ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
24
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
23
بابی منداڵه‌که له‌الی راوه‌ستابوون .دایکی منداڵه‌ک ه زۆری سپاسی هیوا کرد ک ه توانیبووی منداڵه‌که‌یان ل ه مردن رزگار بکا. هیوا پێی گوتن ده‌بێ زیاتر ئاگایان ل ه منداڵه‌که‌یان بێ ،چونکی هێشتا فێری مه‌ل ه نه‌بوه... بابی هیواش ده‌ستی به سه‌ر سه‌ری کوڕه‌که‌ی داهێنا و گوتی هیوا گیان، ئه‌من‌و دایکت شانازیت پێوه ده‌که‌ین ک ه ئاوا ئازایان ه ئه‌و کوڕه‌ت ل ه مردن ڕزگار کردوه. ئیدی له‌و ڕۆژه‌وه خه‌ڵکی ئه‌و شار ه هیوایان ناسی ،هیواش به‌ڵێنی دابوو تا بچێتە مه‌ل ه ئاگای ل ه مندااڵنی چکۆل ه بێ و فێری مه‌له‌یان بکا.... نه‌سرین یوسفزاده
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
22
هیوای مه‌له‌وان ئێمه دڵه‌ڕاوکێی ئه‌وه‌مان هه‌ی ه رۆژێک ل ه رۆژان شارێک هه‌بوو ئاگات ل ه خۆت نه‌مێنێ ،به‌اڵم هیوا زۆر خۆش بوو .کوڕێک هه‌بوو ئه‌وانی دڵنیا ده‌کرده‌و ه ک ه ئاگای له‌وه شاره ناوی هیوا بوو .هیوا دایک و باوکی زۆر خۆش ده‌ویست .له خۆیه‌تی‌و خۆی ناخات ه قوواڵیی ئاوه‌که ،ئه‌گه‌رچی بۆته مه‌له‌وانێکی هه‌وڵی ده‌دا دڵی دایک‌و باوکی ڕابگرێ‌و قه‌ت تووشی دڵه‌ڕاوکێ‌یان شاره‌زاش. یه‌کێک له‌و ڕۆژان ه ک ه هیواو نه‌کا ئه‌و شاره خۆش ه چۆمێکی لێ بوو .هاورێکانی له دوای مه‌له‌یه‌کی زۆر ل ه ئاوه‌که هاتبوونه ده‌رێ‌و ل ه که هاوین داده‌هات منداڵ هه‌موو قه‌راغ چۆمه‌ک ه دانیشتبوون،ل ه پڕ له‌وێ ده‌بوون ،مه‌له‌یان ده‌کردو ل ه گوێیان له قێژه‌یه‌ک بوو دیتیان ئه‌و ه قه‌راغ ئاو خۆیان فێنک ده‌کرده‌وه. منداڵه چووکه‌کان له قه‌راغ ئاوه‌که‌و منداڵیکی چکۆل ه که مه‌ل ه نازانێ، به شه‌پۆلی ئاوه‌که به‌ره‌و قوواڵیی له ته‌نکایی‌دا مه‌له‌یان ده‌کرد، چۆمه‌که ده‌ڕوا .هیوا ک ه ئه‌وه‌ی دی ئه‌وانه‌ش ک ه گه‌وره‌تر بوون‌و خۆی له چۆمه‌ک ه هاویشت‌و توانی مه‌له‌یان ده‌زانی ،ده‌چوون ه قوواڵیی به زه‌حمه‌ت‌و ماندووبوونێکی زۆر ئاوەکە .ئیدی ئه‌وه زۆر له دایک‌و باوکانی نیگه‌ران ده‌کرد که به‌رده‌وام منداڵه‌ک ه ل ه خنکان رزگار بکا ،به‌اڵم به‌هۆی ماندوویه‌تی له قه‌راغ ده‌ریا ب ه پێوشوێنی منداڵه‌کانیانه‌و ه بن. ل ه هۆش چوو. هیوا تازه فێری مه‌له ببوو ،هه‌ر خه‌ڵکه‌ک ه هیواو ئه‌و کوڕه‌یان گه‌یاند ه بۆیه دایکی هه‌موو کاتێ ل ه نه‌خۆشخانه .کاتێک هیوا وهۆش به‌ری ده‌پاراو ه ک ه نابێ خۆی ل ه خۆی هاته‌و ه دایک و بابی‌و ،دایک و قوواڵیی ئاوه‌که بدا .پێی ده‌گوت
