MAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE SCHOUWBURG
JANUARI 2015
Sallie HARMSEN “GEVAT EN ONTWAPENEND, POLLEKE IS NEDERLAND TEN VOETEN UIT.”
MARION BLOEM: “DE DILEMMA’S VAN DE DERDE GENERATIE NEDERLANDERS VAN NEDERLANDS-INDISCHE AFKOMST BLIJVEN VOELBAAR.”
TONEEL EN DE RUIMTE
Claudia de Breij & André Kuipers
10 vragen aan en over elkaar
Hollands Glorie THEATERTHEMA
Inhoud
Inhoud Foto Joris van Bennekom
THEMAVERHAAL
Hollands Glorie
Oscar Wibaut Artistiek directeur
Trots op het Nederlandse toneel
6 Foto Klaas Koppe
IN DE KIJKER
Drie tijdloze voorstellingen over Nederlands-Indië
12
Diederik van Vleuten: “Iedereen heeft een connectie met Nederlands-Indië.”
Foto Michel Bos
2
Als we spreken over de grote toneelklassiekers noemen we vaak internationale namen als Shakespeare, Schiller, Miller en Tsjechov. We vergeten vaak dat er ook zoveel moois uit ons eigen land komt. Uit Nederland, waar je geen negerzoenen en pepernoten van Zwarte Pieten mag eten, waar je frikadel zonder ‘n’ schrijft en waar de saamhorigheid nog nooit zo groot is geweest. Schrijvers als Harry Mulisch en Guus Kuijer schreven prachtige boeken als De ontdekking van de hemel en Polleke – ze worden bewerkt tot prachtige voorstellingen. En wat te denken van Een Sneeuw, een typisch Hollands familiedrama van Willem Jan Otten en één van de belangrijkste toneelstukken van de afgelopen vijftig jaar. Onze Annie M.G. (Schmidt) schreef toneelstukken voor de koningin op Soestdijk en verhalen over NederlandsIndië en andere grote koloniale mogendheden worden nog steeds gretig gehoord: Moesson, Geen gewoon Indisch meisje en Daar Werd Wat Groots Verricht. Nieuwe teksten als De Verleiders laten het Holland van nu zien. Kinderverhalen als nijntje, Wiplala en Dikkie Dik – hoe Hollands kan het zijn –raken nog steeds kinderen én ouders. Ook muzikaal gezien mag Holland trots op zichzelf zijn: bands als DI-RECT en Golden Earring brachten hun singles ook over de grens uit, Eric Vloeimans reist met zijn trompet de wereld over en in de Grote Zaal van onze Koninklijke Schouwburg komen ze allemaal samen. Er wordt weleens beweerd dat er geen echte, Hollandse theatercultuur zou zijn, maar in de Koninklijke Schouwburg kunt u de komende tijd het tegendeel ervaren.
IN DE ARTIESTENFOYER
Buitenaardse theaterervaring Claudia de Breij en André Kuipers over het toneel en de ruimte.
32
Inhoud
Foto Marijke de Gruyter
KS Nieuws PAGINA 4
Themaverhaal Hollandse Meesters PAGINA 6
Column Ellen ten Damme PAGINA 10
Nederlands-Indië Nog altijd in de kijker PAGINA 12
Achtergrond Nederlandse saamhorigheid; Vier het Leven in de Koninklijke Schouwburg PAGINA 14
Ladies Nights De mooiste voorstellingen voor vrouwen PAGINA 16
EN
Programma-overzicht 2015
Moderne klassieker van Guus Kuijer
PAGINA 18
Interview NTjong verovert de Grote Zaal PAGINA 20
Sallie Harmsen:“Polleke is niet
Column
op haar mondje gevallen.”
Barry Hay PAGINA 24
PAGINA 20
Jeugdvoorstellingen
Trouwen in de Koninklijke Schouwburg
Theater voor de hele familie PAGINA 26
Theater na de Dam Herdenken met verhalen uit de Haagse Hongerwinter
Mini & Maxi keren terug!
PAGINA 28
Historie PAGINA 29
Interview De terugkeer van Drie zusters. PAGINA 30
In de artiestenfoyer André Kuipers & Claudia de Breij over elkaar PAGINA 32
Column Maarten van Rossem
FAMILIE
Theater voor de hele familie
PAGINA 34
Bezoekers over bezoekers “Ik denk dat u een klassieke smaak heeft” PAGINA 35
Kindermiddagen en verjaardagen
Foto Sofie Knijff
Het ontstaan van de Haagse Comedie
26
COLOFON
Uitgave Ontwerp Drukwerk Oplage Coverfoto
Koninklijke Schouwburg Den Haag 2D3D Design Den Haag Koninklijke De Swart 8.000 Sabrina Bongiovanni KoninklijkeSchouwburgDenHaag KSDenHaag SchouwburgDenHaag KSDenHaag
Druk- en zetfouten voorbehouden © januari 2015
3
KS Nieuws
Foto Mieg Rasenberg
KS Nieuws Maak de acteur in je los! Het Nationale Toneel verzorgt complete Toneelateliers voor volwassenen. Onder leiding van professionele theatermakers gaat u aan de slag met een onderwerp of thema uit de voorstellingen van het Nationale Toneel van dit seizoen. Er wordt niet gewerkt met een vaststaande tekst of een script en ook ervaring is niet vereist. Alles wat u nodig hebt is de zin om mee te doen en de wil om de kunstenaar in u de vrije loop te laten! Kijk voor meer informatie en cursusdata op www.ks.nl/toneelateliers.
4
in de Koninklijke Schouwburg
Wist u dat de Koninklijke Schouwburg sinds 2007 een officiële trouwlocatie is? Jaarlijks worden hier tientallen huwelijken voltrokken in een ‘koninklijke’ ambiance. De gewaagde mix van modern en klassiek geeft de Koninklijke Schouwburg een unieke uitstraling, die perfect past bij de mooiste dag uit het leven van ieder bruidspaar. Meer informatie? Bel 070 - 356 53 48 of mail naar events@ks.nl.
Extra uitgebreid assortiment Theaterbezoek is vanaf nu smakelijker dan ooit, want het assortiment snacks en lekkernijen van de Koninklijke Schouwburg is vernieuwd. Voorafgaand, in de pauze en na afloop van de voorstelling kunt u voortaan genieten van Haags Kompaanbier, ambachtelijke droge worst van Olijck uit Haarlem en tal van zoete lekkernijen zoals handgemaakte chocolade en muffins van Barú en chocolate chip cookies en plaatgebak van Cookie & Co. Ook het drankenassortiment is uitgebreid, met onder meer Bionade in de smaken biologische vlierbessen, lychee, kruiden, gember-sinaasappel en cola, EARTH Water en verschillende soorten smoothies.
Foto Kurt van der Elst
‘Ja, ik wil’
KS Nieuws
Extra voorstellingen
Foto Walter Kallenbach
Mini & Maxi met exclusieve serie naar Den Haag!
De tweede helft van het theaterseizoen is verrijkt met een aantal bijgeboekte voorstellingen. Zo geeft André Kuipers op maandag 16 maart in de Grote Zaal een Theatercollege, waarin hij vertelt over zijn ervaringen als ruimtevaarder. Op dinsdag 31 maart brengen toneelkanonnen Ingeborg Elzevier, Sigrid Koetse en Kitty Courbois de komedie La Paloma wegens succes nog eenmaal terug naar de Koninklijke Schouwburg. Ook zijn er twee Engelstalige voorstellingen bijgeboekt in het Paradijs: op donderdag 5 en zaterdag 7 maart is A Kingdom of Fire and Clay te zien en op vrijdag 6 maart When Abel Met Cain.
Je hebt de Godfather of Soul, The King of Pop en... de Grootmeesters van het Muzikale Variété: Karel de Rooij en Peter de Jong. Met dát verschil dat die laatsten nog springlevend zijn. En klaar om weer samen op te treden. In april 2015 zijn Karel de Rooij en Peter de Jong te zien met een nieuw theaterprogramma getiteld Mini & Maxi NU! Het duo speelt dan een exclusieve serie voorstellingen in de Koninklijke Schouwburg Den Haag. In Mini & Maxi NU! gebruiken de heren de opgedane ervaringen van de afgelopen 10 jaar als coach en mentor van variététalent zoals de Ashton Brothers, Percossa, Eric Koller, Wëreldbänd en hun hoofdrollen in de theaterhit Wachten op Godot van Samuel Beckett om hun gouden repertoire in verfriste vorm opnieuw uit te brengen. De zin om te spelen bij beide heren is groter dan ooit. De afgelopen maanden leek alles ook op zijn plek te vallen; inspiratie, conditie en locatie. Diverse gesprekken, waaronder met vaste regisseur Jos Thie (o.a. Armin van Buuren, Jochem Myjer) gaven de winnaars van de Zilveren Roos van Montreux, Blijvend Applaus Prijs, de Johan Kaart Prijs en de Toon Hermans Award het laatste zetje en het vertrouwen om weer als Mini & Maxi het theater in te gaan. De Koninklijke Schouwburg is daarvoor de uitgelezen plek. Jarenlang hebben de heren met hun veelgeprezen programma’s als o.a. Sprakeloos, Scherzo, Split en Wachten op Godot hier met veel succes gespeeld, waardoor het als een eigen huis is gaan voelen. Mini & Maxi NU! ZO 12, ZO 19 & ZO 26 APR & ZO 3 MEI - 15.30 UUR
Bestel uw kaarte op www.k n s.nl
Begin januari werd de kleine zaal, zoldertheater het Paradijs, flink onder handen genomen. De entree is aangepakt: het tapijt is vervangen door een houten vloer en de entreedeuren hebben plaatsgemaakt voor een bijzondere glazen wand. Ook is het verwarmingssysteem drastisch verbeterd en zijn de zaaldeuren vervangen door geluidsdichte exemplaren.
Foto Mark Janssen
Verbouwing van het Paradijs
5
themaverhaal
Foto Anneleen Louwes
THEMAVERHAAL
6
Denk je aan toneelklassiekers, dan denk je aan Tsjechovs Drie zusters of As you like it van Shakespeare. Maar ook binnen de landsgrenzen is volop tijdloos repertoire te vinden: in de Koninklijke Schouwburg komen literatuurAnnie M.G. op Soestdijk
bewerkingen en oorspronkelijke toneelstukken van eigen bodem tot leven.
