เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 1
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 2
เอกสารประกอบการเรียน
ตามแนวการเรียนรูแบบรวมมือ (Cooperative Learning) รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6
สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม
หนวยที่ 1 เครื่องมือทางภูมิศาสตร#
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมื องมือและอุปกรณ#ทาง ทางภูมิศาสตร# นายบรรดิษฐ# กลางนภา ตําแหนง ครู วิทยฐานะ ครูชํชาํ นาญการ
โรงเรียนกําแพงเพชรพิทยาคม สํานักงานเขตพืน้ ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 41
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 3
คํานํา เอกสารประกอบการเรียน ตามแนวการเรียนรูแบบรวมมือ (Cooperative Learning) รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป2ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร8 กลุมสาระ การเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ8ทางภูมิศาสตร8 จัดทําขึ้นเพื่อใหผูเรียนมีความรูความเขาใจวาเครื่องมือและอุปกรณ8ทางภูมิศาสตร8 มีความจําเปDนใน การเก็บรวบรวมขอมูล และศึกษาขอมูลทางภูมิศาสตร8 ทําใหไดขอมูลที่มีความถูกตอง และตรงกับ สภาพความเปDนจริงของพื้นที่สํารวจ โดยเอกสารประกอบการเรียนเลมนี้ ประกอบดวย จุดประสงค8การเรียนรู เนื้อหาวิชา กิจกรรมการเรียนรู รวมถึงแบบทดสอบกอนการใชเอกสารประกอบการเรียน แบบทดสอบหลังการ ใชเอกสารประกอบการเรียน พรอมทั้งเฉลย โดยเนนใหผูเรียนไดศึกษาดวยตนเอง และสามารถ ประเมินดูผลความ กาวหนาพัฒนาตนเองได ผูจัดทําหวังวา เอกสารประกอบการเรียนเลมนี้ จะเปDนประโยชน8ตอตัวผูเรียนเปDนอยางดียิ่ง ถาหากมีขอผิดพลาดประการใด ก็ขออภัยมา ณ ที่นี้ดวย บรรดิษฐ8 กลางนภา
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 4
สารบัญ หนา คํานํา …………………………………………………………………………………………………… ก สารบัญ ……………………………………………………………………………………………..….. ข สารบัญภาพ …………………………………………………………………………………………. ค คําชี้แจงสําหรับนักเรียนในการใชเอกสารประกอบการเรียน ……………………….. 1 สาระและมาตรฐานการเรียนรู/จุดประสงค8การเรียนรู/สาระการเรียนรู …….... 2 แบบทดสอบกอนเรียน …………………………………………………………………………… 3 กระดาษคําตอบแบบทดสอบกอนเรียน ……………………………………………………. 6 เครื่องมือทางภูมิศาสตร8 ………………………………………………………….…………….. 7 ตอนที่ 1 เครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อความรูทางภูมิศาสตร8 ............................. กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.1 …………………………………………………………… 30 กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.2 …………………………………………………………… 31 กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.3 …………………………………………………………… 33 ตอนที่ 2 เครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร8 ……….. กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.4 …………………………………………………………… 33 บทสรุป ……………………………………………………………………………………………..…. 36 แบบทดสอบหลังเรียน …………………………………………………………………………. 37 กระดาษคําตอบแบบทดสอบหลังเรียน ……………………………………………………. 40 บรรณานุกรม ……………………………………………………………………………………….. 41 ภาคผนวก ……………………………………………………………………………………………. 42 เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน ………………………………………………………. 43 เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.1 …………………………………………………… 44 เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.2 …………………………………………………… 46 เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.3 …………………………………………………… 48 เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.4 …………………………………………………… 48 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน ………………………………………………………. 51
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 5
สารบัญภาพ ภาพที่ 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23
ชื่อภาพ หนา ลูกโลกจําลอง แผนที่ และ GPS …………………………………………………. 7 แผนที่อารยธรรมตะวันตกสมัยโบราณ ............................................... 8 แผนที่ภูมิประเทศทวีปยุโรป ............................................................... 9 แผนที่ทองเที่ยวจังหวัดพิจิตร ............................................................. 10 แผนที่ภูมิประเทศ อําเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี ............................. 11 ลูกโลกจําลอง ..................................................................................... 16 แสดงรูปถายทางอากาศ ……………………………………………………………. 17 แสดงรูปถายทางอากาศแนวเฉียงสูงและแนวเฉียงต่ํา ........................ 18 จําลองภาพถายดาวเทียม ................................................................... 20 แสดงดาวเทียมไทยคม 4 ดาวเทียม GOES ดาวเทียม THEOS ………. 21 แสดงภาพเข็มทิศ ................................................................................ 23 แสดงภาพเทปวัดระยะทาง ................................................................. 24 แสดงภาพเครื่องมือยอขยายแผนที่ .................................................... 24 แสดงภาพกลองวัดระดับ ..................................................................... 25 แสดงภาพการทํางานของกลองสามมิติ ............................................... 25 แสดงภาพเทอร8โมมิเตอร8 .................................................................... 26 แสดงภาพบารอมิเตอร8แบบปรอท ...................................................... 26 แสดงภาพบารอมิเตอร8แบบแอนิรอยด8 ............................................... 27 แสดงภาพแอนนิโมมิเตอร8 ................................................................... 27 แสดงภาพวินเวน ............................................................................... 28 แสดงภาพเครื่องวัดน้ําฝน ................................................................... 28 แสดงภาพไฮโกรมิเตอร8 ....................................................................... 29 แสดงภาพไซโครมิเตอร8 ....................................................................... 29
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 6
