ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا: ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان ،رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی: +9647508578190 Tashkilat.kdp92@gmail.com
www.kurdistanukurd.com info@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137 polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4
بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان لە سارمەدین سادق وەزیری لە ئەورووپا
کۆمیتەی بەڕێوەبردنی ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان لە سارمەدین ســادق وەزیـــری ڕایگه‌یاندوه کە ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان لە سارمەدین سادق وەزیری بۆ بەرزنرخاندنی ٧٠ساڵ خەبات لەپێناو ئازادی و مافی مرۆڤ ،بە هەوڵی کۆمەڵیک لە ڕێکخراو و ناوەندەکانی شارستانیی و مافی مرۆڤی کورد و کۆمەڵێک لە دۆســتــان و هــاوکــارانــی بـه‌ڕێــزیــان ،ڕۆژی شەممە ١٧ی جۆزەردانی ١٣٩٣ی هەتاویی لە شاری فرانکفۆرتی ئاڵمان بەڕێوە دەچێ.
سارمەدین سادق وەزیری کەسایەتییەکی خۆشەویست و خەباتکارێکی ئازادیخوازە کە زیاتر لە نیو سەدە لە ژیانی خۆی بۆ هاتنەدیی ئازادیی و دێموکراسیی لە ئێران بەتایبەت لە کوردستان تەرخان کردووە .بەڕێزیان زیاتر لەناو کۆڕ و کۆمەڵە سیاسییەکان و کۆمەڵگەی ئازادیخواز و دێموکراتیکی ئێران ،لە زەینی مێژوویی چەند دەیــەی ڕاب ــردوودا شوێنی تایبەتیی هــەبــووە .ئــەمــەش ڕێــز و پێگەیەکی تایبەتی بەو بەخشیوە کە بەڕاستییش شایانی خۆیەتی. ئــەم کەسایەتییە نــاســراوەی الیــەنــگــری مــافــی مــرۆڤ، کەسێکی درووستکار ،خــاوەن بڕیار لە پێگەی مافناسیکدا، سیاسەتوان ،قازیی و پارێزەری دادوەریــی ،نەخشێکی زۆر کاریگەر و بەرچاوی لە ڕێنیشاندان و پێشەنگایەتیی خەباتی ئازادیخوازانەی نەتەوە بندەستەکان لە ئێران لە بەرامبەر حکوومەتە سەرەڕۆکان هەبووە. ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان لە بەڕێز سارمەدین سادق وەزیری پێک دێت لە پێشکەشکردنی وتار ،هۆنراوە ،پێشاندانی فیلم و مۆزیکی ڕاستەوخۆ.
ه ئه‌كادیمیای بریتانیا پیشاندانی فیلمی دێکۆمێنتیی هه‌زارویه‌ك سێو ل بـه‌بــۆنـه‌ی تێپه‌ڕبوونی ٢٦ســاڵ ب ـه‌س ـه‌ر كۆمه‌ڵكوژیی ئه‌نفال‌دا ،فێستیڤاڵی فیلمی كوردی له له‌نده‌ن فیلمی دێکۆمێنتیی هه‌زارویه‌ك سێو ،ل ه ده‌رهێنانی هونه‌رمه‌ندی کۆچکردوو ته‌ها كه‌ریمی له ئه‌كادیمیای بریتانیا بۆ هونه‌ری فیلم‌و ته‌له‌فزیۆن پیشان ده‌دا. ئه‌و فیلم ه ڕۆژی یه‌کشه‌ممه‌ی حه‌وتووی داهاتوو24 ،ی خاکه‌لێو ه پیشان ده‌درێ‌و ه ـه‌روه‌هــا له هۆڵی میوانداریی ئ ـا‌كــادیــمــیــاك ـه‌دا كــۆمـه‌ڵــێــك ب ـه‌ره ـه‌مــی هــونــه‌ری ده‌ربــــاره‌ی ه ژێنۆسایدكردنی كورد له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندانی كوردو بیانییه‌و سینهماو هونه‌ری كوردیدا ،له‌الیه‌ن فیلمسازان‌و ره‌خنه‌گرانی پیشان ده‌درێ ـن‌و پاش پیشاندرانی فیلمه‌كه‌ش مێزگردێك بۆ بواری سینهماو ه ڕێک ده‌خرێ. گفتۆگۆ ده‌رباره‌ی سینه‌مای كوردی‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی ژێنۆساید ل ه
ه ئه‌شکه‌وتی چیای بالوقایەی سەقز ن ل دۆزرانه‌وه‌ی دوو په‌یکه‌ری بەردی دۆزیــنــەوەی ئــەو پەیکەرانە ئاماژەیەکی گرنگن بە بە پێی نوێترین زانیارییەکان دوو پەیکەرەی به‌ردینی گـه‌وره لەناو ئەشکەوتەکانی چیای بالوقایه‌ی گوندی مێژووی کۆن و شارستانییەتی لەمێژینەی نه‌ته‌وه‌ی کورد ئەحمەدئاوای سەربه شــاری سەقز دۆزراونــەتــەوە کە لە رۆژهەاڵتی کوردستان. ئـــه‌م هــه‌واڵــه لــه ئــاکــاونــتــی کـــاک عــومــه‌ر فــاروقــی مێژوویان بۆ سێ هەزار ساڵ لەمەو بەر دەگرێتەوە. مێژووناس‌و لێکۆڵه‌ری خه‌ڵکی شاری سه‌قز‌دا وه‌رگیراوه. کاک عومه‌ر فاروقی ساالنێکه خه‌ریکی لێکۆڵینه‌وه‌و توێژینه‌وه‌یه له مێژووی کوردستان ،یه‌کێک له‌وشوێنانه‌ی که لێکۆڵینه‌وه‌ی له‌سه‌ر کــردوه ئه‌شکه‌وتی بالوقایه‌ی گوندی ئه‌حمه‌داوای سه‌ربه‌شاری سه‌قزه که رۆژی 15ی خاکهلێوه له‌گه‌ڵ تیمه‌که‌ی که بۆ لێکۆڵینه‌وه چووبوونه ئه‌شکه‌وته‌که ،که‌وتوون به‌سه‌ر ئه‌و په‌یکه‌رانه‌دا.
یەکەم ژمارەی گۆڤاری کوردیا باڵوکرایەوە گــۆڤــاری «کــوردیــا» کــە گۆڤارێکی سیاسییەو گرنگی و پرسە نەتەوەیی و ستراتیژییەکان دەدات ،یەکەم ژمــارەی باڵوکرایەوە. «کــــــوردیــــــا» ،یــــەکــــەم گـــۆڤـــاری کــوردیــیــە کــە ســەرجــەم بــەڕێــوەبــەرانــی خەڵکی رۆژه ــەاڵت ــی کــوردســتــان ـن‌و لە باشووری کوردستان دەردەچێ .ستاڤی بەڕێوەبەری ئەم گۆڤارە پێکهاتووە لە: کۆمەڵێک چاالکی سیاسی رۆژهــەاڵتــی
کوردستان. یەکەم ژمــارەی کوردیا بۆ تاوتوێ کــردنــی پــرســی کــۆنــگــرەی نــەتــەوەی ـی‌و هۆکارەکانی دواخستن‌و پێک نەهاتی ئەو گۆنگرەیە تەرخان کراوە .لەم ژمارەیەدا وێـــــڕای چــەنــدیــن راپـــــــۆرت‌و وتــــاری رەخــنــەگــرانــە ،کۆمەڵێک چاوپێکەوتن لەگەڵ زۆربــەی حیزبە سەرەکییەکانی هەر چوارپارچەی کوردستان بەرچاو دەکەوێ.
KURDISTAN The Official Organ Party of Kurdistan The Organ ofDemocratic Kurdistan Democratic Party-Iran - I ran
NO: 629 5 april 2014 No: 493 5 Sep 2008
به‌ر له مااڵوایی
ه ژینگ ه پارێزگاری ل ئه‌رکێکی گشتی‌و نه‌ته‌وه‌ییه سێزده‌به‌ده‌ر له‌الی ئێرانییه‌کان‌و ئه‌وانه‌ی ل ه ئێران‌دا ده‌ژین ب ه رۆژی «طبیعت» وات ه سروشت ناسراوه .جگ ه له‌وه‌ی ب ه رۆژی سروشت ناسراوه ،وه‌ک ره‌سم‌و نه‌ریتێک خه‌ڵک ل ه ماڵه‌کانیان ده‌چن ه ده‌ر‌و ب ه ناوی سێزد ه ده‌رکردن ئه‌و رۆژ ه ل ه نێو داوێنی سروشت‌دا ب ه شادی‌و خۆشی راده‌بوێرن .لێره‌دا ناچم ه سه‌ر بابه‌تی سێزده‌به‌ده‌ر له‌چییه‌وه‌هاتوه‌‌و هی چ نه‌ته‌وه‌یه‌که ،ته‌نیا سێزده‌به‌ده‌ر ده‌که‌م ه به‌هانه‌یه‌ک بۆ باس کردنی مه‌سه‌له‌یه‌ک ک ه ل ه سێزده‌به‌ر ه گرنگتره .ئه‌ویش باس ل ه ژینگه‌‌وسروشت ه ک ه شته به‌هاریانه‌‌د‌ا ک ه خه‌ڵک بۆ چۆن له‌کاتی ئه‌و سه‌یران‌و گه کوێستان فتووحی که‌ڵک وه‌رگرتن ل ه سروشتی جوانی کوردستان و حه‌سانه‌وه‌‌و هه‌ڵمژینی هه‌وایه‌کی خاوێن ل ه وه‌رزی به‌هار‌و هاوین‌دا ل ه شارو ماڵه‌کان ده‌چنه‌ده‌ر‌و ده‌یانه‌وێ چێژ ل ه ژیان وه‌ربگرن ،بپارێزن. قسه‌کردن له‌سه‌ر ژینگهو ژینگهپارێزی ،کاری پسپۆران‌و شاره‌زایانی بواری ژینگه‌یه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی منی هاندا له‌وباره‌یه‌و ه چه‌ند دێڕێک له‌سه‌ر کلتووری ژینگهپارێزی بنووسم ،رۆڵ‌و ئه‌رکی ژنان‌و چاالکانی ژینگه‌پارێزه ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه دروست کردنی کلتووری ژینگه‌پارێزی‌دا .ئه‌مڕۆک ه پاراستنی ژینگ ه وه‌ک یه‌کێک ل ه گرنگترین بنه‌ماکانی گه‌شه‌سه‌ندنی جیهانی ،پێویستیی ب ه به‌شداریی راسته‌قینه‌‌و ئاگایی کۆمه‌ڵگه هه‌یه .ژنان ب ه هۆی ئه‌وه‌ی نه‌خش و رۆڵی گرنگیان ل ه ئیداره‌ی بنه‌ماڵ ه و په‌روه‌رد ه و فێرکردنی منداڵ‌دا هه‌یه ،ده‌توانن وه‌ک هێز‌یکی کاریگه‌ر ،هه‌ر وه‌ک چۆن ده‌توانن نیگابان و پارێزه‌ری منداڵه‌کانیان بن ،هه‌ر ی دای ه ك ه شوێنی ئاواش ده‌توانن نیگابان‌و پارێزه‌ری ژینگ ه بن .هه‌ر تاكێك ل ه ده‌ست خۆ ژیانی خۆی چۆن ده‌پارێزی یا وێرانی ده‌کا .زۆرن ئه‌و مرۆڤانه‌ی بۆ ژیانی خۆشیان بایه‌خ دانانێن‌و رێزی لێ‌ناگرن .هه‌ر بۆی ه ده‌بینین به‌گشتی ل ه که‌لتووری زۆربه‌ی خه‌ڵک‌دا زۆر به‌که‌می ده‌بینرێ گرنگی ب ه پاراستنی ژینگه بدرێ. ئایا چه‌ند سه‌عاتێک گه‌شت‌و سه‌یران‌و شادی بایه‌خی ئه‌وه‌ی هه‌ی ه بۆ چه‌ندین ساڵ زیان به‌و سه‌یرانگا‌و ئه‌و سروشت‌و شوێنه‌ی دانیشتووین و حه‌ساوینه‌ته‌وه ،بگه‌یه‌نین؟ بهخۆشییهو ه چه‌ند ساڵێک ه ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌نێو کۆمه‌ڵێک ل ه چاالکانی مه‌ده‌نی‌و تێکۆشه‌رانی رێگای ئازادیی‌و نیشتماندۆستی ،نه‌ریتێکی جوان‌و ژینگه‌دۆستی ،ده‌ستی ن دایه کە جێگای خۆشحاڵی‌یه بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی ل ه خه‌می پێ‌کردوه‌و له‌حاڵی‌په‌ره‌سه‌ند ژینگهو نیشتمانی خۆیان دان .ئه‌وان ده‌زانن پارێزگاری ل ه ژینگ ه ل ه پله‌ی یه‌که‌م‌دا له‌ده‌ستی ئه‌و هێزو الیه‌نانه‌دای ه ک ه ده‌سته‌اڵت‌و سامان‌و بوودجه‌ی واڵتیان به‌ده‌سته‌وه‌یه ،به‌اڵم ده‌زانن که تاکه‌کانیش ده‌بێ له‌م بواره‌دا وه‌خۆکه‌ون تاکوو ژیان بۆ مندااڵنی دواڕۆژ جوانتر بکه‌ن. شکاندنی تفه‌نگ ه شکارییه‌کان‌و ئازادکردنی باڵنده‌کێوییه‌کان ،پاکوخاوێنی سه‌یرانگه‌و شوێنه‌گشتییه‌کان ،رێگرتن ل ه سووتاندنی دارستانه‌کان‌و ....ل ه الیه‌ن چاالکانی ژینگه‌پارێزه‌‌وه، هه‌موو ئه‌وان ه دانانی بناغه‌ی ئه‌و فه‌رهه‌نگه‌یه ک ه مندااڵنی ئه‌مڕۆ ده‌بێ فێری ببن .منداڵ ده‌بێ فێربن ک ه چۆن ژینگهو نیشتمانه‌که‌یان خۆشبوێ .ئینسانه‌کان ده‌بێ رفتاری دروست‌و ئینسانی ل ه گه‌ڵ سروشت‌و گیانله‌به‌ران ل ه منداڵییه‌و ه فێرببن .رێزگرتن ل ه مافی ئه‌وی دیکه، ئینسانییه‌ت و مێهره‌بانی ده‌بێ ل ه منداڵییه‌و ه فێر ببن ،به‌داخه‌و ه ل ه والتی ئێم ه کوردستان، مندااڵن زۆرتر هه‌ر نامێهره‌بانی له‌گه‌ڵ سروشت‌و گیانله‌به‌ران ل ه گه‌وره‌کان ده‌بینن‌و فێر ده‌بن .خۆشه‌ویستی واڵت هه‌ر ئه‌و ه نیه ئااڵی کوردستان به‌رز بکه‌ینه‌وه‌‌و هه‌ڵبلێێن به‌سه‌ر مێژوو ه پڕل ه خه‌باته‌که‌مان ل ه دژی داگیرکه‌ران ،ئه‌و ه ته‌نیا الیه‌نێکیه‌تی .که‌سێک ک ه به‌ڕاستی واڵتی خۆی خۆش بوێ‌و بیهه‌وێ ل ه زیان‌و مه‌ترسییه‌کانی دوژمن بیپارێزێ، ده‌بێ ئه‌و ده‌روه‌ستییه‌شی تێدا بێ ،ک ه ژینگه‌که‌ی ،واڵته‌که‌ی ل ه زبڵ‌وزاڵ‌و پاشماوه‌کانیش بیپارێزێ .هه‌رکه‌س له‌ئاست خۆیه‌و ه به‌تایبه‌تی دایکان‌و باوکان له‌م بواره‌و ه ئه‌رکێکی زۆر به‌رپرسانه‌یان له‌سه‌رشانه .ئه‌وان ده‌بێ نه‌وه‌یه‌ک بۆ ئه‌و نیشتمان ه په‌روه‌رد ه بکه‌ن ک ه سروشتیان خۆشبوێ‌و رێزی لێ‌بگرن‌و پێوه‌ندییه‌کی دۆستانه‌یان له‌گه‌ڵی‌دا هه‌بێ .ئه‌مان ه ده‌بێ وه‌ک تایبه‌تمه‌ندیی به‌رزو جوانی ئینسان سه‌یر بکرێ .ئینسانه‌گه‌وره‌کان به‌رپرسن ل ه ی نیشتمانی‌و نه‌ته‌وه‌ییه .ئارامی‌و ئاست سروشت‌دا ب ه هه‌موو پێکاهاته‌کانیه‌وه .ئه‌و ه ئه‌رکێک ی ته‌نیا مافی ئینسان نی ه به‌ڵکوو گیانله‌به‌ران‌و سروشتیش ئه‌و مافه‌یان هه‌ی ه ک ه رێزیان خۆش لێ‌بگیرێ .ئه‌و ره‌وته‌ی ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه الیه‌ن تێکۆشه‌رانی ژینگه‌پارێزه‌و ه ده‌ستی پێکردوه ،ده‌بێ وه‌ک خه‌باتێکی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانی ببینرێ‌و به‌پێزانینه‌و ه سیری بکرێ. کوردستان نیشتمانێکی جوانه ،پارێزگاری له‌وجوانییه ،ئه‌رکی هه‌موو تاکێکی ئه‌و واڵته‌یه. ئه‌گه‌ر تێکۆشه‌رانی ژینگهپارێزی ل ه کوردستان به‌مشێوه‌یه‌ی ئێستا کار بۆ ئه‌م عه‌قڵیه‌ت ه بکه‌ن‌و په‌ره‌ی پێ‌بده‌ن ،ب ه دڵنیاییه‌و ه ژیانی مندااڵنمان ل ه داهاتوودا روونتر و گه‌شتر ده‌بێ .به‌اڵم ئه‌وه‌ی من ل ه ماوه‌ی چه‌ند ساڵ ژیانم‌دا ل ه باشووری کوردستان دیوم ه که‌متر مه‌ترسیدارتر نی ه ل ه توانه‌وه‌ی کێوه سه‌هۆله‌کان ،ک ه هه‌زاران‌و میلیۆنان مرۆڤ گیانیان ده‌که‌وێت ه مه‌ترسییه‌وه .هه‌ر ئێستا ل ه باشووری کوردستان به‌هۆی ئه‌و ژینگ ه پیسه‌ی ک ه خه‌ڵک بۆخۆی دروستی کردوه ،ب ه هه‌زاران ئینسان گیانی ل ه مه‌ترسی‌دایه .ئه‌گه‌ر به‌مشێوه‌ی ه بڕوا هه‌تا چه‌ندساڵێکی دیک ه لێر ه ل ه باشووری کوردستان کێوی زبڵ‌و پاشماو ه دروست بێ .دڵنیام حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستان هێندێک کار ده‌کا ل ه پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ژینگهو ژینگ ه پارێزی‌دا ،به‌اڵم به‌داخه‌و ه تائێستا نه‌یتوانیو ه له‌نێو خه‌ڵک‌دا که‌لتوورێک دروست بکا که ئه‌وان نیشتمانه‌که‌یان له پیس بوون بپارێزن. مندااڵن له‌گه‌ڵ عه‌رز‌و ئاسمان‌و گیانله‌به‌ران رووحێکی پاک‌و بێگه‌ردیان هه‌ی ه که‌چی به‌داخه‌و ه له‌م واڵتانه‌ی ئێمه‌‌دا زۆربه‌یان ک ه گه‌ور ه ده‌بن له‌گه‌ڵ سروشت‌و گیانله‌به‌ران وه‌ک دڕنده‌یه‌ک دڵڕه‌قان ه ده‌جووڵێنه‌وه. به‌و هیوای ه ره‌وتی پارێزگاری له‌ژینگ ه ببێت ه که‌لتوورێکی گشتی‌و هه‌موو الیه‌ک به‌ئه‌رکی نه‌ته‌وه‌یی‌ونیشتمانی بزانن‌‌و مندااڵنی داهاتووی ئه‌م نیشتمان ه داهاتوویه‌کی گه‌ش چاوه‌ڕوانییان بکا. سه‌رکه‌وتن بۆ تێکۆشه‌رانی ژینگهپارێزی ل ه کوردستان
پاراستنی ژینگە ئەرکێکی سەرەکی هەر تاکێکی کۆمەڵگەیە
ژماره٦٢٩ :
هەڵەچێنی
١٦ی خاکەلێوەی ١٣٩٣
٥ی ئاوریلی 2014
لە بەرە بەری ساڵیادی رۆژنامه‌گه‌ری کوردی‌دا، وه‌فاێک بۆ ژۆرناڵیستێکی ده‌روه‌ست! عەلی لەیالخ دوای داهێنانی سه‌نعه‌تی مه‌زنی چــاپ ل ه سه‌رده‌ستی «یوحه‌نان گوته‌نبرگ ()1468/1398 کـ ـه ب ــۆ بـ ـه‌ه ــۆی پـــه‌ره‌پـــێـــدان بـ ـه هــزوبــیــری ئینسانه‌کان و گه‌شه‌ی چاپه‌مه‌نی‌وبه‌رزبوونی ئاستی شارستانیه‌ت .یه‌ک له‌وانه که به دوای سه‌رهه‌ڵدانی سه‌نعه‌تی چــاپ لـه دایــک ببوو، باڵوکروه‌ایه‌که به ناوی «رۆژنامه»و پیشه‌یه‌ک به‌ناوی رۆژنامه‌نووسی. رۆژنامه هه‌ڵگری هێندێک تایبه‌تمه‌ندییه که لێره به گوێره‌ی لێکوله‌رێکی ئاڵمانی به ناوی «ئــۆتــۆگــروت» ک ـه ل ـه 5خــاڵــدا ئــامــاژه‌ی پێ کردووه ده‌یخه‌ینه‌روو: -1به شێوه‌یه‌کی ده‌وری النی‌که‌م هه‌فته‌ی جارێک ده‌ربچێت. -2گرینگیدان‌وخستنه به‌رباسی کێشه‌کانی سه‌رده‌می خۆی -3به ئامێری چاپ بنووسرێت -4هه‌موو که‌سێک بتوانێ به پــاره‌ی خۆی ده‌ستی بکه‌وێت -5پێویسته ناوه‌ڕۆکی هه‌مه جۆر پێوه‌ندی به چین وتوێژه‌کانی کۆمه‌اڵنی خه‌ڵکه‌وه بێت. هــه‌روه‌هــا ی ـه‌ک ـه‌م ح ـه‌وتــوونــام ـه ل ـه‌شــاری سترانسبۆرگ به ناوی پێوه‌ندی (رێله بیشن) لــه ســاڵــی 1609لــه الیـــه‌ن جـــۆرج کــارڵــوس چاپ‌وباڵوکرایه‌وه ،دوای ئه‌مه یه‌که‌م رۆژنامه‌ی رۆژانــــ ه ل ـه لــه‌نــده‌ن ب ـه نـــاوی (دیــلــی کــرانــت) له‌ساڵی 1702دا له س ـه‌ر ده‌ستی « ئیدوارد کرانت»باڵوکرایه‌وه. مێژووی رۆژنامه‌گه‌ری کوردی؛ 22ی بــانــەمــەڕی ســاڵــی 1898رۆژێــکــی مێژووییه له رۆژمێری ڕاگه‌یاندن‌و رۆژنامه‌وانی کـــوردی ک ـه بــۆ ی ـه‌ک ـه‌م جــار ل ـه سـه‌رده‌ســتــی «میقداد بـه‌درخــان» له‌شاری قاهیره‌ی میسر یه‌که‌م رۆژنامه‌ی کوردی به ناوی (کوردستان) له دایک بوو .شایانی باسه له 3000دانه‌ی ئه‌م رۆژنامه که چاپ ده‌کرا نزیک به 2000دان ـه‌ی ب ـه خــۆڕایــی ل ـه کــوردســتــان دابــــه‌ش ده‌کـــرا. ئه‌گه‌رچی به‌داخه‌وه به هۆی نه‌بوونی ده‌سه‌اڵتی سه‌ربه‌خۆی سیاسی‌وکیانی کوردی ،رۆژنامه‌ی کوردی له تاراوگه چاپ کراو ده‌ستی به چاالکی ک ــرد ،ئ ـه‌ویــش ده‌گــه‌ڕێــتــه‌وه بــۆ هه‌لومه‌رجی ناله‌باری سیاسی‌ودۆزی کورد به گشتی ،به‌اڵم ده‌توانین وه‌کوو به‌ربه‌ره‌کانییەک له‌سه‌رده‌می گه‌شه‌ی ناسیونالیزمی کوردی چاوی لێ‌بکه‌ین. جێگه‌ی خۆیه‌تی که ئاماژه‌یه‌ک به ناوی چه‌ن ئه‌ستێره‌ی جڵه‌وکێشی ئ ـه‌م کــاروان ـه بکه‌ین، شۆره سوارانێک وه‌کوو: میقداد میدحه‌تی به‌درخان ()1898 عه‌بدولکه‌ریمی ئه‌فه‌ندی (رۆژی کــورد)1913 مسته‌فا پاشای یاموڵکی (گۆڤاری بانگیکوردستان)1922 مێژوو نووس حوسه‌ین حۆزنی موکریانی(گۆڤاری زاری کرمانجی)1926 ئیبراهیم ئه‌حمه‌د (گه‌الوێژ)1939عه‌العه‌دین سه‌جادی (گۆڤاری نزار)پیره‌مێردی شاعیر(گۆڤاری رۆژانه‌ی ژین)مــه‌ال ش ـه‌ریــف ره‌نــگ ـه‌رێــژی (رۆژنــامــهیئازادی )1945
کاروانی رۆژنامه‌گه‌ری کوردی ئه‌گه‌رچی تا ئێستا نه حه‌ساوه‌ته‌وه‌و هه‌رده‌م تووشی کۆسپ وگرفت بۆته‌وه ،به‌اڵم شلگیرانه خه‌ریکی چاالکی هــزریــی ورۆشــنــگـه‌ریــیـه .ئـه‌گـه‌رچــی ک ــورد به هۆی چاره‌نووسی نه‌خوازراو له چه‌ند سه‌ده‌ی ڕابردوودا به ناچار بۆ گه‌یشتن به مافه ره‌واکانی خۆی ده‌ستی داوه‌ته خهباتی پارتیزانی‌وشه‌ڕی به‌رگری‌وچه‌کدارانه‌ی ده‌ست‌پێ‌کردووه ،به‌اڵم هاوکات له گه‌ڵ شۆرشی چه‌کداری بۆ گه‌یاندنی ده‌نگی حه‌قخوازانه‌ی خۆی‌وخه‌باتی ڕه‌وای گه‌لی بن ده‌ستی کورد ،له مه‌یدانی رۆشنبیری‌وخه‌باتی هــزری ـی‌وف ـه‌ره ـه‌نــگــی تائێستا که‌مته‌رخه‌می نه‌کردووه .هه‌رچه‌ند نه‌بوونی کیانی سه‌ربه‌خۆ و ده‌س ـه‌اڵتــی سیاسی ده‌ی ــان‌وســه‌دان گرفتی لـه‌سـه‌ر رێــی چاپه‌مه‌نی ک ــوردی به‌تایبه‌ت له بواری رۆژنامه‌گه‌ریدا دروست کــردووه به‌اڵم هه‌میشه هــاوت ـه‌راز لـه گ ـه‌ڵ شریخه‌ی تفه‌نگ چه‌کی قایم‌وبه‌هێزی قه‌ڵه‌میشی به‌کار هێناوه. بۆ نموونه له شۆرشی شیخ مه‌حموودی حه‌فید له‌بن به‌ردو ئه‌شکه‌وتی «جاسه‌نه»دا ،چاپخانه‌ی کــــوردی ،رۆژنـــامـــه‌ی «بــانــگــی کــوردســتــان» چــاپ‌وبــاو ده‌کــات ـه‌وه .ه ـه‌روه‌هــا له‌سه‌رده‌می کۆماری مه‌زنی کوردستان ده‌یان باڵوکراوه‌ی ک ــوردی ده‌خرێته ب ـه‌ردیــده‌ی خوێنه‌ران‌وله‌م رێگه‌یه‌شه‌وه کورد تێ‌ده‌کۆشی هه‌م به‌شێوه‌ی مه‌ده‌نی‌وهزریی داکۆکی بکات له‌سه‌ر ویست
له رۆژهه‌اڵتی کوردستان ده‌یان ساڵه قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستان‌ورۆژنامه‌نووسانی کورد که‌وتوونه‌ت ه بــه ده‌ســتــگــای ره‌شـــی ســانــســۆروده‌س ـه‌اڵتــی پــێــشــێــلــک ـه‌ری کـــۆمـــاری ئــیــســامــیــی ئــێــران. له‌سه‌ره‌تای هاتنە سەرکاری ئەم رێژیمه هیچکات رۆژنامه‌یه‌کی کوردی‌ورۆژنامه‌نووسێکی کورد نه‌یانتوانیوه بێ کێشه‌‌‌وچه‌رمه‌سه‌ری درێــژه به‌کاری فه‌رهه‌نگی بده‌ن .به بیانووی «هه‌وڵدان به دژی ئه‌منییه‌تی ئێران» و به تۆمه‌تی(محاربه) ده‌یان باڵوکراوه‌یا‌ن جوانەمه‌رگ کردوه‌وچه‌ندین نــووســه‌رورۆژنــامــه‌نــووســیــشــیــان ره‌وانــــه‌ی زیندانه‌کان کردووه .بۆ نموونه «عه‌دنان حه‌سه‌ن پــوور»ب ـه کۆنترین رۆژنــامـه‌نــووســی زیندانی ل ـه ئــێــران نــاســراوه ،ع ـه‌دنــان حه‌سه‌نپوورکه لـــه‌رۆژی 5رێبه‌ندانی 1385هــه‌تــاوی له الیه‌ن هێزه ئه‌منییه‌کانه‌وه ده‌ستگیرکرا سه‌ره‌تا به ئێعدام مه‌حکووم کرا ،دواتر ئه‌م حوکمه کرا به 31ساڵ زیندان‌و له کۆتایی‌دا به 15ساڵ زیندان حوکم درا .جێی ئاماژه‌یه یاسای قه‌زایی کۆماری ئیسالمی له ئاستی ئـه‌م رۆژنامه‌نووسه‌دا به پێچه‌وانه‌تر لـه ج ــاران جــوواڵوه‌تــه‌وه چونکه دوای تێپه‌رکردنی نــیــوه‌ی زیــاتــرلـه زیندانی بوونه‌که‌ی نه‌ک ئیزنی مه‌ره‌خه‌سی پێ نه‌دراوه، به‌ڵکوو سه‌دان کیلۆمیترله خاک وزێدی خۆی دوورخ ــراوه‌تــه‌وه‌‌و ئێستا له بەلووچستان له زیندان دایە.
وداخوازیه‌کانی ،هه‌میش وه‌کــوو به‌ڵگه‌یەک له ئارشیڤی مێژوو خهباتی بێ وچانی خۆی تۆمای بکات. رۆژنــــامــــه‌ی «کـــوردســـتـــان» زمــانــحــاڵــی سه‌رده‌می کۆمارو ڕاگه‌یاندنی ره‌سمی حێزبی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان ک ـه تائێستاش هه‌ر بـــه‌رده‌وامـــه نــمــوونـه‌یـه‌کــی هــه‌ره‌بــه‌رچــاوه له خهباتی رووناکبیرانه‌وچاالکیی فه‌رهه‌نگیی کورد له رۆژهه‌اڵتی کوردستان .هه‌رچه‌ند به هۆی کێشه‌وگرفتی دووره‌واڵتی‌ونه‌بوونی ده‌سه‌اڵتی سه‌ربه‌خۆ ،ئه‌م بــاوکــراوه به ت ـه‌واوی ناچێته خــانـه‌ی «رۆژنـــامـــه»وه ،بــه‌اڵم تــا ئێستا هه‌م سیاسه‌ته‌کانی حیزبی ڕاگ ـه‌یــانــدووه هه‌میش بووته مه‌کته‌بێک بۆ بارهێنان‌وفێرکردنی ده‌یان قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستی ده‌روه‌ست‌وهه‌ڵسووڕ. *** بـه پــێ ڕاپــۆرتــی هـه‌رســاڵـه‌ی په‌یامنێرانی بێ سنوورو ،رێکخراوه‌ی هه‌ڵمه‌تی پاڕاستنی رۆژنــام ـه‌نــووســان ،ره‌وش ــی چاالکانی بــواری رۆژنامه‌گه‌ری له واڵتانی ئێران‌وعیراق وتورکیا یه‌گجار نــالـه‌بــارە‌و له ئاستێکی بـ ـه‌رزدا مافی رۆژنامه‌نووسانی کورد پێشێل ده‌کرێت.
جیگه‌ی خۆیه‌تی که ئه‌مساڵ له ساڵیادی رۆژن ــامــه‌گــه‌ری ــی کــــــوردی‌دا ،دۆس ــیــه‌ی ئ ـه‌م رۆژنــام ـه‌نــووســه ک ـه نــمــادی قه‌ڵه‌مێکی دیل کــراوو ژۆرنالیستێکی دوورخــــراوه‌ی کــورده لــه کــۆم ـه‌ڵــگــای ـه‌کــی نــادیــمــوکــراتــیــک ،زیــات ـر‌و باشتربخرێته بـه‌ربــاس وڕای گشتی‌وهه‌موو ناوه‌نده پێوه‌ندیداره‌کان ببنه ده‌نگێک بۆ گه‌یاندنی ده‌نگی کپ کراوی ئه‌م قه‌ڵه‌مه دیل کراوه ،هه‌تا له زۆترین کات ئازاد بکرێ‌و دیسانه‌وه درێژه به‌چاالکی‌وخزمه‌تی فه‌رهه‌نگی بدا. شایانی باسه له مــاوه‌ی نزیک به 8ساڵ زیندانی بوونی «عەدنان‌دا» هه‌ر قه‌ڵه‌مه‌که‌ی به تین وگڕماوه وچه‌ندین بابه‌ت و وتاری به‌نرخ له‌م نووسه‌ره ده‌روه‌سته باڵوکراوه‌ته‌وه. بیری ئازادیم له زیندانا فراوانترده‌بێ قــۆڕ به‌سه‌ر ئ ـه‌و دوژمــن ـه‌ی هیوای به به‌ندیخانه‌یه!
ژێده‌ر :ماڵپه‌ڕی ویکیپیدیا،نووسه‌راوه‌کانی عه‌دنان حه‌سه‌ن پوور..
