Anneke Lauwaert en Bilal Bahir

DE HERINNERINGEN VAN EEN KUNSTENAARSKOPPEL

Bilal Bahir en Anneke Lauwaert grepen de vrijgekomen tijd tijdens de coronacrisis aan om op zoek te gaan naar hun wortels en daar een duotentoonstelling rond te maken. Herinnering staat centraal in de expo. Die is te ontdekken in exporuimte ‘Hors Tempsia’ in de woning van Agnes De Man in Linkebeek. Een gesprek over elkaar stimuleren, de herinnering aan het verleden en ook over tijd vinden voor zichzelf.

Over dat laatste onderwerp zijn Anneke en Bilal het vrij snel eens. Zij is een ochtendmens, terwijl Bilal een grotere fan is van de avondlijke uren. ‘We lopen elkaar dus niet altijd voor de voeten,’ lacht Anneke. ‘Het is leuk om als kunstenaarskoppel samen te werken. Je kan snel een idee aftoetsen. Je moet niet wachten op feedback en samen kan je naar een thema toewerken. En ja, we sparen elkaar niet als het op feedback aankomt, want alleen daardoor kan je groeien.’

Voor deze tentoonstelling werken ze rond het thema herinnering. Zowel Anneke als Bilal kregen door de coronacrisis plots veel extra tijd. Voor Anneke vielen van het ene op het andere moment alle lesuren die ze gaf weg. In het begin zorgde dat voor een onwennig gevoel. Ze beseften dat ze niet langer in de hoge versnelling van de hedendaagse maatschappij moesten blijven voortwerken. Langzaam maar zeker ging de versnelling lager: kwantiteit werd kwali-tijd. ‘De vrijgekomen tijd zorgde ervoor dat we nog bewuster naar onze omgeving keken. We namen allebei de tijd om in familiearchieven rond te neuzen. Oude foto’s, brieven en speelgoed tonen wie je bent en waar je vandaan komt. Het werd een zoektocht naar onze wortels.’ →

Bilal Bahir (1988, Bagdad, Irak) woont en werkt sinds 2010 in België. ‘In 2008 studeerde ik af in de richting beeldhouwen aan The Institute of Fine Arts in Bagdad. Twee jaar later kwam ik terecht op de Academie voor Schone Kunsten in Namen. Ik sprak Engels, maar geen van de docenten sprak voldoende Engels om me te woord te staan. Anneke, die daar docent Beeldhouwen is, was de enige die mij te woord kon staan. In Irak was ik vooral bezig met beeldhouwen. In België schakelde ik over op collages en tekeningen. Wellicht besefte ik dat ik me via deze media beter kan uitdrukken. Het werd tegelijk ook een therapeutische zoektocht om mijn nieuwe omgeving beter te leren kennen en begrijpen. Ik ben daarom ook dadelijk de cultuur en geschiedenis beginnen te bestuderen om een beeld te krijgen van hoe de wereld rondom mij in elkaar zit.’

Kunst en cultuur werd Anneke Lauwaert (1968, Turnhout) met de paplepel meegegeven. De dochter van schrijver en kunstcriticus Dirk Lauwaert herinnert zich nog goed hoe ze op 11-jarige leeftijd op de oude werkbank samen met haar vader een konijnenhok in elkaar timmerde. ‘Met mijn handen werken en creatief aan de slag gaan met verschillende materialen werd de rode draad in mijn leven. Hoewel ik moet toegeven dat ik lang heb getwijfeld tussen de beeldende kunst en mijn andere passie: de viool. Ik behaalde mijn master in de visuele kunsten aan Sint-Lucas te Gent. In het begin hield ik me vooral bezig met abstract werk. Nu merk ik dat mijn nieuwe werk richting figuratie beweegt. De keuze van materiaal is enorm belangrijk voor mij. Naast de traditionele materialen als brons, plaaster en klei zoek ik ook de artistieke grenzen op van rubber, papier en gegoten aluminium. Video kan daarbij een extra dimensie bezorgen doordat het dynamiek geeft aan een statisch gebeuren.’ →

