ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا: ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان ،رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی: +9647508578190 Tashkilat.kdp92@gmail.com
www.kurdistanukurd.com info@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137 polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4
به‌خشینی دوکتورای ئیفتخاریی زانکۆی سه‌الحه‌دین به ئیسماعیل بێشکچی خــه‌اڵتــی دوکـــتـــوڕای زانــکــۆی سه‌الحه‌دین به ئیسماعیل بێشکچی، نــووس ـه‌ری بـه ناوبانگی تورکی دوستی نیزیکی کورد درا. ئێواره‌ی رۆژی چوارشه‌مه7 ،ی جـــــۆزه‌ردان لــه هــۆڵــی رۆشنبیریی زانکۆی سه‌الحه‌دینی شاری هه‌ولێر، بـه بـه‌شــداریــی ســـه‌دان که‌سایه‌تیی سیاسیو ڕوونــاکــبــیــری ،نوێنه‌رانی پــارل ـه‌مــانــی کــوردســتــان ،وه‌زیــــران، مامۆستای زانکۆو هوگرانی بواری ئه‌ده‌ب میژووی کورد ،ڕێز له زیاتر لـه نیو ســه‌ده خ ـه‌بــات‌و به‌رخودانی ئــیــســمــائــیــل بــێــشــکــچــی نـــووســـه‌ری گــه‌وره‌ی تورکی دۆستی به‌ئه‌مه‌گی گه‌لی کورد نرا. به ســروودی نه‌ته‌وایه‌تی « ئه‌ی ره‌قــیــب» ده‌ســتــی پــێ کـــردو دواتــر وتــارێــک لـه الیــه‌ن دوکــتــور ئه‌حمه‌د
KURDISTAN The Official Organ Party of Kurdistan The Organ ofDemocratic Kurdistan Democratic Party-Iran - I ran
NO: 633 5 june 2014 No: 493 5 Sep 2008
به‌ر له مااڵوایی ه بن ژیله‌مۆی فه‌رامۆشی دا کوردپووره‌کان ل
دزه‌یی ،سه‌رۆکی زانکۆی سه‌الحه‌دین خوێندرایه‌وه که به کورتی و پوختی باسی له نیو س ـه‌ده تێکۆشانی ئه‌و نووسه‌ره به ناوبانگه کرد. ل ـه درێــــژه‌ی ئــه‌م ڕێــوره‌ســم ـه‌دا فیلمێکی دوکومێنتی له سه‌ر ژیان‌و
به‌رهه‌مه‌کانی بێشکچی باڵو کرایه‌وه. شایانی باسه که لهم ڕێوره‌سمه‌دا مامۆستا عـه‌بــدوڵــا ح ـه‌س ـه‌ن زاده، سیمای ناسراوی بزووتنه‌وه‌ی کورد له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ده‌عوه‌تی ئه‌م ڕێوره‌سمه بوو.
به‌ڕێوه‌چوونی ڕێوڕه‌سمی ڕۆژی جیهانیی مندااڵن له باره‌گای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ناوه‌ندی منداڵپارێزیی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌بۆنه‌ی هاتنه‌وه‌ی ڕۆژی جیهانیی مندااڵن ڕێوره‌سمێکی تایبه‌تیی له بنکه‌ی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستاندا به‌ڕێوه برد. ئه‌و رێوره‌سم ه ک ه دوانیوه‌ڕۆی ڕۆژی یه‌کشه‌ممه11 ،ی ن ب ه به‌شداریی کاک خالید عه‌زیزی ،سکرتێری ج ــۆزه‌ردا گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‌و کۆمه‌ڵێک ل ه نوێنه‌رانی چه‌ند ڕێکخراوو قوتابخانه له شــاری کۆیه‌و ههروهها ب ه به‌شداریی سـه‌دان منداڵ‌و بنه‌ماڵه‌کانی نیشته‌جێ ل ه بنکه‌و باره‌گاکانی حیزبی دێموکڕاتدا به‌ڕێو ه چوو؛ کۆمه‌ڵێک بڕگه‌ی هونه‌ری‌و چاالکیی منداڵ پێشکێش کران. له سه‌ره‌تای ئه‌و ڕێوره‌سمه‌دا دوکتور ئاسۆ حه‌سه‌ن‌زاده،
شیالن قوربانی‌فه‌ر ل ه په‌یامه‌ک هی‌دا تیشکی خست ه سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ل ه جیهانێک دا ده‌ژین که بەداخەوە توندوتیژی، تێرۆریزم ،شه‌ر ،نه‌خوێنده‌واری‌و ته‌نانه‌ت برسێتی دنیای جوانی مندااڵنه‌ی ل ه مندااڵن شێواندوه‌و ل ه زۆر جێگای ئه‌م دنیایه منداالن قوربانیی ئه‌و دیاردانه‌ن ،بێ ئه‌و ه بۆخۆیان توزقاڵێک له خوڵقاندنیان‌دا ده‌وریان هه‌بێ. ....به‌رپرسی ناوه‌ندی منداڵپارێزیی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه به‌شێکی دیکه‌ی قسهکانیدا ب ه هێنانه‌به‌رباسی ئه‌و مافانه‌ی ک ه مندااڵن ل ه ئێران‌و کوردستان لێی بێبه‌شن ،جه‌ختی ل ه سه‌ر ئه‌وه کردبۆو ه که له‌سه‌ر ههموو دایک و باوکه‌کانه ب ه پله‌ی یه‌که‌م ،پاشان رێکخراوو دام ـه‌زراو ه مه‌ده‌نییه‌کان ک ه مه‌سه‌له‌ی په‌روه‌رده کردنی منداڵ ،ڕێگه‌گرتن له کارکردنی
ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له‌الیه‌ن حیزبی دێموکراته‌و ه وتارێکی پێشکێش کرد ک ه ده‌قی قسه‌کانی دوکتور ئاسۆ له الپه‌ڕی ٥دایه. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و ڕیوڕه‌سمه‌دا په‌یامی ناوه‌ندی مــنــداڵــپــارێــزیــی ڕۆژهـــه‌اڵتـــی کــوردســتــان لــه‌الیــه‌ن شیالن قوربانی‌فه‌ر ،به‌رپرسی ناوەندی منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی کوردستانەوە پێشکێش کرا.
مــنــداڵ‌و گه‌لێک کێشه‌ی دیکه‌ی پێوه‌ندیدار ب ه مــنــدااڵن ب ه جیددی بگرن‌و منداڵ وه‌ک گه‌وره‌ترین سه‌رمایه‌ی دوارۆژ سه‌یر بکه‌ن. بڕگه‌کانی دیکه‌ی ئه‌و ڕیوڕه‌سمه‌دا به سروود ،شێعر، شانۆ ،گۆرانی و هه‌ڵپه‌ڕکێی مندااڵن ڕازابۆوه.
