorlaatbare, vochthoudende vruchtbare grond. Matig tot redelijk droogtetolerant. Alle tot lichtzuur Jonge planten moeten tijdens de winter worden afgedekt.
5 - 10 m Eenhuizig bloemen. De vrouwelijke bloemen, donkerrood tot paars, staan aan de basis van de bloemtros. De kleinere mannelijke bloemen zijn lichtroze, staan aan de top. Aromatisch, vanillegeur. Kastanjerood tot chocoladekleurig April - mei Vijftallige handvormig samengstelde bladeren. De deelblaadjes zijn eirond, leerachtig. Donkergroen tot blauwgroen Geel Halfwintergroen Houtige stengels met hechtwortels In warme zomers worden de bloemen gevolgd door worstvormige vruchten, die een purperblauwe kleur hebben, 5 tot 10 cm groot en eetbaar zijn, maar niet erg lekker. De kern van de eetbare, witte pulp bevat honderden zwarte zaden. 11
Plantenfiches Koen Deschuyter
Vermeerdering
Vermeerderen kan door afleggen en stekken in de zomer of door te zaaien in potten in een koude bak of vensterbank in de lente.
Verzorging
Snoei onmiddelijk na de bloei
Bijzonderheden
- bloeit op tweejarig hout, anders geen bloemen - Plant voor een goede (kruis)bestuiving liefst twee planten bij elkaar. - Zet de plant meteen op zijn definitieve plaats, want hij houdt niet van verplanten.
Cultivars & Soorten
Akebia trifoliata blijft kleiner dan A. quinata, heeft grotere bladeren en is wel bladverliezend. Het drietallige (tri = drie) blad is donkergroen, langs de rand wat golvend en aan de onderzijde lichtgroen. De donkerpaarse bloemetjes verschijnen in juni en juli en zijn kleiner dan van A. quinata. In het voorjaar is het blad van A. trifoliata opmerkelijk brons gekleurd. Plantenfiches Koen Deschuyter
12
Alchemilla mollis 13
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Rosaceae
Wetenschappelijke naam
Alchemilla mollis
Nederlandse naam
Vrouwenmantel
Betekenis naam
De Nederlandse naam komt van de bladeren die als een ouderweste mantel geplooid zijn. Alchemilla komt van het Arabische alkemelieh (alchemie), omdat de dauwdruppels, die op de bladen voorkomen, door de alchimisten gebruikt werden. Ook bij hun zoeken naar de steen der wijzen werd de plant gebruikt, want men beweerde dat zij geheime krachten bevatte. Mollis betekent zacht.
Herkomst
Europa, inheems in Nederland en BelgiĂŤ
Omschrijving
Een kleine bladverliezende vaste plant met een kruipende, bodembedekkende groeiwijze.
Plantenfiches Koen Deschuyter
14
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
0,3 tot 0,8 m Tweeslachtig. Sterk samengestelde bebladerde bloeiwijzen met 3-5 mm grote bloemen. Ze hebben geen kroonbladen, maar wel vier kelkbladen, vier bijkelkbladeren, één onderstandige stamper en vier meeldraden. De kelkbladen zijn anderhalf tot twee maal zo lang als de kelkbuis en staan na de bloei uitgespreid. De bijkelkbladen zijn even groot als de kelkbladen. Geelgroen Mei - september De grote rozetbladeren zijn lang gesteeld, rond, grijsgroen, gekarteld en dicht behaard met lange afstaande haren. Ze vormen een soort bekken waarin zich in het midden dauw of regenwater verzamelt. De stengelbladen zijn bijna niet gelobd. De steunblaadjes van de rozetbladeren verdrogen al jong en worden dan roodbruin. Grijsgroen Neen De stengels zijn dicht behaard met lange afstaande haren. Een eenzadige dopvrucht of nootje.
Veelzijdig plant als bodembedekker en borderplant. Bossen, bosrand Zon, halfschaduw of zelfs schaduw Voorkeur voor een gemiddelde vochtige bodem in halfschaduw, verdraagt droogte slecht. Neutraal tot kalkminnend Ja
Verzorging
- Bij het terugknippen na de bloei volgt nog een kleinere herbloei. - Besproei de Alchemilla bij aanhoudende droogte. - Vrouwenmantel kan zich massaal uitzaaien, verwijder daarom na de bloei de bloemen.
Soorten en Cultivars
Alchemilla erythropoda, dwergvrouwenmantel. Dit is de dwergvorm waarvan het blad veel kleiner is. Ook de bladkleur is vaak wat meer richting blauwgrijs. 15
Plantenfiches Koen Deschuyter
Allium sphaerocephalon
Plantenfiches Koen Deschuyter
16
Algemeen
Groep/Plantensoort
Bolgewas, geofyt (winterknoppen onder de grond)
Familie
Alliaceae
Wetenschappelijke naam
Allium sphaerocephalon
Nederlandse naam
Kogellook, kalklook, trommelstokjes
Betekenis naam
Allium komt van het Griekse aglis, ontstaan uit glis (iets kroms of rond) wat verwijst naar de bol. Sphaerocephalon betekent met bolvormige hoofdjes.
Herkomst
Centraal AziĂŤ, Middellands Zeegebied
Omschrijving
Bolgewas met zeer decoratieve bloem
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
0,2 - 0,8 m
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Dieppurper, roodpaars Juni - augustus 2 tot 6 bladeren die lijnvormig, halfrond, hol en aan de bovenzijde gegroefd zijn. Groen Neen Neen Ronde en fijn geribde stengels Een doosvrucht, eenzaadlobbig
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Bolvormig, eirond scherm met paarsrode kleine bloempjes
17
Plantenfiches Koen Deschuyter
Vermeerdering
De Allium is een echte verwilderingsbol.
Verzorging
- Planttijd: oktober-november. Plantdiepte = twee keer de hoogte van de bol (10 -15 cm). - Koeienmest of een bloembollenmeststof in het voorjaar toevoegen om bloei te bevorderen. - De stengels hebben steun nodig, daarom best tussen andere planten zetten. - Uien kunnen blijven staan als ze eenmaal geplant zijn en hoeven niet, zoals bij tulpenbollen, worden gerooid.
Bijzonderheden
- Verwilderingsbol - De stengels hebben steun nodig en het blad sterft af tijdens de bloei, daarom best tussen andere planten zetten.
Cultivars & Soorten
- Allium giganteum, die zeker 150 - 180 cm hoog wordt. - Allium aflatuense lijkt op Allium giganteum, wordt minder hoog: 80 - 100 cm. Deze ui kan bovendien ook goed in halfschaduw groeien. Rozepurper. - Allium moly wordt ongeveer 25 - 30 cm hoog, geel. Border, pot. Plantenfiches Koen Deschuyter
18
Aquilegia vulgaris
19
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Ranunculaceae
Wetenschappelijke naam
Aquilegia vulgaris
Nederlandse naam
Wilde akelei
Betekenis naam
Aquilegia is ontleend aan het Latijnse aquileja of aquila (adelaar). De opvallende en met een haak inwaarts gekromde spoor van de versierde honingbladen herinnert aan de klauwen van een adelaar. De naam kan echter ook afgeleid worden van het Latijns aqua (water) en legere (lezen of verzamelen), wat betrekking heeft op de bloemkroon waarin regen kan worden opgevangen. Vulgaris betekent “ gewoon” .
Herkomst
Wilde akelei komt in vrijwel gans Europa in het wild voor in bossen en zoomvegetaties. Naar wordt aangenomen zijn het uit tuinen verwilderde planten.
Omschrijving
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Plantenfiches Koen Deschuyter
0,45 tot 0,6 m De bloem van de akelei bestaat aan de buitenkant uit lange (gekleurde) kelkbladen en trechtervormig vergroeide kroonbladen. Aan elk kelkblad zit een gekromd spoor. Amerikaanse soorten hebben een recht spoor. Het vruchtbeginsel is klierachtig behaard. Op basis van de lengte van het spoor ten opzichte van de lengte van de kelk- en kroonbladen en de kleur hiervan worden de soorten en variëteiten van elkaar onderscheiden. Blauwpaars Mei - juli De blauwgroene bladeren zijn 3-tallig, dubbel 3-tallig of soms nog meer samengesteld. De slippen hebben een wigvormige voet en een brede, gespleten en gekartelde top. De wortelbladeren zijn lang gesteeld, de bovenste bladeren zijn niet gesteeld en 3-lobbig. Blauwgroen Halfwintergroen Een doosvrucht. De 5 kokervruchten zijn kleverig behaard.
20
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Borderm bosrand, schaduwtuin, onderhoudsarme tuin Bossen, bosranden, kreupelhout, struwelen, kalkhellingen Zon, halfschaduw tot schaduw. Niet zeewind tolerant Normale tot vochtige kalkrijke bodem Alle Ja
Vermeerdering
Het zaad van akeleien kiemt bijzonder makkelijk waardoor meestal veel spontane zaailingen opduiken.
Bijzonderheden
- Alle delen van de plant zijn zwak giftig - Er werd in de volksgeneeskunst werking tegen reumatiek en mond- en keelontstekingen aan toegeschreven. - Oude boerenplant
Soorten en Cultivars
- Aquilegia chrysantha : afkomstig uit het zuiden van de VS, heeft hoge, stevige stengels waaraan zich grote, heldergele bloemen met lange gebogen sporen vormen. - Aquilegia vulgaris ‘Ruby Port’, donkerrood met een geel hart, 70 cm. 21
Plantenfiches Koen Deschuyter
Brunnera macrophylla
Brunnera macrophylla ‘Jack Frost’ Plantenfiches Koen Deschuyter
22
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Boraginaceae
Wetenschappelijke naam
Brunnera macrophylla
Nederlandse naam
Kaukasische vergeet-mij-niet
Betekenis naam
De soortnaam macrophylla verwijst naar de grote bladeren
Herkomst
Subalpine bossen in het westelijke deel van de Kaukasus
Omschrijving
Een bladverliezende vaste plant met een polvormende habitus en fijnbehaarde, hartvormige bladeren.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
45 cm 60 cm Vijftallige bloemen op een lange, vertakte steel.
