Pro Bista jubileumboek

JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Fundashon Pro Bista komt al 10 jaar op voor de belangen van slechtziende en blinde personen

JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Fundashon Pro Bista komt al 10 jaar op voor de belangen van slechtziende en blinde personen

Coördinator Jeugdafdeling ‘Ata ki mi wowo’ Yuraima Bodak met cliënte Mildred Kraal

Inhoud

Voorwoord

5

Inleiding

6

Hoofdstuk 1

l

Fundashon Pro Bista

8

Hoofdstuk 2

l

Pro Bista tussen 1999 en 2009

18

Hoofdstuk 3

l

Ontwikkeling producten tussen 1999 en 2008

31

Hoofdstuk 4

l

Het jaar 2009 en daarna

41

Nawoord

47

Dankwoord

48

3 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Sinterklaasviering voor de Jeugdafdeling ‘Ata ki mi wowo’.

Zwarte Piet met cliënt Juan Camillo Cifuentes

Voorwoord Fundashon Pro Bista Kòrsou (hierna Pro Bista) is een jonge en dynamische non-profit organisatie die zich sinds 1999 bezighoudt met het bevorderen van zelfredzaamheid en de integratie van slechtzienden en blinden in de Curaçaose­ samenleving. De naam van de stichting is de afkorting van Problema­ku Bista (Papiaments voor ‘problemen met het zicht’).

Pro Bista vierde in het jaar 2009 haar tienjarig jubileum. Met trots blikken we terug op die tien jaar, waarin deze stichting zich een duidelijke plek in de Curaçaose­samenleving heeft weten te verwerven.

Directeur Esther Winklaar

Er is in de afgelopen jaren veel bereikt voor blinde en slechtziende personen op Curaçao.

Al naar gelang de behoeften van de doelgroep en de samenleving zijn er jaarlijks nieuwe projecten opgezet en heeft de dienstverlening van Pro Bista zich steeds verder verbreed.

Dit ondanks het tekort aan structurele gelden, wat de werkzaamheden niet altijd even gemakkelijk maakte. Dankzij het enthousiasme en de inzet van cliënten, werknemers en vrijwilligers heeft Pro Bista deze financiële barrières in de afgelopen tien jaar kunnen doorbreken. We zijn er in geslaagd om de diensten en kwaliteit te leveren die men van ons verwacht. Het is ons gelukt om de organisatie steeds verder te professionaliseren waarbij een duidelijke visie, missie en doelstellingen centraal stonden. Het waren bewogen jaren maar met de steun van velen wist de stichting zich te blijven ontwikkelen.

In het kader van het tienjarig bestaan geeft Pro Bista dit jubileumboek uit. In dit boek nemen we u mee in de ontwikkelingen van de afgelopen jaren.

Namens Pro Bista wil ik alle betrokken vrijwilligers, medewerkers, fondsen, organisaties en particulieren bedanken voor hun waardevolle steun in de afgelopen jaren.

Esther Winklaar Directeur Fundashon Pro Bista Kòrsou

5 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Inleiding In dit jubileumboek presenteren we eerst in het kort het ontstaan van de zorg voor blinden­ Erelid mw. De Jongh-Elhage (tweede van links) poseert met bestuursvoorzitter mw. Jennifer Hoek tijdens een modeshow in 2005

en slechtzienden op Curaçao. Daarna komen de werkzaamheden van Pro Bista aan bod, met daarbij aandacht voor de verschillende afdelingen binnen de stichting. Vervolgens zal er een overzicht worden gegeven van de ontwikkelingen door de jaren heen. Het traject naar de professionalisering van de stichting staat hierbij centraal. Er komen ook twee cliënten­ met een visuele beperking in beeld en hun ervaring met Pro Bista. Daarnaast worden de diensten en producten benoemd, waarna we stilstaan bij de huidige status van Pro Bista en ingaan op het perspectief voor de toekomst.

Vrijwilliger met cliënt tijdens de modeshow in 2005

6

CliĂŤnte Dushamry Angelista in haar prachtige kerstoutfit tijdens de kerstviering

7 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 1

Fundashon Pro Bista Het ontstaan van Pro Bista In maart 1972 werd op Curaçao de Vereniging Nationale Blindenzorg opgericht. Tot op dat moment ontmoetten blinden en slechtzienden elkaar op initiatief van enkele damesverenigingen op verschillende plekken, zoals clubhuizen. De nieuwe vereniging zorgde er geheel vrijwillig voor dat visueel beperkte personen een centrum tot hun beschikking kregen waar ze dagelijks enkele recreatieve uurtjes konden doorbrengen. Door de oprichting van deze vereniging en de opening van een eigen centrum, werd op het eiland voor het eerst een gerichte zorg voor blinde en slechtziende personen en hun familie aangeboden.

De vereniging had op dat moment als voornaamste doel de integratie van visueel beperkte personen in het maatschappelijk leven te bevorderen. De vereniging kwam echter,­ door haar rechtsvorm, niet in aanmerking voor structurele overheidssubsidie. De beperkte financiële mogelijkheden stonden een professionele dienstverlening in de weg en de moeilijke financiële situatie leidde tot oplopende schulden. In 1999 besloot het bestuur tot de oprichting van een stichting, om deze problemen het hoofd te bieden. De nieuwe stichting Fundashon Pro Bista Kòrsou nam de zorgtaken van de vereniging over. Een niet onbelangrijke erfenis uit het verleden is dat Pro bista nog altijd in hetzelfde gebouw is gehuisvest, om door middel van de huur, de schulden van de oude vereniging te kunnen aflossen.

Missie en doelstellingen Stichting Pro Bista baseert haar werkzaamheden op de volgende missie: Fundashon Pro Bista is er om de zelfredzaamheid van slechtzienden en blinden te bevorderen en hen te begeleiden om in onze samenleving te integreren. Fundashon Pro Bista is er ook om de omgeving van slechtzienden en blinden en de samenleving bewust te maken van hun behoeften en rechten en hoe hierop kan worden ingespeeld.

Pro Bista is de enige stichting op Curaçao die opkomt voor de belangen van slechtziende en blinde personen. Met ongeveer 3.750 visueel gehandicapte personen op Curaçao is deze groep relatief groot. Bovendien neemt het aantal blinde en slechtziende personen op het eiland de komende jaren steeds verder toe.1 In totaal bereikt Pro Bista meer dan 500 personen van deze doelgroep.

8

1 Beleidsplan 2007 Fundashon Pro Bista Kòrsou

Vrijwilligster Cornellie Schoonhoven (tante Nelly) toont de onderscheidings­ tekens die ze ontving bij haar benoeming­ tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau voor haar werk bij Pro Bista.

Naast Pro Bista zijn er nog enkele andere stichtingen actief­ op Curaçao, zoals de Stichting voor Gehandicapten- en Reva­lidatiezorg (De SGR-Groep), die ook diensten aan

‘Pro Bista komt op voor de belangen van slechtziende en blinde personen’

visueel­beperkte personen aanbieden.

Met nadruk moet vermeld worden dat Pro Bista zich niet meer alleen tot recreatieve activiteiten beperkt. Het takenpakket van Pro Bista richt zich op het bieden van zorg en opvang voor blinde en slechtziende personen. Daarbij kwam in de afgelopen jaren het accent steeds meer te liggen op revalidatie, sociale begeleiding, zorg en informatie. Daarnaast staat ook het contact met de samenleving en de familie centraal.­ Het werk van Pro Bista laat zich aldus­onderverdelen in de volgende producten:

• Revalidatie • Informatievoorziening • Sociale begeleiding en ondersteuning • Advisering

Bovengenoemde producten zijn in het zorgcontract met het Bureau Ziektekosten Verzekering (BZV) opgenomen, en behoren dus tot het officiële takenpakket van Pro Bista.

Volgens de samenwerkingsovereenkomst tussen de overheid (BZV) en Pro Bista moet er jaarlijks per product een bepaald minimum percentage aan resultaten worden behaald.

9 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 1

Maar Pro Bista gaat verder dan dat percentage, aangezien de behoeften van de doelgroep groter zijn. De subsidie die Pro Bista ontvangt, is hiervoor niet altijd toereikend. Fondsen­ werving is hierdoor een integraal en noodzakelijk onderdeel van de bedrijfsvoering geworden.

Adviesraad Bij Pro Bista staat de cliënt centraal. Om de wachtlijsten terug te dringen, behandelen wij de hulpvragen op effectieve en professionele wijze. Pro Bista heeft ook een adviesraad, die door verschillende cliënten en leden van de vrijwilligerscommissie wordt geleid. De adviesraad geeft het bestuur gevraagd en ongevraagd advies.

Organisatie Bij Pro Bista werken acht vaste medewerkers. Ook koopt de stichting expertise in om de dienstverlening te optimaliseren. Daarnaast ondersteunen behalve vrijwilligers ook cliënten­ zelf de organisatie op verschillende gebieden. Zo worden de baliewerkzaamheden­ door een vrijwilligster en een slechtziende cliënt uitgevoerd.

Pro Bista heeft vanwege een structureel personeelstekort eigenlijk altijd te kampen met een hoge werkdruk. Maar door creatief te zijn, lukt het de stichting doorgaans toch om een kwalitatief goede en hoogwaardige dienstverlening te leveren.

Binnen de stichting zijn enkele afdelingen actief. Deze zijn mede in hun huidige vorm ontstaan door het takenpakket, zoals dat is vastgesteld door de overheid. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende afdelingen en hun werk.

Afdeling Revalidatie Deze afdeling verzorgt revalidatie activiteiten om de validiteit van blinden en slechtzienden zoveel mogelijk te bevorderen of te herstellen. De medewerkers van Revalidatie stellen onder meer ook adviesrapportages op voor het Bureau Ziektekosten Verzekering (BZV) en beheren de verkoop van hulpmiddelen. Binnen de afdeling zijn verder een ergotherapeut en een assistent ergotherapeut werkzaam. De assistent werkt tevens gedeeltelijk voor de ICT afdeling en de Studio.

10

Teamdag Bonaire, 2009

Afdeling Maatschappelijk Werk De maatschappelijk werker is binnen deze afdeling belast met het opzetten van behandelplannen, het verlenen van psychosociale hulpverlening, begeleiding en advies en het begeleiden van cliënten bij de (her)intrede in het arbeidsproces. Na aanmelding neemt de maatschappelijk werker contact op met de desbetreffende cliënt voor een intake­ gesprek. Aan de hand van deze intake maakt de maatschappelijk werker een probleemanalyse. Op basis van deze gegevens wordt, met advies van het multidisciplinaire team, het behandelplan opgesteld. De cliënt wordt, indien nodig, doorverwezen.

Deze afdeling wordt bemand door één maatschappelijk werker en een assistent maatschappelijk werker.

Jeugdafdeling De Jeugdafdeling is er voor de begeleiding van slechtziende en blinde kinderen en jongeren. De kinderen worden door artsen en consultatiebureaus naar Pro Bista doorverwezen.­ Doel van deze afdeling is het stimuleren van de ontwikkeling van het visueel beperkte kind en het handhaven van de verschillende vaardigheden.

Bij de Jeugdafdeling vindt de zogenaamde ‘vroeg begeleiding’ plaats. Tijdens deze vorm van begeleiding wordt het kind getraind om beter met zijn of haar visuele beperking om te gaan.

