WARSZAWA ŻERAŃ, 4 LISTOPADA 2017
FABRYKA
SENSÓW
OSOBISTYCH
DO FABRYKI Jestem rówieśnicą Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu. Różnica jest taka, że ja trzymam się dobrze, a ona? Jej właściwie już nie ma, a za chwilę zniknie wszystko. Tym bardziej cieszy fakt, że grupa młodych osób, studentów Uniwersytetu Warszawskiego, pokazuje fabrykę, przywołuje wspomnienia o niej. O FSO, podczas spaceru, mówią byli pracownicy; ci, którzy znali je bardzo dobrze. Trudno zapomnieć o miejscu, które wpłynęło w dużym stopniu na moje życie. Ojciec był jednym z budowniczych fabryki, mąż pracował w niej 17 lat, a ja dziesięć. FSO było obecne w naszej rodzinie przez wiele lat każdego dnia, nawet w wakacje, bo jeździłam na FSO-wskie kolonie i wczasy z rodzicami. Nadal mam fabrykę w pamięci. Wśród bliskich znajomych są osoby, które tam pracowały, i – gdy się spotykamy, zawsze pojawia się wątek FSO. To rodzaj przywiązania, które, tak wygląda, zostaje w nas.
AKUMULATORY
oruńska Trasa T
JOLANTA ZIENTEK-VARGA, DZIENNIKARKA FAKTÓW, GAZETY ZAŁOGI FSO W LATACH 1980–1990
NOWY MONTAŻ
ODLEWNIA
ZAKŁAD NR 6 MONTAŻ SILNIKÓW
MAGAZYNY
Choć w moim życiu zawodowym praca w fabryce stanowiła niezbyt dużą część, to wspominam ją i z sentymentem, i z zadowoleniem. Wiele się wtedy nauczyłam, a ze zdobytej wówczas wiedzy i doświadczeń korzystam do dziś. Kontakt z molochem, jakim było FSO w najlepszych latach, pozwolił mi poznać nie tylko produkcję samochodów, lecz także nauczył prowadzenia wywiadów, pisania informacji niemal na każdy temat i pokazał, jak ważne i przyjemne jest poczucie, że stanowi się część dużego przedsięwzięcia. Kiedy patrzę na to, co zostało po FSO, robi mi się smutno; ale jednocześnie cieszę się, że znałam fabrykę, kiedy była w rozkwicie; wiele się w niej działo i mogłam to wszystko oglądać z bliska. Życzę wspaniałego spaceru, który – mam nadzieję – choć na chwilę przywoła najlepsze lata FSO.
DYREKCJA FSO
TŁOCZNIA
STARY MONTAŻ
NARZĘDZIOWNIA LAKIERNIA
SZPITAL FSO
BRAMA GŁÓWNA STOŁÓWKA ZAKŁADOWA
a llońsk
gie
ul. Ja
SPAWALNIA
TOR TESTOWY
KALENDARIUM FSO 1948
1951 1956 1957 1960 1965 1967 1978 1980 1983 1984 1991 1994 1995 1996 2000 2002 2004 2005 2007 2007 2008 2009 2011
decyzja o budowie Fabryki Samochodów Osobowych, która miała produkować licencyjne Fiaty 1100. Stalin ostrzega polskich przywódców przed produkcją kapitalistycznych pojazdów. Wynegocjowana z Fiatem umowa trafia do kosza. Zapada decyzja o produkcji radzieckiej Pobiedy M20 6 listopada; rozpoczęcie produkcji Warszawy M-20 wybucha strajk w FSO, którego liderem zostaje Lechosław Goździk. Fabryka staje się symbolem ruchu, który doprowadza do „odwilży październikowej” 20 marca; rozpoczęcie produkcji polskiego auta Syrena 100 uruchomienie produkcji Syreny 101 i Warszawy 201 zakupienie licencji na włoskiego Fiata 125 rozpoczęcie produkcji Polskiego Fiata 125p rozpoczęcie produkcji Poloneza 1300/1500 według włoskich projektów strajki i powstanie „Solidarności” w FSO wygaśnięcie praw do marki FIAT; zmiana nazwy z Polski Fiat na FSO 125p Fabryka zatrudnia ok. 14 tys. pracowników 31 lipca; gruntowna