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Intens lichtblauw Maart tot eind mei Het blad voelt zowel aan onder- en bovenzijde aan als fijn schuurpapier. Hartvormig. In de zomer kan het blad een breedte hebben van twintig centimeter. Afhankelijk van de variëteit Neen Neen
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
Brunnera macrophylla ‘Jack Frost’ 23
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Sterke bodembedekker onder bladverliezende struiken. Bostuin, schaduwtuin, border, informele tuin, aan vijvers. Bossen en hellingen tot de subalpine grens. Licht beschaduwde plaatsen, gefilterd zonlicht. Kan in de zon staan mits een continu vochtige bodem. Geschikt voor winderige en koude plaatsen. Trotseert schrale en droge wind. Voldoende vochtige grond! Humusrijk, goed-gedraineerd. Alle types Volkomen winterhard 5 à 7 stuks
Vermeerdering
Vermeerderen kan door de plant in het voorjaar te scheuren. Of te zaaien in een pot in een koude bak. ‘s Winters kunnen er wortelstekken worden genomen.
Verzorging
- Vraagt weinig onderhoud. - Als je na de bloei de bloemen wegknipt, vergroot je de kans op een tweede bloei.
Bijzonderheden
- De oorspronkelijke omgeving van deze vergeet-mij-niet, de Kaukasus, is een vrij ruige omgeving. Daarom is deze plant bijzonder sterk en kent weinig problemen. - Soms verrast de plant met een tweede bloei in de nazomer.
Cultivars
- ‘Betty Bowring’: wit - ‘Hadspen Cream’: blauw, het blad is groen en crèmekl - ‘Jack Frost’®: blauw, zilver blad - ‘Langtrees’: blauw, zilvergrijs blad - ‘Looking Glass’®: blauw, crème-wit blad - ‘Marley’s White: wit ‘Variegata’
Brunnera macrophylla Plantenfiches Koen Deschuyter
24
Butomus umbellatus
25
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Waterplant
Familie
Butomaceae, Zwanenbloemfamilie
Wetenschappelijke naam
Butomus umbellatus
Nederlandse naam
Zwanenbloem
Betekenis naam
Butomus komt van het Griekse boutemos of rund. Het verwijst naar de stengels waar runderen zich aan kunnen verwonden als ze de plant proberen te eten. Umbellatus betekent “ scherm of parasol dragend”. ‘Zwanenbloem’ omdat de stampers een vorm hebben die lijkt op sierlijke zwaantjes.
Herkomst
Gematigde streken in Azië en Europa
Omschrijving
Moerasplant met een dikke, kruipende, tot 20 cm lange wortelstok.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel
Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Plantenfiches Koen Deschuyter
0,6 - 1,2 m De schermvormige bloeiwijze. Tweeslachtige bloemen 1,62,6 cm groot. De drie kelkbladen zijn iets korter dan de kroon. De negen meeldraden zijn rood. Lichtroze met donkerder aderen. Juni - september. Bloeit zeer lang. De wortelstandige bladeren staan rechtop. Ze zijn lijnvormig, biesachtig, iets gedraaid en onderaan driehoekig. Groen Neen Neen De kale, rechtopstaande bloeistengels zijn fors, rond, niet bebladerd en vaak rood getint. Bevatten luchtkanalen om de wortels van zuurstof te voorzien en zijn onderaan driehoekig, waardoor de planten stevig in het water blijft staan. De vruchten zijn eivormig met 6 roodpaarse kokervruchtjes.
Oeverplant in vijvers. Moerassen, verlandingsvegetaties, waterkanten. Zonnige, open plaatsen Op de grens van water en land. Ondiep, voedselrijk, stilstaand of soms zwak stromend water met een bodem van zand, leem, zavel, veen of klei. Voorkeur voor kleigrond. Alle Ja 26
Vermeerdering
Vermeerderen kan door delen van de wortelstok en door zaad.
Verzorging
- De plant groeit deels onder water, maar het is aan te raden hem in de vochtige zone van de oever te planten, omdat de plant heel gevoelig is voor de samenstelling van het water. - Het lukt maar zelden om het goede milieu te creĂŤren. - Waterdiepte van minimum 5 tot maximum 45 cm
Bijzonderheden
- Groeit in de fluviatiele zones en behoort tot de komgemeenschap die verantwoordelijk is voor verlanding van sloten en oevers. Ook egelskop behoort hierbij. - Heeft wortelstokken die zowel horizontaal als verticaal groeien. De zwanenbloem in pot houden is dus geen goede zaak. - Groeit in zoetwater, zodra het zoutgehalte toeneemt verdwijnt zwanenbloem. - De stampers scheiden honing af, wat graafwespen aantrekt. Ze spelen dan ook een voorname rol spelen bij de bevruchting van de bloemen. 27
Plantenfiches Koen Deschuyter
Campsis radicans
Plantenfiches Koen Deschuyter
28
Algemeen
Groep/Plantensoort
Klimplant
Familie
Bignoniaceae
Wetenschappelijke naam
Campsis radicans
Nederlandse naam
Trompetbloem, trompetklimmer
Betekenis naam
Radicans: met wortelstelen
Herkomst
Campsis radicans uit Z.O. van de Verenigde Staten Campsis grandiflora uit China Het verschil zit hem in de bloemkleur
Omschrijving
Een krachtig groeiende, hoogopgaande klimplant met hechtwortels.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
6 m tot 12 m Het opvallendst van de trompetklimmer zijn de exotisch aandoende, trompetvormige bloemen in felle kleuren Rood of oranje Juli - september Samengestelde bladeren Donkergroen Geel Neen Houtige stengels met hechtwortels Peulvormige zaaddozen
29
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Klimplant, muurbeplanting, trellis, cottage tuin, informele tuin, tropische tuin, exotische tuin Bossen Heeft een warme, beschutte plaats in de zon nodig. De voet van de plant staat bij voorkeur in de schaduw. Zeewind tolerant goed doorlaatbare, vochthoudende vruchtbare grond, matig tot redelijk droogtetolerant Alle tot lichtzuur In ons klimaat moet de plant in de winter worden beschermd. Oudere planten op een beschutte plek overleven de winter probleemloos.
Verzorging
- Dient geleid te worden omdat de hechtwortels relatief zwak zijn. - Kan in het voorjaar teruggesnoeid worden. Fors terugsnoeien is geen probleem.
Vermeerdering
Afleggen, wortelstek, stekken en zaaien.
Bijzonderheden -
Heeft veel ruimte nodig. Hoe warmer de zomer, des te uitbundiger de bloei. Het kan enige jaren duren voordat de plant zijn eerste bloemen laat zien. Enkele draden of een klimrek, pergola is nodig om deze plant te leiden.
Cultivars & Soorten
Campsis grandiflora
- Campsis radicans ‘Flava’, gele met oranje bloemen - Campsis radicans ‘Florida’, oranjerood, bloeit als jonge plant al uitbundig. - Campsis radicans ‘Praecox’, scharlakenrood, bloeit als vroegste van alle. - Campsis radicans ‘Speciosa’, oranjerood, de laagst van alle, tot 5m. - Campsis grandiflora, oranje. De bloemen van de Chinese trompetklimmer zijn iets groter. Doet het echter niet zo goed in ons land. Matig winterhard en bloeit slechts matig. Plantenfiches Koen Deschuyter
30
Ceanothus azureus ‘Concha’ 31
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Heester
Familie
Rhamnaceae
Wetenschappelijke naam
Ceanothus azureus ‘Concha’
Nederlandse naam
Amerikaanse, Californische sering
Betekenis naam
De naam Ceanothus is van Griekse oorsprong: keanothos betekent ‘mager’ of schriel plantje. Ook ‘onbekend’.
Herkomst
Het is een geslacht met 55 soorten die allemaal uit Noord-Amerika stammen, met name uit Californië
Omschrijving
Soms groenblijvende heester met gebogen takken die de struik haar bossige, overkoepelende vorm geven.
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
Plantenfiches Koen Deschuyter
1,5 - 2 m 1,5 m Kleine, geurende bloemen in grote dichte clusters. Bloeit op het hout van vorig jaar. Blauw Mei - juli De donkergroene bladeren zijn ovaal met gekartelde randen, glanzende bovenkant. Blauw-groen Ja
32
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Solitair, muurplant, leiplant, kuipplant Droge, zonnige hellingen aan de kust en open plekken in bossen tot 2.700 m hoogte. Zonnig, beschut Zeewind tolerant Goed gedraineerde, luchtige en humusrijke grond Neutraal tot alkalisch Matig
Vermeerderen
Vermeerderen kan door zaad of door stekken te nemen van zacht of hard hout.
Verzorging
- De struik verdraagt snoei goed. Je moet er echter wel rekening mee houden dat de struik bloeit op oud hout. Snoeien kan dan ook het best na de bloei gebeuren.
Bijzonderheden
- Ceanothus is een snelle groeier, maar heeft een betrekkelijk korte levensduur: circa tien jaar. - Wordt niet graag verplant.
Soorten en Cultivars
- Ceanothus ‘Blue Mound’ - Ceanothus arboreus ‘Trewithen Blue’ afkomstig uit Californië, bloeit rijkelijk met korenblauwe seringachtige bloemtrossen. De bladeren zijn glanzend groen en ovaal. Hij staat graag in humusrijke, matig voedselrijke, kalkrijke waterdoorlatende grond. Ze kunnen als alleenstaande struik in de tuin maar ook als leiplant tegen een muur groeien. Na de bloei de struik 2/3 terugsnoeien.