Hoe vroeger de begeleiding van het kind kan beginnen, hoe beter dit is voor de ontwikkeling van het kind.

‘Jaarlijks moet er per product een bepaald minimum percentage aan resultaten worden behaald’

De Jeugdafdeling komt vooral tijd en financiën tekort, waardoor zij niet alle kinderen kan helpen. De kinderen die wel geholpen kunnen worden, krijgen echter een optimale begeleiding. De Jeugdafdeling bestaat uit een sociaalpedagogisch hulpverlener die tevens als afdelingscoördinator fungeert. Deze wordt ondersteund door een freelance orthopedagoog. Momenteel leidt de coördinator noodgedwongen ook de ICT afdeling en de Studio.

Voor de ICT-afdeling en de Studio heeft Pro Bista eigenlijk extra menskracht nodig zodat de coördinator zich volledig voor de Jeugdafdeling kan inzetten.

De jeugdcoördinator en de freelance orthopedagoog leggen ook schoolbezoeken af. Tijdens deze bezoeken inventariseren en initiëren zij noodzakelijke aanpassingen op school en geven ze begeleiding aan leerkrachten die te maken hebben met visueel beperkte kinderen.

11 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 1

Speeltuin ‘Nos neshi’ In het centrum van Pro Bista bevindt zich ook een paar jaar geleden aangelegde speeltuin. Deze speeltuin is voorzien van verschillende speeltoestellen in contrasterende kleuren­ en een veilige vloer van boomschors. De speeltuin is van belang voor kinderen die begeleiding krijgen, omdat het ze de kans geeft om in een veilige omgeving te spelen.

De speeltuin ‘Nos neshi’ van Pro Bista is voorzien van een veilige ondergrond van boomschors

Dit komt hun motorische, sociale en emotionele ontwikkeling ten goede en heeft een positieve invloed op de oriëntatie en mobiliteit van het visueel beperkte kind. Het kind krijgt namelijk volop de kans om te onderzoeken en te ontdekken. En de begeleiders krijgen zo goed de kans om het spel-gedrag van het visueel beperkte kind en de invloed van de visuele stoornis te observeren. De speeltuin is gerealiseerd dankzij de gelden van Samenwerkende Fondsen.

Sociaal Recreatieve Afdeling De medewerkers van deze afdeling zetten zich in voor de (re)socialisatie en revalidatie van cliënten. Zij beheren de bibliotheek en coördineren de werkzaamheden rond de opnames in de geluidsstudio en de vergrotingswerkzaamheden. De afdeling levert ook een bijdrage aan de PR-activiteiten, door het geven van rondleidingen en lezingen aan derden, het onderhoud aan de website en het verzorgen van verschillende voorlichtingsactiviteiten.

Binnen de Sociaal Recreatieve Afdeling wordt bovendien met de cliënten gewerkt aan de ontwikkeling van vaardigheden om op een sociale wijze met elkaar om te gaan. Voor veel blinden en slechtzienden is dit een ontwikkelingsproces, aangezien de meesten in een isolement zijn geraakt. Hierdoor moeten ze opnieuw met anderen leren omgaan. De Sociaal Recreatieve Afdeling organiseert ook activiteiten op het gebied van dans, muziek, theater en beweging.

Bibliotheek ‘Lesa tòg’ en Studio In de bibliotheek van Pro Bista bevinden zich, behalve brailleboeken, ook zogenaamde ‘grote letter boeken’ en gesproken lectuur. De bibliotheek is bestemd voor cliënten en Voor cliënten die niet door familieleden gehaald of gebracht kunnen worden, is het vervoer met de eigen busjes van Pro Bista een ware uitkomst 12

verder voor iedereen die behoefte heeft aan deze dienstverlening en wordt momenteel beheerd door een cliënt.

Vrijwilligers van Pro Bista oefenen met een braillemachine

Werknemers en een vrijwilligster van Pro Bista poseren trots met hun certificaat na alsuiting van de braillecursus, gegeven door een leraar van de Nederlandse instelling Bartimeus

In de studio worden, naast lesmateriaal, opnames gemaakt van (Papiamentstalige) boeken­­en publicaties. Via de computer zijn innovaties op het gebied van communicatie voor de cliënten beschikbaar. Slechtzienden en blinden kunnen, met behulp van aangepaste apparaten en progamma’s, hiermee leren omgaan. Binnen het studioproject zetten ze gesproken lectuur met behulp van het Daisy-systeem op CD.

ICT-afdeling ‘Sin Raton’ Pro Bista profileert zich als een jonge en dynamische organisatie. Om aan dit beeld te voldoen, is het belangrijk dat de organisatie de ontwikkelingen op het gebied van communicatie en techniek kan volgen. Tegenwoordig zijn computers niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Met speciale aanpassingen maakt deze afdeling informatie op het beeldscherm toegankelijk voor slechtziende en blinde personen. Met behulp van vergrote, of door de computer uitgesproken tekst, of braille leesregels kunnen cliënten de informatie op het beeldscherm beter zien, horen of voelen. Pro Bista werkt met het software hulpmiddel Supernova om teksten te vergroten of in braille weer te geven. De ICT-afdeling verzorgt trainingen op het gebied van ICT en beheert de computerkamer, de studio, de apparatuur en het magazijn. Daarnaast levert de ICT-trainer een bijdrage aan diverse PR-werkzaamheden van Pro Bista. De ICT-afdeling heeft een grotere groep cliënten aangetrokken. De interesse in de laatste ontwikkelingen in slechtzienden- en blindenzorg is erg groot. Door het personeelstekort is de coördinatie van deze afdeling ook een taak van de jeugdcoördinator. Zij krijgt hierbij ondersteuning van de ICT-medewerker en de assistent ergotherapeut.

13 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 1

Het Centrum De activiteiten van Pro Bista concentreren zich in het centrum voor personen met een visuele beperking. Hier komen de bezoekers in contact met andere personen met een visuele beperking. Dagelijks bezoeken ongeveer 50 cliënten het centrum, voor revalidatie en voor sociaal contact. Cliënten die geen eigen vervoer kunnen regelen, worden met twee Pro Bista busjes naar en van het centrum vervoerd. Vanwege het tekort aan zitplaatsen in de bussen probeert de stichting ook vrijwilligers met eigen vervoer in te zetten voor het vervoer van de cliënten. Door de beperkte mogelijkheden van het openbaar vervoer op Curaçao blijft de vraag naar transport steeds toenemen. De beperkte transportfaciliteiten waren vooral begin 2002 een probleem. Eind 2002 kon Pro Bista twee nieuwe minibussen aanschaffen, wat het transportprobleem enigszins heeft verlicht. De aanschaf van deze bussen en de aanbouw van de garage zijn mede mogelijk gemaakt door Hyundai en de MCB Bank. Desondanks blijft het tekort aan transport een probleem en dan vooral voor de cliënten van Banda Abou.

Het Vrijwilligerskorps Er zijn ongeveer 185 vrijwilligers die de medewerkers en cliënten van Pro Bista ondersteunen­.

Sommige vrijwilligers helpen structureel, anderen incidenteel op verzoek van Pro Bista.

Pro Bista kent in totaal 9 soorten vrijwilligers: 1. Vrijwilligers voor de activiteiten Hulp bij activiteiten zoals handvaardigheid, dans, muziek, thema besprekingen, zang, vissen, sport en spel, drama, houtbewerking, domino, zwemmen en dergelijke.

2. Vrijwilligers voor transport Hulp bij het transport van cliënten vanuit hun huis naar het centrum en omgekeerd, of met transport naar andere plekken toe.

3. Vrijwilligers voor revalidatie Hulp aan de Revalidatie afdeling met Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) trainingen, oriëntatietrainingen, mobiliteitstrainingen en zintuigtrainingen.

4. Vrijwilligers voor onderwijs De bibliotheek ‘Lesa tòg’ van Pro Bista

Hulp aan de cliënten met brailleles, typeles en computerles. Ook geven ze kinderen begeleiding bij hun schoolvakken. Tot deze categorie behoren ook de vrijwilligers die vergrotingsmateriaal voor de scholen verzorgen.

14

Cliënten samen met een vrijwilliger aan de houttafel

5. Vrijwilligers voor steun en sociale begeleiding Hulp bij de sociale begeleiding in samenwerking met de maatschappelijk werker.

Hierbij helpen vrijwilligers de cliënten met zaken die geregeld moeten worden zoals­ een uitkering, ouderdomspensioen, artsen en werk. Daarnaast nemen ze ook intakegesprekken af. Deze vrijwilligers hebben verder als taak om cliënten en/of hun familieleden te bezoeken in gevallen van ziekte of bij een sterfgeval. Ze geven ook informatie aan derden over het leven van een persoon met een visuele beperking.

Dit doen zij tijdens interviews aan de pers, infomarkten, rondleidingen in het centrum en bezoeken aan andere instanties.

6. Vrijwilligers van de studio en bibliotheek Hulp in de bibliotheek en bij het maken van opnames in de studio.

7. Vrijwilligers voor de administratie

‘De vrijwilligers zijn een onmisbare steun geworden’

Hulp bij de administratieve werkzaamheden, bijvoorbeeld het opstellen­­en versturen van brieven en faxen, de registratie van gegevens en het maken­ van kopieën.

8. Vrijwilligers voor fondsenwerving

Hulp bij de fondsenwerving. Bijvoorbeeld tijdens de collectemaand.

9. Vrijwilligers van het hospitality team Deze vrijwilligers creëren een vertrouwensband met cliënten en bezoeken hen ook regelmatig thuis. Samen met de cliënt werken ze aan de levensinvulling van de cliënt, zodat deze uit zijn of haar isolement kan komen.

Vrijwilligerscommissie De Vrijwilligerscommissie ziet toe op een structurele en verantwoorde ondersteuning voor de vrijwilligers. De commissie heeft ook als doel om de continuïteit in de dienstverlening en zorg door vrijwilligers van Pro Bista te garanderen. De commissie bestaat uit 7 à 9 leden en wordt om de twee jaar door de vrijwilligers uit hun midden gekozen. De commissie behartigt tevens de belangen van vrijwilligers en verzorgt onder meer trainingen op het gebied van communicatieve en sociale vaardigheden. Ook zijn er trainingen in de omgang met de doelgroep en specifieke begeleidingsmethodes. De vrijwilligerscommissie werkt nauw samen met de directeur en vergadert minimaal vier keer per jaar. De vrijwilligers zijn een onmisbare steun geworden, waar de stichting vooral in moeilijke tijden veel profijt van heeft.

15 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

CliĂŤnt Ronald Apolina

Het leven begon weer opnieuw Ronald Apolina bezoekt Pro Bista al 17 jaar. Vanaf zijn 14e jaar raakte hij zijn rechteroog kwijt door een ongeluk maar kon daar zonder problemen mee verder leven. Vanaf zijn 53e begon zijn zicht echter te verslechteren. Hij zag eerste ronde plekken in het licht en kon vervolgens met de dag minder zien. Hij had er geen erg in en bezocht de arts niet.

Soms werd het even zwart voor zijn ogen, dan weer heel licht. Dit zette zich voort, totdat hij slechts weinig meer kon zien. Uit de testen bleek dat hij een hoge bloeddruk had met consequenties voor zijn zicht. Hij bleek helaas veel te laat te zijn voor behandeling en sindsdien bleef zijn zicht verslechteren.