چنینەوەی هەڵەی خۆم ئەمەی خوارەوە بابەتێکە لە گۆشەی «هەڵەچینی»ی ژمارەی رابردووی ئەم رۆژنامەیەیەی بەردەستتان‌دا باڵوم کردۆتەوە. چاوی جاسووسێم کوێر بێت‌و قامکی پەالپیتکێم شکێت ،خۆ منیش وەک خەڵکی دیکە نەمئەنگاوتووە .دوای باڵوبوونەوەی ئەم بابەتە، هاوڕێیەکی زۆر زۆر زۆر نزیکم ،هەڵەکانی مسته‌فا شێخه چنی ،لەناو کەوانەدا راستەکانی نووسی و پێی دامەوە .منیش بە هەموو الیەکی دەسەلمێنم خۆم بەڕاستی هەڵەچێنم. بابەتە «هەڵەئامێز»ـەکە( :ببوورن ،هەڵەئامێزیش هەر هەڵە چاندنە) یادی زگچوونی تیپی زەیتوون دەکرێتەوە پێش ئەوەی مەکتەبخانە بگاتە گوند‌و شارۆچەک ە (شارۆچکە)و شارەکانی ئێمە ،دەوڵەمەند‌و زەنگین‌و پارەدار‌و ئاغاوەتی دەست رۆیشتوو، کەسێکی خوێندەواریان دەدۆزیەو ە (دەدۆزییەوە) و الی خۆیان رایاندەگرت. بە تەغار‌و پووت‌و بار‌و کەویژ‌و عەربە ،گەنمیان دەدایە‌و منداڵەکانیان دەنایە بەردەستیان‌و ئەوانیش فێری خوێندن‌و خوێندنەوەیان دەکردن .هێندێک کەسیش منداڵە نازدارەکانیان دەنایە بەردەستی مامۆستای ئاوایی .مامۆستاش ئەو مندااڵنەی بە نیوەمەالی لەخۆی کەم خوێندەوارتر دەئەسپارد‌و نیوەمەالکە موستەعیدیان پێدەگوت‌و فێروخوازەکانیش (فێرخوازەکانیش) بە سوختە نێودێر دەکران. سوختە دەکەوتە بەردەستی موستەعید‌و موستەعید لەبەردەست مامۆستا دابوو .ئەگەر مەال لەماڵەوە لەگەڵ مەالژن‌دا نێوانی خۆش بوایە، ئەوە بە قازانجی موستەعید بوو .بەاڵم موستەعیدەکان بە پڕۆسەی پڕ لەهەوراز‌و نشێوی هاوسەرگیری‌دا تێنەپەڕیبوون .لە ئەنجام‌دا سوختە ناچار بوو بەشێک لە قورسایی بێ مەالژنیی موستەعیدیش بخاتە سەرشان. فێرخوازانی بەردەستی مەال لە ژوورێکی نزیک مزگەوتی ئاوایی بەناوی حوجرە دەرسیان دەخوێند‌و مندااڵنی بەردەستی میرزای بەکرێگیراوی ئاغاوات‌و دەوڵەمەندەکانیش لە سووچێکی دیوەخان لەبەردەم کابرای خۆێندەوار (خوێندەوار) لە سەر ئەژنۆیان دادەنیشتن‌و دەرسیان دەخوێند. فێرخوازانی هەردوو بوارەکە لە خوێندنی دوو کتێبی گوڵستان‌و بوستانی سەعدیی شیرازی‌دا هاوبەش بوون .ئەوکات‌و دوای دامەزارانی (دامەزرانی) مەکتەبخانەی مۆدێرن‌و سیستەمی پەروەردەو فێرکردنی مۆدێرنیش ،بەشی هەرە زۆری باوکان بەو تەمایە کوڕەکانیان دەنایە بەرخوێندن کە کاتێک دەچنە شاران‌و بە واڵتان‌دا دەگەڕێن ،وەک کوێران نەبن .باوکان پاساویان ئەوەبوو ،دەیانگوت :تا ئێستا خۆمان نەخوێندەوارین‌و وەک کوێرین .واباشە منداڵەکانمان النیکەم فێری خوێندنەوە بن‌و ئەگەر چونە (چوونە) شاران بتوانن تابلۆی شەقام‌و سەر نۆڕینگەی پزیشکان‌و ئیدارە حکوومیەکان بخوێننە‌و (بخوێننەوە و) ناچار نەبن پرسیاری هەموو شوێنێک لەخەڵکی شارەکە بکەن. دوای ئەوە قوتابخانەی مۆدێرن لە شارو گوندان دروست کران‌و کچان‌و کوڕان بە لێشاو چوونە بەرخۆێندن (خوێندن)و خوێندن ،پەروەردەی نوێ پسپۆڕ‌و ماموستای بوارە جیاوازەکانی بەرهەم هێنا .خەڵک پۆل پۆل‌و دەستە دەست ه وەک مێگەلە مەڕی نێریکێش کراو سەریان بە ژووری پۆلی زانکۆکان‌دا کردو خوێندەواری پلە بەرزی قەپۆز بەرانیی لووت بڵند لەم خوێندنگایەنەوە گەڕانەو ه ناو کۆمەڵگا. زمانیش وەک سەرکی‌ترین (سەرەکی‌ترین) کەرەستەی پەیوەندی گرتنی مرۆڤەکان‌و کانگای بیرو ئەندیشە‌و فەرهەنگ‌و تێگەیشتن کەوتە بەر تیشکی لێکۆڵینەوە‌و گەلێک مرۆڤی شارەزا لەبارەی زمان‌دا بەڵگەنامەی بەرزیان لە زانکۆکان وەرگرت. لەم چەند رۆژەی رابردوودا لە خزمەت کۆمەڵێک لە ماموستا‌و نووسەران‌دا بووم .لەو شوێنەی لێی بووین ،لەناکاو لەسەر دەرگای ژوورێک‌دا چاوم بەم رستەیە کەوت: «هۆڵی یادەوەری رەوانکردنی تیپی زەیتوون». چەندی لەخۆم نووسام‌و فشارم بۆ ئەم چەندگرامە شلەپه‌تەی ناو کاژەاڵکم هێنا ،ئەویش هیچی بەدەستەوە نەدا ،هەر دەیگوت تێی ناگەم. هەر لەو شوێنە کۆڕێکی گەورەی ئەدەبی بۆ نووسەرانی پایەبەرزی کورد گیرابوو .نووسەر‌و شاعیر‌و رەخنەگری یەکەیەکە‌و بەناوبانگ‌‌و ناوبەدەروەی (ناوبەدەرەوەی) لێ‌بوون .هەر بە رێکەوت چەند دانەیەکم هەڵبژارد‌و بەرەو ئەم دەراگایە (دەرگایە) رۆیشتم‌و گوتم ببوورن ماموستایان ،چەندی دەکەم لەم رستەیە ناگەم! هیچکامیان واڵمێکی وەک ئەوەی دیکەی پێ نەبوو. ئەو ماموستایانەی دەمبردنە بەر ئەو دەرگایەی ئەم رستەیەی لەسەر نووسرابوو ،پێکەنینێکی تاڵیان دەهاتێ .بەرەو رستەکە گڕ دەبوونەوە‌و پشتیان تێ‌دەکرد‌و دەڕۆیشتن .لەدوورەوەش ئاوڕێکیان وێدەدا‌و بە بزەیەکی تاڵترەوە رێگەیان دەگرتەوەبەر .بە موبایلەکەم وێنەیەکی رستەکەم گرت‌و بردم پێشانی سەرۆکی یەکێک لە زانکۆ بەرزەکانی کوردستانم‌دا‌و ئەویش گوتی تێی ناگەم. بە ناچاری هەر خۆم بیرم لێکردەوە .لە دەروونی خۆم‌دا گوتم هۆڵ یانی»هاڵ ،ژوورێکی گەورە ،قاعە ،حەوشەی ماڵ» ،یادەورەیش (یادەوەریش) یانی «بیر هێناو ە (بیرهێنانەوە) و بیر کەوتنەوە و وەبیر هێناوە (وەبیرهێنانەوە)» .راونکردنیش (رەوان‌کردنیش) وشەیەکە زۆر هەڵ‌دەگرێت: «ناردن ،بەڕێکردن ،تووشی زگچوون کردن ،لەبەر کردن‌و شتی دیکەش». تیپی زەیتوونێش (زەیتوونیش) بەو بەشە لە سوپای کۆریای باشوور دەگوترێت کە شان بەشانی سوپای ئەمریکا لە عێراق دژی سەدام و کەسوکار و حیزبەکەی جەنگان. دوای لێکدانەوەیەکی زۆر بەم ئاکامە گەیشتم ئەمە مانای ئەم رستەیە بێت: «هۆڵی وەبیرهێنانەوەی تووشی زگچوون کردنی تیپی زەیتوون» ئەگەر واش بێت ،دیارە هۆڵە خاوێن کرابۆوە ،چونکە لەوێ کەس هەستی بە بۆنی ناخۆش نەکرد.
10
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
سیاسی
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
هەڵبژاردنی شارەوانی‌و شووڕاکان لە تورکیە‌و ئاکامەکانی
حەسەن حاتەمی رۆژی ٣٠ی مارسی ،٢٠١٤هەڵبژاردنە لۆکالییەکانی تورکیە‌و باکووری کوردستان بــۆ هــەڵــبــژاردنــی ســـەرۆک شــارەوانــیــیــەکــان، ئەندامانی ئەنجومەنی شارەوانی ،ئەنجومەنی گــون ـد‌و مــوخــتــاری گــونــدەکــان بــەڕێــوەچــوو. لــە ١٢ساڵی رابـــردوو دا ،کــە حیزبی دادو گــەشــەپــێــدان (ئــاکــەپــە) دەســەاڵتــی بــەدەســت گرتوە ،هەڵبژاردنەکانی پاڕڵمانی‌و شاروانیی‌و شــووڕاکــان بــەشــێــوەی کێبەرکێی حیزبی‌و تارادەیەک ئازاد‌و دێموکراتیک بەرەو نیهادینە بوونن. لەو هەڵبژاردنەدا ،نزیکەی ٥٣هەزار کەس مافی دەنگیان هەبوو .نزیکەی ٣هەزار سەرۆک شاورەوانی‌و بەرپرسان‌و ئەندمانی شووڕاکانی شارو گوند‌و گەرەکەکان هەڵدەبژێردران .لە ٧٦حیزب‌و رێکخراوی بەرایی سەرانسەری تــورکــیــە بـــاکـــووری ک ــوردس ــت ــان ٢٥یــان بەشدارییان لەو هەڵبژاردنانە دا ،کرد. ئەو هەڵبژاردنه‌ی ئەمجار تایبەتمەندی گرینگی هەبوو ،کە بەکورتی بریتی بوون لە: -١ئیئتیالفی ئاک پارتی‌و جەماعەتی گولەن کە لە سەرەتای دروستبوونی ئەو حیزبە لە ساڵی ٢٠٠٠دا ،دەستی پێکردبوو بــەرەو هەڵوەشانەوە چووە .رەجەب تەیب ئەردۆغان سێ جار سەرۆک وەزیری بەهێزی دەزگایئیجرایی ،-لەگەڵ فەتحوڵاڵ گولن -رێبەری مەزهەبی زیدە ناسیونالیست ،بەتوانا لەبواری مــاڵـی‌و خــێــرخــوازی‌دا ،کــە لــە پێنسیلوانیای ئەمریکا نیشتەجێیە -و یارمەتیدەری ئابووری تــورکــیــە بــــووە‌و پشتیوانی ئــەو لــە ئاکەپە زۆر کــەریــگــەری هــەبــوو .ئێستا بــۆخــۆی‌و رێکخراوەکەی کە بە «کۆمەڵی گولەن» یا «دەوڵەتی هاوتەریب (موازی)» و «دەوڵەتی سێبەر» یش ناوی دەبــرێ ،لە بەرانبەر یەک دا ،راوەس ــت ــان .لــە راگەیەنەرەگشتییەکان هێرشیان بۆ سەر یەکتر دەکــرد‌و فەزایەکی نائارام لەنێوانیان دا ،دروست ببوو .رۆژنامە‌و روژنامەنووسانی سەربە گــرووپــی گولەن، ئەردۆغان بە «دەسەاڵتخواز» و «دیکتاتۆڕ» ناوی دەبرد. یەکێک لە کێشەکانی گولەن و ئەردۆغان لــەســەر پرسی کـــوردە .چونکە لــە فیوریەی ٢١٠٢دا ،دادوەری گشتی کۆماری تورکیە- ســەدرەدیــن ساریکایا ،-کە سەر بەگرووپی بــەڕێــوەبــەری گــولــەنــە ،هــاکــان فـــیـــدان- دەزگای میت ،-ی بۆ دادگا بانگ کردو لەسەر دانوسانەکانی لەگەڵ p.k.kلە ئۆسڵٶ -پێتەختی نەڕوێژ -دا ،لێپرسینەوەی لێکرد. گولەنیەکان ،ئەردۆغانیان بەوە تاوانبار دەکـــرد کــە بــۆ p.k.kمــل کــەچ دەک ــا و ئەو ک ــردەوەی ــەش بــۆ تــورکــیــە جێی مەترسییە. هــــەروەهــــا دژایــــەتــــی لـــەگـــەڵ ئــیــســرائــیــل، دوورکەوتنەوە لە ئورووپا لە پێناو رۆژهەاڵتی نێوڕاست دا ،نزیکایەتیی لە ئێران ،موخالیفەت لەگەڵ میسر‌و سووریە کۆمەڵە مەسەلەیەکی دیکەی جیاوازی نێوانیانە. ئـــەردۆغـــانـــیـــش «کـــۆمـــەڵـــی گ ــول ــەن» بــە دەس ــت ــێ ــوەردان ل ــەک ــاروب ــاری دەوڵــــەت، دروستکردنی دەوڵەتی «هاوتەریب (موازی)» و «دەوڵــەتــی سێبەر» تاوانبار دەکــا کە بێ ئەوەی بەرپرسایەتی سیاسی وەئەستۆ بگرن‌و بــەشــداری لــە ســیــاســەت دا بــکــەن ،پۆستی سەرۆکی میت یان گەرەکە. گرووپی گولەن -کە پێی خۆشە بە گــرووپــی «خــزمــەت» بــنــاســرێ ٢ ،-هــەزار قوتابخانەیان لە ١٦٠واڵتی جیهان دا ،هەیە. کاتێک نێوانی ئەردۆغان‌و گولەن خۆش بوو، رووسیە ویستی قوتابخانەی گولون ببەستێ. ئـــەردۆغـــان ه ــەڕەش ــەی پــچــڕانــی پــێــوەنــدی بازرگانی لەگەڵ رووسیە کرد .بەاڵم ئێستا بە هیچ شێوەیەک پشتگیری لەو قوتابخانانە ناکا. -٢ل ــەن ــێ ــوان ئـــــەردۆغـــــان‌و عــەبــدوڵــا گــوڵ -ســەرکــۆمــاری و کەسی ژم ــارە ٢ی ئاکەپە ،-جیاوازی بیروڕاو و هەڵسوکەوت دروست بووە .ناڕەزایەتیی‌و خۆپێشاندان و رووداوەکــانــی پارکی گــەزی لە ئیستانبول و شارە گەروەکان لە دوو ساڵی رابردو دا ،ئەو
جیاوازیانەی نێوان ئەو دوو کەسە بەهێزی نێو ئەو حیزبەی پتر زەق کردۆتەوە .ئەردۆغان خۆپێشاندەران بــە «تێڕۆریست» دەزان ــێ. ب ــەاڵم گــوڵ ئــەو نــاڕەزایــەتــیــیــانــەی بــە مافی خەڵک دانا .ئەردۆغان جەهەپە بە «پیالنگێڕی نێوخۆیی‌و دەرەویــی» دەزانــێ‌و گوڵ لەگەڵ کەماڵ قلیچدار ئوغلوو -سەرۆکی ئەو حیزبە، لە کۆشکی چانکایا چاوپێکەوتن کرد -و دەڵێ: دەنگی ناڕەزایەتییەکانم بیست. لەو ناڕەزایەتیەیانە کە ٦کوژراو١١ ،کەس کوێربوو و سەدان بریندار‌و سەدان زیندانی کــراوی لێکەوتەوە .لەم دوایانەش دا ،برکین ئــەلــوان مێر مناڵێکی ١٥ساڵە کە بە گازی فرمێسک رێژی پۆلیس ،دوای ٩مانگ ئیش‌و ئــازار چێشتن‌و لە کۆما دابــوون دا ،لە ١٤ ی مارس ( ٢٣رەشەممە) بەداخەوە گیانی دا. ئەو رووداوە خۆپێشاندانی زۆر بەرینی لە ئیستانبوڵ ،ئانکار‌و شارەگەورەکانی دیکەی لێکەوتەوە کە بە دژی ئەردۆغان دروشمیان دەدا‌و خــوازیــاری ده‌ســت لەکارکێشانەوەی بوون .ئەردوغان ئەلوانیشی بە «تێڕۆڕیست» دانا .بەاڵم گوڵ وتی :دەبێ هەوڵ بدین هەتا رووداوەی لەجۆرە دووپات نەبێتەوە. ئـــــــەردۆغـــــــان رایـــــەڵـــــکـــــەی نــهــێــنــی تەلەیفونی(شنوود)ەکان لە پێوەندی لەگەڵ گەندەڵی ئابووری‌و گیرانی تۆڕێکی زەبالحی «پوولشوویی» یا خۆدزینەوە لە ماڵیاتەکان‌و دەورلــێــدانــی گەمارۆکانی ســەر ئــێــران ،کە کەسێکی بەناوی رەزا زەڕابی -مێردی ئەبروو
ئــــەوەش دەتـــوانـــێ رەهــەنــدێــکــی دیکە ناکۆکییەکانی نێوخۆیی تــورکــیــە زی ــاد کا. لەوبوارەوە دەڵێـن :ئیمکانی سەرکەوتنی گوڵ زۆرە .چونکە گوڵ پتر هەوڵی بۆچوونی نێو یەکیەتیی ئورووپا‌و چاکسازی‌و رێفۆرم بەرەو مۆدێڕنیزم دەدا .بەاڵم ئەردۆغان زیاتر بۆ الی واڵتانی ئیسالمی‌و عەرەبی‌و تەنانەت ئێرانیش هەنگاو دەنێ. -٤رووداوەکانی پارکی گەزی لە ١٩ی مەی ٢٠١٢وە کۆمارخوازەکانی ناسیونالیستی تــونــدئــاژویــی ده‌مــــەزەرد ک ــردۆت ــەوە .ئــەوان کە جەهەپە(حیزبی جمهووری دێموکڕاتیکی خەلق -گەورەترین حیزبی موخالیفی دوڵەت -و مەهەپە (حیزبی نەتەوەپرستی ناسیونالیست)، موخالیف‌و ردە سێی پاڕڵمانی‌و جەماعەتی گــولــەن‌و نیزامییەکانی الیەنگری کوودێتا‌و بەشێک لــە الئیکەکان‌و ژمــارەیــەک دیکە لە موخالیفانی ئەردۆغان کە ئەو بە «ئیسالمی ئەمریکایی» ناوی دەبن ،یەکیان گرتوە. -٥ئەدۆغان کە زۆربەی قەیرانەکانی تا ئێستا تا رادەیــەک بە سەرکەوتوویی تێپەڕ کـــردوە ،بەهێندێک کــرانــەوەی دێموکراتێک بــەرووی کــوردەکــان‌دا ،شەریکێکی مەزنی لە مەیدان دا ،هەیە .نــەورۆزی ٢٧١٣ی کوردی بۆ یەکەم جار ئاپۆڕای چەند میلیۆنی کوردان لە ئامەد‌و پەیامی بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆجەالن- رێبەری زیندانی کــراوی p.k.kلــە ئیمرالی و کلیلی چارەسەری بە هێمنی پرسی کورد لە باکوور و لەوانەیە رۆژئاوای کوردستانیش،-
گوندێش گورانی بێژی ناسراوی تورکی یان لەگەڵ بــوو -و کــوڕی سێ وەزی ـر‌و تاوانبار کردنی بیالل – کوڕی ئەردۆغان‌و بانگ کرانی بۆ دادگا -کە بەشەڕی «راگەیانەرەگشتیی‌و کاسێتەکان» پێناسە کــران .بــێــروڕای گوڵ‌و ئەردۆغان لەسەر ئەو مەسەالنە جیاوازیان هەیە. لــەپــێــوەنــدی لــەگــەڵ ســنــووردارکــردنــی ئینترنێت لــەالیــەن ئــەردۆغــان‌و پەسندکرانی یاسایەک ،لەوبوارە دا ،گوڵ بەدرەنگەوە ئیمزای کرد کە جۆرێک ناڕەزایەتی بوو .لەتورکیە دا، پتر لە ٣٤میلیۆن کاربەری ئینترنێتی هەن کە لەو ئاکارەی ئەودۆغان رازی نیین. -٣لە مانگی ئووت یا ئاگۆستی ئەمساڵ‌دا، هەڵبژاردنی سەرکۆماری بڕیارە بەڕێوە بچێ. ئەردۆغان گەرەکیە بە پەسند کردنی یاسایەکی نــوێ بــۆ یــەکــەم جــار ســەرکــۆمــار راستەخۆ لەالیەن خەڵکانی تورکیەوە هەڵبژێردرێ .ئەو مودێل‌و سیستمی فەڕانسە رەچــاو دەکا کە، سەرکۆمار دەسەاڵتێکی زۆری دەبێ‌و رۆڵی سەرۆک وەزیر کەم دەکاتەوە. ئەردۆغان پێشتر رایگەیاندوە کە بۆ پوستی سەرکۆماری داهاتوو خۆی بەربژێر دەکا .گوڵ کە پەلەی نییە و ژێربێژانە (منتیقی)، هەڵسوکەوت دەکا ،باسی خۆ کاندیدا کردنی نەکردوە .چونکە بە پێی بۆچوونی کارناسانی وەک گۆن گــۆڕ -بەرپرسی تورکی رادیــوی دویچەویلە ،-ناکۆکیی و ملمالنێکی توند لە کۆمەڵگای تورکیەدا هەیە کە ئێستا داوێنی ســەرۆتــریــن کــاربــەدەســتــانــی دەوڵــەتــیــشــی گ ــرت ــۆت ــەوە .ئــــەردۆغــــان ب ــە گــرتــنــە ب ــەری «سیاسەتی توڕەیی» گەرەکیە بیروڕای خۆی بەرێتە پێش. محەممەد ساڵح خاتەم -رۆژنامەنووس و لێکدەرەوەی سیاسی تورکیە لە ئیستانبوڵ،- پێی وایە :ئەگەر عەبدوڵاڵ گوڵ بیهەوێ خۆی بەربژێری سەرکۆماری بکا؛ ناچار دەبێ لە ئاکەپە بێتە دەر .چونکە ئەو حیزبە ئەردوغان نامزەد دەکا.
بــە ئــاشــکــرا ،خــوێــنــدراوە و الپــەڕیــەکــی نوێ لە چــارەســەری کێشەی کــورد لە باکووری کورستان بەشێوەی ئاشتی خوازانە ،کرایەوە. ئــەمــســال ()٢٧١٤ی ک ــوردی ــش کــارنــاواڵــی بەڕینی کوردان لە دیاربەکر و زۆربەی شارە کوردەکان لە فەزایەکی ئارام دا ،نەورۆزیان پیرۆز کردو بەرگی چارەسەری ئاشتیخوازانە لەهەردوو ال نوێ بۆوە. ئۆجەالن لە پەیامی ن ــەورۆزی ٢٧١٤ی کوردی دا ،دەڵێ :زەبر وەشاندن لە ئەردۆغان، زەبــر وەشاندنە لە پــرۆســەی ئاشتبوونەوە لەگەڵ کورد .ئەو الگیری ئەردۆغانە لە کێشە نێوخۆییەکانی تورکیەدا .بۆ وێنە :پشتیوانی نەکردن لە خۆپێشاندانەکانی پارکی گەزی دا. زۆر گەورە نەکردنەوەی کەیس (پەرەوەندە)ی گەندەڵی ئابووری لە ١٧ی دیسامبری ٢٠١٣دا، الیەنگری لە رێفۆڕم و کرانەوەی دێموکراتیک، بــە دژایــەتــیــی لــەگــەڵ کــوودێــتــاچــیــیــەکــان‌و نەتەوەپەرسەکان دا .ناوبراو لە پەیامەکەی‌دا، باسی کردوە کە :پرۆسەی ئاشتی لە تورکیە پێویستە .گەلی کــورد هیچ کــات لــە ئاشتی نەترساوە .ئۆجەالن ساڵوی نارد بۆ هەموو ئەو کەسانەی کە رۆڵیان هەبوە لە هەنگاونان‌و هێنانی رەوتی ئاشتی‌دا. ئەمساڵیش وەک پار ،ئاپۆڕای میلیونی خــەڵــک لــە ئــامــەد کــۆبــوونــەوە‌و پەیامەکەی ئۆجەالن بە کــوردی لەالیەن پەروین بوڵدان – هاوسەرۆکی فڕاکسیۆنی پارتی ئاشتی‌و دێموکڕاسی (ب ــەدەپ ــە)،و بــە زمــانــی تورکی لــەالیــەن ســڕی ســوڕڕەیــا تــۆنــدەر -جێگری هاوسەرۆکی پارتی دێموکڕاتی گەالن (هەدەپ)، خوێندرایەوە .بولەنت ئارنج -جێگری سەرۆک وەزیر ،-پەیامی نەورۆزی ئۆجەالنی بە باش زانی و وەک زامنی ئاشتی دانا .لەحاڵێک دا، دەوڵەت باغچەلی -ڕێبەری پارتی بزووتنەوەی مستەفا دەســتــەجــی- ناسیونالیستی -و ڕێبەری پارتی یەکگرتووی گەورە ،-دژایەتی توندیان لەگەڵ پەیامەکەی ئۆجەالن دەربڕی‌و هێرشیان کرده‌سه‌ر.
لەیال زانــا لە ئاپۆڕای خەڵکی باتمان دا کوتی :هەڵبژاردنی ٣٠ی مارچ ،تەنیا هەڵبژاردنی چەند شارەوانییەک نییە بۆ ئیدارەکردنی چەند شاری گەورە‌و بچووک .ئەم بابەتە پێوەندی هەیە بە پرسە گشتییەکانی کورد لە تورکیەدا. ئەگەر کوردەکان دەنگی زۆرتر بێننەوە‌و دەنگ بە کاندیداکانی بەدەپە بدەن ،بەڕێز ئۆجەالن لە دانوسان لەگەڵ تورکیەدا ،بەهێز دەبێ .کاتێک سەرکەوتنی مەزن وەدەست هات؛ نەورۆزی ساڵی داهــاتــوو بەڕێز ئۆجەالن لە الی ئێمە دەبێ‌و هەموومان دەتوانیین ئازادیی ئۆجەالن ببینیین. ئاکامی نزیکەی %٩٨ئەو هەڵبژاردنە بەپێی باڵوکروەکان بەم جۆرەیە :ئاکەپە پتر لە ، %٤٣جەهەپە پتر لە ،%٢٥مەهەپە پتر لە %١٧ و بەدەپە نزیک - %٥میلیۆنێک‌و نۆسەد‌و چـل‌و حــەوت ه ــەزار ،-هەدەپە نزیکەی ٩٠٠ هەزار ،ئەحمەد تورک -بەربژاری سەربەخۆ، نزیکەی ٢٠٠هەزار دەنگ ،هۆداپار -حیزبێکی نەتەوەیی -ئیسالمی یە ،-پتر لە ٩٠هەزار و هەکپارا -کەماڵ بورکای سوسیالیست ،-پتر لە ٤٠هەزار دەنگیان هەبووە کە سەرجەم پتر لە ٣میلیون دەنگن. لێداون و قسەکانی بەڕێزان ،عەبدوڵاڵ ئۆجەالن ،جەمیل بایەک ،مراد قەرەیەاڵن ،لەیال زانــا ،سەالحەدین دەمیرتاش ،ئەحمەد تورک و ....کاریگەریی رێژیی لە سەر دەنگەکانی کوردان بەرەو هەڵکشان هەبوو. ئاکەپە سەرکەوتنێکی گەروەری وەدەست هێناوە و بەدەپەش دەنگەکانی ڕێژەیی زیادیان کردوە و پتر لە ١٠٠شارەوانییان وەدەست هێناوە .ئامەد ،وان و ماردین سێ پارێزگای گــەورەن کە بــەڕێــزان ،گولتەن کشاناک و... بوون بەشارەداری ئەم شوێنانە. ســەرکــۆمــار‌و س ــەرۆک وەزیــرانــی زۆر واڵت پەیامی پیرۆزباییان بــۆ ئــەردەغــان- س ــەرۆک وەزیـــری تورکیە – نـــارد .مــاری هاف – وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا سەبارەت بەداخستنی ماڵپەڕی تویتێر بە هۆی ئەردۆغان‌و سەرکوتی دژبەرەکان ،رەخنەی لە ئەردۆغان گرت .بەاڵم رێزی لە دەنگ دەرانی لە تورکیە کرد. کــاک مــەســعــوود بــارزانــی – ســەرۆکــی هەرێمی کوردستان ،-یش پەیامی پیرۆزبایی بۆ ئەرۆغان‌و بەدەپە نارد .ناوبراو لە بەشێک لە پەیامەکەی بۆ ئەردغان وتبووی :بێگومان ئەو هەڵبژاردنە هەنگاوێکی پڕبایەخی تورکیە بوو بۆ پتەوکردنی بنەماکانی دێمۆکڕاسی‌و دەسەاڵتی گەل. کاک مەسعوود بۆ بە دە پەش وتبووی: «مایەی خۆشحاڵی ئێمەیە دۆزی گەلی کورد لــە بــاکــووری کــوردســتــان لــە رێــی خەباتی سیاسی‌و دێموکڕاسی‌یانەی خۆی رۆژبەرۆژ بەرەو پێشيوە دەچێ .بیگومان ئەودەسکەوتانە بەهۆی خەباتی ئاشتیانە و دێموکڕاتیانە دەێنە دی .بەهادار‌و کاریگەرن‌و دەبنە هۆی قوڵتر بوونی تەبایی‌و برایەتیی‌و پێشکەوتنی زیاتر». ئەو هەڵبژاردنە ،هەوڵێکی نوێی دیکەیە بۆ گەلەکەمانە کە لە رێگای سندووقەکانی دەنگ دان هەوڵی بوونی خۆی وەک نەتەوەی دوویەم سەلماند .ئەگەر پارت‌و رێکخراوەکانی کوردی لە باکووری کوردستان بە هاوپەیمانی‌و یەک دەنــگ رێککەوتبان ،دەنگی پتر و کاریگەری زۆرتریان دەبوو. بۆیە وێ ــڕای پیرۆزبایی لەسەرکەوتنی نەتەوەکەمان لە باشووڕی کوردستان ،ئومێدی تەبایی زیاتر‌و دەستکەوتی مەزنتر لە خەبات و بەرخۆدانی کوردان دەکرێ .پێویستە دەوڵەتی رەجـــەب تــەیــب ئــەردۆغــانــیــش ،سەرکەوتنی بەرفروانی خــۆی بکاتە فرسەتێکی دیکە بۆ هەنگاوی زیدەتری کــردنــەوەی دێموکراتیک و چــارەســەری پرسی ک ــوردان ،بەرەهەندی ئاشتیانە و بە پێی بەندەکانی جارنامەی مافی مرۆڤی جیهانی و هەڵکشان بەروە گەشە پێدان بە وتووێژەکان. سەرچاوەکان: ئاوێنە نیوز ئێران گڵۆباڵ رۆژهەاڵت تایمز رۆژنامەی هەولێر کوردستان و کورد کورد پرێس ماڵپەڕی رووداو و رووداو تی ڤی
درێژەی:
نەورۆز بۆ ئێمە، نەورۆز بۆ ئەوان
هــەرچــی زووتـــرە وتــارەکــە کۆتایی بــێ و هــەڵــپــەڕکــێ و گــۆرانــیــیــە بێ مــانــاکــان دەســـت پــێ بــکــا .ئــەمــەش هــەڵــگــری ئــەو پــەیــامــەیــە کــە خەڵک م ــان ــدوو بـــــووە‌و ن ــای ــەوێ هــەمــوو ســاڵــێــک گ ــوێ لــە ی ــەک پــەیــام بــێ. بــەجــۆڕیــک دەکـــرێ بێژین پــەیــام‌و بەرنامەی تەلەفزیۆنەکانی سەربە حیزبەکانی رۆژهــەاڵتــی کوردستان بەشێوەیەکی زۆر خراپیش لە ژێر کاریگەری تەلەفزیۆنەکانی باشووری کوردستانو فەزای تەمبەڵ پەروەی باشووردایە. بــــەکــــورتــــی ،لــــە رۆژهــــەاڵتــــی کـــوردســـتـــان ســـــــەرەڕای ئــــەوەی نەورۆز ئاوێتەی سیاسەت‌و پەیامی نەتەوەیی بووە ،بەاڵم نەمانتوانیوە وەک پێویست ئەم هەلە بقۆزینەوە بۆ نیشاندانی ئــیــرادەی نەتەوەیی‌و بردنە ســـەرەوەی ئاستی وشیاری نـــەتـــەوەیـــی .هـــۆکـــاری س ــەرەک ــی ئــەمــەش ئەگەڕێتەوە بــۆ کەمکاری حــیــزبــەکــان‌و نــەبــوونــی جیدیەتێکی خەباتکارانەی مەدەنی بۆ رێکخستنی خەڵک‌و دروست کردنی ناڕەزایەتی. بەشێکیشی بۆ ئەو فەزایە دەگەڕێتەوە کـــە ئـــەمـــڕۆ بـــەســـەر رۆژهـــەاڵتـــی کوردستاندا زاڵــە و هەموو شتێک لە روانگەیەکی ئەمنییەتییەوە لێک دەداتەوە. کۆتایی پێم وایــە نــەورۆز بۆ نەتەوە و واڵتانی دیکە لە ناوچەکەدا دەکرێ لەم شێعرەی «حافظ»دا کورت بکەینەوە کە ئەێژێ »:نفس بــاد صبا مشک فشان خواهد شد /عالم پیر دگربارە جوان خواهد شد» .ئەمە بەتەواوەتی ئەوەمان پێ دەسلمێنی کە نەورۆز بۆ ئەوان ئاوێتەی سیاسەت نەبووە و وەک سروشتی خۆی گرێدراوی بەهار‌و وەرزی نوێ‌و ساڵی نوێ‌و ... بووە .بەپێجەوانەی گەالنی ناوچەکە نــــەورۆز بــۆ ک ــورد جــیــاواز بــووە‌و ئەمەش رەنگدانەوەی لە ئەدەبیاتی کوردی‌دا رەنگی داوەتــەوە .هاوکات لەگەڵ ئەوەی لە شیعری شاعیرانی کـــورددا گرنگی بــە هاتنی وەرزی نــوێ‌و نوێ بــوونــەوەی سروشت و ...دراوە ،ئــەو الیەنەشی دیــارە کە ن ــەورۆز تێکەڵی سیاسەت‌و پرسی نەتەوەیی کــراوە .بۆ وێنە پێرەمێرد ئەێژێ »:نەورۆز بوو ئاگرێکی وەھای خستە جەرگەوە /الوان بە عەشق ئەچوون بە بەرەو پیری مەرگەوە / ئەوا ڕۆژھەاڵت ،لە بەندەنی بەرزی واڵت ــەوە /خوێنی شــەھیــدە ڕەنگی شەفەق شەوق ئەداتەوە /تا ئێستە ڕووی نــەداوە لە تاریخی میللەتا / قەڵغانی گوللە سنگی کچان بێ لە ھەڵمەتا». هــــەروەهــــا ش ــاع ــی ــری گــــەورە «عــەبــدواڵ پــەشــێــو» لــە شێعری « ئەمساڵ بێ چیا ،نــەورۆز ناکەم « بە تەواوەتی دیوی سیاسی نەورۆز الی کــورد زەق دەکــاتــەوە .بەگشتی دەتــوانــیــن بــێــژیــن کــە نـــــەورۆز بۆ کورد بۆنەیەکی گرنگە‌و ئەم بۆنەیە جگە لــەوەی بۆنەیەکی کولتووری‌و کۆمەاڵیەتییە ،بۆنەیەکی سیاسییە. ئەمڕۆ لە بــاکــوری کوردستان ئەم بــۆنــەیــە بــۆ نــیــشــانــدانــی ئــێــقــتــداری نەتەوەیی‌و ئیرادەی نەتەوەیەکی بێ دەوڵەت کەڵکی لێ‌وەرد دەگیردرێ‌و کاریگەریی خۆشی داناوە .بەداخەوە لە رۆژهەاڵتی کوردستان نەتوانراوە ئەم دەرفەتە کەڵکی لێ‌وەربگیردرێ، هەرچەند کۆمەڵێک هەوڵ‌و چاالکیی خۆڕسک هەیە ،بەاڵم ئەوانە وەاڵمدەر نین‌و پێویستە هەوڵی زیاتر بدرێ.