Themaverhaal
Trots op het Nederlandse toneel
Tekst: Kim van der Meulen
‘Het hemelsche gerecht heeft zich ten lange lesten / Erbarremt over my en mijn benaeuwde vesten.’ Deze eerste zinnen uit de Gijsbrecht van Aemstel zijn misschien wel de bekendste regels uit de Nederlandse toneelgeschiedenis. Het treurspel over de ondergang van het middeleeuwse Amsterdam is sinds de eerste opvoering in 1638 onverminderd populair: hedendaagse versies van Vondels meesterwerk worden nog elk jaar voor uitverkochte zalen gespeeld. De dilemma’s van de hoofdpersonen en het thema liefde – van een man voor zijn stad, een vrouw voor haar man en Vondel voor de Nederlandse taal – zijn nog altijd actueel. Na de toneelsuccessen van Vondel, P.C. Hooft, Bredero en Constantijn Huygens leverde Herman Heijermans in 1900 ook zo’n blijvend actuele toneelklassieker: Op hoop van zegen. Hoewel veel stukken destijds vooral moraliserend van aard waren, maakte deze toneelschrijver juist sociaal geëngageerde, realistische stukken die hun tijd ver vooruit waren. Vandaar dat het verhaal van Kniertje, een vissersweduwe die haar zoons voor de visvangst dwingt aan boord te gaan van een ‘drijvende doodskist’, nog steeds aanspreekt – het is één van zijn meest opgevoerde toneelstukken. Van Heijermans tot Mulisch
Lange tijd gold Heijermans als zo’n beetje de enige schrijver van modern Hollands drama, maar daar kwam sinds de jaren vijftig verandering in. Toen schreef de Vlaamse Hugo Claus – weleens ‘de godfather van de moderne Nederlandstalige toneelschrijfkunst’ genoemd – onder meer Vrijdag (1969). Dit stuk, over een man die vrijkomt na een gevangenisstraf wegens seksuele handelingen met zijn tienerdochter, werd onlangs gespeeld door het Nationale Toneel. Tussen het toneelgeweld van Duitse, Franse en Engelse bewerkingen verschenen steeds meer voorstellingen van eigen bodem: Cees Nooteboom verraste het publiek met De zwanen van de Theems (1959), Ko van Dijk schitterde in Harry Mulisch’ Tanchelijn (1960) en Gerben Hellinga bewerkte de jeugdroman Kees de jongen tot een toneelstuk (1970). In 1983 kwam er een onbetwiste klassieker bij: het prachtige familiedrama Een Sneeuw van Willem Jan Otten, één van de meest gespeelde Nederlandse naoorlogse toneelstukken. Die legendarische voorstelling is nu te zien in de Koninklijke Schouwburg, net als Beschuit met muisjes van Heijermans en nieuwe voorstellingen met oer-Hollandse thema’s, zoals Diederik van Vleutens Daar Werd Wat Groots Verricht over Nederlands-Indië en
De Verleiders – Door de bank genomen, een komedie over de graaicultuur van de Nederlandse bankensector. Ook uit de Nederlandstalige literatuur wordt dit seizoen volop geput. Schrijfster Marion Bloem zet haar roman Geen gewoon Indisch meisje eenmalig op de planken in de vorm van een muzikale verteltheatervoorstelling, kinderboeken als Polleke, Wiplala weer en nijntje komen tot leven in theater. Ook de toneelversie van De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch, volgens velen het beste Nederlandstalige boek aller tijden, is deze winter in Den Haag te zien. Toegankelijke Mulisch
Dat het een behoorlijke uitdaging is om van 930 pagina’s een toneelvoorstelling van twee uur maken, ondervond Ignace Cornelissen aan den lijve. De Vlaamse theatermaker bewerkte De ontdekking van de hemel hemel. “Het is bijna een vorm van hoogmoed om zo’n opdracht te aanvaarden, want het is toch een monument in de Nederlandse literatuur. Bij het herlezen werd ik geraakt door de humor van Mulisch, de filosofische inhoud en de schitterende karaktertekening van een vriendschap die uitmondt in een driehoeksverhouding. Heel geschikte gegevens voor een dramatische vertelling. Je doet het origineel altijd onrecht aan als je zo’n boek gaat bewerken voor theater, maar een vertaalslag is noodzakelijk. Literatuur dient gelezen te worden; toneel heeft andere wetmatigheden. Het is gelukt het boek op een heldere manier naar het theater te vertalen. Veel mensen die het boek niet hebben gelezen, zijn na afloop van de voorstelling verbaasd dat het verhaal zo toegankelijk was. De taal van Mulisch blijft overeind: de geest van een boek wordt mede bepaald door stilistische kwaliteiten, dus die zijn zoveel mogelijk gerespecteerd. Door Nederlandstalige literatuur te kiezen als uitgangspunt van een voorstelling, koester je ook je intellectuele erfgoed. Anderstalige schrijvers kunnen net zo goed als Mulisch schrijven over herkenbare thema’s, maar een van oorsprong Nederlandstalige tekst staat het net iets dichter bij onze belevingswereld.”
IGNACE CORNELISSE OVER DE ONTDEKKING VAN DE HEMEL
“Het is bijna een vorm van hoogmoed om zo’n opdracht te aanvaarden, want het is toch een monument in de Nederlandse literatuur” literatuur.
7
Themaverhaal
Foto Joris van Bennekom
Annie M.G. op Soestdijk
JANINE BROGT - SCHRIJFSTER EN DRAMATURG
“De eenakter die Annie M.G. schreef ging over een vrouw die door haar man bedrogen was en daar op één of andere manier mee om moest gaan. Er was dus een hele duidelijke parallel met het toneelstuk en de situatie van Juliana, een jaar na de Greet Hofmans-affaire” aire.
8
‘Comedy of errors’ van alle tijden
Met talloze liedjes, musicals, gedichten én enkele toneelstukken op haar naam ontbreekt ook Annie M.G. Schmidt niet in een theaterseizoen dat gekenmerkt wordt door schrijftalent van eigen bodem. Het Filiaal herneemt Wiplala weer, naar Schmidts bekende kinderboek uit 1962. “Als kind was dit mijn lievelingsboek”, herinnert regisseur Monique Corvers zich. “Het verhaal van een piepklein mannetje dat bij de familie Blom terechtkomt en de boel daar op stelten zet, spreekt nog altijd kinderen en volwassenen aan. Wiplala ziet dat vader Blom op het punt staat ontslagen te worden door een woedende directeur die hem afblaft. Wiplala wil helpen en ‘tinkelt’ de directeur om in een hond. Om de verdwijning van de directeur te verhullen, moeten er smoezen bedacht worden en zo wordt de situatie van kwaad tot erger. Zo’n ‘comedy of errors’ is tijdloos.
Hoewel sommige woorden wat gedateerd waren – ‘betrekking’ hebben we veranderd in ‘baan’ – blijft de taal van Annie M.G. Schmidt fris overeind. Ze schreef geestig, scherp en was haar tijd ver vooruit. Zo is er in het gezin Blom om onverklaarde redenen geen moeder: een onhandige, wereldvreemde vader runt het huishouden en zijn kinderen zijn mondig. Dat vertaalt zich goed naar de huidige tijd.” Tekeningen en beschrijvingen uit het boek, zoals een scène waarin het gezin soep eet, zijn naar het theater vertaald in de vorm van speciaal hiervoor gecomponeerde muziek – in dit geval het Soeplied. “Heleen Verburg, die Annie M.G. Schmidt persoonlijk heeft gekend en haar o.a. heeft voorgelezen toen ze in de jaren negentig haar zicht verloor, heeft liedteksten in haar geest geschreven. Dat is goed gelukt: zelfs Annies zoon Flip van Duijn zei dat na de première.”
Themaverhaal
De ontdekking van de hemel
Foto Joris van Bennekom
In de Koninklijke Schouwburg is dit seizoen zelfs een toneelstuk van Annie M.G. Schmidt te zien die gewone stervelingen nooit eerder zagen: Vrouwen om Dr. Deninga, dat ze in 1958 op verzoek schreef voor het toneelclubje van koningin Juliana en haar Leidse studievriendinnen. Het is alleen te zien geweest in Paleis Soestdijk. In de voorstelling Annie M.G. op Soestdijk is te zien hoe dat in z’n werk ging. “De eenakter die Annie M.G. schreef, in feite haar toneeldebuut, ging over een vrouw die door haar man bedrogen was en daar op één of andere manier mee om moest gaan”, vertelt schrijfster en dramaturg Janine Brogt. “Er was dus een hele duidelijke parallel met het toneelstuk en de situatie van Juliana, een jaar na de Greet Hofmans-affaire. Die werd in de Nederlandse pers verzwegen, maar mogelijk wist Annie M.G. er vanaf: ze werkte destijds bij Het Parool, waar buitenlandse berichtgeving ongetwijfeld wel via de Telex binnenkwam. Het was hoe dan ook een geliefd stuk op Soestdijk, want in tegenstelling tot andere stukken van Juliana’s toneelclub werd het driemaal opgevoerd.” Vrouwen om Dr. Deninga is een ‘stuk-in-een-stuk’: Juliana en haar vriendinnen repeteren Annie M.G.’s toneelstuk en voeren het uiteindelijk op. “Het oorspronkelijke stuk bevat buitengewoon geestige en goede dialogen, maar is niet rijk genoeg voor een op zich staande voorstelling. De toegevoegde context versterkt het verhaal. Juliana staat centraal – en daarmee de vraag hoe ze met Bernhards ontrouw omgaat en wat ze hoopt te vinden in het stuk.” Wat bezoekers in elk geval zullen vinden, is onvervalste Nederlandse toneelgeschiedenis die nog altijd tot de verbeelding spreekt.
Foto Ben van Duijn
Toneeldebuut van Annie M.G.
Annie M.G. op Soestdijk – Het Toneel Speelt WO 11 & DO 12 FEB - 20.15 UUR
De ontdekking van de hemel ZA 7 FEB - 20.15 UUR & ZO 8 FEB - 15.00 UUR
Wiplala weer – Het Filiaal Wiplala weer
DO 7 MEI - 13.30 & 16.00 UUR
9
Column
Thuis bij Ellen Welkom allemaal! De voorbereidingen voor mijn nieuwe show zijn in volle gang. Het bed wordt opgemaakt, de vloer gedweild en alle schilderijtjes weer recht gehangen in uw mooie schouwburg van Den Haag, want daar zal Thuis bij Ellen in première gaan. Gezellig samen op de bank hangen met borrelnootjes en kaas. Of toch liever koffie of thee? Alles mag, alles kan. Ik zou zelfs verzoeknummers kunnen spelen op mijn gitaar bij de open haard... Of iets nieuws verzinnen ter plekke. Of, of, en, of wat jullie willen, en doe vooral of je thuis bent.
Er is alleen één probleem. Of eigenlijk twee. Ik ben nooit thuis. Ik ben namelijk altijd onderweg – naar een of ander optreden of feest in een of ander buitenland of naar een of ander theater. Ik zie meer hotelkamerbadjassen dan mijn eigen slonzige joggingpak-pyjama’s. En als ik thuis ben, ben ik nooit alleen. Ik woon namelijk samen met Arie. Arie L. Ekster. En die ekster heet niet voor niks Arie. Hij is namelijk A-relaxed. (Het is ook niet voor niks dat ik deze column even op andermans computer schrijf. Die van mij is voor de zoveelste keer in reparatie, omdat die vogel de belangrijkste toetsen eruit gesloopt heeft. Telkens als ik opsta van mijn toetsenbord om even naar de koelkast te lopen, zit die vogel mijn mail te beantwoorden met zijn scherpe snavel.) Dus, wat gaat er gebeuren? Alles kan, beste dames en heren, Want meestal gebeuren er in het leven dingen die je niet gepland hebt. ‘Life is what happens to you while you’re busy making other plans’, zei John Lennon al. Dus mocht u kaarten besteld hebben voor u en uw echtgenoot: wie weet zit u over een aantal maanden in de Koninklijke Schouwburg met uw nieuwe minnaar omdat uw eega plotseling overleden is, of gewoon opeens vertrokken. Zoals mij ook weleens overkomen is. En als we echt geluk hebben, dan is Arie de nep-Kanarie ook weggevlogen. Of iedereen is overleden en zitten we lekker rustig en alleen met zijn tweeën in die hele grote zaal. Maakt niet uit. Ook dan zal ik helemaal losgaan voor u. Alleen voor u, alleen met u.