De zus van Ronald werkte bij Pro Bista en had hem meerdere malen uitgenodigd om eens langs te komen. Maar hij wilde er niets van horen. Hij bleef volhouden dat het voor hem geen nut had: hij kon toch niets meer doen, dus waarom zou hij gaan? Pro Bista deed hem aan een oud mannentehuis denken, waar de mannen de hele dag lagen te slapen.

Op een dag kwamen medewerkers van Pro Bista bij hem thuis voor een gesprek. Uit beleefdheid ging Ronald er mee akkoord om eens bij Pro Bista langs te komen. Toen de bus hem voor het bezoekje kwam ophalen, reageerde hij niet en bleef in zijn kamer liggen.

Maar de medewerkers gaven niet op en bleven hem roepen, totdat hij toch maar besloot om met ze mee te gaan.

Zijn eerste ervaring bij Pro Bista was erg positief, al moest hij wel wennen aan de routine en het ritme van de andere cliĂŤnten. Toen hij het geluid van dominostenen hoorde, werd hij erg enthousiast. Hij had altijd van het dominospel gehouden, maar het na de verslechtering van zijn zicht nooit meer gespeeld. Bij Pro Bista kon hij nu met speciale dominostenen spelen.

Na een maand begon hij zich echt thuis te voelen in het centrum. Hij had toen ondertussen ook met stokken leren lopen, zodat hij niet meer langs de muren hoefde te lopen om te voelen waar hij was.

Ronald bezoekt Pro Bista van maandag tot en met donderdag en doet aan alle activiteiten mee, inclusief het zwemmen en vissen. Hij wordt door de bus bij zijn huis in Santa Rosa opgehaald. Ronald is er trots op dat hij nu alles zelf kan doen. Af en toe werkt hij als serveerder tijdens de Dinner in the Dark evenementen (zie pagina 50). Ook helpt hij als vrijwilliger met schuurwerk. Hij woont bij zijn zus in huis die hem veel helpt, maar als zij niet thuis is kan hij het ook zelf aan. Zo maakt hij af en toe soep en kan hij zelfs zijn eigen kleren wassen.

16

De ICT-afdeling ‘Sin Raton’ van Pro Bista

Ronald was de eerste persoon op Curaçao met een blindengeleidehond. Deze hond was als een mens voor hem. Dankzij de hond kon Ronald overal naartoe. Wel viel het hem op dat mensen niet altijd open staan voor een hond. Hij mocht met

‘Als persoon met een visuele beperking moet je gewoon doorgaan’

de hond niet overal naar binnen. De hond bleek helaas niet aan de temperatuur van Curaçao te kunnen wennen. Als Ronald te veel in de zon met hem liep, dan hoorde hij aan het gehijg van de hond dat het te vermoeiend voor hem was. Tot Ronald’s zeer grote spijt overleed de hond aan de gevolgen van hoge koorts.

Ronald is nu 70 jaar oud. Hij heeft zeer positieve ervaringen met Pro Bista en is erg tevreden met de orde en structuur die er heersen. Daar houdt hij van. Hij probeert dit beeld ook zelf naar anderen uit te dragen. “Als persoon met een visuele beperking moet je gewoon doorgaan en ook je uiterlijk netjes houden. Mensen kunnen dan zien dat een visuele beperking je niet in de weg staat”, aldus Ronald. Zijn beroep als timmerman kan hij nog moeilijk uitoefenen. Dat vindt hij veel te gevaarlijk. Soms geeft hij wel advies aan anderen en neemt hij deel aan de activiteiten op het gebied van houtbewerking, waarbij hij stoelen en tafeltjes maakt.

Ronald heeft zijn visuele beperking geaccepteerd en vindt dat hij, net als mensen die goed kunnen zien, ook nog alles kan doen.

17 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 2

Pro Bista tussen 1999 en 2009 In dit hoofdstuk kunt u lezen hoe de stichting Pro Bista zich in de afgelopen tien jaar heeft ontwikkeld.

1999: Overname van de zorg In 1999 draagt de Vereniging Nationale Blindenzorg haar zorgtaken over aan de nieuw opgerichte Fundashon Pro Bista. Pro Bista zet direct de eerste stappen naar een betere toekomst. De richtlijnen en de prioriteiten voor het beleid worden uitgestippeld. Als eerste worden de onderhandelingen met de overheid voortgezet om tot een subsidieverhoGiannetaily Fecunda tijdens Vakantieplan 2005

ging te komen.

Pro Bista besluit om de medewerkers van de vereniging te behouden, met als voorwaarde dat zij bereid zijn om zich aan te passen aan een nieuwe structuur en nieuw beleid.

De organisatie is zich er al vrij vroeg van bewust dat de steun van andere professionele instanties noodzakelijk is om de toekomstplannen te kunnen realiseren. Pro Bista legt direct de eerste contacten met buitenlandse instanties en relaties die in het verleden waren­verwaterd, worden nu hersteld. De instanties waarmee contact wordt gemaakt zijn: Stichting Bartiméus, Stichting Loo Erf en Sonneheerdt in Nederland.

2000 - 2001: Reorganisatie De jaren 2000-2001 staan in het teken van verandering, waarbij de interne organisatie flink onder handen wordt genomen. Na overname van de zorgtaken van de vereniging is Pro Bista gedwongen om de organisatie te reorganiseren. Voor het personeel betekent dit een periode van verandering. Aan de hand van de nieuwe organisatiestructuur worden functies geclusterd en overbodige functies opgeheven of op parttime basis voortgezet.

De taakverdeling wordt aangepast om het personeel effectiever en efficiënter te kunnen inzetten. De medewerkers krijgen een veelzijdiger takenpakket en er wordt geïnvesteerd in om- en bijscholing. Zo is bijvoorbeeld de baliemedewerkster omgeschoold tot activiteitenbegeleidster. Voor het personeel zijn deze veranderingen niet gemakkelijk, wat tot enige weerstand leidt. Dit geldt ook voor de vrijwilligers en cliënten. De vrijwilligers Cliënten aan de houttafel

krijgen, met de nieuwe rechtsvorm, een andere rol binnen de organisatie, terwijl ze bij de vereniging meer zeggenschap hadden. De slechtziende en blinde personen, die vroeger leden van de vereniging waren, worden nu cliënten. Ook de benadering van de cliënten verandert: ze worden nu minder ‘betutteld’ en moeten zelfstandiger functioneren.

18

Professionaliteit begint steeds meer als kernwaarde binnen Pro Bista te gelden. Begrippen als deskundigheid, innovatie, nationale en internationale contacten worden steeds belangrijker. De medewerkers worden geacht om hun werkzaamheden professioneler uit te voeren, met inzet van de opgedane kennis. Met steun van lokale en internationale organisaties,­ zoals Stichting Bartiméus en Sonneheerdt, werken ze aan de professionalisering van de zorg. De deskundigheid en het innovatieve karakter van Pro Bista resulteren­in een kwalitatief betere dienstverlening.

De directeur bezoekt in 2001 Nederland om zich te oriënteren op de laatste ontwikkelingen in de zorg en hulpverlening voor slechtziende en blinde personen. Aan dit bezoek houdt ze goede contacten over met de Nederlandse instellingen voor blinden en slechtzienden. Ook lukt het om verschillende werknemers op dienstreis te sturen in het kader van deskundigheidsbevordering. Deze uitwisseling zorgt voor een groeiend enthousias­me bij de personeelsleden.

Slechtzienden en blinden op Curaçao Door de jaren heen is gebleken dat het aantal blinde en slechtziende personen in de Curaçaose samenleving veel groter moest zijn dan geregistreerd. Maar wat is de omvang van deze groep, wat zijn hun behoeftes en hoe staat het met hun sociale levensomstandigheden? Deze vragen zijn uitgewerkt door de Universiteit van de Nederlandse Antillen (UNA) in een onderzoek dat met de steun van de stichting Sonneheerdt in 2001 plaatsvond. Naast Sonneheerdt hebben ook Bartiméus en diverse lokale instellingen een bijdrage geleverd. Het onderzoek had tot doel om handvatten aan te reiken ter optimalisering van de blindenzorg en het beleid hiervan op Curaçao. Het rapport leverde diverse aanbevelingen op voor de aanpak van de zorgverlening aan blinden en slechtzienden. De belangrijkste conclusies hieruit zijn: Wat betreft de zorg en integratie van de blinde en slechtziende personen op Curaçao blijkt dat er nog een lange weg te gaan is. De blindenzorg op Curaçao heeft in de afgelope­n 20 jaren enige bekendheid gekregen bij de lokale bevolking, dankzij het goede werk van Fundashon Pro Bista Kòrsou. Maar Pro Bista zal nog meer aan acceptatie moeten werken bij blinden en slechtzienden, de lokale gemeenschap en betrokken instanties en organisaties.

Daarnaast moet worden gewerkt aan verbetering van onder meer de mobiliteit van de doelgroep, het registratiesysteem, de infrastructuur, de deskundigheid van het personeel, de informatieverschaffing, het imago, het aanbod van de bibliotheek en de braille apparatuur.

19 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 2

Het jaar 2001 is in veel opzichten een succesvol jaar voor de groei en professionalisering van de organisatie. Ondanks de moeilijke financiële situatie neemt de kwaliteit en kwantiteit van de activiteiten toe. Een groot aantal nieuwe cliënten maakt gebruik van de diensten van Pro Bista. De stichting slaagt er ook in om het imago te veranderen. Voorheen zag men het als een ontmoetingsplek voor ouderen, waar de gezelligheid centraal stond. Het is Pro Bista nu gelukt om dit imago langzamerhand te veranderen richting een jonge en dynamische organisatie, waar niet alleen recreatie centraal staat, maar vooral ook revalidatie en vernieuwing.

Eind 2001 verneemt Pro Bista het goede nieuws dat de stichting onder de AVBZ2 wetgeving­ gaat vallen en dat er een verhoging van de subsidie zal volgen. Tot en met 2001 hadden­ visueel en auditieve gehandicapten namelijk geen recht op de AVBZ, omdat zij niet zouden voldoen aan de gestelde criteria uit de Landsverordening Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten.

2002 - 2003: Verder professionaliseren In het jaar 2002 is er enige verlichting te merken in de moeilijke situatie. Op 1 januari 2002 wordt de landsverordening AVBZ uitgebreid; na een strijd van vijf jaar hebben mensen met een visuele handicap er eindelijk ook recht op. Pro Bista en uitvoeringsorgaan BZV werken sindsdien op contractuele basis samen. In dit contract is de zorg van Pro Bista aan haar cliënten gegarandeerd, waarbij BZV Pro Bista financieel ondersteunt. Dankzij het zorgcontract met de BZV voor de periode 2002 tot en met 2005 kan Pro Bista betere diensten aanbieden.

De veranderingen beginnen ook voor het personeel hun vruchten af te werpen. De tevredenheid over de nieuwe organisatiestructuur en de eigen functies groeit. Ook cliënten zien de voordelen van de verbeterde diensten en producten. Het lukt de stichting om de vrijwilligerscommissie weer nieuw leven in te blazen en de leden te mobiliseren. Er wordt meer structuur aangebracht aan het beleid dat deels betrekking had op de vrijwilligers.