9
سیاسی
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
بنەماکانی رێژیمی تۆتالیتێر
رەحمان پیرۆتی شـــۆڕشـــی ١٣٥٧ی گـــەالنـــی ئــێــران بەرهەمی خــەبــات‌و خوێنی دەیــان هــەزار شەهید ب ــوو ،لەپێناو ئــــازادی‌و رزگ ــاری لــە چەنگ حکوومەتی پــەهــلــەوی .گەالنی ئــێــران بەگشتی‌و گەلی کــورد بەتایبەتی چــــــاوەڕوان بــــوون بــە هــاتــنــەســەرکــاری حکوومەتێکی دێموکراتیک‌و واڵمدەر ،وێڕای بەشداری کردن لە حکوومەت‌و سیستمی دەسەاڵتدارێتی واڵت ،ئاوڕ لە مەینەتییەکانیان بــدرێــتــەوە‌و بە داخــوازیــیــە مــەدەن ـی‌و مافە نەتەوایەتییەکانیان بگەن .رێبەرانی مەزهەبی بە بیرۆکەیەکی لەپێش‌داڕێژراو‌و لەسەر بنەمای دوگم‌و ئیدیۆلۆژی وشکی مەزهەبی دەسکەوتەکانی شۆڕشیان گــەمــارۆ داو بە مەبەستی بەالڕێ‌دابردنی ،لە بەرامبەر هەر راوبۆچوونێکی جیاواز هەڵوێستیان گرت .بە زەق‌کردنەوەی دروشمی ئومەتی ئیسالمی‌و «حیزب تەنیا حیزب اللە‌‌و رێبەر تەنیا روح اللە» ،هەنگاو بەرەو دەسەاڵتێکی تاکەکەسی‌و تۆتالیتێر هەڵێنرا .هەموو ئەو بانگەشە‌و دروشمانەی کە هەوێنی یەکڕیزی خەڵک بــوون‌و شۆڕشی دژە دیکتاتۆڕی
پەهلەوییان بــە ئــاکــام گــەیــانــدبــوو ،لەبیر کران‌و کۆماری ئیسالمی لە رێفراندۆمێکی بــەرتــەســک بــە دوو بــەربــژاری «بــەڵــێ و نەخێر» لەمەڕ سیستمی سیاسی واڵت، سەپێندرا‌و بوو بە واقیعێک بە سەر گەالنی ئێران‌دا .واقیعێک ،بە ناوەڕۆکی پاشکەوتوو و نەریتی‌و بە کارکردی شێوەمۆدێڕن ،کە ناڕێک لەگەڵ سەردەم‌و ناتەبا لەگەڵ هەموو یاسا‌و رێسا سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییەکان بوو و دژایەتی لەگەڵ بنەما دێموکراتیکەکان‌و داخوازییە نەتەوایەتییەکان دەکرد ،دەسپێکی دەسەاڵتدارێتی کۆماری ئیسالمی مسۆگەر کرد. ئەگەر داخوازییەکانی خەڵک لە سێبەری مۆدێڕنیسمی خۆسەری پەهلەوی بێ‌واڵم مــانــەوە ،حکوومەتی تۆتالیتێری کۆماری ئیسالمیش لە وەدی‌هێنانی دروشمەکانی «خـــەڵـــك‌ســـاالری دی ــن ــی» ن ــاک ــام مـــاوه. زۆری نــەخــایــانــد دژای ــەت ــی لــەگــەڵ هــەر راوبۆچوونێکی جیاواز نیشان‌دا‌و رێکخراوە ســیــاسـی‌یــەکــان بــە بــیــانــووی جــۆراوجــۆر لــە چــاالکــی وەســتــێــنــدران‌و هــەڵــوەشــاوە راگـــەیـــەنـــدران‌و هــەڵــســوکــەوتــیــان کــەوتــە ژێــر چــاوەدێــری .بــە بــەدامــەزراوەکــردنــی ئ ــی ــدی ــۆل ــۆژی وش ــک ــی مـــەزهـــەبـــی‌و بــەم رێنمایییە کە «هەر کەس‌و الیەنێک کە لەو بۆچوونەدا جێ ناگرێ ،دژایەتی دەکرێ»؛ ئــاســتــەنــگ لــە بـــــەردەم نــەتــەوەکــان ـی‌تــر، بەتایبەتی گەلی کورد ساز کراو جیابیران کەوتنە ژێر گوشار‌و نۆستاڵژی تێفکرینی پەهلەوی وەڕمێن کەوتەوە؛ و «ئێران یەک واڵت‌و یەک نەتەوەیە‌و هیچی‌تر» بوو بە تــەوەری سیاسی‌کاری ناوخۆیی کۆماری ئیسالمی .جیاوازی‌یە نەتەوەیی ،مەزهەبی‌‌و
کلتووری‌یەکان پشت-گوێ خران‌و هەنگاو بــەرەو یەکدەست‌کردن‌و یەک‌ڕەنگ‌کردنی دەسەاڵت هەڵ‌گیرا. مــەبــەســت لــە رێــژیــمــی ئــیــدیــۆلــۆژیــک، رێژیمێکی ئامانجدار بە پەرەپێدانی رێباز‌و ئــیــدیــۆلــۆژی خــۆیــەتــی کــە بــە حــەولــدان ب ــۆ گــشــتــانــدنــی ئـــەو فــکــر‌و ئــەنــدیــشــەیــە لــە ســەرتــاســەری واڵت ،هــەڵــســوکــەوتــی رۆژانــەی خەڵک لەو چوارچێوەدا کانالیزە دەک ــا .تایبەتمەندی ســەرەکــی ساختاری ئیدیۆلۆژیک ئەوەیە کە بەدەر لە ئیرادەی خەڵکەو کارتێکەری خەڵکی لەسەر نییە؛ بەپێچەوانەی دەزگای کردەکی‌و یاسادانان
ژماره٦٢٩ : دەبینێ‌و لە هەر ئاڵوگۆڕیک لە ساختاری دەســەاڵتــی ئیدیۆلۆژیک نــیــگــەرانـە‌و هەر شێوە کردارێکی هاوڕاستا لەگەڵ تەوەری ئیدیۆلۆژیک پاساوهەڵگر دەکــا‌و لەسەر بنەمای ئەو تێفکرینە ،شەڕ‌و بەکارهێنانی تــونــدوتــیــژی بــە رەوا دەزانـــــێ‌و لــەگــەڵ دێموکراسی ،ئ ــازادی ،رادەربڕینی ئــازاد، کۆمەڵگای مــەدەن ـی‌و لیبراڵیسم دژایــەتــی دەکا .بەم پێیە لە سیستمە ئیدیۆلۆژیکەکان‌دا رووبەڕووبوونەوەی حکوومەت‌و کۆمەڵگا بەردەوام‌و هەمیشەیییە‌و هەنگاو بەرەوپێش نانی هەر کام لەو رکەبەرانە ،راستەوخۆ بە مانای پاشەکشەی ئەوی دیکەیە. ئ ــاڕم ــان ــی ئــیــدیــۆلــۆژیــک ،گــریــمــان ـە‌و بەرتەسک بە رای جیاواز‌و ئــازادی تاک‌و کۆمەڵ ناکرێ‌و باوەڕمەندانی بۆچوونی ئیدیۆلۆژیک ،لە سەرووی یاسا‌و مافەکانی
لە رێژیمە ئیدیۆلۆژیکەکان‌دا تەنیا ئەو کەس‌و الیانانە دەتوانن لە دەســەاڵت نزیک ببنەوە‌و جێگا بگرن کە بــاوەڕی تەواویان بە ئیدیۆلۆژی دەسەاڵت هەبێ‌و لە دەزگای هەاڵواردن‌و گۆزینێشی حکوومەت دەرچووبن کە بە رواڵــەت لە هەڵبژاردنەکان‌دا خەڵک کاریگەری‌یان هەیە. لــە رێــژیــمــە ئــیــدیــۆلــۆژیــکــەکــان‌دا تەنیا ئەو کــەس‌و الیانانە دەتوانن لە دەســەاڵت نــزیــک بــبــنــەوە‌و جێگا بــگــرن کــە ب ــاوەڕی تەواویان بە ئیدیۆلۆژی دەســەاڵت هەبێ‌و ل ــە دەزگــــــای هــــــــەاڵواردن‌و گــۆزیــنــێــشــی حکوومەت دەرچــووبــن .دەردەکــــەوێ کە بنەمای بەشداری ،شارەزایی‌و لێهاتوویی نییە ،بەڵکوو ئەساس پێوەندی عەقیدەتی‌یە‌و هیچی‌تر .ئیدیۆلۆژی ئاوێتە بە سیاسەت ،هــەر چەشنە رێفۆڕمێکی راستەوخۆ‌و نــاڕاســتــەوخــۆ بــە مەترسی لــەســەر خۆی
تــاک‌و کۆمەڵ دادەنــرێـن‌و بۆ هەر چەشنە کـــردارێـــک ئ ــام ــادە دەکـــرێـــن‌و دەرفــەتــی الدان‌و دەربڕینی راوبۆچوونی جیاوازیان ل ــێ ــوەردەگ ــی ــرێ ــت؛ بــــەم هــۆیــە کـــە قــایــل کــراون کە ئــەوە ئەركی پێ‌ئەسپێردراوە‌و جێبەجێکردنی بە هەر نرخێک پێویستە. بــەســتــراوەیــی بــە قوتابخانەیەکی فکری داخراو کە هەم بانگەشەی ئاڕمانی دەکا‌و هـــەم بــەرنــامــەکــار دەخــــاتــــەڕوو و هــەم سەرچاوەی شوناسی سیاسییە ،جێگایەک بۆ پێداچوونەوە‌و دوورنواڕی‌و گۆڕانکاری ناهێڵێتەوە .چوارچێوەیەکی دوگماتیک ،کە بە لێڕوانینی باوەڕمەندانی بە پێشهات‌و
نەورۆز بۆ ئێمە ،نەورۆز بۆ ئەوان
م .ئەحمەدی بەرایی نەورۆز بۆنەیەکی تایبەتی نەتەوەیەک نییە‌و هی زۆربەی میللەتانی ئاریاییە. ئ ـه‌م بۆنەیە لە رێکەوتی 24فێوریەی ســاڵــی 2010دا ،لــە الیـــەن رێــکــخــراوی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە وەک «رۆژیکی نێونەتەوەیی‌و فەرهەنگی ئاشتی» لە جیهان‌دا بە فەرمی ناسی .نەورۆز کە ئێستا وارایەتییەکی جیهانیی هەیە ،لە نێوان بەشێک لە میللەتانی‌و واڵتانی جیهان‌دا بەشێوازی جوراوجۆر یاد دەکرێتەوە .لە کۆی ئەم یادکردنەوانەدا نەورۆز بە واتای نوێبوونەوە‌و دەســت پێ‌کردنی وەرزێکی نوێ دێ .الی ئەو واڵتگەلەی کە بەپێی رۆژمێری هەتاوی کار دەکەن (وەک :ئێران و ئەفغانستان) نەورۆز بە واتای سەرەتای ساڵی نوێ دێ و الی ئەو واڵتگەلەی کە بەپێی رۆژمێری زایینی کار دەکەن ،رۆژی نەورۆز بە مانای دەسپێکی وەرزی بەهار دێ. ئ ــەوەی لــەم وتـــارەدا مەبەستە ،یەکەم، روانینێکی گشتییە بۆ ن ــەورۆز‌و چۆنیەتیی یادکردنەوەکەی ،دووەم ،روانینێکی تایبەتە بۆ گرنگییەکەی الی کورد .روانینی دووەم، کە تەوەری سەرەکیی وتارەکەیە ،قسەکردنە لەسەر سنووربەندیی نێوان نــەورۆزی ئێمە (وەک ک ــورد) و نـــەورۆزی ئ ــەوان (نــەتــەوە و واڵتــگــەلــی دیـــکـــە) .ب ــە وات ــای ــەک ــی دیــکــە وەاڵمـــدانـــەوەی ئــەو پــرســیــارەیــە کــە ئاخۆ نەورۆز الی ئێمە تەنیا بۆنەیەکی کولتووری‌و کۆمەاڵیەتیی رووتە ،یان بۆنەیەکی سیاسیشە؟ چ ــەن ــدە ئــێــمــە ل ــە نــــــەورۆز ب ــۆ گــەیــانــدنــی پەیامی سیاسی ،بردنە ســەرەوەی ئاستی‌و شیاریی نــەتــەوەیــی ،رێکخستنی سیاسی‌و مانۆڕی نەتەوەیی (بەتایبەتی لە رۆژهەاڵتی کوردستان) کەڵکمان وەرگرتووە؟ بێگومان قسەکردن لەسەر ئەم پرسیارگەلە ،پێویستی بە رامانێکی نوێیە‌و وەاڵمەکەشیان لەهەر کام لە پارچەکانی کوردستان جیاوازە. نەورۆز بۆ ئەوان نەورۆز الی زۆربەی میللەتانی ناوچەکە تەنیا بۆنەیەکی کۆمەاڵیەتی‌و کولتوورییە‌و
لەو چوارچێوەیەدا بە شێوازی جیا جیا یاد دەکرێتەوە .هۆکاری ئەوە کە تەنیا جەژنێکی کۆمەاڵیەتی‌و کولتوورییە ،دەگەڕێتەوە بۆ سروشتی ژیــان‌و کێشەکانی ئەو میللەتانە. بەواتایەکی دیکە ئەوان خاکیان داگیر نەکراوە، کیانی ســیــاسـی‌و ســنــووری خــۆیــان هەیە، زمــان‌و کولتووریان مەترسیی لەناوچوونی لەسەر نییە ،بۆیە نــەورۆز الی ئەوان زتاتر وەک بۆنەیەکی کۆمەاڵیەتی‌و کولتوورییە. لــە نـــــەورۆزدا ،زۆربــــەی ئــەو نــەتــەوە‌و واڵتــگــەلــەی کــە ئــەم بۆنەیە جــەژن دەگــرن، کۆمەڵێک نەریتیان هەیە کە سااڵنە لە نەورۆزدا
بکەین ،بۆمان دەردەکــەوێ کە بەپێچەوانەی نــەتــەوە‌و واڵتــانــی دەورووبــــەر ،ن ــەورۆز بۆ کــورد هەمیشە مانایەکی دیکەی هەبووە‌و هەیە .بەواتایەکی دیکە نەورۆز بۆ کورد جیا لــەوەی بۆنەیەکی کۆمەاڵیەتی‌و کولتووری بووە ،هەمیشەش تێكەاڵوی خەمی نەتەوەیی‌و سیاسی کراوە .نەورۆز بۆ کورد دەرفەتێک بــــووە بــۆ ئــــەوەی خـــۆی بــبــووژێــنــێــتــەوە‌و بــەشــێــوازی جــۆراجــۆر ئ ــەوە پــەیــامــەی پێ دەربــڕاوە کە کــورد نەتەوەیەکە غــەدری لێ کراوە ،کوردستان نیشتمانی یەک نەتەوەیە‌و پارچە پارچە کــراوە ،زمانمان شێوێندراوە‌و
پەیامی نەتەوەکەی ئاگری لە جەستەی خۆی بـــەردا .نــــەورۆزی ســاڵــی 1377ی هــەتــاوی شاری سنەمان لەبیرماوە کە دەیان الو لە سنە دەستگیر کران‌و لە زۆر شوێن بە سەپاندنی کەشێکی ملیتاریستی رێگەیان نەدەدا ئاگریش بکرێتەوە. لــە ســااڵنــی رابــــــردوودا لــە هــەرکــام لە پــارچــەکــانــی کــوردســتــان هـــەوڵ دراوە لە نەورۆز کەڵک وەربگیردرێ ،لە باکوور ،چەند ساڵە میتینگی ملیۆنی لە ن ــەورۆزدا بەڕێوە دەچێ‌و ئیرادە‌و ئیقتداری نەتەوەیەک نیشان دەدرێ .لە رۆژهەاڵتی کوردستان سەرەڕای
ئەنجامی دەدەن .لەوانە :خاوێنکردنەوە ناوماڵ، سەردانی خزم‌و کەس‌و سەیران‌و سەفەری ئەم ال و ئەو ال ،رازاندنەوەی سفرەی حەوت سین ،دروستکردنی خــواردنــی جــۆراوجــۆ، گۆرانی‌و هەڵپەڕکێ ،ئاگرکردنەوە ،ئەنجامدانی پێشبڕکێی‌و گەمەی جۆراوجۆر و . ...هەرکام لــەم نەریتگەلە باکگراوند‌و ئەفسانەیەکیان هــەیــە .ئـــەوەی لــێــرەدا گرنگە ،باکگراوندی ئەو نەریتگەلە نییە ،بەڵکو گرنگ ئەوەیە کە ئــەو نەتەوە و واڵتگەلە لە چوارچێوەیەکی کۆمەاڵیەتی‌و کولتووری‌دا یادی نەورۆزیان کــــردووەتــــەوە‌و ئ ــەم جــەژنــەیــان ئــاوێــتــەی سیاسەت نەکردووە .بەم جۆرە لە سەرما‌و کــڕیــوەی زســتــان‌و تاریکی و ...مــااڵوایــیــان کردووە و بەرەو پیری بەهار‌و ساڵی نوێ‌و داوێنی سروشت‌و ژیانێکی نوێ چوون.
هـــەوڵ بــۆ ئاسیمیلەکردنمان و ...دراوە. بـــەردەوام گــۆرانـی‌و شیعرە نەورۆزییەکان ب ــە پــەیــامــی ســیــاس ـی‌و خــەمــی نــەتــەوەیــی بــار کــــراون .وات ــە ســروشــتــی راستەقینەی نەورۆز الی کورد لە فۆرمێکی کولتووری‌و کــۆمــەاڵیــەتــیــیــەوە ،گــــۆڕدراوە بــۆ فۆرمێکی ســیــاســی .ئــەگــەر ســەرنــج بــدەیــن دەبینین بەردەوام داگیرکەرانی کوردستان بەرانبەر بە چۆنیەتی بەڕێوەچوونی نەورۆز لە کوردستان هەستیار بـــوون‌و زۆر جــار لــەبــەرەبــەری نەورۆزدا کوردستان ملیتاریزە کراوە‌و بۆنە نەورۆزییەکان لە زۆر شوێنی کوردستان تێک دراون‌و کوشتن‌و زیندانیان لێ کەوتووەتەوە. هەموومان نەورۆزەکانی نەوەدەکانی سەدەی رابــردوومــان لە باکووری کوردستان لەبیر ماوە ،کە بە چ شێوەیەک خەڵک سەرکوت‌و شەهید‌و دەستگیر دەکــران« .زەکیا ئەلکان» کە کچە خوێندکارێک بوو لە شاری ئامەد لە نەورۆز بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی‌و گەیاندنی
گوشار‌و زەختی زۆر چەند ساڵە لە هەندێ لە شارەکان‌و گوندەکان کۆبوونەوەی بەرین لــە نـــــەورۆزدا پێک دێ‌و بــە خــوێــنــدنــەوەی شێعر و سروودی جۆراوجۆر ،بۆنەکە بەرز رادەگــیــردرێ .لە رۆژاوای کوردستانیش بە کۆبوونەوەی بەرینی جەماوەری ئەم بۆنەیە یاد دەکرێتەوە .لە باشووری کوردستانیش جیاواز لە پارچەکانی دیکە بەڕێوە دەچێ‌و حـــکـــوومـــەت‌و دەزگـــــا پــێــوەنــدیــدارەکــانــی ســەرپــەرشــتــی بــەڕێــوەچــوونــی فستیڤاڵی سااڵنەی نەورۆز لە شارەکان دەکەن.
نەورۆز بۆ ئێمە ئــەگــەر چــاو لــە چــەنــد دەیـــەی رابـــردوو
نەورۆز لە رۆژهەاڵت ب ــەئ ــاوڕدان ــەوەی ــەک لــە بــەڕێــوەچــوونــی نەورۆز لە باکور لەم بەش‌دا لە رونگەیەکی رەخنەگرانەوە قسە لەسەر بەڕێوەچوونی نەورۆز لە رۆژهەاڵت دەکەین .لە نەوەدەکانی ســــەدەی رابـــــردوو و ســـەرەتـــای ســـەدەی بیست‌ویەک ،بەڕێوەبردنی جەژنی نەورۆز لە
رۆژنامەی واقیعی حەتمی دەبینرێت ،تا ئەو جێگایە کــە تــووشــی لــەمــپــەر‌و بــەربــەســت نەبێت، پێش‌ڕەوی دەکــا .خۆ بواردنی حکوومەتە تۆتالیتێرەکان لــە چــاکــســازی‌و رێــفــۆڕم، وێ ــڕای تـــەواوی نــاکــارامــەیـی‌و نەگبەتی‌و رەشــەکــوژیــیــەکــان‌یــان‌و پــێــداگــری‌یــان بۆ لەسەر دەســەاڵت مانەوە؛ تا ئەو کاتە کە تووشی هەڵگەڕانەوە‌و سەرهەڵدانی خەڵک دەبن ،سەرچاوەگرتوو لەو تێفکرینە وشک‌و نەچەمێنەیە. هـــەنـــووکـــە ئـــیـــدیـــۆلـــۆژی ئــیــســامــی تــووشــی بـێ‌بــاوەڕێــکــی بــەربــاو هــاتــووە‌و ئــەوە نیشانەیەکی بەهێزە کە حکوومەتی تۆتالیتێری ئیسالمی لە دەورانــی کۆتایی خۆی نزیک دەبێتەوە .ئیدیۆلۆژی ئیسالمی واڵمدەری پێویستییەکانی سەردەم نییە ،و سەرەڕای ئەوە کە بە رواڵەت‌و بە بانگەشە پــارێــزراوە بــەاڵم لەراستی‌دا لە کــردەوەدا زۆر جیددی وەرناگیرێت‌و بـــەردەوام بە پــێــچــەوانــەی رێنمایییە ئیدیۆلۆژیکەکان هــەڵــوێــســت دەگـــیـــردرێـــت .ئــیــدیــۆلــۆژی سەرپۆشێکە بۆ ناوەڕۆکێکی پوک‌و پووچ، کە بە کۆمەڵێک «حوکمی حکوومەتی»و فەرمانی رێــبــەری جێ‌گۆڕکێی پـێ‌کــراوە. فەلەجی ئەو دەزگا حکوومەتییە بۆ تەواوی سیستمی بۆرۆکراتیکی واڵت تەشەنەی سەندووە‌و لە راستی‌دا ئەگەر حکوومەتی دینی هەروا بەردەوامە ،نەک بەهۆی توانای ئــیــدیــۆلــۆژی ئیسالمی بــۆ واڵم ــدان ــەوە بە پێویستییەکانی کۆمەڵگا ،بەڵکوو بەهۆی گـــۆڕانـــی حــکــوومــەت ب ــۆ دیــکــتــاتــۆڕێــکــی تۆتالیتێر بــووە .پێویستە دەرفــەتــی لەبار بقۆزرێتەوە بۆ لێدانی گورزی کاریگەر لە چەقی قورسایی حکوومەت .رووخاندنی حکوومەتی ئیسالمی شیاوی رەخسانە‌و بەدەر لە توانای کۆمەاڵنی خەڵک نییە.