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
فێرگەی نەققاشی
21
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
20
سمۆر ه هاوڕازم له‌گه‌ڵ دۆستان سمۆره‌م ل ه دارستان خۆشترین وه‌رزم به‌هار‌ه خواردنم به‌رهه‌می دار‌ه به‌رداشی به‌ڕۆه‌کانم که‌سێکم داره‌وانم له کونێکی تاریک شه‌وان ددانم تیژه‌‌و باریک ده‌ترسێم له رێوی‌و مار له‌سه‌ر پۆپ‌و لقی‌دار کاسبی ده‌که‌م به ده‌ستان ل ه به‌هار هه‌تا زستان ل ه دێ بم یاکو له شار دێم‌و ده‌ڕۆم له‌سه‌ر دار ئه‌وه‌ی تێ بگا ل ه ژیانم دۆستی گیان له‌به‌رانم ل ه بۆ من تاجی سه‌ره ئه‌وه‌ی ک ه رۆح له‌به‌ر‌ه ده‌مخه‌ن ه داو ب ه نۆره دیاره دوژمنم زۆر‌ه ببه‌ستین کۆڕی دۆستان وه‌رن با ل ه دارستان وه‌کوو من گیان له‌به‌رن ئێوه‌ش گشت تاجی سه‌رن دانیشین ره‌فیقانه دارستا به‌م ه جوان ه خزمه‌تکارم به پێوه من سمۆره‌م برای ئێوه ئاوێزان بامرادی
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
قسه‌ی خۆش بۆ پێکه‌نین: مۆزی دووهەم دایك :رۆڵە گیان یەخچاڵەكە نیوسەعات پێش دوو مۆزی تێدا بوو .ئێستا تەنیا دانەیەكی تێدایە ،ئەوە بۆ؟ منداڵ :وەڵاڵ زۆر سەیرە ،ئەدی چۆنە من ئەوەیانم نەدیوە؟... پرسیار و واڵم مامۆستا :هەر كەس بزانێ ملی ملدرێژ چەند سانتی میترە ،پرسیاری دووهەمی لێ ناكەم. قوتابی :مامۆستا من دەزانم 2 ،میتر و 47 سانتی میترە. مامۆستا :چۆنت زانی؟ قوتابی :مامۆستا قەرار نەبوو پرسیاری دووهەمم لێ نەكەی! قسەی قۆڕ دادوەر :تۆ حەیا ناكەی بە نیوەشەوێ چوویتە دزی لەو ماڵە؟ تاوانبار :قسەی قۆڕ ،ئێ قوربان خۆ بە رۆژی روون ناچم!
19
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
18
جیاوازییەکانی نێوان ئەو دوو وێنەیە بدۆزنەوە
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
17
لە ماڵیش تەنیا كەوتبۆوە .نە باوكی دەباوەشی دەگرت و نە دایكی ماچی دەكرد .چنوور زۆر پەژیوان ببۆوە بۆ ئەوكات و ساتانەی بە فیڕۆی دابوون .بە خۆی دەگوت :بەو مەرجەی دیسان ئەو هەلەم بۆ هەڵكەوێتەوە جۆرێك دەخوێنم كەس نەمگاتێ .گریان ئەوكی گرتبوو .هەموو گیانی ڕەسەر ئارەقە كەوتبوو .بەرەبەری بەیانی بوو .تەقەی دەرگا هات .دایكی بانگی كرد: چنوور! رۆڵە چنوور! هەستە درەنگە دەبێ بچیتە قوتابخانە. . . چنوور جووڵەیەكی كرد و چاوی هەڵێناو بەسەرسووڕمانەوە سەیری دایكی كرد .دایكی گوتی: چ بووە؟ بۆ وا شڵەژاوی؟ گوتی :دایە خەونم دیوە .پاشان بە گریانەوە خەونەكەی بۆ دایكی گێڕاوە .چنوور كە زانی خەونی دیوە زۆر خوشحاڵ بوو ،دواجار بڕیاری دا هەر لە ئێستاوە كە سەرەتای ساڵە باش بخوێنێ و ئەوساڵیش وەك سااڵن نەفەری یەكەمی قوتابخانە بێ. ڕەسووڵ سوڵتانی