Deze krijgen een duidelijker rol in de organisatie, waarbij ze zich meer onderdeel van de organisatie kunnen voelen. Er worden ook verschillende veranderingen aangebracht aan het gebouw om de beschikbare ruimtes optimaal te kunnen inzetten.

Internationale Witte Stokkendag, 15 oktober 2008

20

2 De Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten is een regeling waaraan de hele bevolking van de Nederlandse Antillen­ rechten kan ontlenen. De AVBZ richt zich op de zorg aan personen die als gevolg van een chronische ziekte, of een geeste­ lijke of lichamelijke handicap verpleeg- en/of zorgbehoeftig zijn.

Bezoek aan de dierentuin, georganiseerd door een van de stagiaires van Pro Bista

Door de samenwerking met oogartsen, de rondleidingen en de informatiesessies groeit het aantal cliënten behoorlijk.­Er komen nieuwe aanmeldingen van jongeren binnen, waarbij

‘De stichting slaagt er ook in om het imago te veranderen’

Pro Bista zich meer op het begeleiden van deze doelgroep gaat richten en dan vooral op het gebied van onderwijs. Slechtziende kinderen blijven op reguliere scholen namelijk vaak achter in hun ontwikkeling, door het ontbreken van speciale begeleiding.

Dankzij de inspanningen voor fondsenwerving kan Pro Bista op diverse sponsors rekenen­ voor verschillende projecten. Stichting Katholieke Noden, Reda Sosial, de Rotterdamse Blinden­vereniging en de Federatie Nederlandse Blindenbibliotheek maken het mogelijk om de studio­en bibliotheek uit te breiden en te renoveren. Ook de computerkamer is begin 2002 uiteindelijk gerealiseerd. Voor het oude aircosysteem, dat al jaren aan vervanging toe was, komt een nieuwe in de plaats, dankzij Sede Antia die een groot deel van deze kosten voor haar rekening neemt.

In 2003 is er een terugval in de activiteiten te zien; dit door het wegvallen van de revali­ datietherapeut en het niet tijdig kunnen opvullen van deze functie. Door de groei van het aantal cliënten wordt het gebrek aan professionele menskracht een steeds groter probleem­omdat een grote groep niet of onvoldoende kan revalideren. Daarnaast heeft de organisatie­ meer behoefte aan hoger kader maar de subsidie is hiervoor niet toereikend.

Om dit probleem op te lossen, krijgen de zittende medewerkers zoveel mogelijk bijscholing.

21 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 2

In 2003 wordt ook een begin gemaakt met de begeleiding van schoolgaande kinderen.

Hiertoe worden enkele belangrijke contacten gelegd met zustersorganisaties in de regio zoals FAVI op Aruba die op haar beurt Pro Bista in contact brengt met Sensis International in Nederland. Hier vloeit een heel belangrijk samenwerkingsverband uit voort; in 2004 wordt een protocol getekend voor 4 jaar samenwerking tussen Pro Bista en Sensis en de andere zusterorganisaties uit Aruba, Bonaire en Suriname.

2004 - 2005: Erkenning De inspanningen van Pro Bista worden eindelijk beloond. Het klantenbestand wordt veelzijdiger en daarmee komt er ook meer variëteit in de hulpaanvragen. Naast blinde en slechtziende personen melden zich bij Pro Bista nu ook scholen, leerkrachten, cliënten van andere instituten en meervoudige gehandicapten. Echter, door het personeelstekort vormt deze positieve ontwikkeling voor de werknemers een extra belasting.

Pro Bista begint met de opzet van de website met behulp van een stagiaire telecommunicatie. Daarnaast wordt er ook een documentaire gemaakt over het werk van Pro Bista.

In 2005 gaat Pro Bista zich meer inzetten op het gebied van arbeidsbemiddeling bij cliënten die hun baan dreigen te verliezen als gevolg van hun visuele beperking. Dit resulteert in het pilot project Werkgelegenheid dat in samenwerking met de Dienst Werk en Inkomen, het Startbureau en Stichting Sonneheerdt wordt opgezet. Het gaat om een werkgelegenheidprogramma voor blinde en slechtziende personen op de Nederlandse Antillen en Aruba. Het lukt de projectgroep om enkele cliënten aan een baan te helpen en om werkgevers te stimuleren cliënten in dienst te houden door enige aanpassing van de functie.

Daarnaast krijgen collega’s van cliënten voorlichting over het omgaan met de slechtziende werknemer. Vervolgens wordt het arbeidsproces verder begeleid. Door een tekort aan capaciteit en financiële middelen is dit project na 2006 helaas niet optimaal voortgezet.

2006 - 2007: De ontwikkeling voortzetten Het wordt steeds zichtbaarder dat Pro Bista recht van bestaan heeft en dat de organisatie noodzakelijk is voor de samenleving. Pro Bista tekent in 2006 weer een nieuw contract Ontmoeting met een dolfijn tijdens een bezoek aan de Dolphin Academy.

22

met de overheid, dat voorziet in een verhoging van de subsidie.

Ondertekening zorgcontract door vertegenwoordigers van BZV en Pro Bista

Gedurende deze periode krijgt het personeel diverse trainingen in binnen- en buitenland om zich te blijven professionaliseren.

Pro Bista begint met de opzet van een eigen registratiesysteem. Binnen dit systeem ligt het algemene zorgdossier­centraal bij de maatschappelijk werker en heeft iedere afdeling­ een eigen dossier dat wordt toegevoegd aan het centrale dossier. De bedoeling is om in de toekomst een vernieuwd registratiesysteem te implementeren. Dit zal zich ontwikkelen­ tot een centraal zorgregistratiesysteem waarin iedere afdeling informatie aan een dossier­ kan toevoegen.

De website van Pro Bista wordt in 2006 flink bijgewerkt qua vorm en volledigheid. Dit gebeurt met hulp van hbo stagiaires,­ voor hun eindopdracht vanuit een communicatie­opleiding.

In september tekenen de organisaties op het gebied van blinden- en

‘De website van Pro Bista wordt in 2006 flink bijgewerkt qua vorm en volledigheid’

slechtziendenzorg voor een verlenging van nog eens vier jaar van de voormalige­ overeenkomst om zich samen in te zetten op het gebied van onderwijs en de dienstverlening aan slechtzienden en blinden. De doelstelling daarbij is om de zelfstandigheid, de ontwikkeling en het welzijn van slechtziende en blinden personen zoveel moge­lijk te bevorderen. Deze overeenkomst wordt Mira Nos (Kijk Naar Ons) genoemd.

Het gaat om de organisaties Fundashon Arubano di esnan Visualmente Incapacitá3­ (FAVI), Fundashon Kuido pa Bista i Oido (FKBO)4, de Nationale Stichting Blindenzorg Suriname­ (SNBS), SENSIS International Nederland en Pro Bista.

Met deze overeenkomst committeren de betrokken partijen zich aan: • Het houden van een halfjaarlijks directeurenoverleg, waaraan de vertegenwoordiger­ van SENSIS International eens per jaar deelneemt. Tijdens dit overleg wordt de samen­werking geëvalueerd en wisselen de deelnemers kennis uit, om elkaar te onder­ steunen bij geconstateerde knelpunten.

• Kennisuitwisseling tussen de organisaties.

• Gezamenlijke acties en ondersteuning op het gebied van onder meer Low Vision, volwassen- en jeugdzorg en werkbegeleiding.

Stichting Bartiméus en Sonneheerdt in Nederland fuseren. Ze gaan nu door onder de naam Bartiméus en de samenwerking op gebied van deskundigheid in ICT en werkgelegenheid zet zich voort.

3 Arubaanse Stichting voor personen met een visuele handicap 4 Bonairiaanse Stichting voor de Zorg van Gehoor en Zicht

23 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 2

Muziekstudio ‘Oásis Musikal’ De jarenlange gekoesterde wens om een muziekafdeling op te zetten in het centrum van Muziekstudio ‘Oásis Musika’

Pro Bista kon in 2007 worden gerealiseerd dankzij een subsidie van de Samenwerkende­

van Pro Bista

Fondsen en een donatie van de bekende zanger, wijlen George Willems. Het gaat om een compleet ingerichte, geluidsabsorberende muziekstudio met instrumenten en inventaris.­ Ook wordt er een muziekproject opgezet, waarbij de bekende musicus Toro Colina cliënten­les geeft in zang of het bespelen van een instrument.

De ontwikkeling van de muzikale talenten van cliënten draagt bij aan het gevoel van eigen­waarde. Bij de start blijkt echter dat er een gebrek aan instrumenten is voor cliënten, die zich nog geen eigen instrument kunnen veroorloven. Dit ziet Pro Bista als een gemis voor een goede muzikale vorming van de cliënten. Als tijdelijke oplossing wil Pro Bista zelf muziekinstrumenten aanschaffen om deze aan cliënten uit te lenen.

2008: Bestaansrecht behouden Ook dit jaar is er weer veel in PR geïnvesteerd, waardoor tevens de aanmeldingen van stagiairs en vrijwilligers toenemen. Doordat de samenwerking met oogartsen goed loopt, blijven ook de aanmeldingen van cliënten toenemen. De wachtlijsten nemen zodanig toe dat Pro Bista weer met BZV over de subsidie moet onderhandelen. Deze onderhandeling leidt tot een uitbreiding van de zorg in samenspraak met BZV. Dit gaat gepaard met een verhoging van de subsidie van Pro Bista.

Het proces van professionalisering van de werknemers wordt in 2008 voortgezet. De Zwemtherapie

werknemers volgen diverse workshops en wonen ook verschillende congressen bij.

In de maand mei volgen ze een cursusprogramma, dat uitgevoerd wordt door SENSIS Inter­national Nederland. Tijdens dit programma wisselen de medewerkers van de beide organisaties visies en werkwijzen uit over elkaars werkvelden. Ook krijgen ze verschillende­ rondleidingen. Daarnaast volgen er besprekingen van methodieken, waarbij de mede­ werkers voor iedere organisatie een plan van aanpak maken.

In het kader van fondsenwerving neemt Pro Bista het initiatief­ voor het plaatsen van donatie­pilaren. In verschillende landen ter wereld bevinden zich op de internationale Kroning van de winnares van het Pro Bista Tumbafestival 2008 24

luchthavens en vaak ook op terminals en in hotels permanente collectebussen­of donatie­ pilaren voor toeristen. Pro Bista wil zulke pilaren bij de luchthaven, in hotellobby’s en op

Deelnemers van Pro Bista Curaçao, Aruba en Bonaire doen mee aan een cursus van SENSIS in Suriname

de cruise terminals plaatsen. Het streven is om in totaal drie van die pilaren te plaatsen. Dankzij de financiële steun van de Lion’s Club heeft Pro Bista inmiddels één donatiepilaar kunnen­ plaatsen. Deze staat voorlopig in de hal van de stichting Pro Bista. Pro Bista onderhandelt momenteel met Curaçao­ Port

‘Audiosysteem modern alternatief naast lezen op de conventionele wijze’

Services en verschillende hotels over andere pilaren.

