Chiny blisko
redakcja Yael Bartana (redaktorka artystyczna), Magdalena Błędowska, Kinga Dunin, Maciej Gdula, Dorota Głażewska, Maciej Kropiwnicki, Julian Kutyła (wicenaczelny), Jakub Majmurek, Sławomir Sierakowski (redaktor naczelny), Michał Sutowski (sekretarz redakcji), Agata Szczęśniak (wicenaczelna), Artur Żmijewski (redaktor artystyczny) zespół Agata Araszkiewicz, Michał Bilewicz, Katarzyna Błahuta, Zygmunt Borawski, Michał Borucki, Jakub Bożek, Marcin Chałupka, Anna Delick (Sztokholm), Paweł Demirski, Karol Domański, Joanna Erbel, Katarzyna Fidos, Bartosz Frąckowiak, Maciej Gdula, Sylwia Goławska, Katarzyna Górna, Agnieszka Graff, Agnieszka Grzybek, Izabela Jasińska, Adam Jelonek, Marcin Kaliński, Jaś Kapela, Tomasz Kitliński, Maria Klaman, Karolina Krasuska, Małgorzata Kowalska, Patrycja Kulka, Łukasz Kuźma, Adam Leszczyński, Jarosław Lipszyc, Sebastian Liszka, Magda Majewska, Adam Mazur, Dorota Mieszek, Kuba Mikurda, Bartłomiej Modzelewski, Paweł Mościcki, Witold Mrozek, Maciej Nowak, Dorota Olko, Adam Ostolski, Joanna Ostrowska, Janusz Ostrowski, Tomasz Piątek, Paweł Pieniążek, Konrad Pustoła, Magda Raczyńska, Joanna Rajkowska, Przemysław Sadura, Michał Schmidt, Jan Smoleński, Andreas Stadler (Nowy Jork), Beata Stępień, Kinga Stańczuk, Agnieszka Sterne, Igor Stokfiszewski, Monika Strzępka, Jakub Szafrański, Kazimiera Szczuka, Barbara Szelewa, Jakub Szestowicki, Eliza Szybowicz, Magdalena Środa, Olga Tokarczuk, Krzysztof Tomasik, Justyna Turkowska, Karolina Walęcik, Patryk Walaszkowski, Błażej Warkocki, Agnieszka Wiśniewska, Katarzyna Wojciechowska, Joanna Wowrzeczka, Dominika Wróblewska, Wawrzyniec Zakrzewski, Wojtek Zrałek-Kossakowski koordynatorki klubów Krytyki Politycznej Agata Szczęśniak, Joanna Tokarz, Agnieszka Wiśniewska lokalni koordynatorzy klubów KP Białystok: Łukasz Kuźma, Berlin: Katarzyna Fidos, Bydgoszcz: Emilia Walczak, Bytom: Stanisław Ruksza, Cieszyn: Joanna Wowrzeczka, Gniezno: Paweł Bartkowiak, Kamila Kasprzak, Jelenia Góra: Wojciech Wojciechowski, Kalisz: Anna Domagalska, Mikołaj Pancewicz, Kijów: Oleksij Radynski, Vasyl Cherepanyn, Konin: Bartek Nożewski, Marcin Runowski, Kraków: Justyna Drath, Londyn: Szymon Grela, Lublin: Rafał Czekaj, Łódź: Hanna Gill-Piątek, Martyna Dominiak, Opole: Borys Cymbrowski, Poznań: Maciej Szlinder, Toruń: Monika Szlosek, Trójmiasto: Maria Klaman, Wrocław: Dawid Krawczyk, Michał Syska korekta Magdalena Błędowska okładka Katarzyna Błahuta skład i łamanie Le Że Wydawca Wydawnictwo Krytyki Politycznej / Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego Zarząd Stowarzyszenia Sławomir Sierakowski (prezes), Michał Borucki, Dorota Głażewska (dyrektor finansowy), Agata Szczęśniak Adres Krytyka Polityczna / Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat, ul. Nowy Świat 63, 00–042 Warszawa, tel. (+ 48 22) 505 66 90, e-mail: redakcja@krytykapolityczna.pl Druk i oprawa Pozkal, ul. Cegielna 10/12, 88–100 Inowrocław, tel. (+48 52) 354 27 00 Wydawanie pisma „Krytyka Polityczna” dofinansowane jest ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Drodzy Czytelnicy! Zachęcamy do wsparcia naszych działań, z góry dziękujemy za pomoc! Darowizny można przekazać, dokonując dobrowolnych wpłat na konto: Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, Bank DnB NORD Polska S.A. IIIO/Warszawa 92 1370 1037 0000 1701 4446 9300. Tytuł przelewu powinien brzmieć: „Darowizna na rzecz Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego”. Informujemy, że nie prowadzimy prenumeraty redakcyjnej.
