Rekuperator - jedno urządzenie, wiele możliwości!

Montaż rekuperatora dotyczy coraz szerszego grona użytkowników. Z uwagi na swoje zalety oraz możliwość spełnienia bilansu energetycznego budynku, a co za tym idzie osiągnięcie odpowiedniego współczynnika energii pierwotnej (wg WT 2021 jest 70 kWh/rok dla budynków jednorodzinnych), zwolenników rekuperacji powietrza przybywa.

Centrala wentylacyjna z rekuperacją (potocznie zwana rekuperatorem) to urządzenie służące do wentylacji pomieszczeń, z dodatkowymi możliwościami, jak odzysk ciepła, filtracja czy uzdatnianie. Dzięki rekuperatorowi i dobrze funkcjonującej instalacji wentylacji mechanicznej, ułatwiamy przepływ świeżego, ogrzanego powietrza w części użytkowej budynku, co przyczynia się do uzyskania oszczędności na centralnym ogrzewaniu.

Rekuperacja działa na zasadzie wymiany powietrza, czyli do budynku dostarczamy „świeże” powietrze z zewnątrz, a usuwamy „zużyte”, jednocześnie odzyskując ciepło z powietrza ogrzanego w budynku. Dodatkową zaletą jest pełna kontrola nad jakością dostarczanego powietrza do budynku – możemy dzięki zastosowanym filtrom powietrze oczyszczać, a więc pozbawiać zanieczyszczeń, kurzu i owadów, przygotowywać termicznie czy uzdatniać, np. nawilżać. Rekuperacja daje więc mnóstwo korzyści, w tym również równoległą współpracę z kominkiem czy systemem Dystrybucji Gorącego Powietrza (DGP).

Defor Air, model Centrala

wentylacyjna DRX V

Mam rekuperację, buduję kominek

W wielu domach system wentylacji z odzyskiem ciepła funkcjonuje równolegle z zamontowanym kominkiem. W przypadku gdy mamy już zaplanowaną lub zamontowaną „rekuperację” w budynku, musimy pamiętać, aby powietrze do spalania w palenisku kominka nie było pobierane z pomieszczenia, w którym się znajduje. Wybrany kominek koniecznie musi posiadać zamkniętą komorę paleniska, czyli do spalania dostarczamy powietrze osobnym kanałem z zewnątrz. W innym przypadku działanie kominka, pobierającego powietrze do spalania z otoczenia, stwarza bardzo duże zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa domowników.

Z uwagi na osiąganie bardzo wysokiej temperatury przy Dystrybucji Gorącego Powietrza oraz rodzaj instalacji, ilość i rozmieszczenie kratek, nie zaleca się łączenia instalacji rekuperacji z DGP. Takie połączenie systemów wymagałoby bardzo dokładnego zabezpieczania centrali oraz rur przed przedostaniem się do nich nagrzanego powietrza, które często przekracza temperaturę 50⁰C (jest to graniczna temperatura zabezpieczenia pracy centrali wentylacyjnej). Ponadto trzeba pamiętać, że instalacja DGP nie dostarcza nam świeżego powietrza, gdyż jest typową instalacją nawiewną i pracuje w obiegu zamkniętym.

Instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła jest instalacją nawiewno- -wywiewną, pracującą na świeżym powietrzu. Anemostaty, kratki nawiewne są umiejscowione w pokojach, sypialniach czy salonie, a wywiewne w kuchni, toalecie oraz łazienkach. Zlokalizowane są one pod sufitem lub w górnej części ścian.

Bardzo ważne jest, aby centrala wentylacyjna miała możliwość generowania chwilowego nadciśnienia, np. funkcja „Palenisko”, co ułatwi rozpalanie zimnego kominka, jak również zabezpieczy użytkownika i pomieszczenie, np. przy otwieraniu nagrzanej komory paleniska, przed ciągiem wstecznym.

Dodatkowy system równoważący strumienie powietrza, np. FlowBalancing, zadba o zbilansowane wydatki powietrza nawiewanego i wywiewanego. Gwarantuje to maksymalny odzysk energii z usuwanego powietrza z budynku oraz eliminuje powstawanie podciśnienia lub nadciśnienia w budynku.

Przykładowy schemat instalacji wentylacyjnej: 1. Centrala wentylacyjna – „Rekuperator”; 2. Czerpnia świeżego powietrza; 3. Wyrzutnia usuwanego powietrza; 4. Rozdzielacz instalacji nawiewnej; 5. Rozdzielacz instalacji wywiewnej; 6. Skrzynki rozprężne punktów wywiewnych; 7. Skrzynki rozprężne punktów nawiewnych.