Ceanothus arboreus ‘Trewithen Blue’ 33
Plantenfiches Koen Deschuyter
Cercis siliquastrum
Plantenfiches Koen Deschuyter
34
Algemeen
Groep/Plantensoort
Kleine boom of meerstammige struik
Familie
Caesalpiniaceae
Wetenschappelijke naam
Cercis siliquastrum
Nederlandse naam
Judasboom, Herzbaum, Judas Tree, Arbre de Judée
Betekenis naam
‘Cercis’ komt van het Griekse ‘kerkis’ wat weverspoel betekent. Linnaeus gaf de soortnaam ‘siliquastrum’ wat van ‘silique’ komt en peul betekent. Waarschijnlijk stamt de naam af van ‘Arbre de Judée’, boom van Juda. De tranen van Jezus zijn op het hout gevallen, sindsdien bloeit de boom op alle plaatsen, zelfs op het dikste hout.
Herkomst
Oostelijk Middellandse-Zeegebied West-Azië
Omschrijving
Judasboom is een kleine, open vertakte, bladverliezende loofboom.
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
7 m, tot 12 m in Middellandse-Zeegebied Wordt meestal breder dan hoog Naaktbloeier (cauliflorie). 3 à 6 gesteelde tweeslachtige bloemen met tot klokvormige kelken vergroeide meeldraden. Staan in bundelachtige trossen op oude, tweejarige twijgen of direct op de stam. Roze tot violet April - mei Rond tot niervormig Blauw-groen Oranje geel Bladverliezend De schors is eerst glad, later zwartbruin en zeer fijn gegroefd. In juli verschijnen lange, donkerbruinrode peulen.
Solitair Halfschaduw, zon indien voldoende vochthoudende grond. Prefereert een beschutte, warme standplaats. Zeewind tolerant Tolereert arme, verdichte bodems in een stedelijke omgeving en verdraagt goed droogte. Kalkhoudende bodem. Winterhard. Jonge exemplaren zijn gevoelig voor vorst. 35
Plantenfiches Koen Deschuyter
Verzorging
- Een judasboom plant je maar eenmaal, verplanten is vrijwel onmogelijk. De boom vormt een lange penwortel. - Snoei aan het begin van de zomer dood en beschadigd hout weg.
Bijzonderheden
- Naarmate de zomer in het voorgaande jaar warmer is geweest, bloeit de judasboom beter. - Verdraagt goed luchtvervuiling.
Soorten en Cultivars
- Cercis siliquastrum ‘Alba’. - Cercis canadensis ‘Forest Pansy’. In tegenstelling met Cercis siliquastrum is Cercis canadensis ‘Forest Pansy’ eigenlijk een heester en geen boom. Max hoogte 3m. Verlangt zonnige standplaats, want is minder winterhard en kan alleen worden aangeplant op een zeer beschutte plaats. Als solitair. Komt van nature voor in Zuid-Europa
Plantenfiches Koen Deschuyter
36
Cornus mas
37
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Kleine tot middelgrote boom of struik
Familie
Cornaceae
Wetenschappelijke naam
Cornus mas
Nederlandse naam
Gele kornoelje, eetbare kornoelje Cornelian cherry
Betekenis naam
Cornus is afgeleid van het Latijnse cornus: een hoorn, omdat het hout even hard en duurzaam is als hoorn. Mas betekent mannelijk.
Herkomst
Midden- Europa, Zuid-Europa en Midden-AziĂŤ
Omschrijving
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Plantenfiches Koen Deschuyter
4-7m Wordt meestal breder dan hoog, tot 8 m De bloemen staan in okselstandige schermen met vier gelige schutbladen, bloeien op het naakte hout. Verschijnen voor de bladeren. Geel Februari - april Glanzend, ovaal, gepunt en diep generfd Frisgroen Oranjerood tot roodpaars Bladverliezend De donkerrode, langwerpige vruchten smaken als zure kersen. Ze zijn bruikbaar voor verwerking tot gelei/jam.
38
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Natuurlijke tuin, woodland, solitair. Vanwege zijn frisgroen blader tot in de herfst en dichte vertakking zeer geschikt voor hagen Bossen, struwelen, houtwallen, hellingen, rotsen en bermen van holle wegen. Zon - halfschaduw Zeewind tolerant Humusrijke, vochtige grond. Kan ook in natte klei. Kalkhoudend Ja
Verzorging
- Behoeft weinig onderhoud. Enkel dood hout wegsnoeien, voor de rest niets doen. De struik verdraagt absoluut geen sterke snoei. Snoeien verminkt de struik.
Bijzonderheden -
Traaggroeiend, wordt zeer oud Bezit een dicht wortelsysteem, geschikt voor begroeiing van stenige gronden Windkering Het is een vogelnestplaats- en drachtplant De Grieken waardeerden het hout, wat zwaarder is dan water.
Soorten en Cultivars
- Cornus mas ‘Jolico’ kan een hoogte van ca 5 m bereiken. Grotere vruchtjes die in het najaar donkerrood worden. Geschikt om te verwerken in sap, jam en wijn. - Cornus mas ‘Kasanlak’ heeft ook grotere vruchten.
39
Plantenfiches Koen Deschuyter
Dicentra spectabilis Plantenfiches Koen Deschuyter
40
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Papaveraceae
Wetenschappelijke naam
Dicentra spectabilis
Nederlandse naam
Gebroken hartje, tranend hartje
Betekenis naam
(Di) = dis, betekent dubbel en (centra) is afgeleid van kentron = spoor. Spectabilis betekent ‘opmerkelijk’.
Herkomst
China, Korea en Oost-Siberië
Omschrijving
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
0,6 tot 0,9 m 1 m² voor een goed ontwikkelde plant De twee buitenste, roze kroonbladeren vormen een hartje, de twee binnenste, witte kroonblaadjes eindigen in een traantje. In gesloten toestand zijn de stamper en meeldraden omgeven door twee schutbladen. Echt unieke bloemen. De hartvormige bloempjes hangen naast elkaar aan de lange, doorgebogen, hangende bloemstengels. Roze-rood met wit April - mei Handvormig en diep ingesneden. Het bevat veel vocht en is daardoor ontzettend teer waardoor het gemakkelijk beschadigt bij aanraking. Grijsgroen Niet wintergroen 41
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Borderm bosrand, schaduwtuin, onderbeplanting bomen en struiken, border. Vochtige bossen en lichtbeschaduwde bosranden Halfschaduw tot schaduw. Moet beschut staan, omdat de stengels gemakkelijk afbreken. Niet zeewind tolerant Neutrale tot licht kalkrijke, vruchtbare, humusrijke grond. Belangrijk is dat de grond met name in de groei- en bloeiperiode ruim voldoende vocht bevat. Alle Ja 1
Vermeerdering
Volgroeide planten kunnen in het najaar worden gescheurd of gedeeld. Stekken vroeg in het voorjaar in een zandig humusmengsel. De stek wordt gemaakt van het blad met bladsteel. Gebruik van bewortelingspoeder (Rhizopon) is noodzakelijk. Eind mei, begin juni worden de stekken opgepot of op de definitieve plaats uitgeplant.
Bijzonderheden
- Het blad sterft echter vrij vroeg in het jaar af en laat dan een grote leegte achter. - Deze voorjaarsbloeier is goed te combineren met o.a. varens en cyclamen.
Soorten en Cultivars
- Dicentra spectabilis is ‘Alba’, met witte bloemen. - D. spectabilis ‘Stuart Boothman’ heeft lichtroze bloemen. - Dicentra formosa is een lage, kruidachtige, vaste plant die vrij dichte pollen van fijn loof vormt. De pollen verspreiden zich door ondergrondse uitlopers. Het blad bevindt zich niet aan stengels, maar vormt zich alleen vanuit de basis van de plant. Hierdoor heeft de plant het karakter van een bodembedekker. De plant wordt circa 30 cm hoog en heeft zacht, varenachtig, twee- tot drievoudig geveerd blad.
Plantenfiches Koen Deschuyter
42
Echinops bannaticus ‘Blue Globe’
Echinops bannaticus 43
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Asteraceae
Wetenschappelijke naam
Echinops bannaticus
Nederlandse naam
Kogeldistel
Betekenis naam
Echinops is Grieks voor ‘als een egel’ wat een verwijzing is naar de kogelronde, stekelige bloeiwijze. Bannaticus: uit Bannaat, een streek in O. Europa. Ritro: gedoornd.
Herkomst
Zuidoost-Europa en centraal-Azië
Omschrijving
Middelgrote tot grote vaste plant met een zuilvormig opgaande vorm en een polvormende habitus.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Plantenfiches Koen Deschuyter
0,8 à 1,75 m Bolvormige bloemhoofden bestaande uit honderden kleine stervormige bloempjes. Paars - blauw Juli - september Scherp gestekelde blad, diep ingesneden, als van distels. Grijsgroen aan de bovenzijde en zilverwit onderaan. Nee Nee
Groepen/vakken, borders, solitair, snijbloem, droogbloem. Uitstekend geschikt als achtergrond in een border. Open plaats in volle zon. Ja Ze doen het goed in vrij arme grond als deze maar goed doorlatend is en ’s winters niet te lang nat blijft. Kalkminnend Ja 3à5
44
Echinops ritro
Vermeerdering
Vermeerderen door scheuren / delen van de planten in het voorjaar. Ook uit zaad.
Bijzonderheden
- Insectenplant, hommels zijn dol op de kogelronde doornige bloemen - Droogteresistent - Kunnen gedroogd worden mits men ze snijdt voordat de bloempjes uit de bolletjes komen.
Cultivars & Soorten
Verschillen tussen de soorten kogeldistel hebben vooral te maken met de stengel en het blad. - Echinops ritro ‘Veitch’s Blue’, kleinere bloeiwijzen waardoor de stengels minder vlug zullen doorbuigen, juli - augustus, 1 à 1,5 m - Echinops bannaticus ‘Blue Globe’, tot 1,75 m, sterke hoge soort, juli tot september, grijsblauw. - Echinops bannaticus ‘Taplow Blue’, idem als voorgaande maar blauwere bloemen. Misschien wel de beste soort voor de tuin. - Echinops sphaerocephalus. 45
Plantenfiches Koen Deschuyter
Fuchsia magellanica
Plantenfiches Koen Deschuyter
46
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant of halfheester
Familie
Onagraceae (Syn. Oenotheraceae), Teunisbloemfamilie
Wetenschappelijke naam
Fuchsia magellanica
Nederlandse naam
Bellenplant, Fuchsiastruik, Tuinfuchsia Hummingbird fuchsia, Lady’s Eardrops
Betekenis naam
‘Fuchsia’ naar Leonard Fuchs, een Duitse botanist uit de 16de eeuw. ‘Magellanica’, afkomstig van de Straat van Magellaan in Chili.