باکووری کوردستان قوربانی‌و نرخێکی زۆری بەدوای خۆیدا هێناو ئێستاش ئەو ڤیدیۆانە مــاون کە بە چ شێوەیەک سەربازی تورک خەڵکی کورد سەرکوت دەکەن‌و هەڵدەکوتنە سەر رێوڕەسمەکانیان‌و دەستگیریان دەکەن، لێیان دەدەن‌و لێشیان دەکوژن .سەرەڕای ئەو هەموو گوشارە خەڵک نەسڵەمینەوە‌و نەورۆز لە دوای نەورۆز بە گوڕوتینتر هاتنە مەیدان‌و لە ئەنجامی ئەو کۆڵنەدانەدا ،کەشی سیاسی تــورکــیــا بــە قــازانــجــی ئـــەوان گـــۆڕا‌و ئیستا ن ــەورۆزی ملیۆنی لە ئامەد بەڕێوە دەچــێ. رەنگە هەموومان بە بینینی وێنەو ڤیدیۆکانی رێــوڕەســمــە نــەورۆزیــیــە ملیۆنییەکانی ئەم سااڵنەی دوایی باکووری کوردستان هەست بە شانازی‌و گەورەیی نەتەوەکەمان بکەین، واتە بە زەقی ئیقتدار‌و گەورەیی نەتەوەیەک نیشان دەدرێ‌و نــەورۆز لە باکوور بووەتە مانۆڕێکی سیاسی ـ نەتەوەیی گەورە. ئەگەرچی ناکرێ ،هەلومەرجی سیاسی زاڵ بەسەر باکور‌و رۆژهەاڵتی کوردستان ل ــەگ ــەڵ یــەکــتــری بـــــــەراوەرد بــکــەیــن ،بــەو ح ــاڵ ــەش چــۆنــیــەتــی کــەڵــک وەرگــــرتــــن لە نــەورۆز لە رۆژهەاڵتی کوردستان رەخنەی لــەســەر‌و رەخنەکانیش بــەرۆکــی رێکخستنە سیاسییەکانی ئەو پارچەی واڵت دەگرێتەوە. ئەوەی دیارە لە رۆژهەاڵتی کوردستان جیا لــە چەند حەرەکەتێکی الوەکـــی ،لــەم چەند ساڵەدا نەتوانراوە لە نەورۆز وەک بۆنەیەک بۆ نیشاندانی ئێقتداری نەتەوەیی‌و گەیاندنی پەیامی سیاسی کەڵک وەربگیردرێ .ئەگەر سەیرێکی نــاوەرۆکــی پەیامی حیزبەکانی رۆژهەاڵت‌و ئاخاوتنی کاربەدەستانی حیزبی بــەم بــۆنــەیــەوە بکەین ،بــۆمــان دەردەکـــەوێ کە پەیامەکان جیاوازییەکی ئەوتۆی لەگەڵ پەیامەکانی سااڵنی رابردوو نییە‌و بەجۆرێک چەند ساڵە کۆمەڵێک قسەی دیــاری کــراوە دووپـــــات دەک ــرێ ــت ــەوە‌و تــەنــیــا رســتــەکــان‌و وشەکان ئەمالو ئەو الیەکیان پێ‌دەکرێ .لە الیەکی دیکەشەوە ئەگەر سەیری بەرنامە تــەلــەفــزیــۆنــیــیــەکــانــی کــەنــاڵــەکــانــی ســـەر بە حیزبەکانی رۆژهــەاڵتــی کوردستان بکەین، دەبین خۆیان داوەتــە دەستی قــەدەر و بێ پالنیان لــێ دەبــــارێ .نــــاوەڕۆک تــەنــزەکــان، گۆرانییەکان‌و هەڵپەڕکێ و ...ئــەوەنــدە لە ئاستێکی نزمدایە کە بە بــاوەڕی من نەتەنیا خەڵک بۆ خەبات‌و کوردایەتی هان نــادەن‌و ئاستی وشیاری نەتەوەیی بــەرز ناکەنەوە، بەڵکو کۆمەڵگا بــەرەو جۆرێک لە سادەیی لە بیرکردنەوەدا دەب ــەن .تەنانەت لە کاتی وت ــاری جیدی کاربەدەستانی حیزبیدا (بە بۆنەی نەورۆزە) خەڵک بیر لەوە دەکەوە کە ل ١٠
8
نەتەوەیی
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
کۆماری کوردستان لە ئاوێنەی رووداوەکان‌دا ١8ـ سەردانی پێشەوا لە پێشمەرگە خانە )1946/3/3( ١٣٢٤/١٢/١٢ ٦3ـ دانیشتنی «رزم آرا» لەگەڵ نوێنەرانی و ئەندامانی کومیەتی ناوندیی «حیزبی بە شەو )1946/1/24( ١٣٢٤/١١/٤ 39ـ سەردانی مەال مستەفا بارزانی لە پێشمەرگە )1946/5/26( ١٣٢٥/٣/٥ دێــــمــــۆکــــرات» بـ ــۆ مـــزگـــەوتـــی ه ــەب ــاس
19ـ ســەردانــی پێشەوا لــە چاپخانەی ئیدارەی شــارەداری مەهاباد ١٣٢٤/١٢/١٣ ٦4ـ کۆبوونەوەی کومیته‌ی مەرکەزیی ئ ــاغ ــا بــەمــەبــەســتــی بــــڕیــــاردان لــەســەر کوردستان )1946/1/25( ١٣٢٤/١١/٥ ()1946/3/4 حیزبی دێمۆکرات ده‌رباره‌ی وتووێژ لەگەڵ بەربەرەکانی‌کردن و نەکردن لەگەڵ سوپای ٢0ـ بــەڕێــوەچــوونــی جــێــژن بــە بۆنەی
ئامادە کردنی:عومەر باڵەکی
٤0ـ سەردانی مەال مستەفا بارزانی لە دەوڵەت )1946/5/27( ١٣٢٥/٣/٦
راگەیاندنی کــۆمــاری کوردستان لەالیەن یانەی فەرهەنگی و دیداری لەگەڵ پێشەوا
٦5ـ شــەڕ و پێکدادان لە نێوان هێزی
ســــەرۆک ئــێــلــەکــان ئــاغــایــانــی ش ــێ ــرزاد و کوردستان )1946/3/15( ١٣٢٤/١١/٢٤
٦6ـ چوونی هەیئەتی کورد بە رێبەریی
ئیران )1946/12/6( ١٣٢٥/٩/١٥
٨٧ـ لــەشــکــرکــێــشــیــی ئ ــێ ــران بــۆســەر
بازرگانەکانەوە )1946/3/4( ١٣٢٤/١٢/١٣ )1946 /1/25( ١٣٢٤ /١١/٥ پێشمەرگە و سوپای ئێران لە کێوی»نەصر حکوومەتی میللیی ئازەربایجان و حکوومەتی ٢1ـ بــەڕێــوەچــوودنــی جــێــژن لــەالیــەن ٤1ـ دامەزرانی یەکێتیی ژنانی دێمۆکراتی ئاباد» پشتی سەقز )1946/5/29( ١٣٢٥/٣/٨کوردستان )1946/12/9( ١٣٢٥/٩/١٨ ٨٨ـ گــەیــشــتــنــی ئـــەرتـــەش ب ــۆ مــیــانــە
رووداوه‌کانی دوای دامەزرانی حیزبی محەمەد حوسێن خانی ئەمیری ١٣٢٤/١١/٦ ٤2ـ دامــــەزرانــــی کــتــێــبــخــانــەی میللی « حاجی بابه شێخ» بۆ سەقز بەمەستی )1946/12/11( ١٣٢٥/٩/٢٠ دێــمــۆکــرات هــەتــا رووخ ــان ــی کــۆمــاری ()1946 /1/26 )1946/3/17( ١٣٢٤/١٢/٢٦ وتووێژ لەگەڵ نوێنەرانی تاران ١٣٢٥/٣/٨ ٨٩ـ فەرمان درا بە هێزی پێشمەرگە کە لە ٢2ـ بــەڕێــوەچــوودنــی جــێــژن لــەالیــەن ٤3ـ پـه‌ســنــدکــرانــی قــانــوونــی مــجــازات ()1946/5/29 بەرەکانی شەڕی» سەردەشت ،بانە ،سەقز» کوردستان ١٣٢٤ـ ١٩٤٥(١٣٢٦ـ )1947
یەهودییەکانی مەهاباد بە بۆنەی راگەیاندنی )1946/4/21( ١٣٢٥/٢/١ ٦7ـ بــۆچــوونــی فــەرمــانــدەی جەبهەی بکشێنەوە )1946/12/12( ١٣٢٥/٩/٢١ ک ــۆم ــاری کــوردســتــانــەوە ١٣٢٤ /١١/٦ ٤4ـ بــەســتــرانــی پــەیــمــانــی یــەکــێــتــی و سەقز» حەمەرەشید خان» له‌باره‌ی وتووێژ ٩٠ـ ئەرتەش گەیشتە تەورێز ١٣٢٥/٩/٢٢
١ـ دامەزرانی حیزبی دێمۆکرات لەسەر ()1946/1/26 ٢3ـ بەڕێوە چوونی جێژن بە بۆنەی و ک ــوردس ــت ــان ل ــە تـــەورێـــز ١٣٢٤/٢/٣ بــنــاغــەی (کــۆمــەلــەی ژ.ک) ١٣٢٤/5/25
برایەتی لە نێوان حکوومەتی ئازەربایجان لە نامەیەکدا )1946/5/31( ١٣٢٥/٣/١٠
٦8ـ وەاڵمــی پێشەوا بە حەمە رەشید
()1946/12/13
٩١ـ پێشوازی‌کردنی ئەرتەش لەالیەن»
راگەیاندنی کۆمارەوە لە الیەن سەرۆک ئێل ()1946/4/23 خان فەرماندەی جەبهەی سەقز لەنامەیەکدا میرزا ڕەحمەتی شافیعی ،شێخ حوسێنی ()1945/8/16 ٢ـ ب ـه‌ســتــرانــی یــەکــەمــیــن کــۆنــگــرەی « عبداللە ئاغای قادری»یەوە. ٤5ـ رێککەوتنی سوپای کوردستان و )1946/6/3( ١٣٢٥/٣/١٣ شــەمــســی ب ــوره ــان ،عــەلــی ئــاغــای ئەمیر ٢4ـ بــەڕێــوەچــوونــی جــێــژن لــەالیــەن ئازەربایجان )1946/4/23( ١٣٢٥/٢/٣ 69ـ هاتنی نوێنەری تــاران بۆ دڕێژەی عەشائیری» )1946/12/14( ١٣٢٥/٩/٢٣ حیزبی دێمۆکرات لە مەهاباد بە بەشداریی نوێنەرانی کــورد لە ئاگری‌یەوە تا بۆکان «سید عبداللە ئــەفــەنــدی»یــەوە بــە بۆنەی راگەیاندنی کۆماری کوردستان ١٣٢٤/١١/٩ئــازەربــایــجــان و کــوردســتــان بــۆ تـــاران تەورێز )1946/6/11( ١٣٢٥/٣/٢١ بــەرپــرس لــە پێشەوا و داوای رۆیشتنی )1945/10/24( ١٣24/٨/٢ ٣ـ بــەڕێــوەچــوونــی جــێــژنــی سێیەمین ()1946/1/29 بــە ســەرۆکــایــەتــیــی پــێــشــەوا ١٣٢٤/٢/٨ ٧0ـ ئاخر شــەڕی هێزی پێشمەرگە و پێشەوا لەگەڵیان )1946/12/14( ١٣٢٥/٩/٢٣ ٢5ـ بــەڕێــوەچــوونــی جــێــژن لــەالیــەن» ()1946/4/28 سوپای ئێران :شەری مامەشا» ١٣٢٥/٣/٢٥ ٩٣ـ رۆیــشــتــنــی نــوێــنــەری بــازرگــانــیــی ساڵوەگەڕی دامــەزرانــی کۆمه‌ڵه‌ی«ژ.ک» ٤6ـ ســـەردانـــی دەس ــت ــەی تــێــکــەاڵوی وتووێژ بە سەرۆکایەتیی «مظفر فیروز» بۆ
)1945/8/16( ١٣٢٤/٥/٢٥
جه‌عفه‌ری کەریمی» لە ساڵۆنی ئەنجومەنی
٤7ـ هێرشی سوپای ئێران بە پشتیوانیی ()1946/6/15
٩٢ـ ســەردانــی تاقمێک پێشمەرگە و
رووس و گــەڕانــەوەی بۆ کۆنسوولخانه‌ی
٤ـ دەرچوونی یەکەم ژمارەی گۆڤاری فەرهەنگی بــە بــۆنــەی راگەیاندنی کۆمار تۆپ و ٢تەیارە لە « مەڵقەرەنی و شاخی ٧1ـ چــاوپــێــکــەوتــنــی «پـــێـــشـــەوا» و رووس لە ورمێ )1946/12/15( ١٣٢٥/٩/٢٤ )1946/2/1( ١٣٢٤/١١/١٢ بێژینگ بەسەر» )1946/4/29( ١٣٢٥/٢/٩ «رەزم آرا» لە گوندی سەرا ١٣٢٥/٣/٢٦ ٩٤ـ گەیشتنی هێزی سەرهەنگ»غەفاری» کوردستان )1945/12/6( ١٣٢٤/٩/١٥ ٤8ـ دەســــت ب ــەک ــارک ــردن ــی رادیــــۆی ()1946/6/16 ٢6ـ خوێندنەوەی خوتبەی نوێژی جومعە و ئێلە هاوپەیمانەکانی بەهێزی هێرشبەر -5هەڵکرانی ئااڵی کوردستان لەسەر بۆ یەکەم جار بە کوردی لە مزگەوتی سوور کوردستان )1946/4/30( ١٣٢٤/٢/١٠ ٧2ـ بەسترانی پەیمانی دۆستایەتیی )1946/12/15( ١٣٢٥/٩/٢٤ 49ـ گــــەڕانــــەوەی ئــــــوردووی ســوور تورکیە و عیراق )1946/6/19( ١٣٢٥/٣/٢٩ بانی دەفتەری حیزبی دێمۆکرات لە شاری )1946/2/1( ١٣٢٤/١١/١٢ ٩٥ـ گیرانی شاری مەرەند ١٣٢٥/٩/٢٤ ٢7ـ گـــۆڕانـــی نــــاوی «ســــەربــــاز» به بــۆ خــاکــی شـــــووڕەوی ١٣٢٥/٢/١١،١٠ ٧٣ـ تــەواو بوونی سەحنەی سینەمای ()1946/12/15 مەهاباد لە )1945/12/17( ١٣٢٤/٩/٢٦ 6ـ هەڵکرانی ئااڵ لەسەر بانی دەفتەری «پێشمەرگە» ،بۆ هێزی چه‌کداری کۆمار لە (4/30و)1946/5/1 کوردستان )1946/6/26( ١٣٢٥/٤/٥ ٩٦ـ گـــیـــرانـــی شــــارەکــــانــــی :م ــاک ــۆ،
٥0ـ بــاوبــوونــەوەی نوتقی پێشەوا لە حــیــزبــی دێ ــم ــۆک ــرات ل ــە شــــاری نــەغــەدە ئاگادارییەک دا کە لە رۆژنامەی کوردستاندا ٧٤ـ وتووێژی پێشەوا لەگەڵ ئاژانسی خــۆی ،مــەراغــە ،ورم ــێ» ١٣٢٥/٩/٢٦،٢٥ ڕادیۆ )1946/5/2( ١٣٢٥/٢/١٢ باڵو بۆوە )1946/2/4( ١٣٢٤/١١/١٥ «فرانس پرێس» )1946/12/17،16( )1946/7/1( ١٣٢٥/٤/١٠ )1945/12/18( ١٣٢٤/٩/٢٧ ٥1ـ وەاڵمدانەوەی پێشەوا بە نامەی « ٧٥ـ ســەردانــی جەبهەی شــەڕ لەالیەن ٢8ـ بــەڕێــوەچــوونــی جێژن لــەالیــەن « -٩٧بە پیره‌وه‌چوونی ئەرتەش لەالیەن 7ـ هەڵکرانی ئااڵ لەسەر بانی دەفتەری
حــیــزبــی دێـــمـــۆکـــرات لـــە شــــاری بــۆکــان سەید عبدالسالم» لە گه‌ردیگالن بەبۆنەی ژنەڕال حەمەرەشید خان» له‌باره‌ی جه‌بهەی «مەال مستەفای بارزانی و سەیفی قازی» پــێــشــەواوە لــە نــزیــک گــونــدی گــوێــک تەپە یەوە )1946/6/5( ١٣٢٥/٤/١٤ ک ــۆم ــاری کــوردســتــانــەوە ١٣٢٤/١١/١٦بانەو سەقزه‌وه )1946/5/2( ١٣٢٤/٢/١٢ )1946/12/17( ١٣٢٥/٩/٢٦ )1945/12/28( ١٣٢٤/١٠/٧ ٧٦ـ دیـــــاری‌کـــــرانـــــی» س ــەره ــەن ــگ 8ـ جــەلــەســەی هــەیــئــەتــی فەرهەنگیی ()1946/2/5 ٥2ـ بەستنی کۆڕێکی رێزگرتن و شێعر ٩٨ـ گیرانه‌وه‌ی شــاری مەهاباد دوای
29ـ دیاری کرانی هەیئەت بۆ ڕاگەیشتن خوێندنەوە بە بۆنەی رۆیشتنی ئۆردووی محەممەدی نــانــەوازادە» بە سەرپەرستی ســاڵــێــک ئـــــازادی لــەدەســتــی حــکــوومــەتــی کـــوردســـتـــان بـــۆ دانــانــی»پــشــکــنــێــر بۆ بـــە کـــارەکـــانـــی فـــەرهـــەنـــگ و ئ ــەوق ــاف سوور )1946/5/2( ١٣٢٥/٢/١٢ جەبهەکانی شەڕ بە رێککەوتنی دەوڵەتی ناوەندی )1946/12/17( ١٣٢٥/٩/٢٦ مەکتەبەکان» )1946/1/2( ١٣٢٤/١٠/١٢ ٥3ـ بــاوبــوونــەوەی نوتقی پێشەوا لە ناوەندی و کۆماری کوردستان ١٣٢٥ /٤/١٨ 9ـ ئـــاگـــاداریـــی شــیــرکــەتــی ت ــەرەق ــی )1946/2/6( ١٣٢٤/١١/١٧ ٩٩ـ گــیــرانــی پــێــشــەوا و ٢٨ک ــەس لە کـــوردســـتـــان بـــۆ بـــەشـــداریـــی خ ــەڵ ــک و
30ـ بەرێوەچوونی جێژن لەالیەن «حەمە رادیۆ بە بۆنەی رۆیشتنی ئۆردووی سوور ()1946/6/9
ســەرکــردەکــانــی حــکــوومــەتــی کــوردســتــان
ســەرمــایــەگــوزاری بــە ئــیــمــزای «محەمەد رەشید خان و چەند سەرۆک عەشیرەت» به لە رێکەوتی )1946/5/5( ١٣٢٥/٢/١٥ ٧٧ـ مـــانـــۆری ه ــێ ــزی پــێــشــمــەرگــەی )1946/12/21( ١٣٢٥/٩/٣٠ بۆنەی کۆماری کوردستانەوە ١٣٢٤/١١/١٩ ٥4ـ هاتنی فیدائیانی ئێلی قەرە په‌پاغ بۆ کوردستان لە دەوروبــەری شاری مەهاباد ١٠٠ـ حوکم درانی پێشەوا و هاوڕێیانی موعینی» )1946/1/9( ١٣٢٤/١٠/١٩ 10ـ گۆڕانی ناوی مەدرەسەی په‌هلەوی ()1946/2/8 مەهاباد بە مەبەستی پشتگیری لە کۆماری )1946/7/11( ١٣٢٥/٤/٢٠ )1946/12/23( ١٣٢٥/١٠/٢ ٣1ـ دان ــان ــی هــەیــئــەتــیــک بــۆ گــۆڕیــنــی کوردستان )1946/5/6( ١٣٢٥/٢/١٦ ٧٨ـ بــەربــوونــەوەی فــرۆکــەی هەڵگری ١٠١ـ گەیشتنی دادگــای پێداچونەوە به بــۆ مەکتەبی کــوردســتــان ١٣٢٤ /١٠/٢٠
زاراوەی بێگانە بۆ کوردی لە عینوانەکانی ٥5ـ هــاتــنــی ئــێــلــی ه ــەرک ــی و بـــەرەو «ســەرهــەنــگ محەممەدی ن ــان ــەوازدە» لە مەهاباد )1946/12/28( ١٣٢٥/١٠/٧ ()1946/1/10 ١1ـ جــێــژنــی کــــردنــــەوەی ئـــیـــدارەی هێزی پێشمەرگە )1946/2/9( ١٣٢٤/١١/٢٠پیل‌بردنی ئااڵ )1946/5/7( ١٣٢٥/٢/١٧ کەلیخانی بانە و شەهیدبوونی ١٣٢٥/٤/٢٥ ١٠2ـ به‌ڕێوه‌چوونی حوکمی ئیعدامی ٥6ـ نــوتــقــی پــێــشــەوا لــەســەر دوایــیــن ()1946/7/16 رۆژنــامــەی کوردستان 10( ١٣٢٤/١٠/٢٠ ئ ــەح ــم ــەد خ ــان ــی فــــارووقــــی» ســـــاالر»، ٣2ـ بەڕێوە چوونی جێژنی راگەیاندنی پێکهاتەکان دوای رۆیشتنی ئۆردووی سوور )1946/1/ ٧٩ـ حــەرەکــەتــی پێشەوا لــە سەفەری عــەبــدوڵــاخــانــی مــەتــیــن ،مــحــەمــەد خانی ١2ـ دەرچوونی یەکەم ژمارەی رۆژنامەی کۆمار لەالیەن خەڵکی دەوروبەری»کولیجە» و بــە رحــەق بــوونــی کــۆمــاری کوردستان تاران و تەورێزه‌وە بۆ مەهاباد ١٣٢٥/٤/٢٦دانیشوەر»براکانی س ــاالر» ،عەلی خانی لە دیوەخانی شێخ حوسێن )1946/5/10( ١٣٢٥/٢/٢٠ ١٣٢٤/١١/٢٣ ()1946/7/17 کوردستان )1946/1/10( ١٣٢٤/١٠/٢٠ فاتح ،محەمەد بەگی فەیزوڵاڵ بەگی ،حەسەن ١3ـ باڵوکرانەوەی ئاگاداریی « کومیتەی ()1946/2/12 ٥7ـ گەڕانەوەی هەیئەتی نوێنەرایەتیی ٨٠ـ پێشوازی‌کردنی خەڵک لە پێشەوا خانی فەیزوڵاڵ بەگی ،ئەحمەد شه‌جیعی، ٣3ـ بــەرێــوەچــوونــی جێژنی پێکهاتنی کــوردســتــان و ئــازەربــایــجــان لــە تـــاران )1946/7/18( ١٣٢٥/٤/٢٧ ناوەندیی حیزبی دێمۆکرات» ده‌رب ــاره‌ی شێخ ئەمین ئەسعەدی کەسنەزانی ،شێخ بە رەسمی‌ناسینی زمانی کــوردی /١٠/٢٠کۆمار لەالیەن «زێــرۆ بەگی هەرکی» لە )1946/5/13( ١٣٢٥/٢/٢٣ ٨١ـ درانـــــی ســوپــاســنــامــە ب ــە چــەنــد سەدیق ئەسعەدی یازی باڵغی ،عەلی ئاغای
گوندی باالنیش )1946/2/15( ١٣٢٤/١١/٢٦ ()1946/1/10( ١٣٢٤ ٥8ـ ئیعالمیەی ق ــوام السلطنە دوای مــامــۆســتــایــەکــی دەرســــی کــــوردی کــە لە جەوانمەردی ،رەسووڵ ئاغای مەحموودی ١4ـ ده‌رچــوونــی دوو بــڕیــار لــە الیــەن ٣4ـ هاتنی ماڵی مەال مستەفا بارزانی گەڕانەوەی هەیئەتی نوێنەرایەتیی کورد و کوردستانی عێراقەوە هاتبوون ( ١٣٢٥/٤/٣٠برای عەلی ئاغا) )1947/3/17(1325/12/26 «حاجی بابا شێخ» لەسەر رەدووکەوتنی بۆ شاری مەهاباد )1946/2/28( ١٣٢٤/١٢/٩ئازەری )1946/5/13( ١٣٢٥/٢/٢٣ ()1946/7/21 ٣5ـ سەردانی مەال مستەفای بارزانی لە 59ـ گەڕانەوەی سەیفی قازی نوێنەری ٨٢ـ نوتقی پێشەوا ده‌رب ــاره‌ی وتووێژ کچان و پرسەی مــردووان ١٣٢٤/ ١٠/٢٤ ١٠3ـ به‌ڕێوه‌چوونی حوکمی ئیعدامی
()1946/1/14
هێزی پێشمەرگەی کوردستان لە مەهاباد حــکــوومــەتــی ک ــوردس ــت ــان ١٣٢٥/٢/٢٦لەگەڵ قوام )1946/7/26( ١٣٢٥/٥/٤
پێشەوا و هاوڕێیانی )1947/3/30(١٣٢٦/١/١٠
١5ـ کۆبوونەوەی هەئیەتی مودیرەی لە رێکەوتی )1946/3/2( ١٣٢٤/١٢/١١ ٣6ـ هاتنی ئێل و عەشائیر بۆ سەردانی ٦0ـ هــێــرشــی دوژمـــــن لـــە ج ـه‌بــهــەی )1946/8/11( ١٣٢٥/٥/٢٠ هەموو لقەکانی حیزبی دێمۆکرات و قەبائیل حەمیدی مــازووچــی ،رەســووڵ نەغەدەیی، و عەشائیر بۆ چوون بەرەو پیری دامەزرانی پــێــشــەوا لــەشــاری مــەهــابــاد لــە رێــکــەوتــی سەردەشت )1946/5/18( ١٣٢٤/٢/٢٨ ٨٤ـ تــەســلــیــم کــــردنــــی یـــادداشـــتـــی عەبدوڵال ره‌وشەنفکرو محەمەدی نازمی» )1946/3/3( ١٣٢٤/١٢/١٢ کۆمار )1946/1/18( ١٣٢٤/١٠/٢٨ ٦1ـ میتینگی سەیفی قــازی سەبارەت وەبیرهێنانەوە لــەالیــەن ئێرانەوە بە سێ )1947/4/6( ١٣٢٦ /١/١٧ ١6ـ ڕاگەیاندنی کــۆمــاری کوردستان
()1946/5/16
٨٣ـ کۆتایی شــەڕی دووەم ــی جیهانی
١٠4ـ به‌ڕێوه‌چوونی حوکمی ئیعدامی»
٣7ـ ســەردانــی مــەال مستەفا بــارزانــی بە وتــووێــژ لەگەڵ حکوومەتی مەرکەزی دەوڵەتە زلهێزەکە )1946/9/12( ١٣٢٥/٦/٢١
به‌ڕێوه‌چوونی حوکمی ئیعدامی
١٠5ـ
لــە چاپخانەی کــوردســتــان)1946/5/21( ١٣٢٥/٢/٣١ ١٣٢٤/١٢/١٢ ، )1946/1/22( ١٣٢٤/١١/٢ ٨٥ـ پــێــکــهــێــنــانــی شــــــووڕای شـــه‌ڕ بە « عــەلــی بــەگــی شـــێـــرزاد» ١٣٢٦/١/١٨ ١7ـ بەیعەتی پێشمەرگە بــە پێشەوا ()1946/3/3 ٦2ـ دیاری‌کرانی «عەلی خوسرەوی» ســەرۆکــایــەتــیــی « حــاجــی بــابــه شــێــخ» ()1947/4/7 ٣8ـ ســەردانــی مــەال مستەفا بــارزانــی بە جێگری وەزارەتــی تەبلیغات و مودیری )1946/12/5( ١٣٢٥/٩/١٤ قــازی محه‌ممه‌د وەک ســەرۆک کۆماری کوردستان لە )1946/1/23( ١٣٢٤/١١/٣لە هەیئەت رەئیسەی میللیی کوردستان رادیۆ )1946/5/22( ١٣٢٥/٣/١ ٨٦ـ بانگهێشتی ســـەرۆک عەشیرەت
7
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
یادکردنەوە
ژماره٦٢٩ :
کاروانی نەپساوەی ڕێگای تێکۆشان
رۆژنامەی مەتەریزەکانی چیا ،لەڕێکخستنە نهێنییەکان‌و لە هەموو سەنگەرەکانی تێکۆشان دا ،بە پێی توانا‌و ئیمکان ،دیار بوون و لە گیانبەخشین نەسڵەمیونەوە. ** ل ــە ڕیــــزی تــێــکــۆشــەرانــی ئــاشــکــرا و دوورەواڵت‌و لە نیوخۆی شاروگوندەکانی ڕۆژهــــەالتــــی ک ــوردس ــت ــان ،زۆر مــرۆڤــی نیشتمانپەروەر‌و خەباتکار‌و ،زۆر ئەندام‌و دۆســتــی وەفــــاداری حیزبی دیــمــوکــرات و بــزووتــنــەوەی کــوردســتــان هــەبــوون کــە تا دواهەناسە بە ڕێگای پڕشانازیی شەهیدان دا ڕۆیشتوون .ئەوانە لە گەڵ ئەوەی بە مەرگی ئاسایی ســەریــان نــاوەتــەوە ،لــە روانــگــەی حیزبی دیموکراتی کوردستانەوە ،لە ڕیزی نەمران دان‌و لە گەڵ شەهیدان دا ،بە ڕیزەوە یادیان دەکرێتەوە. ** ئەگەرچی حیزبی دیموکراتی کوردستان زۆرتــریــن پشکی لــە کــاروانــی شەهیدانی کوردستاندا هەیە بەاڵم گیانبەختکردوانی هەموو هێزە خەباتکارەکان‌و هەر کەسێک بە هەر بیروباوەڕێک ،ژیان‌وگیانی خۆی لە خەبات لە پێناوی حەقخوازی‌وداواکردنی ماف و ئازادییەکانی نەتەوەکەی‌دا بەخشیوە، وەک بەشێک لــەو کــاروانــە ســەیــر دەکــا ڕێزیان بۆ دادەنێ. ** لە حیزبی دیموکراتی کوردستاندا ،هەر لە سەرەتاوە نەریتێک داکــەوتــوە .نەریتی پێشەنگ بــوونــی ڕێــبــەران‌و بــەرپــرســان لە گیانبەخشین لە پێناوی ئامانجە بەرزەکانی گەل و نیشتمان‌دا .دەیــان فەرماندەری بە ناوبانگ‌و ســەدان کــادری بــەوەجــی بــوارە جۆراوجۆرەکان لە ڕیزی کاروانی شەهیدان
«گەلێک ئازادیی بوێ دەبێ نرخی ئەو ئازادییەش بدا» .خەباتی پڕ لە قوربانیدانی نـــەتـــەوەی کــــورد ب ــە گــشــت ـی‌و ک ــاروان ــی دوورو درێــژی شەهیدانی گەلی کــورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،ڕاستیی ئەم وتەیەی د.عەبدولرەحمانی قاسملوو ،دەسەلمێنن. مــــێــــژووی قـــوربـــانـــیـــدان لـــە پــێــنــاوی ســەربــەســتـی‌و ئـــازادژیـــان لــە ڕۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان ،دەگــەڕێــتــەوە بۆ دوور .بەاڵم لە مێژووی نوێ‌دا ،کاروانی گیانبەخشین‌و سەردانان لە ڕیی سەربەستیی کوردستانو سەربەرزیی کــورد‌دا ،دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ســااڵنــەی نــەتــەوەی ک ــورد لــە ڕۆژهــەاڵتــی نــیــشــتــمــانــەکــەی ،لــەدایــکــبــوونــی کــۆمــەڵــەی ژێــکــاف‌و حیزبی دیموکراتی کوردستانو جمهووریی کوردستانی بە خۆوە دیت. هــــەر لـــە ســــەردەمــــی حــوکــومــڕانــیــی کــــۆمــــار‌دا ،دایـــکـــی نــیــشــتــمــان ش ــای ــەدی گیانبەخشینی ژم ــارەی ــەک لــە ڕۆڵــەکــانــی
ئێوە من ئێعدامم کردوون کەی لە پاش من بێخەم دەبن هەر کوردێک یەکێکە وەک من مردن لە ڕێگەی نیشتمان سەربەرزییە بۆ گشتمان» ** لــــە 10ی خــــاکــــەلــــێــــوەی 1326ی ه ــەت ــاوی ــی ــەوە،ک ــاروان ــی نــەپــســاوەی ڕێــی تێکۆشان بــە سەرقافڵەیی ســەرکــۆمــاری شــەهــیــدی کــوردســتــان ،ڕێــگــای ســەفــەری گرتووەتە بەر ،سەفەر بەرەو خۆر ،بەرەو خۆری ئازادی. «هەر کاروانێ، بۆ پڕشنگی خۆر بڕوانێ، کەم بن یا زۆر، دەگەنە خۆر». ** چــــــــــرای تـــــەمـــــەنـــــی کـــــۆمـــــاری کوردستان،قیبلەی ئاواتی کــوردی هەموو پــارچــەکــان ،کـــوژایـــەوە .بـــەاڵم خــەبــات و قــوربــانــیــدان لــە پێناوی ئامانجەکانی ئەم کۆمارە دا نەوەستا و ئــااڵی تێکۆشان لە دەستی حیزبی دیموکراتی کوردستان دا بە شەکاوەیی مایەوە .خەباتکارانی دیموکرات تووشی ژیانی نهێنی و چوونە بەندیخانەو پەڕەوازەیی بوون ،بەاڵم هەر کۆڵیان نەدا و دەستیان بەرنەدایەوە. ** راپەڕینی چەکدارانەی -1967(47-46 )1968لە سەردەمێک دا بە سەر تێكۆشەرانی
10ی خاکەلێوەدا یادی شەهیدانی کوردستان دەکـــەنـــەوە .لــە ڕۆژی 10ی خــاکــەلــێــوە‌دا درێ ــژەدەران ــی ڕێــگــای شــەهــیــدان‌و بنەماڵە ســەربــەرزەکــانــی شــەهــیــدان ،دەچــنــە سەر گڵکۆی شــەهــیــدان‌و وەفــاداریــی خــۆیــان بە ئامانجەکان‌و ڕێگاکەیان دووپات دەکەنەوە. ** لــە دوای هــاتــنــە س ــەرک ــاری کــۆمــاری ئیسالمی‌و داسەپانی شەڕێکی نابەرامبەر بە سەر خەبات‌و خۆڕاگریی شۆڕشگێڕانەی خەڵکی کوردستاندا،گەلی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کــوردســتــان ،تــووشــی زۆرتــریــن قوربانیی گیانی‌و ماڵیی بۆوە .ژمارەی ئەو خەڵکەی لە ڕەوتی هێرش‌و پەالماری هەوایی‌و زەوینیی ڕێژیمی ئێران دا ،گیانیان لە دەست داوە ،بە نزیکەی پەنجا هەزار کەس مەزەندە دەکرێ. شــارەکــانــی سنە ،نــەغــەدە ،مــەهــابــاد ،شنۆ، سەقز ،کامیاران ،پــاوە‌و ژمارەیەک شاری دیکە ،ئەو کاتەی بە دەست هیزەکانی بەرەی خەڵکەوە بوون ،جارێک یا چەند جار بوون بە ئامانجی پەالمار لە زەوی‌و ئاسمانەوە‌و، دانیشتوانیان ئاگر‌و ئاسنیان بە سەر دا بارا. دانیشتوانی دەیان گوند لە گەڵ کوشتاری بە کۆمەڵ بەرەوڕوو بوون .قاڕنێ ،ئیندرقاش، قەاڵتان،سۆفیان ،سەروکانی ،هەڵەقووش، دیالنچەرخ ،کەرێزە ،حەسەنلۆالن ،قەرەگۆل، سەوزی ،سەرچنار ،خەڵیفەلیان ،شێخ مارف، چەقەڵ مستەفا‌و چەندین گوندی دیکە ،تامی تاڵی کارەسات‌و قەاڵچۆی گەورە‌و بچووکی دانیشتوانیان چێشتوە .ژمارەی قوربانیانی
ناوچەکانی کــوردســتــان ،تێی‌دا بــەشــدارن. شاری،الدێیی ،هونەرمەند،نووسەر ،دوکتور، مــامــۆســتــا ،قــوتــابــی ،خــوێــنــدکــار ،وەرزێـــڕ، کرێکار ،ئەفسەر‌و سەربازی نیشتمانپەروەر، بە شانازییەوە لەم خەباتە‌دا بەشداربوون. شــارو ناوچەکانی خــۆی ،ماکۆ ،سەلماس، ورمــێ ،شنۆ ،نــەغــەدە ،پیرانشار ،مەهاباد، بۆکان ،سەردەشت ،رەبەت ،بانە ،سەقز ،سنە، هەوشار ،مەریوان ،دیــوانــدەرە ،هەورامان، کامیاران ،کرماشان‌و ئیالم هەر هەموویان بە نــۆرەی خۆیان پێشوازییان لە کاروانی تێکۆشان‌و قــوربــانــیــدان ک ــردوە و رۆڵــەی خۆیان ڕەگەڵ خستوە .ئاخێوەرانی دیالێکتە جۆراوجۆرەکان‌و پەیرەوانی ئایین‌و ئایینزا جیاوازەکان ،نامۆییان لەو کاروانە نەکردوە‌و بە هی خۆیان زانیوە .دانیشتوانی ئازەری زمانی کوردستانو ئازەرییەکانی دراوسێی کوردستان ،بە شانازییەوە هاتوونە ڕیزی تــێــکــۆشــەران ـی‌و بــە چــەنــدیــن کــەســیــان لە ڕیزەکانی دا گیانیان بەخشیوە. ** بــــە ســـــــەدان مـــامـــۆســـتـــای ئــایــیــنــیــی نیشتمانپەروەر ،لە ڕیزەکانی بزووتنەوەی ن ــەت ــەوەیــی‌و دیــمــوکــراتــیــکــی کــوردســتــان دا،گــیــانــیــان بــەخــشــیــوە‌و خــەبــات لــە ڕێــی نــەتــەوە‌و نیشتمان لــە ڕیــزەکــانــی حیزبی دیــمــوکــراتــیــان دا ،بــە تـــەواوکـــەری ئەرکە ئایینی‌و کۆمەاڵیەتییەکانی خۆیان زانیوە. عــەشــیــرەتــە نــیــشــتــمــانــپــەروەرەکــان، بەشداریی خۆیان لە خەباتی نەتەوەیی‌و
بــــوو .مــحــەمــمــەدی نــــانــــەوازادە جێگری وەزیـــــری بــەرگــریــی کــۆمــار یـــەک لـــەوان بــوو .دوات ــر ،کــووژانــەوەی مۆمی تەمەنی جمهووریی کوردستان ،تۆڵەستاندنەوە لە دامەزرێنەران‌و بەڕێوەبەرانی ئەو دەوڵەتە نــەتــەوەیــی ـە‌و بــەوەجــتــریــن ڕۆڵــەکــانــی ،لە گەڵ دابــوو .لە سەقز ،لە 26ی ڕەشەمەی 1325ی هــەتــاوی ،ســێــدارەی بێداد بۆ 12 شــۆرەســواری کۆمارپارێز هەڵخرا .عەلی بەگی شێرزاد (فەرماندەری هێزی بۆکان ،لە گەڵ 11ئەفسەر‌و پێشمەرگەی ئیفتیخاریی جــمــهــووریــی کــوردســتــان (ئــەحــمــەد خانی فــاروقــی ،عەبدوڵالخانی مەتین ،محەممه‌د خانی دانیشوەر ،محەممەد خانی فەیزووڵاڵ بــەگــی ،حــەســەن خــانــی فــەیــزووڵــا بەگی، ئەحمەد خانی شەجیعی ،عەلی خانی فاتیح، عەلی ئاغای جــەوانــمــەردی ،شێخ سەدیق ئەسعەدیی یــازی باڵغی،شێخ حەمەدەمین ئــەســعــەدیــی کــەســنــەزان ـی‌و ڕەس ــوواڵغ ــای جەوانمەردی) دەبــن بە پێشەنگی کاروانی نەپساوەی ڕێی تێکۆشان .دوو حەوتوو دواتر، قازی محەممەد پێشەوای حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان‌و ســەرکــۆمــاری کــوردســتــان، دەبێتەوە پێشەوای گیانبازی .لە سەفەری هەرمانی قازی محەممەد دا ،کە لە تاریک‌و ڕوونــی10ی خاکەلێوەی1326هەتاوی(30ی مـــارســـی1947ی زایــیــنــی) دەســـت پێدەکا، ئەبولقاسمی ســەدری قــازی ،بــرای پێشەوا قــــازی ونــوێــنــەر لــە پــاڕلــمــانــی ئــێــران و، حەمەحوسێن خانی سەیفی قازی ئامۆزای پێشەواو وەزیری بەرگریی کۆمار،هاوڕێیەتی پێشەواکەیان دەکەن. قـــــــازی مـــحـــەمـــمـــەد بــــە داک ــۆک ــی ــی ــە پڕشانازییەکەی لە مافەکانی نەتەوەکەی‌و بە چوونی ســەربــەرزانــەی بۆ ســەر داری بێداد ،هەر وەهــا بە وتە مێژووییەکەی لە دواساتەکانی ژیانی دا ،ناوێکی هەتاهەتایی‌و ڕێگایەکی بێکۆتایی بۆ خۆی ڕەنگڕێژ کرد: «من زیندووم و دوژمن مردوون
حیزبی دیموکرات دا سەپا ،کە شای ئێران، خاوەنی گەورەترین ئەرتەشی ناوچە بوو و بە خەیاڵی خۆی ئێرانی کردبووە دووڕگەی هێمنی و سەقامگیری.بۆ ماوەی نزیک بە 18 مانگ ئەم بزووتنەوەیە لە ڕووبەرێکی بەرین لــە ڕۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان ،ب ــووە مایەی نیگەرانیی ڕێژیمی شایەتی .نرخی شەکاوە راگرتنی ئااڵی بەرخۆدان و دڕدانی تاریکی، نــرخــی بــە گــژاچــوونــەوەی ئــەم ئەرتەشە پۆشتە‌و پەرداخەی ناوچە ،شەهید بوونی دەیــان کــادر و بەڕێوەبەر و پێشمەرگەی بە ئــەزمــوون بــوو .کــاروانــی شەهیدان ،بە دەیــان ناوی پڕشنگداری دیکە درێژ بۆوە. مــەال رەحیم وێ ــردی ،سوله‌یمان موعینی، عەبدوڵال موعینی ،مەال مەحموود زەنگەنە، باپیر شکاک(نحۆ) ،مــەال ئـــاوارە ،سمایلی شــەریــفــزادە ،مینە ش ــەم ،ســاڵــەح الجــانــی، سەید فەتاح و کۆمەڵێک ناوی دیکە تێکەڵ بە ئەستێرە هەرگیز ئاوانەبووەکانی جیهانی نەمری دەبن. ** «ئ ــەوان ــەی گیانیان دەدەن بــۆ ژیــان، ژیان تاجی ژین دەنێتە سەریان .هەر کەس بیهەوێ ڕێزی ژیان بگرێ ،ژیان بە وەفایە‌و ناهێڵێ بمرێ». حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی ک ــوردس ــت ــان ،لە مێژساڵە ،بۆ بەرز ڕاگرتنی یادی ئازیزترین ڕۆڵەکانی نیشتمان کە شەهیدەکانن ،بیری لە ناودێر کردنی ڕۆژێک بە ناوی «ڕۆژی شەهیدانی کوردستان» کردەوەتەوە .بۆ ئەم ڕۆژە10 ،ی خاکەلێوەی لە هەموو ڕۆژەکانی ساڵ بۆ ناودێرکردن بە ڕۆژی شەهیدان بە گونجاوتر زانیوە ،چونکە خاوەنی بەرزترین پلە‌و پایەی فــەرمـی‌و سیاسی‌و نەتەوەیی کــورد ،واتــە سەرکۆماری کوردستان ،لەم ڕۆژە دا شەهید بووە. نزیکەی نیو سەدەیە حیزبی دیموکراتی کوردستانو لە گەڵ ئەم حیزبە‌دا خەڵکێکی زۆر لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،لە ڕۆژی
هێندێک لەو کۆمەڵکوژیانە لە پەنجا کەس زیــاتــرە‌و سەرجەم قوربانییەکان لە 500 کەس تێدەپەڕن. ** نزیک بە پێنج هەزار کادرو پێشمەرگە‌و تێکۆشەروئەندامی چاالکی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە خەبات لە گەڵ دوو ڕیژیمی پــاشــایــەتـی‌و کــۆمــاری ئیسالمی‌دا شەهید بوون.