Om de bibliotheek en studio meer bekendheid te geven, organiseert Pro Bista een seminar­ met de titel Lesa tòg (Toch lezen). Behalve voor de doelgroep slechtziende en blinde personen kunnen deze faciliteiten van Fundashon Pro Bista ook hulp bieden aan personen met leesproblemen. Het doel van dit seminar is om de dienstverlening uit te breiden en een grotere groep in de samenleving te kunnen bedienen. Daarnaast is het doel ook om het lezen te promoten. Eén van de modernste alternatieven voor lezen op de conventionele wijze, is het audiosysteem. Hierbij gaat het om gesproken lectuur. Dedicon in Nederland, een gespecialiseerde instelling op dit terrein, voorziet Pro Bista van informatie over nieuwe ontwikkelingen op dit gebied.

In 2008 is voor de jeugdafdeling ook een sectie ondergebracht voor de visuele stimulatie bij (jonge) cliënten. Hier wordt een ‘donkere kamer’ gebruikt met verschillende voorwerpen­zoals neonlichten, glinsterballen en verschillende andere soorten licht. Dankzij de bijdragen van onder andere NIB Capital en Stichting Samenwerkende Fondsen­ en 25 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 2

de deskundigheid van FAVI en Sensis is er in de jeugdafdeling ook een aanvang gemaakt met de aanschaf van oogtesten en de inrichting van de ‘donkere kamer’.

Klachtbemiddeling Dit jaar is ook het Reglement klachtbemiddeling cliënten opgezet. Het bestuur benoemt vier vertrouwenspersonen in de organisatie voor een periode van zes jaar. Eén van de vertrouwenspersonen wordt aangewezen als coördinator. Een klacht kan mondeling of schriftelijk worden ingediend. Klachten die bij de commissie of bij het bestuur zijn inEen succesvolle visdag; enkele blije

gediend, worden door de secretaris en de coördinator besproken en beoordeeld op de

deelnemers met een bak vol vis.

mogelijkheid van bemiddeling. Indien de klacht geschikt is voor bemiddeling, ontvangt de klager schriftelijk bericht met het voorstel om de klacht over te dragen aan een vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon geeft de klager informatie over de mogelijkheden van klachtbemiddeling en klachtbehandeling. De vertrouwenspersoon regelt een gesprek tussen de klager en aangeklaagde en diens leidinggevende of manager, waarbij de vertrouwenspersoon als bemiddelaar fungeert.

De coördinator kan op basis van de rapportages gevraagd en ongevraagd aanbevelingen doen aan het bestuur en de managers van de werkeenheden, ter bewaking en verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. Het reglement klachtenbemiddeling is het jaar daarop aan de cliënten gepresenteerd.

Een cliënt en vrijwilligster tonen fleurige outfits tijdens een modeshow

26

Cliënt Lysender Valks

Het leven is niet geëindigd, maar het is veranderd Lysender Valks is 28 jaar oud. Hij is al twee jaar lang cliënt van Pro Bista en bezoekt drie dagen per week het centrum. Zijn interesse gaat vooral uit naar de lessen in braille, Engels en computers. Momenteel is hij met Windows en Word bezig.

Na afronding van zijn Praktisch Beroepsonderwijs had Lysender bij verschillende bedrijven­­ gewerkt, waaronder enkele aannemers en de olieraffinaderij. Bij de olieraffinaderij­ viel het zijn collega’s op dat hij soms bepaalde objecten niet goed kon vastpakken. De collega’s­­ hadden dit met Lysender’s familieleden besproken, maar die namen het niet serieus. Ook was het zijn oom opgevallen dat hij vaak auto-ongelukken kreeg. Maar Lysender trok zich daar niets van aan en bleef gewoon autorijden. Wel merkte hij dat zijn zicht beetje bij beetje achteruit ging. Op een dag ging hij na het werk met zijn collega’s een biertje drinken. Op een T- kruising wilde hij afslaan, maar zag een naderende auto niet aankomen. Dit leidde tot een ongeluk en voor hem was dit een signaal van God dat hij de auto moest laten staan.

Vervolgens is hij naar de oogarts gegaan en bleek dat hij Retinitus­ Pigmentosa had. Dit bleek erfelijk te zijn. Zijn oom is toen met de maatschappelijk werker van Pro Bista gaan

‘Het ongeluk was voor mij een signaal van God dat ik de auto moest laten staan’

praten.­ Ook de oogarts had hem naar Pro Bista doorverwezen. Hier reageerde Lysender heel boos op, want hij wilde dat de arts hem zou opereren om hem zijn zicht weer terug te geven. De arts gaf echter aan dat hij niets meer voor hem kon doen.

Lysender’s eerste impressie van Pro Bista was, zoals hij het zelf verwoordt, “fataal”. Toen hij voor het eerst bij Pro Bista kwam, gedroeg hij zich erg stoer. Hij was het met veel zaken oneens­ en maakte dan ook flink ruzie met de medewerkers. Terwijl hij voornamelijk voor de lessen­kwam, werd ook van hem verwacht dat hij ging afwassen of mee ging doen met de danslessen.­Hij kon daar erg kwaad om worden. Hij had grotendeels oudere mensen om zich heen, er was amper een jongere cliënt om mee te praten; Lysender wilde gewoon weer terug naar zijn leven op straat.

Er werkte bij Pro Bista een hele lieve mevrouw als maatschappelijk werker, die veel met hem sprak. Hij zag haar als een soort moeder van Pro Bista. Toch veranderde zijn gedrag niet en hij ging dan ook vaak boos terug naar huis. Achteraf beseft hij dat deze mevrouw hem destijds de waarheid had verteld. Hij zat in een vervelende situatie: zijn relatie ver27 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

liep niet goed en hij speelde zelfs met de gedachte om zelfmoord te plegen. Hij begon te roken, te drinken en marihuana te gebruiken. Hij maakte ook ruzie met zijn familieleden. Zijn vrienden vonden dat hij zich slecht gedroeg. Er waren volgens hun mensen met grotere problemen die toch verder wisten te leven. Maar Lysender ging toch op dezelfde manier verder. De maatschappelijk werker hield hem in de gaten en confronteerde hem met zijn gedrag. Na veel praten, begon bij Lysender uiteindelijk het veranderingsproces, waarna de dingen redelijk goed bleven lopen. Pro Bista is er volgens Lysender erg sterk in om mensen bewust te maken van wat ze met hun leven kunnen doen.

Lysender is naderhand cursussen gaan volgen bij Pro Bista en heeft ook bij Fundashon pa Maneho di Adikshon5 groepsbegeleiding gevolgd. Tegenwoordig drinkt en rookt hij niet meer.

Hij heeft ook een cursus massage gevolgd en werkt nu drie keer in de week bij het strand, waar hij massages geeft. Hij verzorgt ook massages bij mensen thuis.

Lysender merkte dat zijn familie nog aan zijn situatie moest wennen. Zo veranderden ze regelmatig het meubilair van plek, waardoor hij zich in huis steeds bleef stoten. Beetje bij beetje beginnen ook Lysender’s familieleden zijn visuele beperking te accepteren. Lysender­ heeft dit zelf ondertussen volledig geaccepteerd en probeert zo zelfstandig mogelijk­ te functioneren. Het leven is niet tot een einde gekomen, maar slechts veranderd.­Zijn voornaamste doel is om zich verder te ontplooien en zo zelfstandig mogelijk verder te leven.

Lysender is nog jong en wil voor zijn toekomst vechten. Hij hoopt dat er voor andere blinde kinderen en jongeren meer faciliteiten zullen komen zodat hun leven makkelijker kan verlopen.

28

5 Stichting voor Omgang met Verslaving

In de studio “Bo buki ku un bos” wordt geschreven lectuur ingesproken voor gebruik door slechtzienden en blinden

Muziekafdeling “Oasis musikal”

Hoofdstuk 3

Ontwikkeling producten tussen 1999 en 2008

Revalidatie Tot revalidatie behoren alle sociale en medische maatregelen die de validiteit van de slechtziende en blinde kunnen herstellen of de invaliditeit verminderen. De onderdelen van revalidatie zijn: home teaching, activiteiten van het dagelijks leven, zintuigtrainingen,­ mobiliteitstrainingen en het omgaan met braille en computer.

In 2000 heeft Pro Bista een intensief programma samengesteld voor een versneld revalidatie­ traject. Hierbij stimuleren de medewerkers de cliënten om zoveel mogelijk gebruik te maken van hun andere zintuigen. Met dit programma leert de cliënt op een zelfstandige manier om te gaan met zijn of haar beperking.

Als je slechtziend of blind bent, is werken met een computer niet onmogelijk!

De komst van de computerkamer was een belangrijke stap in de ontwikkeling van de braille activiteiten bij Pro Bista. De computerkamer die in 1999 als een nauwelijks realiseerbaar idee begon, werd in 2001 geconcretiseerd. De doelstelling om slechtziende en blinde personen zo optimaal mogelijk te laten integreren in de samenleving en aangepast onderwijs te bieden, werd in het jaar 2001 langzaam maar zeker een realiteit. Als vervolg op de braillelessen leerden cliënten hoe ze met behulp van een brailleleesregel met computers konden werken. In het daaropvolgende jaar is dit project als een pilot van start gegaan. Al gauw bleek het project zeer aan te slaan bij de cliënten. Het belang van deze computerafdeling blijkt van onschatbare waarde voor cliënten om zich enigszins te kunnen­redden in onze huidige moderne maatschappij.

In 2003 zette Pro Bista de afdeling Revalidatie op, met een geprofessionaliseerd aanbod aan diensten. In de jaren daarna bleef de vraag naar braillelessen toenemen. Van de scholen kwamen verzoeken om braillelessen voor leerkrachten, zodat zij hun slechtziende­ of blinde leerling konden helpen. Ook ging de computercursus voor kinderen van 10 tot 15 jaar van start, terwijl de 70 plus cliënten meer recreatief met de computer leerden omgaan. Al typende leerden ze de sneltoetsen en allerlei andere trucjes op de computer.

Pro Bista is doelgerichter gaan werken door de cliënten het examen Introduction to Word 31 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 3

af te laten leggen. De cliënten kregen een intensieve training, waarin zij zich veel lesstof konden eigen maken. Dankzij de externe hulp die de computertrainer ontving, is er een duidelijke vooruitgang geboekt.

Verkoop hulpmiddelen Voor de persoon met een visuele beperking zijn tegenwoordig gelukkig heel veel hulpmiddelen­ verkrijgbaar om het dagelijkse leven te helpen vergemakkelijken. Het be­ stellen­ van deze hulpmiddelen via lokale leveranciers verliep echter vaak moeizaam en de wachttijden­ waren erg lang. Om die reden is Pro Bista ertoe overgegaan om zelf een voorraad van deze producten aan te leggen en aan cliënten te verkopen.

Het gaat om producten zoals taststokken, vergrootglazen, sprekende horloges, domino­ stenen, speciale naalden, weegschalen en veel meer. De vraag naar hulpmiddelen, vooral horloges en vergrotingsmateriaal, is erg groot. Pro Bista biedt ook optische Low Vision hulpmiddelen aan, waaronder loupes, telescoop-loupebrillen en nachtzichtbrillen en optische hulpmiddelen zoals grote cijferhorloges en ander groot cijfermateriaal. Daarnaast zijn er hulpmiddelen waarmee leesbare teksten kunnen worden omgezet­ in gesproken­ tekst. De Daisy speler, de digitale vervanger van gesproken lectuur op cassette,­ kan de cliënt zelfs vergoed krijgen.