نزیکه‌ی 15مانگ ه دوو برای میدیاکار‌و داکۆکیکاری مافی مرۆڤ ،خوسرهوو مه‌سعوودی کوردپوور ب ه تاوانی له‌قاودانی پێشێلکرانی مافی مرۆڤ‌و ئاشکراکردنی سته‌م‌و هێرش بۆ سه‌ر ئازادییه‌کانی خه‌لك ،که‌وتوون ه به‌ندیخانه .ئه‌وان ئه‌گه‌ر ل ه ئاست سه‌رکوتی هاوزمانان‌و هاونیشتمانانیان ،زمانی خۆیان گرێ دابا‌و چاوی خۆیانن نوقاندبا‌و ده‌ستیان ب ه کاڵوی خۆیان گرتبا، قادر وریا تووشی زیندان نه‌ده‌بوون .به‌اڵم لهو واڵتانه‌ی سیسته‌م ه دیکتاتۆر‌و دژ ه ئینسانییه‌کان ل ه سه‌ر کارن ،گه‌وره‌ترین «تاوان» بێده‌نگنه‌بوون ل ه تاوان‌و جینایه‌تی ده‌سه‌اڵتداران‌و زانیاریدان ب ه خه‌ڵک‌و هه‌وڵدان بۆ ڕێزگیران ل ه ماف و ئازادییه‌کانی مرۆڤه. خوسرهوو مه‌سعوودی کوردپوور ئه‌ندامی هیچ حیزبێکی سیاسی نه‌بوون‌و نین ،هه‌ر ل ه چوارچیوه‌ی یاساکانی ئه‌و نیزامه‌ش دا ک ه ئه‌مڕۆ ل ه ئێران ل ه سه‌ر کاره ،ته‌نیا کاری میدیاییو مرۆڤدۆستانه‌یان کردوه .هه‌ر بۆی ه ده‌سه‌اڵتداران لێیان ب ه ڕقداچوون‌و خه‌ریکن ب ه هه‌مان ده‌ردی محه‌ممه‌د سه‌دیق که‌بوودوه‌ندیان ده‌به‌ن .ئه‌وان ئاسووده‌یی‌‌‌و ئازادیی خۆیان‌‌و ژیان ل ه نیو بنه‌مال ه و که‌سوکار و خۆشه‌ویستانیان ل ه پێناوی خه‌ڵک دا وه‌الناوه. زۆر گرنگ ه خه‌ڵکی ئێم ه ئه‌مه‌گناس بێت و ئه‌وان و بنه‌ماله‌که‌یانی ل ه بیر بێت .گرنگ ه تا ئه‌و کاته‌ی ب ه ناحه‌ق ل ه به‌ندیخان ه دا راده‌گیرێن ،ڕاگه‌یه‌نه‌کان ،میدیاکاران ،داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ ،حیزب‌و ڕێکخراو ه سیاسییه‌کان و خه‌ڵکی ب ه ویژدان ل ه بیریان بن و ب ه بۆنه‌ی جۆراوجۆر یادیان بکه‌نه‌و ه و وه‌بیر بیرورای گشتیی بێننه‌و ه ک ه ئه‌وان ه ب ه ناحه‌ق گیراون .به‌اڵم ئه‌گه‌ر ڕۆژێک سیسته‌می قه‌زایی و جه‌زایی نادادپه‌وروه‌رو دام و ده‌زگای ئه‌منییه‌تی ل ه به‌رامبه‌ر ئازادکردنه‌که‌یان دا ،بیانووی وه‌سیق ه و ب ه گره‌ودانانی پووڵیان لێکردن ،ئایا که‌سانیکی ده‌سڕۆیشتووی ئه‌وتۆ په‌یدا ده‌بن ،هیممه‌ت بکه‌ن و ل ه خۆیان مایه دابنێن؟ ل ه مێژ ه قسه‌یه‌ک ل ه دڵم دا ههیهو ڕام گرتوه ،ئێستا ب ه ده‌رفه‌تی ده‌زانم ده‌ری ببڕم .ئێوه‌ش بیستووتان ه و له‌وانه‌ی ه ل ه نزیکه‌وه‌ش دیتبێتتان هێندێک که‌سی ن ماشێنی سیفر کیلۆمیتر ب ه دیاری بۆ کوڕ‌و کچی فالن ده‌ستڕۆیشتووی کورد،چۆ فه‌رماندا‌ر‌و گه‌وره‌کاربه‌ده‌ستی ئیتالعات‌و داموده‌زگای دیکه‌ی شار‌و ناوچه‌که‌یان ده‌به‌ن ،یا کلیلی ماڵ‌و سه‌رسه‌رایه‌کی نوێ ب ه نیشانه‌ی پێشکه‌شکردن ده‌ده‌ن به‌م‌و ئه‌و مۆره‌ی ده‌ستڕۆێشتوو به‌الم به‌رتیلخۆر و فاسدی ڕێژیم ل ه ده‌وروبه‌ری خۆیان! ئه‌وکاره‌ی ئه‌وان ل ه ڕێی خوا دا نییه .بۆ خۆیان ده‌زانن چ ئیمتیاز و ده‌رفه‌تێکیان ل ه ڕێگای ئه‌م زاتانه‌و ه پێ دراو ه و یا چ به‌رهه‌مێکی باش ل ه داهاتوو دا لهم پیاوه‌تی‌و سه‌خاوه‌ته‌ی خۆیان هه‌ڵ ده‌گرنه‌وه! هی واشیان تێدای ه کلکه‌سووته‌و خۆشیرینکردنه‌ک ه له‌وه‌ش تێده‌په‌ڕێنن‌و ته‌نانه‌ت ده‌اڵلی‌و شتی تریشیان بۆ ده‌که‌ن‌و ئاماده‌ن کچ و خوشکی دراوسێ‌وهاوزمان‌و هاونیشتمانی خۆیان بۆ ئه‌و «زه‌روو»انه له داو بخه‌ن! ئه‌و کاتانه‌ی ره‌فسه‌نجانی‌و خامه‌نه‌یی‌و ئه‌حمه‌دینه‌ژاد ده‌هاتن ه شاره‌کانی کوردستان، خۆشخزمه‌تی‌و قوربانیکردن‌و گاوو گه‌ردوونی هێندێک ل ه ده‌وڵه‌مه‌ندان‌و ساماندارانی ئه‌و شارانه‌تان ل ه بیره؟ ئه‌وان به‌م کرده‌وانه‌یان ده‌یانه‌ویست بیسه‌لمێنن ک ه بڕوایان به‌و نیزامه‌‌و ڕێبه‌رانی ههیهو سه‌روه‌ت‌و سامان هیچ ،به‌ڵکوو ئاماده‌ن گیانیشیان ل ه پێناویان دا بده‌ن!دیار ه ههموو که‌س ده‌یزانی درۆ ده‌که‌ن‌و ته‌نیا خۆشیرینکردن ه له پێناوی سانه خه‌م ل ه وه‌رگرتنی ئیمتیاز ل ه ڕێژیم .دیار ه مه‌مانان چاوه‌ڕوان نین ئه‌و جۆر ه که که‌بوودوه‌نده‌کان و کوردپووره‌کان و ده‌یان و سه‌دان ڕۆڵه‌ی به‌ندکراوی خه‌ڵک بخۆن. به‌اڵم خۆ هه‌ر شار و ناوچه‌یه‌ک ده‌یان و سه‌دان بنه‌ماڵه‌ی وای تیدای ه ک ه سه‌ربه‌دام و ده‌زگای ڕێژیم نین و نه‌ک ل ه پڕێک و ل ه سایه‌ی خۆشخزمه‌تی به‌و ڕێژیمه ،به‌ڵکوو به ڕێگای ڕه‌وا دا ،توانیویان ه ببن ه خاوه‌نی سه‌روه‌ت و سامان. به هیممه‌تی خۆیان و ئه‌گه‌ر ئه‌م جۆره که‌سانه ،بڵێن ناوێرین یارمه‌تیی ماڵی ب ه حیزبێکی سیاسیی وه‌ک حیزبی یه زۆریان لۆم ه نه‌که‌ین. دیموکراتی کوردستان و خه‌باتێکی شۆڕشگێرانه بکه‌ین ،له‌وانه به‌اڵم ئایا ناتوانن ل ه دراوسێیه‌تیی ماڵی خۆشیاندا ،ده‌ستی یه‌ک ل ه سه‌دان بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید‌و به‌ندیی سیاسیی بگرن؟ ناتوانن ببن ه زامنی به‌ندییه‌کی سیاسی و وه‌سیقه‌یه‌ک له به‌رامبه‌ر ئازادکردنیان دا دابنێن؟ ناتوانن به‌شداری ل ه دابینکردنی خه‌رجی دوکتورو ده‌رمان‌و نه‌شته‌رگه‌ریی به‌ندییه‌کی سیاسیی نه‌خۆش یا ئه‌ندامێکی نه‌خۆشی بنه‌ماله‌که‌ی دا بکه‌ن؟ ناتوانن خه‌مێک ل ه بێسه‌رپه‌نایی و بیداهاتی‌و بێئه‌نوایی بنه‌ماله‌ی ئه‌و مرۆڤان ه بخۆن ک ه سه‌باره‌ت ب ه داکۆکی ل ه مافی خه‌ڵک ،که‌وتوون ه زیندان و لهم سۆنگه‌یه‌وه، چه‌رمه‌سه‌رییان بۆ خۆیان و بنه‌ماله‌کانیان کڕیوه؟ سروشتییه ک ه نیشتمانپه‌روه‌ر و گه‌لدۆستبوون ڕێگای جۆراوجۆری هه‌یه .شتێکی ههموو که‌س نه‌توانێ بچێت ه نێو کاری سیاسی و خه‌باتگێڕان ه و ل ه ڕیزی تێکۆشه‌رانی ێ ئه‌وانه‌ی ناتوانن ڕێگا ئاشکرا و نهێنیی حیزبێک دا خه‌بات بکا .به‌اڵم زۆر تاڵ ده‌ب پڕهه‌زینه‌کان هه‌ڵبژێرن ،نه‌وێرن یا نه‌یانه‌وێ خۆ ل ه ساده‌ترین ئه‌رکی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانی بده‌ن .ڕۆژگار هه‌ر ل ه دۆخیک دا نامێنێته‌وه.هه‌م ئه‌وانه‌ی ل ه هه‌لومه‌رجی ئێستا دا ل ه حه‌وت ئاسمانان ئه‌ستێره‌یه‌ک شک نابه‌ن ڕۆژیان دێت،هه‌م ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ دنیا ب ه که‌یفی وانه ،ڕۆژێک ئه‌م هه‌وایه‌یان لێ تێک ده‌چێ .دیار ه ههموو کات حیسابی وتاقمانه جیایه ک ه هاوده‌ست‌و شه‌ریک ه تاوانی ده‌سه‌التدارانی هه‌ر جۆر ه خه‌لکێک له دژی گه‌لی بوون .به‌الم بۆ خه‌لکه‌که‌ی دیکه‌شهه‌ر ئه‌وه‌ند ه به‌س نیی ه ک ه مرۆڤ ته‌نیا‌و ته‌نیا خراپه‌ی خه‌لک و نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی نه‌کردبێ .ئه‌دی نابێ بۆ دواڕۆژ ،کار و کرده‌وه‌هوهه‌ڵوێستێکی ئه‌وتۆ ل ه کارنامه‌ی ئه‌عمالیان دا هه‌بیت ک ه شانازیی پیو ه بکه‌ن و بڵیین ئێمه‌ش کاتی خۆی ئه‌وه‌مان ل ه ده‌ست هاتوه‌‌و کردوومانه؟!
