www.krishijagran.com
130 ®µ¶[aSÍýÜ[ ryµ³j¶LiÀÁ©«s gRiVLjiòLixmso»][ BxmsöV²R¶V ˳ØLRi»R½ \ÛÉÁLRiV @ª«so»R½VLiµj¶ ®µ¶[aS¬sNTP gRiLRi*NSLRißáLi
úÉØNíRPL`iNRPV ¬sÇÁ\®ªsV©«s »][²R¶V
www.krishijagran.com
Ph.: 011-26511845, 26517923, 45503170 E-mail : info@krishijagaran.com, Web : www.krishijagaran.com
06
Subscribe Krishi Jagaran Magazine Telugu, Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Assamese & English Nishant Taak 099537 56433
www.krishijagran.com
Email: dominic@krishijagran.com www.krishijagran.com The Pulse of Agri-World
The Pulse of Rural India
AGRICULTURE W RLD n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD
Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170
08
కృ ి జ గర
Email: info@krishijagran.com
www.kjcommoditynews.com the pulse of global commodity market (Portal for Agri Commodities, Research Reports, Prices & News)
কৃ িষ জাগরণ
Web: www.krishijagran.com
®²D»R¶LiÇÜ[ Í Þ x m ý s £ q s ½òª«sV aRPNTPò D»R½òª«sV LRiORPQßá NSLi²R¶Li©«sNRPV ª«sVV²R¶»R½ xmsÈíÁ²R¶Li
NSLi²R¶Li NRPV×ýÁF¡ª«s²R¶Li
ANRPV\|ms g][µ³R¶Vª«sV LRiLigRiV ª«sV¿RÁèÌÁV
The FMC logo is registered trademark of FMC Corporation, Philadelphia, USA
www.krishijagran.com
ª«sùª«sry¸R¶VLiÍÜ[ ª«sWLRiVöÌÁV ¾»½Â¿Á[è xms´R¶NRPLi
ÇØ
¼d½¸R¶V ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞ xms´R¶NRPLi ª« s ùª« s ry¸R ¶ VLR i LigR i LiÍÜ[ ª« s WLR i VöÌÁV ¾»½Â¿Á[èµj¶gS ¬sLRiWzms»R½Li NS©«sVLiµj¶. C xms´R¶NRPLi µy*LS ®µ¶[aRPLiÍÜ[¬s \lLi»R½VÌÁZNP[ NSµR¶V, ALôðjiNRP xmsLRiLigS xmsÉÓÁxtísQª«sVª«s²R¶®ªs[V NSNRPVLi²y, ª«sùª«sry¸R¶WÕ³Áª«sXµôðj¶ lLi[ÈÁVÍÜ[ NRPW²y xmsoL][gRi¼½ DLiÈÁVLiµj¶. ZNP[LiúµR¶ ª«sVLiú¼½ ª«sVLi²R¶ÖÁ gRi»R½ G²yµj¶ ÇÁÙ\ÛÍÁÍÜ[ LRiW.200 N][ÈýÁV
ÊÁ®²ê¶ÉÞ©«sV ZNP[ÉØLiVVxqsWò A©±s\ÛÍÁ©±s Çؼd½¸R¶V ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞ GLSöÈÁVNRPV A®ªsWµR¶Li ¾»½ÖÁzmsLiµj¶. Çؼd½¸R¶V ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞ GLSöÈÁVNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s úxmsgRi¼½\|ms NRPsVÉÔÁ xqsª«sW®ªs[aRPLiÍÜ[ ZNP[LiúµR¶ ª«sùª«sry¸R¶VaSÅÁ ª«sVLiú¼½ LSµ³y®ªsWx¤¦¦¦©±s zqsLig`i ª«sWÉýزR¶V»R½W C G²yµj¶ÍÜ[ ®µ¶[aRPLiÍÜ[¬s úxmsª«sVVÅÁ 200 ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞÌÁNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s ®©sÉÞª«sL`iä zqsµôðR¶Li NS©«sVLiµR¶¬s ¿ÁFyöLRiV. \|msÛÍÁÉÞ úFyÛÇÁNíRPV NTPLiµR¶ GúzmsÍÞ ©«sVLiÀÁ N]¬sõ ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞÌÁÍÜ[ A©±s\ÛÍÁ©±s ªyùFyLS¬sõ úFyLRiLiÕ³ÁLi¿RÁ©«sV©yõª«sV¬s, »R½µy*LS ®µ¶[aRPLiÍÜ[¬s 585 ÉÜ[NRPV ª«sWlLiäÉÞÌÁ©«sV xqsª«sV©«s*¸R¶VLi ¿Á[¸R¶V²R¶Li\|ms @©±s\ÛÍÁ©±s ®ªs[µj¶NRP µR¶XztísQ¬s ZNP[Liúµk¶NRPLjiLi¿RÁ©«sVLiµR¶©yõLRiV. \lLi»R½VÌÁV »R½ª«sV @µ³j¶NRP µj¶gRiVÊÁ²R¶VÌÁ©«sV @ª«sVøNSÌÁV ¿Á[¸R¶V²y¬sNTP @®©s[NRP úxms»yùª«sVõ¸R¶WÌÁ©«sV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[NTP ¼d½xqsVNRPVLSª«s²R¶®ªs[V A©±s\ÛÍÁ©±s ®ªs[µj¶NRP ÌÁORPQ ùª«sV©yõLRiV. Çؼd½¸R¶V ª«sùª«sry¸R¶V ª«sWlLiäÉÞ xms´R¶NRPLi µy*LS C G²yµj¶ |qs|mísLiÊÁLRiV 30ª«s ¾»½[µk¶ ª«sLRiNRPV 200 ª«sWlLiäÉÞ ÌÁÍÜ[ A©±s\ÛÍÁ©±s µy*LS @ª«sVøNSÌÁ©«sV úFyLRiLiÕ³ÁLi¿RÁ©«sV©yõª«sV©yõLRiV. sVgjiÖÁ©«s ª«sWlLiäÉÞÌÁ©«sV C xms´R¶NRPLi µy*LS »R½LS*»R½ @©«sVxqsLiµ³y©«sLi ¿Á[¸R¶V©«sV©yõª«sV¬s ¿ÁFyöLRiV.
úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[ |msLRigRi©«sV©«sõ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö»R½VòÌÁV C G²yµj¶ úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö»R½VòÌÁÍÜ[ 6®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁ ª«sXµôðj¶ ÇÁLRigRi©«sVLiµj¶. ˳ØLRi»`½ÍÜ[ ÇÁLjigji©«s BLiÈÁL`i ®©s[xtsQ©«sÍÞ |msxmsöL`i NRPª«sVWù¬sÉÔÁ 43ª«s ªyL<jiNRP xqsª«sW®ªs[aRPLiÍÜ[ úxms®ªs[aRP# |msÉíÓÁ©«s ¬s®ªs[µj¶NRPÍÜ[ úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[ 6®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁ @µ³j¶N][»R½ö¼½ò ÇÁLRigRi©«sVLiµR¶¬s @Li¿RÁ©y gS }msL]ä©yõLRiV. sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö»R½VòÌÁ ª«sXµôðj¶ÍÜ[ s¸R¶V»yõLi ®µ¶[aS¬sµj¶ úxmsµ³y©«s ˳ÏÁWsVNRP D©«sõÈíÁV H{ms{qs ¬s®ªs[µj¶NRPÍÜ[ }msL]äLiµj¶. gRi»R½ G²yµj¶ (2015)ÍÜ[ úxmsxmsLi¿RÁ ªyùxmsòLigS sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö¼½ò 3,25,033 ÈÁ©«sVõÌÁV DLi²R¶gS, úxmsxqsVò»R½ G²yµj¶ (2016)ÍÜ[ 3,26,063 ÈÁ©«sVõÌÁV |msLRigRi©«sV©«sõÈíÁV @Li¿RÁ©y. ©«sÌÁVxmso, ¾»½ÌÁVxmso sVLji¸R¶WÌÁV NRPÖÁzms D»R½ö»R½VòÌÁV 4,07,158 ÈÁ©«sVõÌÁ
©«sVLiÀÁ |msLjigji 4,13,713 ÈÁ©«sVõÌÁV ª«sXµôðj¶ ÇÁLRigRi©«sV©«sõÈíÁV @Li¿RÁ©y |msÈíÁVNRPV©yõLRiV. s¸R¶V»yõLiÍÜ[ N]»R½ò xmsLiÈÁ xqsLiª«s»R½=LRiLiÍÜ[1.40 ÌÁORPQ ÈÁ©«sVõÌÁ D»R½ö¼½ò DLi²R¶ª«s¿RÁè¬s ®ªs[xqsVNRPV©«sõ @Li¿RÁ©yÍýÜ[ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö¼½ò 20®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sõÌÁV, sVgjiÖÁ©«sµj¶ ¾»½ÌÁVxmso sVLji¸R¶WÌÁVgS µj¶gRiVÊÁ²T¶gS H{ms{qs }msL]äLiµj¶. C G²yµj¶ ˳ØLRi»`½ÍÜ[ 53®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö¼½ò ÇÁLRigRiª«s¿RÁ让s[ @Li¿RÁ©yÌÁV©yõLiVV. @®µ¶[ 2015ÍÜ[ 65®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö¼½ò ÇÁLjigjiLiµj¶. sVLji¸R¶WÌÁ s¬s¹¸¶WgRiLiÍÜ[ @LiµR¶LjiNRP©yõ @µ³j¶NRP s¬s¹¸¶WgRiµyLRiVÌÁ ®µ¶[aRPLigS ¬sÖÁÀÁ©«s ˳ØLRi»`½ÍÜ[ 49 ®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁ s¬s¹¸¶WgRiLi @ª«so»R½VLiµR¶¬s @Li¿RÁ©y ®ªs[aSLRiV. ˳ØLRi»`½ ©«sVLiÀÁ sVLji¸R¶WÌÁ sVLj i ¸R ¶ WÌÁ µj ¶ gR i Vª« s V»R ½ VÌÁV 21,1500
ÈÁ©«sVõÌÁV DLi²R¶gS, FsgRiVª«sV»R½VÌÁV 11,500 ÈÁ©«sVõÌÁV DLi²R¶ª«s¿RÁè¬s ˳ØsxqsVò©yõLRiV. úÛËÁÑÁÍÞÍÜ[ sVLji¸R¶WÌÁ D»R½ö¼½ò 43®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁVgS DLi²R¶ª«s¿RÁè¬s @Li¿RÁ©y. µk¶Li»][ FyÈÁV BLi²][®©s[ztsQ¸R¶WÍÜ[ 53®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sõÌÁV ©«sVLiÀÁ NTPLiµR¶NRPV µj¶gji 12 ®ªs[ÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁNRPV ¿Á[lLi[ @ª«sNSaSÌÁV D©yõLiVV. 2016ÍÜ[ úx m sx m sLi¿R Á LiÍÜ[ sVLj i ¸R ¶ WÌÁ ÈÁL][ õ ª« s L` i 3,12,538 ÈÁ©«sVõÌÁV DLi²R¶ª«s¿RÁè¬s H{ms{qs }msL]äLiµj¶.
©yzqsLRiNRPLi A¥¦¦¦LRi xmsµR¶LóSÌÁ µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁNRPV ¿ÁN`P ©yzqsLRiNRPLi A¥¦¦¦LRi µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁNRPV ¿ÁN`P xms²R¶©«sVLiµj¶. xmnsQo²`¶ }qs{mn í s rí y Li²R ¶ L` ï i @´yLj i ÉÔ Á A£ m n s BLi²T ¶ ¸R ¶ W (Fs£mnsFs£qsFs£qsFsH) »R½©«s ª«sVVryLiVVµy ¬sÊÁLiµ³R¶©«sÌÁ µy*LS ®µ¶[aRPLiÍÜ[ A¥¦¦¦LRi xmsµR¶LôðSÌÁ µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁ\|ms NRPhji©«sLigS ª«sùª«sx¤¦¦¦LjiLi¿Á[ µj¶aRPgS úxmsßØ×ÁNRP zqsµôðR¶Li ¿Á[r¡òLiµj¶. ©yzqsLRiNRP\®ªsV©«s A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁ µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁ sxtsQ¸R¶VLiÍÜ[ ALiµ][ÎÏÁ©«s»][ D©«sõ A¥¦¦¦LRi ¬s¸R¶VLiú»R½ßá xqsLixqós, A¥¦¦¦LRi µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁ N][xqsLi ÅÁÀÁè»R½\®ªsV©«s ¬s¸R¶VLiú»R½ßáÌÁ úxms¼½FyµR¶©«sÌÁV |msÉíÓÁLiµj¶. @LiVV¾»½[, C ¿RÁLRiùÌÁV ª«sVL][ryLji ¬s¸R¶VLiú»R½ßá xqsLixqós, A¥¦¦¦LRi xqsLixqós xmsLRixqsöLRiLi ¬sÌÁµk¶xqsVNRPV®©s[ @ª«sNSaRPLi DLiµj¶. BLi»R½NRPV ª«sVVLiµR¶V ª«sWùgji\|ms ¬s}tsQµR¶Li, ¿yZNýPÉÞ xqs¥¦¦¦ N]¬sõ ª«sxqsVòª«soÌÁ µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁ©«sV ¬sÖÁzms®ªs[¸R¶V²R¶Li\|ms ¬s¸R¶VLiú»R½ßá xqsLixqós sª«sVLRi+ÌÁ©«sV FsµR¶VL]äLiµj¶. 10
µk¶¬s µy*LS ÊÁ¸R¶VÉÓÁ ©«sVLiÀÁ µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁV ¿Á[xqsVNRPVLiÈÁV©«sõ A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁ»][ s¬s¹¸¶WgRiµyLRiVÌÁNRPV FsÍØLiÉÓÁ ©«sxtísQLi ªyÉÓÁÖýÁ©y, ªyLji¬s ´R¶L`ïi FyLíki ÕdÁª«sW xmsLjiµ³j¶ÍÜ[NTP ¾»½ÀÁè µj¶gRiVª«sV¼½µyLRiVÌÁV Ëص³j¶»R½VÌÁNRPV xmsLji¥¦¦¦LRiLi ¿ÁÖýÁLi¿yÖÁ= DLiÈÁVLiµj¶. C úxms¼½Fyµj¶»R½©«s ¬sÊÁLiµ³R¶©«sÌÁ©«sV úxmsÇØÕ³ÁúFy¸R¶VLi N][xqsLi Fs£mnsFs£qsFs£qsGH »R½*LRiÍÜ[®©s[ ®ªsËÞ\|qsÉÞÍÜ[ |msÈíÁ©«sVLiµj¶. ®µ¶[aS¬sõ ©yzqsLRiNRPLi µj¶gRiVª«sV»R½VÌÁ A¥¦¦¦LRi xmsµR¶LóSÌÁ ²R¶LizmsLig`i ¸R¶WL`ïigS »R½¸R¶WLRiV NSNRPVLi²y @²ïR¶VN][²y¬sNTP N]»R½ò ¬sÊÁLiµ³R¶©«sÌÁ©«sV zqsµôðR¶Li ¿Á[xqsVò©yõLRiV. Fn¡LRiLi A£mns BLi²T¶¸R¶V©±s xmnsQo²`¶ BLiF¡L`íiQ= NRP¬ds*©«sL`i @sV»`½ ÍÜ¥¦¦¦¬ds ª«sWÉýزR¶V»R½W úxmsxqsVò»R½Li A¥¦¦¦LRi xmsµR¶LóSÌÁ INRP ztsQ£ms®ªsVLiÉÞ @©«sVª«sV¼½ N][xqsLi 8 ©«sVLiÀÁ 20 L][ÇÁÙÌÁ xqsª«sV¸R¶VLi xms²R¶V»][LiµR¶©yõLRiV. ˳ØLRi»R½ ®µ¶[aRP ¿RÁÉíØÌÁ NSLRißáLigS @µ³j¶NRPLigS ©«sxtísQLi ªyÉÓÁÌýÁV»][LiµR¶¬s ¿ÁFyöLRiV. ª«sVVryLiVVµy ¬sÊÁLiµ³R¶©«sÌÁ®ªs[VLRiNRPV G ®µ¶[aRPLi ©«sVLiÀÁ A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁ©«sV µj¶gRiVª«sV¼½ ¿Á[xqsVNRPVLiÈÁV©yõ®ªsW, ªyÉÓÁ ª«sÌýÁ A ®µ¶[aRPLiÍÜ[ s¬s¹¸¶WgRiµyLRiVÌÁNRPV FsÍØLiÉÓÁ ©«sxtísQLi ªyÉÓÁÌýÁÛÍÁ[µR¶¬s µj¶gRiVª«sV¼½µyLRiVÌÁV INRP µR¶XdsNRPLRißá xmsú»R½Li NRPW²y Bªy*ÖÁ= DLiÈÁVLiµR¶¬s }msL]ä©yõLRiV. C µR¶XdsNRPLRißá xmsú»R½Li µy*LS µj¶gRiVª«sV¼½ ¿Á[xqsVNRPV®©s[ A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁNRPV ¬s¸R¶VLiú»R½ßá xqsLixqós »R½*LRigS @©«sVª«sV»R½VÌÁV Bª«s*©«sVLiµj¶.
