แนวคิดและกระบวนการ การจัดการความขัดแย้ง วันที 30 มีนาคม 2554
ศ ุภณัฐ เพิ มพูนวิวฒ ั น์ ผอ้ ู ํานวยการสํานักส่งเสริมการเมือง ภาคพลเมือง สถาบันพระปกเกล้า
เราเรียนรูอ ะไรบางจากรูปภาพทัง้ 3 ใน ฐานะนักเจรจาไกลเกลี่ย • นักเจรจาไกลเกลีย่ ตองไม งไมรบี ดวนสรุป แตตอ ง เปนนักกระบวนการ • สังเกต คิด วิเคราะห ไตรตรอง • อยาใชความเคยชิน ประสบการณ และรูป แบบเดิมๆ ในการจัดการความขัดแยง • ความคิดเห็นของแตละคนไมเหมือนกัน อยานึก เอาเอง • อะไรทีท่ าํ ใหเราคิดแตกตางกัน?
การศึกษา ประสบการณ์ วิถวี ฒ ั นธรรม ประเพณี เศรษฐกิจ สังคม การเมือง ฯลฯ
TRUST ความ ไว้ วางใจ
นักทฤษฏี นักเศรษฐศาสตร์ นักจิ ตวิทยา
VANCHAI VATANASAPT:2546
การมี “อัตตลักษณ์ ร่วมกัน” same
identity อัตตลักษณ์ แยกตัวเองว่าเป็ น “เขา” เป็ น “เรา” Identity of mine and
your “ความไว้ วางใจในความเป็ น เรา ไม่ ใช่ เขา ”
“Trust” in our group not your
อะไรทําให้พวก เขาแบ่งเป็ นฝั ก เป็ นฝ่ าย? ใครถูกใครผิด? พวกเขา พวกเรา
พวกมัน
VANCHAI VATANASAPT:2546
ความไว้ วางใจที8องิ อยู่กบั กรรม พฤติกรรมตามทฤษฎีของกรรม ชั8งนํา? หนัก: ความเสี8ยง V/S ผลได้ Weigh: Risk v/s Gain ความไว้วางใจ ในการมี หลักประกัน “Trust” if you guarantee
การยอมรั บ การเข้ าใจคนหรือ การได้ ร ั บ มนุษย์ ความสํ าคัญ การเคารพนั บ ถื อ ความต้ องการที8 ความไว้ ว างใจ แท้ จริงของเขาคือ ความเห็นอกเห็นใจ
อะไร
ธรรมชาติของมนุษย์ มนุษย์ มักจะสนใจแต่ ตัวเอง Egotists
ต้ องการผลประโยชน์
ความแตกต่างกันของ มนุ ษย์ มนุ ษย์มกั จะมองผล ประโยชน์และสิง* ที* ตัวเองสนใจ
มนุษย์มกั จะมองผลประโยชน์ และสิ*งที*ตวั เองสนใจ
ทําไมจึ ง เกิดขึ,น เรารูส้ ึกอะไร
VANCHAI VATANASAPT:2546
Leader asks What and Why:
What Why Doing the and right things ทําใน สิ งที ถูกต้อง How? Manager asks how and when Doing things right ทําสิ งนั นให้ ถูกต้อง
การจัดการความขัดแย้ งด้ วยสันติวธิ ี 1.