www.krytykapolityczna.pl
spis rzeczy BARWY KAMPANII Marcin Kalin´ski
10 Tuskobus
Tekst i zdje¸cia
POLSKA REWOLUCJA (KULTURALNA) Andrzej Leder
32 Kto nam zabrał te¸ rewolucje¸?
W Polsce dokonała się rewolucja społeczna głębsza niż wszystkie rewolucje francuskie razem wzięte. Z jakiegoś powodu jednak nie dopuszczamy tego faktu do świadomości i wolimy fantazjować o szlacheckim dworku
Jakub Majmurek 40 Potomek chłopów pan´szczyz´nianych patrzy na Wilanów Co jest w kulturze nasze, a co nie nasze? I „nasze” – czyli tak naprawdę czyje?
CHINY BLISKO Redakcja KP
48 Chiny blisko
Chiny blisko, Chiny wszędzie. Co to będzie, co to będzie?
Wang Hui 51 Polityka bez polityki – Ze Wschodu na Zachód
Postpolityka nie jest wyłącznie europejską przypadłością – pisze jeden z najbardziej znanych chińskich lewicowych intelektualistów
Giovanni Arrighi
63 Neoliberalizm z chin´ska¸ twarza¸?
Maciej Gdula
67 Dwa razy Chiny
A może Chiny to wcale nie jest kapitalistyczna treść w komunistycznej formie? Fragment książki Adam Smith w Pekinie
Arrighi kontra Harvey. O „chińskich” sporach na lewicy
Michael Yuen
73 Prywatne/publiczne
W opisach chińskich miast tradycyjny podział na sferę publiczną i prywatną nie ma żadnego sensu. Jak wynaleźć te pojęcia na nowo?
Michał Kmiecik 78 Karabiny pana Youdego. Dobry człowiek z Hubei
Chiny są bliżej, niż wam się wydaje. Historie lokatorskie w pięciu smakach
Jakub Boz˙ek
92 Wiejski konserwatyzm, miejski cynizm
Adina Zemanek
100 Seks w chin´skim mies´cie
Xiaolu Guo
103 Problemem jest rynek, nie cenzura
Czy młode Chinki słuchają jeszcze rad rodziców? Jak transformacja zmienia ludzi i życiowe wzorce
Chińska popkultura a feminizm. Z Adiną Zemanek rozmawia Justyna Drath
Jeśli twój film nie przypomina amerykańskiego kina rozrywkowego, to władza nie przejmie się jego polityczną treścią. Tylko że żadne prywatne kino go nie pokaże. Z Xiaolu Guo rozmawia Jakub Majmurek
Agnieszka Mikrut- 106 Chiny z bliska, czyli Ruch Nowego -Z˙aczkiewicz Dokumentu
Po latach robienia filmów według partyjnej sztancy chińscy dokumentaliści odważnie wkraczają z kamerą w codzienne życie zwyczajnych ludzi – i budzą kontrowersje
Frederic Tuten
112 Chinka Godarda to nudna buła
Jakub Majmurek
121 Kolumbowie, rocznik ‘68
Lesya Prokopenko
129 Sztuka jako przeste¸pstwo gospodarcze
Ai Weiwei
130 Upuszczenie wazy z dynastii Han
Stanisław Liguzin´ski
133 Fu Manchu kontra Charlie Chan
Wszystko, co chcieliście wiedzieć o Godardzie, ale baliście się spytać Mao. Wszystko, co chcieliście wiedzieć o Mao, ale baliście się spytać Oscara Wilde’a. Fragment jednej z najsłynniejszych amerykańskich powieści postmodernistycznych
Tragikomiczne losy francuskich maoistów, którzy płynęli do Chin, a wylądowali w słonecznej Kalifornii
