KUNSTLETTERS
DRIEMAANDELIJKS • JULI—SEPTEMBER 2018
#002
KUNSTLETTERS
2
Achter de cover: Jelle Van Den Heede
4
As seen on Instagram
6
Uit de webgalerie De keuze van Sara Bomans
Tentotips
8
Overpeysing
10
12
16
drukdrukdruk
18
De maker: Natasja Mortier
21
Cocreatie Maak het samen
22
De kunstacademie in het nieuw!?
Mijn favoriet: Olafur Eliasson, Riverbed
Ateliergesprekken Carla Swerts Atelierbezoeken Najaar 2018 Library Of Waste Veerle Van Overloop Expo in zicht Studio Drift Kunstenaar zijn, hoe doe je dat?
Welkom in de zomerse editie van Kunstletters.
W E L K O M
Bank Gallery Projects Buiten beeld Parkonderhoud in het Middelheimmuseum
In de kijker Wim Nival
24
25
30
32
34
36
39
42
44
We maken je in Kunstletters heel graag warm voor boeiende kunst en tonen daarbij veel beeldend werk. Vandaar dat we je graag verwelkomen met een beeld. Op de volgende bladzijde zie je een tekening van Korneel Detailleur. Tijdens Drawing Days in Oostende brengen we een bezoek aan het atelier dat hij met Jill Vandorpe deelt (meer info op pag. 16). Veel lees- en kijkplezier! p. 3 Holiday in your head, ecoline op papier, 420 mm Ă— 297 mm
KUNSTLETTERS
4
Achter de cover Jelle Van Den Heede
Op de cover van dit nummer van Kunstletters zie je een fragment uit een collage van illustratrice Jelle Van Den Heede. Jelle maakt tekeningen en sinds kort ook digitale collages. Naast een bijzondere tekenstijl en lijnvoering kenmerkt haar werk zich vooral door haar opmerkelijk gebruik van kleuren en vlakken.
er • ov
w
in de c
C O V E R
in de c
er •
D E
w
ov
A C H T E R
WIN DE COVER We geven 1 print weg van deze collage van Jelle. Hangt die binnenkort in jouw woonkamer of atelier? Waag je kans en mail ‘Win de cover’ naar info@kunstletters.be. Succes!
KUNSTLETTERS
JELLE: Ik ben een illustrator/grafisch vormgever van opleiding. Meestal werk ik in opdracht, wat me prima ligt. Ik kan deadlines gebruiken om knopen sneller door te hakken. In mijn vrij werk kan ik meer van mezelf kwijt en zijn de mogelijkheden eindeloos. Ik schipper altijd een beetje tussen de twee en die afwisseling heb ik graag.
OVER MIJN AANPAK Ik ga graag op zoek naar nieuwe technieken. Zo volgde ik een avondopleiding vrije grafiek aan de kunstacademie. Daar probeerde ik risoprint, etsen en Chine-collé onder de knie te krijgen. Geen evidentie voor een ongeduldig type als ik. De laatste tijd concentreer ik me op digitale technieken om te tekenen en in te kleuren. Die stellen me in staat om sneller textuur en gelaagdheid aan te brengen in een werk. In mijn vrij werk vertrek ik meestal van eigen of gevonden foto's of beelden die me inspireren. Al schetsend kom ik zo tot een tekening of digitale collage. Ik ga op mijn gevoel af. Ik vertrek eerder van een los idee, dan van een concept dat tot in de puntjes is uitgewerkt. Ik hou wel van wat chaos. Die manier van werken houdt het voor mezelf boeiend
5
en onvoorspelbaar. Dat belet niet dat ik heel lang kan zoeken naar de perfecte compositie en kleurencombinatie. De balans moet echt goed zitten.
OVER HET BEELD Voor dit werk ben ik vertrokken van een foto die ik uit een oud magazine scheurde. De scheur bleek heel interessant, omdat die past bij het thema: de liefde, de verscheurdheid ervan, het contrast tussen prille verliefdheid en de liefde die vervaagt. Al wil ik de interpretatie niet te veel sturen en heb ik liever dat mensen hun eigen betekenis leggen in een werk. Ik maakte dit werk voor een bijzondere expo die in mei in station Brussel-Noord te zien was. Op elk perron vind je er prachtige oude telefooncellen. Daarvan mocht ik er één gebruiken. Het idee om rond een gebroken of verwaterde liefde te werken kwam spontaan in me op toen ik foto's van de telefooncel zag. Die lieten me de sfeer proeven van de tijd vóór de alomtegenwoordige smartphone. Ik beeldde me een moeilijk telefoongesprek in tussen twee mensen dat wordt afgebroken. Definitief. De rest kwam vanzelf.
jellevandenheede.tumblr.com
A C H T E R D E C O V E R
6
KUNSTLETTERS
Mijn favoriet Olafur Eliasson, Riverbed
I PN O RB TE RE EL TD
KUNSTLETTERS
7
In deze rubriek vertelt een medewerker van Kunstwerkt over een kunstenaar, expo of beeldend werk dat een diepe indruk heeft nagelaten. Deze keer: Magalie Lagae. Als kersvers projectmedewerkster staat ze mee in voor de organisatie van de nieuwe editie van Buren bij kunstenaars. Het West-Vlaams open atelierweekend vindt dit jaar plaats op 19, 20 en 21 oktober 2018. Op één van de laatste decemberdagen van 2014 trok ik samen met mijn huisgenoten naar Kopenhagen. In de zomer is de stad overladen met fietsers en zonnekloppers in parken en op terrasjes. Niets van dat alles in december: een snijdende wind, pakken sneeuw en een schuchtere zon dwingen je binnen te blijven. Op zo’n heldere winterdag trokken we naar het Louisiana Museum of Modern Art in Humlebæk, op een halfuurtje treinen van de Deense hoofdstad. Het museum ligt aan de oevers van de Sont, een zeestraat tussen de Noordzee en de Oostzee. In de beeldentuin staan beelden van Joan Miró en Louise Bourgeois. Maar ik wist waarvoor ik kwam: de installatie ‘Riverbed’ van Olafur Eliasson. De beroemde IJslandse kunstenaar
legt in zijn indrukwekkend oeuvre linken tussen kunst, natuur en architectuur. In het Lousiana Museum bracht Olafur Eliasson in vier aaneensluitende ruimtes een rotsachtig landschap binnen, waar een kleine waterstroom doorheen vloeide. De eerste aanblik is indrukwekkend: de clash tussen de ruwe natuur en de witte museummuren kan niet groter zijn. Hier flaneer je niet over een gladde museumvloer, maar klauter je over de stenen heen, grijp je een hand kiezelstenen vast om daarna je handen te wassen in het riviertje. Geen bordjes aan de muur, maar de vrijheid om na te denken en zelf te beleven. Zou ik dit landschap ook zo intens beleven als het niet binnen de muren van een museum lag?
Toen we na de ‘wandeltocht’ buitenkwamen, waren de beelden van Miró in de tuin herleid tot silhouetten. De hemel was lichtroze gekleurd door de ondergaande zon, met op de achtergrond de helblauwe zee. Op de trein terug naar Kopenhagen overviel het me: dat kunst overal kan zijn, als je maar met aandacht kijkt. Een tip: Riverbed was een tijdelijke installatie, maar in het centrum van Kopenhagen bouwde Olafur Eliasson de Cirkelbroen, een brug gebaseerd op de vorm van een zeilschip. In de zomer een echte hotspot! www.louisiana.dk
p. 6 Olafur Eliasson | Riverbed 2015, Louisiana Museum of Modern Art Photo: Anders Sune Berg © Olafur Eliasson, 2018
I N B E E L D
KUNSTLETTERS
8
Tentotips VIA ROMA!
Hubert Robert, Les Découvreurs d’antiques • 1765 © Musée d'Art et d'archéologie de Valence. • Foto: Philippe Petiot.
E X P O
Rome is een mythische stad die al eeuwenlang een bijzondere aantrekkingskracht uitoefent op Europese kunstenaars. ‘Via Roma!’ toont je, door de ogen van Europese kunstschilders, de grandeur van de klassieke en later neoklassieke cultuur in Rome. Vandaag heeft de cultuurtoerist niet veel meer dan een uurtje nodig om de afstand naar Rome te overbruggen. Maar in de zestiende eeuw was het een levensgevaarlijke wekenlange voettocht, waarbij niet zelden struikrovers en wilde dieren je pad kruisten. Eenmaal in Rome gearriveerd ontwikkelden de reizende kunstenaars een netwerk van vrienden. Ze frequenteerden dezelfde herbergen, volgden vaak hetzelfde onderricht en schilderden dezelfde plekken en modellen. Deze wereld van kruisbestuivingen vormt de ruggengraat van deze expo. Het Louvre selecteerde honderdzeventig werken uit een vijftigtal grote, internationale instellingen. La Boverie, Luik Tot 26 augustus 2018 www.laboverie.com
ODILON REDON
Redon • L’oeuf (Het ei / The egg,) • 1885 • private collection.