10
Foto Danny Ellinger
Ik zal misschien moeten oefenen voor mijn aanstaande stadionoptredens in de Ziggo Dome, de Ahoy en de Berliner Arena. Brult u dan lekker hard mee? Dank u wel, dat zou mij enorm helpen. En zo krijgt u alvast een voorproefje van mijn allernieuwste show die na Thuis bij Ellen in première gaat. Dat is pas echt waar voor uw geld, in tijden van crisis! Zie hoe de nieuwe liedjes ontstaan aan de keukentafel, in bad of in bed. Een kijkje achter de schermen, en in de keuken. En als ’t echt heel gezellig wordt, dan wilt u misschien wel nooit meer weg! En toen leefden we nog lang en gelukkig.
Nee, dat wil ik helemaal niet. Ik hoop dat er juist zoveel mogelijk mensen op bezoek komen. En ook dat Arie er is, want hoewel hij illegaal bij mij verblijft, kan hij eigenlijk niet meer terug. Hij zou niet lang overleven in het wild. Hij heeft bij mij asiel gezocht als mank lopend en te vroeg uit het nest gevallen vogeltje. En ja, wat moet je dan? Bovendien wil hij maar wat graag zijn kunsten vertonen als kersverse dirigent van het Magpie Orchestra. De onder zijn leiding in Het Concertgebouw opgenomen cd Berlin mag gerust een hit genoemd worden en na afloop zal hij trots elk exemplaar persoonlijk voor u signeren. Gutenacht, Freunde! Tot ziens in Den Haag. – Ellen ten Damme Thuis bij Ellen is op woensdag 11 en donderdag 12 maart (première) te zien in de Grote Zaal.
l n . s t n e v e s k . w ww Den Haag sten b a g w u k o o u t Wil
egroete
chouwb S e jk li k in n o K n in de
urg?
ke Schouwburg die de Koninklij en nt iĂŤ ed gr in , klassieke klasse ique pand zijn de u nu kiest voor rakteristieke, ch of ka t en he en en on k rs le ie 0 pe nam eft al s ance, stadse dy Schouwburg he gaat om 10 of 70 bi ke nu am lij t le nk he re ni f O Ko ltu . e cu tie D De n. re andere loca monument it op uw wense maakt van iede aleis gebouwde zaal die aanslu n sp ee ad d st tij s al al k is onderscheidend lij uitstraling, er Het oorspronke ke of moderne cces te maken. su t oo gr ke setting. n een gemoedelij ee st jeenkom ner in een unie bi di e) of t ijk es el fe ak , (z ie pt uw congres, rece in huis om van diner op uw vergadering, or vo ts aa pl p tot een groots te ho ec ks rf or pe w e de ig nu al is ent, van kleinsch mogelijkheden g en entertainm rmeer naar de fo rin in te ca of t en to jk n ki te he facilitei lpen! Kom eens ning en technisc nnen u erbij he ku ij w of , Van locatieplan en nk et bede nt het zo gek ni het podium. U ku 48. l of 070 - 356 53 .n ks @ ts en ev a vi
Nederlands-Indië
ARTIKEL
Het verleden leeft
Nederlands-Indië drie keer op het toneel Foto Katinka Krijgsman
Tekst: Kim van der Meulen
Volgend jaar is het zeventig jaar geleden dat Indonesië zelfstandig werd, maar de gebeurtenissen die daaraan voorafgingen – en de generaties die daarop volgden – zijn een blijvende bron van inspiratie. De voorstellingen Daar Werd Wat Groots Verricht, Een Sneeuw en Geen gewoon Indisch meisje vertellen
12
tijdloze verhalen over een (post)koloniale tijd.
D
at er altijd vraag is naar verhalen over afkomst, culturele achtergrond en de Nederlands-Indische geschiedenis, weet Marion Bloem als geen ander. Ruim dertig jaar na haar spraakmakende debuutroman Geen gewoon Indisch meisje, over een meisje dat op zoek gaat naar haar Indische roots, krijgt ze nog altijd regelmatig verzoeken om het verhaal tot een film of theaterstuk te bewerken. Goed nieuws voor wie dat verzoek bij de schrijfster heeft ingediend: de gelijknamige muzikale verteltheatervoorstelling is eenmalig te zien in de Koninklijke Schouwburg. Bloem: “De voorstelling volgt het verhaal uit de roman, maar is aangepast voor een theatersetting: er zijn videoprojecties en ik word muzikaal begeleid door een gitarist. Dat betekende ook dat er helaas veel passages uit het nogal dikke boek gesneuveld zijn, maar de dilemma’s van de derde generatie Nederlanders van Nederlands-Indische afkomst blijven voelbaar. Uit de koloniale tijd komen angsten, boosheid en gevoelens van onrecht voort, die onbewust worden doorgegeven en zo generaties lang doorwerken.” Wat het stuk betekent, moet ieder overigens voor zich uitmaken. “Ik houd niet van uitgesproken boodschappen. Verwacht in elk geval gelaagdheid en eigenheid. En humor. Want het klinkt nu misschien wat zwaar, maar er valt ontzettend veel te lachen.”
DIEDERIK VAN VLEUTEN Daar Werd Wat Groots Verricht
“Iedereen heeft een connectie met Nederlands-Indië.”
Nederlands-Indië
MARION BLOEM “De dilemma’s van de derde generatie Nederlanders van Nederlands-Indische afkomst blijven voelbaar.”
in de lucht, maar zijn partner (Anne-Wil Blankers), haar kinderen en de rest van de visite praat er kundig omheen. Alleen zijn kleinzoon, een dichter (Benja Bruijning), kaart het zwijgen aan. Herkenbaar, vindt cabaretier en theatermaker Diederik van Vleuten. “Veel kleinkinderen willen toch weten wat opa of oma vroeger heeft meegemaakt. Omdat er meer afstand is tussen hen dan tussen ouders en hun kinderen, praat dat soms makkelijker.”
Verzwegen familiegeschiedenis
Net als Bloem bracht ook toneelschrijver Willem Jan Otten in 1983 een succesvol verhaal uit waarin het koloniale verleden verschillende generaties bezighoudt: Een Sneeuw, nog altijd één van de meest gespeelde Nederlandse naoorlogse toneelstukken. In dit familiedrama viert Panda (Joop Keesmaat) zijn verjaardag. Emoties en herinneringen aan een Indisch kampverleden hangen
Een Sneeuw
Foto Stephanie Pistel
De weduwe van Indië
Van Vleuten speelt een reprise van Daar Werd Wat Groots Verricht Verricht, waarin hij het verhaal van zijn oudoom Jan vertelt, een planter in Nederlands-Indië. “Op basis van zijn memoires ben ik de familiegeschiedenis ingedoken. Jan wilde er in 1930 een nieuw leven beginnen en maakte vervolgens de Japanse inval, interneringskampen, de politionele acties en het hele dekolonisatieproces mee. Hij schreef zijn memoires omdat hij vond dat hij in een belangrijke tijd leefde: ‘De grootste veranderingen in de wereld zijn als een waterval over mij en mijn generatie heen gekomen.’ Ik wilde een paar druppels van die waterval overbrengen, maar heb inmiddels ordners vol reacties van bezoekers die hun eigen verhaal wilden vertellen. Iedereen heeft een connectie met Indië.” Dat geldt zeker voor Den Haag, waar veel Nederlanders en Indische Nederlanders zich na de oorlog vestigden: vanwege hun grote verdriet om hun oude vaderland wordt den Haag wel ‘de weduwe van Indië’ genoemd. Van Vleuten: “Het liefst zou ik drie weken onafgebroken spelen in mijn geboortestad. Het publiek draagt de geschiedenis hier met zich mee; er hangt een elektrisch geladen sfeer in de zaal. Spelen in de Koninklijke Schouwburg heeft een enorme positieve lading.” Geen gewoon Indisch meisje – Marion Bloem
Geen gewoon Indisch meisje
Foto Ivan Wolffers
DO 5 FEB - 20.15 UUR
Een Sneeuw – Het Toneel Speelt VR 13 & ZA 14 MRT, WO 29 & DO 30 APR, VR 1 MEI - 20.15 UUR, ZO 15 MRT - 15.00 UUR
Daar Werd Wat Groots Verricht – Diederik van Vleuten ZA 21 MRT - 20.15 UUR, ZO 22 MRT - 15.00 UUR
EXTRA BIJGEBOEKT!
MA 8 & DI 9 JUN - 20.15 UUR
13
Stichting Vier het Leven
Nooit te oud voor theater Samen uit, samen genieten. Onder dat motto groeide Stichting Vier het Leven sinds 2005 uit tot een landelijke organisatie die sociaal-culturele uitjes verzorgt voor duizenden ouderen in heel Nederland. Zo ook in Den Haag.
14
S
enioren die niet meer zelfstandig een voorstelling kunnen of willen bezoeken, krijgen via de Stichting Vier het Leven toch de kans om weer te genieten van een bijzondere middag of avond in de schouwburg: ze kunnen deelnemen aan georganiseerde uitjes van de stichting, begeleid door een gastvrouw of -heer. Drie keer per jaar worden vijftien voorstellingen aangeboden, waaruit deelnemers een keuze kunnen maken. Naast musicals, klassieke muziek en dans bevat het aanbod ook diverse voorstellingen van de Koninklijke Schouwburg. Senioren die gebruikmaken van het aanbod, betalen een arrangementprijs die afhankelijk is van de entreeprijs van een voorstelling. Bij het arrangement inbegrepen: een kaartje voor de voorstelling, twee consumpties, vervoer van en naar huis en begeleiding tijdens het bezoek. Oprichter Helma van Heerikhuize kwam op het idee van de stichting nadat ze tijdens de wintersport een been brak. “Met mijn been in het gips op de bank voelde ik me ontzettend afhankelijk. Toen ik er eenmaal weer op uit kon, zag ik in het theater hoe een oudere man binnenkwam met een rollator. Hij werd in zijn theaterstoel geholpen en genoot enorm van
de voorstelling. Ineens ging door me heen dat die man zich vast ook vaak afhankelijk voelde en dat het mooi zou zijn als ik ervoor kon zorgen dat meer ouderen weer iets konden beleven.” Inmiddels telt de stichting, die sinds 2012 ook actief is in Den Haag, alweer duizend Haagse deelnemers. “Ik vind de Koninklijke Schouwburg een prachtig, klassiek theater. Het leent zich echt voor een uitje. Ik kan me voorstellen dat veel ouderen dit theater graag blijven bezoeken.” In 2015 bezoekt Vier het Leven deze voorstellingen in de Koninklijke Schouwburg Een avond met Dorus – Albert Verlinde Entertainment WO 7 & DO 8 JAN - 20.15 UUR
Geen gewoon Indisch meisje – Marion Bloem DO 5 FEB - 20.15 UUR
Annie M.G. op Soestdijk – Het Toneel Speelt WO 11 & DO 12 FEB - 20.15 UUR
Een Sneeuw – Het Toneel Speelt VR 13 & ZA 14 MRT - 20.15 UUR, ZO 15 MRT - 15.00 UUR
Daar Werd Wat Groots Verricht – Diederik van Vleuten ZO 22 MRT - 15.00 UUR
Voor meer informatie, het volledige programma van Stichting Vier het Leven of reserveren bel 035 - 524 51 56 (ma t/m vr 09.00 - 18.00 uur) of bezoek www.4hetleven.nl
Genesis exclusief in het Zuiderstrandtheater vanaf 15 april bestel nu kaarten via ks.nl
De mens op reis Johan Doesburg: “Tussen het verloren paradijs en het beloofde land is de mens op reis. De route is onzeker, het einddoel altijd achter de horizon. Wie zou de weg weten zonder vertellingen? Wie zou weten wie hij was? Ik maak een voorstelling hierover, met tien acteurs op een hele bijzondere locatie.