Herkomst
Argentinië, Chili
Omschrijving
Bosplant met compact opgaande vorm
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Kan tot 2 m. In het wild wordt de struik ongeveer 5 m. Meestal breder dan hoog Kleine, enkelvoudige, hangende, bloemen met scharlakenrode buisjes en kelkblaadjes, de bloemkroon is donkerpaars. Bloeit zowel op eenjarig als op tweejarig hout. Scharlakenrode kelk en paarse bloemblaadjes Juni - november, extreem lange bloeitijd Getande, smalle, ovale bladeren Grijsgroen Neen Neen Eetbare bessen
Fuchsia magellanica ‘Riccartonii’ 47
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Solitair, haag (in gematigd klimaat), kuipplant, terrasplant, informele tuin, cottage tuin In het wild groeit deze fuchsia als onderbeplanting van de schijnbeuk. Zon, halfschaduw Fel zonlicht moet vermeden worden Veenrijke zure grond. Een permanent vochtige bodem is nodig om een gezonde struik te houden. Zuur Matig winterhard, kunnen bovengronds afsterven maar lopen dan weer uit
Vermeerdering Stekken
Verzorging -
Wil je de struik als solitair in de tuin of in een pot gebruiken, dan is speciale zure grond nodig. Heeft absoluut baat bij een winterbescherming. Snoeien van de struik heeft tot gevolg dat die meer bossig wordt. Op beschutte plaatsen kunnen we Fuchsia als haag toepassen. Jaarlijks 1 - 2 keer knippen.
Bijzonderheden
- De struik is goed te combineren met zuurminnende planten als rododendron en heideplanten. - Wanneer ze groeien in een mild klimaat sterven de stengels niet af maar verhouten, zo kunnen ze grotere hoogtes bereiken. - Lokt veel bijen en (nacht)vlinders. - Werd vroeger gebruikt bij de productie van een zwarte kleurstof.
Cultivars & Soorten
- Fuchsia Magellanica ‘Riccartonii’, 1,5 m - Fuchsia magellanica ‘Discolor’, is de meest winterharde - Fuchsia magellanica var. gracilis, 0,8 m - Fuchsia magellanica var. gracilis ‘Variegata’
Fuchsia magellanica ‘Riccartonii’ Plantenfiches Koen Deschuyter
48
Galanthus
Galanthus elwesii 49
Plantenfiches Koen Deschuyter
A
lgemeen
Groep/Plantensoort
Bolgewas, stinzenplant
Familie
Amaryllidaceae
Wetenschappelijke naam
Galanthus nivalis
Nederlandse naam
Sneeuwklokje
Betekenis naam
De naam Galanthus komt van de melkwitte bloempjes. Het Griekse ‘gala’ is melk, ‘anthos’ is bloem.
Herkomst
Europa en West-Azië
Omschrijving
Sneeuwklokjes worden een 20 cm hoog, met hangende witte bloempjes.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
10 à 20 cm
Bloemkleur
De bloem lijkt wit maar is kleurloos. Een fijngeknepen bloemblad is glashelder, doordat de luchtbelletjes eruit zijn weggeperst. Deze luchtbelletjes weerkaatsen het invallende licht, waardoor we het als wit waarnemen. De binnenste bloemblaadjes hebben een groene vlek. De meeste bloeien in het voorjaar, maar er zijn er ook die in de zomer of zelfs in de herfst bloeien. Vlezige lancetvormige bladeren op lange stelen Blauwgroen Neen Neen
Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
Hangend klokje
Galanthus elwesii Plantenfiches Koen Deschuyter
50
Galanthus nivalis
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Laat bloembollen verwilderen op plaatsen waar het gazon niet gemaaid wordt, of onder bomen waar in het voorjaar veel licht is. Voor de schaduwrijke bostuin. Plant je best in groepjes bij elkaar. Bosplant Zon - halfschaduw Vochtige en humusrijke, voedzame grond. De grond mag vooral in de winter niet uitdrogen. Alle Ja
Vermeerdering
- Zaaien zich gemakkelijk uit, terwijl ze zich ook via jonge bolletjes vermeerderen. - Zullen zich het snelst vermeerderen als ze onder bomen of heesters worden geplant. - Tijdens of net na de bloei is ook het ideale moment om de bolletjes te delen en meteen terug uit te planten. Zo bekomt u al snel een hele groep. - De zaden worden door mieren versleept, omdat er een mierenbroodje aanzit.
Verzorging
- De beste planttijd is dadelijk na de bloei of in september. Niet later anders 1ste jaar minder bloei. Omdat de huid van de bollen erg dun is drogen de bollen snel uit. Plant de bollen daarom direct na aankoop op zo´n 7 à 10 cm diepte. 51
Plantenfiches Koen Deschuyter
Galanthus woronowii
Bijzonderheden
- Galanthus is een bolgewas dat uitstekend geschikt is voor verwildering. - Komt, doordat hij snel en gemakkelijk verwildert, in heel veel streken voor. - Stinzenplant
Cultivars & Soorten
- Galanthus nivalis subsp.nivalis is in grote delen van Europa verwilderd en is door de smalle grijsgroen bladeren dan ook gemakkelijk te herkennen. - Galanthus elwesii bloeit een maand eerder dan Galanthus nivalis. Het Grote sneeuwklokje is 15 à 20 cm (tweemaal zo groot als Galanthus nivalis), en is zeer geschikt voor in een stinzenwei of voor onder bladverliezende bomen en struiken. Kan ook zeer zonnig en warm staan. Heeft blauwachtig-grijze brede bladeren die als het ware in elkaar gevouwen zijn. Op de binnenste bloemblaadjes zijn twee groene vlekken zo dicht bijeen geplaatst, dat het lijkt of de gehele bloembuis groen is. - Galanthus nivalis ‘Flore Pleno’ met gevulde groengele bloemen is reeds honderen jaren in cultuur. - Galanthus caucasicus is een vrij fors sneeuwklokje dat reeds in december in bloei kan staan. - Galanthus woronowii groeit gemakkelijk en gedijt op verschillende plaatsen in de tuin. In de zomer mag de grond niet volledig uitdrogen. In haar natuurlijke habitat groeit ze onder Taxus, Carpinus, Quercus, Fagus en Pinus. Verder ook onder heesters als hazelaar en op beekhellingen. Ze bloeit van januari tot maart met vrij grote bloemen (1.5 tot 2.5 cm). Plantenfiches Koen Deschuyter
52
Gaura lindheimeri
Gaura lindheimeri ‘Passionate Pink’ 53
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Onagraceae - Teunisbloemfamilie
Wetenschappelijke naam
Gaura lindheimeri
Nederlandse naam
Prachtkaars
Betekenis naam
Van het Griekse gauros, wat ‘geweldig’ betekent. Lindheimeri: Ferdinand Jacob Lindheimer, Duitse plantenverzamelaar, 1801-1879.
Herkomst
Grensgebied van Mexico en Californië
Omschrijving
Bossige groei met opgaande bloemstengels waar onophoudelijk talrijke bloemen op verschijnen.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Plantenfiches Koen Deschuyter
1 - 1,2 m Wordt drie tot vier centimeter groot, naar roze verkleurend. Opmerkelijke meeldraden die uit de bloemen steken. Roze, wit Juni - oktober Zomerbloeier tot de eerste nachtvorst Lancet-spatelvormig blad met opvallende rode vlekken. Grijsgroen Neen Neen De stengels zijn dun, waardoor ze sierlijk overhangen. Los vertakt en licht behaard.
Weefplant, wilde tuin, border, kuipplant, balkon. De planten groeien van nature in streken met veel zonneschijn en hoge temperaturen. De grond is er zanderig en zeer doorlatend. Volle zon, halfschaduw Goed doorlatende, matig humusrijke grond. Vermijdt langdurig natte grond. Neutraal Matig winterhard, zeker in vochtige grond.
54
Vermeerdering Zaait zich vlot uit
Verzorging
- Vrij losse plant die de omliggende planten als steun gebruikt. - Gaura bloeit zo rijkelijk en lang dat ze er niet voldoende tijd is om reserves aan te leggen om de winter door te komen. Daarom is het raadzaam om ze eind september 25 cm terug te snijden. Zo verbruiken ze minder energie voor de aanmaak van zaden.
Bijzonderheden Kortlevend
Cultivars & Soorten -
Gaura Gaura Gaura Gaura Gaura Gaura
lindheimeri lindheimeri lindheimeri lindheimeri lindheimeri lindheimeri
‘Short Form’: 40 cm, wit, compact ‘Passionate Pink’: 50 cm, roze ‘Rosy Jane’: 60 cm, roze ‘Snow Fountain’: 90 cm, wit ‘Summer Breeze’: 120 cm, wit ‘Whirling Butterflies’: 80 cm, wit 55
Plantenfiches Koen Deschuyter
Hydrangea petiolaris Plantenfiches Koen Deschuyter
56
Algemeen
Groep/Plantensoort
Klimplant
Familie
Hydrangeaceae
Wetenschappelijke naam
Hydrangea anomala ‘Petiolaris’
Nederlandse naam
Klimhortensia
Betekenis naam
Hortensia is afgeleid van het Griekse hydor: water, en aggeion: een vat. Het is een verwijzing naar de kopvorm van het zaadvat. Opengesprongen vruchtjes lijken op een watervaatje. Waterstruik. Petiolaris zinspeelt op de lange bladstelen.