ªs[VN`P B©±s BLi²T¶¸R¶W c úNTPsVxqsLi¥¦¦ LRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLkiÍÜ[ H{msFs{mnís N]»R½ò AsxtsQäLRißáÌÁV úNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRi ª«sVLiµR¶VÌÁ xqsWú¼d½NRPLRißá ÛÉÁNSõÌÁÒÁxqsLixqós (H{msFs{mnís) 1991ÍÜ[ GLSöÈÁLiVVùLiµj¶. C xqsLixqósZNP[LiúµR¶ LRiry¸R¶V©«s, FsLRiVª«soÌÁ ª«sVLiú¼½»R½*aSÅÁÍÜ[¬s LRiry¸R¶V©«s, |msúÉÜ[ZNPsVNRPÍÞ= s˳ØgSLi NTPLiµR¶ xqs*»R½Liú»R½ xqsLixqósgSxms¬s¿Á[r¡òLiµj¶. C xqsLixqós úxmsµ³y©«s D®µô¶[aRPLixmsLSùª«sLRißá @©«sVNRPWÌÁúNTPsVxqsLi¥¦¦¦LRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLkiNTP µj¶aS¬slLôði[aRPLi ¿Á[¸R¶V²R¶Li. »R½µy*LS ª«sW©«sªy×Á, xmsLSùª«sLRißáLi xqsVLRiOTPQ»R½LigS DLiÈÁVLiµj¶. úNTPsVxqsLi¥¦¦¦LRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLki xqsLixqósÌÁ»][NRPÖÁzqs H{msFs{mnísxqsLixqós ª«sVLiÀÁxms©«sVÌÁV ¿Á[r¡òLiµj¶. H{msFs{mnísxqsLixqósBxmsöÉÓÁ ª«sLRiNRPV 50NTP \|msgS ªy»yª«sLRißá @©«sVNRPWÌÁúNTPsVxqsLi¥¦¦¦LRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLkiNTP FnyLRiVøÍØÌÁ©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqs ®µ¶[aRP, s®µ¶[aSÍýÜ[¬s úNTPsVxqsLi¥¦¦¦LRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLki xmsLjiúaRPª«sVÌÁNRPV ªyßÓáÇÁùxmsLRiLigS ÍØ˳ØÌÁV ryµ³j¶LiÀÁ|msÈíÁ²y¬sNTP µ][x¤¦¦¦µR¶xms²R¶V»][Liµj¶. H{msFs{mnísxqsLixqósGLSöQ\ÛÉÁ©«sxmsöÉÓÁ ©«sVLiÀÁBxmsöÉÓÁ ª«sLRiNRPV ®µ¶[aRPLiÍÜ[¬s úNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRi ª«sVLiµR¶VÌÁLRiLigS¬sõ ª«sVVLiµR¶VNRPV ¼d½xqsVZNPÎýÏÁ²y¬sNTP FsLRiVª«soÌÁ »R½¸R¶WLkiÍÜ[ xqsLjiN]»R½ò ryLiZNP[¼½NRP xmsLjiÇìØ©y¬sõAsxtsQäLjixqsWò®©s[ DLiµj¶. FsLRiVª«soÌÁ »R½¸R¶WLkiNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©«sõryLiZNP[¼½NRP xmsLjiÇìØ©«sLi s¬s¹¸¶WgjiLiÀÁ ªyßÓáÇÁùxmsLRiLigS xqs»R½öéÖÁ»yÌÁV F~LiµR¶²y¬sNTP H{msFs{mnísxqsLixqós©«sVúNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRi ª«sVLiµR¶VÌÁ »R½¸R¶WLki xqsLixqósÌÁV ª«sVVLiµR¶V ©«sVLi¿Á[ N][LRiV»R½V©yõLiVV. ªyßÓáÇÁù, ryª«sWÑÁNRP úxms¹¸¶WÇÁ©yÌÁ©«sV µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s »R½NRPV䪫s ®ªsW»yµR¶VÍÜ[ LRiry¸R¶V©yÌÁ»][ ª«sVLiÀÁ µj¶gRiVÊÁ²T¶ @Liµj¶Li¿RÁ²R¶Li, xmsLSùª«sLRißجsõ LRiOTPQLi¿RÁ²R¶Li H{msFs{mnísxqsLixqós úxmsµ³y©«s Ëص³R¶ù»R½.
H{msFs{mnísxqsLixqós ª«sµôR¶ @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©«sõÛÉÁNSõÌÁÒÁ qs|qsö©<«s©±s NS©±sxqsLiúÛÉÁ[ÉÞ= ªyÈÁL`i ²T¶£qsú|mszqsÊÁVÍÞúgS©«sVÍÞ= NSùxms=ÍÞ= xqs|qsö©<«s©±s= NS©±sxqsLiúÛÉÁ[ÛÉÁ²`¶ Fsª«sVWùÌÁ=©±s= ®ªsVúN][Fsª«sVWùÌÁ=©±s= ÛÇÁÍÞ FnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s=
ÉØÛËýÁÉÞFnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s= ÇÁ²`¶²R¶ÊýÁVù, ÇÁ²`¶zqs @Li²`¶ ÇÁ²`¶C FnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s= ¤¦Ý£qsx¤¦Ü[ÍÞïFnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s= ©y©¯[ FnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s= sVN`P=²`¶ FnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s= ÊÁ¹¸¶WcËÜÉجsNRPÍÞFnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©±s=
NUPÈÁNSÌÁ©«sV ©yaRP©«sLi ¿Á[¸R¶V²R¶Li ÌÁORPQ ùLi»][ FyÈÁVxmsLiÈÁÌÁV, ˳Ýg][×ÁNRP, xmsLSùª«sLRißá xmsLjizqós»R½VÌÁ Aµ³yLRiLigS B»R½LRi LRiNSÌÁFnyLRiVøÛÍÁ[xtsQ©ý«sV NRPW²y »R½¸R¶WLRiV ¿Á[¸R¶Vª«s¿RÁVè.
www.krishijagran.com
F¢ztísQNS¥¦¦¦LRiLi\|ms bPORPQßá NSLRiùúNRPª«sVLi L][ÇÁÙ L][ÇÁÙNRPV |msLRiVgRiV»R½V©«sõ F¢ztísQNS¥¦¦¦LRi xqsª«sVxqsù©«sV µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s "A¥¦¦¦LRi úxmsúNTP¸R¶V, F¡xtsQNRPÌÁ sÌÁVª«s Aµ³yLji»R½' @LiaRPLi\|ms ©«sWùúÉÓÁ FnyL`iø \|msÌÁÉÞ úFyÛÇÁNíRPV NTPLiµR¶ INRPä L][ÇÁÙ bPORPQßá NSLRiùúNRPª«sW¬sõ ¬sLRi*z¤¦¦¦Li¿yLRiV. bPORPQßáÍÜ[ NTPxtsQ©±sgRiLiÇÞ xmsLi¿y¸R¶V¼d½ xqssV¼½ ©«sVLiÀÁ ª«sVz¤¦¦¦ÎÏÁÌÁV, bPxtsv xqsLiZOP[Qª«sV s˳ØgRiLi, G{qsFs£mns BLiÈÁlLi[õxtsQ©«sÍÞNRPV ¿ÁLiµj¶©«s 33 ª«sVLiµj¶ @µ³j¶NSLRiVÌÁV ª«sVz¤¦¦¦ÎØ NSLRiùNRPLRiòÌÁNRPV ®ªsVVNRPäÇÜ©«sõ, ssµ³R¶ LRiNSÌÁ g][µ³R¶Vª«sVÌÁ»][ »R½¸R¶WLRi¹¸¶[Vù A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁ\|ms @ª«sgSx¤¦¦¦©«s NRPÖÁöLi¿yLRiV. F¡xtsQNS¥¦¦¦LRiLi\|ms bPORPQßá F~Liµj¶©«s ¸R¶VVª«s¼d½ ¸R¶VVª«sNRPVÌÁV LS©«sV©«sõ L][ÇÁÙÍýÜ[ 40 úgSª«sWÍýÜ[ 1000 ª«sVLiµj¶ ª«sVz¤¦¦¦ÎÏÁÌÁNRPV bPORPQßá Bª«s*©«sV©yõLRiV. bPORPQßáÍÜ[ ZNP[LiúµR¶ B©±s¿yL`êi ²yNíRPL`i BLiúµR¶ ©yLS¸R¶Vßá gRiVFyò ª«sWÉýزR¶V»R½W F¡xtsQNS¥¦¦¦LS¬sõ LRiWxmsoª«sWxms²y¬sNTP \lLi»R½VÌÁV F¡xtsQNRP sÌÁVª«sÌÁV©«sõ xmsLiÈÁÌÁ©«sV xmsLi²T¶Li¿RÁ²R¶Li @ª«sxqsLRiª«sV©yõLRiV. µk¶¬sõ µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s aSxqsòQû®ªs[»R½òÌÁV ®ªsVVNRPäÇÜ©«sõNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ |¤¦¦¦¿`ÁNRPWù{msFsLi 1 LRiNS¬sõ @Õ³Áª«sXµôðj¶ ¿Á[aSLRi¬s, µk¶¬sÍÜ[ »R½*LRigS ÒÁLñRiª«sV¹¸¶[Vù úF¡ÉÔÁ©ý«sV @µ³j¶NRP ®ªsW»yµR¶VÍÜ[ D©yõ¸R¶V¬s ¿ÁFyöLRiV.
@ÍØ®©s[ @µ³j¶NRP ÍÜ[x¤¦¦¦ gRiVßØÌÁV©«sõ g][µ³R¶Vª«sVÌÁÍÜ[¬s LRiNSÌÁ©«sV NRPW²y @Õ³Áª«sXµôðj¶ ¿Á[aSLRi¬s sª«sLjiLi¿yLRiV. F¡xtsQNS¥¦¦¦LRi bPORPQßá úFyÛÇÁNíRPV, bPORPQßá NSLRiùúNRPª«sW¬sNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s sª«sLSÌÁ©«sV bPORPQßá bPÕÁLRiLi B©±s¿yL`êi ²yNíRPL`i ZNP.zqs.dsV©y saRPµk¶NRPLjiLi¿yLRiV. ®ªsVVNRPäÇÜ©«sõ, g][µ³R¶Vª«sVÌÁ»][ @®©s[NRP LRiNSÌÁ A¥¦¦¦LRi xmsµyLóSÌÁ »R½¸R¶WLki¬s úxmsµ³y©«s bPORPQßص³j¶NSLji \ZNPÍØ£tsQ ª«sLRiø ®©s[LjiöLi¿yLRiV. G{qsFs£mns BLiÈÁlLi[õxtsQ©«sÍÞ xqsLixqósNRPV ¿ÁLiµj¶©«s ÑÁÍýØ xqsª«sV©«s*¸R¶VNRPLRiò s®ªs[N`P ¸R¶WµR¶ª±s bPORPQßá NSLRiùúNRPª«sW¬sõ @Õ³Á©«sLiµj¶xqsWò ª« s VV©« s VøLiµR ¶ V úgSd s Vßá úFyLi»yÍý Ü [ ¬sLR i *z ¤ ¦¦¦Li¿R Á ©« s V©« s õ bPOR P Qßá NSLRiùúNRPª«sWÌÁNRPV xmspLjiò xqsx¤¦¦¦NSLS¬sõ @Liµj¶ryò©«s¬s ¥¦¦¦dsV B¿yèLRiV.
aRP©«sgRiÌÁ FsgRiVª«sV»R½VÍýÜ[ ª«sXµôðj¶
Lriuyù NRPxqísª±sV= gRißØLiNSÌÁ ®ªs[VLRiNRPV 2015c16ÍÜ[¬s »]ÖÁ HµR¶V ®©sÌÁÌÁÍÜ[ LRiuyù ©«sVLiÀÁ ˳ØLRi»`½NRPV aRP©«sgRiÌÁ FsgRiVª«sV»R½VÌÁÍÜ[ 17 aS»R½Li ª«sXµôðj¶ ÇÁLjigjiLiµj¶. ª«sVL][\®ªsxmso ÉØLiÛÇÁ¬s¸R¶W NRPW²y xmsxmsöVµj¶©«sVxqsVÌÁ FsgRiVª«sV»R½VÌÁ©«sV ˳ØLRi»`½ÍÜ[ |msLi¿yÌÁ©«sVNRPVLiÉÜ[Liµj¶. ˳ØLRi»`½ÍÜ[ C
ª«sVµ³R¶ùNSÌÁLiÍÜ[ ®©sÌÁN]©«sõ NRPLRiVª«so xmsLjizqós»R½VÌÁ µR¶Xuíyù A}qísûÖÁ¸R¶W ©«sVLiÀÁ FsgRiVª«sV»R½VÌÁ¹¸¶[Vù aRP©«sgRiÌÁ µ³R¶LRiÌÁNRPV lLiNRPäÍÜ¿yèLiVV. A}qísûÖÁ¸R¶WÍÜ[ aRP©«sgRiÌÁ µ³R¶LRi ÈÁ©«sVõNRPV 900 ²yÌÁLýRiVNRPV \|ms®©s[ DLiµR¶¬s ©«sWù r¢»`½ ®ªsÍÞ= Fsg`iªyLiÛÉÁ[ÇÞ NRP®ªsVV²T¶£qs }msL]äLiÉÜ[Liµj¶. C µ³R¶LRi ˳ØLkigS®©s[ D©«sõxmsöÉÓÁNTP N]©«sVg][ÌÁVµyLRiVÌÁV ÛËÁ[LSÌÁ Íتy®µ¶[sÌÁV ¿Á[xqsVò©yõLRiV. C NSLRißáLigS aRP©«sgRiÌÁ D»R½ö»R½VòÌÁV »R½lgæi[ @ª«sNSaSÌÁV D©yõLiVV. ®ªsVV»yò¬sNTP ˳ØLRi»`½ÍÜ[ C G²yµj¶ aRP©«sgRiÌÁ D»R½ö¼½ò »R½gæRi©«sV©«sõÈíÁV Fsg`iªyLiÛÉÁ[ÇÞ }msL]äLiµj¶. úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[®©s[ ˳ØLRi»`½ aRP©«sgRiÌÁ D»R½ö¼½òÍÜ[ |msµôR¶ ®µ¶[aRPLigS DLi²R¶²R¶Li»][ FyÈÁV |msµôR¶ µj¶gRiVª«sV¼½µyLRiV ®µ¶[aRPLigS NRPW²y DLiµj¶. ˳ØLRi»`½ÍÜ[ NRPLRiVª«so»][ xmsLiÈÁ\|ms úxms¼½NRPWÌÁ úxms˳ت«sLi ¿RÁWxms²R¶Li ª«sÌýÁ aRP©«sgRiÌÁ xqsLRixmnsLS »R½gæRi©«sVLiµj¶.