System rekuperacji w domu daje wiele korzyści. Pamiętajmy, że w domu z rekuperacją kominek musi posiadać zamkniętą komorę spalania i pobierać powietrze do spalania z zewnątrz

Mam kominek, instaluję rekuperację

Mamy już zamontowany kominek i projektujemy rozprowadzanie instalacji oraz wybieramy centralę wentylacyjną z rekuperacją. Na co zwrócić uwagę?

Jeżeli nie przewidujemy odrębnej instalacji do Dystrybucji Gorącego Powietrza, to na etapie przygotowania koncepcji instalacji wentylacyjnej możemy przewidzieć w okolicach kominka dodatkowy punkt wywiewny. Należy jednak pamiętać, aby nie był on zlokalizowany zbyt blisko kratek odprowadzających ciepło z czopucha znad kominka. Zabezpieczymy się wtedy przed „zaciągnięciem” do instalacji zbyt gorącego powietrza (< 50°C), które nie powinno dostać się do centrali.

Z nagrzanego przez kominek powietrza, które trafi do instalacji wentylacyjnej, przez wymiennik w centrali zostanie odzyskane do 95% ciepła (w zależności od wybranego modelu), a następnie wróci do budynku wraz z ogrzanym świeżym powietrzem.

Funkcja „Palenisko” czy system równoważenia strumieni powietrza, np. FlowBalancing, spełniają swoją rolę, jak już wyżej opisano. Bardzo ważną rzeczą jest, aby wybrany rekuperator posiadał odpowiednie zabezpieczenie wymiennika przed szronieniem oraz ewentualnym zamarznięciem, które uniemożliwia w budynku wytworzenie podciśnienia.

Wyjaśnijmy, dlaczego tak ważną rolę odgrywa system bilansowania wydatków (strumieni) powietrza nawiewanego i wywiewanego przy regulacji i późniejszej pracy centrali, jak również odpowiedni system antyzamrożeniowy.

W wariancie, gdy centrala wentylacyjna ma możliwość utrzymania równych strumieni, mamy pewność, że nie powstanie w domu nadciśnienie czy też podciśnienie.

Nadciśnienie w takiej instalacji będzie skutkowało spadkiem sprawności rekuperatora z powodu większego strumienia powietrza nawiewanego w stosunku do strumienia powietrza usuwanego. Powstałe w tym przypadku nadciśnienie będzie również „wypychało” nagrzane powietrze przez nieszczelności. Tracimy wtedy możliwość odzyskania ciepła z powietrza, a system ogrzewania będzie się częściej uruchamiał.

W przypadku podciśnienia, gdy strumień powietrza nawiewanego jest mniejszy niż usuwanego, ryzykujemy powstanie ciągu wstecznego z kominka, co może mieć wpływ na nasze bezpieczeństwo oraz zdrowie. Dlatego tak ważnym aspektem jest odpowiedni system zapobiegający szronieniu czy zamarzaniu wymiennika w centrali. Niektóre dostępne urządzenia na rynku zapobiegają temu zjawisku przez ograniczenie lub nawet wyłączenie wentylatora odpowiadającego za nawiew świeżego powietrza do domu. Większy strumień ciepłego, ogrzanego w domu powietrza zapobiega lub niejednokrotnie rozmraża wymiennik, jednak skutkiem ubocznym jest powstanie w budynku podciśnienia. W przypadku użytkowania kominka, nawet z zamkniętą komorą spalania, jest to niedopuszczalne zjawisko. Dlatego wybór odpowiedniego urządzenia, w postaci centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła, jest tak ważną decyzją.

Podsumowując, pamiętajmy, że projektując i wykonując instalację rekuperacji oraz kominka w domu, wybierajmy odpowiedni wkład kominkowy dostosowany do budynku, w którym znajduje się wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Taki kominek koniecznie powinien mieć zamkniętą komorę spalania oraz powinien bezwzględnie posiadać doprowadzenie powietrza do komory paleniska z zewnątrz niezależnym przewodem. Producenci central wentylacyjnych oraz kominków powinni zamieszczać informację o możliwości zastosowania równolegle obu urządzeń.

Jacek Trzcianowski, Marcin Wierzbicki rekuperacja@defro.pl