คําชี้แจงสําหรับนักเรียนในการใชเอกสารประกอบการเรียน เอกสารประกอบการเรียนตามแนวการเรียนรูแบบรวมมือ (Cooperative Learning) รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป2ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร8 กลุมสาระ การเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม จัดทําขึ้นเพื่อสงเสริมการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียน เปDนสําคัญ สอดคลองกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขึ้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 โดยใหผูเรียน เกิดความรูความเขาใจ สามารถนําไปประยุกต8ปฏิบัติในการดําเนินชีวิต ประกอบดวย 7 เลม ไดแก เลมที่ 1 เครื่องมือทางภูมิศาสตร8 เลมที่ 2 สารสนเทศทางภูมิศาสตร8 เลมที่ 3 ลักษณะทางกายภาพของโลก เลมที่ 4 ปฏิสัมพันธ8เชิงภูมิศาสตร8ของโลก เลมที่ 5 ปฏิสัมพันธ8เชิงภูมิศาสตร8ของไทย เลมที่ 6 ภัยพิบัติทางธรรมชาติ เลมที่ 7 การเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติในโลก สําหรับเอกสารประกอบการเรียน เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร8 สรางขึ้นเพื่อให นักเรียนไดศึกษาดวยตนเอง โดยนักเรียนจะไดรับความรูตามจุดประสงค8ที่ตั้งไวดวยการปฏิบัติตาม คําแนะนําตอไปนี้ 1. นักเรียนตองศึกษาเอกสารประกอบการเรียนดวยตนเอง ถามีป_ญหาใหปรึกษาครูผูสอน 2. นักเรียนตองมีความซื่อสัตย8 ไมดูเฉลยกอนตอบแบบทดสอบหรือกอนตอบแบบฝ`กปฏิบัติ โดยใหเขียนคําตอบในกระดาษอื่น ไมขีดเขียนขอความใดๆ ลงในเอกสารประกอบการเรียน 3. นักเรียนศึกษาจุดประสงค8การเรียนรูใหเขาใจ 4. นักเรียนทําแบบทดสอบกอนเรียน และตรวจคําตอบจากเฉลยในภาคผนวก บันทึก คะแนน 5. นักเรียนศึกษาเนื้อหาแตละเรื่อง เมื่อจบเนื้อหาแลว ทํากิจกรรมการเรียนรูทุกขอ และตรวจคําตอบจากเฉลยในภาคผนวก บันทึกคะแนน 6. นักเรียนศึกษาเนื้อหาครบทุกเรื่องจบแลว ใหทําแบบทดสอบหลังเรียนและตรวจคําตอบ จากใบเฉลยในภาคผนวก บันทึกคะแนน นําผลคะแนนที่ไดไปเปรียบเทียบกับคะแนนแบบทดสอบ กอนการใชเอกสารประกอบการเรียน เพื่อประเมินผลดวยตนเอง
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 7
เอกสารประกอบการเรียนตามแนวการเรียนรูแบบรวมมือ (Cooperative Learning) รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# 1. มาตรฐานการเรียนรู/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 5.1 เขาใจลักษณะทางกายภาพของโลก และความสัมพันธ8ของสรรพสิ่งซึ่งมีผลตอกัน และกันในระบบของธรรมชาติ ใชแผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ในการคนหา วิเคราะห8 สรุปและ ใชขอมูลภูมิสารสนเทศอยางมีประสิทธิภาพ ตัวชี้วัด ม.4-6/1 ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ในการรวบรวม วิเคราะห8 และนําเสนอขอมูลอยาง มีประสิทธิภาพ
2. จุดประสงค#การเรียนรู 2.1 อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8แตละประเภทได 2.2 จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2.3 ตระหนักถึงความสําคัญ และประยุกต8ใชประโยชน8เครื่องมือทางภูมิศาสตร8แตละประเภทได
3. สาระการเรียนรู 3.1 ความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8 3.2 ประเภทของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8 3.3 ประโยชน8และการประยุกต8ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตร8
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 8
แบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม คําชี้แจง ใหนักเรียนเลือกคําตอบ ก, ข, ค หรือ ง ที่ถูกตองที่สุดเพียงคําตอบเดียว โดยทําเครื่องหมาย ลงในชอง บนกระดาษคําตอบ จํานวน 10 ขอ เวลาสอบ 15 นาที ***************************************************************************************** 1. แผนที่ หมายถึง อะไร ก. การแสดงลักษณะชีวิตความเปDนอยูของมนุษย8บนพื้นผิวโลก ข. สิ่งที่มนุษย8สรางโดยการยอขนาดของสถานที่ลงบนแผนกระดาษ ค. สิ่งที่มนุษย8สรางขึ้นเพื่อแสดงลักษณะตางๆ ของโลกและใตพื้นโลก ง. สิ่งที่มนุษย8สรางขึ้นเพื่อแสดงลักษณะของพื้นผิวโลก แลวจําลองลงบนแผนราบ 2. “สิ่งตางๆ ที่ปรากฏบนแผนที่ ซึ่งผูผลิตแผนที่จัดแสดงไวเพื่อเปTนเครื่องมือใหผูใชแผนที่ได ทราบขาวสารและรายละเอียดอยางเพียงพอสําหรับการใชแผนที่อยางถูกตอง” เรียกวาอะไร ก. การอานแผนที่ ข. ขอบระวางแผนที่ ค. องค8ประกอบของแผนที่ ง. การอานและแปลความหมายจากแผนที่ 3. ขอใดคือ ความหมายของเครื่องมือที่ใชในการศึกษาทางภูมิศาสตร#ที่ถูกตอง ก. สื่อกลางในการใหความรูเกี่ยวกับอุทกภัย ข. สื่อกลางในการใหความรูเกี่ยวกับภัยธรรมชาติ ค. สื่อกลางในการศึกษา คนควา และเก็บขอมูลทางโบราณคดี ง. สื่อกลางในการศึกษา คนควา และเก็บขอมูลจากปรากฎการณ8ทางธรรมชาติ 4. เครื่องมือทางภูมิศาสตร#ที่จําแนกตามหนาที่หลักของการใชงาน คือขอใด ก. กราฟ แผนผัง ข. รูปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทียม ค. รูปถายทางอากาศ พิกัดทางภูมิศาสตร8 ง. ขอมูลจากการสํารวจทางอากาศ แผนภูมิ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 9
5. แผนที่มาตราสวน 1:50,000 ถาวัดระยะทางในภูมิประเทศจริงได 15 กิโลเมตร แสดงวา ระยะทางในแผนที่ยาวเทาไร ก. 25 เซนติเมตร ข. 30 เซนติเมตร ค. 35 เซนติเมตร ง. 40 เซนติเมตร 6. การศึกษาในเรื่องใด ไมสามารถใชเทคโนโลยีจากภาพถายดาวเทียมได ก. สํารวจการใชที่ดิน ข. สํารวจพื้นที่น้ําทวม ค. สํารวจแหลงแรทองคําในถ้ํา ง. สํารวจแหลงโบราณสถานสําคัญ 7. การแปลความหมายภาพถายทางอากาศตองอาศัยปYจจัยใดเปTนหลัก ก. สัญลักษณ8 ข. ขนาดและรูปราง ค. ทิศทางของวัตถุ ง. ความเขมของภาพ 8. ภาพถายทางอากาศใชประโยชน#ในกิจกรรมใดมากที่สุดในปYจจุบัน ก. การออกโฉนดที่ดิน ข. การเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ ค. การทองเที่ยวแหงประเทศไทย ง. การวางผังเมืองกรุงเทพมหานคร 9. เครื่องมือชนิดใดที่ชวยใหเห็นการเปลี่ยนแปลงของการเกิดอุบัติภัยจากธรรมชาติไดชัดเจน เหมือนจริงที่สุด ก. ลูกโลกจําลอง ข. แผนที่ภูมิอากาศ ค. รูปถายทางอากาศ ง. ภาพจากดาวเทียม
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 10
10. กลองสามมิติ มีความสําคัญตอการนํามาใชศึกษาทางภูมิศาสตร#อยางไร ก. ใชหาพิกัดตําแหนงตางๆ ในแผนที่ ข. ใชกําหนดมุมภาคของทิศที่ปรากฎในแผนที่ ค. ใชวัดระยะตําแหนงภูมิศาสตร8ที่กําหนดในแผนที่ ง. ใชพิจารณาความสูง-ต่ํา ของภูมิประเทศที่ปรากฎในแผนที่
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 11
กระดาษคําตอบแบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชื่อ........................................................................ชั้น.......................เลขที่................. แบบทดสอบกอนเรียน ขอที่ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 12
หนวยที่ 1 เครื่องมือและสารสนเทศทางภูมิศาสตร# เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# เครื่องมือทางภูมิศาสตร# หมายถึง วัสดุ อุปกรณ8 ในรูปแบบตางๆ ที่นํามาใชเปDนสื่อกลางใน การศึกษา คนควา และเก็บขอมูลจากปรากฎการณ8ทางธรรมชาติ เพื่อการศึกษาการสํารวจ การเก็บ รวบรวม การบันทึก การวิเคราะห8ขอมูล ตลอดจนใชเปDนสื่อในการเผยแพรขอมูลทางภูมิศาสตร8 แบง ออกเปDน 2 ประเภท คือ เครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อความรูทางภูมิศาสตร8 และเครื่องมือที่ทําหนาที่ เปDนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร8ได
ภาพที่ 1.1 ลูกโลกจําลอง แผนที่ และ GPS ที่มา : www.google.co.th/search=แผนที่
ตอนที่ 1 เครื่องมือที่ทาํ หนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# หมายถึง วัสดุ อุปกรณ8หรือเทคโนโลยี ตางๆ ที่ทําหนาที่เผยแพรใหความรู สําหรับการศึกษาเรียนรูทางภูมิศาสตร8 ไดแก แผนที่ ลูกโลก จําลอง รูปถายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 13
แผนที่ (Map) 1. ความหมายของแผนที่ แผนที่ หมายถึง เครื่องมือที่สรางขึ้นเพื่อแสดงลักษณะของพื้นผิวโลก และสิ่งที่ปรากฏ บนพื้นผิวโลกบนวัสดุแบนราบดวยการยอขนาดใหเล็กลงโดยใชมาตราสวน และใชสัญลักษณ8แทนสิ่ง ตางๆ ที่มีอยูจริงบนผิวโลก
ภาพที่ 1.2 แผนที่อารยธรรมตะวันตกสมัยโบราณ ที่มา : http://www.writer.dek-d.com/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 14
2. ชนิดของแผนที่ 2.1 แผนที่ภูมิประเทศ (Topographic Maps) แผนที่ภูมิประเทศ คือ แผนที่แสดงขอมูลรายละเอียดของผิวโลกที่เกี่ยวกับ ภูมิลักษณ8แบบตางๆ เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ
ภาพที่ 1.3 แผนที่ภูมิประเทศทวีปยุโรป ที่มา : https://www.mt082.wordpress.com/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 15
2.2 แผนที่เฉพาะเรื่อง (Thematic Maps) แผนที่เฉพาะเรื่อง คือ แผนที่แสดงขอมูลหลักเฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เชน แผนที่ ประชากร แผนที่ปqาไม แผนที่ทองเที่ยว แผนที่โฉนดที่ดิน แผนที่เดินเรือ แผนที่ทองเที่ยว เปDนตน
ภาพที่ 1.4 แผนที่ทองเที่ยวจังหวัดพิจิตร ที่มา : http://www.forums.panteethai.com/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 16
3. องค#ประกอบของแผนที่ องค#ประกอบของแผนที่ คือ สิ่งที่ปรากฏอยูบนแผนที่เพื่อใหผูที่ใชแผนที่ไดรับทราบ รายละเอียด อยางพอเพียงเพื่อการอานแผนที่
ภาพที่ 1.5 แผนที่ภูมิประเทศ อําเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี ที่มา : กวี กรกวิน. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภูมิศาสตร8 ม.4-6. พว., หนา 12 โดยมีองค8ประกอบที่สําคัญ ดังนี้ โดยทั่วไปจะมี 3 ประการ คือ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 17
3.1 เสนขอบระวาง เปDนเสนที่แบงพื้นที่ออกเปDนสองสวน คือ ภายในขอบระวาง และนอกขอบระวาง โดยเสนขอบระวางแตละดานจะมีตัวเลขบอกคาพิกัดกริด (คาตะวันออก คาเหนือ) และคาพิกัด ภูมิศาสตร8 (คาของละติจูดและลองจิจูด) 3.2 องค#ประกอบภายนอกขอบระวางแผนที่ 3.2.1 ชื่อชุดแผนที่และมาตราสวนของแผนที่ (Series Name and Maps Scale) เปDนชื่อและมาตราสวนของแผนที่ ตัวอยางเชน
ประเทศไทย THAILAND 1 : 50,000 WGS 84 3.2.2 ชื่อระวาง (Sheet Name) เปDนชื่อเรียกประจําระวางหนึ่งๆ ตัวอยางเชน
อําเภอศรีราชา AMPHOE SI RACHA 3.2.3 หมายเลขประจําระวาง (Sheet Number) เปDนตัวเลขบอกใหทราบ วาแผนที่อยูระวางที่เทาไร ตัวอยางเชน ระวาง SHEET 3.2.4 หมายเลขประจําชุด (Series Number) เปDนหมายเลขอางอิงที่แสดง ถึงการจัดทําแผนที่วาเปDนแผนที่ชุดใด ตัวอยางเชน ลําดับชุด Series
5135 II
L7018S
3.2.5 การจัดพิมพ# (Edition number) เปDนสิ่งบอกใหทราบถึงอายุการใช งานของแผนที่ ตัวอยางเชน พิมพ8ครั้งที่ Edition
1-RTSD
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 18
3.2.6 มาตราสวนแผนที่ (Maps Scale) เปDนเครื่องมือสําคัญสําหรับผูใช แผน ที่ เพื่อการอานและแปลความหมายจากแผนที่ เพราะชวยใหทราบขอมูลเกี่ยวกับพื้นที่และระยะทางที่ แทจริงบนพื้นผิวภูมิประเทศจริงได
การคํานวณหาระยะทางจริงบนพื้นผิวโลกจากมาตราสวนแผนที่ สามารถทําไดโดย ใชสูตร =
MD (ระยะทางในแผนที่) GD (ระยะทางจริงบนพื้นผิวโลก
(1) การคํานวณหาระยะทางในแผนที่โดยใชมาตราสวน ตัวอยาง ระยะทางจากบานไปโรงเรียนมีความยาว 3.5 กิโลเมตร ถาจะทํา แผนที่โดยใช มาตราสวน 1: 50,000 ความยาวของระยะทางในแผนที่จะเปDนเทาใด มาตราสวนแผนที่ = MD GD แทนคา 1 = MD 50,000 3.5 MD = 3.5 50,000 เปลี่ยนเปDน เซนติเมตร = 3.5×100,000 = 350,000 MD = 350,000 50,000 ระยะทางจากบานไปโรงเรียน = 7 เซนติเมตร
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 19
(2) การคํานวณหาระยะทางจริงในภูมิประเทศ ตัวอยาง แผนที่มาตราสวน 1 : 200,000 มีถนนสายหนึ่งวัดความยาวในแผนที่ได 8 เซนติเมตร จงหาวาถนนสายนี้มีความยาวจริงเทาใด มาตราสวนแผนที่ = MD GD แทนคา 1 = 8 200,000 GD GD = 8×200,000 = 1,600,000 เซนติเมตร เปลี่ยนใหเปDนกิโลเมตร = 1,600,000 100,000 ถนนมีความยาวในภูมิประเทศ = 16 กิโลเมตร 3.2.7 ศัพทานุกรม (Glossary) เปDนการอธิบายศัพท8สําคัญโดยเรียงตาม ตัวอักษร สวนมากจะเปDนแผนที่สองภาษา 3.2.8 สารบาญ (Index) เพื่อบอกขอมูลจําเปDนใหผูใชแผนที่เขาใจขอมูล บนแผนที่มากขึ้น 3.2.9 คําอธิบายสัญลักษณ# (Legend) เปDนรายละเอียดอธิบายความหมาย สัญลักษณ8ที่ใชแสดงในแผนที่ 3.3 องค#ประกอบภายในขอบระวางแผนที่ คือ สิ่งตางๆ ที่แสดงไวในกรอบซึ่งลอมรอบดวยเสนขอบระวางแผนที่ ตามปกติ แลวรายละเอียดดังกลาวจะสัมพันธ8กับองค8ประกอบภายนอกขอบเสนระวาง ประกอบดวย 3.3.1 เสนโครงแผนที่ (Map Projections) คือ การเขียนเสนเมริเดียนและเสนขนานตามวิธีตางๆ ลงบนแผนกระดาษ แบนราบบนแผนที่ เพื่อแสดงใหทราบถึงสิ่งตางๆ ทั้งหลาย วามีรูปรางหนาตาอยางไรโดยใชคาละติจูด (Latitude) หรือที่เรียกวา เสนขนาน และคาลองจิจูด (Longitude) หรือที่เรียกวา เสนเมอริเดียน เปDนเสนสมมุติในการเขียนเสนโครงแผนที่ 3.3.2 สัญลักษณ# (Symbol) ในแผนที่จะปรากฏสัญลักษณ8ตางๆ ที่อาจจะเปDนรูปทรง ลายเสน หรือสี ตางๆ โดยมีคําอธิบายความหมาย เพื่อใหผูใชเขาใจความหมายของสัญลักษณ8และอานความหมายใน แผนที่ได 3.3.3 สี (Colour) นิยมใชสีระบายในแผนที่เพื่อแสดงสิ่งตางๆ ดังนี้ สีแดง ใชแทน ถนนและเสนทางคมนาคม สีเขียว ใชแทน แสดงบริเวณพื้นที่ปqาไมและพื้นที่ราบ สีน้ําเงิน ใชแทน แหลงน้ํา ทางน้ําและภาษาที่ใชเขียนกํากับแหลงน้ํา เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 20