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
16
یه‌که‌م ڕۆژه‌کانی خوێندنه‌و ،دوارۆژمان له‌به‌رچاو بێ دارو دیواری ژوورەكەی سێ چوار سپاسنامەی پێشوو لە كاتی وانە گوتنەوەی مامۆستادا بە پێوە هەڵواسرابوو .هەموو ساڵـێ كە چنوور وردی سەرنجی دەدا بە قسەكانی مامۆستا. لە تاقیكاری یەكەمی دەهێناوە ،یەك لەو لە ماڵێش بەر لە هەموو شتێك دەرسەكانی نامە رێزلێنانەیان دەدایەو ئەویش لە ژوور دەخوێند ،دوایی دەچوو كایەی دەكرد ،بەاڵم سەرییەوە هەڵـیدەواسین. ئەو ساڵ لەسەر كالس بەجێی ئەوەی سەرنج چنوور ئەوەندەی تا ئێستا لە قوتابخانە بداتە قسەكانی مامۆستا بزۆزیی دەكرد و لە خەاڵت كرابوو دوو ئەوەندەش لە ماڵـێ دایك‌و ماڵیش بەجێی دەوركردنەوە و نووسینەوەی باوكی خەاڵتیان كردبوو .هەرچی دڵـی پێ دەرسەكانی دەستی دەكرد بە هەاڵت هەاڵتێن خۆش بوو بۆیان كڕی‌بوو .خزم‌و كەس‌و دەرو و كایەكردن دەگەڵ براچوكەكەی .هەر جیران ،هەموو تاریفیان دەكرد و خۆشیان بۆیەش ئێوارەی ئەو ڕۆژە كە لە قوتابخانە دەویست .بەاڵم ئەوجارەیان هەرچەندی گەڕاوە دایكی ماچی نەكرد .باوكیشی لە كردی ،رووی نەبوو كارنامەكەی پێشانی ماڵـێ باوەشی نەگرت و شێعری بۆ نەخوێندەوە، بدا .باوكی زوو تێگەیشت .ئەوجار هەموو لەسەر سفرەش كەس ئاوڕی لێ نەدەداوە. لیچیان لێ هەڵدەقرچاند .كەس پیرۆزبایی لێ هاوپۆلی‌یەكانیشی وەك جاران ڕێزیان نەدەكرد .كەس ماچی نەدەكرد .كاتێ مامۆستا نەدەگرت. . لە قوتابخانە «ژیال»ی بانگ كرد و خەاڵت دوێنێ «پەریسا» قەڵسەی لێ گێڕابوو .هەر و سپاسنامەكەی پێ‌دا ،ئەو فرمێسكەكانی ئەو پەریسایەی كە جاران خوداخودای بوو بە چاویدا هاتنە خوارێ و بە دەم گریانەوە چنوور شتێكی فێر بكا .چنوور دڵـی پڕ بوو، هاتەوە ماڵـێ... چووبوە الی «هەاڵڵە» ئەویش گوتبووی ئەو شەوە نانی پێ نەخورا .گوتی :بۆ ئەوساڵ الچۆ ،باوكم گوتویەتی دەگەڵـی مەگەڕێن. دەرنەچووم؟ ئەو پرسیارە سەدان وەاڵمی خۆ ئەو وەك جاران دەرس خوێن و شارەزا بەدوودا هات .وەبیری هاتەوە كە سااڵنی نیە .لە قوتابخانە كەس وەخۆی نەدەگرت.
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
15
+بۆچی دووكەڵ ،لە دووكەڵكێشەوە دێتە دەرێ؟
ـ جا ئەوە چیە ،چونكە ئەگەر وانەكا چ بكا؟ +بۆچی 2جار 2دەكاتە 5؟
ـ جا ئەوە چیە ،لەبەر ئەوەی زانست پێش كەوتوە. +بۆچی لە نێوەڕاستی حەب دا ،هێڵێك كێشراوە؟
ـ جا ئەوە چیە ،بۆ ئەوەی كە ،ئەگەر حەبەكە بە ئاو نەچووە خوارەوە ،ئەوە بە
پێچ گوشتی بەڕێی كەیە خوارەوە.