Beeldende kunst, literaire thema’s en muziek waren voor Redon (1840 – 1916) onlosmakelijk met elkaar verbonden. Al vlug in zijn carrière vindt hij de natuurgetrouwe weergave van de realiteit te banaal. Hij laat zich inspireren door de literatuur van Flaubert, Poe en Baudelaire en de muziek van Wagner. Later verwerkt hij ook Bijbelse en Grieks-Romeinse mythologieën in zijn oeuvre. Redon ontpopt zich tot een meester in het oproepen van gemoedstoestanden. Zijn bizarre wezens leiden een verbijsterend sereen bestaan in een desolate wereld. Wat er voor Redon echt toe doet is het mysterie dat achter de zintuiglijke ervaringen schuil gaat. Alsof hij ons wil vertellen dat hij geen genoegen neemt met het idee dat er in onze wereld niets meer zou zijn dan verifieerbare feiten. Zijn symbolistische kunstwerken hebben niet de ambitie om het raadsel achter de dingen te ontsluieren. Kröller-Müller Museum, Otterlo Tot 9 september 2018 www.krollermuller.nl
AMÉDÉE CORTIER
Het Zwart Huis in Knokke wordt een jaar lang een thuisbasis voor galerie Ronny Van De Velde. Als eerbetoon aan de architect is het modernistische bouwwerk omgedoopt tot Huib Hostes Huis. Deze zomer gaan de geometrisch abstracte werken van Amédée Cortier (1921 – 1976) in dialoog met de authentieke architectuur. Kleur, kleur en nog eens kleur: dat zijn de schilderijen van Cortier. Het werk is intens en tegelijk beheerst. Spanningsbogen resulteren in serene rust. De tentoonstelling brengt een hommage aan de harmonie van contrasten. Cortier plaatst kleuren naast elkaar alsof ze een onafscheidelijk huwelijk vormen. Vaak gaat het om schreeuwerige tinten en toch ervaar je een ingetogen rust. Is Cortier een mystiek kunstenaar? Is zijn werk het resultaat van een zoektocht naar onthechting, harmonie en leegte? Huib Hostes Huis, Knokke Tot 22 juli 2018 www.ronnyvandevelde.com
KUNSTLETTERS
BIËNNALE VAN DE SCHILDERKUNST
Roger Raveel • Raveel op de Leie • 1971 • zeefdruk op papier • verzameling mudel
Deze biënnale in drie musea van de Leiestreek neemt je mee langs 150 jaar landschapsschilderkunst. Verwacht je niet aan een overvloed aan idyllische vergezichten. Met de industrialisering is de teloorgang van de natuur ook in de kunst op de voorgrond getreden. De expo toont oeuvres over een periode van meer dan honderd jaar, van Permeke tot Alÿs, Khnopff tot Edi Hila. Kunst kan ook invloed hebben op het landschap: het vlot dat Roger Raveel liet dobberen op de Leie gaat deze zomer opnieuw te water. Hij maakte het als protestactie tegen de plannen om de meanderende Leiebochten te dempen. De expo biedt opvallend veel ruimte voor actuele schilderkunst. Daarin verdwijnt de mens opvallend vaak helemaal uit het beeld, maar krijg je de sporen van zijn activiteiten te zien. Alsof de kunstenaars willen tonen hoe het landschap eruit ziet na een Apocalyps: een wereld waarin geen plaats meer is voor de mens als destructief schepsel.
Museum van Deinze en de Leiestreek, Deinze Museum Dhondt-Daenens, Deurle Roger Raveelmuseum, Machelen-Zulte Tot 30 september 2018
9
MELANCHOLIA
KRIJT
Claudio Parmiggiani • Senza titolo • 2009, Courtesy the artist & Meessen De Clercq • Brussels
Lenneke van der Goot • Krijtproef • 2018
Weltschmerz, het spleen, le mal du siècle: benadert de kunstenaar met oosterse roots melancholie anders dan de westerse collega? Creëert het onvervuld verlangen andere emoties in de Oriënt? Het antwoord van deze expo: nee. Eenzaamheid en vergankelijkheid roepen universele gevoelens op. Met een zeventigtal werken laveert de expo doorheen de kunstwereld van de laatste honderdvijftig jaar. Klassieke meesters van de melancholie als Giorgio De Chirico, Paul Delvaux en een dromerige Giacometti ontbreken niet. Maar de show wordt toch gestolen door de versteende bibliotheek van Pascal Convent, een poëtische splinterbom van Samuel Yal en een boswandeling van Eli Cortinas. Vergeet zeker niet ook in de tuin van de villa rond te dwalen. Christian Boltanski laat je er, aan de hand van tientallen bronzen klokjes, de muziek van verloren zielen horen. Villa Empain, Brussel Tot 19 augustus 2018 www.boghossianfoundation.com
Krijt roept bij zowat iedereen herinneringen en nostalgische gevoelens op. Sinds de uitvinding van het zwarte en soms groene schoolbord in de 18e eeuw zijn hele generaties ermee opgegroeid. In de schoolgebouwen zijn ze nu vervangen door markers op white board of digitale middelen. In deze expo staat het schoolbord nog eens volop in de aandacht. Kunsthal KAdE nodigde 17 kunstenaars uit om met krijt op een schoolbordenondergrond te werken. Arno Kramer maakte een grote muurtekening, Roland Sohier toont het groene drieluik als altaarstuk en Lenneke van der Goot neemt je mee naar het schoolplein voor een grote stoepkrijttekening. Bovendien is er werk te zien van Joseph Beuys, Rudolf Steiner, Juan Muñoz en een geheel in krijt vervaardigde animatiefilm uit 2016 van de Servische Nemanja Nikolić. En je kan ook zelf aan de slag. In de KrijtKamer mag alles worden bekrijt: de wanden en zelfs de meubels. Kunsthal Kade, Amersfoort Tot 19 augustus 2018 www.kunsthalkade.nl
André De Nys
E X P O
KUNSTLETTERS
10
OVERPEYSING In ‘Overpeysing’ zet Charlotte Peys haar indrukken over een expo, een atelierbezoek of oeuvre om in tekst en beeld. Het resultaat zijn poëtische reportages in tekeningen en gebiedende wijsheden.
E X P O
Dit keer liet ze zich onderdompelen in de wereld van de Finse kunstenares en filmmaakster Eija-Liisa Ahtila. Haar ruimtevullende installaties kan je nog tot 16 september bewonderen in M-Leuven. mleuven.be charlottepeys.be
KUNSTLETTERS
11
E X P O
KUNSTLETTERS
12
Ateliergesprekken Carla Swerts Het kunstenaarsatelier: de plek waar het allemaal gebeurt. De plek achter de schermen, waar de kunstenaar inspiratie vindt, koortsachtig werkt en tot rust komt. Welke objecten verzamelt een kunstenaar om zich heen, uit noodzaak of uit genegenheid? In deze reeks selecteert Tamara Beheydt voorwerpen uit een snapshot van een atelier en gaat op zoek naar de verhalen erachter. Deze keer: Carla Swerts.
P O R T R E T
Kijken naar de Oriënt
Zintuigen
Wanneer ik het atelier van kunstenares Carla Swerts (°1992, Diest) binnenkom, ligt de voornaamste aanleiding voor mijn bezoek al klaar. Haar boek ‘Woestijngetijden’ is het resultaat van vier jaar lang doctoraatsonderzoek. Het verscheen in september 2017, maar kreeg vooral veel aandacht nadat ze er recent de BILL-award mee in de wacht sleepte. Een presentatie in CIAP was het gevolg. Momenteel hangt haar werk in Z33 in de groepstentoonstelling ‘The Artist’s Studio?’
‘Door de huidige problematieken in het Midden-Oosten moest ik mijn werk telkens opnieuw politiek kaderen. Mensen schrikken ervan als je je als westerling gaat bezighouden met dit gebied.’ Carla plaatst zich bewust buiten een lijn van kunstenaars die een westerse blik op oosterse culturen vastleggen. Het lijkt wel een taboe om te focussen op schoonheid in problematische gebieden, maar Carla Swerts ziet die schoonheid precies als een noodzakelijke filter. ‘Ik negeer de conflicten in het Midden-Oosten niet, maar benader ze vanuit de vraag ‘Wat zie ik? Wat ervaar ik?’. De ingewikkelde politieke context kan ik me niet eigen maken. Daarom kijk ik naar wat me opvalt, naar invloeden op de omgeving. Mijn kunst is zintuiglijk en intuïtief.’
Carla Swerts volgde een opleiding illustratieve vormgeving aan PXL MAD in Hasselt, waar ze nu woont en werkt. Illustreren in opdracht lag haar beduidend minder dan de vrije kunst. Dus ging ze voor een kunstenaarsdoctoraat. ‘Woestijngetijden’ neemt ons mee naar verschillende landen in het Midden-Oosten. Al jaren bezoekt de kunstenares frequent deze regio. Ze woonde zelfs een jaar in Istanbul. ‘Het Midden-Oosten was vroeger al aanwezig in mijn werk, dus het was logisch om er iets mee te doen.’
‘Woestijngetijden’ bevat tekeningen, schilderijen en foto’s. Bovendien ondersteunt Carla haar eigen verhaal met associaties met de kunstgeschiedenis. Zo staat een foto van piramides tegenover ‘A Lawn Being Sprinkled’ van David Hockney. Een foto van de historische stad
KUNSTLETTERS
13
‘Verbeelding is een manier om met wetenschap en kennis om te gaan.’
Foto: Tine Swijns
Petra toont ze samen met een schilderij van Veneziano. ‘Ik heb het boek samengesteld als een puzzel,’ legt ze uit. Carla verdedigt een kunst en denken die zintuiglijke waarneming en verbeelding centraal plaatsen. ‘Ik heb me laten inspireren door de Duitse schrijver W.G. Sebald, met wie ik veel overeenkomsten voel. Hij ziet verbeelding als een manier om met wetenschap en kennis om te gaan.’ Het kunstenaarsdoctoraat is in zekere zin een contradictie: als kunstenaar kom je terecht in een academische context. ‘Dat was niet vanzelfsprekend,’ herinnert Carla zich. ‘Ik heb geprobeerd om het academische wat los te laten en te schrijven zoals ik teken: vanuit mijn zintuigen.’
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
14
Kleur en abstractie
P O R T R E T
In haar atelier hangen een aantal abstractere tekeningen en schilderijtjes in kleur. Op de werktafel ligt een reeks kleurpotloden. ‘Als ik teken, concentreer ik me op vormen, contrasten, de manier waarop dingen zich tot elkaar verhouden. Er lijkt dan geen ruimte meer voor kleur.’ Voor de inhoud die ze wil overbrengen, spelen vormen een grote rol. Met haar werken in kleur treedt Carla liever nog niet naar buiten. ‘Ik merk dat kleur me vooral ontspant en heb het gevoel dat deze werkjes van mindere kwaliteit zijn. Deze zomer hoop ik naar Georgië te trekken en daar met kleuren te experimenteren.’ Net zoals ze in haar abstractere werken kleuren uit haar waarneming distilleert, reduceert ze vormelijke motieven tot de essentie in enkele sculpturale werken. ‘Deze
zijn tot stand gekomen naar aanleiding van mijn tentoonstelling bij CIAP,’ vertelt ze. ‘Die ruimte vroeg om sculpturaal werk.’ Zo abstraheerde ze koepels en fonteinen tot een gebogen blauwe vorm, en prikkende elementen (prikkeldraad, maar ook woestijngras, de piramiden) tot een reeks houten piekjes. De essentie van haar eigen werken is op die manier vervat in motieven die de kunstenares zelf geleidelijk aan ontdekte.