modernizacja Poloneza i wprowadzenie modelu Caro General Motors rozpoczyna montaż Opla Astry I w FSO prywatyzacja FSO; sprzedaż akcji Daewoo Group powstanie Daewoo-FSO; początek produkcji Poloneza Atu; fabryka zatrudnia 20,5 tys. osób, z czego 3,5 tys. w administracji przejęcie GM Daewoo przez General Motors zakończenie produkcji Poloneza oraz Daewoo Nubira powrót do nazwy FSO; produkcja FSO Matiz i FSO Lanos podpisanie umowy z AwtoZAZ o przejęciu FSO zakończenie produkcji FSO Matiz uruchomienie produkcji Chevroleta Aveo zakończenie produkcji FSO Lanos wstrzymanie produkcji Chevroleta wygaśnięcie licencji na produkcję Chevroleta Aveo
a i n e z r a d y w
SPACER AKUSTYCZNY
CZAS: 4 LISTOPADA 2017, SOBOTA,10:00–12:00 START SPACERU: UL. JAGIELLOŃSKA 88, BRAMA GŁÓWNA FSO
Spacer akustyczny będzie podróżą edukacyjną i sentymentalną po dawnych terenach Fabryki Samochodów Osobowych FSO na Żeraniu, a także zapoznaniem się z miejscem i jego historią. Razem z głosami byłych pracowników, rozbrzmiewającymi z megafonu, akustyczni spacerowicze przejdą wzdłuż hal produkcyjnych aż do hali tłoczni, poznają teren byłej fabryki, unikalne historie ludzi i ich spojrzenie na minioną epokę. Dla starszych uczestników będzie to podróż do czasów młodości, dla młodszych odkrycie czegoś, co kiedyś świetnie i sprawnie prosperowało.
ZLOT SAMOCHODÓW FSO
Pokaz samochodów FSO organizowany w 66. rocznicę rozpoczęcia produkcji w fabryce.
p
r
o
g
r
a
m
CZAS: 4 LISTOPADA 2017, SOBOTA, 9:00–16:00 MIEJSCE: UL. JAGIELLOŃSKA 88, PARKING PRZED BRAMĄ GŁÓWNĄ FSO
WARSZTATY FOTOGRAFICZNE
4–5 LISTOPADA 2017
W trakcie warsztatów chcemy powołać do życia obrazy, które raz jeszcze sprowokują wyobraźnię do odnalezienia się na terenie dawnej Fabryki Samochodów Osobowych na warszawskim Żeraniu, a jej dawnym pracownikom i ich rodzinom przywrócą i utrwalą pamięć tych miejsc i tworzonej niegdyś wspólnoty.
FABRYKA SENSÓW OSOBISTYCH – FSO 2017 Projekt ma na celu przywrócenie pamięci o FSO i wydarzeniach związanych z fabryką. Jest to działanie skupione wokół zbierania wspomnień i unikalnych historii byłych pracowników zakładów i przeprowadzenie szeregu działań kulturalnych łączących różne grupy pokoleniowe. Chcemy upamiętnić pracę tysięcy ludzi, których życie związane było z FSO. Dziękujemy wszystkim byłym pracownikom fabryki za rozmowy, wsparcie i współtworzenie z nami projektu. Wydarzenie przygotowali w ramach projektu studenci i studentki Uniwersytetu Warszawskiego: Mikołaj Bendyk, Karolina Grzegorczyk, Krzysztof Średziński, Maciej Duklewski, Mikołaj Syska, Maja Głowacka, Zosia Sikorska, Sara Herczyńska, Piotr Michalik, Kamil Trepka. Montaż spaceru akustycznego i współpraca nad scenariuszem: Wojtek Zrałek-Kossakowski Konsultacje merytoryczne: Przemysław Sadura, Igor Stokfiszewski, Jaśmina Wójcik, Joanna Wawrzyniak, Dobrohna Kałwa Organizatorzy: Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, Stowarzyszenie Praktyków Kultury, Stowarzyszeni FSO Autoklub Kontakt z organizatorem: mikolaj.syska@krytykapolityczna.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Stołecznego Warszawa.