+بۆچی فیل ناتوانێ بە كونی دەرزی‌دا بچێتە ناوەوە؟
ـ جا ئەوە چیە ،لەبەر ئەوەی كۆتایی كلكی فیل ،گرێیەكی تێدایە. ئا :هانا وریا
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
14
پرسیاری حه‌لله‌ق و وه‌اڵمی مه‌لله‌ق +بۆچی مار قەت سەفەر ناكا؟
ـ جا ئەوە چیە ،لەبەر ئەوەی مار دەستی نیە كە مااڵوایی بكا. +دوایین ددان كە لە ناو دەمت دا دەبینرێ ،چ ددانێكە؟ ـ جا ئەوە چیە ،ددانی مەسنووعی.
+چۆن دەتوانرێ 4نەفەر لە ژێر یەك چەتردا ڕابوەستن و هیچ كامیان تەڕ
نەبن؟
ـ جا ئەوە چیە ،ئەگەر باران نەبارێ و هەوا خۆش بێ. +ئەگەر پەڕگار سەری لە گێژەوە بێ ،چی دەكێشێتەوە؟ ـ جا ئەوە چیە ،هێلكە دەكێشێتەوە.
+ئەگەر كەسێك دڵی ڕاوەستێ ،چی دەكەی؟
ـ جا ئەوە چیە ،كورسییەكی بۆ دادەنێم با دابنیشێ. +بۆچی لەق لەق كە دەخەوێ ،یەك القی بەرز دەكاتەوە؟
ـ جا ئەوە چیە ،چونكە ئەگەر هەر دوو القی بەرز بكاتەوە ،دەكەوێتە خوارێ.
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
13
یارمەتی هاوڕێکەتان بدەن بۆ دۆزینەوەی گەنجینەکە
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
12
کێ پاپۆڕی داهێنا؟ یه‌که‌م که‌ره‌ست ه بۆ په‌ڕینه‌وه‌ی مرۆڤه‌کان ل ه ده‌ریاکان پێکه‌و ه لکاندنی که هێندێک دار بوو نێوه‌که‌یان به‌تاڵ ده‌کردو وه‌کوو به‌له‌م که‌ڵکیان لێ‌وه‌رده‌گرت. دوای ماوه‌ک به‌له‌مێک دروست کرا کە هه‌م ب ه هێزی با کاری ده‌کرد هه‌م به‌دوو دار ڕایان ده‌دا .ئه‌و به‌له‌مانه‌ی ب ه هێزی با ده‌رۆیشتن ئه‌ستۆنده‌کیان هه‌بوو .ب ه تێبه‌ڕبوونی زه‌مان دروست کردنی پاپۆڕه‌کان پێشکه‌وتنی ب ه خۆیه‌و ه بینی‌و ل ه سه‌ده‌ی 17دا ئالبێرت فولتێن ،کابرایه‌کی ئامریکایی ک ه زۆری حه‌ز ل ه پاپۆره‌وانی بوو ،بیری ل ه دروست کردنی پاپۆرێکی تگه‌ردار کرده‌وه ،بۆئه‌وه‌ی لێخوڕینی پاپۆر ئاسانتر بێ. ن ساڵی 1778زایینی ل ه بریتانیا گوێبیستی شتێک ب ه ناوی هێزی هه‌ڵم بوو، فولتێ هه‌ر بۆی ه به‌ره‌و بریتانیا که‌وت ه رێ‌و له‌وێ له‌گه‌ڵ پاپۆرساز ه بریتانیایی‌یه‌کان ی ساڵی 1806ی زایینی بۆ یه‌که‌م جار پاپۆرێکی هه‌ڵمی دروست کاری‌کرد تا ئه‌وه کرد. هێزی رۆیشتنی ئه‌و پاپۆر ه هێند ه زۆر بوو ک ه 300مایلی ل ه 60کاتژمێردا ده‌بڕی. ئا :مینا
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
فێرگه‌ی زمانی ئینگلیزی کاو ه ئاهه‌نگه‌ری
11
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
10
پارک من پارکێکی دڵگیرم جێگای منداڵ و پیرم من جوانیی شارەکانم مەشکێنن دارەکانم سێبەردەکەم بۆ سەرتان جوان دەکەم دەوروبەرتان کاتێ بەجێم دەھێڵن زوباڵە جێ مەھێڵن منیش بێزم ھەڵدەستێ پشووی گوڵم دەوەستێ ناحەز دەبێ دیمەنم وشک دەبێ چیمەنم ئه‌مین گه‌ردیکالنی