Sztuka Ai Weiweia naśladuje - i kompromituje mechanizmy ekonomiczne
Żółte niebezpieczeństwo czyha na nas od samych początków kina. I wciąż się nie starzeje
Barbara Liberska
141 Nie obraz˙ajmy sie¸ na rzeczywistos´c´
Jane Hardy
147 Chiny po kryzysie
Czy wykupią nas Chińczycy? O chińskiej polityce gospodarczej i przyszłej roli juana z Barbarą Liberską rozmawia Michał Sutowski
Gdy większość gospodarek stanęła, Chiny prą do przodu. Ale czy ten rozpędzony olbrzym nie potknie się o własne nogi?
LITERATURA I Noémi Kiss
162 B., B. i B.
Berlin, Budapeszt, Belgrad. Zapiski ze wspólnego dziennika
KRYTYCZNIE Slavoj Žižek
176 Koszmar minionego lata
Lato 2011 obfitowało w fascynujące wydarzenia – Breivik, powstanie w Libii, rozszerzanie się Ruchu Oburzonych, kolejne odsłony kryzysu finansowego i zamieszki w Wielkiej Brytanii. Dla kogo były koszmarem? Dla kogo niektóre z nich mogą być nadzieją?
Anna Bikont, 192 Sprawa robotnicza i Polska Joanna Szcze¸sna to było dla mnie jedno (2)
O dzieciach, które w 1918 rozbrajały Niemców, i Republice Rad w Sosnowcu. Druga część opowieści o rodzinie Kuroniów
Wojciech Worotyn´ski
200 Niewyjas´niona zagadka Powstania
Dlaczego żołnierze Armii Krajowej, którzy pięć lat przygotowywali się do podjęcia walki z wrogiem, po kilku godzinach starć opuszczali Warszawę?
LITERATURA II Mariusz Sieniewicz
214 Spowiedz´ S´pia¸cej Królewny (fragmenty)
„Nasz kraj!!!” za darmo wychował Emilę, dał Boga, rodzinę i pracę. „Nasz kraj!!!” oczekuje w zamian tylko jednego: spłacać duchowy dług patriotyczną walutą i dziećmi
OBURZENI Miguel Arana Catania
244 Ruch Oburzonych sie¸ organizuje
Tekst i zdje¸cia: Rafał Z˙wirek
Po triumfach 15 października czas sprecyzować cele, połączyć siły i znaleźć nowe sposoby, by skuteczniej działać. Miguel Arana Catania w rozmowie z Igorem Stokfiszewskim
Ann Snitow
248 Occupy Wall Street ratuje Obame¸
Guy Zucker
253 Naród z˙a¸da sprawiedliwos´ci społecznej
Jossi Jona
256 Namioty to symbol
Amerykanie wreszcie przestają wierzyć w narrację republikańskiej prawicy i wracają do polityki. Z Ann Snitow rozmawia Jakub Majmurek
zdje¸cia: Roni Lahav
Wiadomości z Izraela nie dotyczą już wyłącznie wojen i zamachów terrorystycznych. Lato 2011 przyniosło największy w historii tego kraju protest społeczny
Chcę, żeby Izrael znów był państwem opiekuńczym. Z Jossi Joną, doradcą uczestników największych protestów w historii Izraela, rozmawia Guy Zucker
OJCOWIE I DZIECI Konstanty A. Jelen´ski
272 Notatki o „majowej rewolucji”
Michał Sutowski
284 Ojcowie i dzieci
PIA¸TEK TŁUMACZY
292 Ewe¸ Milewicz
ŽIŽEK pyta
296 Gianni Vattimo odpowiada
DZIENNIK MICHALSKIEGO
304
NASI AUTORZY
318
6
Liberalny ojciec pochyla się z troską i sympatią nad buntem synów. Jeden z najlepszych polskich eseistów o wydarzeniach Maja ’68.