De grote meesters Onder een groot tekenblad zie ik een hoek van een ouderwetse koekjesdoos uitsteken. Op het deksel staat een schilderij van Breughel afgebeeld. ‘Hier zitten mijn olieverfjes in. Hopelijk neem ik ze binnenkort mee op reis.’ Tijdens haar studies was Carla diep geïnspireerd
KUNSTLETTERS
door Breughel: voor haar eindwerk illustreerde ze middeleeuwse vonnissen. Verspreid over de ruimte vind ik ook boeken over Dürer, Rembrandt en andere groten uit de kunstgeschiedenis. ‘Ik vind het belangrijk om deze grote meesters rondom me te hebben en af en toe door deze boeken te bladeren.’ Dürer is niet alleen als tekenaar een grote inspiratie, maar ook als graficus. Sinds het afronden van haar doctoraat experimenteert Carla met gravures. Ze voelt de nood zich opnieuw toe te leggen op techniek.
portret- en naakttekenen toeleggen. Er zijn duidelijk nog aspecten van haar kunst die ze verder wil ontdekken en ontwikkelen: ‘Ik heb het gevoel dat ik aan het begin sta van alles.’ ‘The Artist’s Studio?’ loopt nog tot 29 juli 2018 in Z33 in Hasselt. www.z33.be www.carlaswerts.com
Tamara Beheydt
‘Ik teken opnieuw meer en laat me bij mijn schetsen ook inspireren door de omgeving van mijn atelier en door mensen. Ze zijn opvallend weinig aanwezig in mijn recentste werken, maar uiteraard zijn mensen erg belangrijk voor me.’ Carla wil zich dus ook opnieuw op
15
Tamara Beheydt is Master in de Kunstwetenschappen en Bachelor in de Filosofie. Ze publiceert regelmatig bijdragen voor verschillende blogs en magazines. www.tamarabeheydt.com
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
16
Atelierbezoeken Najaar 2018 Het getekende beeld
Jill Vandorpe en Korneel Detailleur Praktisch: Oostende zondag 30 september 14u
In 2017 stelden Jill en Korneel voor het eerst samen tentoon in Mu.Zee, in hun nieuwe thuisstad Oostende.
Jill Vandorpe, Leave us here
K U N S T A N D E R S
Tijdens de atelierbezoeken die we dit najaar organiseren draait alles om tekenen. Waarnemingstekenen, verbeeldingstekenen, abstract tekenen; als voorstudie, schets of als autonome tekening: elk atelierbezoek focust op een bijzonder facet van de tekenkunst. Zo krijg je een goede kijk op de enorme veelzijdigheid, mogelijkheden en kracht van het medium.
Jill Vandorpe maakt tekeningen, collages en grafisch werk, vooral etsen. Ze werkt voornamelijk op papier, soms ook met gips, lood, hout, messing of zink. Haar werk baseert zich op menselijke denkprocessen in al hun ongrijpbaarheid en hoe de innerlijke wereld de realiteit vormgeeft. Jill restaureert ook kunst op papier. De illustraties van Korneel Detailleur vind je in (kinder)boeken (van o.a. Bart Moeyaert en Raf Walschaerts), maar ook in editoriaal werk (o.a. De Morgen, De Standaard, Knack...). Detailleurs stijl is onwezenlijk, kent een absurd karakter en heeft een donkere kant. ‘Het bevreemdende, surreële vind ik altijd interessant’ zegt hij daarover, ‘Daarom teken ik. Voor de vrijheid van het fantaseren.’ Je vindt een werk van hem op pag. 3.
KUNSTLETTERS
17
Sara Bomans Praktisch: Hasselt zaterdag 27 oktober 14u
Sara Bomans, I used to be sexy
Sara Bomans liet jaren geleden de vraag los of haar werk al dan niet kunst is. Haar veelzijdig oeuvre bestaat uit textiele sculpturen, schilderijen, netwerkprojecten, haartekeningen, cartoons en zelfs beschilderde stenen. Tijdens het atelierbezoek zal Sara dieper ingaan op twee facetten van haar werk. ‘Secret Thoughts’ is een reeks van inmiddels meer dan 1500 cartoonachtige humoristische tekeningen in een vluchtige, kleurrijke en ruwe stijl. Haar haartekeningen zijn precieze, fragiele en haast onzichtbare tekeningen die enkel uit mensenhaar en paraffinepapier bestaan.
Frederick Feyfer
Gerda Dendooven
Gerda Dendooven Praktisch: Gent
Praktisch:
zondag 9 december
Herent
11u
zaterdag 3 november 14u
Frederick Feyfer, Goodnight Saigon
Frederick Feyfer is een Leuvens grafisch ontwerper en illustrator. 300 dagen per jaar runt hij zijn designstudio Uncompressed. 60 dagen per jaar trekt hij naar exotische oorden met een rugzak vol schetspapier, vulpotlood en aquarelverf. Doorheen de jaren documenteerde hij zijn reizen in een verzameling tekeningen van memorabele plekken en figuren. Tijdens dit bezoek geeft Frederick tekst en uitleg bij zijn boeiende ‘carnets de voyages’.
Gerda Dendooven illustreert kinderboeken van zichzelf en andere auteurs en schrijft theaterstukken. Ze hanteert een stijl die onmiddellijk herkenbaar is door sfeer en compositie, kleurharmonie en kleurvervreemding. Met verhoudingen en perspectief houdt ze geen rekening. In haar tekeningen staan de mensen centraal. Ze maakt gebruik van archetypen (De Moeder, De Dokter) en van humor. Voor elk boek zoekt ze de meest geëigende technieken en lijnvoering. Daarbij werkt ze het meest met grafietpotlood en waterverf of kleurstiften.
K U N S T A N D E R S
KUNSTLETTERS
18
Library Of Waste Veerle Van Overloop Twee grote kartonnen dozen afval staan prominent op de werktafel van keramiste Veerle Van Overloop. Tussen 1 april en 30 september snuistert ze daarin dag om dag naar verpakkingen die ze vervolgens transformeert naar porselein. Met haar eerste grote project ‘Library of Waste’ trekt ze zo de aandacht naar de pure vormelijkheid van wat dagelijks in de vuilbak belandt.
Hoe is Library of Waste ontstaan?
I N B E E L D
VEERLE: Ieder jaar bedenk ik een onderzoek om mezelf uit te dagen. Het helpt me om sneller te evolueren in mijn werk. Mijn oog viel de laatste tijd op vormen die elke dag passeren. Zo kwam afval in het vizier. Ik maak heel graag mallen, wat het idee voor dit project opleverde. In het begin wou ik elke dag een mal maken. Dat bleek uiteindelijk te veel werk. Ik ben naar dag om dag overgeschakeld, wat nog altijd een hoog
tempo is. Ik hou wel van structuur en herhaling. Zeker als ik mijn eigen opdrachtgever ben, vind ik het handig om mezelf wat druk op te leggen. Bij ‘Library of Waste’ catalogiseer ik elk object met een titel die naar de functie van de verpakking verwijst. In mijn archiefkast staat alles ook netjes op datum. Zo is het project een symbiose van twee werelden: de keramiek, waar ik nu voluit voor ga en de bibliotheek, waar ik vijftien jaar heb gewerkt.
Schuilt er in je werk ook een aanklacht tegen afval? Het idee voor dit project was al lang aan het rijpen. Nu ik er eindelijk mee begonnen ben, is plastic een hot topic. Bij het schrijven van de concepttekst moest ik dan ook een keuze maken: spring ik op de barricade of niet? Ik ga me bewust niet mengen in het maatschappelijke debat. Het puur vormelijke staat voor mij centraal. Daarnaast
vind ik het interessant om dingen uit hun context te halen. Door materialen als plastic om te zetten tot porselein, krijg je een tegenstelling tussen goedkoop en duur, tussen wegwerp en duurzaam. Bovendien heeft ‘Library of Waste’ twee series: elk object verschijnt in zowel wit als zwart. Ook dat contrast werk ik uit.
Laat elke verpakking zich gemakkelijk naar porselein vertalen? De textuur van een papieren verpakking van avocado’s vond ik heel mooi. Maar het was ontzettend moeilijk om er een mal van te maken. Het is me uiteindelijk wel gelukt. Ik ga geen uitdaging uit de weg. Ik wil ook specifiek bij porselein blijven. Steengoed heeft een heel andere uitstraling. Die past niet goed bij dit project. Soms komen er ook verrassingen uit de mal. Die lege keukenrol bijvoorbeeld heeft een draai gekregen, puur door de
KUNSTLETTERS
19
KUNSTLETTERS
20
‘Sommige texturen vind ik zo mooi dat ze wellicht nog in mijn designstukken gaan terugkomen.’ voor om de dop erop te laten. Dan is de verpakking echt zoals ze is.
Hoe zie jij de verhouding tussen kunst en design?
druk. Ik vind het effect bijzonder geslaagd en wil dat ook meenemen in mijn toekomstig werk. Ook sommige texturen vind ik zo mooi dat ze wellicht nog in mijn designstukken terug gaan opduiken.
Hebben de porseleinen stukken nog een verpakkingsfunctie?
I N B E E L D
Sommige voorwerpen krijgen terug een uitgesproken functie, zoals het bakje van champignons. Maar daar streef ik niet naar. Het is boeiend wanneer dingen plots nutteloos worden en het esthetische effect van porselein het overneemt van de gebruikswaarde. Bij de fles olijfolie heb ik getwijfeld. Zonder dopje nodigt de fles meteen uit om er een roosje in te zetten, maar ik koos er-
Voor mij lopen ze in elkaar over. Al denk ik dat de eisen van de kunstwereld wel strenger zijn. Servies wordt vaak in grote oplage geproduceerd en heeft een duidelijke gebruiksfunctie. Al is dat niet de heersende artistieke norm. Maar ik beschouw mezelf wel als een kunstenaar. ‘Library of Waste’ wil ik echt uit het commerciële circuit houden. Daarom baken ik mijn werk af. Designservies ontwerp ik onder het label ‘Fou de Feu’. Onder uitdagende projecten als ‘Library of Waste’ zet ik dan weer mijn eigen naam. Ik krijg uit heel verschillende hoeken reactie. Zowel de design- als kunstwereld toonden al interesse. Ook enkele bibliotheken willen iets met het project doen. Onverwacht werkt ‘Library of Waste’ zo grensoverschrijdend.