ئــازادیــخــوازیــی کــوردســتــان دا ،لــە گــەڵ پێگەی چینایەتی‌و کۆمەاڵیەتیی خۆیان نەک هەر بە ناتەبا نەزانیوە بەڵکوو بە مایەی سەربەرزی‌و شانازییان دانــاوە .زۆربەی هۆز و عەشیرەتەکانی کوردستان ،لە ڕیزی هێزە خەباتکارەکانی کوردستانو بە تایبەتی حیزبی دیموکراتی کوردستان دا ،قوربانیان داوەو شەهیدیان هەیە. قــوربــانــیــدان ل ــە ڕێ ــگ ــای ئــــــازادی ،لە کوردستان شارو گوندی نەناسیوه .شارەکان سەردەمانێک ببوونە ئامانجی پــەالمــاری هـــــەوای‌و زەمــیــنــیــی هــیــزەکــانــی کــۆمــاری ئیسالمی‌و دانیشتوانیان شانبەشانی ڕۆڵە پێشمەرگەکانیان بــەرەوڕووی هێرشکەران دەوەس ــت ــان ــەوە و بــە ســەدانــیــان گیانیان دەبەخشی .گوندەکانیش بۆ ماوەی زیاتر لە دوو دەیە بوونە مەیدانی بەرەنگاربوونەوەی هیزی پێشمەرگە لــە گــەڵ هێزی پۆشتە‌و پەرداخی کۆماری ئیسالمی .ئەوان هەر تەنیا پەشت‌و پەنای هێزی پێشمەرگە‌و دابینکەری نان و ئاویان نەبوون ،بەڵکوو سەرچاوەی دابــیــنــکــردنــی بــەشــی هـــەرە زۆری هێزی ئینسانیی ئەو خەباتەش بوون .راستە هەر شارێک ،هەر گەڕەکێک ،هەر گوندێک ،پشکێک لە شانازیی‌و بەخشندەیی لە ڕێی ئازادیی‌دا، بــەر کــەوتــوە .بــەاڵم هێندێک شــار ،هێندێک گ ــەڕەک ،هێندێک گوند‌و تەنانەت هێندێک بنەماڵە ،بەشێکی زیــاتــر لــە قوربانیدان‌و خۆبەختکردنیان بەرکەوتوە .بزووتنەوەی کوردستان ،قــەرزدار‌و قەدرزانی ئەوشار‌و ناوچە‌وگوند‌و بنەمااڵنەیە کە لە پێشبڕکێی تێکۆشان و قوربانیدان ،لە پێشەوەترن. ** ژنـــان و کــچــان،هــەمــوو کــات بەشێکی پەراوێز: جــیــانــەکــراوە بــــوون لــە خــەبــاتــی ڕەوای « )١بۆ کوردستان» هەژاری موکریانی نــەتــەوەکــەیــان .ئ ــەوان هــەر بــە پشتیوانیی )٢رۆژنــامــەی «کوردستان»« ،تاجی پـــیـــاوانـــی خ ــەب ــات ــک ــار لـ ــە شــــــارو گــونــد ژین» لە نووسینی دارا بێستوون ،ژمارە... نەوەستاون ،بۆخۆشیان چوونەتە نیو چەقی مەیدانی بەرەنگاری .لە بەندیخانەکان ،لە
قادر وریا
** ڕێــژەیــەکــی ب ــەرچ ــاو لــە شــەهــیــدانــی کــوردســتــان ،لــە کــەســانــێــک پــێــک هــاتــوون کــە لــە الی ــەن کــۆمــاری ئیسالمییەوە لە بەندیخانە‌دا گیانیان لێ ئەستیندراوە .لە ڕیزی کاروانی شەهیدانی کوردستاندا ،بە سەدان ناو هەن کە دوژمنانی ئازادیی کورد وکوردستان دوای ئەشکەنجە‌و ئازارێکی زۆر،بە تاوانی ئازادیخوازی ،گوللەبارانیان کـــردون یــا لــە ســێــدارەیــان داون .ئەمانە بیرخەرەوەی خۆڕاگری‌و لەشکاننەهاتوویی تێکۆشەرە بەبیروباوەڕەکانی کوردستان لە بەندیخانەکانی دوو ڕێژیمی شایەتی‌و کۆماری ئیسالمیدان .زەوتکەرانی ماف و ئازادییەکانی گەلی کــورد ،جگە لە ئێعدامی تـــاک‌و تـ ــەرای خــەبــاتــکــارانــی کــوردســتــان، چەندین جــار ،الوانــی بەندکراوی کوردیان بە کۆمەڵ ئێعدام کــردوە کە بۆ نموونە لە یەکێکیان دا 59الو و مێرمنداڵ گیانیان لێ ئەستیندراوە. ** بەچاوخشاندنێک بە کاروانی دوورو درێژی شەهیدانی کوردستان ،جۆراوجۆریی سروشتی ڕەنگاوڕەنگ‌و فرەالیەنی خەباتی ئازادیخوازیی گەلی کــورد لە ڕۆژهــەاڵتــی کــوردســتــانــمــان بـــۆ دەردەکـــــــــەوێ .ئــەو خەباتە ،نەتەوەیی‌و گشتی‌و سەرانسەرییە. چونکە زۆربــەی چین‌و توێژەکانی خەڵکی کوردستانو خەباتکارانی زۆرترین شارو
دا دەبینرێن .زیاتر لە 25کەس لە کادری ڕێبەریی حیزب لە مەیدانی تێکۆشان‌و لە کاتی جێبەجێکردنی ئەرکی خەباتکارانە‌دا گیانیان بەخشیوە .جگە لەمەش هــەر سێ ڕێبەری حیزب ،قــازی محەممەد پێشەوای حیزب‌و هەر دوو سکرتێری گشتیی حیزب: د .عــەبــدولــرەحــمــان قاسملوو و د.س ــادق شەرەفکەندی لە الیەن دوژمنانی کوردەوە گیانیان لێ ئەستێندراوە و شەهید کراون. ** 10خاکەلێوە ،هــەر بــۆ یــادکــردنــەوەی شەهیدانی حیزبی دیموکرات‌و ڕۆژهەاڵتی کوردستان نییە .لەم ڕۆژە جێی خۆیەتی سەرکردە نەمرەکان ،ڕێبەران‌و تێکۆشەرانی شەهیدی هــەمــوو بەشەکانی کوردستان یادیان بکرێتەوە10 .ی خاکەلێوە ،بۆنەیەکە بۆ نوێکردنەوەی پەیمانی وەفاداری لە گەڵ پێشەوا قازی محەممەدو هەموو شەهیدانی کـــوردســـتـــان .بــۆنــەیــە ب ــۆ چ ــوون ــە ســەر گڵکۆی شەهیدان‌و ئــاوڕدانــەوە لە بنەماڵە سەربەرزەکانیان .دەرفەتێکە بۆ ڕێزگرتن لــە هــەمــوو ئ ــەو مــرۆڤــانــەی بــە نرخترین سەرمایەی ژیانیان ،لە پێناوی نــەتــەوە و نیشتمانی خۆیان دا بەخشی. 10ی خاکەلێوە ئەم ڕۆژەیــە کە ڕوو دەکــەیــنــە شــەهــیــدەکــانــمــان‌و پێیان دەڵێین بــە ئــاســوودەیــی ســەر بنێنەوە .چونکە بە دڵنیاییەوە بە ئامانجەکانتان کە رزگاریی کوردستانو نەتەوەی کورد لە داگیرکراوی‌و بندەستییە ،وەفــــادار دەمــێــنــیــنــەوە‌و هەتا وەدیــهــێــنــانــی ئــامــانــجــە بــەرزەکــانــتــان ،لە تێکۆشان‌و خەبات سارد نابینەوە.
6
پەیام
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
درێژەی:
قسه‌کانی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان له 10خاکهلێوه ،یادی له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا قازی محهممهددا جێگای وردبوونەوەو پێداچوونەوەیە .لە دادگای حكوومەتی پێشوودا كە دەنێردرێ‌‌و محاكمەی دەكەن قازی محەممەد چۆن لە ئیدارە واڵت‌دا بە شەهامەت بوو ،چۆن بۆ دیفاع لە پێشكەوتن بە شەهامەت بوو ،چۆن لەپاراستنی ڕوحی دێموكراسی‌و دێموكراتی حكوومەتەكەی بە شەهامەت بوو ،چۆن لە وەرگرتنی كوردەكانی پارچەكانی دیكە بە شەهامەت بوو ،لە زیندانیش‌دا بەشەهامەت بوو ،لە دادگــادا بە شەهامەت بوو .قازی محەممەد دادگای خۆی تەبدیل بە دادگای حــكــوومــەتــی پــەهــلــەوی كـــرد ،تــەبــدیــل بە دادگایی ئەو كەسانە كرد كە لەوێ ژێنەڕاڵ بوون ،ئەفسەری حكوومەتی ئێران بوون‌و خڕ ببوونەوە محاكمەی بكەن .دیفاعیاتی قازی محەممەد زۆر بەرزە ،زۆر پیرۆزە، زۆر ڕێگا نیشاندەرە. جــێــی خــۆیــەتــی لــە ڕۆژێــكــی ئـــاوادا پەیاممان بۆ هەموو ئــەو حكوومەتانەی كە كێشەیان لەگەڵ كورد هەیە ،بە تاران‌و بە بەغدا‌و بە دیمەشق‌و بە ئانكارا بڵێین: ئەشكەنجە ،زیندان ،ئێعدام ،سێدارە ،ئەنفال، كیمیاباران‌و كۆمەڵكوژی‌و (کارەساتی) هەڵەبجە و هەمووی ئەوانە لە جوواڵنەوەی كـــورددا ڕاســتــە كەسایەتییەكانی ئێمە‌و ڕێبەرانی ئێمە و خەڵكێكی زۆری ئێمەی تێدا فیدا بووە بەاڵم هەرگیز ڕێگاچارە نیە‌و ئەو میللەتە سابیتی كرد كە بەوانە بە چۆك دانایە .ڕێگاچارە هەر گوفتوگۆ ،دیالۆگ، مەنتق ،یەكتر قبووڵ‌كردن ،بەشداری پێدانی یەكتر لە جیاتی ئینكاری یەكتر و وەالنانی یەكترە .ئەوە دەقیقەن ئەقڵییەتی پێشەوا قازی محەممەدو بەدوای ئەودا ئەقڵییەتی هــەمــوو ســەركــردەكــانــی ك ــورد بـــووە .لە دەورانـــی مەرحومی بــارزانــی‌‌یــەوە بگرە هەتاکوو ســەردەمــی دوکــتــور قاسملووو دوکتور شەرەفکەندی. جێگای خۆیەتی لە ڕۆژێكی ئاوادا ئەو پەیامەمان هەبێ بۆ هەموو ئەو نەتەوانەی لە دەوروبەری ئێمەن ،بە تورك‌و فارس‌و عەرەب ،بەوانەی لە مەركەز دانیشتوون‌و قــبــووڵــی واقــعــیــیــات نــاكــەن [ ،چـی‌دیــکــە]، كێشەی كورد هەر وەك تەهدید بۆ خۆیان نەبینن ،مەسەلەی كورد وەك فورسەتیش بۆ خۆیان ببینن .تەجروبەی عێراق [ پێمان دەڵــێ] ئەگەر هەرێمی كوردستان سباتی زۆرتر پەیدا بكا‌و دەوری زۆرتری هەبێ، گەشەی هەرێمی كوردستان‌و ئەقڵییەتی
لەگەڵ یەك حاوانەوە و میكانیزمی یاسا‌و قــانــوون دەتــوانــێ هەنگاوێكی بــاش بێ بۆ دروستكردنەوەی عێراق لەسەر ئەو ئەساسە.
ئــێــرانــی داگ ــرت ــوە .ئــەگــەر ئــەووەخــتــی لە سەردەمی ژیانی پێشەوا قازی محەممەد لــە ئــیــام‌و كــرمــاشــان‌و بەشێك لــە سنە نەیاندەزانی كۆمار چیە هەرچەند خەڵك
ئێمە ئـــــارەزوو دەك ــەی ــن ئـــەو ڕۆژە لە هــەمــوو بــەشــەكــانــی كــوردســتــان ،وەك ڕۆژی ڕێــزگــرتــن لــە پــێــشــەوا‌و هــەمــوو سەركردەكانی جوواڵنەوەی ڕزگاریخوازی
بیرۆكە مێژووییەكان ئاماژە بــەوە دەكا كاتێك چاو لە كۆماری كوردستان‌و قازی محەممەد دەك ــەی ،چــۆن هێندێك لە نێو ڕیزەكانی كۆماردا بــەداخــەوە ئەمەگناس نەبوون بۆ بەرژەوەندییەكانی كۆماری‌و بەرژەوەندییە نەتەوەییەكانی ئێمە‌و ئەوە زەرەر و زیانێك بــوو .ڕاستە ئێستا 67 ســاڵ دوای لەسێدارەدانی پێشەوا قازی محەممەد ئیمە زۆر قۆناغی ناخۆشمان تێپەڕاندوە‌و زۆر دەسكەوتی گەورەمان وەدەســـت هێناوە ،بــەاڵم بــە مــانــای ئــەوە نیە لــەوپــەڕی گەشبینی‌و خۆشبینی كە هەموو الیەك هەمانە كە ئێستا نیازمان بە یەكگرتوویی ڕیزەكانی خۆمان نەبێ .هەر لە هەرێمی كوردستان سەرەڕای دەسەاڵتی حكوومەت‌و پاڕلەمان‌و هەڵبژاردنی ئازاد‌و بــەشــداریــی هــەمــوو الیــــەك ،دیــســانــەكــە یەكگرتوویی هەموو الیەك ،تەزمین دەكا كە هەرێم چۆن تەعامول بكا لەگەڵ مەركەز و چۆن گیروگرفتەكانی خۆی چارەسەر بكا. لـــە ڕۆژئـــــــــاوای كـــوردســـتـــان ئــەو دەسەاڵتەی كە پێك هاتووە ،هیوادارین ببێ بە دەسەاڵتێكی واقعیی نەتەوەیی .هەموو الیەك تێی‌دا بەشدار بن و بە بەشداریی هەموو الیەك ئەو مەترسییە كەم بێتەوە. لە باكووری كوردستانیش هەر هیوایەكی وا دەخوازین.
نــەتــەوەی كــورد‌و هەموو شەهیدانی ئەو ڕێبازە ،بە ڕۆژی شەهیدان پێناسە بكرێ. ئەو ڕۆژە دەكرێ ببێ بە ڕۆژێك هەموو بنەماڵەی شەهیدان لە هەموو بەشەكانی كوردستان خۆی تێدا ببیننەوە‌و ببێ بەو ڕۆژە ئێمە هەموو الیەكمان بەیەكەوە، ب ــە ئــــاوڕدانــــەوەیــــەك ب ــە ڕابـــــــردوو ،بە ئــاوڕدانــەوەیــەك بــە ڕۆژی شەهیدانمان نــوقــتــەی وەس ــڵ بەینی نەسڵی ئێستا و نەسڵی ڕابــردوو دروســت بكەین و ئەوە دەتوانێ هەنگاوێكی باش بێ بۆ داهاتووی بەهێزكردنی هەموو هێما و پێناسەكانی نەتەوایەتیی خۆمان .حیزبی دێموكراتی كوردستان لە ڕۆژی 10ی خاكەلێوە ڕۆژی یــادكــردنــەوەی پێشەوا قــازی محەممەدو هەموو سەركردەكانی جواڵنەوەی كورد بۆ جارێكی دیكە تەئكید دەكاتەوە لەسەر هەنگاونانەوە و كاری بەكۆمەڵ‌و هەموو الیــەك بــۆ یەكڕیزیی بنەماڵەی كــوردی. كــورتــە ئـــاوڕدانـــەوەیـــەك لــە هێندێك لە
لە كۆتاییدا بۆ جارێكی دیكە ساڵوو ڕێــــز بـــۆ گــیــانــی پ ــاك ــی پــێــشــەوا قـــازی محەممەدو هەموو ڕێبەرانی جوواڵنەوەی كوردو هەموو شەهیدانی ڕێگای ڕزگاریی كــوردســتــان‌و بــۆ جارێكی دیــكــەش ڕێــزو ئیحترامی تایبەتی بۆ بنەماڵەی شەهیدان لە هەر جێگایەكن .هیواردارم لە داهاتوودا، ێ بــــەاڵم ئــەگــەر ئــێــمــە شــەهــیــدمــان نــەبــ شەهیدیشمان بوو ،ئێمە نیشانمانمان داوە دەتوانین بە خەبات‌و تێكۆشانی خۆمان ڕێز لە شەهیدانمان بگرین و ڕێگایان بەردەوام بچێتە پێشێ .ئێوە هەر ساغ و ساڵمەت بن ،بنەماڵەی سەربەرزی شەهیدان هەر سەربەرز بن ،بۆ هەموو الیەكتان هیوای تەندروستی و بۆ دۆزی كورد لە هەموو پارچەكان هیوای سەركەوتن دەخوازم. هەر خۆش بن.
قازی محەممەد چۆن لە ئیدارە واڵت‌دا بە شەهامەت بوو ،چۆن بۆ دیفاع لە پێشكەوتن بە شەهامەت بوو ،چۆن لەپاراستنی ڕوحی دێموكراسی‌و دێموكراتی حكوومەتەكەی بە شەهامەت بوو ،چۆن لە وەرگرتنی كوردەكانی پارچەكانی دیكە بە شەهامەت بوو ،لە زیندانیش‌دا بەشەهامەت بوو ،لە دادگادا بە شەهامەت بوو .قازی محەممەد دادگای خۆی تەبدیل بە دادگای حكوومەتی پەهلەوی كرد لــە ئــێــران ك ــورد بــە درێــژایــی مێژوو هــەوڵــی داوە ئــەگــەر ئێعترافی پێ‌بكەن‌و ل ــەگ ــەڵ خــۆیــانــی ب ــخ ــەن‌و بــەشــێــك بێ ب ــۆ گ ــەش ــەی ئـــێـــران .ســیــاســەتــی ق ــازی محەممەد لە سەردەمی كۆماردا كە لەگەڵ قەوامولسەڵتەنە واری ــدی مــوزاكــرە بوو، دەقیقەن هێنانەگۆڕی ئــەوە بوو و دوای ئینقالبیش ئێمە هەر ئەوەمان هێنا گۆڕێ‌‌و ئێستاش هــەر لــەو بــاوەڕە دایــن .كێشەی نەتەوایەتیی میللەتێك كێشەیەكی سیاسییە. بە شــەڕ‌و شــۆڕش و ئێعدام‌و ئەشكەنجە و بۆمباران ،چارەسەر ناكرێ .ڕۆژێك لە ڕۆژان ئەو ڕۆژە هەر دێ .لە ڕۆژهەاڵتی كوردستان كە ئێستا دوای 67ساڵ دوای لــەســێــدارەدانــی پێشەوا قــازی محەممەد، ئەو بیرۆكەی كە پێشەوا قازی محەممەد لە ناوچەی موكریان بە پایتەختی مەهاباد هێنایە گــۆڕی ،زۆر لەوێ تێپەڕیوە ،زۆر شوێنی ڕۆژهەاڵتی كوردستانی داگرتووە، زۆرێــك لە شــارو دێیەكانی كوردستانی
ل ــەوێ پێوەندییان پــێــوە دەگـــرت ،ئێستا ب ــی ــرۆك ــەی كـــۆمـــار‌و ڕێـــبـــازی پــێــشــەوا قــازی محەممەدو سیمای سەركۆماری كــوردســتــان ،لە بیرو هــۆش‌و ئەندێشەی دەیـــــان هـــــەزار كـــــوڕ‌و كــچــی ش ــەی ــدای كوردایەتی ڕۆژ بە ڕۆژ لە حاڵی گەشە دایــە .ئــەوەش تەجروبەیەكی دیكەیە كە مافی میللەتێك ،داوای میللەتێك بە ئێعدام‌و شەهیدكردنی ڕێبەرانی ئەو میللەتە ناكرێ لەبەین بەری. 10ی خاكەلێوە هەرچەند کە لەالیەن حیزبی دێموكرات بە ڕۆژی شەهیدانی كوردستان دانــراوە ،ڕۆژی بەرزڕاگرتنی ئەندێشەو بــیــری بـــەرزی پێشەوا قــازی محەممەدە ،ڕۆژی یــادی پێشەوا قــازی م ــح ــەم ــم ــەدە ،پ ــێ ــش ــەوای ــەك هـــــەروەك ئاماژەم پێكرد بە دامەزراندنی كۆماری كوردستان ،بە بەشداریی بارزانییەكان لەو جوواڵنەوەیە ،زۆر سنووری تێپەڕاند و تەنەووعێكی گ ــەورەی بەخۆ دا .بۆیە
به‌شێک له په‌یامی حیزبه کوردستانییه‌کان
بۆ ڕێوره‌سمی رێوڕەسمی رۆژی شەهیدانی کوردستان کۆمه‌ڵێک ل ه حیزب‌و رێکخراو ه سیاسییه‌کانی چواربه‌شی کوردستان ک ه ل ه ڕێوه‌ڕسمی ساڵیادی له‌داردرانی پێشه‌وا قازی محهممهددا کە حیزبی دێموکراتی کوردستان لە شاری هەولێر پێکی‌هێنابوو ،به‌شداربوون ،ک ه له‌الیه‌ن حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ه هۆڵی زه‌یتوونی کتێبخانه‌ی پارکی سامی عه‌بدوڕه‌حمان ل ه هه‌لێر پێک هات ،ب ه ناردنی په‌یام رێزیان ل ه شه‌هیدانی 10ی خاکهلێوه ،گرت. کۆما جڤاکێن کوردستان ( که‌جه‌که) ل ه په‌یامێک‌دا بۆ حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌بۆنه‌ی ساڵیادی شه‌هیدبوونی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د نووسیوتی: کۆماری کوردستان ک ه ب ه سه‌رۆکایه‌تیی نه‌مر قازی محه‌ممه‌د دامه‌زرا، کۆمارێکی دێموکڕات‌و خۆبه‌ڕێوه‌به ر بوو ک ه ل ه ته‌مه‌نی کورتی 11مانگی‌دا توانی ببێت ه مۆدێلێکی پێشکه‌وتووی خۆبه‌ڕێوه‌بردن‌و نواندنی ئیراده‌ی ئازادیخوازی. کۆما جڤاکێن کوردستان ده‌ڵێ ئاپۆ هه‌میش ه پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌دی وه‌ک ڕێبه‌رێکی بوێر‌و پێشه‌نگ به‌یاد دێنێته‌وه‌و په‌یوه‌ستبوونی خۆی ب ه فه‌رمایشته‌کانی پێشه‌وا ده‌ربڕیوه. مه‌کته‌بی سیاسیی حیزبی شیوعیی کوردستانیش ل ه په‌یامه‌که‌ی خۆی به‌و بۆن ه نووسیویه‌تی: ڕووداوی له‌داردرانی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د جگ ه ل ه الیه‌نی ماته‌مینی‌و دڵته‌نگی وه‌ک یه‌کێک ل ه یادو بیره‌وه‌ریی ه تاڵه‌کان ،هاوکات ب ه درێژایی ئه‌وم 67ساڵ ه بووه‌ت ه یه‌کێک ل ه هۆکارو پاڵنه‌ر ه گرینگ‌و کاریگه‌رو بنه‌ره‌تییه‌کان ل ه تێکۆشان‌و بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانی ل ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستانو به‌رده‌وامیی ئه‌و بزووتنه‌وه‌ی ه ل ه پێناو وه‌ده‌ستهینان و به‌رجه‌سته‌کردنی ماف ه نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانییه‌کان.
مه‌کته‌بی سیاسیی حیزبی ڕزگاریی کوردستانیش ل ه به‌شێک ل ه په‌یامه‌که‌یان‌دا ده‌نووسێ: ساڵو له‌و سه‌رکۆماره‌ی ک ه ئاماد ه نه‌بوو ل ه گه‌له‌که‌ی خۆی داببڕێ، بێباکان ه په‌تی سێداره‌ی هه‌ڵبژارد‌و گیانی خۆی پێشکێش ب ه نیشتمانه‌که‌ی کرد. له‌و په‌یامه‌دا وێڕای ده‌سخۆشی کردن ل ه حیزبی دێموکڕاتی کوردستان پێشوازی ل ه ناودێر کردنی ڕۆژی 10ی خاکه‌لێو ه ب ه ڕۆژی شه‌هیدانی کوردستان کراوه‌و تێی‌دا هاتو ه ک ه خه‌ڵکی کوردستان جێی خۆیه‌تی هه‌موو ساڵێ ب ه شکۆو ه له‌و ڕۆژه‌دا یادی پێشه‌وای خۆیان ،یه‌که‌مین سه‌رۆک کۆماری کوردستان بکه‌نه‌وه‌و ،هه‌روه‌ها بۆ گه‌یشتن ب ه لوتکه‌ی ڕزگاری‌و سه‌ربه‌خۆیی ئه‌و ڕۆژ ه بکرێ به ڕۆژی په‌یمان نوێکردنه‌و ه بۆ خوێنی شه‌هیدان‌و درێژه‌دان ب ه ڕێباز و کاروانه پیرۆزه‌که‌یان. «مه‌کته‌بی سیاسیی بزووتنه‌وه‌ی دێموکڕاتی گه‌لی کوردستان»یش وه جه‌ختی کردۆته‌و ه ک ه ڕۆژی 10ی ل ه په‌یامی تایبه‌تیی خۆی به‌و بۆنه‌یه خاکه‌لێو ه ڕۆژێکی دیرۆکی‌یه له تێکۆشان ه بێ پچڕانه‌کانی گولی کورد. ل ـه‌و پـه‌یــامـه‌دا هــاتــو ه کـ ه لـ ه ســێــداره‌دانــی پێشه‌وا قــازی محه‌ممه‌د، کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال‌و له‌داردرانی شێخ سه‌عیدی پیران‌و کوشتنی ڕێبه‌رانی دیکه‌ی کورد سه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌ن ک ه دوژمنانی گه‌له‌که‌مان ل ه هه‌ر شوێنێک بن یه‌ک ئامانجیان هه‌یه‌و ئه‌ویش نه‌گه‌یه‌شتنی گه‌له‌که‌مان ب ه ماف ه ڕه‌واکانی. کومیته‌ی ڕێکخستنی ب ـه‌حــره‌ک ـه‌ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان»یش ل ه برووسکه‌ی ماته‌مینییان‌‌دا بۆ یــادی پێشه‌واو شه‌هیدانی کۆماردا نووسویە:
ل ه یادی 67ساڵ ه شه‌هیدبوونی پێشه‌وا قازی محهممهدو هاوڕێیانی ک ه به ڕۆژی شه‌هیدانی کوردستان ناودێر کراوه ،سه‌ری ڕێزو نه‌وازش بۆ گشت شه‌هیدانی رێگای ڕزگاریی کوردو کوردستان داده‌نه‌وێنین. کومیته‌ی ناوه‌ندیی سازمانی خهباتی کوردستانی ئێران یه‌کێکی دیک ه له‌و الیه‌ن ه سیاسییانه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان بوو ک ه په‌یامی بۆ ڕێوڕه‌سمی 10ی خاکه‌لێو ه ناردبوو .له‌و په‌یامه‌دا جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و ه کراوه‌ته‌و ه ک ه ده‌ستکه‌وته‌کانی ئه‌مڕۆ ل ه ئاکامی خه‌بات‌و قوربانیدانی ڕابردوویه‌و قازی محه‌مم هد‌و رێبه‌رانی دیکه‌مان بوونه‌ت ه ڕه‌مزی تێکۆشان‌و به‌رخودان ل ه پێناو ڕزگاری‌و ژیانێکی باشتر‌و وه‌ده‌ستهێنانی ماف ه ڕه‌واکانی نه‌ته‌وه‌که‌مان. ل ه په‌یامی «نوێنه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ل ه هه‌ولێر» یش ئاماژ ه به‌و ه کراو ه ک ه بێگومان ڕۆژی 10ی خاکه‌لێو ه ڕۆژێکی مێژوویی ه بۆ گه‌لی کــوردو ئه‌رکی سه‌رشانی هه‌موو خه‌ڵکی نیشتمانپه‌روه‌ر ه ک ه ئه‌و ڕۆژ ه بکات ه هێمایه‌ک بۆ به‌رنگاربوونه‌و ه ل ه به‌رامبه‌ر ڕێژیم ه دیکتاتۆڕ و داگیرکه‌ره‌کانی کوردستانو؛ پێویست ه رێز ل ه خه‌بات و رێکۆشانی سه‌رجه‌م شه‌هیدانی رێگای ڕزگاریی کوردستان بگیرێ‌و ئێم ه وه‌ک کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان سـه‌ری ڕێزو نه‌وازش ل ه ئاست هه‌موو شه‌هیدانی سه‌ربه‌رزی گه‌له‌که‌مان داده‌نه‌وێنین. ڕێکخرای خهباتی شۆڕشگێڕی کوردستانیش ل ه په‌یامی خۆی بۆ ئه‌و بۆنه‌ی ه ک ه بۆ حیزبی دێموکراتی کوردستانی ناردوه ،وێڕای ئاماژ ه ب ه که‌سایه‌تیی پێشه‌وا قــازی محهممهدو بیری ڕوون‌و ک ــرده‌و ه جێی شانازییه‌کانی پێشه‌وا ،نووسیویه‌تی ک ه ڕۆڵی پێشه‌وا ل ه خزمه‌تی ئامانج‌و خواست ه نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانییه‌کانی کــوردو کوردستان و تۆمارکردنی مێژوویه‌کی پڕ ل ه شــانــازی ل ه په‌رتووکی دیــرۆکــی خوێناویی‌و پڕ ل ه فیداکاری‌و قوربانی ئه‌و سه‌رۆکه‌ی کورد تا ڕاده‌ی به‌خشینی گیانی ل ه پێناوی ئه‌و ئامانج و ویست ه نه‌ته‌وه‌ییانه‌دا ،پێمان ده‌ڵێ ک ه قازی ته‌نیا سه‌رۆکی حیزبێک‌و موڵکی تایبه‌تیی الیه‌نێک‌و پارچه‌یه‌کی کوردستان نیه، به‌ڵکوو خه‌مخۆرێکی ب ه مشووری هه‌موو خه‌ڵک‌و خاکی نێو سنووری هه‌موو کوردستانه.