สีน้ําตาล ใชแทน ที่สูงและเทือกเขา สีดํา ใชแทน สถานที่ที่มนุษย8สราง สีอื่นๆ แสดงรายละเอียดพิเศษโดยกําหนดไวในขอบระวางแผนที่ 3.3.4 ชื่อภูมิศาสตร# (Geographic name) เปDนตัวอักษรกํากับรายละเอียดตางๆ ที่แสดงไวในขอบระวาง เพื่อแจงให ทราบวาแผนที่นั้นมีชื่อวาอะไร ตามปกติภาษาไทยใชสีแดง ภาษาอังกฤษใชสีดํา 4 ประโยชน#ของแผนที่ 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
ใชแสดงเสนทางคมนาคมในการเดินทาง ใชในการสงเสริมการทองเที่ยว ใชในการรายงานปรากฏการณ8ธรรมชาติ ใชเปDนขอมูลในการวางแผนสรางระบบสาธารณูปโภค ใชเปDนขอมูลพื้นฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ใชในกิจการทหาร ใชในดานความสัมพันธ8ระหวางประเทศใชศึกษาวิจัยเกี่ยวกับพื้นที่ ใชศึกษาวิจัยเกี่ยวกับพื้นที่
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 21
ลูกโลกจําลอง (Globe) 1. ความหมายของลูกโลกจําลอง ลูกโลกจําลอง หมายถึง เปDนหุนจําลองของโลก เพื่อใชแสดงแทนสัณฐานของโลกซึ่งมี ลักษณะกลม สามารถแสดงการหมุนรอบตัวของโลก เพื่อประกอบการอธิบายการเกิดกลางวันกลางคืนไดเปDน อยางดี 2. ขอมูลที่แสดงบนลูกโลกจําลอง 2.1 ลูกโลกแสดงลักษณะผิวโลกโดยแบงผิวโลกออกเปDน 2 สวนอยางชัดเจน คือ สวน ที่เปDนพื้นน้ํา ซึ่งไดแก น้ําทะเลมหาสมุทรเปDนสวนใหญจะแสดงดวยสีน้ําเงินออน และสวนที่เปDน แผนดิน ซึ่งไดแก รายละเอียดของทวีป ประเทศ ที่ตั้งของเมืองหลวงและเมืองสําคัญ 2.2 สวนที่สมมติขึ้น ลูกโลกจําลองจะแสดงเสนเมริเดียนที่ลากจากขั้วโลกเหนือสูขั้วโลก ใตและเสนขนานที่ลากรอบโลกขนานกับเสนศูนย8สูตร เสนทั้งสองมีไวเพื่อบอกพิกัดภูมิศาสตร8เปDนคา ของละติจูด และลองจิจูดของตําแหนงตางๆ ที่อยูบนพื้นผิวโลก 3 ประโยชน#ของลูกโลกจําลอง 3.1 ใชศึกษาขอมูลที่ตั้ง รูปราง ขนาด และลักษณะทางกายภาพของประเทศ ทวีป ทะเลและมหาสมุทรตางๆ 3.2 ใชศึกษาเสนเมริเดียน และเสนขนาน 3.3 ใชศึกษาการหมุน ของโลกและการโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย8
ภาพที่ 1.6 ลูกโลกจําลอง ที่มา : http://www.velamall.com
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 22
กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.1 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ( 5 คะแนน ) 1. เครื่องมือทางภูมิศาสตร# หมายถึง อะไร คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# หมายถึงอะไร คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. เครื่องมือทางภูมิศาสตร#มีกี่ประเภท อะไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 4. จงยกตัวอยาง เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 5. จงยกตัวอยาง เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร# คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 23
กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.2 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ( 5 คะแนน ) 1. แผนที่โดยทั่วไปแบงออกเปTนกี่ชนิด อะไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. องค#ประกอบที่สําคัญของแผนที่ ไดแกอะไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. ลูกโลกจําลอง คืออะไร คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... 4. ลูกโลกจําลองแสดงขอมูลของโลก อยางไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ 5. จงแสดงวิธีคํานวณ แผนที่มาตราสวน 1 : 200,000 มีถนนสายหนึ่งวัดความยาวในแผนที่ ได 6 เซนติเมตร จงหาวาถนนสายนี้มีความยาวจริงเทาใด คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 24
รูปถายทางอากาศ (Aerial Photograph) 1. ความหมาย รูปถายทางอากาศ (Aerial Photograph) คือ รูปที่ไดจากการถายทางอากาศ โดยใช กลองถายรูปติดไวกับอากาศยาน เชน เครื่องบิน บอลลูน เปDนตน รูปถายทางอากาศจะใหขอมูล คอนขางละเอียด ควรศึกษาควบคูกับแผนที่ เพื่อใหเขาใจงายขึ้น
ภาพที่ 1.7 แสดงรูปถายทางอากาศ ที่มา : http://www.navcoms.com 2. ประเภทของรูปถายทางอากาศ รูปถายทางอากาศ มี 2 ประเภทใหญๆ ตามลักษณะการถายรูปดังนี้ 2.1 รูปถายทางอากาศแนวดิ่ง เปDนรูปถายทางอากาศที่ถายรูปในแนวตั้งฉากกับ ผิว โลกและไมเห็นแนวขอบฟyา 2.2 รูปถายทางอากาศแนวเฉียง เปDนรูปถายที่เกิดจากการกําหนดแกนของกลองใน ลักษณะเฉียง แบงออกเปDน 2 ชนิด คือ - รูปถายทางอากาศแนวเฉียงสูง ลักษณะรูปถายจะเห็นแนวขอบฟyาเปDนแนว กวางใหญ - รูปถายทางอากาศแนวเฉียงต่ํา เปDนรูปถายทางอากาศที่ไมปรากฏเสนขอบฟyา ในภาพรูปถายทางอากาศแนวเฉียงสูง และแนวเฉียงต่ํา ใชแสดงภาพรวมของพื้นที่แตมีมาตราสวนบน รูปถายทางอากาศแตกตางกัน รูปถายทางอากาศแนวดิ่งมีมาตราสวนในรูปคอนขางคงที่ จึงเปDนที่ นิยมนํามาใชทําแผนที่ เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 25
ภาพที่ 1.8 แสดงรูปถายทางอากาศแนวเฉียงสูง และแนวเฉียงต่ํา ที่มา : http://www.etcgeography.wordpress.com 3. หลักการแปลความหมายจากรูปถายทางอากาศ หลักการแปลความหมายจากรูปถายทางอากาศ มีหลักการ ดังนี้ 3.1 ความแตกตางของความเขมของสี วัตถุตางชนิดกันจะมีการสะทอนคลื่นแสง ตางกัน เชน ดินแหงที่ไมมีตนไมปกคลุมจะสะทอนคลื่นแสงมาก จึงมีสีขาว น้ําดูดซับเคลื่อนแสงมาก จะสะทอนคลื่นแสงนอย จึงมีสีดํา 3.2 ขนาดและรูปราง เชนสนามฟุตบอลรูปสี่เหลี่ยมผืนผาขนาดใหญ 3.3 เนื้อภาพและรูปแบบ เชน ปqาไมธรรมชาติจะมีเรือนยอดเปDนจุดเล็กบางใหญบางมี ระดับสูงต่ํา และไมเรียงเปDนระเบียบ สวนปqาปลูกจะมีเรือนยอดสูงใกลเคียงกันละเรียงเปDน ระเบียบ เปDนตน 3.4 ความสูงและเงา ในกรณีที่วัตถุมีความสูง เชน ตนไมสูง ตึกสูง เปDนตน เมื่อถายรูปทางอากาศในระดับไมสูงมาก และเปDนชวงเวลาเชา หรือเวลาบายจะมีเงา ทําใหชวยใน การแปลความหมายไดดี 3.5 ตําแหนงและความสัมพันธ# เชน เรือในแมน้ํา เรือในทะเล รถยนต8บนถนนตาง แสดงตําแหนงความสัมพันธ8ซึ่งกันและกัน เปDนตน 3.6 ขอมูลประกอบ เชน ใชแผนที่การใชที่ดิน แผนที่ปqาไมประกอบการแปล ความหมายดานการใชที่ดินและปqาไม เปDนตน เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 26