Plan je een tentoonstelling rond ‘Library of Waste’? Eind september komt er een expo in de Wasserij in Lokeren. Daar komt de hele installatie te staan. Daarna gaat ze naar de Dutch Design Week en vervolgens naar Art Gallery De Wael 15. De mallen wil ik ook graag in de tentoonstelling. In feite vormen die de verpakkingen van het
porselein, wat voor een interessante thematische verdubbeling zorgt. Zo is het plaatje rond. www.libraryofwaste.com www.foudefeu.com Anneleen van Kuyck Anneleen van Kuyck studeerde kunstwetenschappen en filosofie. Ze schrijft over beeldende kunst en theater en is daarnaast actief als fotograaf.
KUNSTLETTERS
21
Expo in zicht Studio Drift Ben je in of nabij Amsterdam deze zomer? Ga dan zeker eens langs in het Stedelijk Museum. Daar loopt nog tot en met 26 augustus de expo ‘Coded Nature’ van Studio Drift. Het Nederlandse duo rekt met haar installaties de grenzen van de technologie op. Zoals in dit indrukwekkende ‘Drifter’.
Zaalopname Studio Drift: Coded Nature, 2018 Stedelijk Museum Amsterdam. Drifter, ontwikkeling 2008 – 2016, uitvoering 2017, mixed media met beton, robotica, traceersysteem. Met dank aan Pace Gallery, New York. • Foto: Gert Jan van Rooij
E X P O
22
KUNSTLETTERS
Kunstenaar zijn, hoe doe je dat? Wie beslist tandarts, bouwvakker of boekhouder te worden, krijgt een relatief duidelijk zicht op zijn carrière. Maar wat als je kunstenaar bent? Ook een succesvol artiest volgt geen uitgekiend scenario en ‘doet soms ook maar wat’. Wij vroegen aan kunstenaars hoe zij (met vallen en opstaan) hun persoonlijk handboek ‘Kunstenaar zijn, hoe doe je dat?’ schreven. In dit nummer: Bert De Geyter en kunstenaarsduo Sarah & Charles. Hoe je ambities er ook uitzien, of je nu een deel of heel veel van je tijd aan je kunst spendeert: je kiest ervoor om kunstenaar te zijn. Wie wil exposeren, werk verkopen en aandacht krijgen voor zijn werk, zal stappen moeten ondernemen en knopen doorhakken. Maar om de prijs van je werk te bepalen, een plek op een tentoonstelling te pakken te krijgen of opdrachten te vergaren zijn er weinig draaiboeken, wetten of regels. Hoe pak je het aan?
P O R T R E T
BERT DE GEYTER Bert De Geyter maakt tekeningen en ruimtelijk werk, deels met recyclagemateriaal. Tijdens en na zijn studies architectuur en beeldende kunst combineerde hij kunst met jobs op allerlei plekken: van koffiebar tot architectenbureau.
Hoe zorg jij ervoor dat mensen jouw kunst te zien krijgen? BERT: In mijn studententijd besloot ik om een website te maken om mijn portfolio te presenteren. Niet dat ik dat op school leerde. Ik zag het bij andere kunstenaars en besefte dat ik mijn werk naar buiten moest brengen. Mijn website is offline, ik was er niet helemaal tevreden mee. Maar intussen is er Instagram en toon ik mijn werk via dat geweldige platform. Ik merkte dat dit hét perfecte medium is om beeldende kunst te tonen. En het werkt.
KUNSTLETTERS
niet erg. Het kan alleen maar leerrijk zijn. Wij waren heel naïef en daarom heel enthousiast over de kunstwereld. Ik merk nu dat beginnende kunstenaars een heel realistische visie hebben op de kunstmarkt en -wereld. Maar onze naïviteit gaf ons de energie om ervoor te gaan.
Ik heb ondertussen meer dan 2.000 volgers. Ik probeer regelmatig te posten en krijg fijne reacties.
Leerde je op school veel over ‘kunstenaarschap’? Nee, dat was best teleurstellend. Geen lessen over hoe ik mij moest profileren, over boekhouding, prijszetting... Wel kwamen er grote galeristen praten. Zo werd je meteen geconfronteerd met de top. Je daaraan spiegelen vind ik niet realistisch. Het is goed en nodig om te dromen. Maar het is niet per se leerrijk.
Vraag jij gemakkelijk advies? Ik ga graag te rade bij collegaartiesten. Van een medestudent die in de galeriewereld werkt, leerde ik pas enkele jaren geleden de ‘regels’ van prijszetting en de manier waarop het galeriewezen werkt. Dat helpt natuurlijk. Soms gebeurt het spontaan: je praat met mensen uit de creatieve sector en je vraagt raad of feedback. Ik doe dat nog altijd. De beste tip kreeg ik van mijn schoonvader, Jef Mouton (zelf beeldhouwer). Hij zegt dat je als kunstenaar consequent werk moet blijven maken. Daarbij moet je altijd trouw blijven aan jezelf. Dat probeer ik toe te passen. Geen compromissen maken, ook al zou dat je werk beter verkoopbaar maken. Ik werk nu al drie jaar samen met mijn vriendin, Eva Mouton, die zelf heel illustratief werkt. We geven elkaar veel feedback en tips, elk vanuit ons eigen perspectief en achtergrond.
23
SARAH & CHARLES Sarah & Charles vormen samen een kunstenaarsduo dat films, installaties en ander beeldend werk maakt. Ieder medium intrigeert! Naast hun professionele samenwerking zijn ze ook een koppel en hebben ze samen een zoontje van 2,5 jaar oud.
Hoe lang zijn jullie al kunstenaar? CHARLES: Ik durf mezelf eerlijk gezegd nog maar sinds een paar jaar kunstenaar noemen. Dat is waarschijnlijk te wijten aan faalangst. Ik vind het wel gek, jezelf zo’n status toe-eigenen. Het is ook moeilijk om het kunstenaarschap professioneel vol te houden. De stijl waarin je werkt kan op een moment heel goed werken, erg populair zijn, maar ook weer passeren. Het zijn precaire omstandigheden. Sarah ziet dat anders: zij beschouwt zichzelf al haar hele leven als kunstenaar.
Hoe ga je om met mislukkingen? Sommige dingen heb je zelf niet in de hand: een opdracht waar je op rekende, valt weg, een galerie gaat failliet... Fouten maken is op zich
DE TIP Een tip voor beginners die hun werk willen tonen is Instagram. Het is een gemakkelijk en esthetisch medium. Perfect om je kunst te tonen en een publiek op te bouwen. Wat ik nog wil meegeven is: geloof in jezelf en maak je eigen werk (niet dat van een ander). Ze zeggen wel eens ‘Het is mooi, omdat het van u is’. Wel, dat is ook zo. Eigenheid is enorm belangrijk.
Gaan jullie op zoek naar feedback? Ja, dat doen we veel meer dan vroeger. We hebben een ‘adviesraad’ opgericht, met een galerist, een curator, een verzamelaar, een programmator... Minstens 1 keer per jaar komen we samen en stellen Sarah en ik onze plannen voor. Het is super om op die manier feedback te verzamelen. Die kennis is goud waard. Daarnaast ontvangen we collega-kunstenaars en curators in het atelier. Zo delen we ervaringen en wisselen we tips uit.
DE TIP Je moet je jezelf waarde durven toekennen en daar rust in vinden. Blijf weg van sociale media als je merkt dat je te veel oog hebt voor de prestaties van andere kunstenaars. Soms lijkt het een middel om bevestiging te krijgen en dat motiveert niet. We kregen veel van onze opdrachten via mond-aan-mond-reclame. Dus praat met mensen en zorg dat ze je werk kennen. Om af te sluiten een quote van John Baldessari ‘Tips for artists who want to sell: Generally speaking, paintings with light colors sell more quickly than paintings with dark colors.’ Een quote die we als grap zien, maar er zit waarheid in. Wie er rekening wil mee houden, kan er dus iets mee.
Fien Deman
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
24
As seen on Instagram Je bent er voor of tegen, maar het valt niet te ontkennen dat Instagram hét sociale medium van het moment is. Een medium waar fashionista’s hun brood mee verdienen, maar ook een kanaal voor beeldende kunstenaars om op een esthetische manier hun werk online te plaatsen en zo hun publiek te verbreden. In deze rubriek lichten we drie profielen toe die je móet volgen.
K U N S T A N D E R S
➊ @itsnicethat
➋ @b.d.graft
➌ @the_inflatable_balloon
Hip, jong en met zo’n half miljoen volgers op Instagram: het Brits magazine It’s Nice That bestaat voornamelijk online. Er komt twee keer per jaar een prachtige fysieke uitgave van het magazine uit. Wie het Instagram-account volgt, kan dagelijks bijzonder werk ontdekken van illustratoren, fotografen, grafisch ontwerpers of schilders. Krijg je als een kunstenaar een ‘feature’, dan bezorgt dat je gegarandeerd een nieuwe lading volgers, publiciteit en mogelijke opdrachten. It’s Nice That is een enorm inspirerend online platform, dat je Instagram-feed elke dag mooier maakt.
De Duitse kunstenaar Brian De Graft maakt mooie schilderijen en collages, altijd op een beige achtergrond en meestal geïnspireerd door bloemen en planten. Hij heeft zo’n 30.000 volgers en gebruikt zijn kanaal om nieuw werk te tonen, opdrachten te krijgen en prints te verkopen. Zo postte hij fictieve albumhoezen om op die manier artiesten te overtuigen en nieuwe opdrachten binnen te rijven. Hij heeft ook een collegaproject met een simpel concept: hij voegt geel toe. Je kan het ontdekken via het account @addyellow. Het is een project waarbij hij wil nadenken over auteursrecht bij collages en stelt de vraag ‘Is it mine if I add some yellow?’.
Gilles Tytgat startte vorige zomer dit komisch, maar tegelijk intrigerend project. Met (niet-opgeblazen) ballonnen bouwt hij portretten of stillevens na. Onze favoriet: zijn versie van werk van Mondriaan, Michaël Borremans en de Campbellsoepblikken van Andy Warhol. Soms heb je een titel nodig om te achterhalen welk kunstwerk is nagebootst, maar eenmaal je het werk in de ballonconstructie herkent, werkt het aanstekelijk. Gilles heeft nog geen 1000 volgers, maar daar kan snel verandering in komen.