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
9
ریشاڵه‌کانی برسێتی وه‌دوا ده‌خه‌ن‌و زۆر جار واده‌کا مرۆڤ هه‌ست به برسێتی نه‌کا. هه‌نجیر میوه‌یه‌کی به‌سوود ه بۆ ئه‌وانه‌ی تووشی که‌م خوێنی بوون، یارمه‌تیی زوو هه‌رس کردنی خوراک ده‌داو بۆ چاکبوونه‌وه‌ی کۆخه‌و باشتر هه‌ناسه‌دان زۆر باشه ،هه‌روه‌ها بۆ ئه‌و که‌سانه زۆر باشه که به‌شێوه‌یه‌کی نا ئاسایی گه‌شه ده‌که‌ن. هه‌نجیر بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی تینوێتی زۆر ب ه سووده‌و بۆ ئه‌و که‌سانه‌ش باشه که رێژه‌ی کۆلێسترۆڵیان به‌رزه‌و رێگری ده‌کا له‌گه‌شه‌ی خانه شێرپه‌نجه‌ییه‌کان. ئاماده‌کردنی :هانا وریا
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
8
داری هه‌نجیر و سووده‌کانی هه‌نجیر میوه‌یه‌کی به‌تام‌و خۆشه ،ده‌دا ب ه کۆیله‌کانیان بۆ ئه‌وه‌ی کاری زیاتریان لێ بکێشن. سه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ش سوودێکی به‌رزیی داری هه‌نجیر 5تا زۆری هه‌یه که لێره‌دا ئاماژه به 6میتره‌‌و گه‌اڵکانی سه‌وز و هێندیکیان ده‌که‌ین: هه‌نجیر میوه‌یه‌کی به‌هێزو شیرینه ،خوڵه‌مێشین‌و زیاتر له 600جۆر به هۆی ئه‌وه‌ی که هه‌نجیری وشک هه‌نجیر هه‌یه. توێکڵی داپۆشه‌ری ئه‌م میوه‌یه زۆر سه‌دی 50ی شه‌کر پێک هاتووه‌و ناسکه ،هه‌ر ب ه هۆی ئه‌مه‌ش ه ک ه ئه‌مه‌ش سه‌رچاوه‌یه‌کی باشه بۆ پاراستنی بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر ناکرێ. کۆکردنه‌وه‌ی پۆتاسیۆم ،که‌لسیۆم، له واڵت ه گه‌رمه‌کان هه‌نجیر زیاتر فوسفۆر‌و ویتامینه‌کانی A.B.C به ویشکی به کار ده‌هێنرێ .هه‌ر ئێوه ده‌بێ بزانن هه‌نجیر کێشی چه‌نده خواردنی هه‌نجیری تازه به له‌ش زیاد ده‌کاو خواردنێکی باشه بۆ ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێ کێشی له‌شیان تایبه‌تی بۆ مره‌با زور باوه. جیا له‌وانه داری هه‌نجیر ده‌توانێ زیاد بکه‌ن. تا 20سال به‌ر بگرێ. هه‌نجیر میوه‌یه‌کی به‌هێزەو هه‌ر هه‌روه‌ک باسمان کرد هه‌نجیر ب ه هۆی ئه‌وه‌شه وه‌رزشکارەکان ب ه ڕێژه‌یه‌کی زۆر هه‌نجیر ده‌خۆن‌و له میوه‌یه‌کی به‌هێزه و کێشی له‌ش رابردووش‌دا ده‌گێڕنه‌وه که خاوه‌ن زیاد ده‌کا ،به‌اڵم هه‌نجیر پیک هاتووه له ریشال .خواردنی زۆری هه‌نجیرو ده‌سه‌اڵته‌کان میوه‌ی هه‌نجیریان
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
7
منداڵینە ئەو ڕێوی‌یە فێڵبازەم بۆ ڕەنگ بکەن‌و بزانن بە دوای چی‌دا دەگەڕێ
6
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