Zij nemen u mee naar de oeroude verhalen uit Genesis. Voor mij gaat met deze voorstelling een lang gekoesterde wens in vervulling. Sophie Kassies werkt nu aan de bewerking van het boek. Ik werkte ook met haar samen bij De prooi en Elementaire deeltjes.� deeltjes
NICOLE (32) “Mijn vriendinnen en ik gaan elk jaar een paar keer naar de schouwburg, maar de Ladies Night maakt zo’n bezoekje helemaal compleet. Hiermee is het echt een volledig avondje uit. Super!”
Foto Roy Beusker
Foto Rio van der Oest
Ladies Nights
Ladies only Gezellig met vriendinnen een avondje uit? Dat kan sinds vorig seizoen in de Koninklijke Schouwburg tijdens speciale Ladies Nights, die rond een aantal voorstellingen georganiseerd worden.
16
Foto Paul Posse
De verleiding van een moordvrouw
Een Ladies Night begint al voor aanvang van de voorstelling: alle bezoekers worden in de prachtige Damesfoyer ontvangen met een heerlijk welkomstdrankje naar keuze. Daarna volgt een rondleiding door de Koninklijke Schouwburg, waarbij u alle ins en outs van de prachtige zalen en foyers te horen krijgt, van heden tot verleden. Hoogtepunt van de avond is natuurlijk de voorstelling – de Ladies Nights worden georganiseerd rond de leukste, mooiste en meest typische damesvoorstellingen. In de pauze staat er weer een lekker drankje en hapje klaar in de Damesfoyer en bij vertrek krijgt iedereen een goed gevulde goodiebag mee naar huis. In één van de goodiebags zit zelfs een extra verrassing – wie weet in die van u! Wilt u een Ladies Night beleven?
Bestel uw kaarten voor de voorstelling via de kassa o.v.v. ‘Ladies Night’ of kies prijstype ‘Ladies Night’ op de bestelpagina van de voorstelling via www.ks.nl. De Ladies Nights beginnen om 19.30 uur.*
Powervrouwen
Komende Ladies Nights Annie M.G. op Soestdijk DO 12 FEB Dansen op een glazen plafond DI 17 MRT De verleiding van een moordvrouw ZA 11 APR Powervrouwen – een revue van nu 2 VR 8 MEI
JOLANDE (53) “Ik bezoek de schouwburg regelmatig met mijn man, maar toen ik van de Ladies Nights hoorde heb ik direct een avondje met mijn zussen gepland. Erg leuk om ook voor en na de voorstelling nog even te kunnen kletsen – met een lekker glaasje prosecco, natuurlijk!”
* Er geldt een toeslag van €€5,50 per kaart voor Ladies Nights. Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar per avond.
lijke bediening e d n e ri v , n te e “Heerlijk orstelling.� o v e d p o g o o en vlot met
serman in r Brasserie Was te ea Th j bi n re tijd in de zaal. erlijk kunt dine garandeerd op naf 17.30 uur he ge k va lij n ur ge tu lin na el u st or nt alle vo omgeving en be orafgaand aan in een theatrale n re Wist u dat u vo ne di u nt ku voorafgaand houwburg? Zo . Op zondagen ar sb xo nt pi ze de Koninklijke Sc on che pintxos van naf 13.00 uur. heerlijke Baskis en u en m erlijke lunch va d he er n rie ee va ns ge ve r te de wij t een bijzon n Vliet serveren U kunt kiezen ui ag met Paul va Ha en D in ag praten over de ling Zond een hapje, na te en aan de voorstel e kj an dr n ook mogelijk t van ee arnituur. Het is onder het geno rg , op tte lo bi af id re na eb or mpleet do ren. ijven of een uitg uit helemaal co rman te organise n bitterballen, ol se be as ob W D in n t, Maak uw avond Va en ke em t u heerlij congres of even n de bar bestel ppeld aan een ko ge r voorstelling. Aa ne di of t angs n) receptie, ontv om uw (beslote
Kijk voor het menu op www.ks.nl Reserveren kan via wasserman@ks.nl / 070 - 356 53 56
Programma-overzicht
Programma-overzicht
2015
Heeft u vragen of opmerkingen over het programma of over het bestellen van kaarten? Dan kunt u telefonisch contact opnemen met onze kassamedewerkers van dinsdag t/m zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur via 0900 - 345 67 89 (10 cpm). Op www.ks.nl kunt u kaarten bestellen, vindt u uitgebreide informatie over de voorstellingen evenals een overzicht van alle prijzen en rangen. Ook kunt u op onze website het laatste nieuws en eventuele wijzigingen in ons programma vinden. Voorstellingen met een * spelen zich af in het Paradijs.
ZA 21 FEB
ZO 22 FEB
ZA 28 FEB ZA 28 FEB
DO 5 MRT VR 6 MRT ZA 7 MRT ZA 7 MRT ZO 8 MRT
WO 11 MRT
ZA 3 JAN ZO 4 JAN ZO 4 JAN DI 6 JAN WO 7 & 8 JAN VR 9 JAN ZA 10 JAN ZO 11 JAN MA 12 JAN
18
DI 13 & 14 JAN DO 15 JAN VR 16 & 17 JAN ZO 18 JAN ZO 18 JAN DI 20 JAN WO 21 & 22 JAN VR 23 JAN ZA 24 JAN ZO 25 JAN WO 28 - 31 JAN
VR 30 JAN ZA 31 JAN
Pippi Langkous (6+) 19.00 uur Pippi Langkous (6+) 13.00 / 16.00 uur In de verte (2+) * 10.00 / 11.15 uur Annie M.G. op Soestdijk - Annet Malherbe e.a. 20.15 uur Een avond met Dorus - Albert Verlinde Entertainment 20.15 uur Stoner - Reinout Bussemaker e.a. 20.15 uur Moesson - Bram van der Vlugt e.a. 20.15 uur Moesson - Bram van der Vlugt e.a. 15.00 uur Moesson - Bram van der Vlugt e.a. 20.15 uur Medea - Toneelgroep Amsterdam 20.15 uur Geluk - Porgy Franssen & Renée Fokker 20.15 uur Maar ondertussen - Paulien Cornelisse 20.15 uur Aadje Piraatje in gevaar (2+) - Ton Meijer * 10.00 / 11.15 uur Zondag in Den Haag met Paul van Vliet 15.30 uur Beschuit met Muisjes - Toneelgroep Oostpool 20.15 uur Tot volgend jaar! - Liz Snoijink & Peter Tuinman 20.15 uur Mooie waanzinnige wereld - Stef Bos 20.15 uur De zere neus van Bergerac (8+) - Ro Theater 19.00 uur De zere neus van Bergerac (8+) - Ro Theater 14.00 uur Blauwdruk voor een nog beter leven het Nationale Toneel 20.15 uur The Three Pigs (6+) * 19.00 uur The Three Pigs (6+) * 11.00 / 15.00 uur
FEBRUARI 2015 ZO 1 FEB
ZO 1 FEB MA 2 FEB
WO 4 FEB
DO 5 FEB VR 6 FEB ZA 7 FEB ZO 8 FEB MA 9 FEB DI 10 FEB WO 11 & 12 FEB VR 13 & 14 FEB ZO 15 FEB ZO 15 FEB DI 17 - 20 FEB
Blauwdruk voor een nog beter leven het Nationale Toneel 15.00 uur Dikkie Dik en de taart (2+) * 10.00 / 11.15 / 14.30 uur Shakespeare by Heart Gijs Scholten van Aschat en Pierre Bokma 20.15 uur MaroComedy Couscous en baklava stand-up comedyshow 20.00 uur Geen gewoon Indish meisje - Marion Bloem 20.15 uur Händel Revue - Barok Opera Amsterdam 20.15 uur De ontdekking van de hemel - Waldemar Torenstra e.a. 20.15 uur De ontdekking van de hemel - Waldemar Torenstra e.a. 15.00 uur The Real Deal - Percossa (voorpremière) 20.15 uur The Real Deal - Percossa (première) 20.15 uur Annie M.G. op Soestdijk - Annet Malherbe e.a. 20.15 uur Maria Stuart - Toneelgroep Amsterdam 20.15 uur Zondag in Den Haag met Paul van Vliet 15.30 uur Hands Up (3+) - Lejo * 10.00 / 11.30 uur As you like it - het Nationale Toneel 20.15 uur
20.15 uur 15.00 uur 14.00 / 16.00 uur 20.30 uur
MAART 2015 ZO 1 MRT
DI 10 MRT
JANUARI 2015
De Verleiders – Door de bank genomen Pierre Bokma e.a. De Verleiders – Door de bank genomen Pierre Bokma e.a. nijntje viert feest (3+) OperAlive - PocketOpera *
DO 12 MRT DO 12 & 13 MRT
VR 13 & 14 MRT ZO 15 MRT ZO 15 MRT MA 16 MRT DI 17 MRT WO 18 & 19 MRT VR 20 MRT ZA 21 MRT
ZO 22 MRT
VR 27 MRT ZA 28 MRT
ZO 29 MRT ZO 29 MRT MA 30 MRT DI 31 MRT
Kamishibai (2+) - NTjong * 10.00 / 11.30 uur A Kingdom of Fire and Clay - STET * 20.30 uur When Abel met Cain - STET * 20.30 uur A Kingdom of Fire and Clay - STET * 20.30 uur Polleke (9+) - NTjong en het NT (voorpremière) 19.00 uur Polleke (9+) - NTjong en het NT (première) 15.00 uur Boekenweekprogramma 20.15 uur Thuis bij Ellen - Ellen ten Damme (voorpremière) 20.15 uur Thuis bij Ellen - Ellen ten Damme (première) 20.15 uur Liever ongelukkig met parels dan zonder Ursul de Geer * 20.30 uur Een Sneeuw - Anne Wil Blankers e.a. 20.15 uur Kleur (3+) * 10.00 / 11.45 uur Een Sneeuw - Anne Wil Blankers e.a. 15.00 uur Theatercollege André Kuipers 20.15 uur Dansen op een glazen plafond - Anne Vegter e.a. 20.15 uur M/V 2 - Huub Stapel 20.15 uur The Broken Circle Breakdown - Ricky Koole e.a. 20.15 uur Daar Werd Wat Grootst Verricht (reprise) Diederik van Vleuten 20.15 uur Daar Werd Wat Grootst Verricht (reprise) Diederik van Vleuten 15.00 uur Daydreams Tour - DI-RECT (dernière) 20.15 uur De terugkeer van Hans en Grietje (6+) Orkater & Balletorkest 19.00 uur Gezocht Konijn (3+) - Maas TD * 10.00 / 11.15 uur Zondag in Den Haag met Paul van Vliet 15.30 uur Als Je Me Nu Nog Niet Kent - Freek de Jonge 20.15 uur La Paloma - Ingeborg Elzevier, Sigrid Koetse e.a. 20.15 uur
APRIL 2015 WO 1 & 2 APR VR 3 APR ZA 4 APR ZO 5 APR ZO 5 APR WO 8 APR DO 9 APR VR 10 APR ZA 11 APR
ZO 12 APR VR 17 - 19 APR VR 17 APR ZA 18 APR ZO 19 APR WO 22 APR DO 23 APR
VR 24 APR ZA 25 APR ZO 26 APR ZO 26 APR WO 29 & 30 APR
Attacca - Hans Liberg 20.15 uur De Twaalf Gezworenen - Noord Nederlands Toneel 20.15 uur Zondag in Den Haag met Paul van Vliet 20.15 uur Woei (1+) * 10.00 / 11.15 uur Zondag in Den Haag met Paul van Vliet 15.30 uur Volgens Maarten - Maarten van Rossem fileert de politiek 20.15 uur The bootleg sixties 20.15 uur Een Pure Formaliteit - Orkater 20.15 uur De verleiding van een moordvrouw Sanne Vogel / Nienke Römer e.a. 20.15 uur Mini & Maxi NU! 15.30 uur The Hague Shakespeare Fringe (jeugd) n.t.b. Polleke (9+) - NTjong en het Nationale Toneel 19.00 uur Live in Concert - Glennis Grace 20.15 uur Mini & Maxi NU! 15.30 uur Romeo en Julia - Het Zuidelijk Toneel 20.15 uur Frénk droomt hardop met… Gijs Scholten van Aschat en Ariane Schluter 20.15 uur Chanson. Une belle histoire - Bart van Loo e.a. 20.15 uur Volgens Maarten - Maarten van Rossem fileert de politiek 20.15 uur Eendagsvlieg (4+) * 10.00 / 11.30 uur Mini & Maxi NU! 15.30 uur Een Sneeuw - Anne Wil Blankers e.a. 20.15 uur