3.7 การตรวจสอบขอมูล ผูแปลจะตองมีความรูที่จะนําองค8ประกอบมาผสมผสาน กัน การตรวจสอบขอมูลภาคสนามจะชวยใหการแปลความหมายถูกตองแมนยํา แตรูปถายทาง อากาศที่ถายในชวงป2ที่แตกตางกันจะชวยทําใหเห็นลักษณะการ ใชที่ดินที่มีการเปลี่ยนแปลง ตลอดเวลา ทั้งโดยกิจกรรมของมนุษย8และตามสภาพธรรมชาติ 4. ประโยชน#ของรูปถายทางอากาศ 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
การสํารวจและทําแผนที่ภูมิประเทศ การใชในกิจการทหารและความมั่นคงของประเทศ การสํารวจติดตามการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม การสํารวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงพื้นที่การใชที่ดิน การวางผังเมืองและการสํารวจแหลงโบราณคดี การสํารวจและการติดตามดานยุทธศาสตร8และความมั่นคงของชาติ
ภาพจากดาวเทียม (Satellite Image) 1. ความหมาย ภาพจากดาวเทียม คือ ภาพที่ไดจากเครื่องถายภาพที่ติดตั้งไวกับดาวเทียม ซึ่งสามารถ จําแนกความแตกตางของสิ่งตางๆ ที่ปรากฏบนผิวโลก โดยอาศัยการสะทอนรังสีความรอนของสิ่ง ตางๆ บนผิวโลก ซึ่งขอมูลจากดาวเทียมจะถูกสงมายังสถานีบนพื้นโลกในรูปของตัวเลข แลวจึงใช คอมพิวเตอร8ในการแปลงคาตัวเลขเปDนภาพ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 27
ภาพที่ 1.9 จําลองภาพถายดาวเทียม ที่มา : http://www.etcgeography.wordpress.com 2. ชนิดของดาวเทียม ชนิดของดาวเทียมแบงออกไดดังนี้ 2.1 ดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา เปDนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลดานอุตุนิยมวิทยา ดาวเทียม บางดวงจะโคจรรอบโลกในอัตราเร็วเทากับการหมุนของโลกและอยูในแนวตะวันออกตะวันตก เสมอ เชน ดาวเทียม GMS ดาวเทียม GOES เปDนตน ซึ่งจะมีการบันทึกขอมูลภูมิอากาศเกือบ ตลอดเวลา จึงเปDนประโยชน8มากในการพยากรณ8อากาศและการเตือนภัย 2.2 ดาวเทียมสมุทรศาสตร# เปDนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลสมุทรศาสตร8 เชน ดาวเทียม SEASAT จะบันทึกขอมูลดานสมุทรศาสตร8 และดาวเทียม MOS (Marine Observation Satellite) นอกจากจะใชในการสํารวจดานสมุทรศาสตร8แลว ยังนํามาใชในการสํารวจบนแผนดินแต ไมเปDนที่นิยมมากนัก 2.3 ดาวเทียมสํารวจแผนดิน เปDนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลของผิวโลก จึงมีการนํามาใช ประโยชน8มากมาย เชน ดาวเทียมธีออส THEOS ดาวเทียมสํารวจทรัพยากรดวงแรกของไทย สวน ดาวเทียม LANDSAT ของสหรัฐอเมริกา ดาวเทียม SPOT ของประเทศฝรั่งเศส ดาวเทียม ERS ของ กลุมประเทศยุโรป ดาวเทียม RANDARSAT ของประเทศแคนาดา เปDนตน
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 28
ภาพที่ 1.10 แสดงดาวเทียมไทยคม 4 ดาวเทียม GOES และดาวเทียมธีออส THEOS ที่มา : http://www.etcgeography.wordpress.com 2.4 ดาวเทียมสื่อสาร เปDนดาวเทียมเพื่อการติดตอสื่อสารและโทรคมนาคม เชน การ รับสงสัญญาณโทรศัพท8 โทรสาร ขาวสาร ภาพโทรทัศน8 รายการวิทยุ ขอมูลขาวสารคอมพิวเตอร8 เปDนตน 2.5 ดาวเทียมเพื่อกําหนดตําแหนงบนพื้นโลก เปDนดาวเทียมที่ใชในการสํารวจหา ตําแหนงของวัตถุบนพื้นโลก ซึ่งสามารถนํามาใชประโยชน8ไดหลายดาน เชน เปDนเครื่องมือนํารอง ยานพาหนะตางๆ จากที่หนึ่งไปสูอีกที่หนึ่ง การกําหนดตําแหนงเพื่อวางแผนกอสรางระบบ สาธารณูปโภค การหาตําแหนงของสถานที่ที่ตองการเดินทางไปโดยใชระยะทางที่สั้นที่สุด 2.6 ดาวเทียมเพื่อกิจการทหาร เปDนดาวเทียมที่ใชในภารกิจของทหาร การถายภาพจากกรรมความลับของขาศึก การศึกษาแนวพรมแดน การกําหนดเปyาโจมตีทางทหาร ดาวเทียมทหารมักจะเปDนความลับของทุกประเทศ เชน การใชดาวเทียมสื่อสารในการติดตอระหวาง กองทัพกับฐานทัพ การใชดาวเทียมอุตุนิยมวิทยาในการสํารวจอากาศที่เหมาะสมสําหรับการ ปฏิบัติการทางทหารตางๆ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 29
3. การแปลความหมายภาพจากดาวเทียม 3.1 ในกรณีที่พิมพ#ขอมูลเปTนภาพพิมพ# อาจจะเปDนภาพขาว–ดํา หรือภาพสีจะแปล ความหมายโดยใชวิธีเดียวกับการแปลความหมายจากรูปถายทางอากาศ 3.2 ในกรณีที่เปTนขอมูลตัวเลข ขอมูลตัวเลขที่ไดจากดาวเทียมจะถูกแปลงเปDนภาพอีก ครั้งหนึ่ง โดยใชเครื่อง คอมพิวเตอร8ที่มีโปรแกรมเฉพาะในการแปลความหมาย อาจจะใหเครื่อง คอมพิวเตอร8และโปรแกรมชวยจัดกลุมขอมูลตามหลักสถิติ แลวจึงกําหนดกลุมขอมูลตาม วัตถุประสงค8ตอไป 4. ประโยชน#ของขอมูลจากจานดาวเทียม ขอมูลจากดาวเทียมมีประโยชน8 ดังนี้ 4.1 ดานการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดลอม หลังจากที่ไดมีการศึกษาและวางแผน อยางมีระบบ และไดมีการดําเนินงานในพื้นที่แลว เชน พื้นที่ที่ควรคืนสภาพปqา พื้นที่ที่อนุญาตใหตัดไม จําเปDนตองมีวิธีการจัดการอยางตอเนื่อง 4.2 ดานการทําแผนที่ ขอมูลจากดาวเทียมสามารถนํามาสรางเปDนแผนที่เฉพาะเรื่อง เชน แผนที่ธรณีวิทยา แผนที่ดิน เปDนตน ซึ่งจะมีการเปลี่ยนแปลงชา และขอมูลบางชนิดที่มีการ เปลี่ยนแปลงรวดเร็ว เชน การเคลื่อนยายของสัตว8ปqา การใชที่ดิน เปDนตน 4.3 ดานอุตุนิยมวิทยา ขอมูลจากดาวเทียมสามารถนํามาใชในการติดตามลักษณะ อากาศในชวงเวลาตลอด 24 ชั่วโมง ทําใหการพยากรณ8อากาศมีความถูกตองแมนยําและ ทันเหตุการณ8
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 30
กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.3 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* ตอนที่ 1 ใหนักเรียนตอบคําถามใหถูกตองสมบูรณ8 ( 5 คะแนน ) 1. รูปถายทางอากาศ (Aerial Photograph) หมายถึงอะไร คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... 2. รูปถายทางอากาศแบงออกเปTนกี่ประเภท อะไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ 3. รูปถายทางอากาศมีประโยชน#อยางไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 4. ภาพจากดาวเทียม (Satellite Image) หมายถึงอะไร คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................... 5. หลักการแปลความหมายรูปถายทางอากาศ ใชหลักเกณฑ#อะไรบาง คําตอบ .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 31
ตอนที่ 2 ใหนักเรียนนําคําตอบที่กําหนดใหเติมลงในชองวางดานหนาขอความใหถูกตอง และสัมพันธ8กัน ( 5 คะแนน) ดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา ดาวเทียมสํารวจแผนดิน ดาวเทียมเพื่อกําหนดตําแหนงบนพื้นโลก
ดาวเทียมสมุทรศาสตร8 ดาวเทียมสื่อสาร ดาวเทียมเพื่อกิจการทหาร