کامه‌تان من ده‌ناسن؟ بۆوەی من هەبم ،سی شت ئیدی تەواو. پێویستە .ئۆكسیژێن ،گەرماو ئه‌و كاتێك كە شوێنێك ئاگر دەگرێ شتانه‌ی ک ه ئاور ده‌گرن .هەركات تۆ دەبێ دەستبەجێ لەو شوێنە ئەو سێیانە دەست بخەنە دەستی دوور كەویتەوەو گەورەكان ئاگادار یەكتر و بكەونە الی یەك ،ئەوا كەیەوە .بۆ هەر كوێیەكیش چوون، من دەردەكەوم .زانیتان من چیم؟ بۆ وێنە فرۆشگای گەورە ،قوتابخانە بەڵێ راست وایە.من ئاگرم .نەچن و شوێنی وا بەر لە هەموو شتێك بۆوەی لیباسەكانتان زوو وشك دەركەكانی چوونە دەرێ بناسن تا بنەوە لەالی سۆبە هەڵیان بخەن، لە كاتی وادا بەوێ‌دا دەرباز ببن و یان گۆرەوییەكانتان بەسەر عەشتار لە ئاگرەكە دوور كەونەوە. و سۆبە دادەن .چونكی ئەوكات ئەوەشتان لەبیر نەچێ كە ئاگر بۆ سێ كوچكەی ئاگر دەست دەخەنە كایە و یاری كردن نابێ نا ....نه‌چن دەستی یەكتر و دەكەونە الی یەك و تخونی بکه‌ون... ل ه کۆشکی مندااڵن و هرگیراوه
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
5
پۆلەکەی ئااڵ
یەکەم رۆژی کرانەوەی قوتابخانەکان بوو، هەمووان دابەش کراین بەسەر پۆلەکاندا و هەر یەکەو لە شوێنێکدا دانیشتین. ئااڵ ،کچێکی جوان و ژیکەڵەیە. لە دابەش کردنەکەدا ئااڵ وەبەر پۆلی «سێو»کەوت .هەتاویش کە هاوڕێی ئااڵیە، وەبەر پۆلی هەنار کەوت. کاتێک مامۆستا چووە نێو پۆلی سێو ،دیتی ئااڵ دەگری .مامۆستا لێ چووە پێشێو گوتی: ئااڵ گیان ئەوە بۆ دەگری؟ ئااڵ گوتی :من پێم خۆشە بچمە پۆلی هەنار تا الی هاوڕێکەم بم ،یان دەنا هەتاوی هاوڕێم بێتە ئەم پۆلە. مامۆستا :ئااڵ گیان ئەمن پرسیارێکت لێ دەکەم .ئێوە بۆ دێنە قوتابخانەو لە بەرچی لێرەدەمێننەوه؟
ئااڵ :بۆ ئەوەی دەرس بخوێنین ،بۆ ئەوەی قۆناغی سەرووتر ببڕین ،بۆ ئەوەی شتی زۆر فێر ببین. مامۆستا :بژی ئااڵ گیان ،ئەوانە ڕاستن ،بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا له قوتابخانە هاوڕێی نوێ پەیدا دەکەین ،زیاتر یەکتر دەناسین ،ئەوانەش هەموو گرینگن. دوایه مامۆستا درێژەی پێ دا ،بەاڵم وەک خۆت گوتت ئامانج سەرکەوتنە لە قۆناغەکانی خوێندن ،کەواتە تۆ لە پۆلی هەنار لەالی هەتاوی هاوڕێت بی یان نەبی ،ئەوە دەتوانی بە ئامانجەکەت بگەی ،لێرەش دەتوانی هاوڕێی باش پەیدا بکەی.... ئازاد عەباسیان
ژمار‌ه - 136ئۆکتۆبری 2013
4
محەممەد موکری