Herkomst
De klimhortensia komt oorspronkelijk uit de bossen van Japan en Noord-Oost Azië
Omschrijving
Krachtig opgaande, zelfhechtende klimplant.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
10 m tot 20 m Geurende vlakke bloemschermen met kleine fertiele bloempjes omringd door grote steriele randbloemen. Bloeit op tweejarig/meerjarig hout. Wit Mei - juli De bladeren zijn groot, gezaagd, hartvormig en gepunt. Eerst lichtgroen, later donkergroen. Neen Houtige stengels met hechtwortels Een urn-vormige 3 -5 mm grootte capsule met kleine gevleugelde zaden.
57
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Perfecte klimplant voor een muur op het noorden of oosten. Kan ook als bodembedekker toegepast worden. Bossen en rotsen (bodembedekker). Halfschaduw of schaduw. Kan ook op het zuiden, maar doet het wel minder en heeft meer water nodig. Op zuidelijke ligging bestaat ook een grotere kans op invriezen van de bloemknoppen in de lente (te snelle opwarming overdag). Zeewind tolerant Deze klimplant gedijt goed in iedere grond, zolang die niet te zwaar is. Vochtige, goed doorlatende grond, die voedselrijk en kalkarm is. Alle Ja
Verzorging
- Snoeien zorgt voor een goede vertakking en een mooie dichte bedekking van de muur. - Direct na de bloei, bloemen wegsnoeien en verkeerd lopende takken terugsnoeien.
Vermeerdering
Afleggen, wortelstek, stekken en zaaien.
Bijzonderheden
- Heeft veel ruimte nodig. - Klimhortensia is erg gewild bij vogels voor het nestelen, vooral merels zijn er dol op.
Cultivars & Soorten
Schizopragma hydrangoides: de bloemen zijn eveneens van het lacecaptype, schermvormig, maar de steriele randbloemen zitten hier afzonderlijk aan de bloemstelen in de vorm van een hart ipv met 3 tot 4 bloemen bij elkaar zoals bij de klimhortensia. Het is een stevige klimmer die tot 10 m hoog kan halen en een breedte van om en bij de 3 m. Plantenfiches Koen Deschuyter
58
Iris pseudacorus 59
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Waterplant, helofyt (winterknoppen onder water, bloeiende plant boven water).
Familie
Iridaceae
Wetenschappelijke naam
Iris pseudacorus
Nederlandse naam
Geel lis, stinkend lis.
Betekenis naam
Iris komt van het Griekse iris (regenboog), omdat de bloemen bij verschillende soorten uiteenlopende kleuren hebben. Pseudacorus betekent valse of schijn-Acorus (Acorus calamus), omdat ze dezelfde bladvorm hebben.
Herkomst
West-Azië, Noordwest-Afrika en Europa.
Omschrijving
Het is een moeras/oeverplant die houd van zoet, stilstaand of langzaam stromend water.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Plantenfiches Koen Deschuyter
0,4 m tot 1,2 m Tweeslachtig bloemen met drie afhangende bloemdekslippen, waarop een honingmerk aanwezig is. Geel Mei, juni Zwaardvormig, 1-3 cm breed. Met verdikte middennerf. Groen, blauwachtig Nee Nee De rechtopstaande stengels zijn rond en naar boven toe vertakt. De 4-5 cm lange doosvruchten zijn stomp driekantig. Ze bevatten op elkaar gestapelde, gladde, bruine, platte zaden. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar).
Oevers, moerassige zones. Moerassen (verlandingsvegetaties), bossen (moerasbossen, bronbossen), waterkanten (langs sloten, kanalen, beken, rivieren, plassen, poelen, meren). Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen. Een natte plek, tot zelfs 30 cm in het water vindt de plant ideaal. Goed zeewind verdragend. Natte, matig voedselrijke tot voedselrijke grond en in ondiep stilstaand of zwak stromend, zoet water. Prefereert zuur, maar tolereert ook andere ph’s. Winterhard 60
Vermeerdering
Zaait zichzelf uit. Breid ook uit via wortelstok.
Bijzonderheden
- Woekerplant: is vaak moeijlijk in toom te houden. - De gele lis kan in tuinvijvers gekweekt worden. De vijver moet daarvoor wel enige omvang hebben, anders groeit de vijver snel dicht en hebben de planten weinig steun aan elkaar. - Doordat de gele lis veel voedingsstoffen uit het water opneemt, kan deze bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit. - Gele lis wordt ook in tuinvijvers gekweekt. De vijver moet wel enige omvang hebben, anders groeit de vijver snel dicht. - Uitermate geschikt voor biologische filter, de wortelstokken kunnen zware metalen uit het water halen. - Kan dankzij de rhizomen droogte periodes overbruggen. - Giftig! 61
Plantenfiches Koen Deschuyter
Knautia macedonica
Plantenfiches Koen Deschuyter
62
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Dipsacaceae, mag ook ingedeeld worden bij de Caprifoliaceae
Wetenschappelijke naam
Knautia macedonica
Nederlandse naam
Beemdkroon
Betekenis naam
Genoemd naar Christian Knaut, een Duitse plantkundige die leefde van 1656 tot 1716
Herkomst
Europa en West-AziĂŤ
Omschrijving
Vaste plant met opgaande en polvormende habus
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
0,5 - 1 m
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Donkerroze tot bordeauxrode Juli - September Lichtgelobd aan de voet van de plant, hogerop meer verdeeld Grijsgroen Neen Neen
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Tweeslachtige bloemen van zo’n 3,5 tot 4 cm
Een eenzadige dopvrucht of nootje 63
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Dankbare weefplant, wilde tuin
Habitat
Bermen, holle wegen, grasland, rivierdijken, langs spoorwegen, struwelen, heggen, bosranden Volle zon
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Matig droge tot meestal vochtige, kalkhoudende tot vaak kalkrijke grond Kalkminnende plant Goed winterhard
Vermeerdering
Zaait zich gemakkelijk uit
Verzorging
- Niet teveel bemesten anders worden de stengels te lang en te slap. - Verwijderen van de uitgebloeide bloemen zal de bloei bevorderen.
Bijzonderheden
- Drachtplant, levert nectar en stuifmeel aan de bijen. - De sappige bladeren kunnen als sla worden gegeten. Je kunt beemdkroon ook koken en bereiden als bladgroente.
Cultivars & Soorten - Knautia macedonica ‘Mars Midget’, wijnrood, 40 cm - Knautia macedonica ‘Melton Pastels’, diverse tinten, 125 cm - Knautia arvensis (Scabiosa arvensis), ‘arvensis’ betekent in akkers groeiend, 75 cm, juni-september, lilapaars.
64
Plantenfiches Koen Deschuyter
Lamiastrum galeobdolon 65
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Lamiaceae
Wetenschappelijke naam
Lamiastrum galeobdolon subsp. galeobdolon Lamium galeobdolon
Nederlandse naam
Gele dovenetel
Betekenis naam
‘Dovenetel’ heeft te maken met de bladeren, die lijken op die van de brandnetel. ‘Galeobdolon’ betekent zoiets als ‘stinkend als een wezel’. Lamiastrum is afgeleid van het Griekse woord lamos (muil of keelgat) en heeft betrekking op de muilvormige bloemkroon. Galeobdolon is afgeleid van het Latijnse galea (helm) en het Griekse bdolos (stank).
Herkomst
Europa, Kaukasus
Omschrijving
Bodembedekker. De plant heeft kruipende uitlopers en groeit in grote groepen.
Plantenfiches Koen Deschuyter
66
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
0,15 tot 0,35 m De 1½-2½ cm grote bloemen vormen samen schijnkransen. De onderlip heeft rode vlekken. De kroonbuis is iets gekromd met van binnen een schuine haarring. Geel April - mei De onderste bladeren zijn lang gesteeld en rondachtig tot langwerpig. De bovenste bladeren hebben geen steel of een kortere steel. Ze zijn eirond tot langwerpig, spits en met een gekarteld-gezaagde rand. Groen, al of niet met zilverkleurige vlekken Wintergroen De stengels zijn liggend-opstijgend. De bloeistengels staan opgericht.
Bodembedekker, bosrand, schaduwtuin, informele tuin, onderhoudsarme tuin. Doordat de plant zich sterk uitbreidt is het een ideale bodembedekker voor grote tuinen. Bossen, struwelen, hakhout, bosrand Halfschaduw, schaduw Niet zeewind tolerant Vochtige, matig voedselrijke grond met een goede strooiselvertering (zand en leem). Zwak zure tot vaak kalkhoudende grond Ja
Bijzonderheden
- Zeer goede bodembedekker, breidt uit door middel van kruipende wortelstokken. De bedekking gaat relatief snel. - In een grote, wilde tuin is het dan ook een aanwinst als concurrent voor netels en zevenblad. In een kleine tuin wordt de plant wel eens als woekerend ervaren. - Doet het ook goed in droge schaduw. - Onaangename geur als men de bladeren plet.
Soorten en Cultivars
- Lamiastrum galeobdolon subsp. argentatum, bonte gele dovenetel. Bladeren met vrij grote zilverkleurige vlekken. - Lamium galeobdolon ‘Florentinum, gevlekte gele dovenetel.
67
Plantenfiches Koen Deschuyter
Macleaya cordata
Plantenfiches Koen Deschuyter
68
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Papaveraceae
Wetenschappelijke naam
Macleaya cordata
Nederlandse naam
Pluimpapaver, Plume Poppy
Betekenis naam
Macleaya komt van Alexander Macleay (1767 – 1848), secretaris van de Linnaean Society of London. Cordata betekent hartvormig naar de vorm van de bladeren.