Fien Deman
KUNSTLETTERS
25
Uit de webgalerie De keuze van Sara Bomans Op zaterdag 27 oktober kan je naar een bezoek aan het atelier van Sara Bomans in Hasselt. (Meer info op pag. 17.) We vroegen haar om een keuze te maken uit de webgalerie op kunstwerkt.be. Tot en met 15 juli kan je werk van Sara zien in de expo ‘Forza Femina’. Die loopt in Kunstenhuis Harelbeke.
Sara koos 6 werken uit de webgalerie. Het werk van Martha Verschaffel en Rose Moens stellen we je voor op de volgende bladzijden. Verder selecteerde ze ook werk van Jelle Van Den Heede, Sophie Doutreligne, Elorina Robin en Andro Boulougouris. Je kan de selectie ontdekken op www.kunstletters.be.
I N B E E L D
KUNSTLETTERS
26
MARTHA VERSCHAFFEL
Het beeld is een pagina uit mijn debuut ‘Lily’, uitgegeven bij Bries in 2015. De basis voor dit beeldverhaal was, net als voor het merendeel van mijn ander werk, een verzameling eigen dromen en nachtmerries. Ik pik uit die dromen fragmenten, personages, woorden, een gevoel of detail en bouw daarmee een verhaal of beeld op. Elke pagina moet als beeld op zich kunnen bestaan en een eigen verhaal vertellen of sfeer weergeven. Ik beschouw tekenen als schrijven met beelden. Misschien is dat wel de reden dat ik voornamelijk met potlood en gom werk, en niet veel heb met kleur. Een gom vind ik net zo goed een tekenmateriaal. Ik gebruik het ook eerder op die manier dan om dingen uit te wissen. De uitgegomde delen geven grijswaarden die je anders nooit kan bekomen. Thuis was er overal kunst. Ik besefte niet dat niet iedereen opgroeit tussen schilderijen en boeken. Toen ik achttien werd en moest kiezen tussen schrijven, vertellen of tekenen, besefte ik plots dat ik dat allemaal wou doen. Uiteindelijk kwam ik erachter dat ik alles ook echt kon combineren in mijn opleiding illustratie aan SintLucas Gent. Ik kan uiteraard genieten van beeldend werk van Olivier Schrauwen, ATAK, Mark Nagtzaam, Katrien De Blauwer, Jockum Nordstrom... Maar het is vooral literatuur en film die me prikkelen. De personages, dialogen en bevreemding in de films van Ingmar Bergman vormen een heel grote inspiratie. Ook de series en films van David Lynch en Chantal Akerman vatten heel goed de sfeer die ik in mijn verhalen wil overbrengen. Ik raak gemakkelijk gefascineerd: een personage uit een film, een zin uit een boek, maar evengoed de uitdrukking op het gezicht van een voorbijganger, een plantensoort, een smaak, een ongewone vorm. Al die indrukken samen vormen de bron voor mijn beelden en verhalen.
I N B E E L D
p. 27 fragment uit beeldverhaal ‘Lily’ potlood op papier, 21 x 29,5 cm marthaverschaffel.com
SARA BOMANS: Martha slaagt erin om fragiele breekbaarheid in enkele lijnen en vlakken te vervatten. Op een suggestieve manier bouwt ze diepgang in haar verhaal. Zonder veel uitleg voel je de gelaagdheid en de emoties van de personages. Er zit een ingehouden dramatiek in haar tekeningen. Die vindt, ogenschijnlijk een beetje stuntelig, precies de balans tussen vertellen en ruimte laten voor interpretatie, tussen figuratie en een uitgepuurde essentie die bij momenten bijna abstract oogt. Haar tekeningen roepen niet om je aandacht, maar wachten stilletjes tot je wat beter kijkt. Haar werk komt binnen. Zonder te willen uitpakken met indrukwekkende tekenprestaties geeft ze rake klappen aan de ziel.
‘Martha’s tekeningen roepen niet om je aandacht, maar wachten stilletjes tot je wat beter kijkt.'
KUNSTLETTERS
27
P O R T F O L I O
KUNSTLETTERS
28
ROSE MOENS
Ik volgde vrije grafiek en beeldhouwkunst aan de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst in Gent. Ik kies in mijn werk hoofdzakelijk voor Oost-Indische inkt, afgewisseld met houtskool en houtsneden. Ik hou het grotendeels bij zwart-wit. De dragers maak ik volledig zelf. Dat is een precieus procedé waar ik veel waarde aan hecht. Ik ben gefascineerd door de vele, soms vreemde gedragingen en tegenstellingen van de mens. Je ziet in mijn werk voornamelijk figuren die verwikkeld zijn in een of andere ondefinieerbare gedraging. Soms lopen, drijven of hangen ze in het luchtledige. Sommige personages zijn klaar om los te breken. Dat levert heel wat beweging, ritmiek en dynamiek op. Mijn fascinatie gaat vooral uit naar de mens, het lichaam, zijn kwetsbaarheid en zijn omgeving. Mijn werken balanceren tussen herkenning en bevreemding, tussen vrijheid en onvrijheid. Hoop en wanhoop. Donker en licht. De tegenstelling is nooit veraf. p. 28 & 29 Icarus 20 × 16 cm | 27 × 36 cm Oost-Indische inkt op papier, gemaroufleerd op hout www.rosemoens.com
I N B E E L D
SARA BOMANS: Verstopt onder schijnbaar ruw schilderwerk, dynamisch en levendig, schuilt een perfecte beheersing van de techniek. Geen vlek staat op de verkeerde plek. Ik vind het fascinerend wanneer mensen erin slagen om perfectie te verkrijgen in werk dat overkomt als een toevalstreffer. (Een bezoek aan haar website maakt duidelijk dat hier van toeval geen sprake is.) Rose slaagt erin om bij de essentie te blijven met een heerlijk clair-obscur in slechts enkele lagen. Zo voel je Icarus vallen, hij zal weldra te pletter storten. Of dat erg is, of misschien wel een beetje grappig, laat ze over aan de toeschouwer.
30
KUNSTLETTERS
Een galerie met engagement Bank Gallery Projects Hoe maak je als jonge kunstgalerie het verschil? Welke stempel wil je drukken op de kunstmarkt? Welke kunstenaars kies je daarvoor? Carl Uytterhaegen maakt met Bank Gallery Projects een opmerkelijke keuze: die van het sociale engagement.
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
Je galerie heeft een wat ongewone locatie, is gesitueerd in een volkse buurt met als overbuur een moskee. Vanwaar die keuze? Puur toeval, ik kreeg de kans om in deze ruimte te trekken. Maar de plaats zelf maakt het verschil niet. Ook de passage is niet belangrijk, wel een openheid naar de straat, de buurt.
Wat is voor jou de belangrijkste rol van een galeriehouder? Mijn voornaamste streven is: mensen samenbrengen. Het gaat me daarbij zowel om contact tussen kunstenaars onderling als om de band tussen kunstenaars. Ik bied kunstenaars een ruimte waar ze kunnen experimenteren. Het opzet is uit deze ruimte te breken en andere locaties te verkennen. Samenwerking, sociaal engagement en aandacht voor techniek staan voor mij centraal in de keuze van kunstenaars.
Hoe pak je dat aan? Ik wil graag de drempel verlagen en de galerie naar de buurtbewoners brengen. Een kunstenaar en galeriehouder moeten verder kijken dan hun eigen wereld. Voor het volgend zomerproject vroeg ik 4 kunstenaars om een artistieke interventie te doen in (semi)publieke ruimtes van deze Gentse buurt, in de Bloemekeswijk en rond het Guislain. Werken in een openbare ruimte creëert een klankbord. Er is geen betere plaats om ideeën op gang te brengen. Het levert bijvoorbeeld reacties op van mensen die zelden musea bezoeken of niet gewoon zijn na te denken over kunst.
Wanneer ben je volgens jou een ‘kunstkenner’? Een kunstkenner kijkt en doet indrukken op over een werk in relatie tot de wereld om zich heen. Kunst is tenslotte een deel van de maatschappij, een kroongetuige van de tijd.
Denk je dat een toevallige toeschouwer de artistieke ingrepen zal begrijpen of waarderen? Tijdens het project doet de galerie vooral dienst als ontmoetingsplaats. De kunstenaars krijgen carte blanche om de galerie te vullen met schetsen, beelden, teksten die de creatieve interventie verklaren. Ze gaan de dialoog
31
aan met buurtbewoners, weken verhalen los, werken aan een zekere openheid. Ze kiezen zelf hoe ze daar mee omgaan. Ik vind het belangrijk dat de kunstenaar autonoom kan werken.
Welke kunstenaars wil je vertegenwoordigen en promoten? Mijn bedoeling is een parcours af te leggen met een beperkt aantal opkomende kunstenaars. Af en toe een gevestigde waarde betrekken is onoverkomelijk. Er is een referentiekader nodig om jonge kunstenaars te duiden.
De afgelopen jaren zijn werken van hedendaagse kunstenaars aan exuberante prijzen verkocht. Hoe bepaal jij de prijs van een kunstwerk? Ik wil toegankelijke prijzen. Ik werk met kunstenaars die aan de start van hun carrière staan en een publiek dat zich daarin interesseert. Dan kan en mag je niet meteen ongelooflijk hoge prijzen vragen. Dat is nefast voor een kunstenaar. Je ziet het vaak gebeuren: jonge kunstenaars die te vlug opbranden.
De naam van je galerie is engelstalig, je hebt ook een ‘bijhuis’ in Vezelay. Wil je ook de internationale markt bespelen? Ik wil mijn ruimte, waar deze zich ook mag bevinden, uitbouwen tot een experimenteer- en ontmoetingsplaats. Ik wil ook graag samenwerken met andere galeries en gemeenschappelijke projecten lanceren. Ik heb ook een uitwisseling voor ogen met kunstenaars uit Oost-Europa en Centraal-Azië. Ik zie die samenwerking los van het beurscircuit. Mijn galerie is niet gebonden aan een locatie. Wat ik hier waarmaak, kan ik overal opstarten. Deze zomer krijgen Conrad Willems, Bieke Depuydt,
Aäron Willem en Karel Verhoeven de sleutel van de galerie voor een project dat zich in de publieke ruimte afspeelt. In september stellen ze het resultaat voor. Bank Gallery Projects Francisco Ferrerlaan 445, 9000 Gent www.bankgalleryprojects.com Kathleen Ramboer Kathleen Ramboer maakt reportages voor en over kunstliefhebbers op www.kunstpoort.com
P O R T R E T
32
KUNSTLETTERS
Buiten beeld Parkonderhoud in het Middelheimmuseum Kunstletters trekt erop uit trekt erop uit om opmerkelijke verhalen achter de schermen van kunst – en cultuurhuizen te sprokkelen. Deze keer ontmoeten we Eric Servais, erfgoedbewaker in het Middelheimmuseum.