Programma-overzicht
MEI 2015 VR 1 MEI ZA 2 MEI ZO 3 MEI ZO 3 MEI MA 4 MEI WO 6 MEI DO 7 MEI VR 8 MEI ZO 10 MEI DI 12 MEI DI 12 MEI WO 13 MEI DO 14 MEI
Een Sneeuw - Anne Wil Blankers e.a. 20.15 uur Golden Earring - In Concert 20.15 uur Rintje rent het hardst (2+) - Ton Meijer * 10.00 / 11.15 uur Mini & Maxi NU! 15.30 uur Theater na de Dam - het Nationale Toneel 21.00 uur Oliver’s Cinema - Eric Vloeimans 20.15 uur Wiplala weer (4+) - Het Filiaal 13.30 / 16.00 uur Powervrouwen, een revue van nu 2 20.15 uur Koningin van de nacht - Yvonne Keuls * 15.00 uur Zout op mijn Huid - Dragan Bakema e.a. 20.15 uur Aadje Piraatje in gevaar (2+) - Ton Meijer 11.00 / 15.00 uur Buitenstaanders - Leo Blokhuis & Ricky Koole 20.15 uur Boer zoekt betere vrouw - De troupe van Joep 20.15 uur
VR 15 & 16 MEI ZO 17 MEI DO 21 MEI VR 22 & 23 MEI WO 27 MEI DO 28 MEI VR 29 & 30 MEI ZO 31 MEI
Hoe dan ook - Jandino Asporaat 20.15 uur Post voor Simon (4+) - Ageeth de Haan * 10.00 / 11.30 uur Claudia de Breij - Teerling 20.15 uur Polleke (9+) - NTjong en het Nationale Toneel 19.00 uur Drie zusters - het Nationale Toneel 20.15 uur Drie zusters - het Nationale Toneel 14.00 uur Drie zusters - het Nationale Toneel 20.15 uur Drie zusters - het Nationale Toneel 14.00 uur
JUNI 2015 DI 2 & 3 JUN DO 4 JUN VR 5 JUN MA 8 & 9 JUN
Drie zusters - het Nationale Toneel Drie zusters - het Nationale Toneel Drie zusters - het Nationale Toneel Daar Werd Wat Groots Verricht - Diederik van Vleuten
20.15 uur 14.00 uur 20.15 uur 20.15 uur
Wegens succes bijgeboekt!
19
La Paloma
Met Ingeborg Elzevier, Sigrid Koetse en Kitty Courbois DINSDAG 31 MAART IN DE GROTE ZAAL
Theatercollege André Kuipers MAANDAG 16 MAART IN DE GROTE ZAAL
Daar Werd Wat Groots Verricht Diederik van Vleuten
VANAF ZATERDAG 21 MAART IN DE GROTE ZAAL
Mini & Maxi NU! VANAF ZONDAG 12 APRIL IN DE GROTE ZAAL
NTjong
NTJONG
Eén van de mooiste verhalen uit de Nederlandse jeugdliteratuur is in maart in de Koninklijke Schouwburg te zien: dan gaat Polleke in première. Noël Fischer, artistiek leider van NTjong, vertelt over de totstandkoming van deze bijzondere familievoorstelling naar de boeken van Guus Kuijer. ‘De keuze voor Polleke is gemaakt uit liefde voor taal.’
20
Tekst: Annemarie Terhell
Foto Marijke de Gruyter
Polleke: ontwapenend, tijdloos en typisch Nederlands
Foto Sabrina Bongiovanni
NTjong
SALLIE HARMSEN “Polleke is een bijzonder kind en niet op haar mondje gevallen. Ze heeft weinig sociale codes en kan dingen zeggen die zo plompverloren wáár zijn.”
‘Rot jij maar op met je pokkecultuur! Ga maar met zo’n meisje dat alvast een stofdoek op haar kop heeft. Lekker handig!’ Dat staat in het briefje dat Polleke schrijft aan haar Marokkaanse vriendje in Voor altijd samen, amen (1999), het eerste Polleke-boek. Mimoen, met donkere ogen waar Polleke ‘wiebel’ van wordt, wil hun relatie verbreken omdat Polleke later dichter wil worden – en dat mag niet van zijn cultuur, denkt hij. Als de meester het briefje onderschept en als antwoord een anti-racismeproject begint, wordt Pollekes moeder woedend. Briesend stapt ze de school binnen om ‘die puistenkop’ eens goed de les te lezen: haar Polleke is géén racist! Dan begint de ellende pas goed, want meester Wouter wordt verliefd op Polleke’s kwaaie moeder. Kan het nog erger? Tijdloos verhaal in frisse taal
Polleke, een bundeling van de vijf boeken die Guus Kuijer over het oer-Hollandse meisje schreef, is Nederland ten voeten uit. De grotestadsproblematiek, de snelle verstedelijking, het ritme van het omringende platteland, het weglekkende geloof: het levert een clash op die typisch is voor Nederland, vindt regisseur Noël Fischer. “Polleke Polleke is een moderne klassieker en één
van de mooiste boeken uit de Nederlandse jeugdliteratuur. De keuze voor dit verhaal is gemaakt uit liefde voor taal. Polleke is een meisje met een bijzondere kijk op de wereld, een meisje dat dichter wil worden. Dat sluit mooi aan bij de literaire traditie binnen het Nationale Toneel. De frisse taal van Kuijer is tijdloos en staat nog volledig overeind. Al hadden we vijftien jaar geleden misschien een optimistischer beeld van hoe de multiculturele integratie zou verlopen.” Fischers eigen exemplaar van Polleke staat bol van de memobriefjes. “Elk plakkertje verwijst naar een dramatisch moment,” licht ze toe. Het was een lastige opgave om uit die beeldenrijkdom en vijf zelfstandige verhalen een dramaturgie samen te stellen die recht doet aan het origineel. Voor die klus werd Jorieke Abbing benaderd, een jonge scenariste die eerder met de toneeltekst Beste Sneeuw de Van der Vies Prijs, een literaire prijs voor Nederlands toneelwerk, won. Fischer: “Wij dachten dat Jorieke Abbing goed met Kuijers taal uit de voeten zou kunnen. Scenarioschrijven is zoveel meer dan alleen de dialogen uit de tekst knippen; het idioom moet bewaard blijven. Daar is ze goed in geslaagd. Al bij de eerste tekstlezing met de acteurs voelden we: dit is helemaal Guus Kuijer.”
Foto Bowie Verschuren
21
NOËL FISCHER “De keuze voor Polleke is gemaakt uit liefde voor taal.”
NTjong
Voor en door alle leeftijden
Coming-of-age-roman
De voorstelling betekent voor NTjong, het jeugdtheatergezelschap van het Nationale Toneel, een overgang naar de grote zaal. Daarmee kan een groot publiek aangesproken worden. Fischer houdt van gelaagdheid: “Polleke Polleke moet een voorstelling worden die op verschillende niveaus uitdaagt. Het verhaal gaat over drie generaties. Zo heeft iedereen de mogelijkheid om zich met iemand te identificeren.” De cast bestaat uit een combinatie van jonge spelers en coryfeeën uit het Nationale Toneel-ensemble, onder wie Jaap Spijkers en Pieter van der Sman in hun eerste rol voor een jong publiek.
De ondertitel van de productie, Grote mensen moeten maar op zichzelf passen!, is een knipoog naar Pollekes moeder die zo lekker uit de bocht passen! kan schieten. Met een drugsverslaafde vader en een nogal impulsieve moeder dreigt de ouder-kindrelatie in Polleke nogal eens omgedraaid te worden. Fischer: “Veel ouders willen tegenwoordig de beste vriend van hun kind zijn. Dat wil niet altijd lukken. Ouders zijn ten slotte ook opvoeders, dus dat gaat niet altijd samen. Deze moeder heeft het daar ontzettend lastig mee.” Als het Polleke allemaal te veel wordt, vlucht ze met de bus naar haar opa en oma – naar de veilige wereld van hooizolders en pasgeboren kalfjes. Fischer: “De boerderij van opa en oma is voor Polleke een soort retraite, een plek om rust en troost te vinden.” Hoe de gedichten uit het boek een plek krijgen in de voorstelling, of hoe het kalf van Polleke ter wereld gaat komen op de vorstelijke vloer van de schouwburg, daarover willen de makers nog niet te veel kwijt. Fischer: “Veel moet nog vorm krijgen tijdens de repetities. Als het gaat om Pollekes vader Spiek zal de nadruk in elk geval niet op zijn verslaving liggen, maar op de bijzondere relatie tussen die twee. In elk kinderleven komt er een moment dat je vader of moeder van zijn of haar voetstuk valt. Dat hoort bij opgroeien. Polleke is een coming-of-age-roman, zoals dat tegenwoordig heet. In de loop van de boeken maakt ze een enorme ontwikkeling door. Het universum van Polleke, haar gedachten en ideeën: dat is wat we in deze voorstelling willen laten zien.”
Sallie Harmsen, die als aanstormend talent aan het Nationale Toneel is verbonden, verheugt zich enorm op haar hoofdrol. “Polleke is een bijzonder kind en niet op haar mondje gevallen. Ze heeft weinig sociale codes en kan dingen zeggen die zo plompverloren wáár zijn. Vanbuiten zie je vooral hoe gevat en ontwapenend ze is. Maar vanbinnen is ze ook heel serieus, creatief, standvastig en enorm vergevingsgezind.” Majd Mardo, die jonge acteur van Syrische afkomst die net als Harmsen recent is afgestudeerd aan de Toneelacademie Maastricht, speelt rol van Mimoen. “Hij heeft dezelfde eigenheid als Mimoen,” vindt Fischer. “En ook hij is een uitstekend acteur. In een veranderend Nederland is het fijn als je zoveel verschillende stemmen kunt laten horen.”
Polleke – NTjong en het Nationale Toneel ZA 7 MRT - 19.00 UUR, ZO 8 MRT - 15.00 UUR (PREMIÈRE), VR 17 APR - 19.00 UUR & VR 22 & ZA 23 MEI - 19.00 UUR
Foto's NT Sabrina Bongiovanni
22
Het Nationale Toneel over Jeugdtheater
JEROEN SPITZENBERGER
ANNIEK PHEIFER
JOHAN DOESBURG
“Zelf was ik heel blij toen ik ontdekte dat er zoiets was als jeugdtheater. Er was dus een plek waar ik terecht kon met mezelf.”