1. ……………………………………………… เปTนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลสมุทรศาสตร# เชน ดาวเทียม SEASAT จะบันทึกขอมูลดานสมุทรศาสตร# และดาวเทียม MOS (Marine Observation Satellite) 2. ……………………………………………… เปTนดาวเทียมที่ใชในการสํารวจหาตําแหนงของวัตถุ บนพื้นโลก ซึ่งสามารถนํามาใชประโยชน#ไดหลายดาน เชน เปTนเครื่องมือนํารองยานพาหนะ ตางๆ จากที่หนึ่งไปสูอีกที่หนึ่ง 3. ………………………………………………. เปTนดาวเทียมที่ใชในภารกิจของทหาร การถายภาพจากกรรมความลับของขาศึก การศึกษาแนวพรมแดน การกําหนดเปwาโจมตีทาง ทหาร ดาวเทียมทหารมักจะเปTนความลับของทุกประเทศ 4. ………………………………………………….เปTนดาวเทียมเพื่อการติดตอสื่อสารและโทรคมนาคม เชน การรับสงสัญญาณโทรศัพท# โทรสาร ขาวสาร ภาพโทรทัศน# รายการวิทยุ ขอมูลขาวสาร คอมพิวเตอร# 5. ………………………………………………… เปTนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลของผิวโลก จึงมีการนํามาใช ประโยชน#มากมาย เชน ดาวเทียมธีออส THEOS ดาวเทียมสํารวจทรัพยากรดวงแรกของ ไทย สวนดาวเทียม LANDSAT ของสหรัฐอเมริกา
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 32
ตอนที่ 2 เครื่องมือที่ทาํ หนาที่เปTนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร# เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร# หมายถึง อุปกรณ8ที่ใชวัดหรือ เก็บขอมูลทางภูมิศาสตร8ในดานตางๆ เชน ทิศ ระยะทาง ความสูง ตําแหนงที่ตั้ง อุณหภูมิของอากาศ และปริมาณน้ําฝน เปDนตน สรุปไดดังนี้
เข็มทิศ (Compass) เปDนเครื่องมือบอกทิศอยางงายๆ โดยจะทําปฏิกิริยากับแมเหล็กโลก และแสดงคาของมุมบน หนาป_ด วิธีใชเข็มทิศ คือ วางเข็มทิศในแนวระนาบ ปรับหมุนหนาป_ดใหทิศบอกคาบนหนาป_ดอยูใน ตําแหนงที่หันไปทางทิศเหนือแมเหล็กโลก
ภาพที่ 1.11 แสดงภาพเข็มทิศ ที่มา : https://www.l3nr.org/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 33
เทปวัดระยะทาง (Tape) ใชสําหรับวัดระยะทางของพื้นที่ เมื่อลงไปสํารวจหรือเก็บขอมูลภาคสนาม เทปวัดระยะทางมี 3 ชนิด ไดแก เทปที่ทําดวยผา เทปที่ทําดวยโลหะ และเทปที่ทําดวยโซ
ภาพที่ 1.12 แสดงภาพเทปวัดระยะทาง ที่มา : https://tookkue.wordpress.com/
เครื่องมือยอขยายแผนที่ (Pantograph) เปDนอุปกรณ8ที่ใชจัดทําแผนที่อยางหนึ่ง เพื่อยอหรือขยายแผนที่ใหไดขนาดหรือมาตราสวนตาม ที่ตองการ โดยทั่วไปนิยมใชแบบโต€ะไฟ ซึ่งมีแทนวางแผนที่ตนฉบับและมีไฟสองอยูใตกระจก ทําให แผนที่ตนฉบับปรากฏเปDนเงาบนกระจกอยางชัดเจน ทั้งนี้ผูจัดทําแผนที่ ดังกลาว จะตองลอกลาย เพื่อยอหรือขยายแผนที่ดวยมือของตนเอง
ภาพที่ 1.13 แสดงภาพเครื่องมือยอขยายแผนที่ ที่มา : https://tookkue.wordpress.com/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 34
กลองวัดระดับ (Telescope) เปDนอุปกรณ8วัดระดับความสูงจากพื้นดิน เพื่อสํารวจพื้นที่สรางถนน โดยจะชวยกําหนดระดับ แนวถนนไดตามที่ตองการ
ภาพที่ 1.14 แสดงภาพกลองวัดระดับ ที่มา : https://tookkue.wordpress.com/
กลองสามมิติ (Mirror Stereoscope) เปDนอุปกรณ8ที่ใชดูรูปถายทางอากาศ เพื่อพิจารณาความสูงต่ําของลักษณะภูมิประเทศใน พื้นที่นั้นๆ
ภาพที่ 1.15 แสดงภาพการทํางานของกลองสามมิติ ที่มา : https://tookkue.wordpress.com/
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 35
เครื่องมือวัดลักษณะอากาศ 1. เทอร#โมมิเตอร# (Thermometer) เปDนอุปกรณ8ที่ใชวัดอุณหภูมิของอากาศ โดยทั่วไปนิยมใช แบบหลอดแกวที่บรรจุปรอทหรือแอลกอฮอล8ไวภายใน คาของอุณหภูมิมี 2 ระบบ ดังนี้ 1.1 ระบบเซนเซียส ( 0 - 100 องศา ) 1.2 ระบบฟาเรนไฮต8 ( 32 – 212 องศา )
ภาพที่ 1.16 แสดงภาพเทอร8โมมิเตอร8 ที่มา : https://tookkue.wordpress.com
2. บารอมิเตอร# (Barometer) เปDนอุปกรณ8ที่ใชวัดความกดอากาศ มี 2 ชนิด คือ 2.1 แบบปรอท ซึ่งประกอบดวยอุปกรณ8สําคัญ 2 อยาง คือ หลอดแกวและอางแกว ที่บรรจุปรอท
ภาพที่ 1.17 แสดงภาพบารอมิเตอร8แบบปรอท ที่มา : https://tookkue.wordpress.com
2.2 แบบแอนิรอยด8 (Aneroid) เปDนแบบตลับโลหะขนาดเล็ก ที่หนาป_ดมีเข็มแสดงคา ความกดอากาศไว
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 36
ภาพที่ 1.18 แสดงภาพบารอมิเตอร8แบบแอนิรอยด8 ที่มา : http://www.myfirstbrain.com 3. แอโรเวน (Aerovane) เปDนอุปกรณ8สําหรับวัดทิศทางและวัดความเร็วของลม แยกตาม ลักษณะการใชงานได 2 ชนิด ดังนี้ 3.1 แอนนิโมมิเตอร8 (Anemometer) ใชวัดความเร็วของลม
ภาพที่ 1.19 แสดงภาพแอนนิโมมิเตอร8 ที่มา : https://www.l3nr.org
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 37
3.2 วินเวน (Wind Vane) ใชวัดทิศทางของลม มีลักษณะเปDนรูปไก หรือ ลูกศร
ภาพที่ 1.20 แสดงภาพวินเวน (Wind Vane) ที่มา : https://www.l3nr.org 4. เครื่องวัดน้ําฝน (Rain Gauge) ทําดวยโลหะทรงกระบอกซอนกัน 2 ชั้น
ภาพที่ 1.21 แสดงภาพเครื่องวัดน้ําฝน ที่มา : https://www.l3nr.org
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 38
5. ไฮโกรมิเตอร# (Hygrometer) ใชวัดความชื้นของอากาศ โดยมีเสนผมเปDนอุปกรณ8สําคัญ ถาอากาศมีความชื้นสูงจะทําใหเสนผมยืดตัว แตถาความชื้นนอยเสนผมจะหดตัว ทั้งนี้หนาป_ดจะแสดง คาความชื้นบนกระดาษกราฟใหเห็น
ภาพที่ 1.22 แสดงภาพไฮโกรมิเตอร8 ที่มา : https://www.l3nr.org 6. ไซโครมิเตอร# (Psychometer) เปDนอุปกรณ8ที่ใชวัดความชื้นของอากาศอีกแบบหนึ่ง ประกอบดวย เทอร8โมมิเตอร8 2 อัน เทอร8โมมิเตอร8ปรอท (เทอร8โมมิเตอร8ตุมแหง) และเทอร8โมมิเตอร8 ที่ใชผามัสลินหลอน้ําใหเป2ยกอยูตลอดเวลา (เทอร8โมมิเตอร8ตุมเป2ยก)
ภาพที่ 1.23 แสดงภาพไซโครมิเตอร8 ที่มา : https://www.l3nr.org
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 39
กิจกรรมการเรียนรูที่ 1.4 จุดประสงค#การเรียนรู 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 3. ตระหนักถึงความสําคัญ และประยุกต8ใชประโยชน8เครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง จงพิจารณาภาพที่กําหนดให และอธิบายวาใชประโยชน8อยางไร ( 10 คะแนน ) 1.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 2.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 3.
คําตอบ ..................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 40
4.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 5.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 6.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 7.
คําตอบ ..................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 41
8.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 9.
คําตอบ .................................................................................................................................................. 10
คําตอบ ..................................................................................................................................................