Czy dzisiejsi buntownicy odrobili lekcję Turgieniewa i Maja ’68?
7
CHINY BL
46
ISKO
47
Chiny blisko Redakcja KP
C
hiny blisko? Do tej pory były dla Europy raczej tym, co najdalsze, najbardziej egzotyczne i obce. W Faraonie Prusa do młodego, wiecznie potrzebującego gotówki egipskiego władcy Ramzesa pewnego dnia przychodzi fenicki kupiec Hiram z propozycją wykopania kanału łączącego Morze Śródziemne z Czerwonym. Na sceptyczną reakcję faraona – wyedukowanego przez kapłanów, że na wschód od Asyrii i na południe od Babilonu są tylko bagna – Hiram rozpoczyna hipnotyzującą młodego władcę opowieść o kryjących się za najdalszymi granicami Mezopotamii cudach Indii i Chin. daleko, bardzo daleko na wschód od Asyrii […] leżą […] kraje mające ze dwieście milionów ludności. […] Zamieszkują je ludy o skośnych oczach i żółtej cerze. Ludy te mają pana, który nazywa się Synem Nieba i rządzi nimi za pośrednictwem mędrców, którzy jednak nie są kapłanami […]. Ludy te noszą długie szaty z tkanin wcale u nas nieznanych, mają sandały podobne do małych ławeczek, a głowy przykrywają spiczastymi pudełkami… Także dachy ich domów są spiczaste na brzegach. Te nadzwyczajne ludy mają zboże bardziej plenne niż egipska pszenica i robią z niego napitek mocniejszy niż wino. Mają też roślinę, której liście dają tęgość członkom, wesołość umysłowi, a nawet pozwalają obchodzić się bez snu. Mają papier, który umieją ozdabiać różnokolorowymi wzorami, i mają glinę, która po wypaleniu prześwieca jak szkło, dźwięczy jak metal1.