2016 ÍÜ[ xqs\lLi©«s µ³R¶LRiÌÁ»][ \lLi»yLigS¬sNTP ELRiÈÁ C G²yµj¶ @µ³j¶NRP s¬s¹¸¶WgRiLi, ÊÁ¹¸¶W BLiµ³R¶©«sLi A¬sªyLRiù»R½, úxms¼½NRPWÌÁ ªy»yª«sLRißáLi»][ ª«sùª«sry¸R¶V D»R½ö»R½VòÌÁNRPV xqs\lLi©«s µ³R¶LRi ÌÁÕ³ÁLi¿Á[ @ª«sNSaSÌÁV©yõLiVV. gRi»R½ N]®©s[õÎýÏÁ§gS g][µ³R¶Vª«sVÌÁV, ª«sLiÈÁ©«sW®©sÌÁNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ xqs\lLi©«s µ³R¶LRi ÌÁÕ³ÁLi¿RÁNRP BÊÁ÷LiµR¶VÌÁV FsµR¶VL]äLiÈÁV©«sõ \lLi»R½VÌÁNRPV C G²yµj¶ ELRiÈÁ ÌÁÕ³ÁLi¿RÁ©«sVLiµj¶. ËýØN`P "zqs' úFyLi»yÌÁV, Algi[õ¸R¶V Azqs¸R¶W, ˳ØLRi»`½, A}qísûÖÁ¸R¶WÍÜ[ g][µ³R¶Vª«sVÌÁV, ©«sW®©sgjiLiÇÁÌÁ rygRiV D»R½ö»R½VòÌÁ\|ms @NSÌÁ ª«sL<SÌÁV, NRPLRiVª«so úxms˳تy¬sõ ¿RÁWzmsLiµj¶. g][µ³R¶Vª«sV µ³R¶LRiÍÜ[ 10 ©«sVLiÀÁ 20 aS»R½Li |msLRiVgRiVµR¶ÌÁ NRP¬szmsLi¿RÁ©«sVLiµR¶¬s ®ªsVÍÞËÜ[L`iõÍÜ[¬s FsFs©±sÇÁ²`¶ ËØùLiN`PNRPV ¿ÁLiµj¶©«s ª«sùª«sry¸R¶V aSxqsòQû®ªs[»R½ò FyÍÞ ®²¶®©s[ ¿ÁÊÁV»R½V©yõLRiV. úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[ D»R½ö¼½ò @ª«so»R½V©«sõ g][µ³R¶Vª«sVÍýÜ[ ˳ØLRi»`½ ªyÉØ xmsµj¶aS»y¬sNTP \|ms®©s[ DLiµj¶. ˳ØLRi»`½ÍÜ[ ª«sLRiVxqsgS lLiLi²][ ryLji NRPW²y g][µ³R¶Vª«sVÌÁ D»R½ö¼½ò »R½gæRi©«sV©«sõÈíÁV ¾»½ÌÁVr¡òLiµj¶. @LiVV¾»½[ g][µ³R¶Vª«sVÌÁ µ³R¶LRiÌÁV \|ms róyLiVVÍÜ[ ¬sÌÁNRP²R¶gS DLi²R¶ª«s¬s, FsLiµR¶VNRPLiÛÉÁ[ gRi»R½ ©yÌÁVlgi[ÎýÏÁ ©«sVLiÀÁ úxmsxmsLi¿RÁróyLiVVÍÜ[ g][µ³R¶Vª«sVÌÁ D»R½ö¼½ò gRißá¬ds¸R¶VLigS |msLjiLigjiLiµR¶¬s FsFs©±sÇÁ²`¶ |¤¦¦¦¿RÁèLjiLiÀÁLiµj¶. ®©s[xtsQ©«sÍÞ ÊÁÍÞä ¥¦¦¦ùLi²ýT¶Lig`i NSL][ölLi[xtsQ©±s (Fs©±sÕÁ|¤¦¦¦¿`Ázqs) Aµ³yLRi LigS ®µ¶[aRPLiÍÜ[ g][µ³R¶Vª«sVÌÁ s{qsòLñRiLi »R½gæji 261.2 ÌÁORPQÌÁ |¤¦¦¦NíSQLýRiNRPV xmsLjisV»R½Li NS©«sVLiµj¶. »R½µy*LS g][µ³R¶Vª«sVÌÁ D»R½ö¼½ò »R½gæji 763.4 ÌÁORPQÌÁ ÈÁ©«sVõÌÁNRPV ¿Á[LRi©«sVLiµj¶. 2006c07 »R½LS*»R½ @»R½ùLi»R½ »R½NRPV䪫s g][µ³R¶Vª«sVÌÁV D»R½ö¼½ò ÇÁLjigji©«s G²yµj¶gS ©«s®ªsWµR¶V ¿Á[xqsVNRPVLiµj¶. 12
www.krishijagran.com
14
16
www.krishijagran.com
www.krishijagran.com
17
18
www.krishijagran.com
r~ª«sW¬ds s»R½ò©yÌÁV \lLi»R½VÌÁNRPV »][²R¶VgS ¬sÖÁ¿Á[µj¶
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
B}qýsÛÉÁNSõÌÁÒÁNTP¿ÁLiµj¶©«s úxms¾»½[ùNRPÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i
@®©s[NRP GÎýÏÁ ÍÜ[\¾»½©«s ryLiZNP[¼½NRP xmsLjia][µ³R¶©«s @©«sLi»R½LRiLi BZ}qýNP©«sÛÉsÁNSõÌÁÒÁ ²yÍÜ[ ÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqsLiµj¶. ÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i @¬sõLRiNSÌÁ ª«sùª«sry¸R¶VxmsLiÈÁÌÁ µj¶gRiVÊÁ²T¶¬s |msLi¿RÁ²R¶LiÍÜ[úNTP¸R¶WbdPÌÁNRPLigSxms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. úxmsNRPX¼½ÍÜ[ ÌÁÕ³ÁLi¿Á[ NSL]÷¬sN`PxmsµyLóSQ\ÛÍÁ©«s @ÍÜ[®ªsLRi, r¡¸R¶V, @ÍØöé, @ÍØöégRiVßØÌÁV©«sõ ª«sVWÌÁNSÌÁ»][ ÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i ©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[aSLRiV. @®ªsVLjiNS ª«sùª«sry¸R¶V s˳ØgRiLi ¬slLôði[bPLiÀÁ©«s úxmsª«sWßØÌÁ ®ªs[VLRiNRPVBµj¶ »R½¸R¶WLRiV ¿Á[¸R¶VÊÁ²T¶Liµj¶. xmsLiÈÁÌÁ\|msÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i©«sV ª«sVW²R¶V ryLýRiV }qsöQû ¿Á[¸R¶WÖÁ= DLiÈÁVLiµR¶¬s B}qýsÛÉÁNSõÌÁÒÁNRPLi|ms¬ds BLi²T¶¸R¶W ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i Hs©±s zqs©>y ¾»½ÖÁFyLRiV. »]ÖÁ }qsöQû©«sV s»R½ò©yÌÁV ©yÛÉÁ[ xqsª«sV¸R¶VLiÍÜ[ INRP FsNRPLS¬sNTP 100 sVÖdýÁÖdÁÈÁLýRi ¿]xmsöV©«s ª«sVÉíÓÁ\|ms ¿RÁÍýØÖÁ. lLiLi²][ }qsöQû©«sV INRP FsNRPLSNTP¬s 150 sVÖdýÁÖdÁÈÁLýRi ¿]xmsöV©«s NSLi²R¶Li ©«sVLiÀÁ ª«sVW²R¶V ©yÌÁV ANRPVÌÁ ª«sLRiNRPV, ª«sVW²][ }qsöQû©«sV lLiLi²][ }qsöQû  ¿ Á[ z q s©« s ¾ » ½[ µ k ¶ ©« s VLiÀÁ ª« s VW²R ¶ V ªyLSÌÁ »R ½ LS*»R ½ ¿R Á Ìý Á ²R ¶ Li ÍØ˳ÏÁµy¸R¶VNRPª«sVª«so»R½VLiµj¶. ÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i»][ ®ªs[lLi[ LRiry¸R¶V©yÌÁ©«sV
NRPÌÁxmsNRPW²R¶µR¶¬s HsFs©±s zqs©>y xqsWÀÁLi¿yLRiV. NRPLi|ms¬ds ª«sµôR¶ ÉÓÁFsLi @úgjiNRPÌÁèL`i»][FyÈÁV ©yßáùQ\®ªsV©«s xmnsLigjixmýs£qs, ÍØLji*xmýs£qs, ÈÁLjiøxmýs£qs, ªy¸R¶VLkixmýs£qs ÌÁV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©yõLiVV.
˳ÏÁWxqsVsµ³R¶ }qsLiúµk¶¸R¶VFsLRiVª«soÌÁ©«sV úxms®ªs[aRP# |msÉíÓÁ©«sÉØÉØ
D©«sõF¡xtsQNRPgRiVßØÌÁV »R½LRigjiF¡ª«s²y¬sõ µR¶XztísQÍÜ[ xms|msÈíLiÈÁ˳ÁVNRÏÁWsVÍÜ[ PV¬s ÉØÉØ ZNPsVNRPÍÞ= ÖÁsVÛÉÁ²`¶ CaS©«sùLkiÑÁ¸R¶V©«sÍÞÍÜ[¬s \lLi»R½VÌÁ N][xqsLi ˳ÏÁWxqsVµ³R¶ }qsLiúµk¶¸R¶V, ˳ÏÁWÒÁª«s©±s zqsÉÔÁFsLRiVª«soÌÁ©«sV ª«sWlLiäÉÞÍÜ[ úxms®ªs[aRPxmsÉíÓÁLiµj¶. C sxtsQ¸R¶W¬sõNRPLi|ms¬ds úFyLi¼d½¸R¶V úx m s¼½¬sµ³ j ¶ saSÍÞ úx m sµ³ y ©± s ¾»½ÖÁ¸R ¶ VÛÇÁ[ a SLR i V. @ry=Li,
CaS©«sùLSuíyûÌÁÍÜ[ \lLi»R½V r¡µR¶LRiVÌÁV ¸R¶VWLji¸R¶W©«sV @µ³j¶NRPLigS s¬s¹¸¶WgjixqsVò©yõLRiV. µy¬sNSLRißáLigS \lLi»R½VÌÁ ÅÁLRiVè |msLRiVgRiV»][Liµj¶. ª«sVL][\®ªsxmso ˳ÏÁWsVÍÜ[ F¡xtsQNRPgRiVßØÌÁV »R½gæjiF¡»R½V©yõLiVV. }qsLiúµk¶¸R¶V FsLRiVª«soÌÁ s¬s¹¸¶WgRiLi @©«sLi»R½LRiLi \lLi»R½VÌÁ ÅÁLRiVè »R½gæRi²R¶Li»][ FyÈÁVF¡xtsQNRPgRiVßØÌÁ»][ xmsLiÈÁ˳ÏÁWª«sVVÌÁV ©yßáùLigSDLiÉØLiVV. NR P Li|ms¬d s úx m s¼½¬sµ³ j ¶ x m sLj i ª« s VÍÞry¥¦¦¦ ª« s WÉý Ø ²R ¶ V»R ½ W N]»R ½ ò ËÜgSLiVVúgSª«sVLi, N][úNSÇØL`i, ÊÁLRi}msÉØ »R½µj¶»R½LRi ÑÁÍýØÌÁÍÜ[¬s úgSª«sWÌÁ©«sVxmsLRiùÉÓÁLiÀÁ ®ªsVVNRPäÌÁNRPV @¬sõLRiNSÌÁF¡xtsQNRP sÌÁVª«sÌÁV @Liµj¶Li¿Á[ sxtsQ¸R¶VLiÍÜ[ \lLi»R½VÌÁNRPV bPORPQßáBxqsVò©yõª«sV©yõLRiV. xmsLiÈÁ¿Á[ÌÁNRPV F¡xtsQNRPgRiVßØÌÁV @Liµj¶Li¿Á[ Fs©±szmsZNP[ ÑÁLiN`P, xqsÌÁöéL`i }qsöQûÌÁVNRPLi|ms¬ds ª«sµôR¶ @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©yõ¸R¶V¬s }msL]ä©yõLRiV.
CaS©«sùLSuíyûÍýÜ[ ¸R¶VW{msFsÍÞ @úgRigSsV
sLi¿RÁ úxmsÆØù»R½ ÊÁx¤¦¦¦§ÎÏÁÇؼ½ NRPLi|ms¬ds ¸R¶VW{msFsÍÞúNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRiNRP ª«sVLiµR¶VÌÁV, úxmsxxmmsLiÈÁÌÁV, NRPWLRigS¸R¶VÌÁ s»R½ò©yÌÁ D»R½ö¼½ò, xqsLRixmnsLS ¿Á[xqsVòLiµj¶. NRPLi|ms¬ds µy*LS ZNP[ª«sÌÁLi @ry=LiÍÜ[®©s[ xqsVª«sWLRiV 40 N][ÈýÁ ªyùFyLRiLiÇÁLRiVgRiV»][LiµR¶¬s gRiVx¤¦¦¦¥¦¦¦ÉÓÁ @úgji ¥¦¦¦Lí j i FsN` P =F¡ NR P Li|ms¬d s DFyµ³ R ¶ ùQOR P V²R ¶ V x q sVÕÁ»` ½ ¿_µR ¶ Lj i ¾ » ½ÖÁ¸R ¶ V ¿ Á[ a SLR i V. CaS©«sùLSxtísQûLiÍÜ[ »R½ª«sV NRPLi|ms¬ds úxmsµ³y©«sLigS µR¶XztísQ¬s ZNP[Liúµk¶NRPLjiLiÀÁLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. FsLiµR¶VNRPLiÛÉÁ[CaS©«sùLiÍÜ[ @Õ³Áª«sXµôðj¶NTP xqsVª«sLñSª«sNSaRPLiDLiµR¶©yõLRiV. µ³y©«sùLi FyùZNPÉÞ 837, ®ªsVVNRPäÇÜ©«sõFyùZNPÉÞ 751 s»R½ò©yÌÁV \lLi»R½VÌÁNRPV BxtísQ\®ªsV©«s \|¤¦¦¦úÕdÁ²`¶gS NRPLi|ms¬ds úFyLi¼d½¸R¶V @µ³j¶NSLji LRiLiÇÁ©±s NRPVª«sWL`igRiVFyò ¾»½ÖÁFyLRiV. NRPWLRigS¸R¶VÌÁ s»R½ò©yÌÁ ªyùFyLRiLiÍÜ[ »R½ª«sV NRPLi|ms¬ds®µ¶[ |msµôR¶ ª«sWlLiäÉÞgS }msL]ä©yõLRiV. NRPLi|ms¬ds úxms˳ÏÁV»R½* xqsLixqósÌÁ»][FyÈÁV \|ms#û®ªs[ÈÁV LRiLigRiLiÍÜ[ NRPW²y ª«sVLiÀÁ ®©sÉÞª«sL`iä»][ ªyùFyLS¬sõ ¬sLRi*z¤¦¦¦r¡òLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. 20
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
N]»R½ò D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV AsxtsQäLjiLiÀÁ©«s ˳ØLRi»`½ B®©s=NíTPQ\|qs²`¶ ¶©«s Fs xLRqisLixVª«qsósoÌÁV,˳ØLRiLR»`i½ry¸RB®©s=Ní¶V©yÌÁxTPQ\|qs²`m¶sLjÖÁsVÛiúaRPª«sÉVÌÁLRÁ²`¶ iBÉÔLigRÁiª«LiÍÜ[sÌÁ N][}msL]Liµj ÍÞNRP»R½ÍÜ[¬s \|ms#ûLiVV²`¶ x¤¦Ü[ÈÁÍÞÍÜ[ NRPLi|ms¬ds ²U¶ÌÁLýRiV, ²T¶zqísûÊÁWùÈÁLýRi»][ xqsµR¶xqsV= ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ »R½©«sNRPLiÈÁW úxms¾»½[ùNRPgRiVLjiòLixmso©«sV ¿yÈÁVNRPVLiµj¶. ˳ØLRi»`½ B®©s=NíTPQ\|qs²`¶ NRPLi|ms¬ds @µ³R¶ùQORPV²R¶V µ³R¶lLi[øa`PgRiVFyò, ¬sLRiøÍÞ NRPVª«sWL`igRiVFyò, ²yNíRPL`i xqsLiµk¶£msFyÍÞ, FsLidsFs£qsFsÍÞdsúxmsryµ`¶ÌÁV ÇÜ[ù¼½ úxmsÇÁ*ÌÁ©«s ¿Á[zqsxqsµR¶xqsV=©«sV úFyLRiLiÕ³ÁLi¿yLRiV. C NSLRiùúNRPª«sVLiÍÜ[xqsVª«sWLRiV 60 ª«sVLiµj¶NTP \|msgS ²T ¶ z q í s ûÊÁWùÈÁLý R i V FyÍæ Ü ©yõLR i V. @©« s Li»R ½ LR i Li ²yNí R P L` i xqsLiµk¶£msFyÍÞxmsbP誫sVÛËÁLigSÍÞÍÜ[¬s ªy»yª«sLRißáLi, @NRPä²T¶
úxmsµ³y©«s xmsLiÈÁÌÁ µj¶gRiVÊÁ²R¶VÌÁ gRiVLjiLiÀÁ ¾»½ÖÁ¸R¶V¿Á[aSLRiV. FsLRiVª«soÌÁV, LRiry¸R¶V©yÌÁxmsLjiúaRPª«sVNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s sª«sLSÌÁV, sZaP[uyÌÁ\|msFsdsV*Fs£qsFsÖdÁ* úxmsryµ`¶ ²U¶ÌÁLýRiNRPV @ª«sgSx¤¦¦¦©«s NRPÖÁöLi¿yLRiV. NRPLi|ms¬ds @µ³R¶ùQORPV²R¶V µ³R¶lLi[øa`PgRiVFyòNRPLi|ms¬dsNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s xqsª«sVúgRixqsª«sW¿yLRiLi\|ms ²U¶ÌÁLýRiNRPV @ª«sgSx¤¦¦¦©«s NR P ÖÁöx q sWò LS©« s V©« s õ L][ Ç ÁÙÍý Ü [ @ª« s x q sLSÌÁV, x q sªyÎý Ï Á ©« s V
saRPµk¶NRPLjiLi¿yLRiV. »R½ª«sV NRPLi|ms¬dsFsÎýÏÁ®ªs[ÎÏÁÍØ \lLi»R½VÌÁ }qsª«sNRPV xmso©«sLRiLiNTP»R½\®ªsVxms¬s¿Á[xqsVòLiµR¶©yõLRiV. @©«sLi»R½LRiLi ¬sLRiøÍÞ NR P Vª« s WL` i aR P LR i ø ª« s WÉý Ø ²R ¶ V»R ½ W úx m sµ³ y ©« s LigS µ³ y ©« s ùLi, NRPWLRigS¸R¶VÌÁV , B»R½LRi xmsLiÈÁÌÁÍÜ[ NUPÈÁNSÌÁª«sÌýÁÇÁLjilgi[ ©«suíyÌÁ©«sV µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s »R½ª«sV D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV Asx t sQäLj i LiÀÁ©« s Èí Á V ¿ ÁFyöLR i V. úµyOR P Q, r~LR i NS¸R ¶ VÍÜ[ x m soLR i VgR i Vx m sÈí Á ²R ¶ Li ©« s VLiÀÁ LR i OT P QLi¿R Á ²y¬sNT P NR P x q í s ª± s V©« s V úxms¹¸¶WgjiLi¿yÌÁ¬sFs©±s.ZNP.aRPLRiø ¾»½ÖÁFyLRiV. sVLRixms, ®ªs[LRiVaRP©«sgRi, µ³y©«sùLiÍÜ[ xmsoLRiVgRiVxmsÈíÁNRPVLi²y @zqs£qís©«sV úxms¹¸¶WgjiLi¿yÌÁ¬s, NRPWLRigS¸R¶VÌÁÍÜ[ xmsoLRiVgRiVxmsÈíÁNRPVLi²y x¤¦¦¦¨ÈÁL`i ª«sVLiµR¶V©«sV úx m s¹ ¸ ¶Wgj i Li¿yÌÁ¬sx q sWÀÁLi¿yLR i V. ÕÁÌï Á L` i , ® ª sx q í s L` i ,NýUP©±sgSL`ïiÌÁVNRPÌÁVxmso ®ªsVVNRPäÌÁ ©yaRPNSLjigSxms¬s¿Á[ryòLiVV. NRPWLRigS¸R¶VÌÁNRPV ÀdÁ²R¶ ©«sVLiÀÁ sª«sVVNTPò NRPÖÁöLi¿RÁ²y¬sNTP úNUPÇÞ ª«sVLiµR¶Vxms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. ²yNíRPL`i xqsLiµk¶£ms ª«sWÉýزR¶V»R½W xmsbP誫sVÛËÁLigSÍÞÍÜ[¬s ª«sVVÅÁùxmsLiÈÁÌÁVgSÕÁ¸R¶VùLi, ©yLRi, g][µ³R¶Vª«sVÌÁV , NRPWLRigS¸R¶VÌÁVD©yõ¸R¶V©yõLRiV. C xmsLiÈÁÌÁ©«sV ÀdÁ²R¶ÌÁËØLji ©«sVLiÀÁ NSFy²R¶ÉجsNTP ¬sLRiLi»R½LRiLi ª«sVLiÀÁ D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqs \lLi»yLigS¬sNTP @LiNTP»R½sVxqsVò©yõª«sV©yõLRiV.