แนวคิด ทฤษฎี และสาเหตุของความ ขัดแย้ ง 1.1 ความขัดแย้ งคืออะไร 1.2 ประเภทความขัดแย้ ง 1.3 การมีส่วนร่ วมของประชาชน 2. กลไกและเครื8องมือในการจัดการความ ขัดแย้ ง: การเจรจาไกล่เกลีย8 โดยคนกลาง รูปแบบ กระบวนการ เทคนิค ทักษะที8 สําคัญ
แนวคิด ทฤษฎี และ สาเหตุของ ความขัดแย้ ง
ประการที8 1
VANCHAI VATANASAPT:2546
สาเหตุของความขัดแย้ งทีเ8 กิดจากการ พัฒนา
1) ความสลับซับซ้ อนของปัญหาของการพัฒนา
VANCHAI VATANASAPT:2546
เพราะว่าความขัดแย้งทัง หลายนี สลับซับซ้อน
เหตุแห่ งความซับซ้ อน • มีหลายฝ่ ายเกี8ยวข้อง • มีหลายประเด็น • มีวัฒนธรรมที8แตกต่าง • มีค่านิยมที8หยั8งรากลึก • อาศัยความรู้หลายผู้เชี8ยวชาญ (ด้านเทคนิคและ ประเพณี) • อาศัยข้อกฎหมายหลายฉบับ • มีหลายหลากเวที
VANCHAI VATANASAPT:2546
สาเหตุของความขัดแย้ งทีเ8 กิดจากการ พัฒนา
1) ความสลับซับซ้อนของปัญหาของการพัฒนา
2) ใช้ วธิ ีการเดิมๆ ในการจัดการ
VANCHAI VATANASAPT:2546
กลุ่มอาการ
D-A–D
SYNDROME
Decide Defend
Announce
ตัดสินใจ ปกป้ อง
ประกาศ
คุณพ่ อร้ ูดี Go slow to go fast
ช้ าๆ ได้ พร้ าเล่ มงาม
คุณค่าของการมีส่วนร่ วมของประชาชน
ตระหนักถึง ปั ญหา
ไม่ มีส่วน ร่ วม มีส่วนร่ วม
ตระหนักถึง ปั ญหา
ตัดสิ นใจ
ตัดสิ นใจ
นําไปปฏิบัติ/ ดําเนินการ
นําไปปฏิบัติ/ ดําเนินการ
ประการที8 2
Expectation between the two persons
ความคาดหวังที8ต่างกัน ระหว่ างสองคน Expectation and the real situation
ความคาดหวังกับความเป็ น จริง
VANCHAI VATANASAPT:2546
TRUST v/s MISTRUST
ความไว้วางใจ v/s ความไม่ ไว้วางใจ EXPECTATION & BEHAVIOR
ความคาดหวัง & พฤติกรรม
พฤติกรรมที8ตาํ8 กว่ าความคาดหวัง = ความไม่ ไว้ วางใจ หนุ ่มนัดสาว สาวนัดหนุ ่ม
พฤติกรรมที8ตรงกับความคาดหวัง = ความ ไว้วางใจที8พอรับได้
พฤติกรรมที8ดเี กินความคาดหวัง = ความ
ไว้วางใจทีย8 ั8งยืน
พฤติกรรมทีเ8 กินความคาดหวัง + ความสัมพันธ์ ทเี8 กือ? หนุนกัน = ความ ไว้วางใจทีจ8 งรักภักดี หนุ่มนัดสาว และมีข องมาฝากด้วย มอบแหวน
1.1 ความขัดแย้ งคืออะไร ความขัดแย้ งคือ สถานการณ์ ทบี8 ุคคล หรือกลุ่มคนมีความเชื8 อว่าแต่ ละฝ่ ายมี เป้ าหมายหรือความต้ องการทีไ8 ป ด้ วยกันไม่ ได้ โดยต่ างฝ่ ายต่ างรู้ สึกไม่ เป็ นมิตรต่ อกัน และพยายามเข้ า ขัดขวางอีกฝ่ ายหนึ8งเพื8อไม่ ให้ บรรลุ เป้ าหมาย ความรุนแรงคืออะไรความเจ็บปวดกับความขัดแย้ง/ ยัง ยืน?
VANCHAI VATANASAPT:2546
ดอกไม้
ไม่ควร มอง ด้าน เดียว
VANCHAI VATANASAPT:2546
CONFLICT How many people working together can create CONFLICT ? คน ตั&งแต่ กคี' นอย่ ูด้วยกันหรือทํางาน
ความ ขัดแย้ ง
ด้วยกันจึงเกิด
คนเดียว/ คูส่ มรส
โปรดมองที8 รูปภาพและอ่ านสี ที8เห็น แต่ ไม่ ให้ อ่านคํา
ความขัดแย้งด้านซ้าย ด้านขวา สมองซี กขวาของคุณจะพยายามอ่ านสี แต่ สมองซี ก ซ้ ายของ คุณพยายามที8 จะต่ อต้ านในอ่ านคําที8 คุณมองเห็ น