Er staat heel wat op til deze dagen in het Middelheimmuseum. In aanloop naar de expo ‘Experience Traps’ is het comfortabel hectisch. Kunstwerken komen aan, installaties worden opgebouwd. Eric Servais en zijn collega’s zijn op post om de expo klaar te stomen. Daarnaast werken ze aan het onderhoud van het park en de bewaking van de werken. Uiteraard zijn ze ook een aanspreekpunt voor bezoekers.
Hoe ziet een dag in het Middelheimmuseum eruit voor jullie ploeg?
P O R T R E T
ERIC: We staan met 5, 6 man in voor het onderhoud van het park. Voor de bewakingsopdracht zijn 20 mensen in de weer, maar niet allemaal tegelijk. De opbouw van een nieuwe expo zorgt voor een strak schema. Als de expo volledig is opgebouwd, wordt bewaking de hoofdop dracht. Dan zie je me voornamelijk in bewakingskledij. Bovendien werken we aan een nieuw depot. Het huidige depot op Middelheim-Hoog wordt een collectiepaviljoen en dat biedt mogelijkheden. De werken die al een tijdje niet meer in het park te zien zijn, zal je op geregelde tijdstippen opnieuw kunnen bekijken.
Jullie zijn hier niet alleen aan de slag. Hoe verloopt de samenwerking met de andere diensten? Voor het onderhoud bundelen we de krachten met de groendienst. Wij richten ons op het onderhoud van de zones rond het kunstpatrimonium, de groendienst staat in voor de uitstraling van het park. Ook voor het reinigen van de beelden staan we er niet alleen voor.
'Een beeld zou helemaal niet zo goed tot zijn recht komen zonder het werk van een hele ploeg.' Eric Servais bij ‘Heracles Boogschutter’ (Emile Antoine Bourdelle, 1909)
KUNSTLETTERS
Sociale onderneming Levanto staat, op aansturen van het Middelheimmuseum, in voor de patrimoniumzorg. Hun werknemers poetsen alle monumenten in de stad. Omdat je Levanto niet telkens kan verwachten als een vogel beslist om een beeld ‘te onteren’, zijn wij ook zelf geregeld in de weer met het reinigen van de beelden.
Kan je enkele kneepjes van het vak prijsgeven? Sommige marmeren beelden kunnen niet tegen vriestemperaturen. Die moet je in de winter afdekken. Een aantal beelden moet je met een specifiek product poetsen, andere dan weer net niet. Elk werk heeft zo zijn eigenheid, waar je rekening mee moet houden. Sommige bronzen beelden krijgen jaarlijks een beschermlaag in Renaissance was, een speciale was die de beelden beschermt tegen vuil, corrosie en vocht. Regel één is ‘de verboden producten’ vermijden. Niet alleen om ecologische redenen, bleekwater en dergelijke producten zorgen ervoor dat de beelden verkleuren.
33
denken ‘Ja, knap’, maar een beeld zou helemaal niet zo goed tot zijn recht komen zonder het werk van een hele ploeg. Het soort planten of bloemen achter een beeld, het kort gemaaide gras ervoor...: de setting is van groot belang. Daar kan je mee spelen. Zo kan ecologisch groenbeheer, met hier en daar een verwilderde begroeiing achter een werk, een sterk effect geven.
Je kan het Middelheimpark gratis bezoeken. Maakt dat jullie bewakingsopdracht extra belangrijk? Omdat het park gratis toegankelijk is, zijn niet alle bezoekers zich ervan bewust dat ze een museum binnenstappen. Voetballen kunnen we niet toelaten. De kans dat er een bal tegen één van de werken vliegt is bijzonder groot. Er zijn weinig incidenten. Een park werkt rustgevend. Je bereikt al heel veel door als bewaker gewoon aanwezig te zijn. Wat niet iedereen weet, is dat de meeste beelden beveiligd zijn met een alarmsysteem. Daar moeten we zelf veel rekening mee houden bij het onderhoud.
Zou een doorsnee bezoeker van het park jullie werk opmerken? Wij zorgen voor het totaalplaatje. Bezoekers lopen door het park en Opbouw ‘Experience Traps’
Carl Milles, Pegasus, 1949 Erwin Wurm, Disziplin der Subjektivitat, 2006
Heb je een favoriet werk in het park? De ‘Pegasus’ van Carl Milles is één van mijn absolute favorieten. Vooral de combinatie met die gekantelde auto van Erwin Wurm vind ik bijzonder geslaagd. Milles’ werk is meestal mythologisch van aard. Hij boort zware thema’s aan, met veel diepgang. Die auto van Wurm, die net als het paard van de held valt, geeft het geheel een humoristische klinkslag. Of Milles dit goedgekeurd zou hebben, zullen we nooit weten (lacht).
Is er een ideale periode om het park te bezoeken? Elk seizoen hebben de beelden in het park een andere sfeer. De herfst is ongelofelijk mooi hier. Naast het kleurentapijt, geniet ik ook echt van die fantastische geuren. Als het gesneeuwd heeft in de winter, lijkt het hele museum wel een blanco blad. Uiteraard kan ik ook iedereen aanraden om hier binnenkort heen te komen op een mooie zomerdag. Zeker met de expo ‘Experience Traps’ ga je een topdag tegemoet (lacht). Experience Traps Tot 23 september 2018 www.middelheimmusuem.be Meer verhalen achter de schermen van het Middelheimmuseum? Lees het gesprek met onthaalmedewerkster Greta Cooreman op www.kunstletters.be Lukas De Block
P O R T R E T
34
KUNSTLETTERS
drukdrukdruk
Tijdens het grafiekweekend op 5 en 6 mei 2018 kon je in heel België workshops, artist talks en andere sessies rond grafiek volgen. Het was een fantastisch weekend vol zeefdruk, risoprint, lino, monotype...! Binnenkort maken we bekend wanneer drukdrukdruk 2019 plaats vindt.
I N B E E L D
p. 34 p. 35
Workshop in de Academie van Lier. © Evenbeeld. In het grafiekatelier van de Academie van Mortsel. © Evenbeeld.
KUNSTLETTERS
35
I N B E E L D
36
KUNSTLETTERS
De maker Natasja Mortier
Foto: Jan Geloen
Natasja zoekt dingen die haar storen en tekent ze, dan storen ze minder.
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
37
Geboortejaar: 1986 • Woonplaats: Gent www.natasjamortier.be
Hoe heb je de liefde voor tekenen te pakken gekregen? Dat gebeurde tijdens eindeloze zondagvoormiddagen toen ik tien jaar oud was. Er was veel tijd en papier en waterverf om die op te vullen. Ik ging in de bibliotheek op zoek naar boekjes over aquarelleren. Ze leken me vooral gericht op mensen op brugpensioen. Dus leerde ik eerst impressionistische zeezichten en bloemstukjes schilderen. Wat lastig was, want ik wou striptekenaar zijn.
Wat vind je het mooiste moment tijdens het creatieproces? Voor mij is er niets leuker dan nieuwe vaardigheden of technieken leren. Die eerste dagen, als je de basis onder de knie krijgt, is het alsof je plots nieuwe zintuigen hebt. De hele wereld voelt anders aan. Je ziet overal mogelijkheden. Je raakt niet in slaap omdat je hoofd bijna ontploft van het puzzelen. Het is een enorm verslavend gevoel. Dat gevoel ebt weg als de nieuwigheid eraf is en de leercurve steiler wordt. Dan moet ik soms verschrikkelijk hard mijn best te doen om niet op de eerste de beste nieuwigheid te springen.
‘Ik voel me soms verantwoordelijk om me te ontfermen over saaie dingen. Mooie en lelijke dingen krijgen al zoveel aandacht.’ Wat inspireert je niet? Moe zijn. Knolselder. De beste manier om vanuit een dorp een stad binnen te rijden. Verder denk ik dat ik door zowat alles geïnspireerd kan raken, als ik in de juiste stemming ben. Ik voel me soms verantwoordelijk om me te ontfermen over saaie dingen. Mooie en lelijke dingen krijgen al zoveel aandacht.
Waar ben je trots op? Dat ik mijn naam durf te plaatsen bij mijn werk.
Wat is het slechtste advies dat je al hebt gekregen? Ik heb nog niet vaak advies gekregen, eigenlijk. Het advies dat ik wel al kreeg, was meestal wel goed. Of ik ben het slechte vergeten.
P O R T R E T
KUNSTLETTERS
38
'Ik hou van laagdrempelig materiaal waar vreemde vlekken mee ontstaan.'
Wie zou je graag ontmoeten of met wie zou je graag samenwerken? Het is, denk ik, beter om je helden niet te ontmoeten. Maar ik zou wel graag samenwerken met iemand die werk maakt waar ik voeling mee heb, maar dan in een ander medium. Of die iets heel anders doet met hetzelfde medium.
Heb je een lievelingsmateriaal? Ik wissel graag eens van materiaal, maar ik merk wel dat ik keer op keer naar aquarel blijf teruggrijpen. De combinatie van een gewoon vulpotlood, een zacht potlood en een vuile gom is ook altijd leuk. Ik hou van laagdrempelig materiaal waar vreemde vlekken mee ontstaan.
Wat had je gedaan als je dit niet voor tekenen had gekozen? Ik denk dat ik sowieso dingen moet combineren. Ornithologie en textielkunst, misschien.
Wanneer was je grootste twijfelmoment? P O R T R E T
Ik twijfel mij eerder een ongeluk aan onbenullige zaken dan aan de grote levensbeslissingen. Die laatste los ik intuïtief op.
Wie is jouw grootste steunpilaar? Mijn vriend, Jan. Hij kan mij op één avond door een existentiële crisis helpen. Hij heeft mij ook aangemoedigd om naar buiten te komen met mijn werk. En om het los te laten, eenmaal ik dat heb gedaan, in plaats van mij er kapot over te schamen. Soms lukt dat.
