DUURZAAM WONEN = BEWUSTWORDING = ONAFHANKELIJK SOCIAAL
ANGELO HAEMERS BMNED
Inhoud inleiding hst.1: Analyse boerderij hst.2: Verblijf huis hst.3: Analyse moderne boer hst.4: Ontwerp
Duurzaam wonen = bewustwording = onafhankelijk sociaal We staan met zijn allen aan de vooravond van het keerpunt waar de industrie zal moeten omschakelen van fossiele energie naar duurzame energie en onze maatschappij te maken krijgt met krimp in plaats van groei. Ook de Margrietstraat in Axel zal na moeten denken over deze problematiek. Voordat de woningen worden gesloopt omdat de energierekening hoger is dan de huur en wonen daar niet meer
rendabel is in de toekomst. Dit boekje is het chronologische proces van mijn visieontwikkeling van hoe duurzaamheid kan worden toegepast op het wonen, met als eindresultaat een ontwerp voor de Margrietstraat. Het proces startte na een analyse van de boerderij. Tijdens mijn verblijf aan de Margrietstraat wilde ik onderzoeken hoever bewoners willen mee gaan in de mogelijkheden van duurzaam bouwen door samen met een aantal bewoners een maquette te bouwen. Uit de interviews van Miranda Haak bleek het thema duurzaamheid echter nog niet te leven onder de bewoners. Daarom is eerst een studie uitgevoerd naar de transformatie van de boer op het platteland naar de moderne boer in de stad. Hieruit is de visie ontstaan dat wanneer je duurzaam wilt leven, je je afhankelijker zal moeten opstellen van alle netwerken die voor ons diensten en producten leveren. Het grote aanbod netwerken (energie, zorg, geld) moeten allemaal gefinancierd worden, alleen daar is niet genoeg geld meer voor. Bezuinigingen zijn het onderwerp van de dag in Den Haag. Het gaat om bewustwording van het benutten van de elementen en het inzetten van de gemeenschap. Op die manier kan de huidige levensstandaard worden behouden in een periode van economische en demografische krimp in Zeeland. Duurzaamheid is hiermee niet langer een compromis tussen groen of vervuiling, comfort of onpraktisch, maar een gezonde en sociale manier van leven met elkaar en alle aangeboden netwerken.
Analyse boerderij
Duurzaam zonder stekker: In een onderzoek naar wat duurzaam wonen kan zijn is de boerderij onderzocht. De puur functionele woning gebruikt de elementen voor energie, materiaal, voedsel en beschermt zich daar tegen met vegetatie en juiste oriĂŤntatie. (voedsel) (voedsel, arbeid) (afscheiding, droge voeten) (materiaal, energie, beschutting) (benutten zon, beschutting wind) (drinkwater) (low-tech koelkast) (warmte binnen of buiten houden)
4
8 2
6 4
7 5
1
3
conclusie: Duurzaam = afhankelijk
1. gewassen 2. dieren 3. sloot 4. bomen 5. oost west 6. waterput 7. kelder 8. luiken
Verblijf huis informeren Samen ontwerpen Tijdens het verblijf in het ‘krot of kans’ duurzaam huis in Axel zijn er verschillende bezoekers langs geweest. Onder andere ook een koppel uit een wijk verderop. Samen zijn we hun toekomstige duurzame woning gaan ontwerpen waarbij het leefprogramma is afgestemd op de dagcyclus van de zon. Enkele voorbeelden: -Slapen op het oosten (zon op komst). -Tuin op het zuidwesten (na een dag werken nog even in de zonnige tuin of woonkamer zitten). -Compartimentering (kleinere ruimten verwarmen). -Keuken op het oosten (met het ontbijt kunnen kijken naar de opkomende zon). Helaas waren er weinig andere geïnteresseerden uit de wijk. Uit interviews gedaan door Miranda Haak blijkt ook dat de huidige bewoners tevreden zijn over de goedkope huur en energienota. De urgentie om te participeren was er dan ook niet. Met de vraag waarom we zo passief zijn geworden ben ik gaan onderzoeken hoe de bewuste boer is veranderd naar de moderne passieve boer.
conclusie: Informeren wijkbewoners voor bewustwording
Verblijf in het HUISduurzaam in Axel strip: Anne Breel
Analyse moderne boer
Groei van de vestingstad is afhankelijk van de voedselproductie op het land (klein netwerk).