Email: circulation@krishijagran.com, info@krishijagran.com, Web: www.krishijagran.com 22
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
"lLiLi²R¶V @²R¶VgRiVÌÁV ª«sVVLiµR¶VNRPV' »R½¸R¶WLki xqsLixqós ÇØ©±s ²U¶lLi úxmsxª«qssLixVVÅÁqós ª«ª«ssùª«V¥¦¦¦LSxsry¸Rtís¶QVûÍÜ[¸R¶¬VLiú»yÌÁ s xmsoâßá[ÍÜ[ BÉÔÁª«sÌÁ ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ©«s
Çؼd½¸R¶V ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶VLiú»yÌÁúxmsµR¶LRi+©«sÍÜ[ »R½ª«sV D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV úxmsµR¶Lji+LiÀÁLiµj¶. ®µ¶[aRPLiÍÜ[®©s[ @¼½ |msµôR¶ ª«sùª«sry¸R¶V ®ªs[VÎØÍÜ[ ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqósGLSöÈÁV ¿Á[zqs©«s úxms¾»½[ùNRPríyÍÞ©«sV \lLi»R½VÌÁV ˳ØLki xqsLiÅÁùÍÜ[ xqsLiµR¶Lji+Li¿yLRiV. ÇØ©±s ²U¶lLi xqsLixqós »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqs©«s xqsLjiN]»R½ò D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV \lLi»R½VÌÁ N][xqsLiúxmsµR¶LRi+©«sÍÜ[ |msÉíÓÁLiµj¶. C xqsLiµR¶LRi÷éLigS ÇØ©±s ²U¶lLi xqsLixqós ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i xqs¼d½£tsQ ©y²T¶gRiL`i ª«sWÉýزR¶V»R½W ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós ¬s»R½ùLi \lLi»R½VÌÁ N][xqs®ªs[V @LiNTP»R½Ë³Øª«sLi»][ xms¬s¿Á[xqsVòLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. D©«sõ»R½ ²T¶\ÛÇÁ©ý«sV, @»yùµ³R¶V¬sNRP ryLiZNP[¼½NRP xmsLjiÇìØ©y¬sõ s¬s¹¸¶WgjiLiÀÁ ª« s ùª« s ry¸R ¶ V ¸R ¶ VLiú»yÌÁ©« s V »R ½ ¸R ¶ WLR i V  ¿ Á[ ¸ R ¶ V²y¬sNT P úxms¸R¶V¼½õxqsVò©yõª«sV¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. ®µ¶[aRP ª«sùª«sry¸R¶VLRiLigRiLi Aµ³R¶V¬dsNRPLRißáNRPV ©yLiµj¶ xmsÖÁZNP[ÍØ D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV NRPLi|ms¬ds »R½¸R¶WLRiV ¿Á[r¡òLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. »R½ª«sV NRPLi|ms¬dsxmsLjia][µ³R¶©«s s˳ØgRiLi ryLiZNP[¼½NRP xmsLRiLigSNýRP¿`Á, xmsª«sL`iLjiª«sL`i= ª«sVLji¸R¶VVxmsLjiúaRPª«sVNRPV INRP úxmsª«sWßÓáNS¬sõ »R½¸R¶WLRiV ¿Á[xqsVòLiµR¶©yõLRiV. »]ÌÁV»R½ ˳ØLRi»R½ ®µ¶[aRP ª«sWlLiäÉÞÍÜ[®©s[ ÇØ©±s²U¶lLi NRPLi|ms¬ds D»R½ö»R½VòÌÁ }qsª«sÌÁ©«sV úFyLRiLiÕ³ÁLi¿RÁ²y¬sNTP úFyµ³y©«sùsVxqsVò©yõª«sV©yõLRiV. gRi²T¶ÀÁ©«s 15 GÎýÏÁÍÜ[ ˳ØLRi»`½ÍÜ[ »]ÖÁryLjigSxmsª«sL`i {qísLjiLig`i, ®ªsÉÞúÛËÁ[N`P, F~²T¶ FsLiVVL`iNýUP©«sL`i, ©yÌÁVgRiV ¿RÁúNSÌÁ \®²¶Qûª±s©«sV @Liµj¶LiÀÁ©«s xmnsV©«s»R½ INRPä ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqósZNP[ µR¶NTPäLiµR¶¬s }msL]ä©yõLRiV. ÇØ©±s ²U¶lLi xqsLixqósALójiNRPaSxqsòQûÀdÁ£mnsÛÇÁ[ÕdÁ |ms©±s ª«sWÉýزR¶V»R½W NRPLi|ms¬ds Dµ][ùgRiVÌÁV úxms¼½ L][ÇÁÙ ÛÉÁNSõÌÁÒÁ¬s ª«sVLjiLi»R½ ®ªsVLRiVgRiV ¿Á[¸R¶V²y¬sNTP NRPXztsQ ¿Á[xqsVò©yõLRi¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. ˳ØLRi»R½ ®µ¶[aRP s¬s¹¸¶WgRiµyLRiVÌÁ @ª«sxqsLSÌÁV, ANSLiORPQÌÁNRPV
@©«sVgRiVßáLigS D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV ²T¶\ÛÇÁ©±s ¿Á[¸R¶V²R¶Li ÇÁLRiVgRiV»][LiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. "lLiLi²R¶V @²R¶VgRiVÌÁV ª«sVVLiµR¶VNRPV' @LiaS¬sõ µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqósNýRP¿`Á N][xqsLi 3®ªs[ÌÁ gRiLiÈÁÌÁNýRP¿`Á ªyLRiLiÉÔÁ¬sBr¡òLiµR¶©yõLRiV. @µj¶*¼d½¸R¶V\®ªsV©«s NýRP¿`Á©«sV @Liµj¶LiÀÁ ®µ¶[aRPLiÍÜ[¬s ®ªsWÉØLRiV ªyx¤¦¦¦©«s LRiLigRiLiÍÜ[ úxmsª«sVVÅÁNRPLi|ms¬dsgS ÇØ©±s²U¶lLi ¬sÖÁÀÁLiµR¶©yõLRiV. úÉØNíRPLRiV ©«s²T¶}msªyLji r¢ÌÁ˳ÏÁùLi N][ x q sLix m sª« s L` i Lj i ª« s L` i =©« s VGLSöÈÁV  ¿ Á[ a Sª« s V¬s ¾ » ½ÖÁFyLR i V. xmsª«sL`iLjiª«sLRi=L`i N][xqsLiúÉØNíRPL`i ©«s²T¶}msªyLRiVFsÍØLiÉÓÁzqs*¿`Á©«sV s¬s¹¸¶WgjiLi¿RÁNRPVLi²y®©s[ NýRP¿`Á©«sV ©¯NRPä²R¶Li µy*LS ®ªs©«sNTPäLjiª«sLRiV= @ª«so»R½LiµR¶¬s sª«sLjiLi¿yLRiV. ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós @¼½ »R½*LRiÍÜ[®©s[ ÛÇÁ[²U¶cÖÁLiN`P AsxtsQäLjiLi¿RÁ©«sVLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. ÛÇÁ[²U¶ cÖÁLiN`P µy*LS ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s ª«sVVÅÁùQ\®ªsV©«s xqsª«sW¿yLS¬sõ F~LiµR ¶ ²y¬sNT P ®ªsVV\ Û ËÁÌÁV Fn ¡ ©« s VryLiZNP[ ¼ ½NR P »R ½ ©« s V s¬s¹¸¶WgjiLiÀÁÛÉÁÖdÁ\®ªsVÉÓÁN`P= }qsª«sÌÁ©«sV úFyLRiLiÕ³ÁLi¿RÁ©«sV©yõª«sV¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. ÇØ©± s ²U ¶ lLi x q sLix q ó s x q sVª« s WLR i V 60 GÎý Ï Á NT P LiµR ¶ ÛÉÁ[ ª«sùª«sry¸R¶VDxmsNRPLRißØÌÁ @ª«sVøNSÌÁ»][ ˳ØLRi»R½ ®µ¶[aRP ª«sWlLiäÉýÜ[NTP @²R¶VgRiV|msÉíÓÁLiµj¶. 1997ÍÜ[ ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós ˳ØLRi»R½®µ¶[aRPLi»][ NRPÖÁzqs »R ½ ©« s ÇØLiVVLiÉÞ ® ª sLi¿R Á L` i »][ 2005ÍÜ[ x m spLj i ò r ó y LiVVÍÜ[ xms¬s¿Á[¸R¶V²y¬sõ ALRiLiÕ³ÁLiÀÁ, xmsoâßá[ÍÜ[ D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV, ÛÉÁNTPõNRPÍÞ ¸R¶VW¬sÉÞ©«sVGLSöÈÁV ¿Á[xqsVNRPVLiµj¶. NRPLi|ms¬ds ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i ª«sVVNRPVÍÞ ªy}tsQõ¸R¶V ª«sWÉýزR¶V»R½W ˳ØLRi»`½ÍÜ[ ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós xqsª«sWµ³y©«s úxmsµ³y»R½gS ª«sVVLiµR¶VNRPV ®ªsÎÏÁ§»][LiµR¶©yõLRiV. ÇØ©±s²U¶lLi @Li²` ¶ NR P Li|ms¬d s D©« s õ»R ½ \ ® ª sV©« s D»R ½ ö»R ½ Vò Ì ÁV , }qsª« s ÌÁ©« s V @Liµj¶Li¿RÁ²R¶LiÍÜ[ ª«sVVLiµR¶VLiµR¶©yõLRiV. »R½ª«sV NRPLi|ms¬ds D»R½ö»R½VòÌÁ»][ s¬s¹ ¸ ¶WgR i µyLR i VÌÁNR P V ª« s VLiÀÁx m n s ÖÁ»yÌÁV @Liµj ¶ Li¿R Á ²y¬sNT P úxms¸R¶V¼½õxqsVòLiµR¶¬s }msL]ä©yõLRiV. 1837 »R½LS*»R½ ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós D»R½òª«sV\®ªsV©«s ©yßáù»R½, N]»R½ò D»R½ö»R½VòÌÁ N][xqsLi NRPÈíÁVÊÁ²T¶ D©«sõÈíÁV ¬sLRiWzmsLi¿RÁVNRPVLiµj¶. @µ³j¶NRP xqsª«sW¿yLRiLi N][xqsLi ÇØ©±s²U¶lLi xqsLixqós ®ªsËÞ\|qsÉÞwww.johndeere.com ©«sVxqsLiµR¶Lji+Li¿RÁª«s¿RÁVè.
FsLiAL`iFs£mns N]»R½ò aRPNTPòzqsLki£qs
\ÛÉÁLýRi µ³R¶LRi \lLi»R½VÌÁNRPV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ DLiÈÁVLiµR¶¬s, BLiµ³R¶©y¬sõNRPW²y Aµy ¿Á[¸R¶V²R¶LiÍÜ[ xqs¥¦¦¦¸R¶Vxms²R¶V»R½VLiµR¶©yõLRiV. NR P Li|ms¬d s úx m s¼½¬sµ³ j ¶ Lj i ¾ » ½[ £ t sQ ¼½ªyLj i ª« s WÉý Ø ²R ¶ V»R ½ W \ l Li»R ½ V ®ªs[ V ÎØÌÁÍÜ[ xmsoâßáÍÜ[ ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ©«s \lLi»R½V ®ªs[VÎØÍÜ[ úxmsª«sVVÅÁ \ÛÉÁLýRiNRPLi|ms¬dsFsLiAL`iFs£mns N]»R½ò aRPNTPòzqsLki£qs©«sVAsxtsQäLjiLiÀÁLiµj¶. N]»R½ò \ÛÉÁLýRiVaRPNTPò \ÛÍÁ£mns, aRPNTPòxqsWxmsL`i, aRPNTPò \ÛÍÁ£mnsxmýs£qs ÌÁ©«sV ª«sWlLiäÉÞÍÜ[NTP s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[zqsLiµj¶. ÊÁVµR¶LRi ª«sVÉíÓÁÍÜ[ \ÛÉÁLýRi©«sV µj¶gRiÊÁ²R¶¬ds¸R¶VNRPVLi²y NSFy²R¶²R¶Li C \ÛÉÁLýRi úxms¾»½[ùNRP»R½. aRPNTPòzqsLki£qs 24
ª«sVLiÀÁxqsöLiµR¶©«s NRP¬szmsLiÀÁLiµR¶©yõLRiV. B»R½LRi LSuíyûÌÁ ©«sVLiÀÁ ®ªs[VÎØNRPV ª«sÀÁè©«s \lLi»R½VÌÁV NRPLi|ms¬dsríyÍÞ©«sVxqsLiµR¶Lji+LiÀÁFsLiAL`iF s£mnsaRPNTPòzqsLki£qs \ÛÉÁLýRiNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ©«s úxms¾»½[ùNRP»R½ÌÁV, sª«sLSÌÁ©«sV ¾»½ÌÁVxqsVN][ª«s²R¶Li ª«sW sÇÁ¸R¶W¬sNTP @µôR¶Lixms²R¶V»][LiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV.\lLi»R½VÌÁ @©«sVª«sW©yÌÁ©«sV ¬sª«sX¼½ò ¿Á[¸R¶V²R¶Li ª«sW ®µ³¶[ù¸R¶VLi @©yõLRiV. @µ³j¶NRP aS»R½Li \lLi»R½VÌÁNRPV ®ªs[VÌÁV ¿Á[zqs ªyLRiV ÍØ˳ÏÁLi F~LiµyÌÁ®©s[µj¶ NRPLi|ms¬dsALiNSLiORPQ @¬s }msL]ä©yõLRiV.
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
PA I R AGROKING
R
(An ISO 9001 : 2008 COMPANY)
lLi»R½VÌÁV ®ªsVVµR¶ÈÁFsLi¿RÁVNRPV®©s[ ¸R¶VLiú»R½Li L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i
msxmsLi¿RÁLiÍÜ[ }msLiVVL`iAúg][NTPLig`i ª«s \ùª«|ms#sry¸Rû®ªs[ɶÞVDxÖÁsVÛmsNRPLRiÉßØÌÁúx Á²` ¶ 1957 ©« s VLiÀÁ úx m s¼½uí y »R ½ øNR P NRPLi|ms¬dsgSDLiµj¶. }msLiVVL`iAúg][NTPLig`i \|ms#û®ªs[ÈÁV ÖÁsVÛÉÁ²`¶ ª«sWlLiäÉÓÁLig`i ®ªs[V®©s[ÇÁL`i dslLi[LiúµR¶ ALRiù "NRPXztsQÇØgRiLRißãÞ'»][ ª«sWÉýزR¶V»R½W ª«sùª«sry¸R¶VLRiLigRiLiÍÜ[ ˳ØLki róyLiVVÍÜ[ D»R½ö¼½ò ryª« s VLó R i QùLi»][ »R ½ ¸R ¶ WLR i V ¿Á[ } qs ª« s ùª« s ry¸R ¶ V ¸R¶VLiú»yÌÁ©«sVxqsLRixqs\®ªsV©«s µ³R¶LRiÌÁNRPV @Liµj¶Li¿Á[ sxtsQ¸R¶VLiÍÜ[ úxmsª«sVVÅÁNRPLi|ms¬dsÍýÜ[ »R½ª«sV NRPLi|ms¬dsINRPÉÓÁgSDLiµR¶©yõLRiV. ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶WLiú¼d½NRPLRißá©«sV @zqsò»R½*QùLiÍÜ[NTP ¾»½Â¿Á[èLiµR¶VNRPV »R½NRPV䪫s µ³R¶LRiÌÁNRPV, FsNRPV䪫s D»R½ö¼½ò ryª«sVLóSQù¬sõ |msLi¿Á[ ¸R¶VLiú»yÌÁ©«sV \lLi»R½VÌÁNRPV @Liµj¶xqsVò©yõª«sV©yõLRiV. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i \lLi»R½VÌÁ ª«sV©«sõÌÁ©«sVF~LiµR¶©«sVLiµR¶©yõLRiV. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i |¤¦¦¦ds²R¶WùÉÔÁ zqsLigjiÍÞ {qsö²`¶ ª«sVLji¸R¶VV |¤¦¦¦ds ²R¶WùÉÔÁ ª«sVÖdíÁ {qsö²`¶ lgi[L`i ËØN`P= xqs¥¦¦¦¸R¶VLi»][ úÉØNíRPL`i {qsö²`¶NRPV @©«sVgRiVßáLigSLRiWÈÁL`i {qsö²`¶©«sV »R½gæjiLi¿RÁ²R¶Li, |msLi¿RÁ²R¶Li ¿Á[¸R¶Vª«s¿RÁVè. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i ²T¶\ÛÇÁ©«sV ª«sVLji¸R¶VVryLiZNP[¼½NRP xmsLjiÇìØ©«sLiúÉØNíRPLRiV Jª«sLRiVÍÜ[²R¶V ©«sVLiÀÁ NSFy²R¶V»R½VLiµj¶. µk¶¬sÍÜ[ {msÉÔÁª¯[ uyxmnísQo ÍÜ[¬s }qs{mnísÛËÁÍÞíxqsµR¶VFy¸R¶W¬sõ NRPW²y NRPÖÁöLi¿RÁ²R¶Li ÇÁLjigjiLiµj¶. Bµj¶ xms¬s¼d½LRiVÍÜ[ ©yßáù»R½©«sV |msLi¿RÁV»R½VLiµj¶. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁLý][ D©«sõ»R½\®ªsV©«s ©yßáù»R½»][ NRPW²T¶©«s ËÜ[lLi©±s {qísÍÞÛËýÁ[²`¶ÌÁV GLSöÈÁV ¿Á[¸R¶V²R¶Li ÇÁLjigjiLiµj¶. µk¶¬s µy*LS FsNRP䪫sgS µR¶V©«sõ²y¬sNTP @ª«sNSaRPLiDLiÈÁVLiµj¶. xmsLiÈÁ ˳ÏÁWª«sVVÌÁ @ª«sxqsLS¬sõÊÁÉíÓÁFsÍÞ, ÛÇÁ, zqsLRiNSÌÁÛËýÁ[²ýR¶V NRPW²y NRPLi|ms¬ds ª«sµôR¶ @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©yõLiVV. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i ª«sÌýÁ ÍØ˳ØÌÁV:c 1. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i »R½²T¶, F~²T¶ ˳ÏÁWª«sVVÌÁÍÜ[ µR¶V©«sõ²y¬sNTP
¿yÍØ ª«sVLiÀÁgSxms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. 2. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i µ³y©«sùLi, g][µ³R¶Vª«sVÌÁV, ®ªsVVNRPäÇÜ©«sõ, ¿ÁLRiVNRPV , NRPWLRigS¸R¶VÌÁV s»R½ò©yÌÁV s»R½ò²y¬sNTP @©«sVª«sogSxmsLiÈÁ ˳ÏÁWª«sVVÌÁ©«sV zqsµôðR¶Li ¿Á[xqsVòLiµj¶. 3. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i B»R½LRi ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶VLiú»yÌÁ»][ F¡ÖÁ}qsòxmsLiÈÁÌÁV ®ªs[¸R¶V²y¬sNTP ˳ÏÁWª«sVVÌÁ©«sV INRPäryLjiZNP[ zqsµôðR¶Li ¿Á[xqsVòLiµj¶. 4. NRPÌÁVxmso®ªsVVNRPäÌÁ©«sV L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i ª«sVÉíÓÁÍÜ[ NRPÖÁzms®ªs[xqsVòLiµj¶. @µj¶ FsLRiVª«sogSxms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. 5. L][ÈÁLkiÉÓÁÌýÁL`i ª«sÌýÁ BLiµ³R¶©«sLi, xqsª«sV¸R¶VLi lLiLi²R¶V Aµy @ª«so»yLiVV.