Wat wil je nog graag doen? Ik wil nog een heel groot werk maken. Of een platenhoes illustreren, of een boekomslag. Leren programmeren. Ik droom ook al tien jaar van een graphic novel, maar ik ben er nog niet aan begonnen. Misschien wordt het tijd. Ruth Van de steene Ruth Van de steene laat je op haar blog niet alleen kennismaken met het werk van kunstenaars die haar boeien, maar laat je ook een glimp van de maker zelf opvangen. ruthendemooiemakers.wordpress.com
KUNSTLETTERS
39
Cocreatie Maak het samen Cocreatie is hip. Overheden, scholen, musea... Iedereen lijkt tegenwoordig aan een of andere vorm van cocreatie te doen. Maar wat is het en kan je het ook in een artistieke context toepassen? Wat zijn de belangrijkste principes, voordelen, maar ook uitdagingen? Waar kan je met je vragen terecht? In dit artikel licht Olu Vandenbussche aan de hand van voorbeelden uit de praktijk de ins en outs van deze bijzondere samenwerkingsvorm toe.
Wat is cocreatie? Toen ik 4 jaar geleden mijn – inmiddels opgedoekte – stoffenlijn lanceerde, deed ik dat samen met een team van ervaren naaibloggers. Ik bezorgde ze de stof. Zij naaiden een kledingstuk naar wens en blogden over hun bevindingen. Hun feedback hielp me om mijn producten te verbeteren. Maar belangrijker was de ambassadeursrol die ze vervulden: ze brachten me in contact met hun netwerk en creëerden zo een draagvlak voor mijn collectie, nog voor die goed en wel in de winkels lag. Cocreatie betekent in die zin dat je je doelpubliek actief betrekt bij het nadenken over en ontwikkelen van nieuwe producten of diensten. Door in te spelen op hun wensen en noden creëer je trouwe, betrokken klanten. Zij zullen je innovatie gemakkelijker aanvaarden, gebruiken en helpen promoten. Cocreatie komt uit de bedrijfswereld, maar steeds meer sectoren zien er de voordelen van in. Ik selecteerde mijn bloggers op basis van volgende criteria: aantal volgers, stijl, compatibiliteit met de anderen, toegevoegde waarde
© Evenbeeld
Timelab (één van hen had bijvoorbeeld een achtergrond als dermatologe wat ik een interessante insteek vond). Ik vond het van doorslaggevend belang dat we een visie op duurzaam textiel deelden. Die ‘common ground’, de zorgvuldige selectie van kandidaten en hun grote autonomie is wat cocreatie onderscheidt van crowdsourcing. Bij crowdsourcing vraag je ook feedback aan je doelpubliek, maar kandidaten worden vooraf niet gescreend. Het contact verloopt (grotendeels) online en het engagement is van beide kanten veel vrijblijvender.
Dit makerslab uit Gent wordt door een community van zo’n 100 leden gedragen. Zij koesteren dezelfde verwachtingen: dingen maken of verbeteren, nieuwe contacten leggen, ervaringen opdoen en kennis uitwisselen. Ze kunnen machines als lasercutters, vinylsnijders. of 3D-printers gebruiken om concepten te testen of prototypes te maken. Die machines leren ze bedienen tijdens workshops. Maar ze krijgen ook hulp van de andere leden en het is net tijdens deze interactie dat er vaak interessante kruisbestuivingen ontstaan.
K U N S T A N D E R S
KUNSTLETTERS
40
Timelab
Een opvallende trend bij Timelab is een toenemend specialisme: mensen komen naar het lab om een specifieke techniek te leren en docenten kennen vooral hun eigen vakgebied. Om het multidisciplinaire karakter van het lab te vrijwaren en het vaker open te kunnen houden, leidt Timelab momenteel allround labmanagers op. Zij worden zorgvuldig gescreend en actief bij alle beslissingen betrokken. Ze genieten bepaalde voordelen en kunnen het lab voor eigen workshops gebruiken. Die wederkerigheid is een belangrijke factor voor het slagen van een cocreatieproject.
Cocreatie met kansengroepen
K U N S T A N D E R S
Met Manelprints werk ik ook rond cocreatie met kansengroepen. Textiel vormt daarbij de rode draad. Deelnemers leren nieuwe vaardigheden aan. Dat biedt hen nieuwe expressiemogelijkheden, versterkt hun zelfvertrouwen en vergroot hun kansen op de arbeidsmarkt. Onlangs begeleidde ik een traject binnen het ROOTS-project. Dat brengt jongeren uit de Onthaalklas Anderstalige Nieuwkomers op speelse wijze in contact met het vrijetijdsaanbod in Kortrijk. Negen weken lang begeleidde ik voor Texture (museum over Leie en vlas) workshops rond het thema 'versnipperde identiteit'. Zo’n 165 jonge-
Still uit ‘Baba Yega’
ren tekenden elkaar, waarna ze hun portretten in stukken knipten en door elkaar op Kortrijks linnen streken. Tijdens de daaropvolgende projectweek ontwierpen 14 onder hen een eigen stof tijdens een workshop 'experimenteel zeefdrukken’. Daarin maakten we prints met afvalmateriaal, stencils en zelfgemaakte stempels. Het begrip ‘cocreatie’ kreeg een nieuwe dimensie toen de jongeren spontaan elkaars stempels gingen gebruiken en elkaar hielpen tijdens het zeefdrukken. Uit hun stof maakten de jongeren nadien onder begeleiding van schoenontwerper Jan Caus en mezelf een uniek paar sneakers. Ze mochten de schoenen na afloop hou-
KUNSTLETTERS
41
Zelf sneakers maken met het ROOTS-project.
den, wat enorm motiverend werkte. Tijdens een toonmoment stelden de jongeren hun sneakercollectie voor in de vorm van een installatie. Labels met hun getekende portretten maakten de presentatie helemaal af.
Hulp nodig bij de realisatie van jouw project? Soms ontbreekt het je aan de nodige kennis of uitrusting om een project tot een goed einde te brengen.
Gelukkig kan je op verschillende locaties in Vlaanderen bij zogenaamde ‘makerspaces’ terecht. Behalve Timelab is ook Faber Makerspace in Antwerpen zeker het vermelden waard. Interieurvormgever Sanne Hendrickx en Designstudio Pinkeye richtten deze ontmoetingsplaats voor creatievelingen vorig jaar op. Je kan er technisch of creatief advies inwinnen, workshops volgen, machines huren en zelfs een designer inhuren. Faber Makerspace heeft in zijn prille bestaan al leuke projecten op poten gezet, zoals ruimteschepen voor production designstudio Birch. Het kleine model werd in 3D geprint, het grotere gelasercut. Beide schitteren in de film ‘Baba Yega’ die eind maart in de Belgische bioscoopzalen verscheen.
Wil je graag weten of er ook in jouw buurt een makerspace is? Neem dan een kijkje op makerscene.io. Of misschien droom je wel van een eigen makerspace? Op fablabfactory.com vind je al het materiaal en expertise om die op te zetten. Nuttige links timelab.org fabermakerspace.be
Olu Vandenbussche Olu Vandenbussche geeft opleidingen rond digitaal textielontwerpen en schrijft op haar blog over slow design, duurzaam textiel, interessante ontwerpers, websites en apps en biedt zo een platform aan beginnende printdesigners. www.manelprints.com
K U N S T A N D E R S
KUNSTLETTERS
42
De kunstacademie in het nieuw!? Wil je een kunstdiscipline onder de knie krijgen? Dan kan je uiteraard in het deeltijds kunstonderwijs terecht. Binnen de beeldende kunsten volgen een groot aantal kinderen, jongeren en volwassen er een opleiding. Nu is er een nieuw decreet klaar. Wat verandert er? We vroegen het aan Annick De Zutter, directeur van de Academie van Oudenaarde en Rebecca De Clerc, directeur van de Academie in Schoten en Merksem.
Wat vinden jullie van dit nieuwe decreet? Eerst en vooral: we zijn blij dat een groot aantal zaken ‘niet’ veranderen. Het idee van een academie als atelier is behouden: het is dan ook een unieke biotoop, een plaats waar je intensief, over een langere periode onderzoek doet en een proces doorloopt. Die vrijplaats vol mogelijkheden willen we bewaren. Dat idee bepaalt onze bijzondere positie binnen de wereld van de beeldende kunsten.
Wat zijn de meest in het oog springende veranderingen? K U N S T A N D E R S
De academies krijgen meer autonomie om opleidingen en afdelingen op te richten die zij relevant vinden binnen hun regionale context. Zo krijgen academies de kans om blinde vlekken weg te werken. Vooral voor kinderen en jongeren is de afstand vaak een hindernis. Nu krijgen we de kans om de academie dichter bij huis te brengen.
Annick De Zutter
Daarnaast is er een naamsverandering: de 'Academies voor beeldende kunsten' heten vanaf nu de 'Academies voor beeldende en audiovisuele kunsten', afgekort B.A.K.
Welke nieuwe richtingen zien jullie zoal opduiken? Het is aan de academies om opties in te richten die het beste aansluiten bij hun artistiek project. De huidige opties blijven bestaan, met bijzondere aandacht voor nieuwe media, interdisciplinaire samenwerking, zoals cross-over, en projectatelier. Ook de driejarige opleiding Beeldende en Audiovisuele Cultuur (BAC) is nieuw. Hier krijgt een student een theoretische opleiding over de kunsten. Het vak kunstgeschiedenis kan een academie aanvullen
Rebecca De Clerc
met kunst- en cultuurfilosofie, tentoonstellingsbeheer,... De andere driejarige opleiding ‘Recensent Beeldende en Audiovisuele Kunst’ is daar nauw aan verwant, maar bevat nu ook een vak ‘Beeldende en audiovisuele kritiek’.
De hogere graden (beeldhouwen, schilderen,...) voor volwassenen bestaan uit 4 of 5 cursusjaren. Daarop volgen nog 2 specialisatiejaren. Blijft dit intensieve traject bestaan? Ja, het blijft 10 uren over 4 jaar of 8 uren over 5 jaar. Nieuw is dat een academie vanaf nu ook de mogelijkheid heeft om dit pakket aan te bieden binnen een minder intensief programma. Dat betekent dat je kan kiezen om over een periode van
KUNSTLETTERS
10 jaar een opleiding van 4 uur per week te volgen. De tweejarige specialisatiegraad is nu een specifieke richting die niet meer automatisch volgt op de hogere graad. Het is dus niet langer zomaar vanzelfsprekend dat je een specialisatie volgt. In de praktijk zullen er minder studenten toegelaten worden.