ژماره٦٣٣ : ١٥ی جۆزەردانی ١٣٩٣
٥ی ژوئەنی 2014
نیوەچڵ
رەسووڵ سوڵتانی كتێبەكەی فڕێ دایە سەر مێزەكەی پێش خۆی .دەستی برد بۆ پەرداخە چایەكە. نیوە بوو .سارد ببۆوە .چیرۆكەكەشی هەر نیوە كردبوو .سێ ،چوار رۆمانی نیوەچڵی لە پێش خۆی دانابوو .تاقەتی تەواوكردنی هیچ شتێكی نەبوو .گوتی ،هەر شتێكی تەواوی بكەی ,وەك ئەوە وایە كوشتبێتت. خۆی لەبەر یەك كێشاوە و باوێشكێكی دا .شنەبایەك لە پەنجەرەكەوە دەهاتە ژوورێ و پەردەكەی دەجوواڵند .ئەو هەروا لەجێی خۆی دانیشتبوو .دوودڵ بوو ئاخۆ چیرۆكەكە تەواو بكات یان نا .یەكەم چیرۆكی كتێبەكەی خوێندبووەوە و حەزی لێ بوو ئەو چیرۆكە خۆی نووسیبای. گوتی :حەسوودی تەنیا لەو كاتانەدا شتێكی باشە .چیرۆكی دووەمی بەنیوەچڵی بەجێ هێشت و نیوە چایەكەی هەر وا بە ساردی خواردەوە و هەستا چووە دەرێ. دوو دڵ بوو بچێ یان نەچێ .زۆر پیس خووی پێوە گرتبوو .سەرەتا وا نەبوو. ئەوەندە هێمن و لەسەرخۆ دەستی پێ كرد ،كە ئاوڕی داوە هەتا قوڕقوڕۆچكەی رۆچووبوو .ئەو دەمی هاموشۆی مزگەوتی دەكرد ،لە مەالی بیستبوو كە كوفر وەك رۆیشتنی مێروولەیەك وایە لە شەوێكی تاریكی ئەنگوستەچاودا كە بەسەر بەردێكی رەش‌دا بڕوات .گوتی ،ناوەڵاڵ ئەو دەردە لەو مێروولەیە دەچێ ،هەستی پێ ناكەیت هەتا هەموو گیانت دانەگرێ. ئێستا ئەوە پتر لە مانگێكە نە دیتوویەتی‌و نە گوێی لە دەنگیشی بووە .لە رادیۆوە گوێی لە كارەساتێك ببوو .بەاڵم هەواڵەكان ناوی راستەقینەی كوژراوەكەیان نەدركاندبوو .تەنانەت پیاوكوژەكەشیان لەقاو نەدابوو .هەر ئەوەندە گوتبوویان: دوێنێ شەوێ پیاوێك بە ناوی س.ج هەژدە فیشەكی لە سەری ژنەكەی خۆی داوە. ئیتر لەو رۆژەوە كە تەلەفۆنی ئەوی بۆ نەهاتووە ،هەر پێی وایە ئەوە كوژراوە. خۆ ناشوێرێ بەالی ماڵیان‌دا بچێ .قەول وابوو ئەم رۆمانەی خۆی بەناوی ئەو باڵو بكاتەوە .بەتایبەتی كە بەشێكی زۆری بەسەرهاتەكەی خۆیانی تێدا بوو .پێی گوتبوو ،ئەم رۆمانەت باڵو بكەیتەوە، هەردووكمان تێدا دەچین .بەاڵم چش ،با تێدا بچین ،چییە .هەردووكیان چاویان لە چاوی یەكتر بڕیبوو و زەردەخەنەیەكیان نیشتبوووە سەر لێو. یەكەم جار كە چاوی پێی كەوتبوو، لە دووكانێكی جلوبەرگ فرۆشتن‌دا بوو. ژنە جزدانەكەی لەسەر مێزەكە لەبیر دەچێت و كوڕێك دەیەوێ دەستی بداتێ، كەچی ئەو لێی دەستێنێتەوە و دەكەوێتە شوێن ژنەكە بەشكم بیگاتێ و جزدانەكەی بداتەوە .كە لە مۆڵەكە دەچێتە دەرێ، سەیر دەكا لە ئاپۆرای خەڵكەكەدا بزر بووە و رۆیشتووە .كە نایدۆزێتەوە ،هەر لەوێ رادەوەستێ ،بەو هیوایەی ژنە بۆ
جزدانەكەی بگەڕێتەوە .سەعاتێكی زیاتر پێ دەچێ‌و ژنە بە پەشۆكاوی لە سەیارەیەكی بەرز دادەبەزێ .بەر لەوەی ژنە بگاتە بەر دەرگاكە ،ئەو بە پیرییەوە دەچێ‌و دەڵێ: ببوورە خاتوون ،ئەم جزدانە هیی جەنابتە، لەبیرت چووبوو .ژنە زۆری پێ خۆش دەبێ. ئەو پێی دەڵێ ،پارەی نێو جزدانەكەت ورد بژمێرە تكایە ،تا لێرەی .ژنە دەڵێ ،نایەوێ، بەاڵم پێویستە شیرینییەك ،دیارییەكت بدەمێ و ئەویش هەر لێی قەبووڵ ناكا .ئیتر ژنە ژمارەی تەلەفۆنەكەی خۆی بۆ بەجێ دەهێڵێت و دەڵێ ،هەر ئیشێكت بە ئێمە هەبوو ،لە هەر شوێنێك دەتوانین یارمەتیت بدەین .پاش رۆیشتنی ژنەكە ،بیر لەو قسەیەی دەكاتەوە .ئێمە .ئێمە یانی كێ؟ بۆ ئەوان كێن؟ جا من چ كارێكم بەوان دەبێ؟ ئەو شەوە پاش ئەوەی ناتوانێ تەنانەت ژێركراسێكیش بكڕێ ،دەچێتەوە ماڵەوە. هەر ئەم خانووەی وا ئێستا لێی هاتە دەرێ. گوتی ،ئەگەر «یەكە»م لە مۆبایلەكەم كردەوە ،هەر وا تەلەفۆنێكی بۆ دەكەم، بزانم كێیە .هەر وا .منیش وەك هەموو نووسەرێكی دیكە فزوولم .حەز دەكەم سەر بە هەموو كونێك‌دا بكەم .بەاڵم زۆری پێ چوو هەتا توانیی یەكەیەك بۆ مۆبایلەكەی بكڕێ و هەلی تەلەفۆنێكی بۆ بڕەخسێت .ئەو رۆژە پارەی چاپبوونی سێ وتاریان بۆ ناردبوو .ئەویش بەر لە هەموو شتێك گوتبووی ،با جارێ بچم نانێكی باشی لێ بخۆم ،دواییش تەلەفۆنەكەم پڕ دەكەمەوە و تەلەفۆنێكی بۆ دەكەم .دەمێك بوو حەزی لێ بوو بچێتە ئەو خواردنگە گەورەیەی هەمووان تاریفی تاموچێژی
هیچ گرفتێكی وام نەبووە ،پێویستیم بە گەورەیی و هاوكاریتان بێت .ئەو شەوە پێكەوە نانەكەیان خوارد .ژنە بۆی گێڕاوە، كە هەموو شەوێ دێتە ئەم خواردنگەیە. دوای نانخواردنەكەش ژنە كە زانیبووی ئەو سەیارەی پێ نییە ،گوتبووی ،خۆم دەتگەیەنمەوە ماڵەوەت .لە رێگایە ژنە یەك پشوو قسەی بۆ كردبوو .گوتبووی، مێردەكەم ،كابرایەكی ناوبەدەرەوەیە.
خواردنەكانیان دەكرد .كە وەژوور كەوت و گارسۆن بەپیرییەوە هاتن ،سەری سووڕ ما ،چما جێگە هەیە لێی دانیشێ .رێگەیان نیشان دا و بردیانە سەر مێزێك .سەیری كرد هەر ئەو بەتەنیا دانیشتووە .ئەوانی دیكە هەمووان دووكەس و سێ و چوار و پتریش ...شوێنی بەتاڵی لێ نەمابوو. دانیشت و خەیاڵ هەڵیگرت .لەو دەمەدا دەنگێكی ناسك گوتی :ببوورە برا ،دەكرێ لێرە دانیشم؟ پێی بە عەرزەوە وشك بوو، ئەوە خۆ هەر ئەو ژنەیە وا قەول وابوو
ناوەكەیت پێ ناڵێم .پۆست و پلەیەكی زۆر بەرزیشی هەیە .باش نییە بزانی چ كارەیە. هەر ئەوەندە دەڵێم ،من لە هیچم كەم نییە. ژنە ئەو شەوە بە وردی باسی مێردەكەی بۆ كردبوو .كە چۆن لە حوكمەتەكەی پێشوودا هەموو شەوێ ماڵەكەی بووەتە مۆڵگە و مەكۆی ئەو پیاوانەی سەری سەد پیاویان بە دینارێك دەفرۆشت .چۆن بە دەم خواردنەوەی ڤۆدكا و وێسكییەوە قاقایان كێشابوو و باسی چۆنێتیی ئەشكەنجەدانی پێشمەرگەیەكیان
تەلەفۆنێكی بۆ بكەمەوە .فەرموو دادە گیان ،فەرموو .بەاڵم خۆی لێ نەناس كرد. كەچی ژنە گوتی ،ئەرێ كاكە تۆ نەبووی جزدانەكەمت راگرتبوو تا بۆی هاتمەوە؟ ناسییەوە .گوتی باشت ناسیمەوە .لە نێو قسەكانیان‌دا گوتی ،بۆیە تا ئێستا تەلەفۆنم بۆت نەكردووە ،گوتم ،نەكا پێت وابێ شتێكی گەورەم كردووە .دوای ئەوەش،
دەكرد و چۆن لە سەرەمەرگ‌دا هەردوو چاویان دەرهێنابوو .گوتبووی ،ئەو شەوە حەزم دەكرد ژەهرێك بكەمە خواردنەكەیانەوە و هەمووان بمرن ،بەاڵم هەرچی كردم نەمدەزانی دواتر چیم بەسەر دێ .بەتایبەتی كە باسی ئەو كچە كوردەیان دەكرد وا بە هەشت كەسان القەیان كردبوو و دواتر دابوویانە دەست هەموو