Herkomst
China, Japan
Omschrijving
Stevige opgaande plant die zich verspreidt via rhizomen.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel
200 - 250 cm De bloempjes zijn gegroepeerd in eindstandige bloempluimen. Crème, roze tot koraalroos Juli - augustus Grote handvormige bladeren, 7-lobbig tot 7-spletig met een hartvormige voet. De bladeren zijn aanvankelijk groengrijs en worden later geelgroen met een grijswitte donzige onderzijde. Neen Bladverliezend De stengel is witgrijs berijpt
69
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Structuurplant en solitair. Eén van de aantrekkelijkste bladplanten voor de wilde border. Heel geschikt voor het maskeren van een lelijke achtergrond Bosranden, langs rivieren Zon, halfschaduw. Beschut tegen gure, koude wind. Een vochtige, goed doorlaatbare, humusrijke bodem Kalk Goed, jonge scheuten zijn wel vorstgevoelig 5 tot 7 planten per m²
Vermeerdering
Scheuren, worteluitlopers. Het kan zich ook verspreiden via zaad.
Macleaya micropcarpa ‘Kelway’s Coral Plume’ Plantenfiches Koen Deschuyter
70
Verzorging
- In het voorjaar de afgestorven stengels afsnijden tot op de grond. - Een lichte bescherming tegen de vorst is gewenst. - Kan lang op dezelfde plek staan en wordt niet - zoals voor de meeste vaste planten - om de 3/4 jaar opgerooid, gescheurd of gedeeld.
Bijzonderheden
- De plant blijft mooi tot het bittere einde ingeluid wordt door nachtvorst. - Kan woederen door de worteluitlopers, ze zijn wel gemakkelijk te verwijderen. - Het is een uitstekende plant als achtergrond van een brede border. - Heeft een opvallende vorm welke gezichtsbepalend en sfeerbepalend kan zijn voor de tuin. - Door zijn grote hoogte is Macleaya in staat lelijke elementen in de tuin te camoufleren. - Wanneer de plant wordt verwond scheidt ze een oranjerood sap af wat moeilijk van de klederen is te verwijderen.
Cultivars -
Macleaya Macleaya Macleaya Macleaya
microcarpa ‘Kelway’s Coral Plume’, koraalroze, 2 m, blauwgroen blad. var. yedoensis, kan tot 3 m, groter bald dan M. cordata, sterkste variëteit. microcarpa ‘Spetchley Ruby’, koraalroze, 200 cm. kewensisi (x) ‘Flamingo’, roze, 200 cm. 71
Plantenfiches Koen Deschuyter
Narcissus ‘Hawera’ Plantenfiches Koen Deschuyter
72
A
lgemeen
Groep/Plantensoort
Bolgewas
Familie
Amaryllidaceae
Wetenschappelijke naam
Narcissus triandrus ‘Hawera’
Nederlandse naam
Narcis
Betekenis naam
De naam is afkomstig uit de Griekse mythologie. Narcissus werd verliefd op zijn eigen spiegelbeeld in het water en bleef net zo lang kijken tot hij dood was. Op die plaats groeide er een narcis.
Herkomst
Naaldbossen centraal Spanje. De Narcissus triandrus soorten zijn afkomstig uit berggebieden in Frankrijk, Spanje en Portugal.
Omschrijving
Voorjaarsbloeier
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur
10 à 40 cm Gewoonlijk meerdere, zes tot acht, knikkende bloemen aan een 25 cm hoge steel. Citroengeel April - mei Het blad is smal, enigszins grasachtig. Groen 73
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Wilde tuin, onder heesters, rotstuinen, bloempotten Bosplant Zon - halfschaduw Neen Houdt van humusrijke grond. In zwaardere schaduw groeien ze nog wel, maar bloeien ze slecht. Kan ook droge gronden aan. Kan op alle, voorkeur voor zuur. Ja
Vermeerdering
- Vegetatief - Je kunt narcissen laten verwilderen; ze vermeerderen zich vanzelf.
Verzorging
- Narcissen zijn voorjaarsbollen en hebben een koude rustperiode nodig. - De beste planttijd is begin herfst op een diepte van 10 cm.
Bijzonderheden
- Aromatisch - Alle narcissensoorten bevatten het uiterst giftige alkaloide lycorine, voornamelijk in de bol maar ook in het blad. Grazend vee mijdt daarom de narcis en in kaalgegraasde weides kan men dan ook vaak uitbundige bossen bloeiende narcissen zien staan. - Daarnaast bevat het blad calciumoxalaat, dat contacteczeem veroorzaakt bij mensen die beroepsmatig veel met narcissen omgaan (kwekers, bloemisten) en die daar gevoelig voor zijn. - Minder bekend is dat in narcissen de stof galanthamine zit, waarmee de ziekte van Alzheimer wordt bestreden.
Cultivars & Soorten
- Narcissus triandrus ‘Thalia’’. Zuiverwitte narcis, april - mei. Kleine, aangenaam geurende, pure witte stervormige bloemen met een eveneens witte, bekervormige bijkroon, de bloemen staan meestal per 3 of 4 aan één steel. De bladeren zijn blauwgroen en riemvormig.
Plantenfiches Koen Deschuyter
74
Phlomis fructicosa
75
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Lamiaceae
Wetenschappelijke naam
Phlomis fructicosa
Nederlandse naam
Brandkruid of etagebloem, Jerusalem sage
Betekenis naam
Phlomis is afgeleid van het Oudgriekse ‘phlogmas’ (toorts), en zou verwijzen naar het vroegere gebruik van de bladeren als lampenpit (Brandkruid). Ook toorts als gevolg van de gelijkenis van de bladeren met Verbascum. Fruticosa is afgeleid van het Latijnse frutex ‘struik’.
Herkomst
Middellans Zeegebied, klein-Azië
Omschrijving
Aromatische plant die zich langzaam uitbreidt met wortelstokken.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid
Zuurtegraad Winterhard Aantal/m² Plantenfiches Koen Deschuyter
0,9 m 0,75 m Typerend zijn de schijnkransen, met bloemen in clusters van maximaal 20. Krans na krans openen zich waardoor de plant lang bloeit. Geel Juni - juli Viltig, gerimpeld ovaal blad, 10 cm. Aromatisch. Zilvergrijs Neen Ja Fraaie decoratieve zaaddozen die kunnen gedroogd worden.
Voor een tuin op het zuiden. Mediterrane plant Phlomis groeit het liefst in de volle zon. In de halfschaduw kan ook, de plant groeit dan meer lang gerekt. Zeer geschikt voor zonnige, droge taluds. Goed zeewind verdragend Uitstekend geschikt is voor droge grond. Grondsoort is niet zo heel belangrijk, moet wel goed gedraineerd zijn. Kleigrond dient vermengd te worden met minstens een derde deel grit of grof zand. Alle Winterhard 7à9 76
Vermeerdering Zaaien, splitsen.
Verzorging
- In de herfst tot ongeveer de helft inkorten om hem mooi compact te houden .
Bijzonderheden
- Droogtetolerant - De plant groeit met overblijvende wortelstokken.
Cultivars & Soorten
- Phlomis russeliana: kruidachtige vaste plant, rechtopstaande. - Phlomis samia: ‘samia’ komende van Samos, een Grieks eiland. Z-O Europa en west Azië. Groeit in Pijnboombossen. Zachtroze, tot 1,5m, juli - augustus, grijsgroene bladen, beschermen tegen strenge vorst. 77
Plantenfiches Koen Deschuyter
Ranunculus aquatilis Plantenfiches Koen Deschuyter
78
Algemeen
Groep/Plantensoort
Hydrofyt (waterplant). Eenjarig in periodiek overstroomde gebieden, anders overblijvend.
Familie
Ranunculaceae
Wetenschappelijke naam
Ranunculus aquatilis
Nederlandse naam
Fijne waterranonkel (Middelste waterranonkel en Kleine waterranonkel).
Betekenis naam
Ranunculus is het verkleinwoord van het Latijnse rana = kikker. Ranonkels groeien vaak in of langs het water waar veel kikkers voorkomen. Aquatilis betekent ‘in het water levend’.
Herkomst
Europa en Noord-Amerika.
Omschrijving
Drijvende waterplant
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
0,1 - 3 m Alleenstaande, tweeslachtig bloemen. Vijftallig waarbij de kroonbladen elkaar niet bedekken. Wit met gele voet Mei - augustus De bladeren drijven soms, maar de meeste zijn ondergedoken. De drijvende bladeren zijn niervormig en drie- tot vijflobbig. Op drooggevallen plaatsen hebben ze korte, stijve slippen. Ondergedoken bladeren worden tot 5 cm lang en zijn meervoudig driedelig en aan het eind gaffelvormig vertakt. De slippen liggen in het water uitgespreid, maar kleven buiten het water samen. Groen Nee Nee 79
Plantenfiches Koen Deschuyter
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Zuurstofplant in vijvers Sloten, beken, poelen, vijvers en ondiepe oeverzones. Zonnige plaatsen in ondiep, stilstaand of langzaam stromend water. Waterdiepte 0,3 à 0,9 m. Nee Voedselrijk, ionenrijk, hard water met een modderige, minerale of licht organische, carbonaatrijke bodem. Neutraal tot licht alkalisch. Bij te zuur water kan verslijming optreden. Goed winterhard 4 á 5 bossen per 1000 liter water is aangeraden
Verzorging
- Waterstand 10-100 cm, een diepte van 40-60 cm is aan te bevelen. - Fris, helder water is noodzakelijk en het mag in de zomer niet te warm worden. - Een veel voorkomend probleem bij waterranonkel is het feit dat de plant na de bloei lijkt te verdwijnen en niet meer zichtbaar aanwezig is, de plant functioneert dan ook niet meer als zuurstofplant. Daarom de plant niet in grot aantallen aanplanten maar beperken tot enkele. - De plant kan sterk uitbreiden en zal daarom af en toe beteugeld moeten worden. Een niet te kleine vijver is gewenst.