“Kinderen moet je in aanraking laten komen met alle mogelijke vormen van kunst. Naar musea en concerten en vooral naar theater. Het geeft ze de kans om zich te verhouden tot de wereld om zich heen. Het prikkelt de fantasie en is vooral ook heel leuk!”
“Alles wat helpt om de verbeelding van een kind te prikkelen helpt de wereld vooruit. Theater hoort daar natuurlijk bij. Cultuur, je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen.”
foto: Kurt Van der Elst
TONEEL VAN WERELDKLASSE Fonds de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel
Speel uw rol
De Koninklijke Schouwburg, één van de mooiste historische schouwburgen van het land en het Nationale Toneel, een van de meest vooraanstaande toneelgezelschappen van Nederland, kennen een rijke toneeltraditie. In nauwe samenwerking bieden wij toneelliefhebbers van alle leeftijden voorstellinvoorstellingen van wereldklasse. Een bruisende Haagse toneelcultuur kan niet bestaan zonder de steun van het publiek. Wij zijn trots op onze Vrienden, leden van de Toneel Kringen, het KSNT Genootschap, sponsoren en andere begunstigers en betrekken hen graag nauw bij onze activiteiten.
Heeft u hart voor theater? Reikt uw betrokkenheid tot ver achter de schermen? Investeer dan samen met ons in de ontwikkeling van toneel en cultuur en speel de rol die bij u past. Wij zijn een betrokken partner voor onze begunstigers. In ruil voor uw steun bieden wij u bijzondere ervaringen, een boeiend netwerk en uiteenlopende uiteen lopende privileges die voor zowel bedrijven als particulieren toegevoegde waarde hebben.
Meer informatie Kijk voor meer informatie over het KS|NT genootgenoot schap, de verschillende Toneel Kringen, vrienvrienden-verbintenissen en de bijbehorende privileges op: www.ksnt.nl
Fonds de Koninklijke Schouwburg | het Nationale Toneel •Lydia Lydia Harmsen lydia.harmsen@ksnt.nl 070 356 53 97
•Esther Driessen esther.driessen@ksnt.nl 070 356 53 95
•Rosa Brinks rosa.brinks@ksnt.nl 070 356 53 96
Column
Liefdesbetuiging
“Mijn eerste kennismaking met het gebouw van de Koninklijke Schouwburg beleefde ik toen ik een jaar of veertien was en met school naar een uitvoering van het Nederlands Dans Theater ging. Tot onze stomme verbazing was het geweldig! Alsof je een bonbondoos binnenstapte. En dan het ballet: onvergetelijk – de leeuwentemmer met de ballerina als roofdier en De Staalmeesters van Rembrandt, waarin het lijk tot leven komt. Ik zie het nog voor me: de belichting, de ambiance... Ik had nooit kunnen vermoeden dat ik jaren later zelf op die bühne zou staan. Dat was tijdens het filmen van de videoclip van Twilight Zone met de nog onbekende Dick Maas, die het toen al presteerde om alles beter te weten dan iedereen. Rinus wilde niet zo’n leren jas aan, cameraman Marc Felperlaan wilde niet op een plank met wieltjes gaan liggen et cetera, maar
Foto Bart Notermans
Dick kreeg altijd zijn zin. Dat is maar goed ook, want zoals iedereen nu wel weet was het resultaat van grote klasse. In 1992 begon de Earring aan een unplugged tournee door de Nederlandse en Belgische theaters. Daar verwachtten wij niet zoveel van, maar het was een groot succes en het jaar daarop stonden we in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag, our home town. Het nieuwste van het nieuwste was iets wat wij destijds ‘oortjes’ noemden. Er werd een afdruk van het binnenoor genomen, die vervolgens in plastic werd gegoten met een mini-speakertje erin. Niet meer van die onhandige monitorboxen voor je neus dus. Het was allemaal nog zo pril, dat we geen zaalmicrofoons gebruikten om reacties vanuit het publiek te horen. Mijn dochtertje Bella, toen een jaar of vier, had een plekje in de Koninklijke Loge op het balkon bemachtigd
en riep tussen twee nummers door: “Papa, ik hou van je!” Hoorde ik dus niet. In de pauze kreeg ik dat voor m’n kiezen. “Wat ben jij een lul zeg! Had je niet even kunnen reageren op zoiets schattigs?” Ja, leg dat maar eens uit... Dat was het einde van mijn ‘oortjes’-verhaal. Nu staan die onhandige boxen dus weer voor m’n neus, voor het geval dat iemand nog een keer “Barry, ik hou van je!” roept. En nu sta ik op zaterdag 2 mei weer met ‘Hollands glorie’ Golden Earring op de gerenoveerde planken van onze geliefde Schouwburg. Veel plezier en vergeet niet te roepen, Bella. Dit keer zeg ik iets terug! – Barry Hay Golden Earring speelt op zaterdag 2 mei hun ‘dernière’ in de Grote Zaal.
Foto Marijke de Gruyter
24
Barry Hay is sinds 1967 de zanger van de Haagse band Golden Earring, die in de jaren ’60 wereldwijd doorbrak met Twilight Zone en het door Hay geschreven nummer Radar Love. De Haagse formatie treedt nog bijna elke maand op voor volle zalen met een ongewijzigde samenstelling sinds 1970. In mei staan de mannen bij ons in de Grote Zaal met hun concert. Tijdens het concert komt er zo’n 25 jaar rockhistorie voorbij en zullen de grote hits zeker niet ontbreken.
Zondag in Den Haag ONE MAN SHOW
MET
PAUL VAN VLIET LICHTONTWERP WIM DRESENS
LAATS T SEIZOE E N!
KONINKLIJKE SCHOUWBURG Vanaf 18 januari - 15.30 uur. 0900 - 345 67 89 (10 cpm) / www.ks.nl
Foto Raymond van Houten
EN KLAAS VAN DIJKPIANO
Familie
FAMILIE
Een feest van herkenning 26 In de tweede helft van het seizoen komen weer veel oer-Hollandse jeugdverhalen tot leven in de Grote Zaal. De verhalen zijn herkenbaar voor jong en oud, want het zijn heuse jeugdklassiekers die naar de schouwburg komen. Een reeks prachtige voorstellingen om samen met uw (klein)kinderen van te genieten.
De zere neus van Bergerac (8+) - Ro Theater ZA 24 JAN - 19.00 UUR & ZO 25 JAN - 14.00 UUR
De zere neus van Bergerac is een welriekend sprookje over klunzige feeën, dappere dichters, oenige vechtersbazen en een belachelijke neus. Arjan Ederveen en Pieter Kramer toveren het klassieke verhaal van Cyrano de Bergerac om tot een vrolijke komedie met zang, dans, prachtige decors en veel te veel haastverkledingen.
nijntje viert feest (3+) ZA 28 FEB - 14.00 & 16.00 UUR
Voorjaarsvakan
tie
De hele konijnenfamilie komt naar het theater voor nijntje viert feest. Een sprankelende muzikale middag met een echt theaterconcert in de intieme sfeer van de Grote Zaal. Een prachtige kennismaking met theater voor de allerkleinsten. Triodus in de KS Het feestje begint voorafgaand aan de voorstelling al en gaat daarna nog even door. Laat je schminken als nijntje, nina of vader pluis en zing mee met de feestliedjes van nijntje. Versiering mag op een feestje natuurlijk niet ontbreken, dus maak je eigen slingers in de knutselfoyer! Liever even rustig in de feeststemming komen kan ook: er is een knus hoekje ingericht om naar een mooi feestverhaal te luisteren.
Polleke (9+) ZA 7 MRT - 19.00 UUR, ZO 8 MRT - 15.00 UUR (PREMIÈRE), VR 17 APR - 19.00 UUR, VR 22 MEI - 19.00 UUR & ZA 23 MEI - 19.00 UUR
Het Nationale Toneel en NTjong maken met Polleke hun eerste familievoorstelling voor de Grote Zaal. Brutaal, komisch en ontwapenend toneel naar de bekroonde en verfilmde boekenserie van Guus Kuijer. Met Sallie Harmsen als Polleke en onder anderen Jaap Spijkers en Pieter van der Sman in hun eerste voorstelling voor een jong publiek.
De terugkeer van Hans en Grietje (6+) ZA 28 MRT - 19.00 UUR
Een spannend reisverhaal dat bol staat van muziek uit het klassieke repertoire en nieuwe rock-’n-roll, geschreven door Orkatercomponist Erik van der Horst. Met onder anderen Annet Malherbe, Elise Schaap, Geert Lageveen en de 45 muzikanten van Het Balletorkest.
Wiplala weer (4+)
Meivakantie
DO 7 MEI - 13.30 & 16.00 UUR
De succesvolle familiemusical Wiplala weer, naar het gelijknamige boek van Annie M.G. Schmidt, is opnieuw in het theater te zien. Onder begeleiding van een spetterende band brengen zeven acteurs de spannende avonturen van het beroemde, piepkleine mannetje Wiplala weer tot leven.
Foto Joris van Bennekom
Hands up van Lejo (3+) ZO 15 FEB - 10.00 & 11.30 UUR
Met blote handen en houten ogen creëert Lejo (Leo Petersen, bekend van zijn filmpjes voor Sesamstraat) een unieke, frisse vorm van poppentheater. Hands up is een vrolijke, woordeloze voorstelling met veel muziek.
Kleur van Dansmakers Amsterdam (3+) ZO 15 MRT - 10.00 & 11.45 UUR
Een emmer gaat open... Wat zit erin? Blauwe verf. En in de andere emmers? De dansers kruipen, rollen en draaien over de vloer. Ze laten gekleurde sporen achter op het papier: rode, blauwe, gele en groene.
Gezocht: konijn (3+) ZO 29 MRT - 10.00 & 11.15 UUR
Drie politieagenten zijn op zoek naar een konijn dat ontsnapt is uit de gevangenis. Konijnen houden zich namelijk niet aan de regels. Er begint een achtervolging waarbij het konijn, in de vorm van een vingerpop, steeds ergens anders in de miniatuurstad verschijnt.
Woei! (1-4 jaar) ZO 5 APR - 10.00 & 11.15 UUR
In Woei! word je door drie muzikanten naar een warme wereld van adem en wind geblazen. Een wereld waar alleen de taal van de muziek wordt gesproken en waar elk briesje verandert in prachtige klanken.
Eendagsvlieg (4+) Wiplala weer
Peutervoorstellingen Wist u dat veel van de peutervoorstellingen in de Koninklijke Schouwburg gebaseerd zijn op Nederlandse prentenboeken? Zo komen Aadje Piraatje, Dikkie Dik en Rintje op zondagochtend tot leven in het Paradijs. Een feest van herkenning voor iedere peuter!
Aadje Piraatje in gevaar (2+) ZO 18 JAN - 10.00 & 11.15 UUR, DI 12 MEI - 11.00 & 15.00 UUR
Deze voorstelling is gebaseerd op het gelijknamige nieuwe boek van Marjet Huiberts en Sieb Posthuma. Theatermaker Ton Meijer gaat samen met de kinderen op reis met Aadje en alle andere piraten aan boord.
Dikkie Dik en de taart (2+)
ZO 26 APR - 10.00 & 11.30 UUR Sieb Posthuma Bobbies huis is helemaal wit. Bobbie houdt van melk, van rust en van opgeruimd. Op een dag verschijnt er vanuit het niets een confettisnipper. Langzaam dringen ze één voor één zijn witte wereld binnen.