بەندییەكان... ئەویش گوتبووی ،ئەو شتانەم بۆ بگێڕەوە ،دەمەوێ بیانكەمە چیرۆكێك. قەولت پێ دەدەم نە ناوی خۆت دێنم و نە ناوی مێردەكەشت .من چیرۆكنووسم. پێویست ناكا لەو گێڕانەوانەدا ناوی كەس بێنم .ئیتر ژنە كە بیستبووی ئەم چیرۆكنووسە ،یەكسەر پرێسكەی دڵی خۆی بۆ كردبۆوە .گوتبووی: پاش ئەوەی حوكمەتەكەش نەما، ئێمە ترسمان لێ نیشت و گوتمان ،تەواو، تۆڵەمان لێ دەكرێتەوە .ماوەی دوو سااڵن خۆمان بزر كرد .دواتر لە هەرا و پشێوییەكەدا هاتینەوە و خۆمان خستە ماڵی خزمێكمانەوە و تكای بۆ كردین .باش بوو وا رێكەوت لە تەپوتۆزەكەدا شتەكان دیزەبەدەرخۆنە كران .بەاڵم من ئەو رۆژانەم هەرگیز لەبیر ناچێتەوە .ئێستاش كە مێردەكەم وا پۆستەكەی بەرزە ،هەر ئاگای لە من نییە .مانگێ جارێك لەگەڵ سكرتێرەكەی‌دا سەفەری خاریج دەكا. سكرتێرەكەی كچۆڵەیەكی هەژدە سااڵنەیە، كە دێتەوەش دیسان خۆی بە كاروبارانەوە سەرقاڵ دەكا و بە منیش دەڵێ ،لە چیت كەمە؟ چیت دەوێ بۆتی دەكەم و بڕۆ چیت پێ خۆشە بیكڕە .مێردەكەم پێی وایە هەموو شتێك هەر زێڕ و جلوبەرگە بۆ ژن. دوو مانگ بوو هەروا هاموشۆی دەكرد .شەوانە لەگەڵ خۆی دەیبردەوە ماڵەوە .بە دەرگاكەی پشتەوەیاندا دەیبردە ژوورێ .دەیگوت ،دەرگاكەی پێشەوەمان كامێرای لەسەرە .ئاگات لێ بێ بە رۆژ نەیە ئەم دەوروبەرە ،نەكا چەكدارەكان ،ئەوانەی مێردەكەم دەپارێزن بت بینن .یەكەم جار كە چووبووە ماڵەكەیان ،سەعاتێك هەر سەیری دارودیواری ناوەوەی خانووەكەی كردبوو .گوتبووی ،حەز دەكەم ئیجازەم بدەی سەرێك بە هەموو ژوورەكان‌دا بكەم. ئاخر من نووسەرم و حەزم لە فزوولییە. كە لەسەر تەختی خەوەكە راكشابوو، تەزوویەك لە گیانی گەڕابوو .ژنە هەستی پێ كردبوو .گوتبووی ،وەاڵ خەوی سەر ئەم تەختەخەوانە زۆر خۆشە ،بەاڵم ئاخر
پیاو لەسەر تەختەخەوی ئاوا بنوێ ،بڵێی ئیتر بتوانێ چیرۆك بنووسێ؟ شەوانە چیرۆكەكانی خۆی بۆ دەخوێندەوە. سەرەتاكان ،ژنە نەیدەهێشت دەست بۆ كتێب بەرێ .دەیگوت ،من تاقەتی كتێب و شتم نییە .بەاڵم حەفتەیەك دواتر ،وردە وردە وای خوو بە چیرۆك و رۆمانەكانەوە گرتبوو ،دەتگوت لە منداڵییەوە خەریكی خوێندنەوەیە .ئەمجارەیان ئەو كتێبەكەی لێ وەردەگرت و دەیگوت ،بێنە با من بۆتی بخوێنمەوە .لەو ماوەیەدا دوو كتێبی خۆی چاپ ببوون .لە یەكیان‌دا باسی بەسەرهاتەكەی خۆی كردبوو .ژنە
ترسابوو و گوتبووی :بۆ وات كردووە؟ نەكا خوێندەوارێك بیخوێنێتەوە و لە رۆژنامەیەك‌دا شتێكی لەسەر بنووسێ. هەر خێراش دڵخۆشیی دابۆوە و گوتبووی: كوڕە دەی ،خۆ ئەوانەی ئێمە كتێب و شت ناخوێننەوە .دەڵێن هەرچی پارەی پێوە نەبێ پووشێك ناهێنێ. وەبیری هاتەوە شەوێكیان ،لە گەرمەی باوەشی‌دا ،ژنە دەستی كردبوو بە گریان .ئەویش گوتبووی ،چییە؟ خۆ بە زۆری نەهاتووم ،خۆت منت فێری ئێرە كردووە .ژنە گوتبووی :ئەوە دەڵێی چی، من بیر لە شتێكی دیكە دەكەمەوە .بڕوات بێ من سووك نیم .من سۆزانی نیم. خۆشمم زۆر خۆش دەوێ .بەاڵم چ بكەم، مێردەكەم ئەوەندەی لە واڵتانە و لەوێ خۆش رایدەبوێرێ ،كە دێتەوە ئێرەیش ئەوە لەبەر سكرتێرەكەی ئاگای لە من نییە. ئێوارەیەكیان ،وایان دانابوو پێكەوە بچنە پاركەكەی دەرەوەی شار .زۆریش دەترسان نەكا یەكێك پێكەوە بیانبینێ .دوو دڵ بوون بچن یان نەچن .ژنە گوتبووی: بمان بینن ،هەردووكمان تێدا دەچین. ئەویش لە وەاڵم‌دا گوتبووی ،من هیچم نییە لەدەستی بدەم .ئەو ئێوارەیە زۆر چاوەڕوان ببوو .هەر نەهاتبوو .تەلەفۆنیشی بۆ نەكردبوو .لە چاوەڕوانیی هاتنی‌دا زیاتر لە سەد جاران ئەمسەرئەوسەری شەقامەكەی كردبوو .ئیتر كە هیوا بڕاو ببوو ،گەڕابۆوە ژوورەكەی خۆی و گوێی لە دەنگی رادیۆكە دەبێ و هەواڵی كوژرانی ژنێك دەخوێنێتەوە .ژنێك كە پیاوەكەی كوشتوویەتی .سبەینێ رۆژنامەكان بە وردی بەدوای باسەكەدا چووبوون .بەاڵم كابرا گوتبووی ،وردەكاریی ئەم رووداوە لە هەر رۆژنامە و رادیو و تڕەماشێك باڵو بێتەوە ،چاوی دەردێنم .ئیتر بێدەنگەی لێ كرابوو. لە پاش ئەوە ،تاقەتی تەواوكردنی هیچ شتێكی نەما .هەرچی دەكەوتە بەردەستی، بە نیوەچڵی بەجێی دەهێشت و پێی وابوو، تەواوكردنی هەر شتێك ،واتە كوشتنی ئەو شتە...
10
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
هزر
5ی ژۆئه‌نی ٢٠١٤
ژماره633 :
«که‌مه‌ندی»کوڵکه‌زێڕینه‌ی هونه‌روگۆرانی
عه‌لی له‌یالخ نزیک به ساڵێکه ده‌ستی نادیاری مه‌رگ خه‌ریک ه که‌ڵه‌هونه‌رمه‌ندانمان لێ‌ده‌ستێنێ‌و هه‌ر چه‌ند مانگ جارێک به بیستنی کۆچی دوایی هه‌رکام لهم عه‌زیزانه ڕاده‌چڵه‌کین. ل ه دوای مه‌رگی مه‌زنه شاعیری کورد شێرکۆ بێکه‌س کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستان به تایبه‌ت له رۆژهه‌اڵت هه‌رده‌م تووشی خه‌م وکۆستی تازه بووهو خه‌مبارتر بووه .ماویه‌که شاری «سنه«بۆته ناوه‌ندی ئه‌م خه‌م‌و په‌ژارانه‌‌وجێگای به تاڵی که‌سانێکی لێهاتوو وه‌کوو «مه‌حیه‌دینی حه‌قشناس»و «کابرات «و مه‌له‌ک محه‌ممه‌د محه‌ممه‌دی‌و ،عه‌بدووڵاڵی شه‌ریعتی .له بواره جیاجیاکانی هونه‌ر به‌ته‌واوه‌تی هه‌ست پێ‌ده‌کرا هه‌تا کۆچی دوایی شاعیر ،نیگارکێش، ئاوازدانه‌ر‌وگۆرانیبێژی سه‌رکه‌تووی کورد مامۆستا عه‌بباسی که‌مه‌ندی هه‌موومانی تاساند. ئه‌گه‌رچی مه‌رگ له ئاستی هونه‌رمه‌ندان‌دا کویله‌یه‌‌و هیچکات نه‌یتوانیوه مه‌زنایه‌تییان بشارێته‌وه. به‌اڵم گه‌وره‌یی‌و بوونی ئه‌م ئازیزانه ئه‌وه‌ند پێویسته که باڵو بوونه‌وه‌ی هه‌واڵی مه‌رگیان ،هه‌ست به خه‌مێکی نامۆده‌که‌ین‌وغه‌ریبی خۆمان له ئاسه‌واره به‌‌نرخه‌کانیان ده‌بینینه‌وه .که «شیرکۆ» مرد له ناکاو وامانده‌زانی په‌پووله‌یه‌کین له «ده‌ربه‌ندی په‌پووله«و باڵی هه‌ستمان به خه‌مباری فرێ .به بیستنی مه‌رگی «مه‌حێ‌دینی حه‌قشناس»یش،گشت کورده تاراوگه‌نشینه‌کان به‌تایبه‌تی کوردانی خه‌ڵکی سنه به سواری شاباڵی زیڕینی «شاره‌که‌م سنه« گه‌ڕانه‌وه به‌ره‌والی کۆاڵنی منداڵی‌و ده‌یان نۆستالژیاو خۆشه‌ویستنی خاک‌ونیشتمانی‌داگیرکراو .که «کابرات‌و»عه‌بدوڵاڵی شه‌ریعه‌تی به جێی‌هێشتین « بێ‌ناز بوونی ده‌وڵ‌وزورناو گۆرانی ره‌سه‌نی کوردی ئاخێکی له ناخمان‌دا هه‌ڵکشا .ههروهها که «که‌مه‌ندی»حه‌وته‌وانه‌ی هونه‌ر کۆچی دوایی کرد،له هه‌ر چوارپارچه‌ی کوردستان گۆرانیه ئه‌هووراییه‌کانی ده‌نگی دایه‌وه.گۆرانی»کاڵه به‌ی و»کیژی الدێ‌و قافڵه‌چی‌و ده‌یان گۆرانی دیکه ،بوون به پۆلێک کۆتری خۆشه‌ویستی‌وشاربه‌شار‌وباخ به‌باخی نیشتمان گه‌ڕان‌و له‌سه‌ر چڵی چه‌میوی چاره‌نووسمان نیشتنه‌وه. ئه‌گه‌رچی باشتر وایه له کاتی زیندوو بوونی که‌سانێک وه‌کوو ئه‌م گورانیبێژ ه ناوداره رێزیان لێ‌بگیردرێ‌و به‌رهه‌م وچاالکییه هونه‌رییه‌کانیان بخرێته به‌ر باس ،به‌اڵم ئه‌م خه‌ساره‌ش هۆکاری جۆربه‌جۆری هه‌یه ک ه ره‌نگه لهو به‌شه‌ی له کوردستان واته رۆژهه‌اڵت نه‌بوونی ده‌سه‌اڵتی سیاسی کوردی سه‌ره‌کیترین هۆکار بێت .هه‌تا ئیمکانی ئه‌وه هه‌بێ که باشترین‌وشیاوترین هه‌لومه‌رج بۆ ژیان‌وکاری هونه‌رمه‌ندان‌ونووسه‌ران ،دابین بکرێت .هه‌ر بۆیه لێره بۆ رێزلێنان‌و هاوخه‌می ،ئاورێک له ژیانی هونه‌ری ئه‌م هونه‌رمه‌نده هه‌ست ناسک‌ودڵبزوێنه ده‌ده‌ینه‌وه: عه‌بباسی که‌مه‌ندی له ساڵی 1331ی هه‌تاوی له گه‌ره‌کی «جورئاوا»ی شاری سنه له بنه‌ماڵه‌یه‌کی هونه‌رمه‌ند له دایکبوو .