Beelden van intimiteit Curator Agnes De Man merkte snel de kracht op in de synergie tussen het werk van Anneke en dat van Bilal. ‘Beiden geven elk op hun eigen manier een interpretatie aan ‘herinneringen’, vertelt Agnes. ‘Ze keren terug naar de wortels van hun kindertijd en toveren deze intimiteit en her-inneringen elk op hun eigen manier om tot kunst. Voor de expo ‘UP/DOWN, the Silence of Memoration’ lieten beide kunstenaars zich inspireren door ‘La poétique de l’espace’ van Gaston Bachelard, en in het bijzonder door het eerste hoofdstuk ‘Het huis, van de kelder tot de zolder.’ Bachelard heeft het over herinneringen aan alle huizen waar we ooit woonden, en ook alle huizen waar we ooit hebben willen wonen. Het doel is om zo een intieme, concrete essentie te distilleren die aantoont welke bijzondere waarde al onze beelden van beschermde intimiteit hebben. Met andere woorden: alle geuren, beelden, geluiden kunnen steeds andere herinneringen oproepen.’

Voor Anneke vertaalt zich dat in een heel precieze herinnering aan een konijn dat ze als kind kreeg en de kooi die ze samen met haar vader voor het dier bouwde. Dit konijnenmotief, in verschillende formaten, duikt vaker op in haar werk. Een van haar installaties toont het konijn op de oude werkbank van haar vader waar alles begon. Naast konijnen spelen ook knuffelberen een grote rol in haar werk. Op een foto van haar vader zie je Anneke met haar knuffelbeer Winnie in de armen. Voor de komende expo boetseerde ze een versie van de beer en goot die in verschillende maten en materialen, zoals gips en brons. Een passende herinnering aan haar jeugd en vader. Voor de realisatie ervan ging Anneke via het crowdfundingplatform Kisskissbankbank met succes op zoek naar fondsen om het project financieel te steunen.

Bilal houdt van materiaal dat al een geschiedenis in zich draagt. Hij tekent daarom vooral op boekbladzijden en oude brieven. Via deze dragers probeert hij verhalen uit zijn kindertijd opnieuw weer te geven. ‘Als kind zag ik ooit de tekenfilm ‘Heidi’. De bergen, het groen, de sneeuw maakten een ongelooflijke indruk op mij. Maar Irak had nu eenmaal andere klimatologische omstandigheden,’ lacht hij. In de werken die hij toont valt de voortdurende aanwezigheid van de oorlog op. Het kind speelt en herinnert, maar ondanks de speelse uitvoering van zijn werk, blijft de dreiging aanwezig.

Onuitwisbaar Bilal vertelt dat hij veel inspiratie vindt in de miniatuurkunst van de Perzische middeleeuwse kunstenaar Reza Abbasi. ‘De fijne afwerking, het delicate palet vind je ook terug in mijn werk, maar dan meestal wel met een hedendaagse invalshoek.’ Dichter bij huis toont hij grote bewondering voor het werk van René Magritte, waar hij ook de sprookjesachtige en bevreemdende sfeer van zijn werk in terugvindt. Annekes voorkeur gaat uit naar de Britse beeldhouwer en Turner Prize winnaar Richard Deacon. ‘Ik zou een dagje met hem willen meelopen. Ik ben benieuwd naar hoe hij in zijn werk omgaat met materiaal. Zijn werk voelt voor mij heel organisch aan.’

Anneke en Bilal zitten in de laatste rechte lijn voor hun eerste duotentoonstelling. ‘UP/DOWN, the Silence of Memoration’ zorgt ervoor dat ze elk op hun eigen manier rond het thema herinnering kunnen werken. Ze zijn ook blij met de omgeving waarin hun werken gepresenteerd zullen worden. De perfecte tentoonstelling is voor Bilal een expo waarbij je in alle richtingen kunt kijken. Niet alleen muren zijn dan van belang, maar ook de grond en de lucht. Anneke vult aan dat ze tevreden is dat ze in situ werk kan presenteren. Anneke en Bilal blikken elk op hun eigen manier terug op onuitwisbare gebeurtenissen uit het verleden. De ene doet dat aan de hand van diepgewortelde, vredevolle herinneringen, terwijl de andere weggaat van zijn kindertijd en kijkt naar de ontworteling door emigratie.

hors-tempsia.be

Tekst: Yves Joris Foto’s: Evenbeeld

UP/DOWN, the Silence of Memoration Van 4 oktober tot 29 november 2020 Hors Tempsia, Linkebeek