Rintje rent het hardst (2+) ZO 3 MEI - 10.00 & 11.15 UUR
Een voorstelling van Ton Meijer, geïnspireerd op het boek van Sieb Posthuma. Luister naar de verhalen over deze vrolijke viervoeter, doe de zogenoemde ‘teckelpas’ en zing met z’n allen!
Post voor Simon van Ageeth de Haan (4+)
ZO 1 FEB - 10.00, 11.15
ZO 17 MEI - 10.00 & 11.30 UUR
& 14.30 UUR
Ageeth de Haan maakt mooie, vrolijke muziektheatervoorstellingen voor peuters en kleuters. Ze zijn herkenbaar verwoord en verpakt in melodieuze muziek. Post voor Simon gaat over Simon, die niets liever doet dan tekenen en niet meer naar school wil.
Dikkie Dik is jarig. Op tafel staat een grote taart. Dikkie Dik neemt een hapje van de taart. Wat is dat lekker! Hij neemt nog een hap en nog één...
gemakkelijk op voorstellingen koopt u Kaarten voor alle jeugd ze thuis uitprinten, ickets bestellen en de www.ks.nl. U kunt e-t n. t scheelt verzendkoste lekker makkelijk en he
27
Theater na de Dam
Herdenken met verhalen uit de Haagse Hongerwinter Theater en herdenken vallen op 4 mei samen tijdens een bijzonder evenement: Theater na de Dam. Aansluitend aan de Nationale Dodenherdenking gaat de herdenking hiermee verder op het toneel, waar theatermakers speciaal geproduceerde voorstellingen en hernemingen over de Tweede Wereldoorlog spelen. Zo ook in de Koninklijke Schouwburg.
H
oe lang zullen we nog aan getuigen kunnen vragen hoe ze de Hongerwinter zijn doorgekomen? Hoe lang zullen we nog naar hen kunnen luisteren? Omdat het antwoord op die vragen onbekend is, laat het huisgezelschap van de Koninklijke Schouwburg, het Nationale Toneel, vijf Hagenaars die bewust de Hongerwinter hebben meegemaakt op een bijzondere wijze aan het woord. Zij zijn de enigen die deze veelbewogen, maar weinig belichte episode uit de geschiedenis van de stad nog eenmaal tot leven kunnen brengen. In de voorstelling, onder regie van Casper Vandeputte, delen acteurs van het Nationale Toneel-ensemble herinneringen van de overlevenden van de Hongerwinter met het publiek. Deze bijzondere verhalen worden, in bijzijn van de mensen die de verhalen gedeeld hebben, op het podium van de Koninklijke Schouwburg verteld.
28
De Hongerwinter In de Hongerwinter, een extreem strenge winter van oorlogsjaar 1944-1945, was er een grote schaarste aan voedsel en brandstof. Ongeveer twintigduizend Nederlanders kwamen om door honger en kou. De periode getuigt niet alleen van het slechtste waartoe mensen in staat zijn, maar ook van kameraadschap en doorzettingsvermogen. Het weinige wat er was, werd veelal gedeeld en de dagelijkse ellende werd met een grimmig gevoel voor humor tegemoet getreden. De mensen die daar nog over kunnen vertellen waren toen veelal tieners. Hun verhalen komen nu opnieuw tot leven.
De laatste getuigen – het Nationale Toneel MA 4 MEI - 21.00 UUR
Hongerwinter 1945, familie rond de kachel, suikerbieten eten.
Ontstaan Haagse Comedie
“De Koninklijke Schouwburg blijft mijn tweede huis”
Foto AD
Tekst: Frerick den Haan
Overal in de Koninklijke Schouwburg is de erfenis van de Haagse Comedie terug te zien: in het pand zijn de namen van acteurs Paul Steenbergen en Guido de Moor te vinden en zoldertheater het Paradijs was een initiatief van deze Haagse groep. Ety Boeltjes (80), oud-publiciteitsmede-
29
werker, blikt terug op de veelbewogen geschiedenis van dit toneelgezelschap.
Leden van de Haagse Comedie verkopen abonnementen in De Bijenkorf (1977).
“Met weemoed denk ik terug aan de meest fantastische baan uit mijn leven,” vertelt Ety, die van 1968 tot 1978 medewerker op de afdeling publiciteit bij de Haagse Comedie was. “Mijn dagelijkse werkzaamheden bestonden uit het promoten van voorstellingen via de pers, de Haagse wijken ingaan om jongeren naar de schouwburg te trekken en de relatie tussen de Haagse Comedie en de Koninklijke Schouwburg te bevorderen.” Toen Boeltjes bij het gezelschap terechtkwam, was de Haagse Comedie al een gevestigde naam: al in 1947 was de eerste productie van de groep te zien in de Koninklijke Schouwburg, onder leiding van Cees Laseur. Het florerende gezelschap, waar talloze bekende acteurs onderdeel van uitmaakten, bleef jarenlang bestaan – tot het in 1988 zijn slotvoorstelling Happy End speelde.
in Nederland wilde ze een verkoopsysteem invoeren dat ze in Amerika had gezien: “Daar bestond een last-minuteverkoop, maar voor Nederlandse begrippen bleek dat nog te ver gezocht. Publiciteit was vroeger overigens een beetje een ‘vies’ woord. Voor de première van Maria Stuart had ik ooit een interview geregeld met de krant Het Vaderland Vaderland. De gehele voorpagina werd gewijd aan deze voorstelling en haar spelers, inclusief een grote foto. Nadat ik met trots de krant had gelezen werd ik door toenmalig artistiek leider Carl van der Plas op het matje geroepen om verantwoording af te leggen voor mijn daden. Blijkbaar was men toen niet gesteld op te snelle, actuele publiciteit. Tegenwoordig zie ik gelukkig dat publiciteit een noodzakelijk en geaccepteerd middel is om meer voorstellingen onder de aandacht te brengen.”
Van vies woord tot noodzakelijk middel
Première zonder applaus
Ety Boeltjes studeerde Arts Management aan Columbia University in New York en bezocht in die stad ’s avonds graag voorstellingen op Broadway. Eenmaal terug
“De eerste voorstelling waarvan ik echt onder de indruk was, was Het is voorbij van Edward Albee. Ik was aanwezig bij de première in 1971. In dit stuk, onder regie
van Paul Steenbergen, speelde o.a. de beroemde en geroemde actrice Ida Wasserman. Haar spel had zo'n indruk op me gemaakt, dat ik het even moest laten bezinken, voordat ik aan het applaus kon deelnemen. Tegenwoordig zijn publiek en toneel minder ver van elkaar verwijderd. Dat voelt toch anders. Waar vroeger alles afgescheiden werd, ziet men tegenwoordig vaak ook wat er achter de schermen gebeurt – denk aan Gavrilo Princip (voorstelling van De Warme Winkel, red.). Dat hoort misschien ook deze tijd, waarin alles transparant is. Bovendien is het belangrijk om de band met een jongere generatie schouwburgbezoekers te stimuleren.” Zelf bezoekt Boeltjes haar oude werkplek nog altijd graag. “Ik blijf uiteraard een liefhebber van het Nationale Toneel. Vooral Jeroen Spitzenberger vind ik erg goed tot zijn recht komen bij het NT. Ik heb zelf al kaartjes voor Blauwdruk voor een nog beter leven. Zolang het lukt, zal ik proberen zo vaak mogelijk de Koninklijke Schouwburg te bezoeken. Deze plek zal altijd als mijn tweede thuis aanvoelen.”
Drie zusters
INTERVIEW
De terugkeer van Theu Boermans over zijn reprise
THEU BOERMANS “Drie zusters zit in mijn genen.” Voor wie Tjechovs toneelklassieker Drie zusters twee jaar geleden heeft gemist of opnieuw van de voorstelling wil genieten: Theu Boermans brengt het stuk opnieuw op de planken. Met dezelfde cast, dialogen en decors, maar met een ‘rijpere voorstelling’ tot gevolg, zo belooft de regisseur. Tekst: Kim van der Meulen
Waarom keert Drie zusters terug?
“Om het publiek de kans te geven de succesvolle voorstelling opnieuw, of voor het eerst, te zien. Drie zusters behoort tot de ‘theaterbibliotheek’ van het Nationale Toneel, waarin we alle grote stukken uit de theatergeschiedenis bewaren – van de oude Grieken tot Tsjechov en Shakespeare. Daarop kunnen we altijd teruggrijpen, omdat ze over actuele knelpunten en conflicten gaan.” Hoe pakt u het maken van een reprise aan?
“Drie Drie zusters heeft pas één jaar op de plank gelegen, dus de voorstelling zit nog in mijn genen. De toneeltekst van Tsjechov neem ik niet opnieuw door, maar zo’n twee maanden voorafgaand aan de eerste herneming ga ik met de acteurs om tafel zitten. We bespreken wat het verhaal voor ons betekent en kijken een videoregistratie uit 2012 terug. Dat gaat om een opname van één van de laatste voorstellingen; tussen première en laatste opvoering maakt een voorstelling immers een ontwikkeling door. Het bij elkaar krijgen van dezelfde acteurs bleek niet zo’n probleem, omdat de cast grotendeels bestaat uit vaste Nationale Toneel-spelers (Drie zusters is de laatste voorstelling van Ariane Schluter als onderdeel van het ensemble van het Nationale Toneel). Hoewel Drie zusters ook nog in hun systeem verankerd zit, gaan we veel repeteren. Er mag niet gespeeld worden vanuit herinnering; we moeten de voorstelling opnieuw uitvinden.”
THEU BOERMANS Foto Sabrina Bongiovanni
30
“Een reprise is nooit een herhalingsoefening. Elke avond moet je een voorstelling opnieuw laten ontstaan.”
Drie zusters
Drie zusters Bezoekersreacties seizoen
“Boven verwachting zeer goed! Prachtig decor en schitterend spel van alle acteurs. We hebben genoten!”
“Het klassieke verhaal mooi naar de verbeelding van 2012 omgezet. Prachtige geacteerd. Ik heb genoten.”
“Heel goed, goede spelers, Tsjechov in modern jasje.”
Foto Andy Doornhein
“Heel mooi, goed geacteerd, mooi decor. Heb dit stuk 30 jaar geleden al eens gezien, vond het toen ook prachtig en nu weer!”
2012-2013
31
Kan terugkerend publiek exact dezelfde Drie zusters verwachten als in 2012?
“In principe wel; het succes en de kwaliteit van toen zijn het streven. Verwacht wel een rijpere voorstelling met meer nuances – zoals een muzikant meer nuances uit een muziekstuk haalt dat hij vaak gespeeld heeft, doen acteurs dat met een voorstelling. Mocht ik het nodig vinden om details of de enscenering te veranderen, dan doe ik dat. Maar ik ben tevreden met deze, mij dierbare uitvoering van Drie zusters. De voorstelling is nog altijd actueel: het verhaal gaat over liefde, verlangens en het nastreven van eigen geluk en ambities. Dat past bij de tijd waarin we leven; een tijd waarin het marktdenken en individualisme zijn doorgedrongen in de liefde. Men wil met een zo laag mogelijke investering een zo hoog mogelijk rendement halen uit onderlinge relaties. Daardoor wordt het geluk over het hoofd gezien.”
Hoe voorkomt u dat u in herhaling valt bij het maken van een reprise?