lLi»R½VÌÁV BxtísQxms®²¶[ "@ÒÁ»`½ {qs²`¶=' µ³R¶©«s @©«sLi»R½LRiLi @ÒÁ»`½ {qs²`¶= \lLi»R½VÌÁ N][xqsLi »R½ª«sV xmsD»Rµj¶}¤¦¦¦®½ö»R©s[½ÎVòýÏÁÌxqÁ©«sVµksV¶LçRiª«xmssLjWlia][LiäÉÞÍÜ[ NTP s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[zqsLiµj¶. µk¶¬sÍÜ[NRPWLRigS¸R¶VÌÁV,
xmsxmsöVµj¶©«sVxqsVÌÁV, µ³y©«sùLi, ©«sW®©sgjiLiÇÁÌÁ s»R½ò©yÌÁV úxmsµ³y©«sLigS D©yõLiVV. NRPWLRigS¸R¶VÌÁúZaP[ßÓáÍÜ[ NRPLi|ms¬ds s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[zqs©«s D»R½ö»R½VòÌÁNRPV \lLi»R½VÍýÜ[ sZaP[xtsQxqsöLiµR¶©«s NRP¬szmsLiÀÁLiµj¶. NRPWLRigS¸R¶VÍýÜ[ ÛËÁLi²R¶ NRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ ©yÌÁVgRiVLRiNSÌÁ \|¤¦¦¦úÕdÁ²`¶ s»R½ò©yÌÁV D©yõLiVV. ÈÁ®ªsWÉØ, sVLRixms, ª«sLiNS¸R¶V, A©«sxmsNS¸R¶V, ÕdÁLRiNS¸R¶V, NSNRPLRi s»R½ò©yÌÁV \lLi»R½VÌÁ AµR¶LRißáF~LiµyLiVV. \lLi»R½VÌÁ |msÈíÁVÊÁ²T¶NTP @µ³R¶©«sLigS ÍØ˳ÏÁLi @Li®µ¶[ÍØ ¿_NRPµ³R¶LRiÌÁNRPV s»R½ò©yÌÁ©«sV xqsLRixmnsLS ¿Á[xqsVò©yõª«sV¬s @ÒÁ»`½ {qs²`¶= xmsLizmsßÔá @µ³j¶NSLji ¾»½ÖÁFyLRiV. \|¤¦¦¦úÕdÁ²`¶ xms¼½ò s»R½ò©yÌÁ©«sV \lLi»R½VÌÁ N][xqsLi ª«sWlLiäÉýÜ[ s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[aSª«sV©yõLRiV. @ÒÁ»`½ NSÈÁ©±s 901 ÕÁÉÓÁ s»R½ò©yÌÁV \lLi»R½VÌÁNRPV ¿yÍØ ÍØ˳ÏÁNSLjigS D©yõLiVV. NRPLi|ms¬ds ª«sµôR¶ xms¼½òNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ HµR¶VLRiNSÌÁ s»R½ò©yÌÁV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[D©yõLiVV. ©«sW®©s gjiLiÇÁÌÁNRPV xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ xqsWLRiùª«sVVÐÁ, r¡¸R¶VÕdÁ©±s, AªyÌÁ s»R½ò©yÌÁV \lLi»R½VÌÁNRPV @µ³j¶N][»R½ö»R½VòÌÁV BÀÁè ÍØ˳ØÌÁV ¾»½ÀÁè|ms²R¶V»R½V©yõLiVV. @ÒÁ»`½ {qs²`¶=NRPV \lLi»R½VÛÍÁ[úFy¿RÁVLRiùLiNRPÖÁöLi¿yLRi¬sNRPLi|ms¬dsxmsLizmsßÔáµyLRiV ¾»½ÖÁFyLRiV. xqsVµk¶LçRixmsLjia][µ³R¶©«s, s»R½ò©yÌÁ úxms¹¸¶WgS»R½øNRP xmsLkiORPQÌÁ @©«sLi»R½LRiLi \lLi»R½VÌÁNRPV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[NTP ¾»½xqsVò©yõª«sV©yõLRiV. ª«sWNRPLi|ms¬ds s»R½ò©yÌÁ\|ms \lLi»R½VÍýÜ[ saS*xqsLi |msLRigRi²y¬sNTP B®µ¶[ NSLRißáLi @©yõLRiV. 26
`Ç
ø= =~
`Ç@° H #°#°
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
FyLjiúaSsVNRP ©«sª«sNRPÌÁö©«sNRPVNRPXztsQ ¿Á[zqs©«s @©«s©«sù {qs²`¶=NRPV xmsoLRiryäLRiLi LiÈÁ F~ÍØÌÁV xqsxqsùaSùª«sVÌÁLigS xms DLi²yÌÁ¬s úxms¼½ \lLi»R½V NRPÌÁNRPLiÉزR¶V. A NRPÌÁ ryNSLRiLiNSªyÌÁLiÛÉÁ[rygRiV ˳ÏÁWsV, ¬dsLRiV, s»R½ò©yÌÁ @xqsª«sLRiLiDLiÈÁVLiµj¶. rygR i V˳ Ï Á WsV, ¬d s LR i Vúx m sNR P X¼½LR i Wx m sLiÍÜ[ ÌÁ˳ÏÁùª«sVª«so»yLiVV. ©yßáùQ\®ªsV©«s s»R½ò©yÌÁ©«sV @©«s©«sù {qs²`¶= xqsª«sVNRPWLRiVxqsVòLiµj¶. C NSLRißáLigS B©¯[õ®ªs[xtsQ©±s, FsLiÈÁL`i|ms©«sWùL`iztsQ£msxqsµR¶xqsV=ÍÜ[ @©«s©«sù {qs²`¶= \|ms#û®ªs[ÈÁV ÖÁsVÛÍÁ²`¶ NRPV D»R½òª«sV ríyLíRi£msNRPLi|ms¬dsgSúxmsNRPÉÓÁxqsWòxmsoLRiryäLS¬sõ @LiµR¶Â¿Á[aSLRiV. úxmsµ³y¬s ©«slLi[LiúµR¶ ®ªsWµk¶ "ª«sV©±sNUP ËØ»` ½ 'ÍÜ[ rí y L` í i @£ m s, rí y Li²` ¶ @£ m s @LiaS¬sõúxmsryòsxqsWò ®ªs[VN`P B©±s BLi²T¶¸R¶W ,®ªs[V²`¶ B©±s BLi²T¶¸R¶W ÌÁOSQQùÌÁ©«sVDµçyÉÓÁLi¿yLRiV. @LiµR¶VÍÜ[INRPÉÓÁgSríyLíRi£msNRPLi|ms¬ds @©«s©«sù {qs²`¶= NRPW²y DLiµj¶. @©«s©«sù {qs²`¶= ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i ²yNíRPL`i FsÍÞZNP[ FyLi®²¶[ , NSLRiù¬sLRi*x¤¦¦¦ßá @µ³ j ¶ NSLj i x q sÖd Á ÍÞ NR P Vª« s WL` i $ªyx q sò ª ± s x m soLR i ryäLS¬sõ { q s*NR P Lj i Li¿yLR i V. C xqsLiµR¶LRi÷éLigS ªyLRiV ª«sWÉýزR¶V»R½W NRPLi|ms¬ds
©yßáùQ\ ® ªsV©« s s»R ½ ò © yÌÁV @Liµj ¶ xqsVò L iµR ¶ ©« s ²y¬sNT P xmsoLRiryäLRi®ªs[V ryORPQQùª«sV©yõLRiV. @LiµR¶LRiWAµR¶LjiLi¿Á[NRPLi|ms¬dsgS ¬sÌÁªyÌÁ®©s[µj¶ ª«sWNRPÌÁgSDLiµR¶¬s, @©«s©«sù {qs²`¶= s»R½ò©yÌÁ©«sV \lLi»R½VÌÁV AµR¶LjixqsVò©«sõ ¼d½LRiV ¿RÁW}qsò ª«sW NR P ÌÁ ¬sÇÁ\ ® ªsVLiµR ¶ ©yõLR i V. NR P Li|ms¬d s NT P gR i »R ½ G²yµj ¶ 2015ÍÜ[HFsAL`iH ©«sWù²³T¶ÖdýÁ, ÒÁÕdÁ xmsLi»`½ ª«sùª«sry¸R¶V saRP*sµyùÌÁ¸R¶VLi, xmsLi»`½©«sgRiL`i FsHFsLiG ²³T¶ÖdýÁ xqsLixqósÌÁ ©«sVLiÀÁxmsoLRiuyäLSÌÁV ÌÁÕ³ÁLi¿y¸R¶V©yõLRiV. ª«sùª«sry¸R¶VLiÍÜ[ @µ³j¶NRP µj¶gRiVÊÁ²R¶VÌÁV @Liµj ¶ Li¿R Á ²R ¶ Li, \ l Li»R ½ VÌÁ ÍØ˳ Ø ÌÁ©« s V |msLi¿RÁ²R¶LiÍÜ[ NRPXztsQ  ¿ Á[ x q sVò © « s õLiµR ¶ VNR P VgS©« s Vx m sµj ¶ D»R ½ ò ª « s V NRPLi|ms¬dsÍýÜ[ ríyL`íi@£msNRPLi|ms¬dsgS @©«s©«sù {qs²`¶=©«sVÇÁÚùLkixmsLjigRißáÍÜ[NTP ¼d½xqsVNRPVLiµj¶. @©«s©«sù {qs²`¶=NRPV lLiLi²R¶V úxms¼½uíy»R½øNRP @ªyLïRiVÌÁV ÌÁÕ³ÁLi¿yLiVV. {qsHH ª«sWÒÁ
@µ³ R ¶ ùQOR P V²R ¶ V Fs£ q s g][ F yÌÁNR P Xx t ñ s Q©± s , B©¯[öézqs£qsxqsx¤¦¦¦ ª«sùª«sróyxmsNRPVÌÁVúF~|mnsxqsL`i @¬sÍÞgRiVFyò, {qsHH B©¯[õ®ªs[xtsQ©±s , BLi²R¶{qísû , Çؼd½¸R¶V B©¯[õ®ªs[xtsQ©±s Fn¢Li®²¶[xtsQ©±s , HHFs @µ³R¶ùQORPVÌÁV @ªyLïRiVÌÁ©«sV úxmsµ³y©«sLi ¿Á[aSLRiV. NR P Li|ms¬d s D»R ½ ö»R ½ Vò Ì ÁV, úFy|qsz q sLig` i , FyùNTPLig`i ¸R¶VW¬sÉÞ x¤¦¦¦Lji¸R¶WßØÍÜ[¬s @LiËØÍØ ÍÜ[ DLiµj¶. ²³T¶ÖdýÁÍÜ[¬s Çؼd½¸R¶V ª« s ùª« s ry¸R ¶ Vx m sLj i a][ µ ³ R ¶ ©« s x q sLix q ó s ÍÜ[ NRPLi|ms¬dsNSLSùÌÁ¸R¶VLiDLiµj¶. @©«s©«sù {qs²`¶= ALRiLi˳ÏÁLi ©«sVLiÀÁ ÍØ˳ØÌÁ»][ úxmsgRi¼½ xms´R¶Li\®ªsxmsoxms¸R¶V¬sr¡òLiµj¶.