له ته‌مه‌نی 18ساڵه‌یی به شیوه‌ی پێشه‌یی ده‌ستی دایه نووسین‌و توانی هه‌ر له‌وته‌مه‌نه چیرۆکی (شه‌وبۆ‌و حه‌مه‌شوان) بنووسێت که له رادیوی سنه چه‌ندین جار باڵوکرایه‌وه .دوای دامه‌زرانی تله‌ویزیۆنی سنه کاری ئه‌ده‌بی خۆی ،واته چیرۆک‌و شانۆنامه نووسین درێژه پێداو له به‌رهه‌مه هه‌ره به‌رچاوه‌کانی ئه‌م هونه‌رمه‌نده له بواری کاری تله‌ویزیون ده‌توانین ئاماژه بکه‌ین به دوبله‌ی سه‌رکه‌وتوانه‌ی (زنجیره فیلمه‌کانی «لۆرڵ وهاردی»که بۆ خۆی لهم دوبالژه له جیاتی چوار ئه‌کته‌ر به ده‌نگی جیاجیا قسه‌ی کرد. دوای ناسین‌و دۆستایه‌تی له گه‌ڵ»حه‌سه‌ن کامکار» باوکی بنه‌ماڵه‌ی کامکاره‌کان ،به‌ره‌به‌ره هاته نێو مه‌یدانی گۆرانی چڕین‌وئاواز دانان‌و هه‌ڵبژاردن‌و نووسینی شێعر بۆ گورانییه کوردییه‌کانی ئه‌وسه‌رده‌مه هه‌تا سه‌روبه‌ندی شۆرشی گه‌النی ئێران زۆربه‌ی هه‌ره زۆری شێعرو ئاوازی گۆرانیه‌کانی (خانه فرهنگ) له ئه‌ستۆی مامۆستا که‌مه‌ندی بوو ،هاوکاری عه‌بباسی که‌مه‌ندی‌وکامکاره‌کان که بوون به به‌ناوبانگترین گرۆپی مۆسیقایی له ئێران بوو به‌هۆی خۆڵقاندنی ده‌یان گۆرانی‌و ئاوازی جوان‌و هونه‌رمه‌ندانه،که یه‌که‌م به‌رهه‌میان له ژێر ناوی «هه‌ورامان»و له ساڵی
1360باڵوکرایه‌وه که له‌الیه‌ن خه‌ڵکه‌وه پێشوازی باشی لێکرا .چونکه له‌سه‌رده‌مانێک که شاری سنه‌ی ملیتاریزه کراو وه‌کوو ده‌روازه‌ی هێرش کردن بۆ‌سه‌ر کوردستان! ئه‌مه گورانییه‌کانی هونه‌رمه‌ندانێک وه‌کوو که‌مه‌ندی بوو که توزقاڵێک فێنکایی له چه‌شنی کانیاوه‌کانی کوردستانی ده‌خسته ناخی هه‌ڵپرووزکاوی تاکی کوردوخه‌ڵکی بێ ده‌ره‌تان‌و زوڵم لێکراو .ده‌نگه به‌سۆزوعاشقانه‌که‌ی الواندنه‌وه‌یه‌کی ئه‌ویندارانه بوو ،بۆ کۆسپ‌وخه‌می داسپاو به‌سه‌ر خه‌ڵکی دڵبه‌خه‌م ژیان شڵه‌ژاو. دووکاسێتی دیکه به ناوی «پرشنگ و»گه‌الوێژ» به‌رهه‌می هاوکاری کاک عه‌بباسی که‌مه‌ندی‌وکامکاره‌کانه،که تائیستاش له باشترین‌و هونه‌ری‌ترین گورانییه کوردییه‌کان دێته ئه‌ژمار .چونکه هه‌م خاوه‌نی ده‌نگ‌وفۆرمی مۆسیقایی تایبه‌ت به خۆیه هه‌میش ب ه خوێندنێکی ته‌ڕوتازه‌تری ئاوازه ره‌سه‌ن‌وفۆلکلۆرییه‌کان گیانێکی دووباره‌ی به‌خشی به گۆرانی کوردی ئه‌م هونه‌رمه‌نده مه‌زنه بۆ ماویه‌ک به هۆی هێندێک گیروگرفتی ژیان‌و نه‌خۆشی ده‌ست له گۆرانی گوتن هه‌ڵده‌گرێ‌و ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر یه‌که‌م
هونه‌ری خۆی واتا درێژه به نووسین ده‌دات .توانی لهم ماوه‌یه‌دا چه‌ندین به‌رهه‌می باش پێشکه‌ش به کتێبخانه‌ی کوردی بکات،که بریتین له شێعر وکۆ کردنه‌وه‌ی ئه‌ده‌بی فۆلکلۆریک‌و ههروهها چه‌ندین نمایشنامه‌‌وفیلم نامه‌ی به نرخیشی نووسی .وه‌کوو فیلم نامه «سنجرخان» قارمانێک له ده‌روبه‌ری ناوچه‌ی سنه‌وله‌یالخ که به‌رانبه‌ر به هێرشی سپای رووس ده‌ست ئه‌داته خه‌باتی چه‌کداری‌و هێزی داگیرکه‌ر لهو ناوچانه ڕاو ده‌نێت .نووسین‌وزیندوو کردنه‌وه‌ی چیرۆکی فۆلکلۆر بۆ مندااڵن به‌ناوی (پاڵه‌وان په‌مۆ) که به گوێره‌ی قسه‌ی خۆی هاوشێوه‌ی رۆمانی به‌ناوی(دۆن ئیسپانیایی به‌ناوبانگی»سروانتس»ی کیشۆت)ه. ئه‌م مرۆڤه بەرزو به‌هه‌سته جیا له نووسینی 150 شێعر بۆ ئاوازه و ملۆدی کوردی‌وتۆمار کردنی 60گۆرانی به ده‌نگه به‌سۆزه‌که‌ی له بواره‌کانی دیکه‌ش وه‌کوو لێکۆڵینه‌وه‌‌وشانۆنامه نووسین خاوه‌نی چه‌ندین به‌رهه‌می به‌نرخه وه‌کوو: کورد
-نووسینی ژیانامه‌ی هێندێک له ناودارن‌و پاڵه‌وانانی
کۆ کردنه‌وه‌ی ئه‌ده‌بی فۆلکلۆریک. نووسینی شانۆنامه‌ی؛ئه‌سپ/ههڵفرینقهفهسدا/کۆاڵنی سوور/کاروانسه‌را/قه‌ڵه‌م وشه‌یتان... ههروهها خاوه‌نی چه‌ند کتێبه؛ کۆمه‌ڵه‌شێعری کوردیوفارسیژیاننامهی سه‌ی ئه‌سغه‌ری کوردستانیههورامان-کۆکردنه‌وه‌ی شێعری هه‌جایی له ئێران پێش هاتنی
له‌نێو
رۆژنامەی
به‌ڕێوه‌چوونی کۆڕیادێک بۆ عه‌باس كه‌مه‌ندی له تاران
ئیسالم. ماندوویی نه‌ناسی‌وچاالکی ئه‌م هونه‌رمه‌نده گه‌وره یه له بواره جیاجیاکان سه‌ره‌ڕای ژیان‌وبژیوی کورت‌وناخۆش به ڕاستی جیگای سه‌رنج‌و رێزلێنانه .هه‌رچه‌ند ژیانی ناخۆش بۆهونه‌رمه‌ندانی کورد به داخه‌وه هێشتا هه‌ر درێژه‌ی هه‌یه ،به‌اڵم وره‌ی به‌رزو به‌هه‌ستی که‌سانێک وه‌کوو «که‌مه‌ندی»بوونه‌ته هۆی ده‌وڵه‌مه‌ندی ماڵی ئه‌ده‌ب وفه‌رهه‌نگی کورد .هونه‌رمه‌ندانی هه‌ڵسوور‌و چاالک بێ گومان سامانێکی نه‌ته‌وه‌یی‌وئینسانین بۆ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک. ئه‌گه‌رچی به‌رێز «که‌مه‌ندی» ئازاره تاکه‌که‌سییه‌کانی شان به‌شانی به‌رهه‌مه‌کانی ده‌هاتن بۆ نموونه؛ دوای ئه‌م ههموو تێ‌کۆشانه خانوویه‌کی بۆ خۆی نه‌بوو که تێی‌دا بحه‌سێته‌وه! به‌اڵم هه‌رگیز ئیزنی نه‌دا ژیان چۆکی پێ‌دابێنێ‌و له ره‌که‌به‌ری هونهرو ژیانی تاڵ سه‌رکه‌وتووانه سه‌رکه‌وت .هه‌رگیز هونهرو گۆرانی تیکه‌ڵ به شته دزێو و ناحه‌زه‌کان نه‌کرد و به گورانیبێژێک ناسراوه که بۆ ئه‌وینێکی به‌ربه‌رین‌و دنیایه‌کی پڕ له خۆشه‌ویستی‌وجوانی
گۆرانی چری و ئاوازی دانا .هونه‌ره بریقه‌داره‌که‌ی شار ده‌باته‌وه بۆ گوندواڵدێیه‌کانی نیشتمانو به سۆزێکی ئاسمانی «کیژی الدێ» ش ده‌الوێنێته‌وه. سه‌رده‌مێکه دوور له بااڵت وا له‌شارانه ئه‌ژیم ژین چ ژینێک؟!چاوه‌کانم گیرۆده‌ی ئاخرشه‌ریم. (گورانی کیژی الدێ) له‌سه‌ره‌تا ئاماژه‌م به‌وه کرد که نه‌بوونی ده‌سه‌اڵتی کوردی ره‌نگه له سهرهتاییترین هۆکاری هه‌لومه‌رجی ناله‌باری کۆمه‌ڵگای هونه‌رمه‌ندان بێت له رۆژهه‌اڵتی کوردستان ،به‌اڵم سه‌ره‌ڕای ئه‌م خه‌ساره کاتێک هونه‌رمه‌ندو نووسه‌رێک وه‌کوو به‌رێز «که‌مه‌ندی»له الی خه‌ڵکی خۆی ده‌مێنێت وپشت به‌وان ده‌به‌ستێ نه‌ک ده‌سه‌اڵتی ناروا، بێ‌شک خه‌ڵک ئه‌م هونه‌رمه‌ندانه به مۆڵک‌وماڵی خۆیان ده‌زانن .هه‌ربۆیه به مه‌رگی عه‌بباس که‌مه‌ندی سه‌رانسه‌ری کوردستان خه‌مباروهاو ده‌ردی خۆیانیان له گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی هونه‌رمه‌ندان‌و به‌تایبه‌تی بنه‌ماڵه‌ی ئه‌و ئازیزه ده‌ربری .ئه‌مه نیشانه‌ی مه‌زنایه‌تی هونه‌ر وئه‌مه‌گناسییه بۆ هونه‌رمه‌ندانی دڵسۆزو ده‌روه‌ست! نووسه‌روگورانیبێژ شێوه‌کارو هونه‌رمه‌ندی «عه‌باسی که‌مه‌ندی» به‌داخه‌وه‌له رۆژی 1ی جۆزه‌ردانی 1393دڵه پڕ له ئه‌وینه‌که‌ی له لێدان که‌وت وکۆچی دوایی کرد. یادی هه‌رده‌م به‌نازو نیاز بێت ورێگای هونه‌ریی پڕ رێبوار. .................. ژێده :ژیاننامه‌ی عه‌بباسی که‌مه‌ندی..