“Dat gaat vanzelf. Een toneelvoorstelling maken is nooit een kwestie van herhaling, ook niet als het om een reprise gaat. Elke avond moet je een voorstelling opnieuw laten ontstaan. Natuurlijk is er een groot scala aan afspraken gemaakt die ervoor zorgen dat de voorstelling naar behoren loopt, maar de atmosfeer is elke keer anders. Niet alleen mijn aanwijzingen, maar ook de interactie tussen acteurs onderling en tussen publiek en acteurs bepalen dat. Een toneelvoorstelling is iets dynamisch.” Drie zusters – het Nationale Toneel WO 27 MEI T/M VR 5 JUN
Bezoekt u graag een matinee? Op donderdag 28 mei, zondag 31 mei & donderdag 4 juni speelt de voorstelling om 14.00 uur!
In de artiestenfoyer
Claudia de Breij en André Kuipers: geven elkaar de ruimte
Claudia de Breij staat al jaren in het theater en ruimtevaarder André Kuipers zet pas zijn eerste stappen op de planken, maar ze vinden elkaar in een gezamenlijke interesse: de ruimte. In haar nieuwe voorstelling Teerling spreekt Claudia haar droom uit: de eerste vrouw op de maan worden. Tien vragen aan en over elkaar. Tekst: Rio van der Oest
Foto Michel Bos
32
Hoe moet André zich op de planken gedragen?
“Hij moet een dramatische lijn in zijn verhaal brengen, dat is alles. Verder is zijn verhaal goed en hij een heerlijke verteller, weet ik uit ervaring. Alleen een vleugje theatraliteit erbij en het is prachtig, denk ik.” Zou je een commerciële ruimtereis maken als je de kans kreeg?
“Ja, heel graag. Hoewel ik ook wel weer een bangerd ben, en moeder bovendien. Dus liever nog zou ik met zo’n degelijke ouwe Russische raket meegaan.
Dat lijkt me net iets safer. Pionieren doe ik liever op mijn eigen vakgebied.” Wat zou je aan André willen vragen?
“Mis je het gewichtloos zijn weleens, het zweven? Verder heb ik André al het hemd van het lijf gevraagd: hij heeft geadviseerd bij Teerling.”
Wat wil je nog aan André vragen?
“Vertel je het verhaal over de muziek die je als kind luisterde toen je droomde van de ruimte, en dat je die dan in de ruimte weer moest horen om te beseffen dat je er nu daadwerkelijk was? Doen, hoor. Dat is zo mooi.”
Mocht het niet lukken om de eerste vrouw op de maan te worden: waar droom je verder van?
“Mijn leven lang theater maken, en dat mensen het dan nog steeds willen zien. En ik ook.”
Claudia de Breij – Teerling DO 21 MEI - 20.15 UUR
In de artiestenfoyer
Waarom denk je dat er nog nooit een vrouw naar de maan is gegaan?
“In de jaren vijftig en zestig waren bijna alle testpiloten man. Er waren wel wat vrouwelijke piloten, maar omdat NASA geen vrouwen wilde zijn zij nooit geselecteerd. Dat was dus puur vanwege de tijdgeest. Sinds 1972 is niemand meer naar de maan geweest, maar tegenwoordig zijn ze heel strikt op gelijkheid. Vrouwen doen alles wat mannen ook doen, dus als er weer maanvluchten komen, gaat er ongetwijfeld een vrouw mee.” Wat bewonder je aan Claudia de Breij?
Foto Walter Kallenbach
“Haar felheid, ook al ben ik het niet altijd met haar eens. En ik wist niet dat ze zo
goed kon zingen, dat ontdekte ik toen ik bij de try-out van haar voorstelling Teerling was. Haar teksten raakten me. Ik vond het leuk om die gevoelige kant van haar te zien.” Welke tip wil je Claudia meegeven, mocht die droomreis van haar er ooit van komen?
“Veel voorstellingen maken om het geld voor zo’n reis bij elkaar te schrapen! Het is namelijk heel erg duur. En als ze in de ruimte is: veel omkijken naar je eigen planeet, want dat is prachtig. Zelf zou ik best eens naar de maan willen of op Mars willen lopen. Er is nu geen geld voor, maar als er iets te halen valt komen er vast weer vluchten. Dan ga ik graag mee.”
Is er een overeenkomst tussen stappen in de ruimte en stappen op het podium zetten?
“Er komt in beide gevallen een stukje techniek bij kijken, want alles moet goed werken. En er gaat tijdens zo’n ruimtereis en op het podium toch weleens iets mis. Daarnaast komt de verwondering en de schoonheid die je in de ruimte ziet terug, want die kun je ook in het theater naar voren brengen.” Wat wil je nog aan Claudia vragen?
“Of ik mee mag.” Theatercollege André Kuipers MA 16 MRT - 20.15 UUR
33
Column
Foto Erik Hijwege
Ieder zijn glorie Hollands Glorie. Voor iemand van mijn generatie klinkt de hele term al verdacht. Een echo uit een nationalistisch verleden, waarin God, Vaderland en Oranje de dienst uitmaakten. Maar als ik er dan toch een eigen interpretatie aan zou moeten geven, welke kant zou het dan op moeten? Toch naar die wonderbaarlijke zeventiende eeuw, toen de Nederlandse Republiek met nog geen drie miljoen inwoners een Grote Mogendheid was en één van de meest creatieve naties ter wereld?
34
De restanten van die Glorie doen mij in ieder geval veel genoegen, of het nu gaat om het zeventiende-eeuwse Amsterdam dat deels nog zichtbaar is, de schilderijen van Saenredam of het hele idee van een burgerlijke cultuur, die het mogelijk maakte een piepklein schilderijtje te kopen van een perzik met daarop een perfect geschilderde mier. Zo redenerend kom je vanzelf uit bij het Hollandse landschap, met lage horizon en fraai bewolkte luchten. Dat landschap is er ook nog steeds, hier en daar zelfs betrekkelijk ongeschonden. Voor mij zit die Glorie ook in de taal. Voor wie opgegroeid is in en met een taal, zijn moedertaal dus, is die taal een onvervangbaar deel van zijn leven. Emigratie naar een ander land met een andere taal is onveranderlijk toch een soort amputatie. Hollands Glorie kan niet anders zijn dan een individuele selectie, voor iedere Nederlander weer een andere. Het is in ieder geval niet wat de toeristische reclame ervan maakt: de klompen, de bollenvelden en de kaasmeisjes. Evenmin heeft die Glorie wat mij betreft iets te maken met het Oranjehuis. Maar de blanke top der duinen, daar kan ik een heel eind in meegaan. Zelden ben ik gelukkiger geweest dan lang geleden op een zonnige vakantiemiddag op een duintop op Texel. Wat betreft ons maatschappelijk debat is de Glorie juist de laatste dertien jaar lelijk verbleekt. Er is een kwaadaardigheid naar boven geborreld, die ik in ieder geval niet had vermoed. Desondanks is er nog genoeg Glorie om tevreden mee te zijn, al was het maar de Glorie van de bitterballen, de stroopwafels, de kroketten en de oude komijnekaas. Of, tot slot: de Nederlandse kustlijn uit het raampje van de dalende jumbo. – Maarten van Rossem Volgens Maarten! – Maarten van Rossem fileert de politiek is op woensdag 8 en zaterdag 25 april om 20.15 uur te zien in de Grote Zaal. Kijk op www.ks.nl voor meer informatie.
Tv-persoonlijkheid Maarten van Rossem is een frequente gast bij De Wereld Draait Door en Pauw. Naast zijn eigen tijdschrift Maarten! heeft hij jaarlijks een uitverkochte oudjaarsconference in Carré. Dit seizoen is Maarten voor het eerst in de Koninklijke Schouwburg te zien met zijn programma Volgens Maarten! – Maarten van Rossem fileert de politiek. In zijn voorstelling relativeert hij de hysterische berichtgeving over het wereldnieuws. Met zijn onderkoelde humor en verrassende feitenkennis analyseert hij de historische, krankzinnige en bedroevende gebeurtenissen van het moment.
Bezoekers over bezoekers
KRISTINE
Hoe goed kent u het publiek van de Koninklijke Schouwburg? In de foyer vragen we bezoekers om van elkaar te raden welke voorstelling zij zouden willen bezoeken. De bezoekers kennen elkaar niet en gaan, gewapend met ons seizoensoverzicht, de uitdaging aan. John Aponno (46 jaar) over Kristine
“Tsja waar zou deze mevrouw naartoe gaan? Ik denk dat ze wel van een beetje drama houdt, maar ook wel van wat luchtigere stukken. En ze heeft ook wel iets muzikaals. Misschien gaat ze naar een concert. Volgens mij bezoekt ze voorstellingen vaak met een select clubje. Als ze kinderen heeft, denk ik dat ze die meeneemt naar nijntje viert feest.” Reactie Kristine
“Dat drama dat klopt wel, ja. Ik ga binnenkort naar Medea van Toneelgroep Amsterdam, een prachtig verhaal vind ik dat. Verder vind ik de voorstellingen van STET (The English Theatre, red.) ook erg leuk. In december ga ik naar A Christmas Carol Carol. En ja, ik houd inderdaad ook erg van muziek. Ik ben er nog niet helemaal uit welke concerten ik in de KS wil gaan bezoeken. Kinderen heb ik niet, maar als ik ze zou hebben zou ik ze zeker meenemen naar nijntje. Dat vind ik zelf ook erg leuk!”
Bezoekers over bezoekers Tekst Daphne Browne & Frerick den Haan Kristine Racina (36 jaar) over John
“Aan zijn uiterlijk te zien lijkt John mij een typisch man voor Shakespeare by Heart. Zijn houding geeft mij verder de indruk dat hij niet bang is voor een beetje experimenteel theater. Ik denk dat hij van zowel moderne stukken als van het klassieke repertoire houdt. Afijn, als ik moest kiezen wat deze meneer zou gaan zien, denk ik aan het avondvullende programma Dansen op een glazen plafond met schrijvers, dichters, muzikanten, cabaretiers en zelfs een tapdanseres. Volgens mij zit Sanne Wallis de Vries ook in dit programma.” Reactie John
“Haha oké dan: Shakespeare by Heart Heart! Het verhaal is eigenlijk dat ik niet veel te kiezen heb. Vaak ga ik mee met mijn vrouw en vrienden van haar, die meer met theater hebben dan ik. Zij boeken voor het hele seizoen een aantal voorstellingen en als er iemand onverhoopt niet mee kan, word ik vaak als ‘oproepkracht’ ingeschakeld. Voorstellingen met humor – maar niet te plat! – trekken mij het meest, maar eigenlijk ben ik overal wel voor te porren. Helaas ben ik niet zo’n fan van Sanne Wallis de Vries. Dit jaar hebben we nog Daar Werd Wat Grootst Verricht van Diederik van Vleuten, Blauwdruk voor een nog beter leven en Maar ondertussen van Paulien Cornelisse op de planning staan.” Kristine en John bezoeken dit seizoen: Medea – Toneelgroep Amsterdam DI 13 & WO 14 JAN - 20.15 UUR Zout op mijn huid DI 12 MEI - 20.15 UUR Daar Werd Wat Grootst Verricht – Diederik van Vleuten ZA 21 MRT - 20.15 UUR & ZO 22 MRT - 15.00 UUR, MA 8 & DI 9 JUN - 20.15 UUR
JOHN
Blauwdruk voor een nog beter leven – het Nationale Toneel WO 28 T/M ZA 31 JAN - 20.15 UUR, ZO 1 FEB - 15.00 UUR
Maar ondertussen – Paulien Cornelisse VR 16 & ZA 17 JAN - 20.15 UUR
35
Mini & Maxi
Kijk voor alle speeldata en kaarten op www.ks.nl
exclusiev zondagene serie in de
Konink Schouwbliujke rg
Foto Mark Janssen
NU!
Vanaf april 2015