5
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
پەیام
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
خالید عەزیزی:
10ی خاكەلێوە ڕۆژی بەرزڕاگرتنی ئەندێشەو بیری بەرزی پێشەوا قازی محەممەدە ده‌قی قسه‌کانی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان له رێوڕەسمی 10ی خاکهلێوه ،یادی له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا قازی محهممهدو هاوڕێیانی‌دا میوانانی بەڕێز! خوشك و برایانی ئازیز! نوێنەرایەنی ڕێكخراو و حیزب‌و سازمانە سیاسییەكان! هەموو الیەكتان پڕ بە دڵ بەخێرهاتن دەكەم بۆ رێوڕەسمی10ی خاكەلێوە ڕۆژی لەسێدارەدانی ڕەئیسی جمهوری كوردستان، پێشەوا قازی محەممەد ،ڕۆژی شەهیدانی كــوردســتــان .هــەروەهــا جێگای خۆیەتی لــێــرەوە لــەو ڕۆژەدا كــە ی ــادی یەكەمین ســەرۆك كۆماری كوردستان دەكەینەوە، ڕێزو ئیحترامی خۆمان بە هەموو بنەماڵەی شەهیدان لە هەموو بەشەكانی كوردستان پێشكەش بكەین ،پێشكەش بە بنەماڵەی ئــەنــفــالــكــراوەكــان ،شــەهــیــدانــی هەڵەبجە، هەمووی ئەو كوردە تێكۆشەرانەی كە لە هــەمــوو بەشەكانی كــوردســتــان لــە ڕێگا‌و ڕێبازی پێشەوای كوردان ،سەرۆك كۆماری كوردستان‌و هەموو سەركردە شەهیدەكان که گیانی خۆیان بەخت كردووە. هەروەها جێی خۆیەتی ڕێزو ئێحترامی خۆمان پێشكەش به بنەماڵەی زیندانیانی سیاسی لە ڕۆژهەاڵتی كوردستان بكەین، ئەو بەشەی کوردستان كە ڕەئیس جمهوری كوردستانی تێدا لەسێدارە درا ،ئەو بەشەی کە هەر ئێستا (ئازادیخوازان) لە زیندانەكان لــەســەر ڕێ ــب ــازی ك ــوردای ــەتـ ـی‌و ڕێــبــازی پــێــشــەوا‌و هــەمــوو ســەركــردەكــانــی كــورد لە زیندان دان .لەراستی‌دا یادكردنەوەی پێشەوا قازی محەممەد ،پێشەوای حیزبی دێموكرات‌و سه‌رکۆماری كوردستان كە لە سێدارە درا ،ڕەنگە باشترین فورسەت بێ ئاوڕێک بدەینەوە سەر كەسایەتیی پێشەوا قــازی محەممەدو پــڕۆژەی سیاسی قازی محەممەد. ئەو دەوڵەتە مەرکەزییانەی كە كێشەیان لــەگــەڵ ك ــورد بـــووەو مــافــی كــوردیــان بە ڕەســمــی نــەنــاســیــوەو خــەبــات‌و تێكۆشان لەپێناو سەقامگیركردنی مافەكانی خۆمانیان بەسەر ئێمەدا تەحمیل كرد( ،بوون بە هۆی
لە سەردەمێكدا كە نەخوێندەواری لــەوپــەڕی خــۆیــدا بـــووە .هــونــەری پێشەوا قــازی محەممەد ئــەوە بوو چۆن تنوعاتی كوردستان ڕێك بخا لــەو بەشەی كوردستان كە لەژێر دســەاڵتــی كــۆمــاری كــوردســتــان بوو بە عەشیرەت و بە فیئۆدال‌و بە گوندی‌و شاری ،لە سەردەمێكدا كە شارستانییەت لەنێو ك ــورددا زۆر زەعیف بوو .چۆن ژنان بەشدار بكا، لە سەردەمێكدا كە ژنی خوێندەوار ڕەنگە بە قەرای قامكی دەستان بان ئەوە) ڕێگایەكی دوورو درێژ‌و كاروانێكی دوورو درێــژ ببێ بە مــێــژووی ئێمە .لەو ڕێبازەدا ئەگەر بڵێین لە سەردەمی مۆدێرن به پێشەوا قازی محەممەد دەستی پێكرد، لە ڕۆژی لەسێدارەدانی خــۆی‌دا ،پێشەوا مــەجــالــی هــەبــوو هــەڵ بــژێــرێ .دەیــتــوانــی بــە جــۆرێــك لــەگــەڵ حكوومەتی ئـه‌وکــات، تــەعــامــول بكا كــە گیانی خــۆی بپارێزێ، بــەاڵم پێشەوا كە دامــەزرێــنــەری كۆماری
كوردستان بــوو ،پێشەوا كە ئااڵهەڵگری كــوردایــەت ـی‌و بــووژانــەوەی ناسۆنالیزمی كورد بە شێوەیەكی مۆدێرن بوو‌و بە حەق لە كۆماری كوردستان‌دا نەهادینەی كرد، چۆن كۆمارەكەی یەكەم دەسكەوت بوو نەهادینەی كــرد ،بــە شەهیدبوونی خۆی ڕێگایەكی بۆ تەواوی تێكۆشەرانی ڕێگای كوردایەتی‌و ڕزگاریی كوردستان دامەزراند كە بــەدوای ئــەودا لە هەموو پارچەكان‌دا نەسالونەسل بــەدوای یــەك‌دا ئــەو ڕێگایە بەردەوام بچێتە پێشێ. لــە مــێــژووی پــڕ تێكۆشانی نــەتــەوەی كــورددا ئێمە زۆر سەركردەمان هەبوون كە بە بەخت كردنی گیانی خۆیان یا بە قارەمانەتی‌و تێكۆشانی خۆیان ،مێژوویان بــۆ ئێمە دروســـت ك ــرد .دڵنیام مــێــژووی ئێمە به بێ ئــاوڕدانــەوە له‌و كەسایەتییانە زۆر بەتاڵ دەبێ .بۆیە ئێمە بە ئیفتخارەوە ئــاوڕ لــە مــێــژووی خــۆمــان دەدەیــنــەوە كە كەسانی وەك پێشەوا قازی محەممەد ،مەال مستەفای بارزانی ،شێخ مەحموود ،شێخ سەعید ،سمكۆی شكاك ،شیخ ڕەزا ،دوكتۆر قاسملوو ،دوكتۆر شەرەفكەندی‌و دەیــان سەركردەی شەهید كە گیانی خۆیان بەخت كــــردووە ،تــێـی‌دا ب ــوون .هــەر لــە تەنیشت ئـــــەوان ،ئـــەو س ــەرک ــردان ــە ،س ــەرک ــردەی دەیان هەزار كادر و پێشمەرگە بوون كە لە خەبات‌و تێكۆشانی ئێمە بۆ ڕزگــاری‌و مێژوویان بۆ تۆمار كردووین .ئێمە نازانین سبەینێ چ ڕوودەدا بـــەاڵم دەزان ــی ــن لە ڕاب ــردوودا چ ڕووی داوە ،پێناسەی ئێمە هەتا ئێستا بە ڕابردوومان پێناسە دەكرێ. كــە ئـــاوڕ دەدەیـــنـــەوە بــەســەر خــەبــات و تێكۆشانی خۆمان ،دەقیقەن ئاماژە بەوانەیە. چێهرەكانی ئێمە جێگای ئیفتخاری ئێمەن. ئەوەی كە ئێستا بە خۆشییەوە لە هەرێمی كوردستان دەیبینین ،كەم‌و زۆر حكوومەتی كوردی جێ كەوتووە ،ئەوەی‌كە لە باكووری كوردستان لە نەتیجەی خەبات‌و تێكۆشانی هەموو الیــەك‌دا ئەقڵییەتی وتووێژ لەگەڵ یەكتر بۆ چارەسەری كێشەی كورد دەبێ بــە ئــەمــری واقـــع ،ئــەوەی‌كــە لــە ســووریــا ڕوو دەدا و كــورد ت ـێ‌دەكــۆش ـێ‌و بــەره‌و ئــەوە دەچێ‌مەجال نــەدا مــەوزوعــی كورد لە پەراوێز بكەوێ ،تێ‌دەكۆشێ مەسەلەی خــۆی بێنێتە گـــۆڕێ ،ئــەوە ئــیــدامــەی ئەو كاروانەیە ،ئیدامەی ئەو فیداكارییەیە كە ڕێبەران‌و سەركردەكانی ئێمە لە ڕابردوودا كاریان بۆ كردووە‌و گیانی خۆیان بۆ بەخت كردوە .ئەگەر كاتی خۆی كۆمار رووخا‌‌و هیوا‌و هومێدی كوردان بۆ ماوەیەك لەژێر تەئسیراتی ڕووخــانــی كــۆمــار ،سێبەری بەسەردا دێ ،كاتێك قازی محەممەد ئێعدام دەكــرێ ،ئــەوانــەی بڕیاری ئێعدامی قازی محەممەدیان دا پێیان وابوو بە ئێعدام‌كردنی قــازی محەممەدو ڕووخــانــی كــۆمــار ئەو جوواڵنەوەیە كۆتایی پ ـێ‌دێ .لەدەستدانی قازی محەممەد ،لەدەستدانی مەرحوومی بــارزانــی ،شیخ ڕەزا ،شێخ سەعید ،شێخ مەحمود ،سمكۆی شكاك ،دوكتۆر قاسملوو، دوكتۆر شەرەفكەندی ،هەموویان لە جێگای خۆیدا بەتااڵییەكی گەورەیە لە جوواڵنەوەی كــورددا .بەاڵم لەالیەكی دیكەوە ئەوانە كە بــوون بــە سەمبول ،بــوون بــە مــێــژوو ،بە هێمای خۆیان ،بە گیان بەختكردنی خۆیان، میلیۆنها كــوردیــان ڕژانــــدە نێوخەبات‌و تێكۆشان‌و شەقام .بۆیە میللەتێك خاوەنی ئەو ڕابردوویە بێ ،خاوەنی ئەو ڕێبەرانە ب ــێ ،كــە بــــەدوای ئـــــەوان‌دا ئ ــەو كــاروانــە بـــەردەوام چۆتە پێشێ ،دڵنیام لە هەموو بەشەكانی كوردستان بە مرووری زەمان بــە ئەقڵییەتێكی ســـەردەم ،بــە تەجرووبە وەرگرتن لە ڕابردوو ،بە بەرچاوڕوونییەكی زۆرتــر بۆ داهاتوو دەتوانێ بە مافەكانی
خۆی بگا. پــێــشــەوا قـــازی مــحــەمــمــەد كــە لــەگــەڵ كــۆمــەڵــەی ژێ‌كـــاف دەســت بــەكــار دەك ـا‌و دوایـــە بـــەوە دەگـــا كــە كــۆمــەڵــەی ژێكاف وەك جــوواڵنــەوەیــەكــی فكری كــە ئەركی بووژاندنەوەی هۆوییەتی كوردییە ،ڕەنگە لــە مــەیــدانــی سیاسیی‌دا ئــاوا بــە ڕاحەتی وەاڵمـــدەر نــەبـێ ،بۆیە زۆر ژیــرانــە ،زۆر زیرەكانە بە خوێندنەوەی وەزعی مەوجوود لە ســەردەمــی ئــەو وەختی شــەڕی دووی جیهانی ،بە خوێندنەوەی وەزعی مەوجوود لە گۆڕەپانی ئــێــران‌دا حیزبی دێموكرات دادەمەزرێنێ‌و حیزبی دێموكرات هەر بۆ حیزبایەتی دانامەزرێنێ ،بۆیەی دامەزراند دەوڵــەتــی كــوردیــی لــەســەر دروســـت بكا. ئــەگــەر ئێمە ئاوڕێكی كــورت وەمــێــژووی چەند ساڵەی تێکۆشانی پێشەوای كوردان بده‌ینه‌وه[ ،بۆمان] ده‌رده‌که‌وێ لە ماوەیەكی كــورتــدا زۆر كــاری كــرد .زۆر شتی هێنا گۆڕێ. پێشەوا قازی محەممەد لە سەردەمێكدا بیرۆكەی دروستكردنی دەوڵــەتــی میللیی كــــورد دێــنــێــتــە گــــۆڕێ ك ــە لـــەو بــەشــەی كوردستان نەخوێندەواری لەوپەڕی خۆیدا بوو .كۆمەڵگایەكی عەشیرەتی فیئۆداڵی بوو. بــەاڵم ئــەو وەختی پێشەوا قسە لە تێئاتر دەكا ،لە كتێبخانە ،لە دانانی سینەما ،قسە لە دانانی [رێکخراو]ی یەكیه‌تیی الوان‌و یەكه‌تیی ژنان دەكــا ،قسە لە دامەزراندنی مــەدرەســە بــە كـــوردی دەكـــا ،لــە نــاردنــی ئەفسەر بۆ دەرەوە و پەروەردەكردن ده‌کا، قسە لە پەروەردەكردنی مامۆستای كوردی دەكا ،ئەوە قسەی نزیك بە حەفتا ساڵ پێش ئێستایە .بەشێكی زۆری دامەزرانی حیزبی دێموكرات‌و دامەزرانی كۆماری كوردستان لە ڕاستی‌دا دەگەڕێتەوە سەر كەسایەتی پێشەوا قازی محەممەد. لــە مــێــژوودا نــە تەنیا مــێــژووی ئێمە، مێژووی میللەتانیش كەسێك‌و چەند كەس میللەتێكیان دروست كردەوە بە دامەزراندنی سەرەتایەك‌و دوایە ئیدامەی پەیدا كردووە و كــاروانــێــك لــەســەری بـــــەردەوام چۆتە پێشێ .پێشەوا قازی محەممەد لە ماوەی سەركردایەتی خۆی كە حیزبی دێموكراتی دامەزراندوە‌و دوایە كۆماری كوردستانی ئیدارە كــردوە ،لەڕاستی‌دا لە چەند بواردا زۆر ژیرانە جوواڵوەتەوە .لە سەردەمێكدا كە نەخوێندەواری لەوپەڕی خۆیدا بووە. هونەری پێشەوا قازی محەممەد ئەوە بوو چــۆن تنوعاتی كوردستان ڕێــك بخا لەو بــەشــەی كــوردســتــان كــە لــەژێــر دسەاڵتی كۆماری كوردستان بوو بە عەشیرەت و بە فیئۆدال‌و بە گوندی‌و شاری ،لە سەردەمێكدا كە شارستانییەت لەنێو كورددا زۆر زەعیف
بوو .چۆن ژنان بەشدار بكا ،لە سەردەمێكدا كە ژنی خوێندەوار ڕەنگە بە قەرای قامكی دەســتــان بــان .چــۆن ئــیــدارەی حكوومەت پێك بێنێ ،لە سەردەمێكدا ڕەنگە بەدوای خــوێــنــدوار گــڕابــایــەی ،لــەو حــكــوومــەتــەدا دیسانەكە زۆری بــۆ وەگــیــر نەكەوتبایە. ه ــون ــەری ئـــیـــدارەكـــردن‌و دام ــەزران ــدن ــی حكوومەت بەشێكە لە تكنیكەكانی پێشەوا قازی محەممەد. پێشەوا قازی محەممەد لەسەر ئەساسی باوەڕ بە ڕوحی ڕزگاریی نەتەوەیی ،كاتێك قسە لە هەڵدانی ئااڵ دەكرێ ،كاتێك قسە لە دامەزراندنی كابینە دەكرێ ،كاتێك تەعامول لــەگــەڵ حكوومەتی وەخــتــی ئازەربایجان دەك ــا كــە نــایــهــەوێ كــۆمــاری كــوردســتــان وەك بەشێكی سەربەخۆ بێ ،بەڵكە بەشێك لە ئازەربایجان بێ ،كاتێك پێشەوا قازی محەممەد ئیستقباڵ لە مەرحوومی بارزانی‌و هاوڕێیانی دەكــا كــە ئ ــەوان تەجرووبەی شەڕ‌و شۆڕشیان هەبوو ،دەرك دەكا كە وجـــوودی ئـــەوان‌و حـــزووری وان لەپاڵ ئەرتەشی كوردستان‌و هێزی پێشمەرگەی كوردستان پێویستە‌و لە تەنیشت ئەوەش‌دا ڕوحی هاودەردی‌و هاوبەشیی نەتەوایەتی لەنێو كورددا كە لە پارچەیەكی دیكەدا لێیان قەومابوو( ،بەهێز دەکا) .هاتنە حكوومەتی كۆماری كوردستان ،ئەوان کە لەوێ میوان نــەبــوون ،لــەوێ ژێــنــەراڵ ب ــوون ،ئەفسەر بوون ،بڕیاردەر بوون ،لە ئیدارەی واڵت‌دا بوون .ئەوەش بەرزیی ڕووحی نەتەوایەتی پێشەوای كــوردان قازی محەممەد نیشان دەدا ل ــە نــاوچــەیــەكــی چ ــووك ــە ك ــە ئــەو فورسەتەی بۆ هەڵكەوتبوو. پـــێـــشـــەوا هـــــەر لــــە ســـــەرەتـــــاوە بــۆ دام ــەزران ــدن ــی حــكــوومــەتــی خ ــۆی لــەگــەڵ زۆر ئاستەنگی جیددی ڕووبـــەڕوو بوو، ئــەوەی لە هەمووان ئەساسی‌تر‌و گرنگتر بوو ،ئەوە بوو كە چۆن ئازەربایجانیەكان لە باكۆ‌و ئازەربایجانییەكان لە تەورێز، تێیان بگەیەنێ كە حكوومەتی كوردستان واحیدێكی سەربەخۆی كوردییە .لــەوێ‌دا دیپلۆماسییەكی زۆر بە هێزی بە خەرج دا. ئەو ناوچەیە ناوچه‌یه‌ك بوو كێشەی زۆر له‌سه‌ر بوو .بە ژیریی خۆی‌و بە چۆنیەتیی تەعامول لەگەڵ ئازەرییەكان بەشێك لەو كێشانەی ئــەو وەخــتــی چــارەســەر كــرد‌و كۆماری كوردستان توانی لەو مەنتەقەیە دامەزرێنێ‌‌و ئازەربایجانییەكانیش هێندێک تێ‌بگەیەنێ ،کە ئەگەر ڕووحی هەماهەنگی‌و هاوكارییان لەگەڵ حكوومەتی كوردستان هەبێ ،ئەوانیش دەتوانن موشكیالتی خۆیان جێبەجێ بكەن. قــــازی مــحــەمــمــەد كــاتــێــك ســۆڤــیــەتــی پێشوو بـــەدوای موعامەلە لــەگــەڵ تــاران
پشتی تــێ‌كــرد‌و كــاتــێــك حــكــوومــەتــەكــەی لەئاستی معادالتی نێونەتەوەیی تاڕادەیەك تەنیا مابۆوە و كاتێك بەشێك لە سەرۆك عــەشــیــرەتــەكــان‌و فــیــۆدالــەكــان بــەداخــەوە ڕەفــیــقــی ن ــی ــوەڕێ ــی ســـــەرۆك كــۆمــاری كوردستان بوون ،هەوڵی‌دا لەڕێگای وتووێژ لەگەڵ حكوومەتی تاران ،حكوومەتی تاران تێ‌بگەیەنێ .ئەگەر بە كۆماری كوردستانیش ڕازی نــیــن ،دەكــــرێ حەللێكی دیــكــە بۆ چارەسەری كێشەی كورد لە ڕۆژهەاڵتی كــوردســتــان بــدۆزرێــتــەوە .هــەمــووی ئەو هەوڵ‌و تێكۆشانانەی قازی محەممەد دیفاع لە بەرژەوەندیی نەتەوایەتیی كورد بووە لە ڕۆژهەاڵتی كوردستان لە تەعامولی خۆی لەگەڵ سۆڤیەتەكان ،لە تەعامولی خۆی لەگەڵ ئــازەریــیــەكــان ،لە تەعامولی خۆی لەگەڵ حكوومەتی قەوامولسەڵتەنە لە تاران. بــەداخــەوە ئــەوكــات ب ــەرەی غــەرب لە ئەمریكا‌و ئینگلیس هەڵوێستێكی دۆستانەیان بــەرامــبــەر ق ــازی محەممەد نــەبــوو ،دەنــا هــەمــوو ئــەوانــەی‌كــە لــە نــزیــكــەوە قــازی محەممەدیان بینیوە ،ئــاوا تاریفی قــازی محەممەد دەكــەن :پیاوێكی خوێندەوار لە ناوچەیەكی نەخوێندەوار ،مامۆستایەكی ئایینیی لیبراڵ ،لە شوێنێك كە دەبێ چۆن مــەزهــەب‌و ژی ــان تێكەڵ بكا لــە ئــیــدارەی واڵت‌دا ،قازییەكی قابیلی ئیحترام لەنێو كــۆمــەاڵنــی خــەڵــك ،لــە ژووری كــارەكــەی كتێب بــە زمــانــی فــەڕانــســەوی ،ئینگلیزی، ڕووســی ،عەرەبی ،فارسی‌و توركی و ... دانراوە كە ئەو وەختی ڕەنگە كتێب خوێن‌و خەڵكێك كە بــەدوای كتێب‌دا دەچــوون لە كــوردســتــان ،زۆر كــەم بایە .لە هەمووی ئەوانە گرنگتر كاتێك لە بیرو بۆچوونەکانی قازی محەممەد دەکۆڵرێتەوە ،نەتیجەگیری ئەوەیە ئینسانێكی دێموكرات بــووە .قازی محەممەد هەموو تەعامولی لەگەڵ سۆڤیەتی سابیق بوو كە حكوومەتێكی كۆمۆنیستی بوو ،هەموو تەعامولی لەگەڵ ئازەربایجان بــوو كــە دەســەاڵتــێــكــی كومونیستی بــوو. موزاكراتەكەی لەگەڵ حكوومەتی تــاران بوون كە دەسەاڵتی شایەتی بوو .خەڵكی دەوروبەری بەشێكی فیئۆدال و عەشیرەت بوو ،بەاڵم قازی محەممەد دێموكرات بوو. هەر ئەقڵییەتی دێموكراتیی قازی محەممەد بوو كە حكوومەتەكەی وەها ڕەنگاوڕەنگ‌و جــوان‌و موتەنەوع كردبوو كە پیاو و ژن و عەشیرەت و فــیــئــۆدال‌و خــوێــنــدەوار و شاری‌و دێهاتی بە هەموو چین‌و توێژەكانی لەوێ‌دا جێیان دەبۆوە. ئێعدامی پــێــشــەوا ق ــازی محەممەدو دادگایی پێشەوا قازی محەممەد بۆ خۆی نوختەیەكە ،ڕووداوێكە كە بۆ هەموو ئێمە ل٦
4
لە خوێنەرانەوە
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
سه‌رنج بده‌ن! « کوردستان» هه‌موو ژماره‌یه‌ک هه‌ڵبژارده‌یه‌ک له‌و راپۆرت‌و هه‌وااڵنه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزب ،یان خوێنه‌رانی ئه‌م رۆژنامه‌ی ه به راگه‌یه‌نه‌کانی حیزب ده‌که‌ن له‌م الپه‌ڕه‌یه‌دا باڵو ده‌کاته‌وه .داوا ل ه خوێنه‌ران ده‌که‌ین له‌گه‌ڵ راپۆرت‌و هه‌واڵه‌کانیان‌دا وێنه‌ی پێوه‌ندیدار ب ه بابه‌ته‌که‌ش بنێرن.
هەڕەشەی رێژیم لە خەڵکی شارەکانی ه رێی کورتەنامەوه کوردستان ل
گێڕانی فۆڕمی بەکرێگیراوی بۆ ڕێژیم لە نێو خەڵک‌دا
بۆ پێشگیریی لە پێشوازیی نەتەوەیی‌و حەماسیی خەڵک لە نەورۆز، لە ژمارەیەک لە شارەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،لە مانگێک بەرلەهاتنی نەورۆزەوە پەیامێک بە زمانی فارسی ل ه رێی کورتەنامەوە بۆ ڕێژەیەکی بەرچاوی خەڵک بە تایبەتی بنەماڵەی پێشمەرگەکان‌و بەندییە سییاسییەکان، ڕەوانە کرابوو .دەقی پەیامەکە بەم جۆرە بوو: « شهروند محترم! طبق خبر واصلە ،جنابعالی تحت تاثیر تبلیغات سوء‌و ضد امنیتی رسانەهای وابستە بە بیگانگان قرار گرفتەاید .در صورت ارتباط با رسانەهای خارج از کشور برابر مواد مندرج در قانون مجازات اسالمی مجرم شناختە شدە و با شما برخورد قانونی خواهد شد». (هاووالتی بەڕێز! بە گوێرەی زانیارییەکان ،بەڕیزت کەوتوویە ژێر کاریگەریی پڕوپاگەندەی چەوت‌و دژە ئەمنییەتیی راگەیەنەکانی سەر بە بێگانە .ئەگەر پیوەندی بە ڕاگەیەنەکانی دەرەوەی واڵت بگری ،بە گوێرەی ماددەکانی قانوونی سزای ئیسالمی ،بە تاوانبار دەناسرێی‌و بە پیی قانوون هەڵسوکەوتت لە گەڵ دەکرێ). لەیالخ 25لە سنەوە
پێشوازیی ئەنجومەنی شاخەوانیی مەهاباد لە نەورۆز بە بۆنەی هاتنی نەورۆزو بۆ پێشوازی لە ساڵی نوێ ،ڕۆژی هەینی ،1393/1/8لــە سێکانیان ،ڕیوڕەسمێکی ش ــادی‌و هەڵپەڕکێ لــە الیــەن ئەنجومەنی شاخەوانیی مەهاباد بەڕێوە چوو کە نزیک بە 3000کەس لە خەڵکی شاری مەهاباد تێی دا بەشدار بوو. مەهاباد لە الیەن سیروانەوە
بەڕێوەچوونی پێشانگەیەکی جلوبەرگ‌و خشڵی ژنانە لە ڕۆژانی 1393/1/1تا 1393/1/9پێشانگەیەکی جلوبەرگ‌و خشڵی ژنانە لە الیــەن خاتوو لەیال نوورانی بە هاوکاریی شــوورا‌و شارەوانی (شهرداری)ی مەهاباد بەڕێوە چوو کە لە گەڵ پێشوازییەکی گەرمی خەڵکی شار و میوانانی نەورۆزیی ئەو شارە بەرەوڕوو بوو. **
دوو کەس بە ناوەکانی ر.ق و م ،خەڵکی گوندی مەال شێخ ،ڕۆژی 10ی خاکەلێوە ،فۆڕمی ئەندامبوون لە سوپای پاسدارانیان بە نیو خەڵک دا گێڕاوە‌و داوایان لە خەڵک کردوە ببن بە ئەندامی سوپای پاسداران .لە فۆڕمەکە دا هاتوە کە هەر کەس ببێت بە ئەندامی سوپا ،بیمە دەکرێن‌و مانگانەش 450هەزار تمەنیان پێ‌دەدرێ .بەاڵم ئەم داوایە هیچ پێشوازیی لـێ‌نــەکــرا‌و تەنیا خــۆســووکــکــردن‌و رووڕەشــــی بــۆ ئــەو دەستوپێوەندە خۆفرۆشەی ڕێژیم مایەوە. (تێبینی: نــاوی تــەواوی ئەو دوو بەکرێگیراوە الی «کوردستان»و ئۆرگانە پێوەندیدارەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان هەیە‌و بە مەبەستی لەقاودان‌و ڕسواکردنیان ،لێکۆڵینەوە لە سەر پێشینە و کاروکردەوەکانیان دەکرێ). تەرخان لە سەردەشتەوە **
ژینگەو ئاوهەوای مەهاباد لەڕۆژانی سەرساڵ دا
لە گــەڵ دەستپێکی وەرزی بەهار ،زۆرباڵندەی کۆچەری ڕوویــان کردوەتە تااڵوی کانیی برازان لە مەهاباد .هەر بۆیە ئیدارەی ژینگەپارێزی مەهاباد تیمی تایبەتیی بۆ پێشگیری لە ڕاوی ئەو باڵندانە لە نزیک تااڵوی کانیی برازان 2لە سەر کێوی شاخەرەش جێگیر کردوە. سورەییا لە مەهابادەوە * لە شەوی هەینی(8ی خاکەلیوە) هەتا شەوی شەمە لە سەر یەکشەمە 10ی خاکەلێوە ،بایەکی توند لە مەهاباد هەڵی کرد ،لە زۆر جێگا بووە هۆی شکانی دارتێلەکان و لە ناوجەی جۆراوجۆری مەهاباد بەرق ،بڕا. نزیکەی 6جار بەرقی گەڕەکەکانی باغی شایگان و موکوریان و فەجر و باغی سیسە بە هۆی شکانی دارتێلەکان و وێککەوتنی سیمەکان بۆ ماوەی کاتژمێرێک تا دوو کاتژمێر بڕا .ئەم گژەبایە بووە هۆی شکانی شووشەی
پەنجەرەی هێندێک ماڵ و لقوپۆپی زۆر دار و درەختی ئەو شارە شکاون. *
هاوژین لە مەهابادەوە
لە شەوی یەکشەممە لە سەر دووشەممە 10لەسەر 11ی خاکەلێوەوە، بارینی بەفر لە مەهاباد دەستی پێکردوە و ئەمە لە حاڵێک دایە کە 11 ڕۆژ لە بەهار تێپەڕ بــووە و هــەواش زۆرس ــاردی کــردوە .لەمبارەیەوە خەڵک بە تایبەتی ئەوانەی کاری باغداری و کشتوکال دەکەن ،نیگەرانن ل ه
درێژی هەواڵ‌و راپۆرت
به‌ڕێوه‌چوونی به‌شکۆی جێژنی نه‌ورۆز ل ه کوردستان سه‌ره‌ڕای هه‌موو ڕێگری‌و به‌ربه‌سته‌کان خه‌ڵکی کوردستان ب ه هۆگری‌و تامه‌زرۆیی زۆره‌و ه جێژنی نه‌ورۆزیان به‌رز ڕاگرت. حیزبی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان ب ـه‌کــردن ـه‌وه‌ی ئـــاوری ن ـ ـه‌ورۆز و به‌ڕێوه‌بردنی ڕێوڕه‌سمێکی تایبه‌ت به‌م بۆنه‌ی ه پێشوازیی ل ه ساڵی نوێی کوردی کرد. له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا ک ه به‌به‌شداریی ژمارەیەکی زۆر ل ه کادرو پێشمه‌رگه‌و ئه‌ندامانی حیزب‌و بنه‌ماڵه‌کانیان به‌ڕێو ه چوو ،پێشوازی لە ساڵی نوێ کرا. ل ه رێوره‌سمه‌کەدا کاک خالید عه‌زیزی ،سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه په‌یامی نه‌ورۆزیی خۆیدا هیوای خواست ک ه ل ه ساڵی نوێ‌دا ب ه هه‌وڵ‌و تێکۆشان‌و هیممه‌تی هه‌موو الیه‌ک هه‌نگاو بۆ وه‌دیهێنانی خواست‌و مافه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کان هه‌ڵبگیرێ. ل ه نێوخۆی رۆژهــەاڵتــی کوردستانیش ســه‌ره‌ڕای هه‌موو ڕێگری‌و به‌ربه‌سته‌کان جێژنی نه‌ورۆز ل ه کوردستان ب ه شکۆیه‌کی تایبه‌ت به‌ڕێو ه چوو. هه‌ر ل ه ڕۆژانی به‌ر ل ه نه‌ورۆز کۆمه‌ڵێکی زۆر ل ه چاالکانی مه‌ده‌نی ب ه نووسینی نام ه بۆ ناوه‌ند ه به‌رپرسیاره‌کان داوای وه‌رگرتنی مۆڵه‌تیان کــردبــوو ،ب ـه‌اڵم ئـه‌و داوایــان ـ ه ڕه‌ت کــرابــوونـه‌وه؛ له‌گه‌ڵ ئــه‌وه‌ی هـه‌ر ل ه حه‌وتوویه‌ک به‌ر ل ه نه‌ورۆزه‌و ه هێز ه ئینتیزامی‌و ئه‌منییه‌تییه‌کان چاویان ل ه خه‌ڵکی سوور ده‌کرده‌وه ،به‌اڵم ڕێوڕه‌سمی چوارشه‌ممه‌سووری‌و نه‌ورۆز
ل ه هه‌موو ناوچه‌و شوێنه‌کانی کوردستان به‌شکۆیه‌کی که‌م وێنه‌و ه به‌ڕێو ه چوو. به‌پێی ئ ـه‌و ڕاپـــۆرت‌و ه ـه‌وااڵن ـه‌ی کۆمیسیۆنی ته‌شکیالتی حیزبی دێــمــوکــڕات بـ ه مــاڵــپـه‌ڕی کــوردســتــان‌و کـــوردی گ ـه‌یــانــدوه ،لـ ه زۆربــه‌ی شوێنه‌کانی کوردستان سه‌ره‌ڕای پێناخۆشبوونی هێز ه ئه‌منییه‌تی‌و هێز ه ئینتیزامییه‌کان ،ڕێوڕه‌سمه‌کانی نه‌ورۆز به‌ڕێوه‌چوون .ل ه هه‌ندێک ناوچ ه هێزه‌کانی ده‌وڵ ـه‌ت هه‌وڵی تێکدانی ڕێوڕه‌سمه‌کانیان داوه‌و ل ه هه‌ندێک شوێنیش هێزه ئینتیزامییه‌کان هه‌ر ل ه دووره‌و ه چاوه‌دێریی وه‌زعه‌که‌یان کردوه. لــە گــونــدی «نـــێ»ی ســەر بــە شــاری مــەریــوان ئــاپــۆرای خه‌ڵك بە کردنەوەی ئاگری نــەورۆز و خوێندنه‌وه‌ی ســروودی نەتەوەیی ‹›ئەی » بون ه رەقیب›› و ســروودی شۆڕشگێڕیی وه‌ک «هۆ کاکی پێـشمه‌رگه
چقڵی چاوی دوژمنانی ئازادی‌و ب ه شایی و هەڵپەڕکێ پێشوازییان لە ساڵی نوێی کوردی کرد. لە گوندی «نەیسانە»ی سەر بە شاری نەوسوودیش رێوڕەسمێکی به‌شکۆ ل ه که‌ش‌و هه‌وایه‌کی ته‌واو حیماسی‌دا به‌ڕێوه‌چوو. ئه‌و ڕێوڕه‌سمه‌ش ب ه خوێندنەوەی ســروودی شۆڕشگێری ده‌ستی پێکردو به شێعر و په‌خشانی شاعیران‌و خاوەن هەستان درێژه‌ی پێ درا، جێژنه‌ک ه ب ه شایی‌و هه‌ڵپه‌رکێ ل ه ده‌وری ئاگر به‌رده‌وام بوو. ڕاپۆرته‌کانی دیکه‌ی کۆمیسیۆنی ته‌شکیالت باس له‌و ه ده‌که‌ن ک ه ل ه پیرانشار ل ه پــردی کۆنه‌خانێ ئااڵیه‌کی گ ـه‌وره‌ی کوردستان هه‌ڵکراوه، لـ ه گــونــدی ســووتــووی نــاوچ ـه‌ی بان ه ئاگرێکی گــه‌ور ه کــراوه‌تــه‌وه‌و ل ه دێهاتی ده‌وروبه‌ریش چوونه‌ته سووتوو ،و له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا سروودی شۆڕشگێڕی گوتراوه‌ته‌وه. ل ه ڕه‌به‌ت س ـه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ک ه هێزێکی زۆر ل ه پارێزگای ورمێ‌و ه هێنرابووی ه ئه‌و شاره‌و ،ئێواره‌ی نه‌ورۆز ل ه عه‌سره‌و ه دوکان‌و بازاڕیان ب ه خه‌ڵک داخست‌و ،هاتوچۆی ماشێنیان ل ه نێو شار قه‌ده‌غ ه کردبوو ،به‌اڵم خه‌ڵکی ئه‌و شار ه ب ه کردنه‌وه‌ی ئاور ل ه به‌رزاییه‌کان پێشوازیی گه‌رمیان ل ه نه‌ورۆز کرد .به‌اڵم له گوندی وه‌رگێل هێز ه ئه‌منیه‌تییه‌کان جێژنه‌که‌یان ل ه خه‌ڵک تێک داو ه و چه‌ند که‌سیان بانگ کردۆت ه ئیداره‌ی ئیتالعات ک ه ل ه نێویاندا چه‌ند که‌سیان ئه‌ندامانی شوورای دێ بوون. هەروەها لە نێو شاری شنۆو لە ناوچەکانی حەسەن‌نووران‌و نەڵۆس، لە بەرزایی‌یەکان ،ئاگری نەورۆز کرایەوەو خەڵک بەتایبەتی لە دەوری ئاگر کۆبوونەوەو بە گۆرانی‌و سروودی کوردی‌و بە هەڵپەڕکێ بە پێشوازی نـــەورۆزەوە چــوون ،هــەروەهــا لە بەرزاییەکانی بانەش ئاگری نــەورۆز کرایەوە. شایانی باس ه ک ه ئه‌ندامانی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه هه‌موو ناوچه‌و شوێن ه نــاوبــراوەکــان‌و لو شــارو ناوچەکانی دیکەی کوردستان ک ه ئاگری نه‌ورۆز کراوه‌ته‌وه‌و جێژن‌و ڕێوڕه‌سم به‌ڕێوه‌چوون، چاالکان ه به‌شدارییان تێدا کردوه‌و ئه‌رک‌و وه‌زیف ه پێ سپێردراوه‌کانیان به‌جێ گه‌یاندوه.