ตามเข็ม: ใช้สมองซีกขวา ให้ความสําคัญ กับอารมณ์ ตัดสินใจจากภาพรวมมากกว่า รายละเอียด สนใจอนาคต ลึกซึ&ง แต่ฝัน เฟื+ อง เสีย+ งเป็ นเสีย+ ง ทวนเข็ม: ใช้สมองซีกซ้าย สนใจอดีต มากกว่า คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เข้าใจ เรื+องสลับซับซ้อนเร็ว มีระเบียบวินยั อยู่บน โลกความจริง ปลอดภัยไว้ก่อน
การประสานมือ การรับข้อมูลของสมองซีกซ้ายและขวา • • •
• •
สมองซี กซ้าย มีคําถามเกิดขึ1 นเสมอๆ เวลาที* ฟังใครพู ด ไม่ค่อยตอบรับ คิ ดขัดแย้งว่ าทํ าไมต้อง เป็ นแบบนี1 หรื อไม่จริ ง ไม่เชื*อ มีแนวคิดของตัวเอง สุ ดท้าย พอจบการ บรรยายอาจได้ เนื1 อความตามที* ผู ้ อธิบายบอกแต่ จะมี คํ าถามเกิดขึ1 น
•
• • • •
สมองซี กขวา พยักหน้า บ่งบอกถึง ความเข้าใจในสิ* งที* ใคร กําลังพู ดอธิบาย ตอบรับเสมอๆ ติ ดตาม และเชื*อง่าย มีจิตนาการที*รบั ฟั ง ข้อมู ล สุ ดท้าย พอจบการฟั ง อาจต้องถามคนข้างๆ หรื อผูอ้ ธิบายซํ1 าว่า หมายถึงอะไร
15 นาที
10 100 0 20 100 อย่ายึดติด0กับอดีต 30 าเร็จมาแล้ ว ที8เคยประสบความสํ 100 0 20 100 0 10 100 0 10 Victim of Our Own Success
การกอดอก การส่ งข้อมูลออกของสมองซีกซ้ ายและ ขวา สมองซี กซ้าย (แขนขวาอยู่ สมองซี กขวา (แขนซ้ายอยู่ ด้านบน) ด้านบน)
• อธิ บายเป็ นข้อๆ บอกกรอบชัดเจน • มี หลักเหตุผลในการ บรรยาย • ใช้ทฤษฏี อา้ งอิ ง • ยกตัวอย่างผ่ าน ppt ก็ จะเขี ยนบอก เป็ นข้อๆ 1 2 3 เป็ นลําดับขั1นตอน
• อธิ บายเป็ นฉากๆ ก่ อให้ผูฟ้ ั งเกิ ดจิ ตนา การ • มี จิตนาการในการ บรรยาย • มี การใช้ลีลาภาษา ท่าทาง • ยกตัวอย่างผ่ าน ppt เช่ น รู ปภาพ แผนภู มิ ใช้เกม
NO PROBLEM NO PROGRESS “ที ใดไม่มปีั ญหา ที น ันไม่มี ความก้าวหน้า”
NO PROBLEM NO PROGRESS “ที ใดไม่มปีั ญหา ที น ันไม่มี ความก้าวหน้า” มุมมองของคนต่อความขัดแย้ง เป็นอย่างไร? วิกฤตหรือโอกาส?
Opportunity is NOWHERE? Opportunity is No where Opportunity is NOW here
Opportunity ถ้ าใครๆ เดินไปทางทิศตะวันตก If everyone go to the West
สูเจ้ าจงเดินไปทางทิศตะวันออก You should go to the East Lao Tze
ความขัดแย้งอย่าง สร้างสรรค์ CONSTRUCTIVE CONFLICT
ความขัดแย้งเพื อการทําลาย กัน DESTRUCTIVE CONFLICT
VANCHAI VATANASAPT:2546
ความขัดแย้ ง CONFLICT
PEACEFUL DEMONSTRATI ON
ข้ อพิพาท DISPUTE
VIOLENCE
VANCHAI VATANASAPT:2546
Conflict : ความแตกต่างกันของเป้ าหมาย/ วัตถุประสงค์ มาตรฐาน
ความขัดแย้ง: ค่ านิยม หรื อความคาดหวัง ระหว่างบุคคลหรือกลุ่มคน คู่กรณียัง
ร่ วมงานกันได้ Dispute : ความขัดแย้งในเรื8 องของประเด็น เฉพาะบางประเด็น
ข้ อพิพาท มีความม่ ุงมั'นทีจ' ะเอาชนะ กัน
การขยายตัวของความ ขัดแย้ง Conflict escalation • อารมณ์ เหตุผล และการตัดสินใจ • การติดกับดักเพื อต้องการเอาชนะ และหยุดไม่ได้เพราะมีขอ้ จํากัด • เป้าหมายที แท้จริงและสิ งที ตอ้ งการ คืออะไร • สาเหตุของความขัดแย้งที แท้จริงคือ อะไร • ผลลัพธ์สดุ ท้ายคือ แพ้ดว้ ยกันทัง* คู่ • ทางออกคือ ต้องหันกลับมาคุยกัน
Pothole theory
การขยายตัวของความขัดแย้ง Conflict escalation
ปัจจัยอะไรบ้างที ทําให้ความขัดแย้งขยายตัว?
Four dots