1 Bolesław Prus, Faraon, Tower Press, Gdańsk, s. 320.
48
Oczywiście opis ten mówi przede wszystkim o stereotypach na temat Chin, jakie panowały w kręgu XIX-wiecznej warszawskiej inteligencji. Z Rzymu Europa wzięła prawo, z Grecji filozofię, ze starożytnej Palestyny religię (ta z kolei wiele zawdzięczała wpływom perskim), nad tym wszystkim unosił się wpływ Mezopotamii i Egiptu, w opozycji do którego, ale i od którego się ucząc, swoją tożsamość budowali starożytni Grecy. Chiny były daleko, poza tą gęstą siecią relacji i wpływów, jeszcze dalej niż równie odległe Indie, które z większością ludów Europy łączy jednak pokrewieństwo języka (sanskryt jest niezwykle bliski starożytnej grece) i zapis liczb. A przy tym co najmniej od czasów wyprawy Marca Polo Chiny były ekranem, na który Europejczycy projektowali własne wyobrażenia, lęki, uprzedzenia, fantazje. Do końca wieku XVIII były to wyobrażenia o racjonalnej, pokojowej i niewyobrażalnie bogatej egzotycznej cywilizacji, przewyższającej pogrążoną w nieustannych konfliktach i politycznym chaosie biedną Europę (takie obrazy Chin można znaleźć jeszcze u Woltera i Adama Smitha). Od wieku XIX, szczytu jednostronnej dominacji Europy nad światem, projektuje się na chiński ekran raczej fantazje o upadłej, dekadenckiej, a przy tym okrutnej i barbarzyńskiej kulturze, podszyte lękami przed „żółtym niebezpieczeństwem”. Dziś Chiny są blisko w jak najbardziej dosłownym sensie. Wystarczy przejść się do dowolnego sklepu i sprawdzić, gdzie wyprodukowano większość dostępnych w nim towarów. Pogrążającą się w kryzysie
Europę mają ratować chińskie nadwyżki budżetowe, chiński kapitał z impetem godnym XIX-wiecznych europejskich kolonizatorów penetruje Afrykę w poszukiwaniu surowców naturalnych, gleby, paliw. W tej sytuacji nie możemy już dłużej pozwolić sobie na patrzenie na Chiny przez pryzmat egzotyki. Zebrane w numerze teksty próbują odebrać Chinom ich „chińskość”, spojrzeć na współczesność i najnowszą historię tego kraju jak na sym ptom ogólnych trendów. Taką perspektywę w swoim eseju proponuje Wang Hui. Hui jest czołowym intelektualistą reprezentującym w zasadzie nieobecną do tej pory w polskich dyskusjach chińską nową lewicę – kontestującą rządy Komunistycznej Partii Chin z lewa, wskazującą na społeczne koszty chińskiego modelu rozwoju, krytykującą niepisaną umowę między partią a chińskim mieszczaństwem, które w zamian za prawo do bogacenia się godzi się na brak politycznych swobód. W przeciwieństwie do liberalnych dysydentów, odwołujących się do moralnego sprzeciwu ufundowanego na kategorii praw człowieka, intelektualiści nowej lewicy są przynajmniej częściowo chronieni przed represjami, ponieważ powołują się na elementy ciągle istniejącej ideologii i prowadzą grę z różnymi frakcjami partii władzy – grę, nie trzeba chyba dodawać, nie zawsze bezpieczną. Sam Hui został w zeszłym roku publicznie oskarżony o plagiat, co rozpętało kampanię prasową, która wprawdzie nie miała wiele wspólnego z ośrodkami władzy politycznej, ale powszechnie była odczytywana w Chinach jako atak na cały ruch tamtejszej nowej lewicy. W obronie Huia zmobilizowało się wielu intelektualistów z całego świata; udało mu się obronić swoją pozycję, ale złe wrażenie pozostało – każdemu, kto obserwuje z bliska chińską politykę, trudno uwierzyć, że sprawa ta nie miała politycznego charakteru. W zamieszczonym w tym numerze „Krytyki Politycznej” eseju Hui opisuje ostatnie sto lat chińskiej historii w kontekście wiel-