سه‌رمابردنی باغاتی میوه‌کانیان.
کوشتنی بە کۆمەڵی ئەسپ‌و ئێستیری کاروانچییان ڕۆژی 6ی خاکەلێوەی ،1393هێزەکانی پاسگای ئاڵوەتان ،لە نزیک گوندی ئالیەمەران 16 ،سەر ئەسپ‌و ئێستری کاسبکاران‌و کاروانچیان دەگرن ،ئەوە لە حاڵیک دابوو کە کە ئەو کاروانچییانە هیچ بارێکیان پێ نەبوو .چەکدارەکانی ئەو پاسگایە دوای دەستبەسەرداگرتنی ئەو واڵغە بارییانە،لەو پەڕی دڵڕەقی‌و بێبەزەیی دا لە نیوان وندەکانی ئاڵوەتان و کاوالنی ،دەیاندەنە بەر دەسڕێژ‌و دەیانکوژن. هەژار لە ناوچەی سەردەشتەوە **
دیسان تەقەی هێزەکانی ڕێژیم لە کاسبکارێک لە ناوچەی بانە
ڕۆژی 12ی رەشەمە ،هێزەکانی حکوومەت لە ناوچەی بانە لە نێوان ئاواییەکانی بەردەبووک و گەورەدار ،تەقەیان لە ماشێنی کاسبکاران کرد. لە ئاکامدا شۆفیری یەکێک لە ماشێنەکان بە ناوی ڕەحیم رەحیمزادە ،کوڕی عەبدوڵال خەڵکی بلەسەن بریندار بوو. قەاڵتەرەشی لە ناوچەی بانەوە
جاشە مەنگورەکان خۆشیی خەڵکیان بۆ تێک نەدرا‌و لێدانێکی باشیشیان وێ کەوت شەوی ساڵی نوێ لە شاری مەهاباد ،لە جەزیرە‌و چــوارڕای ئازادی هەڵپەڕین‌و خۆشی نواندن بە بۆنەی هاتنی نــەورۆز بەڕێوە چــوو .ئەم خۆشینواندنە هەتا کاتژمێر 10ی شەوی خایاند .پاشان جاشە مەنگورەکان هاتن بۆ ئەوەی باڵوە بە خەڵک بکەن ،بەاڵم لە گەڵ بەرهەڵستی خەلک ب ــەرەوروو بــوون و لێدانێک باشیان وێ کــەوت .ئــەوان بە سەرشۆڕی کشانەوە و خەڵک لە سەر شادیکردن و هەڵپەرکیی خۆیان بەردەوام بوون. پێویستە ئەمەش بە ئاگاداریی خوێنەرانتان بگەیەنم کە لە ناوچەی چۆمی مەجید خان ،بە تایبەتی لە ئاواییەکانی قەرەگۆل و سەرچنار ،لە هەر ماڵێک ئاگرێک کرابۆوە و هەموو کەس بە بۆنەی نەورۆز جێژنی گرتبوو. موحسین لە مەهابادەوە
کارناواڵی نه‌ورۆزیی ئه‌ندامانی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ه ناوچه‌ی پشده‌ر کومیته‌ی پشده‌ری حیزبی دێموکڕاتی کــوردســتــان ب ـه‌بــۆن ـه‌ی نــــه‌ورۆز جێژنێکی به‌شکۆی ب ـ ه ب ـه‌شــداریــی ســـه‌دان کــه‌س ل ه ئه‌ندامانی حیزب و میوانانی بـه‌شــدار له‌و جێژنه‌دا به‌ڕێوه برد. ل ـه‌و کــارنــاواڵ ـه‌دا ک ـ ه ڕۆژی هه‌ینی8 ، ی خاکه‌لێو ه لـ ه نیزیک شــاری قـــه‌اڵدزێ‌و ب ـه‌ب ـه‌شــداریــی ســـه‌دان کــه‌س ل ـ ه ئه‌ندامانی حــیــزب ،ک ـه‌ســانــی مــیــوان لــه ڕۆژهــــه‌اڵت‌و باشووری کوردستان به‌ڕێو ه چــوو ،دوای خــوێــنــدنـه‌وه‌ی په‌یامی کومیته‌ی پشده‌ری حیزب له‌الیه‌ن بێستوون ئازه‌ری‌و ل ه درێژه‌ی به‌رنامه‌کان‌دا؛ کاک مسته‌فا مه‌لوودی ،جێگری سکرتێری گشتیی حیزب به‌و بۆنه‌یەو ە بۆ
ل ه گه‌ڵ کۆماری ئیسالمی وه‌ک دوو نموونه‌ی به‌بایه‌خی ئه‌و هاوپێوه‌ندییه ناو برد. جێگری سکرتێری گشتیی حــیــزب ل ه به‌شێکی دیکه‌ی قسه‌کانی‌دا تیشکی خست ه ســه‌ر هه‌ڵوێست ه ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی ـه‌کــانــی حیزبی دێموکڕات ل ه پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ پرسی کورد ل ه به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستانو یه‌کیه‌تیی‌و بــرایـه‌تــیــی ه ـه‌مــوو هــێــزه سیاسییه‌کان ل ه کوردستانی ب ه زامنی سه‌رکه‌وتن‌و وه‌دیهاتنی ئامانجه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد زانی. باس ل ه شێواز ه جۆراوجۆره‌کانی خهباتی کــورد بــۆ بــردنـ ه پێشێی پرسی نه‌ته‌وه‌یی خۆی ل ه هه‌رکام ل ه به‌شه‌کانی کوردستان، هه‌ڵسه‌نگاندنی کارنامه‌ی ده‌وڵه‌تی حه‌سه‌ن
به‌شداران دوا. کـــاک مــســتـه‌فــا لــ ه قــس ـه‌کــان ـی‌دا دوای پیرۆزبایی ساڵی نــوێ ئــاورێ ل ه خه‌بات‌و تێکۆشانی حیزبی دێموکراتی کوردستان دایــه‌وه‌و؛ تیشکی خست ه سه‌ر هه‌وڵوێست‌و ئامانج ه سیاسی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی حیزبی دێموکڕات. مـــه‌لـــوودی لــ ه ب ـه‌شــێــکــی قــس ـه‌کــان ـی‌دا گرینگی‌و بایه‌خی زۆری ب ه هاوهه‌ڵوێستی، هاوپێوه‌ندی‌و هاوخه‌باتیی خه‌ڵکی باشووری کــوردســتــان‌و هێز ه سیاسییه‌کانیان له‌گه‌ڵ ن پــرســی کـــورد ل ـ ه ڕۆژهـ ـه‌اڵت ــی کــوردســتــا کــردو ،به‌شداریی بارزانییه‌کان ل ه کۆماری کوردستانو هێزی پشتیوان بۆ به‌ربه‌ره‌کانی
ڕووحانی‌و خوێندنه‌وه‌ی حیزبی دێموکڕات بــۆ پــرسـ ه سیاسییه‌کانی ئێستای ئــێــران‌و ڕۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان چـه‌نــد تـه‌وه‌رێــکــی دیــکـه‌ی قسه‌کانی کــاک مسته‌فا مـه‌لــوودی، جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕات له‌و کۆبوونه‌وه به‌ربه‌رینه بوو. لـ ه به‌شێکی دیــکـه‌ی ئ ـه‌و ڕێــوڕه‌ســمـه‌دا بــرووســکــه‌و پ ـه‌یــامــی پــیــرۆزبــایــی الی ـه‌ن ـ ه سیاسییه‌کانی بانگهێشت‌کراو بۆ ئه‌و کارناواڵه خ ــوێ ــن ــدرانــه‌وه‌و جــێــژن ـه‌ک ـ ه بــ ه ســــروودی شۆڕشگێڕی‌و شایی‌و خۆشیی بـه‌شــداران چه‌ند سه‌عاتێک درێژه‌ی پێ درا.
3
هه‌واڵ و راپۆرت
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
بەشداریی هەیئەتیكی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە ڕێوڕەسمی نەورۆز لە پارلمانی ئورووپادا رۆژی ١٩ی مــارســی ٢٠١٤هه‌یئه‌تێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێک هاتبوو لە کاوه ئاهه‌نگه‌ری نوێنه‌ری حیزب بۆ کــاروبــاری یه‌کیه‌تیی ئــورووپــاو سامان ئاراسته‌فه‌ر ئه‌ندامی کومیته‌ی بلژیکی حیزبی دێموکڕات ،له ڕێوره‌سمی نه‌ورۆزدا به‌شدارییان کرد که له‌الیه‌ن نوێنه‌رایه‌تیی حکومه‌تی هه‌رێم له بروکسێل‌و به میواندارێتی نیکۆلۆ رینالدی ئه‌ندامی پارلمانی ئورووپا پێک هاتبوو. سمه ب ه چه‌ند قسه‌یه‌کی نیکۆلۆ رینالدی ئه‌و ڕێوڕه ده‌ستی پێکرد. نــاوبــراو ئــاورێــکــی کــورتــی ل ـ ه مــێــژووی نــه‌ورۆز دای ـه‌وه‌و خۆشحاڵیی خۆی به بۆنه‌وی به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م رێوڕه‌سمه له پارلمانی ئورووپادا ده‌ربڕی. شایانی باس ه لــه درێـــژه‌ی بـه‌رنــامـه‌کـه‌دا مارشی
بە بۆنەی 10خاکەلێوە ،ڕۆژی شەهیدانی کوردستان لە زۆر شار و ناوچەی کوردستان لە الیەن دڵسۆزان والیەنگرانی حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان کــاری تەبلیغی(نووسینی دروشمی شۆڕشگێڕانە و باڵوکردنەوەی تراکتی حیزبی) بەڕێوە چووە .ئەمەی خــوارەوە راپۆرتی کاری تەبلیغی لە هێندێک لەو شارو ناوچانەیە:
نەتەوایەتی ئه‌ی ره‌قیب و نه‌ورۆز لێدرا و له درێژه‌دا هونه‌رمه‌ند هــه‌ژار زه‌هـــاوی بــه ده‌فژه‌نینێکی جــوان مەهاباد :لەئاواییەکانی قزڵقۆپی ،قەرەقشاڵق ،کۆنەدێ، ســەرنــجــی بــه‌شــداربــووانــی بــۆ الی خ ــۆی راکــێــشــاو به‌رنامه‌که به شادی و هه‌ڵپه‌ڕکێی به‌شداران کۆتایی گردیاقوپ ،داشخانە‌و هتد. پێهات.
ڕوانینمان بۆ هه‌ڵبژاردنی شاره‌داری‌یه‌کان ل ه تورکیه
ئه‌گه‌ر له‌ڕاده‌ی سه‌رانسه‌ریی تورکیه‌دا حیزبی دادو گه‌شه‌پێدان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا پێشکه‌وتنی باشی به‌ده‌ست هێناوه ،له ناوچ ه کوردنشینه‌کانیش‌دا حیزبی ئاشتی‌و دێموکڕاسی ب ه بــه‌راورد ده‌گـه‌ڵ هـه‌ڵــبــژاردنــی ساڵی 2009ی شــاره‌داری‌یــه‌کــان‌دا به‌ره‌وپێش چووه .ب ه له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌و ڕاستی‌یه ک ه ئه‌م دوو حیزب ه ل ه ساڵه‌کانی دوایی‌دا ڕه‌وتێکی ئاشتی‌خوازانه‌یان بۆ چاره‌سه‌ری مه‌سه‌له‌ی کورد ل ه تورکی ه گرتۆت ه پێش ،ده‌گه‌ین ه ئه‌و ئاکام ه ک ه به‌خۆشی‌یه‌و‌ه به‌شێکی یه‌کجار زۆر ل ه بیروڕای گشتیی خه‌ڵکی تورکی ه به‌پێچه‌وانه‌ی ڕابــردوو ڕوانینێکی دروسـت‌و تازه‌یان بۆ کوردو مه‌سه‌له‌ی ماف‌و ئازادی‌یه‌کانی له‌و واڵته هه‌یه
کاری تەبلیغی بە بۆنەی 10خاکەلێوە،
پیرانشار :شەقامی مەولەوی ،سەقامی سەعدی ،شەقامی سەید قوتب ،شەقامی پــازدەی خــورداد ،شەقامی ساحلی، پارکی شــار ،ب ــازاری دینارفرۆشان ،حەمامی سورخابی، مزگەوتی چــوار یــاری نەبی ،کوچەی چنار ،کوچەی چیا، کوچەی قەپان و چەند شوێنی دیکە.
درێژەی:
ئه‌گه‌ر له‌ڕاده‌ی سه‌رانسه‌ریی تورکیه‌دا حیزبی دادو گه‌شه‌پێدان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا پێشکه‌وتنی باشی به‌ده‌ست هێناوه ،له ناوچ ه کوردنشینه‌کانیش‌دا حیزبی ئاشتی‌و دێموکڕاسی ب ه بــه‌راورد ده‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی ساڵی 2009ی شــاره‌داری‌ی ـه‌کــان‌دا
ژماره٦٢٩ :
به‌ره‌وپێش چووه .ب ه له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌و ڕاستی‌یه ک ه ئه‌م دوو حیزب ه ل ه ساڵه‌کانی دوایی‌دا ڕه‌وتێکی ئاشتی‌خوازانه‌یان بۆ چاره‌سه‌ری مه‌سه‌له‌ی کورد ل ه تورکی ه گرتۆت ه پێش ،ده‌گه‌ین ه ئه‌و ئاکام ه ک ه بهخۆشییهو ه به‌شێکی یه‌کجار زۆر ل ه بیروڕای گشتیی خه‌ڵکی تورکی ه به‌پێچه‌وانه‌ی ڕاب ــردوو ڕوانینێکی دروست‌و تازه‌یان بۆ کوردو مه‌سه‌له‌ی مــاف‌و ئازادی‌یه‌کانی له‌و واڵت ـ ه هه‌یه‌و هه‌ربۆی ه پشتگیری له سیاسه‌تی ئ ـه‌ردوگــان‌و حیزبه‌که‌ی له‌وباره‌یه‌و ه ده‌کـه‌ن‌و هه‌ر له‌وکاته‌دا کورده‌کانی باکوور که به‌شی زۆری ده‌نگه‌کانیان ب ه (ئاکه‌په) و (ب ـه‌ده‌پ ـه) داو ه پشتیوانی لـ ه ره‌وت ــی ئاشتی‌و چاره‌سه‌ری ئاشتیخوازانهی مه‌سه‌له‌ی کورد ل ه تورکیه ده‌که‌ن. ئێم ه پــێــشــوازی لــه‌و ڕه‌وتـــ ه بـه‌ره‌وپــێــشـ ه ل ه تورکی ه ده‌کـه‌یـن‌و ئاواته‌خوازین هه‌وڵ‌وته‌قه‌الی چــاره‌س ـه‌ری ئاشتیخوازانهی مه‌سه‌له‌ی کــوردو ڕه‌وتــــی دێــمــوکــراتــیــزه‌کــردنــی کــۆم ـه‌ڵــی تورکی ه ڕۆژبه‌ڕۆژ سه‌رکه‌وتن‌و پێشکه‌وتنی زیاتر به‌ده‌ست بێنێ‌و ببێت ه نموونه‌یه‌ک بۆ واڵتانی دیکه‌ی ناوچه، به‌تایبه‌تی ئه‌و واڵتانه‌ی کوردیان لێ‌ده‌ژی.
رۆژنامەی
سەرپێڵی زەهــاو :بە بۆنەی10خاکەلێوە لە مــەودای 53کیلۆمیتریی نێوان سەرپێڵی زەهــاو تا ئەزگڵە کاری تەبلیغی کراوە .دروشمەکانی ساڵو لە شەهیدانی کوردستان، ساڵو لە حیزبی دیموکراتی کوردستانو قــازی ،قاسملوو، شەرەفکەندی ،ڕیگاتان دریژەی هەیە ،بە زمانەکانی کوردی‌و
فارسی لە شوێنە دیارەکان دەوروب ــەری ڕێگا ،سەرنجی ڕێبوارانیان ڕادەکێشا. هه‌وشار :ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه هه‌وشار ب ه چاالکیی ته‌بلیغی به‌بۆنه‌ی 10ی خاکهلێوه ،ڕێزیان ل ه یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هیدانی کوردستان ،ب ه تایبه‌ت پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د گرت. به‌پێی ڕاپۆرتی کۆمیسیۆنی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکڕات ڕۆژی شه‌ممه10 ،ی خاکهلێوه ،ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه چه‌ند ئاواییه‌کی ناوچه‌ی هه‌وشار ب ـ ه بــاوکــردنــه‌وه‌ی وێــن ـه‌و دروشــمــی حیزبی دێموکڕاتی ن رێزیان ل ه یادو بیره‌وه‌ریی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د، کوردستا سه‌رکۆماری کوردستانو هه‌موو شه‌هیدانی دیکه‌ی حیزب‌و گه‌ل گرتوه. به‌پێی ئه‌و ڕاپۆرت ه ئه‌و ئاواییانه‌ی چاالکیی ته‌بلیغییان تێدا کراو ه بریتین له: نه‌یکه‌نی ،قسقا‌پان ،حه‌سه‌ناواو ئه‌حمه‌داوای سه‌ر ب ه شاری تیکاب له ناوچه‌ی هه‌وشار. هه‌ر له‌و پێوه‌ندییه‌دا تێکۆشه‌رانی دێموکڕات ل ه ئاوایی قوۆزڵووش به‌و بۆنه‌ی ه چاالکیی ته‌بلیغییان کردوه.
بەشداریی هەیئەته‌کانی حیزب لە ڕێورەسمی نەورۆز لە ده‌ره‌وه‌ی واڵت سۆئێد به‌به‌شداریی هەیئەتێکی کومیتەی سۆئێدی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ڕێورەسمی نەورۆز لە ستۆکهۆڵم به‌ڕێو ه چوو. ڕۆژی شەممە 2 ،ی خاکه‌لێو ه لە سەر بانگهێشتی ڕه‌سمیی فیدراسیۆنی کۆمەڵە کوردستانییەکان لە سوید هەیئەتێکی بەشی پەیوەندییەکانی کومیتەی سۆئێدی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێکهاتوو ل ه حەسەن ئــەهــوەن‌و کــەیــوان ئابین لــە ڕێوڕەسمێکی گ ــەورەدا به‌شدارییان کرد کە بە بۆنەی جێژنی نەورۆز و هاتنی ساڵی نوێی کوردییەوە ڕێک خرا بوو. دانمارک ب ه ده‌ستپیشخه‌ری چه‌ند پارلەمانتاریک ل ه پارلمانی دانمارک‌و به‌به‌شداریی هەیئەتێکی کومیتەی دانمارکی حیزبی دیموکراتی کوردستان ،پێکهاتوو لە ڕەشید قازی‌و رەحمان خۆش ئەبرو ڕێوڕه‌سمێک به‌رێوه‌چوو. به‌پێی ڕاپۆرتی ناوه‌ندی هه‌واڵی ده‌ره‌وه‌ی واڵتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ئەم رێوڕه‌سم ه لە الیەن پارلەمانتارانی کوردو دانمارکیی پارلەمانی دانمارک؛ میلۆ ،نیکۆالی ویلمیسون وئوزلیم سارا چیچه‌ک و بە هاوکاری تاژدین دۆستی گڕووپی کوردی‌و دانماڕکی ل ه پاڕلمانی ئه‌و واڵته پێکهاتبوو.
نۆڕوێژ ل ه واڵتی نۆروێژو ل ه چه‌ند ناوچه‌یه‌کی ئه‌و واڵته‌و به‌به‌شداریی چاالکانه‌ی کومیته‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بۆنه‌ی نه‌ورۆز به‌ڕێو ه چوو. کۆمەڵەی کولتووریی کــوردی رۆمەریکە رۆژی ی ١٣٩٣ی هەتاوی بە بەشداری هەینی١ ،ی خاکهلێوه کوردان جێژنی نه‌ورۆزی گرت. کــومــیــتــەکــانــی حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان، ڕێــکــخــراوی ژنـــان ،الوان و کــۆمــەڵــەی کولتووریش رێورەسمێکیان بە بۆنەی نوێبوونەوەی ساڵی تازە لە ناوچەی ئۆستفۆڵد ل ه شاری فرێدریکستاد پێکهێنا. ل ـه‌و ڕێــوڕســمـه‌دا کـ ه بـ ه خوێندنه‌وه‌ی شێعرێکی عـه‌بــدواڵپــەشــێــو ده‌ســتــی پــێــکــرد ،پــەیــامــی هاوبه‌شی کومیتەکانی حیزب ،الوان ،ژنان و کۆمەڵەی کولتووری له‌الیه‌ن حه‌سه‌ن غه‌مباره‌و ه پێشکێش کرا. شایانی باس ه هەر لە م رۆژە دا هەیئەتێکی دوو ی نــاوچــەی ئۆستفۆڵد نــادر ئەمینی کەسیی کومیته و گوڵێ حــەیــدەری بــەشــداری رێورەسمێکی دیکه‌ی کوردانیان لەم ناوچەیە کرد ،،له‌و رێوڕه‌سمه‌ش‌دا نادر ئەمینی چەپکە گوڵێک‌و پەیامی کومیتە ناوچه‌ی حیزبی پێشکەش به ئاماده‌کارانی رێورەسمەکە کرد.
په‌یامی کومیسیۆنی کۆمه‌اڵیه‌تی حیزبی دیموکراتی کوردستان به بۆنه‌ی 10ی خاکهلێوه
بنەمالەی رووسوورو سەربەرزی شەهیدان! کادرو پێشمەرگە خۆشەویستەکان! هاورێیانی بەرێز! ئەمرۆ وێرای بنەماڵەی شەهیدان لەو رێورەسمەدا لە دەوری یەک کۆ بووینەتەوە تا دەست لە سەر سینگ‌و سەر لە پێناو لە بەرانبەر رووحی بێخەوشی شەهیدانی بە ئارەزوو نەگەیشتوو بە تایبەت رووحی پێشەوا قازی محەممەدی نەمرو یارانی راوەستین‌و یاد لە خۆبردوویی‌و فیداکارییان بکەینەوەو وەفا بە عەهد بکەین‌و پەیمان لە گەڵ گیانیان نوێ بکەینەوەو بڵێێن ژیــان‌و خەبات بە گڕوتین بــەردەوام ـە‌و ئەو مەشغەلەی بــە خوێنی خــۆتــان داگــیــرســانــدوەو بە داگیرساویش بگاتە دەستی نــەوەی داهــاتــوو هەر وا گەشاوەیەو بە گەشاوەییش دەمێنێتەوە10 .ی
خاکەلێوە لە الپەڕەکانی مێژووی حیزبی دێمۆکرات‌دا بە رۆژیــســەروەران‌و ســەربــەرزان ،شەهیدان ،ناو زەد کــراوە .بە ناوی ئەوانەی الپەڕەکانی مێژووی گەلی کوردو حیزبی دیمۆکراتیان بە خوینی خۆیان نەخشاندوەو ســەنــەدی رەوایـــی‌و بــوونــی گەلێکی خــاوەن شوناس‌وپێناسەی خۆی مۆر کــردوەو بۆ ئــەبــەد چــەســپــانــدوە .ئـــەوان فــێــری نـــەوەی نوییان کرد ،کە بۆ مافی رەواوئینسانیی گەلەکەمان سەرلە رێ دابین‌و لەمەرگ نەترسێن بۆ ژیان ،سەرمان‌و رووحمان بەرز راگرین‌و لە بەرانبەر دەستی بااڵی ناحەقیی سەرەرۆیان‌دا سەر دانانەوێنین‌و بێدەنگ نەبین .لە پێشەوای رێبەرو گــەورە پیاوی کوردو هاورێیانی فێری جوانمێری‌و نەتەوەخۆشەویستی بین چــۆن بۆ گــەل بژین‌و ئەگەر پێویست بــوو بۆ گەلیش بمرین ،ئەوە رەفتارو کردەوەی جوانمێرانەی رێــبــەران‌و پێشەنگانی بــزووتــنــەوە بـــووە .لــە نێو ریزەکانی حیزبی دێمۆکرات‌دا ئەو نۆرمە جوانانە بوون بە نەریتێکی باو .مەرگ ناخۆشە بەاڵم لە پێناو ئاسوودەیی بەختەوەری‌دا مەرگێک بۆ نیشتمان بێ سەد ژیانی بە قوربان بێ .هەر لە 10ی خاکەلێوەدا پێشەوا سەرکۆمارو یارانیان لە دار داران تا کێشەی نەتەوەیەک لە کوردستان بنبڕ بکەن‌و داوا ئینسانی وداخوازییەکانی پێشەواو گەلی کورد لە چاڵ بکەن، نەیانزانی مەرگی پێشەوا بۆ گەلی کــورد ،ئەگەر کۆستێک وخەمێکی گەورەبوو ،بەاڵم نەترەی لەش بــووو ،هێزو زیــنــدوو بوونەوەیەکی دووبــارەبــوو. زەنــگــی وشــیــاربــوونــەوەبــوو بــۆ گــەلــی کـــورد کە دوژمنانی نەتەوەکەی باش بناسێ .لەو کاتەوە 67
سال تیدەپەرێ ،گەلی کورد نە تەنیا لە داوای مافە ئینسانی‌یەکانی پاشەکشەی نــەکــردوە بەڵکوو بۆ وەدیهێنانیان سوورترو پێداگرترو توندوتۆلتر بووەو لە پێناوی‌دا بە هەزاران رۆڵەی کردۆتە قوربانی. بەشدارانی بەرێز! ئێمە لــە کــاتــێ ـک‌دا یـــادی شــەهــیــدانــی هەمیشە زیندووی گەلەکەمان دەکەینەوەکە حیزبی دێمۆکرات 68ســاڵــە خــەبــات دەک ــا ،بــۆ ئ ــەوەی گەلەکەمان بە ئــاوات‌و ئامانجەکانی بگاو رووحــی نەسرەوتووی شەهیدانیش ئارام کاتەوەو مزگێنی سەرکەوتنیش بە بنەماڵەی شەهیدان بدا ،وەفاداری‌و ئەمەگناسی خۆی لە گەڵ قازی محەممەد سەرکۆمارو هاورییانی کە جوانمێرانەو ئازایانە چوونە بن داری ئێعدام نوێ بکەینەوەو رابگەیەنین. هاورێیانی خۆشەویست! کۆماری ئیسالمی زیاتر لە 35ساڵە بە ئاشکرا لــە پــەنــا مــەســەلــەی کـــورد رادەبـــــرێ ئــاورێــک لە حەق‌وحووقووقی گەلێکی خاوەن مێژوو ناداتەوەو هەمیشە زوڵم‌و ستەمی پێ رەوابینیوەو وەک بێگانە سەیری کــردون‌و کوشتاری لێ وەرێ خستوون‌و ئەشکەنجە‌و ئێعدامی کردون وماددەهۆشبەرەکانی لە نێو الوەکانی دا برەو پێ داوەو بێکاری‌و هەژاری لە نێو خەڵک‌دا زۆر کردوەو زیندانی لە رووناکبیرانی کــورد ئاخنیوەوناعەداڵەتی کــردۆتــە پیشە .بــەاڵم
سەرەرای برەوپێدانی ئەو هەموو دیاردە نەخوازراو دزێــوانــەو زەخــت‌و فــشــاری لــە رادە بـــەدەر ،گەلی کورد بە تایبەت الوانی بەهەستی کورد بە نیسبەت مەسەلەی کورد بێ تەفاوەت نەبوون‌ولەکارو چاالکی نــەوەســتــاون‌و گەلەکەیان لــە بیر نــەچــۆتــەوەو بە پێچەوانە هەر دەرفەتێک بێتە پێش دەیقۆزنەوەو بە قازانج‌و بەرژەوەندی گەلی کورد کەڵک وەردەگرن. لەالوانی کوردیش هەر ئەوە چاوەروان دەکرێ. لەم رۆژەدا واتە رۆژی شەهیدانی کوردستان، جارێکی دیکە لە بەرانبەر هەر شوێنێک پێشمەرگەی لێ تێپەریبێ ،هەر شــارو گوندێک ومووچەوکێوو دەوەن‌و لێرەوارێک کە تەرمی شۆرەسوارێکی لە خوێن گەوزیوی شەهیدی لێ نێژرا بێ ،هەروەها لە بەرانبەر قــورس‌و قایم راوەســتــان‌و بەردەوامی خەبات‌و چاالکی پێشمەرگەکانی کوردستان سەری نەوازش دادەنوێنین‌و پێیان دەڵێێن رێگاکەتان درێژە دەدەین تا سەرکەوتن. سالو لە گیانی پاکی سەرقافڵەی شەهیدان قازی محەممەدی نەمر! ساڵو لە گشت شەهیدانی رێگای ئازادی! ساڵو لە بنەماڵەی ســەربــەرزی شەهیدان‌و زیندانیانی سیاسی! 10ی خاکەلێوەی1393 کۆمیسیۆنی کۆمەاڵیەتی
2
١٦ی خاکەلیوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
یادکردنه‌وه له شه‌هیدانی کوردستان ل ه 10ی خاکهلێوه ل ه کوردستان و ده‌ره‌وه‌ی واڵت
کۆیه
به‌ڕێوه‌چوونی ڕێوره‌سمی 10ی خاکهلێوه له‌الیه‌ن حیزبی دێموکڕاتی کوردستانه‌وه
حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان بــ ه ب ـه‌ڕێــوه‌بــردنــی ڕێوڕه‌سمێک به‌بۆنه‌ی هاتنه‌وه‌ی 10ی خاکهلێوه ،ڕۆژی شه‌هیدکرانی پێشه‌وا قــازی محهممهدو هاوڕێیانی ،وێڕای به‌رزنرخاندنی یــادو بیره‌وه‌ریی شه‌هیدان له‌گه‌ڵ ئامانج‌و ڕێبازی شه‌هیدانی کوردستان په‌یمانی به‌ڵێن‌و وه‌فای نوێ کرده‌وه. حیزبی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان دوان ــی ــوه‌ڕۆی ڕۆژی یه‌کشه‌ممه10 ،ی خاکه‌لێو ه ل ه هۆڵی کتێبخانه‌ی زه‌یتوون ل ه پارکی سامی عه‌بدوڕه‌حمان له شاری هه‌ولێر رێوڕه‌سمێکی به‌شکۆی به‌به‌شداریی نوێنه‌رانی حیزب ه سیاسییه‌کانی باشوور، باکوور ،خۆراواو ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ،ئه‌دیبان‌و چاالکانی سیاسی‌و مه‌ده‌نیی به‌ش ه جــۆراوجــۆره‌کــانــی کوردستانو ژماره‌یه‌ک ل ه کادرو پێشمه‌رگه‌و بنه‌ماڵ ه شه‌هیده‌کانی حیزب ب ـه‌ڕێــو ه بــرد .ل ـه‌و ڕێــوڕه‌ســم ـه‌دا وێ ــڕای ڕیزگرتن لـ ه یــادو بیره‌وه‌ریی سـه‌رجـه‌م شه‌هیدانی کوردستان ،له‌سه‌ر ئه‌و پێشنیار ه جه‌خت کرایه‌و ه ک ه ڕۆژی 10ی خاکهلێوه ،ڕۆژی شه‌هیدکرانی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د ،سه‌رکۆماری کوردستان بکرێ ب ه ڕۆژی شه‌هیدان ل ه هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستاندا. ئه‌و ڕێوڕه‌سم ه ب ه سروودی « ئه‌ی شه‌هیدان»و ڕاگرتنی ده‌قیقه‌یه‌ک بێده‌نگی بــۆ رێزگرتن لـ ه شه‌هیدانی حیزب‌و گه‌ل ده‌ستی پێکرد .له‌و رێوره‌سمه‌دا کاک خالید عه‌زیزی، سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان به‌و بۆنه‌ی ه وتارێکی پێشکێش کرد که ده‌قی قسه‌کان له الپه‌ڕی ٥دایه ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا ناوی ئه‌و حیزب‌و الیه‌نان ه خوێندرایه‌و ه ک ه بـه‌و بۆنه‌ی ه په‌یامیان بۆ حیزبی دێموکراتی کوردستان ناردبوو ک ه بریتی بوون له :مه‌کته‌بی سیاسیی حیزبی شیوعیی کوردستان؛ کوما جڤاکێن کوردستان ( ،)p.k.kمه‌کته‌بی سیاسیی حیزبی ڕزگــاریــی کوردستان؛ مه‌کته‌بی سیاسیی بــزووتــن ـه‌وه‌ی دێموکڕاتی کوردستان؛ ده‌ســتــه‌ی سـه‌رۆکــایـه‌تــیــی حیزبی ڕزگــاریــی کــوردســتــان؛ مه‌کته‌بی سیاسیی پارتی کــۆمــاری کــوردســتــان ،سازمانی خهباتی کوردستانی ئێران؛ ڕێکخراوی خهباتی شۆڕشگێڕی کوردستان؛ کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان؛ حیزبی زه‌حمه‌تکێشانی کــوردســتــان؛ کۆمیته‌ی 19ی ڕێکخستنی به‌حره‌که‌ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان ،پارتی یه‌کیه‌تیی دێموکراتی ( په‌یه‌ده)و پارتی یه‌کیه‌تیی دێموکراتی سووریه. هەڵبژێردراون ل ه نێوه‌رۆکی په‌یامه‌کان له الپه‌ڕی ٦دایه. لــەم رێــوڕەســمــەدا فیلمێکی دێکیۆمێنتی لــە ژێــر نــاوی «کــاروانــی نــەپــســاوەی رێــگــەی تێکۆشان» پێشان درا کە ئاوڕدانەوەیەک بوو لە تایبەتمەندییەکانی پێکهاتەی کاروانی دوورو درێــژی شەهیدانی کوردستان بەتایبەت شەهیدانی حیزبی دێموکرات. دوابڕگه‌ی ڕێوڕه‌سمی 10ی خاکه‌لێو ه ل ه شاری هه‌ولێر ســروودی « شه‌هید ب ه خوێنی ب ه ناحه‌ق ڕژاوت» بوو ک ه ل ـه‌الی ـه‌ن کــۆرســی ک ــۆڕی هــونـه‌ریــی حیزبی دێــمــوکــڕاتـه‌و ه پێشکێش‌کرا. پێشنیوه‌ڕۆی ه ـه‌مــان رۆژ تاجه‌گوڵێنه‌و چه‌پکه‌گوڵ له‌سه‌ر مه‌زاری شه‌هیدانی دیموکرات داندراو دواتر سه‌ردانی پیشانگای وێنه‌ی شه‌هیدان کرا. شایانی باس ه ئـه‌و پیشانگای ه ک ه ب ه وێنه‌ی نیزیک ب ه 5000شه‌هیدی کوردستان ڕازابــۆوه ،له‌الیه‌ن کۆمیسیۆنی کۆمه‌اڵیه‌تیی حیزبه‌وه کرابۆوه.