له کۆڕیادێکدا له شاری تاران یاد‌و بیره‌وه‌ریی هونه‌رمه‌ندی کۆچکردوو عه‌باس که‌مه‌ندی به‌رز ڕاگیرا. لهو کۆبوونه‌وه‌یه‌دا که به به‌شداریی دكتۆر جگه‌رخوێن ،جێگری نوێنه‌رایه‌تیی حکومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ل ه تاران‌و چه‌ندین كه‌سایه‌تیی سیاسیی ،فه‌رهه‌نگی‌و هونه‌ریی كورد‌و غه‌یره کورد ،وه‌ک شارام نازری ،بنه‌ماڵه‌ی عه‌باس كه‌مه‌ندی ،شانۆكاری كورد دكتۆر قوتبه‌دین سادقی ،دكتۆر جه‌الل جه‌اللیزاده ،دكتۆر ئه‌سعه‌د ئه‌رده‌اڵن، مامۆستای زانكۆی تاران ،خوێندکاران‌‌و به‌شێکی زۆر له کوردانی دانیشتووی تاران له‌الیه‌ن رێكخراوه‌ی فه‌رهه‌نگی‌و هونه‌ریی «سیما گوسته‌ری زاگرۆس» به‌ڕێوه چوو ،دكتۆر ئه‌سعه‌د ئه‌رده‌الن له‌سه‌ر كه‌سایه‌تیی عه‌باس كه‌مه‌ندی بۆ به‌شداران دوا. دكتۆر ئه‌سعه‌د ئه‌رده‌الن له قسهکانیدا گوتی عه‌باس كه‌مه‌ندی هونه‌رمه‌ندێكی بێوێنه‌ی كوردستان‌و سه‌رمایه‌یه‌كی كلتووری كۆمه‌ڵگای ئێمه‌یه‌و ،ژیانی ئه‌م هونه‌رمه‌نده و ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی كه بۆمانی به‌جێی هێشتووه هه‌مووی هێمای ئه‌وه‌یه كه به‌هره‌یه‌كی ده‌وڵه‌مه‌ندی هه‌بوو ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێداگر و شێلگیر تا دوایین ساته‌كانی ژیانی له درێژه‌پێدان به هونه‌ر نه‌وه‌ستا. له درێژه‌ی ئه‌م به‌رنامه‌یه‌دا دكتۆر جگه‌رخوێن ،پرسه‌نامه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان مه‌سعود بارزانی به بۆنه‌ی كۆچی دوایی عه‌باس كه‌مه‌ندی خوێنده‌وه. له به‌شێکی دیکه‌ی ئه‌م رێوره‌سمه‌دا بێژه‌ری كورد ئه‌سعه‌د عه‌باس ژیاننامه‌ی خۆشگه‌وار كه‌مه‌ندی خوێنده‌وه كه تیێدا ئاماژه‌ی به ته‌واوی قۆناغه‌كانی ژیانی هونه‌ری ئه‌م هونه‌رمه‌نده كردبوو ،پاشان په‌یامی ده‌سته‌ی زۆرانبازی پارێزگای سنه به بۆنه‌ی كۆچی دوایی عه‌باس كه‌مه‌ندی خوێندرایه‌وه‌و له درێژه‌دا ته‌وه‌كولی، بێهرووز هونه‌رمه‌ند شیعرێكی عه‌باس كه‌مه‌ندی به ده‌نگه به سۆزه‌که‌ی خوی به شێوه‌ی مه‌قام پێشكه‌ش كرد. له بڕگه‌کانی دیکه‌ی ئه‌و رێوڕه‌سمه‌دا شانۆكاری كورد دكتۆر قوتبه‌دین سادقی له‌باره‌ی كه‌سایه‌تیی عه‌باس كه‌مه‌ندی گوتی :كه‌مه‌ندی عه‌شقێكی گه‌وره‌ی به كوردستان بوو، پیاوێك بوو كه بۆخۆی خۆی دروست كرد و هه‌ر شتێك فێربوو له الی خۆیه‌وه فێری ببوو. ....له به‌شێكی دیكه ئه‌م یاده‌دا چه‌ندین په‌یام و پرسه‌نامه به بۆنه‌ی كۆچی دوایی عه‌باس كه‌مه‌ندیی خوێندرانه‌وه‌و ،له کۆتایی ئه‌م رێوره‌سمه‌دا دكتۆر جه‌الل جه‌اللیزاده، گوتی :بهداخهوه قه‌دری هونه‌رمه‌ندانی خۆمان له كاتی ژیانیاندا نازانین‌و مردوو په‌ره‌ستین .ده‌بێ ئێمه وه‌فادار بین و ڕێز له هونه‌رمه‌ندانمان بگرین و هونه‌ره‌كه‌یان بپارێزین.
9
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
هزر
5ی ژۆئه‌نی ٢٠١٤
ژماره633 :
رۆژنامەی
فەلسەفەی دەسەاڵتدارێتیی سیاسی نووسەر :دەیڤید میلر
ئانارشیستەكان پێیان وایە ئەم كارە سەر دەگرێ‌و سەرەڕای ئەوەی ئانارشیستەكان بەردەوام كەمینە بوون ،ئێمە دەبێ گوێیان لێ بگرین :ئێمە وەك فەیلەسوفانی سیاسی ئەركمان ئەوەیە كە دەسەاڵتی باو بخەینە بــەردەم تاقی كردنەوەوە ،كەواتە ناتوانین دەسەاڵتی سیاسیی بە بێ لێكدانەوەی ئەو جێگرەوانەی كە لە ئــارادان ،سەلمێنراو لە قەڵەم بدەین .لێرەدا دەتوانین دوو رێگای جیاواز هەڵبژێرین :خودی ئانارشیستەكانیش دەبــنــە دوو گــرووپــی ت ــەواو لێك جــیــاواز. گرووپێكیان بەرەو الی كۆمەڵەكان دەچن و ئەوی دیكەشیان بەرەو الی بازار. جێگرەوەی كۆمەڵەخوازانی دەسەاڵتیی سیاسی ،ئەو كۆمەاڵنەیە كە ئەندامەكانیان راستەوخۆ پێوەندییان پێكەوە هەیە .ئەم كــۆمــەاڵنــە بــۆ دروســـت كــردنــی متمانە لە نێوان تاكەكان‌دا بنەڕەتیترین تۆخمن‌و دەبنە هۆی سەرگرتنی هاوكارییەكانی نێوانیان. لە كۆمەڵەیەكی بچووك‌دا كە خەڵكەكەی هەموو رۆژێــك لەگەڵ یەكتری بــەرەوڕوو دەبنەوە و هەمووان ئەندامانی كۆمەڵەكە دەناسن و دەزانــن كێگەلیش ئەندام نین، پــاراســتــنــی ســەقــامــگــیــریــی كــۆمــەاڵیــەتــی تــاڕادەیــەك ئاسانە .هــەر كەسێك هێرش بكاتە سەر كەسێكی دیكە ،دەست بە سەر ماڵ و سامانی خەڵكی دیكەدا بگرێ ،یان ئەو كارانەی كە ئەركیەتیی‌و لە كۆمەڵەكەدا بەو سپێراوە ئەنجام نەدات ،لەگەڵ سزای دیــاری كــراو بــەرەوڕوو دەبێتەوە .چۆنكە هەواڵی هەڵسووكەوتە نەشیاوەكانی باڵو دەبێتەوە‌و خەڵكی دیكە لۆمەی دەكــەن و رەنگە لە داهاتووش‌دا كاری لەگەڵ نەكەن .لە كۆبوونەوەكانی كۆمەڵەكەدا لێپرسینەوەی لەگەڵ دەكــرێ‌و رەنگە داوی لێ‌بكەن كە كۆمەڵەكەیان بەجێ بهێڵێ .هەموو ئەمانە بــە بــێ ئ ــەوەی تاكی خــراپــەكــار نــاچــار بە ئەنجامدانی كارێك بكرێ ،دەتوانێ رووبدا. با بە شێوەیەكی فەرمی ســزاش بــدرێ ـ لــەبــەر ئــەم هــۆكــارەیــە كــە ئێمە دەتوانین كۆمەڵەخوازی وەك جێگرەوەی دەسەاڵتی سیاسی لەقەڵەم بــدەیــن ،نــەك شێوازێك لە كۆمەڵەگەرایی .یەكێك لە گرنگرنترین حەزەكانی مــرۆڤ ،ئەوەیە كە حەزی لێیە قبووڵ بكرێ‌و لە الیەن دەورووبەرەكەیەوە رێزی لێ بگیردرێ .تەنانەت سەرەڕای ئەوە كە مرۆڤەكان بێ تــاوان و پــاك نین ئەم حەزە دەبێتە هۆی ئەوەی لە چوارچێوەی كۆمەڵەیەكی بچووك‌دا هاوكاری بكەن. ئانارشیستە كۆمەڵەخوازەكان پێیان وایـــە لــە كــۆمــەڵــگــایــەك‌دا كــە هــەڵــقــواڵوی ئــەم جـــۆرە كــۆمــەاڵنــە بــێ ،لــە پانتایەكی بەرباڵوتردا هەلی هاوكاری دەڕەخسێ .لە بنەڕەت‌دا كۆمەڵەكان لەگەڵ یەكتری رێك دەكەون كە خزمەتگوزاییەكانیان بگۆڕنەوە ـ بۆ وێنە رەنگە هەر كامیان لە بەرهەمهێنانی كااڵ جیاوازەكاندا شارەزایی پەیدا بكەن ـ و لەو پرۆژانەدا كە رەهەندێكی گەورەتریان، وەك دامەزراندنی سیستمی گواستنەوە و یان گەیاندن ،لەگەل یەكدی هاوكاری بكەن. هەموو كۆمەڵەیەك قازانجی لەوەدایە كە بەشداری لەم رێككەوتنانەدا بكا و ئەگەر كۆمەڵێك رێككەوتنەكە بــەڕێــوە نــەبــا و دەربــكــەوێ كە جێ متمانە نییە ،سزاكەی ئــەوەیــە كــە لــە داهـــاتـــوودا لــە هــاوكــاری كۆمەڵەكانی دیكە بێ بەش دەبــێ .كەواتە لــێــرەدا دەسەاڵتێكی ناوەندیی بۆ ئــەوەی بە هەموو الیــەك رابگەیەنێ كە چ بكەن، پێویست ناكا و پێویستیش نییە لە رێگای بەكارهێنانی هــێــزەوە كۆمەڵەكان ناچار بكرێن هــاوكــاری یــەكــدی بــكــەن ـ خــودی سیستمەكە لە ڕووی كارامەییەوە كارەكانی رایی دەكا و رێوشوێنیان بۆ دادەنێ. كێشەی ئەم وێنە جوانە كە بە نیسبەت ژیانی بێ دەوڵەتەوە پێشكەش دەكرێ ،لە