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 42
บทสรุป เครื่องมือทางภูมิศาสตร8 หมายถึง วัสดุ อุปกรณ8 ในรูปแบบตางๆ ที่นํามาใชเปDนสื่อเพื่อ การศึกษาการสํารวจ การเก็บรวบรวม การบันทึก การวิเคราะห8ขอมูล ตลอดจนใชเปDนสื่อในการ เผยแพรขอมูลทางภูมิศาสตร8 เครื่องมือทางภูมิศาสตร8จําแนกตามหนาที่หลักของการใชงานได 2 ประเภท ไดแก 1. เครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อความรูทางภูมิศาสตร8 หมายถึง วัสดุ อุปกรณ8 หรือเทคโนโลยี ตางๆ ที่ทําหนาที่เผยแพรใหความรู สําหรับการศึกษาเรียนรูทางภูมิศาสตร8 ประกอบดวย แผนที่ (Map) ลูกโลกจําลอง (Global) รูปถายทางอากาศ (Aerial Photograph ) และภาพถายจาก ดาวเทียม (Satellite Image) 2. เครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร8 หมายถึง อุปกรณ8ที่ใชวัด หรือเก็บขอมูลทางภูมิศาสตร8ในดานตางๆ เชน ทิศ ระยะทาง ความสูง ตําแหนงที่ตั้ง อุณหภูมิของ อากาศ และปริมาณน้ําฝน ประกอบดวย เข็มทิศ (Compass ) เทปวัดระยะทาง (Tape) กลองวัด ระดับ (Theodolite) กลองสามมิติ (Mirror Steroscope) เครื่องยอขยายแผนที่ (Pantograph) และเครื่องมือวัดลักษณะอากาศ เปDนตน เปDนอยางไรบางครับ นักเรียนมีความรูเกี่ยวกับ เครื่องมือและอุปกรณ8ทางภูมิศาสตร8แลว นักเรียนลองทําแบบทดสอบหลังเรียนในหนา ตอไปกันนะครับ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 43
แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม คําชี้แจง ใหนักเรียนเลือกคําตอบ ก, ข, ค หรือ ง ที่ถูกตองที่สุดเพียงคําตอบเดียว โดยทําเครื่องหมาย ลงในชอง บนกระดาษคําตอบ จํานวน 10 ขอ เวลาสอบ 15 นาที ***************************************************************************************** 1. ขอใดคือ ความหมายของเครื่องมือที่ใชในการศึกษาทางภูมิศาสตร#ที่ถูกตอง ก. สื่อกลางในการใหความรูเกี่ยวกับอุทกภัย ข. สื่อกลางในการใหความรูเกี่ยวกับภัยธรรมชาติ ค. สื่อกลางในการศึกษา คนควา และเก็บขอมูลทางโบราณคดี ง. สื่อกลางในการศึกษา คนควา และเก็บขอมูลจากปรากฎการณ8ทางธรรมชาติ 2. แผนที่ หมายถึง อะไร ก. การแสดงลักษณะชีวิตความเปDนอยูของมนุษย8บนพื้นผิวโลก ข. สิ่งที่มนุษย8สรางโดยการยอขนาดของสถานที่ลงบนแผนกระดาษ ค. สิ่งที่มนุษย8สรางขึ้นเพื่อแสดงลักษณะตางๆ ของโลกและใตพื้นโลก ง. สิ่งที่มนุษย8สรางขึ้นเพื่อแสดงลักษณะของพื้นผิวโลก แลวจําลองลงบนแผนราบ 3. แผนที่มาตราสวน 1:50,000 ถาวัดระยะทางในภูมิประเทศจริงได 15 กิโลเมตร แสดงวา ระยะทางในแผนที่ยาวเทาไร ก. 25 เซนติเมตร ข. 30 เซนติเมตร ค. 35 เซนติเมตร ง. 40 เซนติเมตร 4. การศึกษาในเรื่องใด ไมสามารถใชเทคโนโลยีจากภาพถายดาวเทียมได ก. สํารวจการใชที่ดิน ข. สํารวจพื้นที่น้ําทวม ค. สํารวจแหลงแรทองคําในถ้ํา ง. สํารวจแหลงโบราณสถานสําคัญ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 44
5. เครื่องมือทางภูมิศาสตร#ที่จําแนกตามหนาที่หลักของการใชงาน คือขอใด ก. กราฟ แผนผัง ข. รูปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทียม ค. รูปถายทางอากาศ พิกัดทางภูมิศาสตร8 ง. ขอมูลจากการสํารวจทางอากาศ แผนภูมิ 6. เครื่องมือชนิดใดที่ชวยใหเห็นการเปลี่ยนแปลงของการเกิดอุบัติภัยจากธรรมชาติไดชัดเจน เหมือนจริงที่สุด ก. ลูกโลกจําลอง ข. แผนที่ภูมิอากาศ ค. รูปถายทางอากาศ ง. ภาพจากดาวเทียม 7. กลองสามมิติ มีความสําคัญตอการนํามาใชศึกษาทางภูมิศาสตร#อยางไร ก. ใชหาพิกัดตําแหนงตางๆ ในแผนที่ ข. ใชกําหนดมุมภาคของทิศที่ปรากฎในแผนที่ ค. ใชวัดระยะตําแหนงภูมิศาสตร8ที่กําหนดในแผนที่ ง. ใชพิจารณาความสูง-ต่ํา ของภูมิประเทศที่ปรากฏในแผนที่ 8. การแปลความหมายภาพถายทางอากาศตองอาศัยปYจจัยใดเปTนหลัก ก. สัญลักษณ8 ข. ขนาดและรูปราง ค. ทิศทางของวัตถุ ง. ความเขมของภาพ 9. “สิ่งตางๆ ที่ปรากฏบนแผนที่ ซึ่งผูผลิตแผนที่จัดแสดงไวเพื่อเปTนเครื่องมือใหผูใชแผนที่ได ทราบขาวสารและรายละเอียดอยางเพียงพอสําหรับการใชแผนที่อยางถูกตอง” เรียกวาอะไร ก. การอานแผนที่ ข. ขอบระวางแผนที่ ค. องค8ประกอบของแผนที่ ง. การอานและแปลความหมายจากแผนที่
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 45
10. ภาพถายทางอากาศใชประโยชน#ในกิจกรรมใดมากที่สุดในปYจจุบัน ก. การออกโฉนดที่ดิน ข. การเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ ค. การทองเที่ยวแหงประเทศไทย ง. การวางผังเมืองกรุงเทพมหานคร
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 46
กระดาษคําตอบแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชื่อ........................................................................ชั้น.......................เลขที่................. แบบทดสอบหลังเรียน ขอที่ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 47
บรรณานุกรม กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (2546) ผังมโนทัศน#และสาระการเรียนรูแกนกลางกลุมสาระการ เรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ8คุรุสภาลาดพราว. กวี วรกวิน และคณะ. (2546). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน : สาระภูมิศาสตร# เศรษฐศาสตร# หนาที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดําเนินชีวิตในสังคม ชั้นมัธยมศึกษา ป:ที่ 4. กรุงเทพฯ : พัฒนาคุณภาพวิชาการ. ณัฐวัฒน8 วิเศษสุวรรณ. (2553). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน ภูมิศาสตร# 4-6 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 4-6. กรุงเทพฯ : แม็ค. ผองศรี จั่นหาว. (2557). ภูมิศาสตร#กายภาพ (PHYSICAL GEOGRAPHY) :โครงการตํารา วิทยาศาสตร#และคณิตศาสตร#มูลนิธิ สอวน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ8 สอวน. นอม งามนิสัยและทวีพงษ8 เทียนเผา. (2552). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน ภูมิศาสตร# 4-6 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 4-6. กรุงเทพฯ : เอมพันธ8. ประเสริฐ วิทยารัฐ. (2545). ภูมิศาสตร#กายภาพประเทศไทย. กรุงเทพฯ : พัฒนาคุณภาพวิชาการ. วินัย วีระวัฒนานนท8 และคณะ. (2553). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน ภูมิศาสตร# ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 4-6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน8. สารานุกรมไทยฉบับเยาวชนโดยพระราชประสงค8ในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เลมที่ 12. (2548). การแปลความหมายในรูปถายทางอากาศ . กรุงเทพฯ: โครงการสารานุกรมไทยสําหรับ เยาวชน โดยพระราชประสงค8ในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว. สมมต สมบูรณ8 และคณะ. (2550). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนาและ วัฒนธรรม เลมที่ 3 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 4-6. กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช. อภิสิทธิ์ เอี่ยมหนอ และคณะ. (2552). หนังสือเรียนสาระการเรียนรูพื้นฐาน ภูมิศาสตร# 4-6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน8. อุทิศ จึงนิพนธ8สกุล. ม.ป.ป. คูมือเตรียมสอบสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ม.5. กรุงเทพฯ : ไฮเอ็ดพับลิชชิ่ง จํากัด.