ÀdÁ²R¶¬sªyLRißáNRPVxmsLjiuyäLRiLi.. N]LSÛÇÁ©±s xms¿RÁè¬s \|msLRiVNRPV ÀdÁ²R¶ xmsÈíÁVNRPV¬sxmsLiÈÁ ®ªsVV»yò¬sNTP ©«sxtísQLi ªyÉÓÁ×ýÁ©«sxmsöV²R¶V \lLi»R½VÌÁ NRPuíyÌÁV ®ªsVVµR¶ÌÁª«so»yLiVV. BÍØLiÉÓÁ xmsLjizqós»R½VÌÁ ©«sVLiÀÁ ÊÁ¸R¶VÈÁxms²y¬sNTP úxms»yùª«sVõ¸R¶VLiNRP¬szmsLi¿RÁNRP \lLi»R½VÌÁV ¬sLSaRP ¬sxtsQöQXx¤¦¦¦NRPV ÍÜ[©«sª«so»R½VLiÉØLRiV. \lLi»R½VÌÁ ¬sLSaRP©«sV µR¶WLRiLi ¿Á[¸R¶V²y¬sNTP ²R¶WùFyLiÉÞ INRP N]»R½ò úNTPsVxqsLi¥¦¦¦LRiNRP ª«sVLiµR¶V N]LSÛÇÁ©±s©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqsLiµj¶. C ª«sVLiµR¶V©«sVxmsLiÈÁ¿Á[ÌÁ\|ms }qsöQû ¿Á[¸R¶V²R¶Li µy*LS ÀdÁ²R¶ÌÁ ËØLji ©«sVLiÀÁLRiOTPQLi¿RÁª«s¿RÁVè. ¿ÁLRiVNRPVxqs¥¦¦¦ B»R½LRi xmsLiÈÁÌÁNRPV NRPW²y C úNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRi ª«sVLiµR¶Vxms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. ²R¶WùFyLiÉÞ }qsÍÞ= FsgêjiNRPWùÉÔÁª±s LSLi saRP*NRPLRiø ª«sWÉýزR¶V»R½W ¿ÁLRiVNRPVxqs¥¦¦¦ B»R½LRi xmsLiÈÁÌÁ©«sV NUPÈÁNSÌÁ ËØLji ©«sVLiÀÁ NSFy²R¶ÉجsNTP ÌÁÕ³ÁxqsVòLiµR¶©yõLRiV. µ³y©«sùLi N][xqsLixmnsÛÍíÁ[LS, g][µ³R¶Vª«sVÌÁ N][xqsLi N]LSÛÇÁ©±s©«sV ª«sWlLiäÉÞÍÜ[NTP s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[zqsLiµR¶¬s ¿ÁFyöLRiV. @ÍÞúgji£ms, ¿ÁLRiVNRPVxmsLiÈÁNRPV N]LSÛÇÁ©±s, B»R½LRi xmsLiÈÁÌÁ N][xqsLi @®©s[NRP N]LSÇÁ©±s©«sV }qsöQû ¿Á[¸R¶V²R¶Li µy*LS NUPÈÁNSÌÁ ©«sVLiÀÁ sª«sVVNTPò LRiNSÌÁúNTPsVxqsLi¥¦¦¦NRPLRi ª«sVLiµR¶VÌÁV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ D©yõ¸R¶V¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. 28
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
LsÇÁróy©±s ²U¶ÌÁLýRiV, ²T¶zqísûÊÁWùÈÁLýRiNRPV H{msFsÍÞ µy*LS ryLiZNP[¼½NRP bPORPQßá H{msFsÍÞxqsLixqós µy*LS LSÇÁróy©±s ²U¶ÌÁLýRiV, ²T¶zqísûÊÁWùÈÁLýRiNRPV ryLiZNP[¼½NRPxmsLRi\®ªsV©«s @LiaSÌÁÍÜ[ bPOR P QßáNSLR i ùúNR P ª« s W¬sõ ¬sLRi*z¤¦¦¦Li¿yLRiV. LSÇÁróy©±s gRiLigS©«sgRiL`iÍÜ[¬s µj¶ ÕÁÍýظº¶V x¤¦Ü[ÈÁÍÞÍÜ[ ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ©«s bPORPQßáNSLRiùúNRPª«sVLiÍÜ[ A LSuíyû¬sNTP¿ÁLiµj¶©«s ²U¶ÌÁLýRiV, ²T¶zqísûÊÁWùÈÁLýRiV FyÍæÜ©yõLRiV. NRPLi|ms¬ds BLi²T¶¸R¶W |¤¦¦¦²`¶ ¬d s LR i ÇÞgR i VÍØÉÓ Á ª« s V¬sõQQ\ Z NP©« s aSaR P *»R ½ ª«sùª«sry¸R¶V úFyµ³y©yù¬sõ sª«sLjixqsWò µk¶¬s¬s ª«sVVLiµR¶VNRPV ¼d½xqsVZNPÎýÏÁ²y¬sNTP »R½ª«sV xqsLixqós @Liµj¶xqsVò©«sõxqs¥¦¦¦NSLS¬sõ sª«sLjiLi¿yLRiV. H{msFsÍÞNRPLi|ms¬ds ©yßáùQ\®ªsV©«s {qsFs£mns¸R¶VW }qsLiúµk¶¸R¶V FsLRiVª«soÌÁV, }qsLiúµk¶¸R¶V úNTP-
sVx q sLi¥¦¦¦NR P LR i NR P ª« s VLiµR ¶ VÌÁV »R ½ ¸R ¶ WLR i V  ¿ Á[ x q sVò L iµR ¶ ©yõLR i V. NR P Li|ms¬d s ÇÁ©« s LR i ÍÞ ®ªs[V®©s[ÇÁL`iZaP[£tsQNRPLRißãÞzqs¥¦¦¦g`i ª«sWÉýزR¶V»R½W ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP @¬sõ sµ³yÌÁ xqs¥¦¦¦NSLS¬sõNRPLi|ms¬ds @Liµj¶r¡òLiµR¶¬s ¥¦¦¦d s VB¿yèLR i V. x m sLiÇØËÞ, x ¤ ¦¦¦Lj i ¸R ¶ WßØ, LSÇÁró y ©± s ÍÜ[ rygR i V ˳ Ï Á Wª« s VVÌÁ©« s V AL][ g R i ùª« s Li»R ½ LigS ¼d ½ Lj i èµj ¶ µô R ¶ ²y¬sNT P NR P LiNR P ßáLiNR P Èí Á VNR P VLiµR ¶ ©yõLR i V. NR P Li|ms¬d s ÕÁÑÁ®©s£qs ²R¶ª«sÌÁ£ms®ªsVLiÉÞ ²T¶xmspùÉÔÁ ®ªs[V®©s[ÇÁL`i ²yNíRPL`i bPª«sNRPVª«sWL`izqsLig`iNRPLi|ms¬ds D»R½ö»R½VòÌÁ ryLiZNP[ ¼ ½NR P x m sLR i \ ® ª sV©« s sx t sQ¸R ¶ WÌÁ©« s V ¾ » ½ÖÁ¸R ¶ V ¿ Á[ a SLR i V. úx m sx q sVò » R ½ Li rygR i VNR P V s¬s¹¸¶WgjixqsVò©«sõLRiry¸R¶V©«s FsLRiVª«soÌÁV, sxtsQLi ª«sÌýÁÇÁLjilgi[ ©«suíyÌÁV, xmsLSùª«sLRißجsNTP ª«sVVxmsöV©«sVNRPÌÁgRi¿Á[xqsVò©«sõ D»R½ö»R½VòÌÁ gR i VLj i LiÀÁ ²U ¶ ÌÁLý R i V, ²T ¶ z q í s ûÊÁWùÈÁLý R i NR P V \¿Á»R½©«sùLi NRPÖÁöLi¿yLRiV. bPORPQßáNSLRiùúNRPª«sVLiÍÜ[ NRPLi|ms¬dsNTP¿ÁLiµj¶©«s
N]»R½ò D»R½ö¼½ò 5ÑÁ ¬s AsxtsQäLjiLi¿yLRiV. Bµj¶ úg][ » ` ½ úx m s® ª sWÈÁL` i gSx m s¬s ¿ Á[ x q sVò L iµj ¶ . µk ¶ Li»][ F yÈÁV \ | qsLR i ©± s ©« s V NR P W²y AsxtsQäLjiLi¿yLRiV. µk¶¬sÍÜ[xqsÌÁöéL`i, HLRi©±s ÒÁª«sgRiVßØÌÁVD©yõLiVV. Bµj¶ xmsLiÈÁÌÁNRPVxqsÌÁöéL`i, HLRi©±s©«sV @Liµj¶xqsVòLiµj¶. }qsÍÞ= ® ª s[ V ® © s[ Ç ÁL` i @ÇÁ¸º ¶ V ÕÁuñ ¡ LiVV ª« s WÉý Ø ²R ¶ V»R ½ W \ l Li»R ½ VÌÁ»][ ˳ Ï Á VÇÁLi ˳ Ï Á VÇÁLiNR P ÖÁz m sx m s¬s ¿ Á[ ¸ R ¶ WÌÁ¬s ²U ¶ ÌÁLý R i V, ²T¶zqísûÊÁWùÈÁLýRiNRPV zmsÌÁVxmso¬s¿yèLRiV.
xqsVLRiOTPQ»R½ ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP @úgjiFýy£qís: r¢LRi˳ÞÇØ©y BúÇØLiVVÍÞNRPV¿ÁLiµj¶©«s FyÖÁ|qsN`P, ª«sWFyÍÞ, zmsN`PFýy£qísNRPLi|ms¬dsÌÁV ®µ¶[aRPLiÍÜ[ úFy¼½¬sµ³R¶ùLi ª«sz¤¦¦¦xqsVò©yõLiVV. xqsVLRiOTPQ»R½ ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP |msÉíÓÁ©«s }msLRiVgS D©«sõ C NRPLi|ms¬dsÌÁVúxmsxmsLi¿RÁ úxmsÆØù¼½ gSLiÀÁ©«ss. C NRPLi|ms¬dsÌÁ ®©s[»R½X»R½*LiÍÜ[ @úgjiFýy£qís ÛÉÁN`P BLi²T¶¸R¶W \|ms#û®ªs[ÈÁV ÖÁsVÛ É Á²` ¶ 14 GÎý Ï Á §gS ® µ ¶[ a R P LiÍÜ[ xqsVLRiOTPQ»R½ ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP xqsLiÊÁLiµ³j¶LiÀÁ ryLiZNP[¼½NRP xmsLjiÇìØ©y¬sõ \lLi»R½VÌÁ ª«sµôR¶NRPV ¿Á[LRi®ªs[r¡òLiµj¶. C
sxtsQ¸R¶W¬sõNRPLi|ms¬dsxqs¥ ¦¦¦¸R ¶ V ®ªs[ V ®©s[ Ç ÁL` i (ª«sWlLiäÉÓÁLig`i) r¢LRiËÞÇØ©y ¾»½ÖÁ¸R ¶ V¿Á[ a SLR i V. ® µ ¶[ a R P LiÍÜ[ x q sVLR i OT P Q»R ½ ª« s ùª« s ry¸R ¶ W¬sNT P 5 ÛÍÁ[ ¸ R ¶ VLý R i Fý y zqí s N` P ¸R¶VLiú»y¬sõúxms®ªs[aRP# |msÉíÓ Á©«s »]ÖÁ NRPLi|ms¬dsgS ¬sÖÁÀÁLiµR¶©yõLRiV. FyÖÁx¤¦Ý£qsÍÜ[ úxms¼½ FsNRPLS¬sNTP LRiW.35 ÌÁORPQÌÁV, ®©sÉÞx¤¦Ý£qsxqsVª«sWLRiV LRiW.17 ÌÁORPQÌÁV ÅÁLRiVè ª«sxqsVòLiµR¶©yõLRiV.
FyÖdÁzmnsÍÞøÌÁsúZNP[»R½ @úgjiF¡ÍÞ @úgjiF¡ÍÞxqsLixqósFyÖÁzmnsÍÞø ª«sVLji¸R¶VVËØùgRiVÌÁ @ª«sVøNSÌÁV ¿Á[r¡òLiµj¶. FyÖÁx¤¦Ý£qs, ª«sVÌÁèzmnsÍÞøÌÁV, |tsQ²`¶©¯[ÉÞ, úg][ ËØùg`i, FyÖdÁúbPLiNRPzmnsÍÞøÌÁV, ËØùgRiVÌÁV, {qýsª±s=, }mýs©±s, úzmsLiÛÉÁ²`¶, FyÖÁJÛÍÁzmns©±s, úbPLiNRPzmnsÍÞøÌÁV, FyÖÁFsLiËÜ[£qïszmnsÍÞøÌÁV, FyÖÁLj i ËÞï z m n s ÍÞøÌÁV, FyÌÁV, ¬d s Îý Ï Á FyùZNP[ Ñ Á z m n s ÍÞøÌÁV, ª« s VÖd í Á Û Í Á[ ¸ R ¶ VL` i »][ |¤¦¦¦¿`ÁFsLi|¤¦¦¦¿`Á²T¶, FsÍÞFsÍÞ²U¶{msËØùgRiVÌÁV, |qísû¿`ÁLSù£mszmnsÍÞøxmnsL`i \|msÛÍÁ[ÉØLiVVÑÁLig`i, xqslLi[öé£qsúF~ÛÉÁORPQ©±s zmnsÍÞø, Fný¡L`igSL`ïizmnsÍÞø »R½µj¶»R½LRi D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[xqsVòLiµj¶.
29
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
ÊÁLiµ³yÌÁ©«sV NRPÖÁ}ms "ÇÜ[£tsQ' ª«sùª«sry¸R¶VLRiLigRiLiÍÜ[ }msLRiVgSLiÀÁ©«s xqsLixqósFnylLiN`P= Fny|qís©«sL`i= ÖÁsVÛÉÁ²`¶. FnylLiN`P= ª«sVLji¸R¶VVÇÜ[£tsQúgRiW£msxqsLixqósÌÁV 1999ÍÜ[ xmsLiÇØËÞÍÜ[¬s ÌÁVµ³j¶¸R¶W©yÍÜ[ ©yßáùQ\®ªsV©«s, D»R½òª«sV\®ªsV©«s ª«sùª«sry¸R¶VxmsLjiNRPLSÌÁV, ÒÁª«s FsLR i Vª« s oÌÁ D»R ½ ö»R ½ Vò Ì Á»][ úFyLR i Li˳ Ï Á ª« s V¸R ¶ WùLiVV. Fn y lLiN` P =, ÇÜ[£tsQNRPLi|ms¬dsÌÁV ZNP[ª«sÌÁLi ˳ØLRi¼d½¸R¶V ª«sWlLiäÉÞÍÜ[®©s[ NSNRPVLi²y @Li»R½LêS¼d½¸R¶VLigS NRPW²y ª«sVLiÀÁgRiVLjiòLixmso©«sV ¿yÈÁVNRPV©yõLiVV. NRPLi|ms¬ds ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i µR¶LRi+©±s zqsLig`iFy®©s[xqsL`i ª«sWÉýزR¶V»R½W NRPLi|ms¬ds ª«sVW²R¶V ²T¶sÇÁ©ý«sV gS ÊÁ¹¸¶W FsLRiVª«soÌÁV, ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶VLiú»yÌÁV, úÉØNíRPQLýRi »R½¸R¶WLki ¸R¶VW¬sÈýÁLRiWxmsLiÍÜ[ xms¬s¿Á[r¡òLiµR¶¬s }msL]ä©yõLRiV. úxmsxmsLi¿RÁLiÍÜ[¬s 40NTP \|msgS ®µ¶[aSÌÁÍÜ[ NRPLi|ms¬ds »R½ª«sV D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV FsgRiVª«sV»R½VÌÁV ¿Á[r¡òLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. \lLi»R½VÌÁNRPV ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP ª«sVµ³R¶ù ÊÁLiµ³R¶Li zqósLRiLigS DLi²R¶ÉجsNTP ª«sVLiÀÁ D»R½ö»R½VòÌÁV, r¢ÌÁ˳ØùÌÁV NRPÖÁöLi¿RÁ²R¶Li NRPLi|ms¬ds úxmsµ³y©«s D®µô¶[aRPª«sV¬s }msL]ä©yõLRiV.
{qsö²`¶ |qý^s²T¶Lig`i ®ªsV£tsQlgi[L`iNSLiÕÁ®©s[xtsQ©±sÍÜ[ DLiµj¶. úÉØNíRPL`i ª«sVVLiµR¶V ˳ØgRiLi HµR¶V LRiLigRiVÌÁÍÜ[ ª«sWlLi[è sµ³R¶LigS ²T¶\ÛÇÁ©±s ¿Á[¸R¶V²R¶Li ÇÁLjigjiLiµR¶¬s µR¶LRi+©±szqsLig`i ¾»½ÖÁFyLRiV. NRPXztsQÇØgRiLRißãÞ'»][ ª«sWÉýزR¶V»R½W ©yÌÁVlgi[ÎýÏÁxmsLjia][µ³R¶©«s @©«sLi»R½LRiLi \lLi»R½VÌÁ ÊÁ®²ê¶ÉÞNRPV xqsLjixms®²¶[ sµ³R¶LigS, BLiµ³R¶©«sLiAµy ¿Á[}qs ª«sVLiÀÁ úÉØNíRPL`i©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[zqs©«sÈíÁV }msL]ä©yõLRiV. N]»R½ò úÉØNíRPL`i©«sV ª«sWlLiäÉÞÍÜ[NTP s²R¶VµR¶ÌÁ ¿Á[xqsVò©«sõxqsLiµR¶LRi÷éLigS »]ÖÁ 1000 ª«sVLiµj¶ \lLi»R½VÌÁNRPV ÌÁORPQ LRiWFy¸R¶VÌÁ LSLiVV¼d½ B¿y誫 s V©yõLR i V. lLiLi²][ x m s´R ¶ NR P LiNT P LiµR ¶ \ l Li»R ½ VÛ Í Áª« s \ l Li©y LRiW.5®ªs[ÌÁV ¿ÁÖýÁLiÀÁ úÉØNíRPL`i©«sVF~LiµR¶ª«s¿RÁè¬s, úÉØNíRPL`i ÌÁÕ³ÁLi¿RÁ¬s sVgj i ÖÁ©« s \ l Li»R ½ VÌÁV 12 ®©sÌÁÌÁ »R ½ LS*»R ½ sVgR i VÌÁV ®ªsVV»yòÌÁ©«sV¿ÁÖýÁLiÀÁ ¼d½xqsVZNPÎýÏÁª«s¿RÁè¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. ÇÜ[£tsQúÉØNíRPL`i xmspryÍÜ[ ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ©«s Hª«sW @úgji®ªsVN`PÍÜ[ ÇÜ[ztsQNRPLi|ms¬dsNTP¿ÁLiµj¶©«s 16 |¤¦¦¦¿`Ázms ©«sVLiÀÁ 65 |¤¦¦¦¿`Ázms ª«sLRiNRPV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[ ª«sVW²R¶V ®ªsW²R¶ÎýÏÁ úÉØNíRPQLýRi©«sVAsxtsQäLjiLi¿yLRiV. JOSH 3514‐DI, JOSH D©yõ¸R¶V©yõLRiV. ÇÜ[£tsQ INRP sVxtsQ©±s @¬s, µy¬s µy*LS 4514‐DI, JOSH 5014‐DI úÉØNíRPQLýRi©«sVAsxtsQäLjiLi¿yLRiV. ª«sVW²R¶V \lLi»R½VÌÁNRPV ª«sVLiÀÁ úÉØNíRPL`i©«sV, }qsª«sÌÁ©«sV @Liµj¶Li¿RÁ²R¶Li ÉØNíRPLýRiV ª«sLRiVxqsgS 35 |¤¦¦¦¿`Ázms, 47 |¤¦¦¦¿`Ázms, 52 |¤¦¦¦zmsryª«sVLôðRiQùLiNRPÖÁgji©«s- ÌÁORPQ ùª«sV©yõLRiV. s. µk¶Li»][ FyÈÁVBLiÇÁ©±s ryª«sVLóRiQùLi 2340 {qs{qs, 2698 {qs{qs , lgi[L`i ËØN`P=