kich rewolucyjnych zrywów XX wieku. Chiny przeszły w tym okresie przez cały szereg rewolucji: od próby odgórnej modernizacji na wzór japońskich reform z okresu Meiji, przez rewolucję republikańską, Wielką Proletariacką Rewolucję Kulturalną, po pełzającą neoliberalną rewolucję zainicjowaną przez Deng Xiaopinga. Hui pokazuje, w jaki sposób przemoc cechująca wszystkie rewolucyjne zrywy XX wieku służy dziś w Chinach jako alibi dla całkowitego odpolitycznienia polityki, zastępowanej przez „techniczne rządy ekspertów”. Jakiekolwiek próby upominania się o przywrócenie polityki partia może łatwo skwitować: „przecież nie chcecie powrotu do chaosu i przemocy rewolucji kulturalnej?”. Brzmi znajomo? Powinno. Hui przekonująco argumentuje, że podobne procesy odpolitycznienia zachodzą także w zachodnich demokracjach i krajach dawnego bloku wschodniego. Czy najskromniejsze nawet sugestie socjaldemokratycznej korekty neoliberalnego kursu transformacji w Polsce po '89 nie były kwitowane retorycznym „chcecie powrotu PRL”? Chiny – jako przestrzeń polityczna ukształtowana przez wypaloną rewolucję, której widmo blokuje możliwość krytyki i zmiany status quo – są dziś wszędzie. W zachodniej Europie taką rewolucją był rok ’68; jego chiński ślad przywołuje Jakub Majmurek w tekście o francuskich maoistach – Kolumbach ponowoczesnego kapitalizmu, którzy liczyli, że z czerwonymi książeczkami w rękach zabiorą Europę do komunistycznych Chin, a przybliżyli ją raczej do Kalifornii. W Polsce problem polega nie tylko na tym, że nasze rewolucje się wypaliły; niektóre z nich zostały do tego niemal zupełnie wymazane ze współczesnej pamięci. W dziale Polska rewolucja (kulturalna) w tym numerze Andrzej Leder stawia tezę, że dzisiejsze polskie mieszczaństwo ukształtowane zostało przez dwie rewolucje: zagładę żydowskiego mieszczaństwa w trakcie II wojny światowej i stalinizm, obie jednak wyparło ze świadomości. Narzucone 49
z zewnątrz, naznaczone niedającą się dziś zalegitymizować przemocą, nie nadają się na jego założycielski mit. A jednocześnie bez tego mitu polskie mieszczaństwo nie jest w stanie wypracować własnej niezafałszowanej świadomości i politycznej podmiotowości; może co najwyżej, jak jego chiński odpowiednik, bogacić się w świecie odpolitycznionej polityki. Polski pan Jourdain nie wie więc, że mówi i myśli po chińsku. Europejskie mieszczaństwo zawsze miało tendencję do godzenia się na – okresową przynajmniej – polityczną nicość w zamian za zabezpieczenie własnych interesów ekonomicznych, co analizuje Karol Marks w 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte. Jednak w Europie tego typu układy były na ogół krótkotrwałe, szybko się rozpadały, także pod wpływem oporu klas ludowych. W Chinach kontrakt ten wydaje się na razie działać. Chiny są wreszcie blisko nie tylko w porządku przestrzennym, ale i czasowym. Chiński eksperyment kapitalizmu bez demokracji może się okazać w najbliższej przyszłości uniwersalnym modelem
50
dla całej gospodarki światowej. Zwłaszcza że – jak przekonuje Giovanni Arrighi w prezentowanym w tym numerze fragmencie książki Adam Smith w Pekinie – to Chiny są na najlepszej drodze do tego, by przejąć od Stanów hegemoniczną pozycję w globalnej ekonomii. Co to będzie oznaczało dla światowej gospodarki i relacji między kapitałem a instytucjami demokratycznymi? To najpilniejsze dziś zagadnienie do przemyślenia dla każdego lewicowego projektu. Debatę na ten temat rekonstruuje w tym numerze Maciej Gdula. Wiemy już, że wobec potęgi zglobalizowanego rynku nie można budować nie tylko socjalizmu czy socjaldemokracji, ale jakiejkolwiek rzeczywistej demokracji w jednym kraju. Trzeba jednak uściślić to stwierdzenie: nie jest dziś możliwa prawdziwa demokracja (a więc taka, która nie kończy się na ekonomii i władzy rynkowych mechanizmów) bez prawdziwej demokracji w jednym kraju: Chinach. Od chińskich rozstrzygnięć zależy dziś bardzo wiele. Wiatr zmian może nie wieje jeszcze ze Wschodu, ale żadna zmiana nie będzie w stanie Wschodu pominąć.