Bijzonderheden
- Groot waterreinigend vermogen, zorgt voor helder water. - Snelgroeiende zuurstofplant die veel zuurstof aan het water kan toevoegen. Daarom geliefd bij vissen. - Zal ook relatief veel voedingsstoffen uit het water halen waardoor het een concurrent is voor algen (net als Hoornblad en Waterpest). Ook het vormen van drijfbladeren zorgt er voor dat er minder licht in het water komt waardoor algen het nog eens extra moeilijk krijgen. - Geliefd bij amfibieën en vissen, leggen hun eitjes graag bij deze planten. - Verdraagt ook licht brak water en luchtvervuiling.
Cultivars & Soorten
- Ranunculus aquatilis ‘Aquatilis’ verdraagt hogere concentraties ionen (chloride) dan de variëteit ‘Diffusus’, daarom treft men aquatilis meer in brak water aan. - Ranunculus aquatilis ‘Diffusus’ wordt ook Ranunculus trichophyllus genoemd. ‘Haarbladwaterranonkel’ omdat de ondergedoken bladeren fijnverdeeld zijn. Ze zijn telkens in drieën gedeeld en hebben fijne slippen die niet in een vlak liggen. De bloem is iets kleiner, 0,7-1,2 cm. Plantenfiches Koen Deschuyter
80
Rosa canina
81
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Struik
Familie
Rosaceae
Wetenschappelijke naam
Rosa canina
Nederlandse naam
Hondsroos
Betekenis naam
‘Rosa’ is Latijn voor roos. Komt via het Griekse rodon van het Oudperzische wurdo, waar het doornstruik betekende. ‘Canina’ betekent van een hond en slaat op de overtuiging van de Grieken dat deze roos hondenbeten genas.
Herkomst
Europa, behalve in het noorden. Ook in Zuidwest-Azië en Noord-Afrika. Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Omschrijving
De hondsroos is een kensoort voor de klasse van de doornstruwelen.
Bijzondere kenmerken Hoogte Kroonvorm en diameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Plantenfiches Koen Deschuyter
2-3m Grote tweeslachtig bloemen (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen) Zachtroze - wit Juni - Juli De bladeren zijn vijf- en zeventallig. De deelblaadjes zijn langwerpig-eirond, enkel of dubbel gezaagd, niet of weinig glanzend, vaak iets blauwachtig en kaal tot dicht behaard. Blauwachtig-groen Oranje geel Bladverliezend De takken zijn meestal boogvormig, maar soms groeien ze meer rechtop. Op de takken groeien brede, haakvormig gekromde stekels. Een vlezige schijnvrucht. De bottels zijn oranjerood, 1,5 - 2 cm. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Worden graag gegeten door allerlei vogels, zoals de koperwiek en de kramsvogel.
Natuurlijke tuin, woodland, ondoordringbare haag Hagen, bosranden, lichte loofbossen, bermen, struwelen, uiterwaarden, moerasbosranden, duinvalleien, hellingen, dijken en langs spoorwegen. Zon - halfschaduw Zeewind tolerant Alle, verdraagt goed droogte Houdt eerder van kalkhoudende bodems, gedijt niet op zure. 82
Verzorging
- Behoeft weinig onderhoud. Door zijn stekels beschermt hij zichzelf tegen vraat.
Bijzonderheden
- De bloemen worden door bijen bestoven - Vroeger werd een extract van de wortel gebruikt als geneesmiddel tegen hondsdolheid. - Van de rozenbottels wordt onder andere jam bereid, deze is rijk aan vitamine C. Verder bevat een rozenbottel caroteen, vitamine B1 en vitamine B2. - Van de bladeren kan een zachte, versterkende thee worden getrokken. - Een zeer variabele struik, die naast Hondsroos werd opgedeeld in verschillendende soorten: Behaarde struweelroos (Rosa caesia), Beklierde heggenroos (Rosa balsamica), Heggenroos (Rosa corymbifera), Kale struweelroos (Rosa dumalis), Schijnegelantier (Rosa columnifera), Schijnheggenroos (Rosa subcollina), Schijnhondsroos (Rosa subcanina) en Wigbladige roos (Rosa elliptica).
Soorten en Cultivars
- Rosa canina ‘Assisiensis’ is een cultivar zonder stekels
83
Plantenfiches Koen Deschuyter
Ruta graveolens
Plantenfiches Koen Deschuyter
84
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant, halfheester
Familie
Rutaceae
Wetenschappelijke naam
Ruta graveolens
Nederlandse naam
Wijnruit
Betekenis naam
Ruta is afgeleid van het Griekse ‘reuo’ en betekent losmaken. Graveolens is afgeleid van ‘ gravis’ en ‘oleus’. Het woord ‘gravis’ betekent ‘erg’, ‘oleus’ staat voor ‘geur’, een verwijzing naar de penetrante geur van het kruid.
Herkomst
Zuidoost-Europa (Oekraïne, Albanië, Bulgarije, voormalig Joegoslavië) en het Middellandse-Zeegebied
Omschrijving
Wintergroene, bossig opgaande halfstruik
85
Plantenfiches Koen Deschuyter
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
0,6 - 1,2 m Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De gele bloemen groeien in een tuil of bijscherm. De topbloem is 5-tallig, de andere zijn 4-tallig. Er zijn 8 of 10 meeldraden. Geel Juni - augustus De verspreid staande bladeren zijn dubbel tot drievoudig veerdelig met smalle, afgeronde, spatelvormige, kale deelblaadjes met een waslaagje. Als het blad tegen het licht wordt gehouden zie je lichte, naaldvormige vlekjes, dit zijn de kliertjes, die etherische olie bevatten. Grijsgroen tot blauwgroen Neen Groenblijvend De sterk ruikende, ronde stengels hebben een houtige stengelvoet. Het sap kan uitslag veroorzaken. De vrucht is een ongeveer 1 cm grote, ronde doosvrucht.
Borderplant, kruidtuin Oude tuinen, oude muren en andere stenige plaatsen. Zonnige, warme, open plaatsen. De plant kan zeer goed tegen hitte en droogte. Droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vaak stenige, kalkrijke, goed doorlatende grond. Neutraal tot kalkrijk Winterhard 7-9
Vermeerdering
De plant zaait zich uit
Verzorging
- Wijnruitstruiken kunnen wild en warrig worden. Daarom in het voorjaar terugsnoeien tot 20 cm boven de grond. - Tijdens erge (vries)kou is het aan te raden de plant af te dekken.
Plantenfiches Koen Deschuyter
86
Gebruik
- Wijnruit werd vroeger voor medicinale doeleinden gebruikt en nu nog als kruid. De smaak is erg bitter. - De bladeren worden bijvoorbeeld toegepast bij eieren, kaas en vis en de vruchten bij patrijs. Omdat wijnruit vet verteerbaarder maakt, wordt het kruid soms bij vette en zwaar verteerbare gerechten, geserveerd. - De soort die in het algemeen gekweekt wordt, werd in het verleden veel als keukenkruid gebruikt. De blaadjes kunnen worden fijngehakt en spaarzaam aan salades, sauzen en kaas- en eigerechten toegevoegd om de gerechten een kruidige, ietwat zure smaak te geven. - Het kruid werkt tegen hoge bloeddruk, hoofd- en kiespijn, versterkt de botten en helpt ook goed tegen reumatische pijnen. - Uitwendig kan wijnruit worden toegepast bij huidziekten en verstuikingen. - Zwangere vrouwen mogen zeker geen wijnruit gebruiken; het kan leiden tot een miskraam. - De plant is een weinig giftig en bij overmatig gebruik is wijnruit schadelijk voor het centrale zenuwstelsel. Maar let wel, de tijdens de bloei geplukte bladeren hebben een bittere geur en zijn dan veel giftiger.
Bijzonderheden
- Omdat de plant fototoxisch is, kan na contact met de plant bij zonnig weer huidirritatie en in sommige gevallen extreme blaarvorming ontstaan. Bent u gevoelig voor de plant, pas dan bij het wieden goed op of doe dit karweitje tijdens bewolkte dagen. - Hippokrates maakt al melding van wijnruit. Het werd door de Grieken destijds als keukenkruid en magisch ingrediënt in tal van tovermiddeltjes gebruikt. Het was volgens de Romeinen ook een tegengif: monnikskap, giftige paddenstoelen en slangengif zouden door wijnruit geneutraliseerd worden. - Wijnruit wordt verder ook in tuinen geplant om zo katten uit de tuin te weren. Wijnruit in een mand van poezen en honden zou vlooien en andere parasieten tegengaan. - Wijnruit is de nationale bloem van Litouwen, de plant vertegenwoordigt in de ogen van de Balten “zuiverheid en maagdelijkheid” 87
Plantenfiches Koen Deschuyter
Salvia sclarea
Plantenfiches Koen Deschuyter
88
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant, maar meestal gedraagt hij zich als tweejarig
Familie
Lamiaceae of Labiatae
Wetenschappelijke naam
Salvia sclarea
Nederlandse naam
Muskaatsalie, scharlei
Betekenis naam
Komt van salvo: wat genezen of redden betekent, medicinaal gebruikt om het geheugen te versterken. Het Engelse woord voor salie is sage, wat wijs betekent. Het zaad zwelt op in water en deze zachte spanen werden in de ogen gedruppeld waarop ze gaan tranen. Zo werd clarie tot clear-eye. Scarleia en later Scharleya stamt van middeleeuws Latijn sclarea; helder.
Herkomst
Zuid-Europa en Zuidwest-Azië
Omschrijving
Behaarde kruidachtige plant met in het eerste jaar een bladrozet. In het tweede jaar groeit hieruit een bloeistengel van 50-110 cm.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
1m De lipbloemen, 2-2,8 cm groot, staan in schijnkransen rond de stengel verzegeld door een groot schutblad. Bloem lichtblauw, roze of lila. Schutblad wit tot wijnrood of lila. Juni - augustus Grote eironde, fluweelzacht behaarde bladeren met een lengte van maximaal 20 cm Groengrijs Neen Groenblijvend De stengels zijn vierhoekig en hebben bovenaan klierharen waaruit de essentiële olie wordt geëxtraheerd.