lLi»R½VÌÁ N][xqsLi {qs²`¶ NRPª±sV |mnsLíjiQ\ÛÍÁÇÁL`i {qs²R¶L`i xmsoâßáÍÜ[ BÉÔÁª«sÌÁ ¬sLRi*z¤¦¦¦LiÀÁ©«s \lLi»R½V ®ªs[VÎØÌÁÍÜ[ ÁWsV Aúg][ xqsLixqós {qs²`¶ NRPª±sV |mnsLíjiQ\ÛÍÁÇÁL`i {qs²R¶L`i©«sV AtsQäLjiLiÀÁLiµj¶. ®ªsVVNRPäÇÜ[©«sõ, ÇÜ©«sõÌÁV, xms¼½ò, NR P WLR i gS¸R ¶ VÌÁV, B»R ½ LR i x m sLiÈÁÌÁ s»R ½ ò © yÌÁ©« s V ©yÈÁ²y¬sNTP C DxmsNRPLRißáLixms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. C ¸R¶VLiú»R½Li µy*LS IZNP[xqsª«sV¸R¶VLiÍÜ[ s»R½ò©yÌÁ»][ FyÈÁV @ª«sxqsLRiLi ®ªs[VLRiNRPVFsLRiVª«soÌÁ©«sV NRPW²y ®ªs[¸R¶V²y¬sNTP @ª«sNSaRPLiDLiµj¶. C ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶VLiú»R½Li ÊÁLRiVª«so 2.5 NTPÍÜ[ÌÁV. s»R½ò©yÌÁ©«sV s¾»½[ò xqsª«sV¸R¶VLiÍÜ[ µR¶WLS¬sõ, s»R½ò©yÌÁ xqsLiÅÁù©«sV ª«sVVLiµR¶VgS®©s[ ¸R¶VLiú»R½LiÍÜ[ ¬sLôðSLjiLi¿RÁVNRPV®©s[ xqsµR¶VFy¸R¶VLi DLi²R¶²R¶Li µk¶¬s úxms¾»½[ùNRP»R½. NRPLi|ms¬ds ®ªs[V®©s[ÑÁLig`i \®²¶lLiNíRPL`i NTPLRißãÞxmsÛÉÁ[ÍÞ ª«sWÉýزR¶V»R½W C ¸R¶VLiú»R½Li \lLi»R½VÌÁNRPV @¬sõ sµ³yÌÁ ÍØ˳ÏÁµy¸R¶VNRPª«sV©yõLRiV. µk¶¬s µy*LS \lLi»R½VÌÁNRPV xqsª«sV¸R¶VLi, ²R¶ÊÁV÷ Aµy @ª«so»R½VLiµR¶©yõLRiV. \lLi»R½VÌÁ ALôðjiNRP xmsLjizqós»R½VÌÁ©«sV µR¶XztísQÍÜ[ |msÈíÁVNRPV¬s C ¸R¶VLiú»R½Li µ³R¶LRi©«sV LRiW.2500gS ¬sLñRiLiVVLi¿RÁ²R¶Li ÇÁLjigjiLiµR¶¬s ¾»½ÖÁFyLRiV. Ë³Ï sx
30
NRPLi|ms¬dsxqs ª«sW¿yLRiLi
www.krishijagran.com
@»R½Vù©«sõ»R½ ©yßáù»R½ ª«sW gRiVLjiòLixmso: úxms¼d½N`P
\lLi»R½VÌÁNRPV @¬sõLiÉÓÁNRP©yõ ª«sVVÅÁùQ\®ªsV©«sµj¶ ª«sVLiÀÁ Aµy¸R¶VLi, ª«sùª«sry¸R¶VLi µy*LS N]Li»R½ sVgRiVÌÁV. C lLiLi²R ¶ W DLiÛ É Á[ x q sVÌÁ˳ Ï Á LigS ª« s ùª« s ry¸R ¶ W¬sõ ¿Á[xqsVN][gRiÌæÁV»y²R¶V. ª«sùª«sry¸R¶W¬sNTP Dxms¹¸¶WgRixms®²¶[ FyÖÁª«sWL`i©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[}qs NRPLi|ms¬ds gSL`i®ªs[L`i ªyÍÞ
L][£ms= ÖÁsVÛÍÁ²`¶ \lLi»R½VÌÁNRPV Aµy¸R¶W¬sõ, sVgRiVÌÁV©«sV @Liµj¶Li¿Á[ úxms¸R¶V»R½õLiÍÜ[ DLiµj¶. BÉÔÁª«sÌÁ ÇÁLjigji©«s \lLi»R½V ®ªs[VÎØÍÜ[ NRPLi|ms¬ds úxms¼½¬sµ³R¶VÌÁV "NRPXztsQ ÇØLRigRißãÞ'»][ ª«sWÉýزR¶V»R½W NRPLi|ms¬ds D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV sª«sLjiLi¿yLRiV. NRPLi|ms¬ds ª«sWlLiäÉÓÁLig`i |¤¦¦¦²`¶, úÕdÁ²T¶Lig`i |¤¦¦¦²`¶ úxms¼d½N`P ª«sWÉýزR¶V»R½W NRPLi|ms¬ds xqsVª«sWLRiV 40 GÎýÏÁ ©«sVLiÀÁ }qsª«sÌÁ©«sV @Liµj¶r¡òLiµR¶©yõLRiV. ©yßáùQ\®ªsV©«s D»R½ö»R½VòÌÁV, D»R½òª«sV Lki¼½ÍÜ[ @Liµj¶xqsVò©«sõ }qsª«sÌÁ µy*LS \lLi»R½VÌÁ saS*ry¬sõ ¿RÁWLRig]©«sõ NRPLi|ms¬dsgS ¬sÖÁÀÁLiµR¶¬s }msL]ä©yõLRiV. ª«sùª«sry¸R¶Vxms©«sVÌÁNRPV s¬s¹¸¶WgjiLi¿Á[ FyÖÁª«sWL`i, FyÖÁ x¤¦Ý£qs , FyÖdÁ zmnsÍÞø, |tsQ²`¶®©sÉÞ, B®©s=N`íP ®©sÉÞ, úlgi[£ms ®©sÉÞ, úNS£ms xqsF¡L`íi ®©sÉÞ, FyùLi²`¶ \ÛÍÁ©«sL`i, ª«sVÌÁè zmnsÍÞø, }qísNTPLig`i NSL`ïi »R½µj¶»R½LRi D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV »R½¸R¶WLRiV ¿Á[xqsVòLiµj¶. N]»R½ò ryLiZNP[¼½NRP»R½ xmsLjiÇìØ©«sLi»][ »R½¸R¶W\lLi©«s ª«sVLiÀÁ D»R½ö»R½VòÌÁ©«sV N]©«sVg][ÌÁV ¿Á[¸R¶WÌÁ¬s \lLi»R½VÌÁV ˳ØsxqsVòLiÉØLRiV. ©yßáùQ\®ªsV©«s D»R½ö»R½VòÌÁV, xmsÉÓÁxtísQ\®ªsV©«s xmsLjia][µ³R¶©«sÌÁV ¿Á[zqs©«sLiµR¶VNRPV gS©«sV NRPLi|ms¬dsNTP @®©s[NRP xmsoLRiryäLSÌÁV ÌÁÕ³ÁLi¿yLiVV. \lLi»R½V ®ªs[VÎØÍÜ[ ª«sVLiÀÁ xqsöLiµR¶©«s ÌÁÕ³ÁLiÀÁ©«sÈíÁV úxms¼d½N`P ¾»½ÖÁFyLRiV. sª«sLSÌÁ©«sV ¾»½ÌÁVxqsVN][²y¬sNTP NRPLi|ms¬ds ríyÍÞ ª«sµôR¶ \lLi»R½VÌÁV ˳ØLki xqsLiÅÁùÍÜ[ ¿Á[LRiVNRPV©yõLRi¬s }msL]ä©yõLRiV. gSL`i®ªs[L`i ªyÍÞ L][£ms= D»R½ö»R½VòÌÁ»][ \lLi»R½VÌÁV ÍØ˳ØÌÁ©«sV F~LiµR¶V»R½V©yõLRi¬s ¾»½ÖÁFyLRiV.
ú¼d½ B©±s ª«s©±s»][ \lLi»R½VÌÁNRPV ª«sVW²T¶Li»R½ÌÁ ÍØ˳ÏÁLi »R½NRPV䪫s |msÈíÁVÊÁ²T¶, »R½NRPV䪫s NRPxtísQLi»][ FsNRPV䪫s ÍØ˳ÏÁLi LSªyÌÁ®©s[ \lLi»R½VÌÁ NRPÌÁ ryNSLRiLi NSËÜ[»][Liµj¶. \lLi»R½VÌÁNRPV aRPV˳ÏÁªyLRiò Bµj¶. \lLi»R½VÌÁNRPV @µ³j¶NRP ÍØ˳ØÌÁV @Liµj¶Li¿yÌÁ®©s[ D®µô¶[aRPLi»][ xmso¬dsõ NRPLi|ms¬ds ú¼d½ B©±s ª«s©±s ª«sùª«sry¸R¶V ¸R¶VLiú»y¬sõ AsxtsQäLjiLiÀÁLiµj¶. µk¶¬s¬s Dxms¹¸¶WgjiLi¿RÁ²R¶Li µy*LS \lLi»R½VÌÁV »R½NRPV䪫s xqsª«sV¸R¶VLiÍÜ[ @µ³j¶NRP ÍØ˳ØÌÁV gRi²T¶Li¿RÁ²R¶Li ryµ³R¶ùxms²R¶V»R½VLiµj¶. xmso¬dsõ NRPLi|ms¬ds ª«sWlLiäÉÓÁLig`i DFyµ³R¶ùQORPV²R¶V ZNP.Fs£qs. ryz¤¦¦¦ ª«sWÉýزR¶V»R½W ú¼d½ B©±s ª«s©±s µy*LS N][»R½, ©«sWLjiö²T¶, F~ÈíÁV©«sV FyùN`P ¿Á[¸R¶V²R¶Li xms©«sVÌÁV GNRP NSÌÁLiÍÜ[ ÇÁLjigjiF¡»yLiVV. 10 aS»R½Li ¾»½[ª«sVÍÜ[ NRPW²y xmsLiÈÁN][»R½ xms©«sVÌÁ©«sV ¸R¶VLiú»R½Li xms¬s¿Á[xqsVòLiµj¶. µ³y©yù¬sõ ©«sWLRiö²R¶Li NRPW²y ¿Á[¸R¶Vª«s¿RÁVè. C ¸R¶VLiú»y¬sõ úÉØNíRPL`i µy*LS s¬s¹¸¶WgjiLi¿RÁª«s¿RÁVè. µk¶¬s N][xqsLi 55 |¤¦¦¦¿`Á{ms ryª«sVLóRiQùLi NRPÖÁgji©«s úÉØNíRPL`i @xqsª«sLRiLi DLiÈÁVLiµj¶. \lLi»R½VÌÁ ª«sµôR¶ úÉØNíRPL`i ÛÍÁ[NRPF¡LiVV©«sxmsöÉÓÁNUP ú¼d½ B©±s ª«s©±s ¸R¶VLiú»y¬sõ N]©«sVg][ÌÁV ¿Á[¸R¶Vª«s¿RÁVè. IZNP[ ryLji ª«sVW²R¶V xms©«sVÌÁV ¿Á[¸R¶V²R¶Li ª«sÌýÁ xqsª«sV¸R¶VLi Aµy»][ FyÈÁV |msÈíÁVÊÁ²T¶ »R½gæRiV»R½VLiµj¶. »R½µy*LS \lLi»R½VÌÁNRPV ÍØ˳ÏÁLi ¿Á[NRPWLRi²R¶Li ry*˳ØsNRP®ªs[V. »R½*LRiÍÜ[®©s[ C ¸R¶VLiú»R½Li LSÇÁróy©±sÍÜ[¬s \lLi»R½VÌÁNRPV @LiµR¶VËØÈÁVÍÜ[NTP LS©«sVLiµj¶. B©±sª«s©±s ¸R¶VLiú»y¬sõ s¬s¹¸¶WgjiLiÀÁ ÍØ˳ØÌÁV F~LiµR¶V»R½V©yõLRiV. úxmsxqsVò»y¬sNTP xmsLiÇØËÞ, x¤¦¦¦Lji¸R¶WßØ, ª«sVµ³R¶ùúxms®µ¶[a`PÍÜ[¬s \lLi»R½VÌÁV ú¼d½ @µ³j¶NRP sª«sLSÌÁ N][xqsLi ®ªsVV\ÛËÁÍÞ ®©sLiÊÁL`i 9355633600 NRPV Fn¡©«sV ¿Á[zqsxqsLiúxmsµj¶Li¿RÁª«s¿RÁVè.
31
www.krishijagran.com
32
www.krishijagran.com
33
www.krishijagran.com
34
www.krishijagran.com
దమ ా మ ఉత
త లను ంతం ేసు ం ప ల , పండ , క ర ాయల ఉత త లను ంచు ం మ
ా హౌ
ి
ం , నల ,
ెల ా రంట ాట .
గ , కల ప
క లను
ఆక పచ
పసుప పచ సల
ధకం ా రంట
ాట
బ
, ెల ప , నల
ెల , నల , య . , ఎ
50%/75%/90%
ట
ీట
ఉ గత త సుం , ఉత త లను
రగ వ దు ంచుత ం
5 ీట , ారద , ెల
ీఈ తయ ర ే ిన
ాట .
ప ల ల లర ావలను
సంప ంచం –అ ావ 09327918610స వ సు09998012724 Daman Polymers (India) Pvt. Ltd. 16, Silver Industries Estate, Bhimpur, Daman (UT) Pin Code-396210 Email : damanpolymer@yahoo.in
35
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ
www.krishijagran.com
వ వ ాయ అం స
G S T‐గ అ
ా
తయ
ా త
కట ల ప
ర
)
వసు
‐వసు
ల సు
మధ ల మ పను
ా
ా పను
న పను . వసు
ల ం ే ప
ఎ ీ.
నం ప ారం
గణంచబ ఒ పను
వ
ా
అమ కం
వర ా
ఉత
ను తయ ర
ే ిన వసువ తన
త ా త అ ే వసువ
ౖ టౖ ఔటటల అ
బయటక
36
సమయంల పను కట
రడ
ా క నుం
ఉంట ం . ఆ
సమయంల
ౖ పడ త ం .
పబడ త
ధ దశల
ల వ ాట
వసువ లక ,
న
ం అ
ల వ ా
వలక మధ
ఈ
పను
చటం
క ాథ
ా
ే ఉండబ దు. GST ద,
ా రంగం ౖ
అమల
వసుం .
ంప లను ౖతం త సూ సమ న
ఉంట ం .
వసువ ల ,
.గతంల మ
సమ నం ా ఉంట ం . తక వ ాతం పను న
ౖ
ేరనుం .
ప ారం పను రం తయ రంగం ల
ల
. ఈ పను ల ానంల త ా GST
వల ఈ పను ప
ప
నప డ
త తర పను ల ఆ వసువ
ల
పను
ఇం ాషంల అ
ఒక
ర పంల , ంద అమ కప పను , ాష ప
ంద, ా ాల ా
మయ దశల మ త
ంచబడ త ం . పసు
ా
ా పను
ధ దశల అంట
దశల
ాషంల , అమ కం జ
పను ల , ఆ ా
వసువ తయ సమయంల , ఆ త ా త పం ిణ
సమయంల
ంచబడ త ం . ఒక ళ తయ ర
వ
ంచబడ త ం .
త పను (VAT),
ా పను (GST)
పను
ధ దశల ాక ం
ౖ మ త
ం ే సులభ పను
ా పను
దలౖ వలను అం ం ే
జ లం ం ే సమగ
గ ర
ట
ట
అమ కం ర వరక అంద
ఇప టక న ల వ ఆ
(స
నం వసు‐
నుం
ా పను ( ఎ ీ)
దశల
త
, ఎక వ
ా
క
క ల ణ ల ప ారం.. పను
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ యదగ వసువ ల
గణంచడం,
అంశమ , వ , పను ల వ
ధ ర ాల ా వ క ంచడం అ
ఒ రకం ా ఉంట
ఒ
www.krishijagran.com
. ఇప ట వరక ఒ
రకం ా ఉ
ా ాల
ాషంల
. ఎ ీ అమల ావడం
పసుతమ న ంద అమ కప పను బదుల ా ా ాల మధ జ
అంత ాష వసు
ఒ రక
ా
త ం .
వసు,
ా బ
ౖ
న వసువ , వ ౖ
డూ ట, స
ధ దశల అమలవ త న
ల , లగ ట
పను ) ల ంచడం
వసు
,
ా ంద వసు
దప
ా పను , ాష
ా పను ఒ ట ల అమల వసుం .
ఒ ాషంల జ
ల ా ే లక ంద వసు‐
పను & ాష వసు ఎ ీ
ేయబడ త ం .
అ వృ ెం న ే ాల తర ల
ా
పను
(
ఎ ీ ా వ వహ సు
ల
అప
ం ం .
ఎ ీ అ
ా
సృత ప
పను . అ
వల
మ
ా ఆ వసువ ను, ల
దశల నూ పను అమలవ త ం .
ల
వసు, జ
ా ల ా ే లక ా ాల మధ
నప డ
ా పను క
ాట ౖ ా
ి ఒ
వసు‐ వల ల ా ే ల ౖ
ా రణం ా
ాల ,
గ రడ
ే ిన
వసూల
ౖ పను స
ై ల
వ టౖల ,
ల దగర మ త
వసూలవ త ందన మ ట. ఎ ీ
సరఫ ా
దశల
న పను ల ఇప డ ఎ ీ ర పంల వసు‐
ప
న ఏకర ప
ఆ వసువ
వల బ
ంచబడ త ం .
జయ
ేయబడ త ం . అంట
డ అమల వసుం .
ను ల
ంద
క
పను
పను మ య ాష వసు‐
ె ం
సమయంల మ త
ా పను (ఐ ఎ ీ)
అమలవ త ం .
ా ల
ర ాల వసువ ల , వల ౖ అ
ి ఒ
ా ా ాల మధ జ
ైర
ను ల
ఐ ఎ ీ అమలవ త ం . ఐ ఎ ీ అంట ంద వసు‐
పను
ా పను
క న సమగ
ంద,
రత ేశంల
వను
ంచబడ త ం .
వసువ ల ల
వసూల
ర ) సూ ం ల
పభ త ం 13వ ఆ క సంఘం
అంత ాష ల ా ే లక అంత ాష
ఐ ఎ ీ
వసు‐
ట
ధ ా ాల మధ జ
త బద, ా ీయ, సులభ, అధు తన, అల ఏకర ప
అమ కప
ద
వసు
మయ దశల మ త
తయ
ా ాల ాట క
పను
గణం వ ద న
.
వసువ
ంచడంల
ంట ౖ ల వ ఆ రం ా
వసూల
ేయబడ
లవ
అ
నంల ంద,
ఖర ,
దశల ంట
ా పను
ాష పను ల ఒక
మత
ఎ
గప ే వసువ ల షయంల పను
ే ఏం ఉండదు. పను సృ ఒక వసువ తయ
ా పను (ఐ ఎ ీ) అమల వసుం .