Ai Weiwei
artysta chiński, dysydent
Miguel Arana Catania
fizyk, wykładowca akademicki, członek komisji ds. międzynarodowych Ruchu 15 Maja w Madrycie
Giovanni Arrighi
(1937–2009) włoski ekonomista, dyrektor Institute for Global Studies in Culture, Power and History Uniwersytetu Johna Hopkinsa w Baltimore
Anna Bikont
dziennikarka „Gazety Wyborczej”
Jakub Bożek
członek zespołu Krytyki Politycznej
Maciej Gdula
socjolog, członek redakcji Krytyki Politycznej
Xiaolu Guo
chińska dokumentalistka i pisarka
Jane Hardy
profesor ekonomii politycznej na Uniwersytecie Hertfordshire
Konstanty A. Jeleński (1922–1987) eseista i publicysta
Jossi Jona
otrzymał doktorat z filozofii na Uniwersytecie Pensylwania, uczy na Uniwersytecie Bena Guriona i pracuje w Van Leer Institute w Jerozolimie. Zajmuje się filozofią polityki, edukacji i wielokulturowością
Marcin Kaliński
fotograf, członek zespołu Krytyki Politycznej
Noémi Kiss pisarka węgierska
Michał Kmiecik
autor sztuk i spektakli laureat nagrody głównej i nagrody publiczności podczas IV edycji konkursu Metafory Rzeczywistości za tekst Śmierć pracownika (prapremiera: 16 grudnia 2011 w Teatrze Polskim w Poznaniu, reż. Iwo Vedral). Członek redakcji art zine’a „Kofeina”. Publikował m.in. w „Dialogu” i „Notatniku Teatralnym”
Roni Lahav
artystka i pracowniczka społeczna, skończyła uniwersytet w Tel Awiwie i Minshar School of Arts. Żyje i pracuje w Tel Awiwie
Andrzej Leder
filozof kultury, psychoterapeuta
Stanisław Liguziński
filmoznawca, doktorant w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ, krytyk filmowy, współzałożyciel Dyskusyjnego Klubu Filmowego „Maciste” w Bochni, nominowanego w 2011 roku do Nagrody PISF dla najlepszego DKFu w Polsce
Jakub Majmurek
filozof i krytyk filmowy, członek redakcji Krytyki Politycznej 318
Cezary Michalski pisarz i publicysta
Agnieszka Mikrut-Żaczkiewicz
filmoznawczyni, doktorantka w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ, zajmuje się współczesnym kinem chińskim, jedna z autorek tomu Autorzy kina azjatyckiego
Tomasz Piątek
pisarz i publicysta, felietonista portalu krytykapolityczna.pl
Lesya Prokopenko
kuratorka, współpracowniczka ukraińskiej edycji „Krytyki Politycznej”
Mariusz Sieniewicz pisarz
Ann Barr Snitow
działaczka feministyczna, pisarka, założyciela Network of East–West Women
Michał Sutowski
publicysta, sekretarz redakcji „Krytyki Politycznej”
Joanna Szczęsna
dziennikarka „Gazety Wyborczej”
Frederic Tuten
pisarz amerykański, postmodernista, autor m.in. Przygód Mao podczas Długiego Marszu oraz Tintina w Nowym Świecie
Gianni Vattimo filozof włoski
Wang Hui
historyk idei, twórca chińskiej Nowej Lewicy
Wojciech Worotyński dziennikarz
Michael Yuen
architekt, mieszka w Hongkongu
Adina Zemanek
filolożka angielska i chińska, wykładowczyni w Katedrze Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, badaczka chińskiej popkultury, redaktorka tomu Estetyka chińska. Antologia
Guy Zucker
dziennikarz izraelskiej gazety „Haaretz”. Mieszka i pracuje w Tel Awiwie
Slavoj Žižek filozof słoweński
„Żwirek”
ekssocjolog, eksbuddysta, eksrobotnik budowlany, eksoperator filmowy, wciąż w grupie oburzonych
319
320 320