Borderplant, laat zich eenvoudig combineren Droge, rotsachtige plekken Zonnige, warme plek, buiten de schaduw van bomen Niet te arme droge, goed doorlatende grond Winterhard 7-9 89
Plantenfiches Koen Deschuyter
Vermeerdering
De plant zaait zich meteen na de bloei rijkelijk uit en vormt nog voor de winter een bladrozet. Dit rozet overwintert en bloeit de eerstvolgende zomer.
Verzorging
- Als de plant na de bloei wordt afgeknipt zal ze meer dan 2 jaar bestaan. - Heeft in de winter bescherming nodig tegen overvloedige regen en sneeuw.
Bijzonderheden
- Aan de bovenkant van de bladeren zie je oliecellen die een sterke muskusachtige geur verspreiden die als zweetachtig of hooiachtig omschreven wordt. - Deze etherische olie wordt gebruikt in de parfumindustrie. - De bladeren worden als aroma toegevoegd aan voedingsmiddelen. In Duitsland wordt het aan sommige wijnen toegevoegd om de wijn het karakter van muskadellenwijn te geven. - Vroeger gebruikte men scharlei al om de stemming te verbeteren door de damp van de bladeren te inhaleren. Daardoor zou ook de creativiteit en het positieve denken gestimuleerd worden. Daarnaast heeft hij een rustgevend effect op de psyche en is daardoor geschikt voor de behandeling van depressies en angsten. In tegenstelling tot de Salvia officinalis is hij niet toxisch.
Plantenfiches Koen Deschuyter
90
Sisyrinchium striatum 91
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant
Familie
Iridaceae
Wetenschappelijke naam
Sisyrinchium striatum
Nederlandse naam
Bieslelie
Betekenis naam
Sisyrinchium is afgeleid van het Grieks ‘sys’ wat varken betekent en ‘rynchos’ snuit, verwijzend naar de wortels die graag door varkens worden gegeten. Striatum is afgeleid van het Latijnse striatus wat ‘gestreept’ of ‘gegroefd’ betekent.
Herkomst
Chili, Argentinië
Omschrijving
Vormen pollen met gras- of irisachtig blad dat rechtstreeks uit de grond komt.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
0,6 - 0,9 m
Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen
Crèmegeel Mei - Juli Zwaardvormig Grijsgroen Neen Wintergroen tot halfwintergroen
Plantenfiches Koen Deschuyter
Geurende bloemaren
92
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat Standplaats
Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
Zeer geschikt als rotsbeplanting en als borderplant. Alpiene graslanden en open plaatsen in bossen. Zon, halfschaduw Zuidkant, beschut. Lichte, goed doorlatende grond die niet te vochtig mag zijn, zeker in de winter mag de grond niet te vochtig zijn. Droogtetolerant. Neutraal tot kalkhoudend Niet zo winterhard 7à9
Vermeerdering
Zaait zichzelf uit waardoor hij soms kan woekeren. Kan ook vermeerderd worden door delen.
Verzorging
- Terugsnoeien na de bloei. - Uitgebloeide bloemstengels verwijderen om uitzaaiing te voorkomen.
Cultivars & Soorten
- Sisyrinchium californicum, 0,5 m, geel. - Sisyrinchium angustifolium ‘Lucerne’, 0,5 m , violetblauw.
93
Plantenfiches Koen Deschuyter
Verbascum nigrum
Plantenfiches Koen Deschuyter
94
Algemeen
Groep/Plantensoort
Vaste plant of tweejarig
Familie
Scrophulariceae (Helmkruidfamilie)
Wetenschappelijke naam
Verbascum nigrum
Nederlandse naam
Zwart toorts
Betekenis naam
Verbascum is een verbastering van barbascum (gebaard), planten bedekt met vilt en voorzien van gebaarde meeldraden. Nigrum betekent zwart, verwijst naar de kleur van de wortels.
Herkomst
Europa
Omschrijving
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem Bloemkleur Bloeiperiode Blad Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik Habitat
Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard Aantal/m²
0,6 à 1,5 m Toortsen bloeien over de gehele lengte van de bloemstengel, en niet zoals bij andere soorten van onder naar boven. Geel met paars hart Juni - september De onderste bladeren zijn langwerpig-eirond, hebben een hartvormige voet en zijn lang gesteeld. Ze zijn ijl behaard. De bovenste bladeren zijn kleiner en vrijwel niet gesteeld. Van boven donkergroen, van onderen lichter van kleur. Half wintergroen De rechtopstaande stengels zijn behaard, weinig vertakt en bovenaan kantig.
Borderplant, accentplant, zeer geschikt voor wilde tuin. Vooral op droge graslanden en ruderale open zandige droge plekken, als wegbermen, rivierduinen en dijken of spoorwegen. Verlangt een zonnige, warme plek. Zeer geschikt voor ‘de tuin op het zuiden’. Ja Droge of lichtvochtige, voedingsarme grond. Zandgronden. Bij voorkeur in kalkrijke grond, maar verdraagt ook neutrale tot lichtzure bodem. Matig winterhard 7à9 95
Plantenfiches Koen Deschuyter
Verbascum nigrum ‘Album’
Vermeerdering
Zaait zich rijkelijk uit.
Bijzonderheden
- Typische geur. - Droogteresistent. - Zwarte toorts kan een kruising vormen met Stalkaars.
Cultivars & Soorten
- Verbascum olypicum: zilvergrijs blad, behaard. Voor droge grond. Leeft niet lang. 1,5 tot 2 m. - Verbascum blattaria of mottekruid. - Verbascum densiflorum of stalkaars; dichtopeenstaande bloemen, geel. Bladeren geelviltig behaard. Voor droge grond. 1,5 m - Verbascum thapsus, de koningskaars, Z-Europa. Komt veel voor langs spoorbanen. - Verbascum nigrum ‘Album’ Plantenfiches Koen Deschuyter
96
Viburnum farreri 97
Plantenfiches Koen Deschuyter
Algemeen
Groep/Plantensoort
Middelgrote heester
Familie
Adoxaceae (vroeger Caprifoliaceae)
Wetenschappelijke naam
Viburnum farreri, Viburnum fragrans
Nederlandse naam
Sneeuwbal
Betekenis naam
In het begin van de 20ste eeuw in de bergen van China ontdekt werd door Reginals Farrer.
Herkomst
Noordwest China
Omschrijving
Winterbloeiende, geurende heester die aanvankelijk strak rechtopgaand groeit maar later breder uitgroeit.
Bijzondere kenmerken Hoogte Breedte/Kroondiameter Bloem
2,5 Ă 3 m 1,5 Ă 2 m Geurende bloemen gegroepeerd in kleine trossen (5cm).
Bloemkleur Bloeiperiode Blad
Lichtroze - wit November - maart Ovale, sterk getande, donkergroene bladeren met opliggende nerven. Bronskleurig bij het uitlopen, later mat glanzend donkergroen. Onderkant lichter. Bronskleurig Neen
Bladkleur Herfstverkleuring Wintergroen Stam/stengel Vruchten
Standplaats en vereisten Gebruik
Habitat Standplaats Kustplant Bodem/Vochtigheid Zuurtegraad Winterhard
Plantenfiches Koen Deschuyter
De sporadisch voorkomende vruchten zijn rood en verkleuren later zwart. Verschijnen in juni.
Solitair, onderhoudsarme tuin, kleine tuin. Accentplant vanwege de mooie vorm, bloeiwijze en bladkleur. Zon, halfschaduw, bij voorkeur uit de middagzon. Niet veeleisend. Zeewind tolerant Normale bodems. Grond moet diep doorwortelbaar zijn: maak de grond los en meng met organisch materiaal. Licht zure tot neutrale bodem Volkomen winterhard
98
Vermeerdering
Door stekken of afleggen.
Verzorging
- Onderhoudsvriendelijk. - Snoeien zoveel mogelijk beperken, enkel om de vorm te behouden of verkeerd geplaatste takken te verwijderen. Als er moet gesnoeid worden gebeurt dat na de bloei in maart.
Bijzonderheden
- Bijenplant, vlinderplant. - Vogels eten graag de bessen. - Bloeit meestal minder rijk en minder opvallend dan V. bodnantense.
Cultivars & Soorten
- ‘Farrer’s Pink’ heeft roze bloemen, ‘Nanum’ is zeer compact en bolvormig groeiend en heeft geen rijke bloei, ‘December Dwarf’ heeft geurende bloementrosjes en bloeit van november tot februari, ‘Candidissimum’ heeft kleine witte bloemen. - Viburnum x bodnantense is geen soort, maar het resultaat van een kruising tussen Viburnum farreri en Viburnum grandiflorum, 3 m hoog. Het is een langzame groeier en heel geschikt voor een kleine tuin. Zonnige plek met veel humus in de grond. Snoei hem zo min mogelijk, hij heeft van zichzelf een mooie habitus. De bloemen hangen in trosjes van 5 - 7 bloemen. Bij het uitlopen is de buitenkant van de bloem overwegend rood. Na het openen van de trompetvormige bloemen begint de verkleuring: van roze naar wit. 99
Plantenfiches Koen Deschuyter
SOORTNAAM
Pagina
Acanthus mollis Aconitum napellus Ajuga reptans Akebia quinata Alchemilla mollis Allium sphaerocephalon Aquilegia vulgaris Brunnera macrophylla Butomus umbellatus Campsis radicans Ceanothus azureus ‘Concha’ Cercis siliquastrum Cornus mas Dicentra spectabilis Echinops bannaticus Fuchsia magellanica Galanthus nivalis Gaura lindheimeri Hydrangea anomala ‘Petiolaris’ Iris pseudacorus Knautia macedonica Lamiastrum galeobdolon Macleaya cordata Narcissus triandrus ‘Hawera’ Phlomis fructicosa Ranunculus aquatilis Rosa canina Ruta graveolens Salvia sclarea Sisyrinchium striatum Verbascum nigrum Viburnum farreri
Plantenfiches Koen Deschuyter
100
1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 53 56 59 62 65 68 72 75 78 81 84 88 91 94 97