Zien jullie mogelijkheden tot samenwerking met andere organisaties? Zeker, er zijn veel lokale initiatieven die mogelijkheden bieden. Elke partner die rond hetzelfde thema werkt, kan interessant zijn: een school, een socio-culturele organisatie, kunstenaars ... Als je een samenwerking aangaat, is het wel belangrijk dat je start met een wit blad, dat je een project samen uitwerkt zodat het voor beiden een unieke samenwerking wordt.
Ook belangrijk: zal ik meer betalen om me in te schrijven? De opleidingen worden niet duurder, en je kan nog altijd verschillende opleidingen na elkaar volgen. Dat past in het kader van 'levenslang leren'. Als het voor de academie haalbaar is, zal je ook verschillende opleidingen kunnen combineren.
43
Š Evenbeeld
Tijd voor een besluit: is de eindbalans positief? Het nieuwe decreet biedt zeker mogelijkheden om verder aan de weg te timmeren. Academies kunnen hun eigenheid behouden. Meer zelfs, op lange termijn kan het leiden tot een nog grotere diversiteit in aanpak en inhoud. Je kan als academie inspelen op de noden van de regio en je specifiek profileren als je dat wil. Minpunten zijn er ook. Het is ontzettend jammer dat er voor de kinderen minder leraarsuren beschikbaar zijn. Dat betekent: grotere klassen, waardoor de kwaliteit, inclusie en individuele begeleiding in het gedrang komen. Positief is dan weer dat geen proef moeten afleggen voor de instap in een graad. Anderzijds kunnen jongeren vanaf 16 jaar op basis van verworven competenties instappen in de hogere graad. Samengevat: we zien veel kansen, maar er stellen zich ook uitdagingen, waarmee we de komende jaren aan de slag moeten.
Annemie Vingerhoets
Š Evenbeeld
K U N S T A N D E R S
KUNSTLETTERS
44
In de kijker Wim Nival Minimaal maar doorleefd, ritmisch en bedachtzaam: het werk van Wim Nival (°1968) dringt zich niet op, maar nodigt uit om te worden ontdekt. Wim vertrekt van materiaal dat al een heel leven achter zich heeft en voegt er met eenvoudige middelen een sterk nieuw verhaal aan toe. Het resultaat is een mooi, harmonieus oeuvre, dat we je graag voorstellen.
WIM: Papier, boeken, kaften, oude documenten: de materie waarop ik werk, bevat een heel verhaal. Ik start elk werk met de vraag: welke kleine ingreep kan ik doen om het waardevolle van het materiaal waarvan ik vertrek tot uiting te brengen? Zoeken en verzamelen maakt een belangrijk onderdeel uit van mijn artistieke proces. Soms stoot ik op een boek, papier of een klein houten object en is het me meteen duidelijk welk beeld ik er wil mee maken. Maar tegelijkertijd bouw ik een enorm archief op aan materiaal. Ik omring me met mijn vondsten en kom door associëren en componeren tot nieuwe werken. Mijn beelden ontstaan heel snel en direct, maar de uitvoering kan een tijd in beslag nemen.
I N B E E L D
Werken in mijn atelier is heel rustgevend. Uren na elkaar perforeren, laagjes papier wegkrabben of nauwgezet met een holbeitel cirkels uitsnijden kan me in een staat
van volledige rust brengen. Daarbij draait alles om de handeling zelf. Het repetitieve ervan komt sterk terug in mijn werk. Ik ben schilder van opleiding, maar heb mijn technische bagage uitgebreid door opleidingen in keramiek en vrije grafiek. Keramiek is me een te complex en te traag medium, maar heeft me wel gevoel voor materie en het tactiele bijgebracht. Van de grafische opleiding nam ik aandacht voor lijn, vlak en typografie mee. Ik probeer tot een evenwicht te komen tussen gevoel en rede. Het gevoelsmatige zit in de materialen. De geometrie die ik toevoeg, brengt een rationeel component. Ik werk graag strak, maar niet afgemeten. Daar leent het materiaal waarop ik werk zich ook niet toe. De foutjes en onregelmatigheden verplichten me om na te denken waar en hoe ik esthetisch wil ingrijpen. Perforaties zijn een metafoor voor gedachteloosheid, stilte. Ze werpen
de vraag op: wat maakt het werk: het papier dat resteert of wat er is weggenomen? Het doet me stilstaan bij thema’s als aanwezig/ afwezig zijn, positief/negatief. Die tweeledigheid toon ik ook door beelden links en rechts tegenover elkaar te plaatsen. Het moment ‘nu’ in het midden vormt het tijdstip tussen twee gedachten. De materialen die ik gebruik zijn aan het vergaan. Ik gebruik ze omdat ik ze mooi vind in de staat waarin ze zich bevinden. Ik grijp niet in om dat proces te stoppen. Ik zou het papier bijvoorbeeld kunnen ontzuren. Maar ik vind het bijna een vorm van hoogmoed om te beslissen dat het materiaal niet meer moet leven omdat ik er op heb gewerkt. Dat strookt niet met de manier waarop ik denk. Alles komt en gaat. Dat mag mijn werk ook duidelijk maken. Ward Desloovere Als je de pagina omslaat, vind je nog een werk van Wim, mét begeleidende tekst door dichter Harry van Doveren.
KUNSTLETTERS
45
I N B E E L D
KUNSTLETTERS
46
een object van Wim Nival Het object: het voor- en achterplat van een boekje, opengeslagen, versleten randen en hoeken, wat garen, verzuurde dekbladen. Een goede neus maakt het beschrijven van zijn geuren mogelijk – azijn, vanille? Vroeger: het landschap van een man met potloodje en een knipmes. De dekbladen volgeschreven met een stompe punt. Hulplijntjes naar de geschiedenis: dit platte archief uit een druk analoog leven. Ruimte. Een vormspel over onderlinge verhoudingen. Op elk plat passen onwaarschijnlijk toevallig precies vier kolommen van vijf identieke ringen van zwart boekbinderslinnen. Kennelijk werd de buitenmaat van de ring afgestemd op de maat van het dekblad. En de grootte van het ringgat? Te klein of geen binnengat zou het object te zwart, te dicht maken; een groter binnengat de ring fragieler, moeilijker om mee te werken, of wezenlijker: te weinig masker. Veertig ringen bevrijden het object van het statische antiquariaat. Vier kolommen met vijf ringen, waar het eenvoudig was om aan elke kolom een zesde ring toe te voegen (maar het principe van de preciese horizontale passing met de dekbladen zou daarbij nadrukkelijk worden opgegeven).
Alleen door deze keuze leren
we, na eerst aan de potloodpunt te hebben gelikt, ‘Beseman’– toen een mens – kennen. ‘Gent’, een onvolledige straatnaam. Er is sprake van de trein nemen naar Gent, van cijfers, komma’s, nergens een punt, maar hiervoor moeten we het boekje 180° draaien; de bezitter leidde een druk bestaan. Tijd. Het object is een hermaakt document. Het wordt getoond met het ringloze deel onder; tegen een verouderd ervaringsfeit in: licht komt van boven, zwart is zwaar. Het dwingt ons na te denken over de vraag hoe uit artistieke ingrepen ‘niet van toen noch van nu’ ontstaat.
Harry van Doveren
KUNSTLETTERS
47
DR AWING
VR 28 – Z A 29 – ZO 30 SEP T • O OSTEN D E TEK EN FESTIVA L • W W W.D R AWI N G DAYS.BE
KUNSTLETTERS
49
Raoul De Keyser Oeuvre
22.09.2018... 27.01.2019 De grootmeester van de naoorlogse Belgische schilderkunst dit najaar in een unieke overzichtstentoonstelling. Boek tijdig je gids en tickets. Raoul De Keyser, ‘Gampelaere’ (fragment) 1967
PROGRAMMA WWW.SMAK.BE
50
KUNSTLETTERS
DE GROOTSTE ONLINE WINKEL VOOR KUNSTENAARSBENODIGDHEDEN MEER DAN 50 000 REFERENTIES
Speciale zomeractie voor de lezers van Kunstletters
15% korting op heel de website* + schetsboekje cadeau met de code ZOMER Aanbieding geldig tot 30/09/2018. *Niet cumuleerbaar met promoties en I Love Art artikels. Promocode 1 maal geldig per persoon.
OLIEVERF | ACRYL | AQUAREL | GRAFISCHE KUNST | TEKENEN INLIJSTEN | DRUKTECHNIEKEN | BEELDHOUWKUNST | MODELLEREN
w w w. g e r s t a e c k e r. b e
KUNSTLETTERS
51
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER:
ABONNEREN? Prima idee!
MEEWERKEN AAN KUNSTLETTERS?
Tamara Beheydt Katrien Boogaerts Els Buffel Lukas De Block Fien Deman André De Nys Magalie Lagae Charlotte Peys Kathleen Ramboer Olu Vandenbussche Ruth Van de steene Anneleen Van Kuyck Matthias Van Ryssen Annemie Vingerhoets
Een abonnement kost 15 euro (4 nummers). Een groepsabonnement kost 35 euro (5 ex. van 4 nummers) Alle info: www.kunstwerkt.be | 09 235 22 70
Heb jij een eigen kijk op wat er aan beeldende creativiteit te ontdekken valt? Een kunstenaar, trend, techniek of project zo de moeite waard dat je het graag wil of móet delen? Werk mee.
KUNSTLETTERS.BE
Stuur je idee met een opzetje van wat je in een stuk wil vertellen of tonen naar info@kunstletters.be.
HOOFDREDACTIE: Ward Desloovere
Meer lezen, meer bekijken? Kunstletters leeft ook volop online. Op kunstletters.be vind je uitgebreide versies, met extra beeldmateriaal. Bovendien kan je er ook terecht voor meer artikels, expotips en video.
Kunstletters verschijnt 4x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X Erkenningsnummer: P209149
VORMGEVING: Wilderzicht DRUK: Stevens Print VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Hilde De Leeuw
Kunstletters is een magazine van Kunstwerkt vzw, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent
Je
vindt Kunstletters ook op Facebook en Instagram. Vragen, tips, opmerkingen: info@kunstletters.be
SEIZOEN 2018-19 koop nu uw tickets op www.debijloke.be
C O L O F O N Info en tickets 09 323 61 00 of www.debijloke.be Ad-Kunstwerkt.indd 1
6/06/18 11:12