محه‌ممه‌د موکری ،نووسەرو ئەدیب‌و ڕۆماننوسی گه‌وره‌ی کورد ،ساڵی ١٩٤٣دا لە کەرکووک لە دایک بووە. محه‌مه‌د موکری پێشمه‌رگه‌و شۆڕشگێڕێکی نه‌سره‌وتوو بوو ،ئه‌و لە شاخ‌و ئه‌و کاته‌ی پێشمه‌رگ ه بوو ،ڕۆمانێکی بەناونیشانی «سەگوەڕ» باڵو کردۆتەوە ،کە یەکەمین ڕۆمانی کوردی بووە بە زمانی ڕەخنە لەسەر شۆڕش نووسراوە. محه‌ممه‌د موکری لەسەرەتای کارکردنی لە بواری ئەدەب و ڕاگەیاندن‌دا ،وەک ڕۆژنامەنووس کاری کردوە ،پاشان وەک چیرۆکنووس ھاتۆتە مەیدان‌و چەندین چیرۆکی نووسیوەو زیاتر لە چوار ڕۆمانی باڵو کردۆته‌وه. محەمەد موکری ماوەی ٤٠ساڵ لە بوارە جۆراوجۆرەکان‌دا سەرقاڵی نووسین بووەو ل ه خەباتی سیاسیش‌دا بەردەوام بووە. ی کتوپر کۆچی دوایی کرد ،ئه‌ویش ل ه محه‌ممه‌د موکری ساڵی ڕابردوو به‌هۆی نه‌خۆش کاتێک‌دا سەرقاڵی نووسینی ڕۆمانێک بوو ،بەاڵم مەرگ ڕێگەی نەداو لە شەوی 4مانگی مه‌ی ساڵی 2012لەشاری سلێمانی بە نەخۆشیی دڵ کۆچی دوایی کردو ل ه گۆڕستانی ڕاپه‌ڕینی شاری سلێمانی به خاک سپێردرا. ل ه به‌رهه‌مه‌کانی محه‌مه‌د موکری ده‌توانین ئاماژ ه ب ه « تۆڵه»« ،هه‌ره‌س» « ،ئه‌ژدیها» و «سه‌گوه‌ڕ» بکەین « عاشق ه ناوداره‌کان» یش یه‌کێک ل ه وه‌رگێڕان ه سه‌رکه‌وتووه‌کانی ئه‌و نووسه‌رو ئه‌دیب ه گه‌وره‌ی کورده. ئاماده‌کردن :نیعمه‌ت مه‌ال
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
3
وت هی ئه‌مجاره‌مان
ڕۆژی
به‌رامبه‌ر
23ی
له‌گه‌ڵ
ڕه‌زبه‌ر، 15ی
ئۆکتۆبری هه‌موو ساڵێک،
ڕۆژی جیهانیی نابینایانه‌و له‌الیه‌ن رێکخراوی نه‌ته‌وه
یه‌کگرتووه‌کانه‌و ه ب ه ڕۆژی
جیهانیی «گۆچانی سپی» ناو نراوه.
گۆچان سپی‌یه‌کان ئه‌و به‌ش ه ل ه کۆمه‌ڵگای ئێمه‌ن ک ه یان زگماک نابینان ،یان
ب ه ڕووداوێکی ناسروشتی بینایی چاوه‌کانیان ل ه ده‌ست داوه .ئه‌وان له‌گه‌ڵ ئێم ه ده‌ژین ،ل ه ماڵێ ،ل ه خوێندنگه ،له بازاڕو ل ه شوێنی کار.
ئه‌وان ئه‌گه‌رچی نابینان ،به‌اڵم زۆر جوان جوانی‌یه‌کانی ژیان ده‌بینن ،ناسکتر ل ه
زۆر که‌س سه‌یری خه‌م‌و خۆشی‌یه‌کانی نیشتمان ده‌که‌ن‌و ل ه خۆشه‌ویستن‌دا ل ه پێشه‌وه‌ن.
مندااڵنی نابینا ته‌نیا ل ه یه‌کێک ل ه پێنج هه‌سته‌کانی مرۆڤ بیبه‌شن ،به‌اڵم ل ه کار
پێکردن ب ه هه‌سته‌کانی دیکه‌یان به‌هێزن‌و ئه‌رکی بنه‌ماڵه ،خوێندنگه‌و کۆمه‌ڵگاش به‌هێزتر کردنی هه‌سته‌کانی دیکه‌ی ئه‌وانه.
ئێم ه پیرۆزبایی ڕۆژی 23ی ڕه‌زبه‌ر ،ڕۆژی « گۆچانی سپی» ل ه هه‌موو
مندااڵنی کورد ده‌که‌ین‌و ئاواتی ژیانێکی خۆشیان بۆ ده‌خوازین.
ژمار‌ه - 136ئۆکتۆبری 2013
دنیای مند ا اڵ ن گۆڤارێکی مانگانه‌ی مندااڵنه ،ناوەندی منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی كوردستان دەری دەكا سه‌رنووسه‌ر :شیالن قوربانی فه‌ر دەستەی نووسەران :کاوه ئاهه‌نگه‌ری ،هانا وریا ،نێعمه‌ت مه‌ال
دیزاینه‌ر :مینا سوڵتانزاده
په‌یوه‌ندی: www.facebook.com/nawendy.mndal.paryzy.kurdistan mndalanikurd@yahoo.com www.Kurdistanukurd.com
2
136
ژمار‌ه - 136ره‌زبه‌ری 1392
ره‌زبه‌ری 1392ئۆکتۆبری 2013
1