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 48
ภาคผนวก
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 49
เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ขอที่
คําตอบ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ง ค ง ข ค ค ข ก ค ง
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 50
เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.1 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ( 5 คะแนน ) 1. เครื่องมือทางภูมิศาสตร# หมายถึง อะไร แนวคําตอบ วัสดุ อุปกรณ8 ในรูปแบบตางๆ ที่นํามาใชเปDนสื่อกลางในการศึกษา คนควา และเก็บขอมูลจากปรากฎการณ8ทางธรรมชาติ 2. เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# หมายถึงอะไร แนวคําตอบ วัสดุ อุปกรณ8หรือเทคโนโลยีตางๆ ที่ทําหนาที่เผยแพรใหความรู สําหรับการศึกษา เรียนรูทางภูมิศาสตร8 ไดแก แผนที่ ลูกโลกจําลอง รูปถายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม 3. เครื่องมือทางภูมิศาสตร#มีกี่ประเภท อะไรบาง แนวคําตอบ มี 2 ประเภท ไดแก เครื่องมือในการศึกษาขอมูลทางภูมิศาสตร8 และ เครื่องมือ ประเภทอุปกรณ8ทางภูมิศาสตร8 4. จงยกตัวอยาง เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อความรูทางภูมิศาสตร# แนวคําตอบ แผนที่ ลูกโลกจําลอง รูปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทียม ( นักเรียนอาจจะตอบมากกวา ใหขี้นอยูกับดุลยพิจของผูสอน) 5. จงยกตัวอยาง เครื่องมือที่ทําหนาที่เปTนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร# แนวคําตอบ เข็มทิศ เครื่องมือวัดระยะทางในแผนที่ เทอร8โมมิเตอร8 และจีพีเอส ( นักเรียนอาจจะตอบมากกวา ใหขี้นอยูกับดุลยพินิจของผูสอน)
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 51
เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.2 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ( 5 คะแนน ) 1. แผนที่โดยทั่วไปแบงออกเปTนกี่ชนิด อะไรบาง แนวคําตอบ แผนที่โดยทั่วไปนิยมแบงออกเปDน 2 ชนิด ไดแก 1) แผนที่ภูมิประเทศ 2) แผนที่เฉพาะเรื่อง 2. องค#ประกอบที่สําคัญของแผนที่ ไดแกอะไรบาง แนวคําตอบ ชื่อแผนที่ มาตราสวน เสนโครงแผนที่ คําอธิบายสัญลักษณ8 ทิศ ขอบระวางบันทึก คําอธิบายขอมูลตางๆ 3. ลูกโลกจําลอง คืออะไร แนวคําตอบ เปDนหุนจําลองของโลก เพื่อใชแสดงแทนสัณฐานของโลกซึ่งมีลักษณะกลม สามารถ แสดงการหมุนรอบตัวของโลก เพื่อประกอบการอธิบายการเกิดกลางวัน-กลางคืนไดเปDนอยางดี 3. ลูกโลกจําลองแสดงขอมูลของโลก อยางไรบาง แนวคําตอบ 1) แสดงรูปทรงของโลก โลกมีรูปทรงกลมคลายผลสม 2) แสดงลักษณะผิวโลก สวนที่เปDนพื้นน้ํา และสวนที่เปDนแผนดิน 3) แสดงเสนเมริเดียนที่ลากจากขั้วโลกเหนือสูขั้วโลกใต และเสนขนานที่ลากรอบโลก เพื่อบอกพิกัดภูมิศาสตร8 5. จงแสดงวิธีคํานวณ แผนที่มาตราสวน 1 : 200,000 มีถนนสายหนึ่งวัดความยาวในแผนที่ ได 6 เซนติเมตร จงหาวาถนนสายนี้มีความยาวจริงเทาใด แนวคําตอบ มาตราสวนแผนที่ = MD GD แทนคา 1 = 6 200,000 GD GD = 6×200,000 = 1,200,000 เซนติเมตร เปลี่ยนใหเปDนกิโลเมตร = 1,200,000 100,000 ถนนมีความยาวในภูมิประเทศ = 12 กิโลเมตร
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 52
เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.3 จุดประสงค#การเรียนรู 1. อธิบายความหมายและความสําคัญของเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได 2. จําแนกประเภทและยกตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* ตอนที่ 1 ใหนักเรียนตอบคําถามใหถูกตองสมบูรณ8 ( 5 คะแนน ) 1. รูปถายทางอากาศ (Aerial Photograph) หมายถึงอะไร แนวคําตอบ รูปที่ไดจากการถายทางอากาศ โดยใชกลองถายรูปติดไวกับอากาศยาน รูปถายทาง อากาศจะใหขอมูลคอนขางละเอียด ควรศึกษาควบคูกับแผนที่ เพื่อใหเขาใจงายขึ้น 2. รูปถายทางอากาศแบงออกเปTนกี่ประเภท อะไรบาง แนวคําตอบ 2 ประเภท คือ 1) รูปถายทางอากาศแนวดิ่ง 2) รูปถายทางอากาศแนวเฉียง (รูปถายทางอากาศแนวเฉียงสูง รูปถายทางอากาศแนวเฉียงต่ํา) 3. รูปถายทางอากาศมีประโยชน#อยางไรบาง แนวคําตอบ สํารวจและทําแผนที่ภูมิประเทศ สํารวจและติดตามการเปลี่ยนแปลง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม สํารวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงพื้นที่การเกษตร การใช ที่ดิน การวางผังเมืองและชุมชน การสํารวจและติดตามดานยุทธศาสตร8และความมั่นคงของชาติ การสํารวจแหลงโบราณคดี และการสํารวจเสนทางคมนาคมทางบกและทางน้ํา 4. ภาพจากดาวเทียม (Satellite Image) หมายถึงอะไร แนวคําตอบ ภาพที่ไดจากเครื่องถายภาพที่ติดตั้งไวกับดาวเทียม ซึ่งสามารถจําแนกความแตกตาง ของสิ่งตางๆ ที่ปรากฏบนผิวโลก โดยอาศัยการสะทอนรังสีความรอนของสิ่งตางๆ บนผิวโลก 5. หลักการแปลความหมายรูปถายทางอากาศ ใชหลักเกณฑ#อะไรบาง แนวคําตอบ 1) ความแตกตางของความเขมของสี 2) ขนาดและรูปราง 3) เนื้อภาพและรูปแบบ 4) ความสูงและเงา 5) ตําแหนงและความสัมพันธ8 6) ขอมูลประกอบ 7) การตรวจสอบขอมูล
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 53
ตอนที่ 2 ใหนักเรียนนําคําตอบที่กําหนดใหเติมลงในชองวางดานหนาขอความใหถูกตอง และสัมพันธ8กัน ( 5 คะแนน) ดาวเทียมอุตุนิยมวิทยา ดาวเทียมสํารวจแผนดิน ดาวเทียมเพื่อกําหนดตําแหนงบนพื้นโลก
ดาวเทียมสมุทรศาสตร8 ดาวเทียมสื่อสาร ดาวเทียมเพื่อกิจการทหาร
1. ดาวเทียมสมุทรศาสตร8 เปTนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลสมุทรศาสตร# เชนดาวเทียม SEASAT จะบันทึกขอมูลดานสมุทรศาสตร# และดาวเทียม MOS (Marine Observation Satellite) 2. ดาวเทียมเพื่อกําหนดตําแหนงบนพื้นโลก เปTนดาวเทียมที่ใชในการสํารวจหาตําแหนงของวัตถุ บนพื้นโลก ซึ่งสามารถนํามาใชประโยชน#ไดหลายดาน เชน เปTนเครื่องมือนํารองยานพาหนะ ตางๆ จากที่หนึ่งไปสูอีกที่หนึ่ง 3. ดาวเทียมเพื่อกิจการทหาร เปTนดาวเทียมที่ใชในภารกิจของทหาร การถายภาพจากกรรม ความลับของขาศึก การศึกษาแนวพรมแดน การกําหนดเปwาโจมตีทางทหาร ดาวเทียมทหารมักจะ เปTนความลับของทุกประเทศ 4. ดาวเทียมสื่อสาร เปTนดาวเทียมเพื่อการติดตอสื่อสารและโทรคมนาคม เชน การรับสง สัญญาณโทรศัพท# โทรสาร ขาวสาร ภาพโทรทัศน# รายการวิทยุ ขอมูลขาวสารคอมพิวเตอร# 5. ดาวเทียมสํารวจแผนดิน เปTนดาวเทียมที่บันทึกขอมูลของผิวโลก จึงมีการนํามาใชประโยชน# มากมาย เชน ดาวเทียมธีออส THEOS ดาวเทียมสํารวจทรัพยากรดวงแรกของไทย สวน ดาวเทียม LANDSAT ของสหรัฐอเมริกา
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 54
เฉลยกิจกรรมการเรียนรูที่ 1.4 จุดประสงค#การเรียนรู 3. ตระหนักถึงความสําคัญ และประยุกต8ใชประโยชน8เครื่องมือทางภูมิศาสตร8ได ******************************************************************************************* คําชี้แจง จงตอบคําถามตอไปนี้ วาเครื่องมือที่ทําหนาที่เปDนสื่อเก็บรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร8 ใชประโยชน8ในชีวติ ประจําวันอยางไร ( 10 คะแนน ) 1.
แนวคําตอบ เข็มทิศ (Compass ) ใชเปDนเครื่องมือบอกทิศทาง 2.
แนวคําตอบ เทปวัดระยะทาง (Tape) ใชสําหรับวัดระยะทางของพื้นที่ 3.
แนวคําตอบ กลองวัดระดับ (Theodolite) ใชวัดระดับความสูงจากพื้นดิน
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 55
4.
แนวคําตอบ กลองสามมิติ (Mirror Steroscope) เปDนอุปกรณ8ที่ใชดูรูปถายทางอากาศ 5.
แนวคําตอบ เครื่องยอขยายแผนที่ (Pantograph) สําหรับยอหรือขยายแผนที่ใหไดขนาดหรือ มาตราสวนตามที่ตองการ 6.
แนวคําตอบ เทอร8โมมิเตอร8 (Thermometer) ใชวัดอุณหภูมิของอากาศ 7.
แนวคําตอบ บารอมิเตอร8 (Barometer) ใชวัดความกดอากาศ
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 56
8.
แนวคําตอบ ไฮโกรมิเตอร8 (Hygrometer) ใชวัดความชื้นของอากาศ 9.
แนวคําตอบ ไซโครมิเตอร8 (Psychrometer) ใชวัดความชื้นของอากาศ 10
แนวคําตอบ วินเวน (wind vane) วัดทิศทางและความเร็วลม
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาสังคมศึกษา
หนา 57
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง เครื่องมือทางภูมิศาสตร# รายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส33101 ชั้นมัธยมศึกษาป:ที่ 6 สาระที่ 5 ภูมิศาสตร# กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ขอที่
คําตอบ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ง ง ก ค ข ค ง ข ค ก
เลมที่ 1 เรื่อง เครื่องมือและอุปกรณ#ทางภูมิศาสตร#