Doordat Pro Bista ondertussen over een eigen, bescheiden afdeling voor hulpmiddelen beschikt, kan bij de cliënten worden onderzocht wat de meest adequate hulpmiddelen zijn. Cliënten kunnen bij deze afdeling een training krijgen in het gebruik van de hulpmiddelen en kunnen ze ook in bruikleen meekrijgen totdat alle officiële documentatie is afgehandeld en het desbetreffende hulpmiddel is aangevraagd. Hierdoor kan de cliënt al direct testen of een hulpmiddel geschikt is. Dit verkort de wachttijd en bespoedigt het revalidatieproces van de cliënten. Deze werkwijze draagt tevens bij aan een betere besteding van de ziektekosten op het eiland. Het voorkomt de aanschaf van onnodige hulpmiddelen waar de cliënt niet mee overweg blijkt te kunnen gaan of die niet geschikt zijn.

Met het BZV is overeengekomen dat de stichting zelf haar cliënten kan voorzien van hulpmiddelen en als leverancier kan optreden. De ergotherapeut van Pro Bista onderzoekt de noodzaak voor de aanschaf van een voorziening en/of hulpmiddel.

Een favoriete bezigheid!

32

Bij de Revalidatie-afdeling vinden cliënten behalve hulpmiddelen ook uitleg over hun werking in relatie tot het oog

De afdeling Hulpmiddelen staat in de beginfase, maar om zo optimaal mogelijk te functioneren is een startkapitaal nodig. Op dit moment is er ook nog geen geschikte locatie in het gebouw. Een aparte ruimte zou ideaal zijn.

In de jaren 2006-2007 zijn er diverse scholen bezocht in verband met de begeleiding van kinderen in het revalidatieproces. In het kader van mobiliteitstraining heeft de jeugdafdeling­lessen gegeven in braille en stoklopen. De afdeling ICT heeft met computer­ lessen aan het product revalidatie bijgedragen. Er ontstonden zelfs wachtlijsten voor de lessen, waardoor niet iedereen conform de planning aan de beurt kon komen.

Informatievoorziening Tot het product informatievoorziening behoort het verschaffen van kennis en inzicht over blind - en slechtziendheid. Het gaat om informatie over de preventie van stoornissen, ziekte, aandoeningen, beperkingen en handicaps.

Informatievoorziening is één van de belangrijkste producten die het centrum aan haar cliënten, familieleden, an-

‘Voor de persoon met een visuele beperking zijn tegen­ woordig hulpmiddelen verkrijgbaar om het leven te vergemakkelijken’

dere zorginstellingen en aan de gehele samenleving biedt.

In 1999 is er informatie gegeven op scholen en bij zorginstellingen, gezinsorganisaties,­ de SVB, Dienst Sociale Zaken, Dienst Arbeidszorg, oogartsen en bij wijkorganisaties.

Het jaar daarop lag de nadruk meer op de naaste familieleden, waarvoor een compleet programma was opgesteld inclusief­ huisbezoeken, trainingen aan huis en begeleiding, gekoppeld­aan informatie. Er zijn ook diverse artikelen­over Pro Bista in de krant verschenen en radio en tv programma’s over het werk van de Stichting uitgezonden.

Een jaarlijkse activiteit is de collectemaand. Het jaar 2001 was een goed jaar voor deze actie, met een collecteopbrengst die drie keer zo groot was als in het voorgaande jaar. Er is toen in totaal een bedrag van ruim ANG. 16.000 gulden bij elkaar gebracht.

In 2002 werd dit bedrag alweer verdubbeld. Ook in 2003 was de collectemaand een groot succes. Dit dankzij de inzet en samenwerking met de media, werknemers, vrijwilligers en cliënten. Er werd bijna drie keer meer binnengehaald dan verwacht. De collectemaand werd in 2004 ook herhaald en in 2005 was Pro Bista tijdens de collectemaand meerdere malen op televisie en radio.

33 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 3

De Sociaal Recreatieve Afdeling had in 2006 een eigen krant ‘Mirami’ opgezet. De cliënten schreven artikelen waarbij de begeleiders de lay-out verzorgden. De bedoeling was om de krant in oktober 2006 uit te brengen. Dit is op het moment van schrijven helaas niet nog niet gelukt vanwege een tekort aan financiële middelen. Wel werd de website van Pro Bista in 2006 zowel qua vorm als qua inhoud geactualiseerd dankzij de hulp van hbo stagiaires, als eindproject voor hun communicatieopleiding

Sociale Begeleiding en Ondersteuning Het doel van Sociale Begeleiding en Ondersteuning is om slechtziende en blinde personen in hun dagelijks functioneren te ondersteunen en ze ook te leren omgaan met de minder prettige veranderingen in onze samenleving. Sociale begeleiding gebeurt zowel op individuele basis als in groepsverband; zo worden er groepstherapieën gehouden ter versterking van het zelfbeeld van de cliënten.

In 1999 zijn het hele jaar door diverse groepsgesprekken gehouden met cliënten en hun familieleden. In deze groepen kregen de cliënten begeleiding en hulp bij de problemen die zij dagelijks ervaren. De gesprekken hebben veel inzicht opgeleverd in de individuele problemen en mogelijke oplossingen. Daarnaast konden cliënten iedere dag met hun problemen bij het centrum aankloppen.

Er is ook individuele begeleiding aan schoolgaande jongeren gegeven. Deze begeleiding is, door een tegenvallende vraag vanuit de scholen, maar in beperkte mate gerealiseerd.

Wel is het gelukt om een aantal jonge cliënten op school van vergrotingsmateriaal te voorzien.

In de eerste helft van 2002 ging tijdens de Sociale Begeleiding en Ondersteuning veel aandacht naar huiselijke activiteiten zoals tafel dekken, brood smeren en thee of koffie­ zetten. Het onderdeel communicatieve vaardigheden werd in combinatie met home-­ teaching gegeven. Hierin kwamen verschillende onderwerpen aan de orde zoals budgetteren, telefoneren, inkopen doen, herkennen van geld en pasjes en omgaan met belangrijke documenten. De standaard activiteiten zoals handvaardigheid, themagesprekken en domino spelen werden aangevuld met activiteiten als het bezoeken van kerkdiensten, Tijdens een simulatie kunnen personen met normaal zicht ervaren hoe het is om niets te kunnen zien

34

lezingen, algemene vergaderingen of informatieve ochtenden. Regelmatig verkochten cliënten­hun zelfgemaakte artikelen op vlooienmarkten. Dat jaar heeft Pro Bista zelfs haar eigen boetiek geopend, waarin de zelfgemaakte artikelen werden verkocht.

Bezoek aan de Butterfly Garden

Kayaktocht in 2008

Zintuigtrainingen Bij ziende personen of mensen die recent (een deel van) hun zicht verloren hebben, zijn sommige andere zintuigen­ soms wat ‘lui’ geworden. Denk hierbij aan

‘Informatievoorziening is het verschaffen van kennis en inzicht over blind- en slechtziendheid’

horen, voelen,­ruiken en proeven. Als het zicht (gedeeltelijk) wegvalt, moeten andere zintuigen vaak weer gestimuleerd worden, evenals de restvisus6. Op deze manier krijgt de cliënt een betere indruk van de situatie waarin hij of zij zich bevindt, en wat de mogelijkheden zijn.

Deze bewustwording kan bijvoorbeeld op de volgende manieren gebeuren: • Mensen wijzen op geuren om zich te oriënteren.

• Verschil in ondergrond voelen zoals gras, zand, asfalt, vloerbedekking of zeil.

• De stand van de zon bepalen.

• Etenswaren laten proeven die zout, zuur, bitter en zoet zijn.

• Verschillende stoffen laten voelen.

• Door activiteiten zoals knippen en kralen rijgen, leren concentreren.

Bij de zintuigtrainingen worden onder meer de volgende vragen behandeld: • Hoe zien groenten eruit? Hoe voelen ze aan?

• Waar komt een bepaald geluid vandaan?

• Hoe weet je of een auto rijdt of stilstaat?

• Loopt een straat omhoog of juist naar beneden, hoe voelt dat? Bij welke spieren?

6 De bruikbare hoeveelheid gezichtsvermogen die een persoon met een visuele beperking nog heeft

35 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 3

Waar blind koken gezellig kan zijn!

Tijdens het keukenproject leren cliënten de basisvaardigheden die nodig zijn voor het koken. Sommige cliënten hebben namelijk nog nooit iets gekookt. De lessen hebben een oplopende moeilijkheidsgraad. Zo wordt er begonnen met één onderdeel, dat geleidelijk Groepskoken tijdens Vakantieplan

wordt uitgebouwd. De cursisten leren bijvoorbeeld om de vorm en geur van groente te herkennen. Cliënten die al eens maaltijden hebben bereid, krijgen tips en adviezen om het weer op te pakken. Verder krijgen ze tegelijkertijd ook zintuig- en oriëntatie­ training. Naast het keukenproject is er ook een project kookplezier, waarbij de cliënten­ als hobby koken. In principe is het project kookplezier een verlengstuk van het ADL (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen)-keukenproject. Het verschil is dat de cliënten tijdens dit project zelf bepalen wat zij bereiden en op welke wijze ze koken. Het accent ligt hier immers op ontspanning in de keuken. Het project kookplezier wordt door de medewerkers van Revalidatie ook als observatiemoment gebruikt.

Het kamerproject Het kamerproject is in augustus 2002 van start gegaan, als onderdeel van ADL. Bij dit onderdeel leren de cursisten een bed opmaken of verschonen, was opvouwen, strijken en de kledingkast indelen. De training lichaamsschema is een onderdeel dat nauw samen­ hangt met oriëntatie en mobiliteit. Het doel van deze lessen is om de cliënt zijn of haar plek te laten kennen in de ruimte waarin hij of zij zich bevindt. Het nabootsen van een slaapkamer is ideaal om cliënten handelingen in en rondom de kamer aan te leren. Hiermee wordt ook het zelfvertrouwen vergroot.

Gebleken is, dat een groot deel van de cliënten een zeer matige tot slechte conditie heeft, wat weer tot andere klachten kan leiden. Pro Bista heeft verschillende initiatieven genomen­ om cliënten meer te laten bewegen. Dit resulteerde in activiteiten als zwemmen, dansen en wandelen. Als onderdeel van bewegingstherapie kregen cliënten ook begeleiding­tijdens het zwemmen en dansen. Het dansen fungeerde zowel als bewegings­ therapie als sociale begeleiding.

Collectemaand (luna di buzon)

36

In de ADL-kamer (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen)

Boodschappenproject en het project geld innen

oefenen cliënten zich in in het uitvoeren van alledaagse activiteiten zoals strijken en een bed opmaken

Nieuw in 2003 waren de onderdelen leren schrijven, het boodschappenproject en het project geld innen. Het boodschappenproject is bedoeld om cliënten meer zichtbaar te maken en ze te trainen om producten in de supermarkt te kunnen herkennen, geld te leren herkennen en hun boodschappen te plannen. Met dit soort projecten probeert Pro Bista de cliënten te begeleiden zodat zij zelfredzaam worden en veilig hun rol in de samen­leving kunnen vervullen.