بەشی دووهه‌م
و :مادح ئەحمەدی
چی دایە؟ لێرەدا كێشەی گەورە ئەوەیە كە ئەم وێنەیە لە سەر ئەو كۆمەڵە بچووكە لێك ئــااڵوانــەی كــە بــنــەمــای سەقامگیری كــۆمــەاڵیــەتــیــن ،دانـــــــراوە .ئــەگــەرچــی لە رابــردوودا گریمانەی بوونی ئەم كۆمەاڵنە لۆژیكی بوو ،بەاڵم ئەمڕۆ چیتر بەو شێوەیە نییە .ئێمە لە كۆمەڵگاگەلێكدا دەژین كە زۆر بزۆكن ،چ بەو واتایە كە تاكەكان بە ئاسانی شوێنگۆڕكێ دەكەن و چ بەو واتایە كە تاكێك هەمیشە تاكگەلێكی نوێ بۆ یارمەتیدان‌و هــەروەهــا بــەداخــەوە بــۆ كــاو لەسەرنان، دەدۆزێتەوە .ئەم وێنە ئانارشیستییە بێ مانا نییە ،بەاڵم تەنیا بەو مەرجە چارەسەرە كە ئێمە لە ماوەی زەمەن‌دا لەگەڵ گرووپێكی دیاری كراوە كار بكەین‌و بەم پێیە شێوەی هەڵسوكەوتی ئێمە لــە نــاو گــرووپــەكــەدا چــوارچــێــوە‌و تێگەیشتنی هاوبەشیی لێ
بدەن؟ ئەگەر كۆمەڵەكەی من لە ناوچەیەكی دوورە دەســت بــێ كــە راكێشانی رێگای ئاسن بۆ ئــەوێ تێچوویەكی زۆر زیاتری بــوێ ،ئایا كۆمەڵەكەم دەبــێ بە تەنیا ئەو تێچوویە بدا ،یان نا ئەم تێچوویە دەبێ وەك یەك لە نێوان كۆمەڵەكان‌دا دابەش بكرێ؟ وەاڵمەكانی ئەم پرسیارانە ئامادە نین ،و هیچ هۆكارێكیش بۆ ئەوە كە پێمان وابێ كۆمەڵە ناوچەییەكان دەتوانن لەمەڕ ئەم بابەتگەلە بگەنە رێككەوتنێكی خۆویستانە، نییە .لە بەرامبەردا دەوڵــەت دەتوانێ رێگا چارەیەك بسەپێنێ :دەوڵــەت دەتوانێ ،بۆ وێنە بە وەرگرتنی بــاج ،هەر تاكێك‌و یان كۆمەڵەیەك ناچار بكا كە بڕێكی دیاری كراو لە تێچووەكان بدا. ئــێــســتــا وەرن بـــا جــێــگــرەوەیــەكــی ئــانــارشــیــســتــی دیــكــە بــۆ فــەرمــانــڕەوایــی
جیاواز بێ) ئاگادار بكاتەوە ،چ روو دەدات؟ لیبرتێریەنەكان دەێژن ئەگەر دوو جێبەجێكار نەتوانن رێك بكەون ،پە نا دەبنە بەر بڕیارێك كە ئەویش بۆ ئەو كارەی كە كردویانە هیچ پادداشتێك وەرنــاگــرن .هــەر چی بێ هیچ كام لە جێبەجێكارەكان قازانجیان لــەوەدا نییە كە بكەونە كێشەوە لەگەڵ یەكتری .بەم پێیە بازاڕێكی سەرەتایی بۆ خزمەتگوزاری پارێزگاری كــردن‌و بازارێكی دیكەش بۆ چارەسەر كردنی ناكۆكییەكان هەیە ـ مەگەر ئەوە كە هەمووان لەگەڵ یەك جێبەجێكار رێك بكەون (بــەاڵم بۆ دەبێ وا بــێ؟) .ئەو خزمەتگوزارییانەی دیكەش كە دەوڵــەت پێشكەشی دەكــــات دەكــەوێــتــە ئەستۆی بــازاڕیــش ـ تاكەكان لەگەڵ كۆمپانیاكانی دڵنیایی تەندروستی گرێبەست واژۆ دەكەن، بۆ خوێندنی منداڵەكانیان پارە دەدەن ،بۆ
بــكــەوێــتــەوە .پێش مەرجێكی دیــكــەی ئەم وێنەیە ئەوەیە كە ئەگەری دورخستنەوە لە گرووپەكە ببێتە كۆسپێكی بەهێز لە بەرابەر هەڵسوكەوتی دژە كۆمەاڵتیی دا .بەاڵم ئەم مەرجە لە كۆمەڵگایەكی بەرباڵوی بزۆك‌دا ناێتە دی .بــەم پێیە ئێمە پێویستمان بە سیستمێكی دادوەرییە بۆ ئەوەی ئەوانەی زیــان بــە ئــەوانــی دی دەگەێنن چــاودێــری و دەستگیر بكا‌و دواتــر سزایان بــدا .پێك هێنانی ئەم سیستمە دادوەرییە ئەو هەلەمان بۆ دەڕەخسێنێ كە گرێبەستگەلێكی پێویست لــەگــەڵ یــەكــدی ببەستین كــە الدان لــەو گرێبەستانە ببێتە هۆی سزادانمان. هـــاوكـــاری ن ــێ ــوان كــۆمــەڵــەكــان بــەو شێوە كە ئانارشیستەكان باسی دەكــەن بێ كەموكۆڕی نییە .چونكە ئەمەگدارێتی ب ــەرام ــب ــەر ب ــە كــۆمــەڵــەكــەت ،ب ــە گشتی بــێ متمانەیی بــەرامــبــەر بــە ئــەوانــی دی لێ‌دەكەوێتەوە و هەر ئەم هەستە دەتوانێ هەموو رێككەوتنەكان هەڵبوەشێنێتەوە. چونكە ئێمە ـ كە الیەنێكی رێككەوتنەكەین ـ ناتوانین دڵنیا بین لەوەی كە ئێوە ـ كە الیەنی دیكەی رێككەوتنەكەن ـ لە پرۆژەیەكەدا كە بە هاوبەش كاری لە سەر دەكەین ،نیوە بە نیوە ئەنجامی بدەن .تەنانەت رەنگە هەر لە سەرەتاوە رێككەوتنێك لەمەڕ ویستەكانی دادپەروەری لە نێوانمان‌دا نەبێ .وای دابنێن كە دەمانەوێ لە نەبوونی دەسەاڵتدارێكی نــاوەنــدیـی‌دا ،رایەڵەیەكی رێگای ئاسن لە ئاستی سەراسەری‌دا دروست بكەین .هەر كۆمەڵەیەك دەبێ تا چ رادەیەك سەرچاوە پێویستەكان دابین بكا؟ ئایا هەر كۆمەڵەیەك دەبــــێ بــە پــێــی رێــــژەی ج ــەم ــاوەرەك ــەی سەرمایە دابنێ ،یان كۆمەڵە دەوڵەمەندەكان دەبێ بە پێی ماڵ‌و سامانیان بەشی زیاتر
سیاسی لێك‌بدەینەوە .جێگرەوەیەك كە لە سەر بنەمای بازاڕی ئابووری دانراوە. بێگومان ئــەم جێگرەوەیە لەگەڵ دونیای مۆدێڕن باشتر دەسازێ ،چونكە بۆ ئەوەی ژمارەیەكی زۆرتر لە خەڵك لە الی یەكتر كار بكەن ،بازاڕ باشترین ئامێرە‌و ئەمەش لــە ســااڵنــی رابـــــردوودا دەركـــەوتـــووە .لە ئێستادا زۆربەی شمەك و خزمەتگوزارییە پێویستەكانی ئێمە بازاڕ پێكی دێنێ .بەاڵم ئایا بازاڕ دەتوانێ جێگرەوەی دەوڵەت بێ؟ ئەو ئاناراشیستانەی كە الیەنگری بازاڕن ـ كە جاروبار لیبرتێریەن ()Libertarian (الیەنگرانی ئــازادی تاك)یان پێ دەوتــرێ ـ ئێژن ئێمە دەتوانین بۆ وەرگرتنی ئەو خزمەتگوزارییانەی كە دەوڵەت پێشكەشی دەكــــا ،وەك ت ــاك گــرێــبــەســت ببەستین‌و تێچووەكەشی بۆ خۆمان بیدەین .گرنگترینی ئەو خزمەتگوزارییانەش ،پارێزگاری كردنە لە گیان‌و ماڵ و سامانی تاكەكان .لە نەبوونی دەوڵــەت‌دا كۆمەڵێك كۆمپا دادەمەزرێن بۆ ئــەوەی پارێزگاری لە كڕیارەكان‌و ماڵ‌و سامانیان بكەن .بــەم پێیە وەرگرتنەوەی م ــاڵ‌و ســامــانــی دزراو ،جێبەجێ كردنی گرێبەستەكان ،وەرگرتن غەرامە لە بەرابەر ئــەو زیــانــەی كە تــاك بــەری كــەوتــووە ،لە ئەستۆی ئــەو كۆمپانیاگەلە دایــە .كەواتە ئەگەر دراوسێیەكەم شتێكی من بدزێ ،بە جێی ئەوەی پێوەندی بە پۆلیس (دەوڵەتی) ـــەوە بكەم ،پێوەندی بە جێبەجێكارەكەی خۆمەوە دەكەم و ئەویش لە الیەن منەوە دژی دراوسێیە دزەكەم رێوشوێنی پێویست دەگرێتە بەر. بــەاڵم ئەگەر دراوسێیەكەی من رەتی بكاتەوە كە دزی كردوە‌و جێبەجێكارەكەی خۆی (كە رەنگە لەگەڵ جێبەجێكارەكەی من