Tuinsteden als reactie op de enorme groei van steden (de trek van het platteland naar de stad).
Netwerk: Voor de industriĂŤle revolutie
Netwerk: Garden city, Ebenezer Howard komst van het spoornetwerk
Scheiden van functies als reactie op de vervuiling van de industriĂŤle revolutie. Globalisering van architectuur, rol van architectuur in sociale context, antwoord op de woningnood na de tweede wereld oorlog. Netwerk: Ciam woningnood, distributienetwerk, globalisering
Analyse moderne boer
Distributienetwerk: distributie van goederen
Energienetwerk: grote energie leveranciers, netwerk in beheer van de leveranciers.
Internet netwerk: Zelf leverancier van input, netwerk wordt aangeboden.
Sociaal netwerk: overheid biedt diensten aan als zorg, politie, kennis. Het netwerk wordt indirect gestuurd.
conclusie: Door diensten uit handen te geven worden we afhankelijk van netwerken. Daarnaast verliezen we grip op de dienst en bewustwording van het proces.
Aangezien er bij de wijkbewoners weinig behoefte leeft om zich te verdiepen in duurzaamheid, ben ik het verloop van de boer met zijn autarkische woning tot de moderne boer in de stad gaan onderzoeken. Dit om te begrijpen waarom de moderne boer zich zo passief op stelt. Door de historie heen zie dat nieuwe netwerken kleine stukjes van de onafhankelijk boer uit het verleden op zich nemen. Dit blijft goed gaan zolang er voldoende economische groei is om al deze diensten te financieren. Met de introductie van krimp komt aan de financiering een eind en is het belangrijk hierop te anticiperen. Willen we onze levensstandaard blijven verbeteren de komende jaren, dan zullen we diensten die we prima zelf kunnen invullen ook zelf of in een gemeenschap moeten vervullen. Zo kan een gemeenschap zorgen voor eigen energie door zonnepanelen te koppelen, maar ook een stukje zorg, kinderopvang en kennis is te koppelen in een kleinschalig duurzaam netwerk. Deze kleinschalige netwerken moet leiden tot bewustwording maar ook tot een wijk waar mensen graag wonen en in zullen investeren in de lange termijn. Duurzaamheid dient hiermee een groter doel omdat iedereen uit de middenklasse zal participeren, willen ze niet inleveren op hun levensstandaard. Het geld wat je onttrekt aan netwerken kan op een andere manier worden gebruitkt. Duurzaamheid wordt daardoor niet alleen geassocieerd met zonnepanelen of cradle to cradle maar krijgt ook een sociaal gezicht.
De rol van architectuur en stedenbouw in dit proces is om met gepaste ingrepen deze sociale duurzaamheid te verweven in stad of dorp, met aanpassingen in het netwerk en door katalysatoren te plaatsen op strategische punten.
milieustraat kunsstof textiel glas
papier
gft-afval
restafval
Bewustwording afval: restafval brengen naar een inzamelpunt gescheiden afval ophalen.
visie: netwerk diensten weer in eigen beheer nemen
Conclusie
Analyse moderne boer
Ontwerp situatie + zon analyse
Casus Margrietstraat
Zon A: ochtend + avond zon B: middag en namiddag + ochtend (minimaal) C: avond + ochtend D: ochtend (minimaal) + middag en namiddag
Met alle kennis uit de onderzoekjes en het verblijf in het huis is een antwoord ontworpen voor de casus van de Margrietstraat in Axel. Met de interventie in de stedenbouwkundige structuur en architectuur katalysator kan een netwerk gecreĂŤerd worden met een plek voor ontmoetingen (weet wat er speelt in de wijk) voor bekenden van de wijk. Doordat buurtbewoners weten wat er leeft in de buurt en de differentiatie in de wijk, kan er ingespeeld worden op verschillende behoeften in de gemeenschap. Bijvoorbeeld: ouderen die aan het hof wonen, kunnen toezicht houden op spelende kinderen. Daarnaast wordt de zon zo optimaal mogelijk gebruikt door het leefpatroon van de verschillende mensen te koppelen aan de dagcyclus van de zon en zijn duurzame energiemaatregelen getroffen om mensen te beschermen tegen de sterk oplopende energieprijzen. Bijvoorbeeld: de verankerden zullen de zon in het westen optimaal kunnen benutten. Zo hebben ze de zon in de winter in de woonkamer en in de zomer kunnen ze heerlijk in de voortuin zitten, met gevolg meer interactie en sociale controle op straat. Dit ontwerp kan een antwoord en of richting zijn om met duurzaamheid om te springen als drager voor de wijk.