ంద, ాష పను ల (అమ కప పను , అదనప
కస
ఉప
సమయంల
మత
మయ వసువ తయ
అమల
గ ర ఆ
ా
ల
దశల అమల
అంత ా గ
పద
ఫ
నుం . అ ే సమయంల
ంద, ాష పను ల
ా పడ త ం .
ారదర కం ా పను అమల గ ర
ఆ యమ ాసవ
ఎదురవ త
క
ల వ
ా పను ర పంల అదనప
, ఒ వసువ పను
సృ , ప
ా
ౖ పసుతం అమలవ త న
త పను (VAT),
రం ప
ావడం
ౖ పను
ఎ ీ
ధ
ఎ ీల
ం ే
ధ దశల
ా పను
రగనుం . అ ే సమయంల ..
ౖ పను రం తగ త ం . పభ
ర గ త ం .
ా
, అమల సుక ావ . పను
ట
ఎ ీ
ల
అ క స ాళ
ౖ ఏ ా
ాయం 37
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ సుక ావడం, ల త న
ాజ ంగ
ల ా మ ా
సంస రణల
రం క
అందు
పభ త ం
ిత ల
మర ల
,
ా
ఉం .
వ ే
వరక ,
ించు
ా
న ను ల
ఆ రం
మ య
వసువ . ా ఆ యంల అ క ాతం ఆ రం స
వవ ా
ర .
త త ల ౖ పను
గమన
రంగం ా ఉ
“వ వ ా
ేయడం
ా
రగ
ఆ క సంఘం మ
సంఘ
ధరల
రగ
ల ణ ప వం క ైర
జ
సున ార
వ సూ, వ వ ా య
ెబ త
ఉండదు.”
ల
నుం
ం ా
, వ ాల ,
38
త త ల ధరల 0.61 ాతం
1.18 ాతం
అన
య
నంల ల
ంట
ా
మ ం . వ వ ా
ఉ
న
ల ఖ
అవసర
ా ాల మ త
ళల శర గం ా
ా
ంట ం .
.
ావడం వల, ఆ త ా త పంటక ణ ఆ క వ వస
ం త ల ఆం ో ళన బ ట పట
వ ం . వ వ ాయ ి క ంచడం
ఎ
అవసర
ల ేయవచు .
ంచడం ల
న ట పను
ా
ంచడం
ప 18 ాతం ఖర త ంచవచు (పసుతం
డూ ట 12.5%, మ య VAT5% అమల ఉం ).
తదనుగ ణం ా త వ వ ాయ మ త లక ల ేక ర పభ త ం క
త
ణ ఆ క వ వస
వసువ లను ఎ ీ నుం ప
న వసువ ల ధరలను
ా పభ త ం ా
వ వ ాయ మ ా
ల /
ధరల గత
స న ధర లక వడం ారణం ా ా
న
ా
ైన వ వ రం ా మ న వ వ ాయం ౖ
అ కం ా ఖర ేయ
ల ొక క
ం .
ౖప త ల ధరల ,
ఎర వ ల , ప ర గ మందుల ,
ెబ
అల
న వసువ లక మన
ంప ల ఉండ ా, మ
ఖ
ైన వ వ రం ా
ణ ఆ క వ వసను ెబ
వ వ ాయ
చూ ినప డ
త త ల ధరల క
. ఇ ా
ేశంల
సంఘ
ల ం ర .
మన ేశంల వ వ ాయం
త త ల , వల
ార .
వవ ా
న సమ
ార
పపంచంల పల ే ాల
,
పను ల
దుసుల వంట తయ న వసువ ల ధరల తగ ె
ఇ
ా అసంఘటత
. గత ప
. ఎ ీ ల ను ప ల
ప
త
ర ాల
య జ ీ ీ య త యశ ం ి
అధ తన ఏ ా టౖన
త త ల , వల ధరల ఎ ీ అమల
ాలంల ఉన ట ద
మట
త
.
ంచడం అంట వృ
. ఎందుకంట మన ేశంల ఆ
పం ిణ మ య వ వ ా
వరక తగ
న
లక
య , అ ే సమయంల అ
తయ వసువ ల ధరల 1.22 ాతం నుం 2.53 ాతం
ఎంతవరక
ల
ేసు
వరక ర గ
త త ల ధరల
య వ ాలక ఆ ర
ఖర
ా
న అవసరం ఎం ై
ఎ ీ అమల వ వ వ ా : జ
న
టం ం . అడంక ల
ానుక ల ం ాలంట ెల సు
అల
ఉ ర ాద
దూసు
అమల
ఈ
గపడ
రగ
పథ ంల
ె ే ందుక కృత శ యం
ఎ ీ
ే ా వృ ల
ఉప
నం,
. ఈ కమంల ల పర త వసు‐
మ ంద స ా ర ప నర
ల ంచుక
ం ే
. పపం కరణ
పను ను అమల
ఉ
ఆ య
ా రం త తర అం ాల పసుతం
మ ర త న ట పపం
ప
సవరణ,
ా ాలక ప
ా ల ప
అవ
www.krishijagran.com
ా
.
వసువ ల ధరల
ధుమ, ెరక , త తర పంటలక
కరణ ధరను త ం ే సుల బ ట క ా
తగ మ
ఆ ర
కల త ం . ద
ల ణం ఖం
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ పట పటణ
www.krishijagran.com
గ ర
పత ం ా ల
ేక ర త ం . ప శమల , మ ఖ ం ా జ రంగం
తక వ ధరక మ
సర క ను ల ే ప
ం , పపంచ మ
చట
తమక
ా గ ంచవచు .
ట ట పడగల ానుక ల
అం ే ాదు,
వసువ ల ధరల తగ దల
ఉత
క
ేశ ా పం ా ఉ
ా ప
దకత
ా
వ వ ాయ
సూ
మ
జనం ందుత
ంచు వచు .
రగడం ారణం ా జ య
ఆ క రంగం ప ం క ంట ం . అం ే ాదు, పంట
స
ల , ఎగ మ
పభ
వ వ ాయ
ఉపశమనం క
ా
ల తల
ల సుం .
ల ణం,
ె
సుం .
తక వ
వ వ ాయ
తయ
ను ల
ర
ౖ
ఆ
ట ార ,
ల ర ా ేక
త ల ఈ
న
సమ లం ా
వసువ ల ౖన,
ఎ ీ ల
ఉంచడం
క
ౖ ా
ా
ళం
ఎ ీ ారణం ా
లదు. అం మం ా
సర క , వసువ ల ను ల ే ా
ఏర డ త ం .
ఏర
అవసర
సహజం ా
వ వ ాయ మ
అ
టత
ా తల ే అ క
ర ల ౖన, లర , టౖలర ౖన ఎ ీ అమల
ే .. వ
ా
భ ంచక తప
ను పజలంద
సమ జంల
ాయ లను, స ందనను ెల సు , గత ప
పను ల
జ
ప
ి
అందుబ ట ల అ
వ ాల
నం
ఎ ీ
ఆ ా రం
క తగ ఆ రప అవసర
ం ప
ం .
బం ా
ా ాల అ క
ప శ టం .
గబ
అ క
బ
, ప
మ
ే వంగ లను
గబ
ే
వంగ లక
అనుబంధం ా ఎర వ ల , ప ర గ మందుల ా అవసరం క
ఏర
ం . హ త పవం
న
ట స
త
లను అవలం ంచడం ారణం ా వ వ ాయం వృ
ెం 1970 – ౧౯౯౦ మధ ాలంల తృణ
౧౦౦ ాతం
జ
ం . స
క
తృణ
ాతం
ల ఆకరణయ వృ ారణం ా
ఆ ర
ల
ా ంచగ
షయంల
ం .
అ
ే,
ఆ ర
దట హ త
స యం
క ర ాయల ఉత
ర
ంప
ర
ం .
వ వ రం ా మ
ౖ ా వ వ ాయ
ం ా
ప
రత ఏర
ా
వ
ాం ల
ాస ఖ
జనం ేక
ైన
ం .
ం . అ ే కమంల
త ల
వ ఇబ ందుల
ం . న కమ ల , ప
చూ ినప డ హ త ా
ావడం, య ం కరణ ారణం ా
ఆ రప ే న , సన
దుష
వ ా ర
ే వంగ లక ఎర వ ల , ప ర గ
ా
ఎదు
ౖన దృ ి
ేయగ నఉన త, మధ
ఎక వ ప
మందుల
ాసం
సమృ
న ఈ హ త పవం ఆ ఖర ను
భ ంచక న, య ం కరణ
తరగ
రత ేశం
గ ం . అం ే ాదు,
ావడం ఈ హ త పవం ేశంల త
ం .
ల , నూ ంజల ,
ేశంల 50 ాతం కంట ఎక వ ాగ భ
ప
రత
పవం వలం ప న
లౖన వ , ధుమ ఉత
టడం వల ఇతర
ం . తదనుగ ణం ా
ల తలస లభ త ౩౦
తృణ
ల ఉత
ా ఇ ే సమయంల
౬౦ ాతం
వ వ ాయప ఖర
థ తృత ంల ఊ ి
సుక న హ త పవంపంజ , హ ా
అ క గ బ
40
హ త ప ా
క ెం న క ర
మ య క ఎం.ఎ . ా
తం ా ఇ
సంబం ం ఇప డ గమ సున అ క
వసు ధరల , పంటక అ క ధర, త
ద
ి నుం
సుల బ ట కల త ం .
క ాల త ల సం హ త పవం
. త ల ఈ
న
గణ యం ా
జనం
చూసుక
ార
త
పపం అత
చూ ిం ం . అ క
వల ౖ
ణం నుం ౖ
గబ
వ
న
ే
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ
www.krishijagran.com
వంగ ల ాగ షయంల న , సన ప
ి ఇప ట అనుమ న , సన
భ వ
ార త ల
స దం ా ఉం .
ార
త ల ఆ క ప
ి
ల
ర ణం ా ఉం . వ వ ాయప ఖర రగడం ఓ ౖప ,
ెబ
ారం తగడం మ నడం
ఇం
ౖప ..
ఫ తం ా
క క ంట
బ
ి ం . షన
ర . ి
ా
( N C R B ) గణ ం ాల ప ారం 1997‐2006
మధ ాలంల సగట న 17,000 త ల ఆత హత ల
జ
ా
.
ఇప ట రత ేశంల 70 ాతం జ
జ
వ ి ం . ా ాల ా ష
ా చూ ఈ ా
ల ల వ
ా ాల 90 ాతం జ
సం క
ామ ల ణ, పటణ
ి ం (అ ా ం,
ామ ల ఉండ ా,
న . అం ే ాదు, అత
క జ
సూ ఆ క వృ ల లక ాత
రంగం క
వ వ ాయ
ే య ఉత
ేశంల 70 ాతం జ
సన ఉ
ా
కవరంల
ార ల త ల , భ
ల
ల మం
దకత
క ఉ ా
ిసున అ
( G D P ) ల వ వ ాయం
ామ ల
యన జ
అంచ .
ం . అ
ే ట
వ
ల
ద క
అత
ర . ా
ణ
రం.
కల ర
ఉ ా ొ రకడం లదు.
త
ద
క
క ఇ ే
ండూ తక వ ా ఉ
ద కంల మ
. గత ఐదు ద ాబ ల ా సూల
గ ా మ ం కమం ా తగ త వ
త ల
ఫ తం ా త ల ఆత హత ల ేసుక ంట న ప ల ా ాల క
క
ాషల 61 ాతం ఉం ). మన ేశంల వ వ ాయ
లక
ౖప , ామ ల ప ా వరణ వ వస
ా ార ల అప ల ఊ ల
డ
మ
న ,
క
ల. ,
. ఫ తం ా
రతంల 320
ద ఖక గ వ న ఉ
ర ఓ
ఆ ర భదత ఐక ాజ స
క (2011) ప ారం 2026
41
ª«sxqsVòc }qsªy xms©«sVõ
www.krishijagran.com గ ా మ ం, ఆ క
ల , ఆ ర
ట ార దల రంగంల
ట బడ ల , ాగ ల ఉతమ
ార
మత ం, జను మ
ఆ క
యం మ య
పంటలక
ల , వ వ ాయం ౖ పభ త ం ప ే క దృ ి
టడం వంట చర ల
క ఉపశమ ల . ిర
ఆ ర వ వసను ప శ టనంత వరక
ప ట
అంచ .
రత ేశ జ ిర
1.42
న వ వ ా
ఇప డ మన ేశం ఎదు అ క జ
బ
త
, పం ిణ, ఇ
స ాళ .
, తక వ ఉత
ానున
యను ా ఉంట ంద
ల ఎక వ
ారణం ా ఆ
ా
మ ం ఏర డనుం .
వ వ ాయ వృ ట తక వ ా ఉండడం వల ఆ ర ల మ ం ె రగడం
ా ంచలక
రత ేశం స యం సమృ
ప న ారణం ా మ ం .
వ వ ాయంల ాం
ీరం
రగడం
ఆ ర
ల ఉత
అంత ా య ా
అంద
క ఆ ష రణల , ాగ భ
ా జ
9
అల ఆ
త
ర గ దలక తగట
ంచడం ాధ ప ం . జ య,
ల ఆ ర భదత వ వసల ఆ
అందుబ ట ల
పపంచ జ
ె
. 2050
ా
ట
యన(900 ట)క రగనుంద ,
క
టంప ాబ త ంద ఓ
అంచ . ను ల శ రగడం, మ ర త న ఆ రప
ాబ
ల అవస ా
మ ంత
ంచుత
.
దలక , అ వృ
ెం న
5 ద ాబ ల ఆ ర,
ెందుత న
ే ాల
మ రనుం .
ద
ే ాల
ిక భదత అ వృ
ాం లక
వ
న సమస ా
జ ల
ందడం కష
రత ే ా
న
ర ాల
. ండవ హ త పవం
ర గ త న జ
క అనుగ ణం ా
ఆ ర భదతను ా ంచగలదనడంల ఏమ తం సం ేహం
లదు.
మ ా
ంప
మనం ఇప ట వరక ెప క న ప
ానుక ల ఫ
మ య
ప
తమ
ా ా ేల
ాజ ంగ
ల
ఎ ీ
త బదం ాతయ ర
ప ఒక దడం
సవరణ
ల ను తటసం ా
ే ి,
న ప
ద ఆ రప ఉ
ా
జ ల
.
సంస రణల
ల పర త ఎ ీ ాధ పడ త ం . ఇ
రత ేశ ఆ క
సుక ా ాలన బల
వృ
ా
జ ల ,
పను
న ాజ య త
బల తం ేసుం .
వసు‐
న ఉ
ప ి ి
ే ాల అత తమ ప
మర ల ఎ ీ
హం 140 ౖ ా ే ాల స ల
ప శ ట ర . మ ఖ ం ా ఆ ియ
వ వ ాయ వృ
అవసరమ త
పను
నం ా
ా న తను సంత ంచుక ంట ం .
రగత న జ
న
ఉంట
ా పను ( ఎ ీ) జయవంతం ావడం
వల వ
అల ాట (జంత ఉత త లక మ రడం) వంట
ఆ ర
హం,
ం
క తగట ా ఆ ర భదత,
దృ ిల ఉంచుక
వసువ లను ల
వ వ ాయ
ఎ ీ నుం ప
ప ే క పను ట
ా ే ా వృ ల గ ా
ా చు .
ం
ా
.
ర వంట అ వృ ెందుత న ేశంల ఆ ర
భదత అంట
తం జ
ల
ల
ఆ
ా
అందుబ ట ల ఉత
ా ం నప ట , ెబ
42
క స
సుక ావడ
సంతృ ికర
న జ
ిం . వ వ ాయం మ య
న
ప
ణ త క న . ఆ ర ల
జ లను
ౖ ట , పభ త
Report:
MAHATMA KODIYAR / SWARUPA
www.krishijagran.com
43
www.krishijagran.com
44
www.krishijagran.com
46
48
www.krishijagran.com
www.krishijagran.com
Email: nishant@krishijagran.com, info@krishijagran.com, Web: www.krishijagran.com
49
www.krishijagran.com
E-mail : vrrtel@krishijagran.com
50
www.krishijagran.com
51
52
www.krishijagran.com
www.krishijagran.com
53
www.krishijagran.com
54
www.krishijagran.com
55
www.krishijagran.com
56
www.krishijagran.com
57
www.krishijagran.com
58
www.krishijagran.com
59
KRISHI JAGRAN MEDIA GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran Media Group is World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Monthly with brand leadership in a variety of Media products like Mac Krishi Jagran Hindi, Mac Krishi Jagran Punjabi, Krishi Jagran Gujarati, Krishi Jagran Marathi, Krishi Jagran Kannada, Krishi Jagran Telugu, Krishi Jagran Bengali, Krishi Jagran Assamese and Agriculture World
Marketing To strengthen our space marketing division, we are looking for. Trainee Executives (40) Space Marketing Executives (30) Space Marketing Managers (6) General Manager (2) The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills and fluent in Hindi and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must. Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are right person.
resume to : response@krishijagran.com
Editorial Staff To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage. Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive.
resume to : editor@krishijagran.com
ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk fcdus okyh ,oa ?kj&?kj esa i<+s tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd fgUnh] iatkch] ejkBh] xqtjkrh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh if=dk gSA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus N% yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA osrueku 75000@& #- okf"kZdA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA viuk vkosnu bZ&esy djsaA resume to : circulation@krishijagran.com ণ কৃ িষ জাগর
రণ గর జাগ కকৃృিষి জ
ণ GRরAN JAাগ ISHIজ কৃKRিষ
Whatsaap No.
+91-9313301029 Be with RAN KRISHI JAG ia Network Social Med
KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com
www.krishijagran.com
61
www.krishijagran.com
62
E-mail : vrrtel@krishijagran.com
www.krishijagran.com
64
www.krishijagran.com
66