In 2004 begon Pro Bista met groepstherapie in de vorm van sociale activiteiten zoals domino spelen (zintuigtraining en hersengymnastiek), dansen, vissen, muziek (instrument leren bespelen of zingen in een koor), bingo en keukenactiviteiten.

In 2005 zijn de Kedea7 sessies van groot belang gebleken.­ Door reflectiemomenten in de trainingen in te bouwen, heeft Pro Bista veel feedback ontvangen over hoe tevreden cliënten waren over de trainingen en hun efficiëntie.­ Deze

‘Als het zicht (gedeeltelijk) wegvalt, moeten andere zintuigen vaak weer gestimuleerd worden’

feedback is erg nuttig geweest voor de verbetering van de diensten. In dit jaar is Pro Bista ook begonnen met de projecten bussen wassen en ijsblokken maken. Dit zijn activiteiten waarmee cliënten, door betaald werk te doen, werden getraind om aan het arbeidsproces deel te nemen.

Handvaardigheid Tijdens de lessen handvaardigheid wordt de grove en fijne motoriek gestimuleerd, maar ook de mobiliteit, het geheugen, het gehoor en het optimale gebruik van de restvisus.

Voorbeelden van handvaardigheidscursussen zijn: • De houttafel, waar onder meer dienbladen en schilderijen worden gemaakt • De pitriettafel, waar de deelnemers onderleggers, theebladen en prullenmanden kunnen maken • De naaitafel • De kralentafel, voor het leren haken en kralen rijgen.

In 2006 heeft de afdeling Maatschappelijk Werk een praatgroep opgericht om cliënten te begeleiden bij de acceptatie van hun beperking, de ontwikkeling van hun assertiviteit

7 Afkorting van Keho en Idea, in het Nederlands vertaald klachten en ideeën.

37 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 3

en hun herintreding in de maatschappij. Ook probeert men binnen deze afdeling zoveel mogelijk­ individuele begeleiding te geven op het gebied van sociale vaardigheden, budget­tering, assertiviteit en ‘empowerment’.

Bovengenoemde activiteiten vinden overigens nog steeds plaats bij Pro Bista.

In het kader van de arbeidsparticipatie heeft Pro Bista in samenwerking met Sensis in 2007 een plan opgesteld, genaamd Project Arbeid. De doelstelling hiervan is om te komen tot een integrale aanpak voor begeleiding en ondersteuning naar betaalde arbeid en behoud van werk voor personen met een visuele beperking.

Tijdens de Rotary Fair konden

Advisering

deelnemers met een simulatiebril op verschillende dagelijkse activiteiten uitvoeren

Fundashon Pro Bista geeft, op verzoek, schriftelijk en mondeling advies aan derden over allerlei zaken in het algemeen belang van slechtziende en blinde personen.

Tot en met het jaar 1999 vroegen instanties nauwelijks of vaak te laat om advies voor projecten waarbij ze rekening moesten houden met visueel beperkte mensen. Daarom heeft de stichting in het jaar 2000 extra aandacht besteed aan de samenwerking met andere zorg- en dienstverlenende instanties. De cliënten zijn namelijk vaak afhankelijk van anderen voor zaken zoals het verkrijgen van een dokterskaart, transport, begeleiding en verzorging. Een goede samenwerking met diverse instanties zoals wijkverpleging, het belastingkantoor en BZV is daarom van groot belang. Om deze samenwerking te bevorderen,­ zijn er diverse informatieve activiteiten georganiseerd bij de gezinszorg, oogartsen, wijkverpleging en huisartsen. Ook vond er uitwisseling plaats van de gegevens van de afzonderlijke cliënten. Het ging om informatie over hun ontwikkeling en de wijze waarop zij met hun beperking omgaan. De cliënten die aangewezen zijn op deze zorginstanties vinden het prettig als Pro Bista als een coördinerend orgaan fungeert.

In 2002-2003 reageerden de oogartsen zeer positief op het voorstel om nauwer samen te werken. Vanuit Pro Bista is een formulier voor oogheelkundige gegevens ontwikkeld. Op dit formulier kunnen artsen alle gegevens van de cliënten invullen met betrekking tot het revalidatietraject. Ook de samenwerking met andere instanties is goed verlopen. Instanties die hun medewerking verleenden waren: de wijkorganisatie Ban Bario Bèk, stichting voor psychosociale hulpverlening Skuchami, de woningbouwvereniging Fundashon Kas Popular, Vruchten en groente herkennen op basis van tast en geur

38

stichting voor 60-plussers Fundashon 60+, SVB, Maduro & Curiels Bank, Dienst Openbare Scholen, de stichting Wit Gele Kruis en zorg voor ouderen (Kuido pa Grandinan).

De bereiding van typisch Curaçaose gerechten tijdens Siman di Kultura (cultuurweek)

Pitrieten is een van de vaste activiteiten op de woensdagochtend

Doolhof (Rotary) Pro Bista deed in 2007 mee aan de jaarlijkse Rotary Fair met een zogenaamd doolhof, waarmee de wereld van een slechtziende en een blinde persoon werd nagebootst.

‘De training lichaamsschema is een onderdeel dat nauw samenhangt met oriëntatie en mobiliteit’

De deelnemers moesten geblinddoekt of met een simulatiebril op het doolhof in en diverse­ aparte ruimtes betreden. Met behulp van een stok konden­de deelnemers al tastend­de ruimtes exploreren. Er waren ook de blindengeleidehonden aanwezig. Na de rondleiding hebben de deel­nemers­hun ervaringen gedeeld. Bij dit evenement heeft Pro Bista veel bezoekers informatie kunnen verschaffen. Dit project is in 2008 en 2009 herhaald.

Dinner in the dark In 2007 werd Dinner in the Dark geïntroduceerd waarbij gasten tegen een betaling in een donkere ruimte konden dineren. Ook hier werd de wereld van een blinde nagebootst.

Voor dit project worden maaltijden door een cateraar voorbereid. De cliënten werken dan zelf als serveerders. Regelmatig participeren groepen vrienden of collega’s aan deze activiteit.

39 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Vuurtje stoken tijdens survivalevenement 2007

Twee jonge cliënten van Pro Bista tijdens de jaaropening

Guiding Angels In 2007 is het project Guiding Angels opgestart. Binnen dit project werden jonge honden opgeleid tot potentiële blindengeleidehond. Een geleidehondeninstructeur uit Nederland is op Curaçao met een school voor blindengeleidehonden begonnen.

De honden werden door haar getraind en gingen vervolgens naar een gastgezin om ze voor te bereiden als geleidehond voor een visueel beperkte persoon. De eerste blindengeleidehond was voor een cliënt van Pro Bista bestemd (zie pagina 17). Deze persoon had een hele positieve ervaring met de hond, die hem overal begeleidde. Helaas bleek de hond niet opgewassen tegen het Curaçaose klimaat, waardoor hij overleed. Op dit moment worden ook honden afkomstig van het eiland opgeleid.

Een van de ‘Guiding Angels’

40

Hoofdstuk 4

Het jaar 2009 en daarna

De diensten van Pro Bista hebben duidelijk een positieve invloed op de doelgroep.

Dit merkt Pro Bista aan de volgende zaken:

• Cliënten zijn mondiger geworden.

• Ze durven meer naar buiten te treden.

• Ze schrikken niet meer van nieuwe ontwikkelingen.

• Cliënten formuleren zelf hun verwachtingen naar Pro Bista toe en helpen mee bij het realiseren van oplossingen.

• Ze voelen zich nuttig en zijn gemotiveerd om zich te blijven ontwikkelen.

Deze effecten tonen aan dat bepaalde barrières zijn overwonnen, waarbij duidelijk een verschuiving te zien is. Zo werden de cliënten vroeger meer verzorgd door de vrijwilligers.­ Nu worden ze geacht om zelfstandiger te functioneren. Deze veranderingen dragen uiteindelijk ook bij aan een positief zelfbeeld.

Ook het stoklopen was iets waar cliënten vroeger veel weerstand tegen hadden. Dit hing samen met een gevoel van schaamte, door onvoldoende acceptatie van de eigen visuele beperking. Zo werd het stoklopen geassocieerd met een saai beeld, waar men zichzelf niet in herkende. Tijdens de begeleiding werden cliënten gestimuleerd om te ervaren dat stoklopen het leven gemakkelijker maakt. En dat ze zich voor hun visuele beperking niet hoeven te schamen noch het voor de omgeving te verbergen. Sterker nog, omstanders zijn vaak juist bereid om te helpen, als ze maar weten dat iemand visueel beperkt is. Cliënten­ gingen steeds meer van dit soort resultaten ervaren, waardoor ze zelfverzekerder­werden.

Zo ontstond er een activiteitencommissie van cliënten die activiteiten organiseren. Deze helpt bij rondleidingen, informatiedagen en bezoeken aan scholen. Deze commissie levert tot op de dag van vandaag een essentiële bijdrage aan de organisatie.

Voor de komende periode zijn er enkele projecten uitgekozen die Pro Bista, ter verbetering van de dienstverlening, met prioriteit wil realiseren.

Uitbreiding Centrum Pro Bista wil het huidige centrum omvormen tot een professioneel centrum voor slechtziende en blinde personen. Door gebrek aan fondsen kampt het centrum al jaren met 41 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 4

achterstallig onderhoud. Voor de in dit boek geschetste uitbreiding van haar diensten, komt Pro Bista ook ruimte tekort. Zo moeten er speciale ruimtes worden bijgebouwd voor de revalidatieprogramma’s en moeten aan de bestaande ruimtes nog de nodige aanpassingen worden verricht om ze geschikt te maken voor hun doeleinde.

Ambulante onderwijsbegeleider voor de jeugd

Jeugd Vakantieplan 2009

Pro Bista bepleit al vijf jaar bij de overheid de aanstelling van een ambulante onderwijsbegeleider: een leraar­ die naast pedagogische en didactische vaardigheden ook gespecialiseerd is in het begeleiden van blinden en slechtzienden. Een ambulante onderwijsbegeleider kan kinderen­ met een visuele beperking op school begeleiden en ook hun schoolomgeving zoals de leraren en andere kinderen. Bijvoorbeeld door leraren te adviseren over sportactivi­teiten, waar kinderen met een visuele beperking aan mee kunnen doen. Op dit moment­ vallen deze taken onder de jeugdcoördinator maar dit blijkt in de praktijk niet haalbaar te zijn. De werkdruk is erg hoog, waardoor de desbetreffende kinderen te weinig tijd en ruimte krijgen om zichzelf te ontwikkelen. Omdat het niet lukt om de kinderen altijd op school te begeleiden, moeten deze nu zelf naar het centrum komen. Dit terwijl het veel beter is om de kinderen in hun schoolomgeving te begeleiden.

De aanvraag tot aanstelling van een ambualnte onderwijsbegeleider ligt al sinds enkele jaren bij de overheid maar die wacht nog op advies. Er is zelfs door Pro Bista al een leraar gevonden die over de nodige kennis beschikt en bereid is om deze functie uit te oefenen.

De betrokken onderwijsorganisaties hebben echter voorlopig nog geen overeenstemming bereikt, waardoor het proces is aangehouden.