ochtend
tuin
straat
middag na middag
type A
Ontwerp concept Levensstijl Het combineren van levensstijlen met de dagcyclus van de zon maakt het mogelijk om de warmte van de zon optimaal te benutten. Van de zes levensstijlen: Dynamisch individualisten, Stille luxe, Ongebonden, Verankerden, Terugtreders en Samenlevers zijn de laatste drie het meest geschikt voor de wijk. Verankerden zijn mensen die veel sociale contacten in de buurt hebben. Voor hen is directe interactie met de straat gezocht door ze zoveel mogelijk zonuren aan de voorzijde te bieden. Terugtreders hebben zorg nodig en krijgen de meest geborgen ruimte in de wijk, tussen de jaren zestig woningen. In de stedenbouwkundige structuur liggen ze op knooppunten voor langzaam verkeer waardoor ontmoetingen worden gestimuleerd. Het woonprogramma is zo optimaal mogelijk gesitueerd naar de zon. Samenlevers hechten meer waarde aan privacy en zijn daarom gesitueerd aan de zijde met uitzicht op het groen. Daarnaast hebben zij de tuinen met de meeste zonuren. verankerden (renovatie) terugtreders (hof) samenlevers (2 onder 1 kap/ vrijstaand )
concept = cyclus
zon + levensstijl (dagcyclus)
Ontwerp stedenbouw
Het stedenbouwkundig plan biedt invulling aan verschillende partijen binnen het project ‘krot of kans’ huis duurzaam.
Bouwkundig Adviesbureau Zeeland.
shortcut voor langzaamverkeer
shortcut voor langzaamverkeer ontwerp schema ontwerp Angelo Haemers Architecten alliantie
Ontwerp volume studie doorgang langzaam verkeer. -begijnhof -ontstaan ontmoetingsplek -alleen bekend bij mensen uit de buurt. -afsluitbaar in de avond.
volume 2 lagen. -geen voortuin
STAP 2.
STAP 1.
verkaveling. -schuindak voor opvangen zonlicht
wintertuin. -gebruik maken van de zon. -overmaat introduceren
STAP 3.
STAP 4.
Ontwerp volume studie
begijnhof
wintertuin, Ulft, architectenbureau ARX
speeltuin, 2012 architecten
Ontwerp volume studie
straat view
begijnhof view
Ontwerp plattegrond, doorsnede
doorsnede plattegrond
Ontwerp schets
Eind conclusie Deze studie heeft geresulteerd in een andere kijk op duurzaamheid. Want, duurzaamheid is niet langer een compromis tussen groen of vervuiling tussen comfort of onpraktisch maar een gezonde en sociale manier van leven met elkaar en de aangeboden netwerken. Deze visie is idealistisch maar dat waren de visies van Ebenezer Howard, ciam, team x, archigram etc ook allemaal ten tijde van verandering. De vele vragen zijn nog niet beantwoord maar dit geeft weer aanleiding om de visie te blijven door ontwikkelen en meer diepgang te geven. Zelf moet ik ook stil staan bij dit moment van reflectie want ook ik stel me afhankelijk op van netwerken.
Vragen die nog spelen en verder onderzoek nodig hebben: -Waarom stellen we ons zo afhankelijk op t.o.v. netwerken? -Waarom is het streven naar een onafhankelijk leven je eigen salaris verdienen waardoor je niet meer afhankelijk bent van je ouders. Is het niet meer dan dat? -Waarom wachten we met zijn alle op beslissingen uit Den Haag terwijl we om de 2 jaar naar de stembus gaan? -Zijn er alternatieven voor netwerken waardoor je meer controle hebt? Angelo Haemers
KROTofKANS-reeks nummer 20 ©2012
ISBN:
978-90-6354-165-1 Vormgeving:
ANGELO HAEMERS/ MARTIEN LUTEIJN WWW.KROTOFKANS.NL