نۆڕوێژ
هه‌واڵ و راپۆرت
ژماره٦٢٩ :
رۆژنامەی
بەبۆنەی شه‌ست‌و ح ـه‌وت ساڵه‌ی ســاڵــرۆژی ئێعدامی پێشەوا قازی محەممەدو هاورێیانی لە رۆژی ١٠ی خاکەلێوەی ساڵی ١٣٢٦ی هەتاوی ،لەالیەن کۆمیتەی حیزب لە واڵتی نۆروێژو بە بەشداریی ژمارەیه‌کی بەرچاو لە ئەندامان‌و هەروەها نوێنەری حیزبە کوردستانییەکان سێمینارێک بۆ کاک مستەفا شەڵماشی ،ئەندامی دەفتەری سیاسیی حیزب‌و بەرپرسی کۆمیتەی بەرێوەبەریی دەرەوەی واڵتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بەرێوەچوو. ئه‌و سمیناره بە سروودی نەتەوایەتیی «ئەی رەقیب»و ساتێک بێدەنگی بۆ رێزگرتن لە فیداکاری‌و خەباتی رۆڵەکانی نەتەوەی کورد لە پێناوی ئازادیی خاک‌و نیشتمان ده‌ستی له‌و رێوره‌سمه‌دا کاک مسته‌فا شه‌ڵماشی باسێکی له‌م پێوه‌ندییه‌دا پێشکێش کرد. ی بە پێشکەشکردنی چەپکەگوڵی کاک مستەفا قسەکان وەفاداریی بۆ سەرجەم شەهیدانی کوردو کوردستان دەست پێکردو له‌باره‌ی رۆژی ١٠ی خاکەلێوەو واتــای ئەم رۆژە گوتی١٠ :ی خاکەلێوە بۆ ئێمە چ دەگەیەنێ‌و بۆ هەوڵدەدەین لــە هــەر جێیەکی کــوردســتــان بــیــن ،ئــەوانــەی کــە لــە بیری داهاتووی گەلەکەیان‌دان لە دەوری یەک کۆبینەوەو رۆژی ١٠ی خاکەلێوە یاد بکەینەوە .راستە 10ی خاکەلێوە بەبۆنەی شەهید بوونی گەورەترین پێشەوای کــورد ،سەرکۆماری
کورد لە قۆناغی تازەی خەباتی رزگاریخوازیی گەلەکەمان‌داو هاورێکانی ناودێر کــراوە ،ئــەوەش راستە کە پێشەوا قازی محەممەد ،پێشەواو سەرۆکی حیزبی دێموکراتی کوردستانو سەرکۆماری کوردستان بووە ،بەاڵم لەبیرمان نەچێ پێشەوای کورد لە راستی‌دا هێماو رەمزێکە بۆ خەباتی رزگاریخوازانەی نەتەوەی کورد لە هەموو بەشەکانی کوردستان لە قۆناغی تــازەی خەباتی سیاسی‌دا .پێشەوا سەرکۆماری کۆمارێک بووەو لە راستی‌دا چرایەک بوو کە لە بەشێک لە کوردستان هەڵ‌کرا ،بەاڵم وێنەی هەموو کوردستانی تێدا بەدی دەکرا. کاک مستەفا شەڵماشی لە بەشێکی دیکەی باسەکەی‌دا سەبارەت بە بەشداریی رۆڵەکانی کورد لە پارچەکانی دیکە بۆ ئــاوەدانــکــردنــەوەی زیاتری کۆماری کوردستان گوتی: مامۆستای ئەو قوتابخانانەی کە بۆ یەکەمجار لە کوردستانو لە سەردەمی کۆماردا دامەزران ،لە باشووری کوردستانەوە هاتبوون .هەروەها لە ریزەکانی دیکەش‌دا چ لە ریزی ئەدەبی، چ لە سیاسی‌و پێشمەرگایەتی ،ئەفسەرە الوەکانمان لەبیرمان نەچێ ،چــوار ئەفسەر شەهیدەکەی باشوور کە هاتن‌و لە پێناوی کۆماردا گیانی خۆیان فیدا کرد .ئەمانە هەموویان ئەوە دەگەیەنێ کە غەدر لە خۆمان دەکەین ئەگەر ئێمە رۆژی شەهید بوونی پێشەوا ،بە رۆژی شەهیدانی هەموو کوردستان نەزانین. کاک مسته‌فا شەڵماشی لە ئاستی وەاڵمدانەوە بە دەی خاکەلێوەو هــەروەهــا بەجێ‌گەیاندنی ئــەرک‌و وەزیفەکان سەبارەت بە رۆژی شەهید بوونی پێشەوا قازی محەممەد گوتی :ئەوەی کە ئێمە هەموو ساڵێ یادی دەکەینەوە ،ئەوە بەشێکی زۆر بچووکە لە ئەرکی ئێمە کە هەرگیز لە بیری نەکەین‌و یادی بکەینەوە بە پانتاییەکی بەرفراوان‌و لە هەموو کوردستان ،بەاڵم بەشەکەی دیکەی ئەوەیە کە درێژەدەری ئەو رێبازە بین کە شەهیدانی دەی خاکەلێوە سەریان لە پێناوی‌دا بەخشی. ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزب بە وەبیرهێنانەوەی
چەند وتەیەکی پێشەوا قازی محەممەد کە دەفەرموێ« :بە شەهید بوونی قازی محەممەدێک ،خەباتی گەلی کورد کۆتایی نایە ،سەدان قازی محەممەد دێنە مەیدانی ئەو خەباتەوە»، گوتی :ئێمە دەبی ئەوە بسەلمێنین‌و هەوەها پێشەوا دەفەرمێ: «داوا لە هەموو رۆڵەکانی گەلی کورد دەکەم هیچکات فریوی زەردەخەنەی دژبەرانی کورد نەخۆن» .سێهەم شت کە دەبێ باس بکرێ ئەوەیە کە دەفەرمێ« :تەنیا رێگای سەرکەوتنتان لە دوارۆژدا یەکگرتنتانە». ئەگەر ئێمە ئــەو سێ پەندەی پێشەوا قــازی محەممەد لەبەر چاو بگرین ،ئەرکێکی یەکجار بەرفراوان‌و گەورەمان دەخاتەسەر شان ،یەکەمیان ئەوەیە کە ئەو رێبازە دەبێ درێژە پێ‌بدەین‌و درێژەپێدانی ئەو رێبازەش تەنیا بە دروشم نابێ ،ئێمە بۆ خۆمان وەک نەوەی ئێستا رێبازەکە درێژە بدەین .ئەرکی دووهەممان ئەوەیە کە بە نەوەکانی داهاتووشی بسپێرین. ئــەو ئەرکە لەسەر شانی تــاک تاکی ئەندامانی کۆمەڵگای کوردەوارییە لە هەر چوار پارچەی کوردستان ،ئەو ئەرکە ئێمە تەنیا لە کاتێک‌دا دەتوانین بە بەرفراوانی بەجێ‌بگەیەنین کە خەبات لە چوارچێوەی بیرو بۆچوون ،لە چوارچێوەی شێوەی کاری حیزبایەتی خۆمان‌دا قەتیس نەکەین ،هەموومان بەر لە هەموو شتێک یەکتر بناسین‌و «اعتراف» بە یەکتر بکەین ،تەنیا خۆمان نەناسین .دەکرێ لە حیزب‌و رێکخراوی جــۆراوجــۆردا بین ،بــەاڵم هەموومان لە رێبازی پێشەوادا بین .مەرج نیە حەتمەن لە حیزبێکی تایبەتی‌دا بین تا رێبازی شەهیدان درێژە پێ‌بدەین ،تەنیا ئەندامانی حیزبی دێموکراتی کوردستان درێژەدەری رێبازی پێشەوا قازی محەممەد نین، هەموو ئــەو حیزب‌و رێکخراوە سیاسییانەو تەنانەت ئەو کەسایەتییە سیاسی‌و ئەدەبی‌و فەرهەنگی‌و کۆمەاڵیەتییانەی کورد کە دەیانەوێ خشتێک لەسەر دیواری ئەو ئامانجانەی کە پێشەوا لە پێناوی‌دا شەهید بوو دادەنێن ،درێژەدەری رێبازی پێشەوا قازی محەممەدن .بۆیە یەکێک لە ئەرکەکانمان ئەوەیە کە ئێمە لە پێش هەموو شتێک‌دا نە هەوڵ بدەین رۆژەکان تاپۆ بکەین ،نە شانازییەکانیش هەموو لەسەر خۆمان تاپۆ بکەین، بگرە ئێمە هەموومان یەکتر قبووڵ بکەین .ئەوە یارمەتی دەکا بە وەدیهاتنی دووهــەم پەندی پێشەوا قــازی محەممەد کە «تەنیا رێگای سەرکەوتن لە یەکگرتنتاندایە»! لە کۆتایی باسەکەی کاک مستەفا شەڵماشی دا چەند کەس لە بەشدارانی سێمینارەکە پرسیارو راوبۆچوونی خۆیان سەبارەت بە باسەکە بۆ بەشداران خستەروو کە پرسیارەکان لەالیەن کاک مسته‌فا شەڵماشییەوە وەاڵم درانەوە. شایانی باس ه کۆری سروودی ئەندامانی یەکیەتیی الوانی دێموکراتی رۆژهــەاڵتــی کوردستان بە خوێندنەوەی دوو ســروودی «ئەی رەقیب‌و ســروودی شەهیدان» بەشداریی سێمینارەکەیان کــردو خوێندنه‌وه‌ی په‌خشانێکی حیماسی له‌الیه‌ن حەکیم حوسێن زادەو کردنه‌وه‌ی پیشانگایه‌کی وێنه‌ی شه‌هیدان لەالیەن کاک حەمەدەمین فەرهادی چه‌ند بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و سمیناره بوون.
پەروەرده‌و یه‌کیه‌تیی ژنان ب ه کۆبوونه‌و ه ل ه سەر گڵکۆی چه‌ند تێکۆشه‌ری دێرینی حیزب ک ه له‌و واڵت ه سه‌ریان ناوه‌ته‌وه، ڕێزیان له یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هیدانی حیزب‌و گه‌ل گرت. له‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا کاک ناسر پیرانی و کاک عەبدووڵاڵ بەهرامی بە وردی لە سەر بەرزڕاگرتنی ڕۆژی شه‌هیدان‌و یاده‌وره‌یی شه‌هیدانی حیزب‌و گه‌ل قسه‌یان کرد. کــردو لێکدانه‌وه‌یه‌کی له‌سه‌ر پێوەندییەکانی نێوان حیزبە ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئـه‌و کــۆڕیــاده‌دا رەشید قــازی بە کوردستانییەکان پێشکێش کرد. لە بەشی دیکه‌ی ئه‌و سمیناردا چڵەگوڵی رێز‌و سپاس درا بە بنەماڵەی ئەو شەهیدانەی لە سمینارەکەدا بەشدار بوون.
سوئێد -ئۆرێبرۆ
نوینەرایەتی کۆمیتەی حیزب و ئــەنــدامــان و الیەنگرانی حیزب ل ه دانمارک چەند قسه‌یه‌کی پێشکەش کرد و گوتی ئاماده‌بوونی هاورێیان لە سەر گڵکۆی شەهیدان بە مانای ریزگرتن لە خەبات و تێکۆشانی شەهیدە نەمرەکان و زیندوو راگرتنی جوواڵنەوەی نەتەوی‌و نیشتمانیمان لە پێناو گەیشتن بە ئامانجی بەرزی شەهیدەکانمانە. لـ ه بڕگه‌یه‌کی دیــکـه‌ی ئ ـه‌و کــۆبــوون ـه‌وه‌ی ـه‌دا بــەشــداران دەستەگوڵیان لەسەر مەزاری نەمران دانا‌و سه‌ردانی گڵکۆی چه‌ند تێکۆشه‌رێکی دیکه‌ی حیزبی دێموکڕات کردو ویڕای دانانی چه‌پک ه گوڵ له سه‌ر مه‌زاری ئه‌و نه‌مران ه په‌یمانی وه‌فاو به‌ڵێنیان له‌گه‌ڵ نوێ کردنه‌وه.
دوانیوەڕۆی رۆژی شەممە9 ،ی خاکه‌لێو ه کۆریادێک بۆ یاد کردنەوەو رێزگرتن لە یەکەم سەرۆک‌کۆماری کوردستان پێشەوا قازی محەممەدو هاوڕێیانی لە الیەن کۆمیتەی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە شاری ئۆرێبروو بەڕیوە چوو. لــه‌و ڕێــوڕه‌ســم ـه‌دا ک ـ ه ب ـ ه ســـروودی ئــه‌ی شه‌هیدان‌و ڕاگرتنی ده‌قیقه‌یه‌ک بێده‌نگی ده‌ستی پێکرد ،پەیامی کۆمیتەی ئۆرێبرووی حیزبی دێـموکڕاتی کوردستان له‌الیه‌ن کەریم بابەکری خوێندرایهوهو لە بەشێکی دیکەی بەرنامەکەدا پەیامی بزۆتنەوەی گۆران پێشکێش کرا. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئ ـه‌و کــۆڕیــاده‌دا مامۆستا ئاشق چاالکی سیاسی‌و ئەندامی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان باسێکی پێشکێش کرد. مامۆستا ئاشق لە باسەکەی‌دا هەڵسەنگاندنێکی لەسەر
ڤانکۆڤەری کانادا
ڕۆژی یه‌کشه‌ممه ١٠ی خاکه‌لێوه‌ی ساڵی ١٣٩٣ به به‌شداریی ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له کورده‌کانی دانیشتوی ڤانکۆڤێری کــانــاداو چـه‌نــد الی ـه‌نــی سیاسی و ڕێکخراوی کولتوری‌و؛ به خوێندنه‌وه‌ی سرودی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌ی ڕه‌قیب ده‌ستی پێ کــردو ،دواتــر بۆ ڕێزگرتن له شه‌هیدانی ڕۆژی ١٠ی خاکه‌لێو ه و گشت شه‌هیدانی ڕێگای ڕزگاری کوردستان ساتێک بێ ده‌نگی ڕاگیرا. له‌و کۆڕیاده‌دا په‌یامی کومیسیۆنی کۆمه‌اڵیه‌تی حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌الیه‌ن کاک سمکۆ هه‌مزه‌یی ،ئه‌ندامی کومیته‌ی حیزب له ڕۆژئــاوای کانادا خوێندرایهوهو پاشان له‌الیه‌ن کاک کاوه ســوور ،نوێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی له باکوری ئه‌مریکا چه‌ند قسه‌یه‌ک سه‌باره‌ت به ڕۆژی شه‌هیدان پێشکه‌ش کرا. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا ئه‌نوه‌ر که‌ریمی، ب ـه‌رپــرســی کومیته‌ی حیزبی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان له ڕۆژئــــاوای کــانــادا باسێکی لــه س ـه‌ر که‌سایه‌تیی پێشوای نه‌مر قــازی محه‌ممه‌د پیشکه‌ش کــرد .له به‌شێک له‌و باسه دا ئ ـه‌نــوه‌ر که‌ریمی وێـــڕای بیرهێنانه‌وهو ئ ــام ــاژه‌دان به که‌سایه‌تیی فه‌رهه‌نگی ،کومه‌اڵیه‌تی‌و سیاسیی پیشه‌وای نه‌مر قازی محه‌ممه‌د و رۆڵی نه‌مر پیشه‌وا له دامه‌زرانی کۆماری کوردستانو هه‌روه‌ها ئازایه‌تی و بوێری قــازی محه‌ممه‌د له به‌رامبه‌ر جه‌الده‌کانی ڕێژیمی شا لـه‌و دادگــا ناعاداڵن ه و فه‌رمایشیه دا کرد که بۆ س ـه‌رۆک کۆماری کوردستان
رۆژی ١٠ی خاکەلێوەو پێویستی رۆژێــک بە نــاوی رۆژی شەهیدان کرد. دوایین بەشی بەرنامەکە تەرخان کرابوو بە دابەش کردنی ڕێزلێنانی کۆمیتەی ئۆرێبرووی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بەسەر بنەماڵەی سەبەرزی شەهیدان کە وێنەی پێشەوا قازی محەممەد بوو. شایانی باسە کە لە میانەی بەرنامەکە دا چەند هونراوەو سروود پێشکەش کران.
ئۆستفۆڵدی نۆروێژ
كۆمیته‌ی ناوچه‌كانی حیزبی دێموكراتی كوردستان، یه‌كیه‌تیی ژنانی دێموکراتی کوردستانو كۆمه‌ڵه‌ی كولتووری ل ه ناوچه‌ی ئۆستفوڵدی نۆروێژ سه‌ردانی بنه‌ماڵه‌ی شه‌هیدانیان لەو ناوچەیە كرد ،چه‌پك ه گولی خۆشەویستی‌و ڕیز لێنیان پێشكه‌ش ب ه كه‌س‌و كاری شه‌هیدان كرد.
سوئێد -لینشۆپینگ
ل ه شــاری لینشۆپینگ یــادی ١٠ی خاکه‌لێو ه شه‌ست‌و حەوتە‌‌‌مین ســاڵــڕۆژی لـ ه ســێــداره‌دانــی سـ ـه‌رۆک کۆماری کوردستان پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د و هاوڕێیانی ب ه شکۆو ه وهاوڕییانی پێکیان هێنابوو. به‌ڕێوه برد. شایانی باس ه ل ه نێوئاخنی به‌رنامه‌کانی ئه‌و کۆڕیاده‌دا ئـه‌و سمینار ه ب ه ســروودی نه‌ته‌وایه‌تیی ئـه‌ی ڕه‌قیب‌و کۆمه‌ڵێک شێعر‌و په‌خشانی حیماسی له‌الیه‌ن سمکۆ هه‌مزه‌یی، ساتێک بێ ده‌نگی بۆ گیانی شه‌هیدانی حیزب‌و گه‌ل ده‌ستی نادر قازی ناسراو به خاڵه قازی‌و کاک مێهدی پێشکه‌ش به پێكرد .پەیامی کۆمیسیۆنی کۆمەاڵیەتی حیزبی دێموکراتی به‌شداربووانی کۆریادی ڕۆژی شه‌هیدانی کوردستان کرا. کــوردســتــان بـ ـه‌و بــۆن ـه‌ی ـه لــه‌الیــه‌ن ئــێــقــبــاڵ عــەبــدوڵــاهــی، ئەندامی کۆمیتەی بەرێوەبەری حیزب لە شاری لینشۆپینگ ستۆکهۆڵم کۆمیتەی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە شارۆچکەی› ئوپالندس وێسبی› سەر بە شاری ستۆکهۆڵم بە بۆنەی ١٠ی خاکەلێوە ،رۆژی شەهیدکرانی پێشەوا قــازی محەممەد ،و هاوڕێیانی سمینارێکی بۆ دوکتور خالیدی خەیاتی ،مامۆستای زانکۆ و کاک قاسمی قازی نووسەر و چاالکی سیاسی پێک هێنا. ئه‌و سمینار ه ک ڕۆژی 9ی خاکه‌لێو ه ب ه به‌شداریی ده‌یان که‌س ل ه کوردانی دانێشتووی ئه‌و ناوچه‌ی ه به‌ڕێو ه چوو ،بە ســروودی ئەی رەقیب‌و ڕاگه‌یاندنی خولەکێک بێدەنگی بۆ گیانی پاکی شەهیدان دەستی پێکرد. خوێندرایه‌وه. له‌و سمیناره‌دا کاک قاسمی قازی باسێکی لە ڕووداوه‌کانی ل ه درێژه‌ی سمیناره‌که‌د‌ا قادر نەبی‌زادە وتارێکی پێشکێش ســەردەمــی کــۆمــارو هێندێک وردەکـــاریـــی رۆژانــــی پێش کرد ک ه وتاره‌که‌ی باسێکی ل ه چۆنیه‌تیی له‌داردرانی شه‌هیدانی شەهیدکرانی پێشەوا قازی محەممەدو ڕەوتی دادگایی کرانی 10ی خاکه‌لێوه‌و باسێک لە سەر چۆنیەتیی دادگایی پێشەواو قازییەکان کرد. هەل‌و مەرج و باردۆخی ئەو کاتی تێدا هاتبوو. لە بەشی دووهەمی سمینارەکەدا دوکتور خالیدی خەیاتی شایانی بــاسـ ه دوایــیــن بــڕگ ـه‌ی سمیناری ی ــادی ١٠ی باسێکی له‌سه‌ر کوردەکانی تاراوگەو نەخشی ئەوان لەسەر خاکه‌لێو ه کــردنـه‌وه‌ی پیشانگای شەهیدانی حیزب بوو کە ڕووداوەکــانــی کوردستانو هــەروەهــا دەوری حیزبەکان‌و نزیک بە ٣هەزار وێنەی شه‌هیدان لە ساڵۆنی ڕێوڕه‌سمه‌که‌دا ئەرکی ئێستایان چ لەبواری سیاسەتی جیهانی‌و ناوچەیی‌و دانمارک خرابوونه به‌رچاو. کۆمیتەی حیزب لە واڵتی دانمارک بە هاوکاریی بەشی چ شێوازی هەڵسووکەوتیان دەگەڵ توێژی رووناکبیری کورد
كاربەدەستانی ئێران لە بڕیارنامەی ئەم دواییانەی پارلمانی ئورووپا تووڕه‌ن كۆمەڵێك لە كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی ئێران زۆر بە توندی ڕەخنەیان لە پەسندكرانی بڕیارنامەی پارلمانی ئورووپا لە بابەت پڕۆژه‌ی پێوەندییەكان لەگەڵ ئێران‌و چاوه‌دێریی بارودۆخی مافەكانی مرۆڤ له‌و واڵت ه گرتوه .مەرزیە ئەفخەم ،وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ،رۆژی هەینی ئەم بڕیارنامەی یه‌کیه‌تیی ئورووپای بە هەوڵێك بۆ «گرتنەبەری هەڵوێستی بڕیاردەرانەو درێژەدانی رەوتی مەزنی خوازیی» ڕۆژئاوا ل ه قه‌ڵه‌م داو گوتی ئه‌و ه ب ه مانای تێکدان‌و خراپ کردنی رەوتی ئەم پێوەندییانەی ه كە ل ه ماوه‌یه‌دا دەستیان پێ كراوەته‌وه .هاوكات كۆمەڵێك لە پێشنوێژه‌کانی نوێژی هه‌ینی لە ئێران زۆر بە توندی ب ه گژ ئەم بڕیارنامەیه‌دا چوونه‌ته‌وه ،بۆ نموونە محەممەدعەلی مووەحیدی كرمانی ،پێشنوێژی هەینیی تاران گوتی :خەڵكی ئێران ئیزن نادەن بنکه‌ی جاسووسییه‌کی دیک ه سەر لە نوێ ل ه ئێران دابندرێته‌وه
دامه‌زرانی کۆماری کوردستان له چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ دا
شەممە ١٦ی خاکەلێوەی ٥ ١٣٩٣ی ئاوریلی ٢٠١٤
ژماره ٦٢٩
www.kurdistanukurd.com
سکرتێری گشتی حدک لە مەراسمی «رۆژی شەهیدانی کوردستان» لە هەولێر:
ئێمە دەبێ بە خەبات‌و تێکۆشانمان رێز لە شەهیدانمان بگرین خالید عەزیزی10 :ی خاكەلێوە ڕۆژی بەرزڕاگرتنی ئەندێشەو بیری بەرزی پێشەوا قازی محەممەدە
ڕوانینمان بۆ هه‌ڵبژاردنی شاره‌داری‌یه‌کان ل ه تورکیه ڕۆژی یه‌کشه‌ممه‌ی ڕابردوو(30ی هه‌ڵبژاردنی )2014 مارسی شاره‌داری‌یه‌کان ل ه سه‌رانسه‌ری واڵتی تورکیه به‌ڕێوه چوو .به‌وپێی ه ک ه ئه‌م واڵت ه هه‌م حه‌شیمه‌تێکی به‌رچاوی کوردی لێ‌ده‌ژی‌و هه‌م ده‌گه‌ڵ هه‌رسێ پارچه‌که‌ی دیکه‌ی کوردستان هاوسنووره ،ئێم ه به‌بایه‌خه‌و ه ده‌ڕوانین ه ئاڵوگۆڕ ه گرنگه‌کانی تورکی ه ک ه یه‌ک له‌وان هه‌ڵبژاردنه‌کانه. بۆی ه به‌پێویست ده‌زانین ئاوڕێک وه‌سه‌ر ئاکامه‌کانی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی دوایی بده‌ینه‌وه‌و هه‌ڵسه‌نگاندنێکمان بۆی هه‌بێ. وه‌ک هه‌موو ال ئاگادارن براوه‌ی یه‌که‌می ئه‌م هه‌ڵبژاردن ه حیزبی دادو گه‌شه‌پێدان، حیزبی سه‌رۆک‌وه‌زیری ئێستای تورکی ه بوو .چاوه‌دێرانی سیاسی بردنه‌وه‌ی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌یان ب ه سه‌رکه‌وتنێکی گه‌وره‌ی ڕه‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردوگان‌و حیزبه‌که‌ی‌و ب ه هێمایه‌کی دڵخۆشکه‌ر بۆ سه‌رکه‌وتنی ل ه هه‌ڵبژاردنی سه‌رکۆماری‌دا له‌قه‌ڵه‌م دا ک ه قه‌رار ه ل ه پاییزی ئه‌مساڵ‌دا به‌ڕێو ه بچێ. ئه‌وسه‌رکه‌وتن ه ئه‌وکات ه گرنگتر دێت ه به‌رچاو که وه‌بیر خۆمان بێنینه‌و ه ئه‌ردوگان‌و ده‌وڵه‌ته‌که‌ی‌و ته‌نانه‌ت بنه‌ماڵه‌که‌شی ل ه چه‌ند مانگی ڕابردوودا ب ه توندی که‌وتن ه به‌ر هێرشێکی گه‌وره‌ی تۆمه‌تبارکردن ب ه گه‌نده‌ڵیی ماڵی‌و چه‌ند کاربه‌ده‌ستێکی ده‌وڵه‌ته‌که‌شی ل هو‌پێوه‌ندی‌یه‌دا ناچار به‌کشانه‌و ه ل ه پۆسته‌کانیان بوون. که‌وابێ ئه‌و سه‌رکه‌وتنه‌و به‌تایبه‌تی به‌ده‌ست‌هێنانی ده‌وری %7زیاتر له‌و ده‌نگانه‌ی ل ه هه‌ڵبژاردنی ساڵی 2009ی شاره‌داری‌یه‌کان‌دا به‌ده‌ستی هێنابوون ئه‌و ه نیشان ده‌دا ک ه ده‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و ڕه‌خنه‌و که‌موکوڕی‌یانه‌ش ،سیاسه‌ت‌و به‌ڕێوه‌به‌ریی حیزبی دادو گه‌شه‌پێدان هه‌روا جیگای په‌سندی به‌شێکی زۆرتر ل ه ده‌نگده‌رانی تور‌کیه‌یه. به‌شداریی زیاتر له%90ی ئه‌وانه‌ی هه‌قی ده‌نگدانیان هه‌بوو له‌وهه‌ڵبژاردنه‌ش‌دا جگ ه له‌وه‌ی نیشانه‌ی ملمالنه‌یه‌کی توندی حیزبه‌کان‌و ئۆگریی ده‌نگده‌ران ب ه به‌شداربوون ل ه دیاریکردنی چاره‌نووسی خۆیان‌دایه ،ئه‌وه‌شمان پێ‌ده‌ڵێ ک ه شاره‌داره‌داره‌کانی به‌پێچه‌وانه‌ی واڵت ه به‌اڵلێدراوه‌که‌ی ئێم ه خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت‌و سه‌اڵحیه‌تن‌و ئه‌و که‌سه‌ی پۆستی سه‌رۆکایه‌تیی شاره‌داری‌یه‌ک وه‌رده‌گرێ ده‌توانێ به‌وجۆره‌ی بۆخۆی به‌قازانجی هاونیشتمان‌و هاوشاره‌کانی خۆی ده‌زانێ خزمه‌تیان پێ‌بکاو که‌س له‌سه‌ره‌وه‌ڕا داروله‌له‌ی بۆ دیاری ناکا. ل٣
٥
کاروانی نەپساوەی ڕێگای تێکۆشان
٧
نەورۆز بۆ ئێمە ،نەورۆز بۆ ئەوان
٩ هەڵبژاردنی شارەوانی‌و شووڕاکان لە تورکیە‌و ئاکامەکانی
لە ٦٧ساڵەی شەهیدکرانی قازی محەممەد ،سەرکۆماری کوردستانو هاورێیانی ،رێوڕەسمێکی تایبەتی لەالیەن حیزبی دیموکراتی کوردستان لە شاری هەولێر بەڕێوەچوو. ڕۆژی ١٠ی خاکەلێوە ،لە مێژ ساڵە لە الیەن حیزبی دێموکراتی کوردستانەوە بە رۆژی شەهیدانی کوردستان ناودێر کراوە .ئەمساڵ تێکۆشەرانی دێمکورات‌و بنەماڵەی شەهیدان وێرای چوون بۆ سەر گڵکۆی شەهیدان‌و سەردانی پێشانگای وێنەی شەهیدان لە بنکەی دەفتەری سیاسیی حیزب ،لە هەولێریش لە مەراسمێکی تایبەتی‌دا بەشدار بوون. لە رێوڕەسمی هەوڵێردا کە لەالیەن دەفتەری سیاسیی حیزبی
دێموکراتی کوردستانەوە پێکهاتبوو ،نوێنەرانی حیزب‌و رێکخراوە سیاسییەکانی بەشە جۆراوجۆرەکانی کوردستانو دەیان کەسایەتیی سیاسی ،کولتووری‌و کۆمەاڵیەتی بەشدار بوون. لەم رێوڕەسمەدا بەڕێز خالید عەزیزی ،سکرتێری گشتیی حیزب وتارێکی لە بارەی ١٠ی خاکەلێوەو بیرو ئەندێشەو رێگەو ئامانجەکانی پێشەوا قازی‌و سەرجەم شەهیدانی کوردستان پیشکەش کرد دەقی قسەکانی سکرتێری گشتیی حیزب لەم ژمارەی «کوردستان»دا باڵو بۆتەوە.
كاردانەوە بە درێژ كرانەوەی مەئمووریەتی رێپۆرتنێری تایبەتی مافەكانی مرۆڤ لە ئێران وتەبێژی كۆمیسیۆنی ئەمنیەتی میللی‌و سیاسەتی دەرەوەی مەجلیس ،ئەحمەد شەهیدی وەك بەكرێگیراوی زایۆنیستیەكان‌و رێكخراوی سیا ناو بردوه.
كەمپینی نێودەوڵەتی مافەكانی مرۆڤ لە ئێران ،لە بەیاننامەیەكدا كە رۆژی 8ی خاكەلێوە دەری كرد ،یەكێك لەم هۆكارانەی یارمەتی درێژ كرانەوەی حوكمی مەئمووریەتی رێپۆرتنێری تایبەتی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە بابەت مافەكانی مرۆڤ لە ئێرانی داوە ،هاوكاری نەكردنی ئێران لەگەڵ میكانیزمەكانی مافەكانی مرۆڤ زانیوەو بۆ وێنە گوتوویەتی كە كۆماری ئیسالمی لە ساڵی 2005تا ئێستا رێگەی بە هیچ مەئموورێكی تایبەتی
رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان نەداوە سەردانی ئەم واڵتە بكەن. هادی قائیمی بەڕێوەبەری ئەم كەمپینە گوتوویەتی كە بە درێژ كرانەوەی ئەم حوكمە ،شووڕای مافەكانی مرۆڤ ئەم پەیامە بەهێزە بۆ ئێران دەنێرێ كە هەر بە تەنیا قسە كردن مەسەلەكە چارەسەر ناكا، بەڵكوو كۆمەڵگای جیهانی پێویستی بە دیتنی ئاڵوگۆڕی راستەقینەو مانادار لە بابەت بارودۆخی مافەكانی مرۆڤ لە ئێران هەیە. لە الیەكی دیكەوە حوسێن نەقەوی وتەبێژی كۆمیسیۆنی ئەمنیەتی میللی‌و سیاسەتی دەرەوەی مەجلیسی شووڕای ئیسالمی ،ئەحمەد شەهیدی بە بەكرێگیراوی زایۆنیستیەكان‌و رێكخراوی سیا زانیوەو گوتوویەتی شووڕای مافەكانی مرۆڤی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان بە ناوبراو، مەئمووریەتی نوێكردنەوەی بەدوای بیانوو دیتنەوە لە ئێران دا دەگەڕێ. شایانی باسە رۆژی هەینی 8ی خاكەلێوە، شووڕای مافەكانی مرۆڤی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە ژنێڤ بە دەركردنی بڕیارنامەیەك مەئمووریەتی ئەحمەد شەهید، رێپۆرتنێری تایبەتی مافەكانی مرۆڤی نوێ كردەوە.
١٠ لە بەرەبەری ساڵیادی رۆژنامه‌گه‌ری کوردی‌دا، وه‌فاێک بۆ ژۆرناڵیستێکی ده‌روه‌ست!
١١