Afdeling ‘Low Vision’ De oogtesten voor visueel beperkte personen schieten op dit moment tekort. Oogartsen, opticiens en andere specialisten zijn vaak te commercieel ingesteld en adviseren al snel bepaalde apparatuur aan cliënten, waar zij niet altijd even goed mee kunnen omgaan. Cliën­ ten worden dus niet altijd goed begeleid of krijgen verkeerde hulpmiddelen toegewezen.

Pro Bista werkt nauw samen met oogartsen en specialisten om optimale begeleiding en oogtesten te realiseren. Het voornemen is om in nauwe samenwerking met andere slechtziendenVrijwilligster Tante Nelly begeleidt jonge

en blindeninstellingen zoals de Stichting Bartimeus en Sensis­een eigen afdeling op te zetten

cliëntjes met het schrijven van braille

om bepaalde oogtesten te verrichten. Het gaat om vrij­eenvoudige­tests die op het centrum

(rechts) en oefeningen voor de motoriek

42

Kinderen lezen vergroot leesmateriaal in de Jeugdafdeling “Ata ki mi wowo”

afgenomen­ kunnen worden en die een belangrijke bijdrage leve­ren­ aan een op de cliënt afgestemd begeleidingsplan.

Vooral de tests voor visueel beperkten, zowel kinderen als volwassenen, zijn hierbij van belang.

Pro Bista wil uiteindelijk een professionele afdeling opzetten­

‘Een ambulante onderwijsbegeleider kan kinderen met een visuele beperking op school begeleiden en ook hun schoolomgeving’

waar de juiste hulp wordt aangeboden en waar de oog­ testen door een freelance specialist worden afgenomen. Op dit moment is er een optometrist die op kleine schaal oogtesten bij volwassenen afneemt. Deze specialist moet worden bijgeschoold zodat zij ook de kinderen kan testen. Pro Bista is met Sensis Nederland overeengekomen dat Sensis de kosten voor haar rekening zal nemen voor bijscholing van de specialist.

De specialist moet ook de beschikking hebben over de juiste testmiddelen. Hiervoor bestaat er een zogenaamde Low Vision koffer, waarmee de benodigde testen afgenomen kunnen worden en de specialist ook huisbezoeken kan afleggen.

Op dit moment is Pro Bista bezig met een subsidieaanvraag voor uitbreiding van het gebouw, zodat er meer ruimte voor de Low Vision specialist komt. In afwachting daarvan kan er al begonnen worden met het project Low Vision binnen het huidige gebouw.

43 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Hoofdstuk 4

Arbeidsvoorziening Ook slechtzienden en blinden hebben de behoefte om nuttig te zijn en zelf in hun levens­ onderhoud te kunnen voorzien. Arbeid behoort niet tot de taken van het zorgcontract, maar blijkt voor de doelgroep steeds belangrijker te zijn; de hulpvragen zijn in toenemen­ de mate gericht op begeleiding naar de werkvloer toe. Pro Bista is daarom in onderhande­ ling met de minister van Arbeidszaken om te kijken welke diensten zij kunnen leveren.

Pro Bista wil een arbeidsafdeling opzetten, waar cliënten een vak kunnen leren.

Eén van de projecten die Pro Bista nu voor ogen heeft is het project Arbeidsvoorziening Visueel Gehandicapten. Dit project richt zich op jongeren van 18 jaar tot 24 jaar die van plan zijn de arbeidsmarkt te betreden en cliënten die hun baan hebben verloren als gevolg van hun visuele handicap.

Visueel beperkte personen op Curaçao hebben op dit moment een slecht vooruitzicht op de arbeidsmarkt. Werkgevers weten niet goed hoe ze met deze groep moeten omgaan en hoe ze geschikte arbeidsplekken voor ze kunnen creëren. Behoud van werk en mogelijkheden om betaald werk te doen, moeten voor deze doelgroep beter gewaarborgd worden.

Pro Bista hoopt dit te kunnen realiseren door professionele begeleiding en voorlichting te bieden, zowel aan de werkgevers als aan de visueel beperkten.

Het project richt zich in het eerste jaar op 10 cliënten, met een groei naar 30 cliënten­binnen drie jaar tijd. De cliënten zullen een beter uitzicht krijgen op de mogelijkheden op de arbeidsmarkt.

Er zullen binnen dit project een Job coach en Job hunter aangesteld worden om arbeidsplekken te creëren. De jobhunter zorgt voor het verspreiden van kennis en vaardigheden onder werkgevers met mogelijkheden voor visueel beperkte werknemers. De job coach geeft voorlichting en ondersteuning aan visueel beperkte cliënten over het toekomstige arbeidsleven. De cliënten zullen in meerdere richtingen bijgeschoold worden.

Pro Bista heeft ondertussen een netwerk opgebouwd met een aantal werkgevers voor visueel gehandicapten. Daarnaast is het de bedoeling dat het project arbeidsvoorziening visueel beperkte personen uit hun isolement helpt halen, door ze te stimuleren om zelfredzaam te worden en sociale contacten te leggen en onderhouden. Dit project is nu als subsidieaanvraag bij een fonds ingediend.

Het Carwash project is onderdeel van het Werkgelegenheidsproject dat in 2004 werd opgestart

44

De Kruidentuin is een plek waar cliënten op ontspannen wijze bezig kunnen zijn met tuinonderhoud

Begeleid wonen Op dit moment fungeert Pro Bista als een adviesorgaan bij de sociale woningbouw. Binnen­ de sociale woningbouw worden op dit moment alleen woningen gebouwd voor gehandicapten met een fysieke beperking. Deze aangepaste woningen zijn dus niet afgestemd op de specifieke eisen van personen met een visuele beperking. Visueel beperkten en blinden­ worden door hun familieleden vaak in verzorgingstehuizen geplaatst, omdat er geen alter­ natieven zijn. Er zijn nu geen mogelijkheden voor aanleunwoningen voor mensen met een visuele beperking. Pro Bista wil in de toekomst een project Bege­ leid­ wonen opzetten. Cliënten­ kunnen dan tijdelijk in een aanleunwoning wonen, waarbij zij de nodige begeleiding ontvangen en vaardigheden aanleren om zelfstandig te kunnen wonen.

Tuinproject

‘Ook slechtzienden en blinden hebben de behoefte om nuttig te zijn en zelf in hun levensonderhoud te kunnen voorzien’

Tuinieren is een van de activiteiten binnen het revalidatieprogramma.­ Het is een prima manier om de integratie en emancipatie van visueel beperkte personen in onze samenleving te bevorderen.­ Werken in de tuin bevordert de ontwikkeling van alle zintuigen en ook van de motoriek. De aanvankelijke bedoeling was om een green house op te zetten, waar cliënten de vaardigheden voor het tuinieren konden aanleren. Echter, door gebrek aan financiën is alleen nog een begin gemaakt met een kruidentuin. Nu wil de Pro Bista het idee van een green house weer gaan oppakken en de tuin uitbreiden met nieuwe soorten planten.

Voorlichtingscampagnes Om meer bekendheid te geven aan het werk van Pro Bista zal veel meer aan voorlichting­ gedaan worden. Dit willen we realiseren door middel van voorlichtingscampagnes via radio,­ televisie en de kranten. Daarnaast wil Pro Bista voorlichtingsprogramma’s presente­ren met informatie over: • Oogziekten en de gevolgen hiervan, • Hulpmiddelen voor personen met een visuele beperking • Brailletechniek • Advies voor de omgang met personen met een visuele beperking • Activiteiten van Pro Bista • Samenwerking met andere instellingen.

45 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

De aangepaste hoofdgang van Pro Bista is aan de zijkanten voorzien van richels en oriĂŤntatiepunten en uitgevoerd met verschillende materialen in contrasterende kleuren

46

Nawoord We hopen dat u een goed beeld heeft kunnen krijgen van het werk dat Pro Bista de afgelopen 10 jaar verricht heeft. Het is duidelijk dat Pro Bista in deze afgelopen periode flink is gegroeid. Er zijn nieuwe projecten, diensten, producten en afdelingen bijgekomen. Daarnaast is Pro Bista op steeds professionelere wijze gaan functioneren.

Her en der is in dit boek aangegeven welke hiaten Pro Bista zel onderkent in de dienstverlening voor de doelgroep. En op welke plekken sprake is van ernstige tekorten van personeelsbestand. Het zal duidelijk zijn dat opheffing van deze iatn en tekorten slechts mogelijk is door middel van structurele verhoging van

Gebouw Fundashon Pro Bista

de financiële middelen.

Pro Bista zal haar dienstverlening op een actieve wijze onder de aandacht blijven­brengen om een groter deel van de doelgroep te bereiken. Uit bevolkings­­onderzoek is gebleken dat de doelgroep een omvang heeft van onge­veer 3750 personen. Momenteel zijn daarvan ruim 500 mensen bij­ Pro

‘Pro Bista zal haar dienstverlening op een actieve wijze onder de aandacht blijven brengen’

Bista geregistreerd. Het streven is om in 2012 minimaal­60% van de doelgroep te bereiken in plaats van de huidige 13%.

Pro Bista zal zich ook blijven inzetten om meer erkenning van het BZV te krijgen, wat tot dezelfde behandeling en rechtspositie­ zal moeten leiden die andere zorginstanties genieten.

In de toekomst staan ons bijzondere uitdagingen te wachten.­Wij zullen ons daarom blijven profileren. In samen­werking met soortgelijke zorginstanties, lokaal en internationaal maar ook met instellingen die andere zorg verlenen.

We zullen ons blijven professionaliseren om de gestelde uitdagingen aan te gaan, zodat we de toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen zien.

Esther Winklaar Directeur Fundashon Pro Bista Kòrsou 47 JUBILEUMBOEK FUNDASHON PRO BISTA

Dankwoord ‘ Er zijn twee soorten organisaties: zij die geschiedenis maken en zij die haar ondergaan.’

In dit jubileumboek blikken wij terug op de veelbewogen geschiedenis van Fundashon Pro Bista en haar inzet voor slechtziende en blinde burgers op Curaçao. Wij zijn geen stichting die lijdzaam aan de zijlijn staat, maar juist continu grenzen verlegt en barrières slecht om burgers met een visuele beperking steeds meer mogelijkheden te bieden om volwaardig mee te doen.

De geschiedenis van onze stichting wordt iedere dag opnieuw geschreven door de grote en onvermoeibare inzet van velen. Dit jubileumboek brengt dat prachtig in beeld. Zonder­ iemand tekort te doen, wil ik de volgende leden van ons jubileumboekteam speciaal bedanken voor de tijd en energie die zij staken in het vastleggen van onze geschiedenis: • Roxanne de Leeuw, die de teksten schreef • Roland de Pablo van De Pablo & Partners, die de productie van dit boek ter hand nam • Lysender Valks en Ronald Apolina, die hun persoonlijke ervaringen deelden • Sharon Melfor, die het beeldmateriaal verzamelde • Elaine Marchena en Frans Stam, die de teksten zorgvuldig redigeerden • De Samenwerkende Fondsen, die gelden beschikbaar stelden • Ivonne Zegveld en Manuela Hak, die ons jubileumboek prachtig vormgaven

Esther Winklaar Directeur Fundashon Pro Bista Kòrsou, augustus 2010

48