سەفەر بە جادەكاندا باج دەدەن ،و ...هتد. بەڕاستی ئایا ئەم سیستمە فەرمانڕەوایی ســیــاســی لــە نــاو دەبــــات؟ كۆمپانیاكانی پــارێــزگــاری كـــردن بــۆ بــەرگــریــكــردن لە خوازیارەكانیان پێویستیان بەوەیە لە زۆر كەڵك وەربگرن .ئەگەر دراوسێیەكەی من ئەو ماڵ‌و سامانەی كە بەهەق سەلمێنراوە هـــی م ــن ــە ،نــەیــگــەڕێــنــێــتــەوە ،ئــــەو كــات جێبەجێكارەكەی من ئایا پیاوە بەهێزەكانی دەنێرێ بۆ ئــەوەی ماڵ‌و سامانەكەمی لێ وەربگرێتەوە .بەاڵم هێشتا دەسەاڵتدارێتیی بــە مــانــای واقیعی وشــە لــە گــۆڕێــدا نییە، چــونــكــە دراوســێــیــەكــەی مــن لــە ســەری نییە جێبەجێكارەكەم بە فەرمی بناسێ ـ ئــەو هەمیشە دەتــوانــێ لە بــەرابــەردا وەك خۆی ئەنجام بداتەوە ـ و منیش ئەگەر لە كردەوەكانی جێبەجێكارەكەم رازی نەبم، دەتوانم گرێبەست لەگەڵ جێبەجێكارێكی دی ــك ــە واژۆ بـــكـــەم .لـــە راس ــت ــی ــدا ئــەمــە جێگرەوەیەكی ئانارشیستییە بۆ دەوڵــەت. بەاڵم ئایا ئەمە جێگرەوەیەكی باشە؟ ئــــەو گــریــمــانــەیــە كـــە جــێــبــەجــێــكــارە جیاوازەكان بۆ چارەسەر كردنی ناكۆكییە داریــیــەكــان و كێشەكانی دیــكــەی نێوان خوازیارەكانیان لە یــەك رێسا پەێڕەوی بــكــەن و لــەكــاتــی نــاكــۆكــیــدا هــەمــوویــان ملكەچی بڕیاری دادوەری سەربەخۆ بن، گریمانەیەكی ســەرنــج راكێشە .بــەاڵم بۆ دەبێ ئەوان وا بكەن؟ رەنگە جێبەجێكارێك بەو هیوایە كە خوازیاری زیاتر بۆ خۆی بەدەست بێنێ ،بەڵێنی ئەوە بە خەڵك بدات كە لە هەموو دۆخێك‌دا شەڕیان بۆ دەكا ـ تەنانەت ئەگەر بە پێی ئەو پێوەرانەش كە زۆرینەی خەڵك پەسەندیان كردوە ،داوای خوازیارەكانیان رەوا نەبێ .ئەگەر چەند
كەس لەم جێبەجێكارانە بچنە ناو بازاڕەكەوە، ئەوانی دیكەش ناچار دەبن بە هەمان شێوە كۆمەڵێك رێگای هێرشبەرانە بگرنە بەر .واتە جێبەجێكارەكان بۆ چارەسەكردنی ناكۆكییە روو لە زیاد بوونەكانی خۆیان پەنا دەبەنە بەر زۆری فیزیكی .لێرەدا ئەو مەترسییەش لە ســەر خەڵكی ئاسایی هەیە كە لە ناو كێشەكەدا گیر بكەن .بەم جۆرە وردە وردە دەگەڕێنەوە بۆ الی ئەو دۆخەی كە هۆبز باسی دەكرد »:جەنگ ،ئەو شوێنەی كە هەر مرۆڤێك دوژمنی ئەوی دیكەیە» .لە وەها دۆخێك‌دا تەنیا هەڵبژاردنیی ئاوەزمەندانەی هەر تاكێك ئەوەیە كە لەگەڵ جێبەجێكارێك رێ ــك بــكــەون كــە ئــەگــەری ســەركــەوتــنــی زیـــاتـــری ل ــە شــــەڕەكــــان‌دا ه ــەی ــە .ب ــەاڵم ئاكامەكەی ئافراندنی تاكێك (یان لێژنەیەك) ـە كە دەسەاڵت‌و هێزی ئەوەی هەیە كۆمەلە یاسایەك بسەپێنێ بە سەر تاكەكان‌دا ـ بە واتایەكی دیكە ئێمە (نــەخــوازراو) دیسان دەوڵەتمان ئافراندوە. پشت بەستن بــە بـــازاڕ بــۆ جێبەجێ كــردنــی ئــەو كـــردارانـــەی كــە دەوڵــــەت لە ئێستادا لە ئەستۆیە ،كێشەی دیكەی لێ دەكەوێتەوە .یەكێك لەو كردەوانە رێخۆش كـــردن‌و ئــامــادە كــردنــی ئــەو شتانەیە كە «ویستی گشتی» ()Public goodsیــان پێ دەوترێ ـ كۆمەڵە قازانجێك كە هەمووان سوودی لێ‌وەردەگرن‌و ناتوانرێ كەسی لێ بێ بەش بكرێ .ئەم قازانجانە جۆراوجۆرن ـ بۆ وێنە هــەوا و ئــاوی خاوێن ،بەرگری لە بەرامبەر دەستدرێژی دەركی‌دا ،دەست راگەیشتن بە رێگا‌و بان ،پاركەكان ،كەوپەلی كەلتووری ،میدیاكان و كۆڵێك شتی لەو بابەتە .ئەم داواكارییانە یان بە سەپاندنی كۆمەڵێك سنوور بە سەر تاكەكان دا دابین دەك ــرێ ـ بــۆ وێنە كاتێك حكوومەتەكان داوا لە كارخانەدارەكان دەكەن كە رێژەی باڵوبوونەوە گازە ژەهراوییەكان لە هەوا كۆنترۆڵ بكەن ـ یان بە زیــاد كردنی باج و كەڵك وەرگــرتــن لــەم داهــاتــە بــۆ دابین كردنی تێچووی میدیا گشتییەكان ،سیستمی گــواســتــنــەوە ،پــاراســتــنــی ژیــنــگــە و شتی لــەو بابەتە .ئایا دەرەتــانــی ئــەوە هەیە كە ئــەم داواكارییانە لە ب ــازاڕی ئابووریشدا جێبەجێ بكرێ؟ كاری بــازاڕ لە سەر ئەو بنەمایە راوەســتــاوە كە خەڵك لە بەرابەر كااڵكان (داواكارییەكانیان)و سەرجەم ئەو خزمەتگوازییانەی كە كەڵكی لێ‌وەردەگرن، پارە دەدەن .لەمەڕ داوكارییە گشتییەكان كێشەكە راست ئەوەیە كە ئەم دواكارییانە بۆ هەر تاكێك ،چ پــارەی بۆ بــداو چ پارە نەدا ،دابین كراون .دیارە بە پێی تێگەیشتنی تاكەكان لە بایەخی ئەو داواكارییانەی كە بۆیان پێك هــاتــووە ،دەكــرێ خۆویستانە بەشداری لە دابین كردنی تێچووەكانیان‌دا بكەن :نۆژەن كردنەوەی كلیسا كۆنەكان كە تێچووی زۆری دەوێ ،تا ئاستێك چاویان لە دەستی ئەو كەسانەی كە سەردانی كلیسا دەكەن و چێژ لە سەردانەكەیان وەردەگرن و دواتر رەنگە پارەیەك بخەنە ناو سندوقی الی دەرگــاكــەوە .بــەاڵم مفتەخۆری مرۆڤ بــەدخــو دەك ــا و زۆربـــەی حزمەتگوزاییە گشتییەكان بە شێوەیەكن كە بە بێ ئەوەی هەستی پێ بكەین ،كەڵكیان لێ وەردەگرین (بۆ وێنە كاتێك بەیانیان لە خەوە هەڵدەستین، قەت بیر لەوە ناكەینەوە كە هەڵمژینی هەوای خاوێن و دوور بوون لە هێرشی دەركی چ نیعمەتێكە :وەك ئەوە وایە كە ئەو شتانە هەن و دەبێ هەبن ،تەنیا كاتێك دەزانین كە وا نییە كە كێشە لە شوێنێك دروست ببێ). بەم پێیە بەو ئەنجامە دەگەین كە بۆ دڵنیا بوون لە دابین كردنی ئەو خزمەتگوزاییانە، دەسەاڵتێكی سیاسیی بەهێزمان پێویستە.
8
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
کۆمەاڵیەتی
5ی ژوئه‌نی ٢٠١٤
ژماره633 :
رۆژنامەی
قۆناغه‌کانی به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ی ماد ه سڕکه‌ره‌کان
فه‌ردین کەریمی جۆرج بێرنارد شاو شانۆنامه‌نووسی ب ه ناوبانگی ئینگلیسی ده‌ڵێ« :جگه‌ر ه ته‌رک کردن زۆر ئاسانه ،من هه‌زاران جار ته‌رکم کردوه». ئ ـه‌م رست ه بـ ه ناوبانگه‌ی «ش ــاو» هه‌ڵگری ئه‌و راستییه‌‌ی ه ک ه ته‌رک کردنی جگه‌ر ه ک ه سهرهتاییترین جــۆری تــووش بــوونـه ،کارێکی زه‌حمه‌ت ه تا ئه‌وی ده‌ست ل ه ماد ه سڕکه‌ره‌کانی دیک ه وه‌ک هیرۆئین و هتد هه‌ڵ‌بگیردرێ .ئه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و ه بۆ کاریگه‌ری ماده‌سڕکه‌ره‌کان ل ه سه‌ر ره‌وان‌و مێشکی مرۆڤ ب ه گشتی .له‌شی مــرۆڤ ده‌تــوانــێ ی ـه‌ک ح ـه‌وتــوو‌د‌ا ل ه بوونی جگه‌ر ه خاوێن بێته‌وه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی ک ه ده‌بێ زیاتر هه‌وڵی بۆ بدرێ الیه‌نی ده‌روونی‌و ره‌وانی ئه‌و ماده‌یه ک ه زه‌حمه‌تێکی زۆرتری ده‌وێ .ئه‌م ه ل ه خۆیدا هه‌ڵگری ئه‌و په‌یامه‌ی ه ک ه خووگرتن ب ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان ب ه گشتی پڕۆسه‌یه‌کی ئاڵۆزو دژوار ه ک ه تایبه‌تمه‌ندی خۆی ههیهو ده‌بێ ب ه وردی بیناسین‌و لێکی بده‌ینه‌وه. ئه‌گه‌رچی ب ه چه‌ند جۆر پێناس کراوه ،به‌اڵم ل ه مانایه‌کی گشتیدا خووگرتن( :اعتیادAddiction(, ،نیگه‌رانیه‌کی ده‌روونــی ـ ه ک ه ده‌بێت ه هــۆی بیرکردنه‌وه‌ی بــه‌ده‌ر ل ه کۆنتڕۆڵی تاکه‌که‌س. بۆ چوون ه ناو ئه‌م بابه‌ت ه ده‌بێ ئه‌و ه ل ه به‌ر چاوبگرین کـ ه پــڕۆس ـه‌ی کــڕیـن‌و فــرۆشــی مــاده‌ســڕک ـه‌ره‌کــان ب ه گشتیو که‌ڵک وه‌رگــرتــن لــه‌وان ،ل ـه‌م چه‌ند س ـه‌ده‌ی دوای ـی‌دا هۆکارێکی سیاسی ل ه پشته‌وه‌یه‌‌و زۆر جار وه‌ک فشارێ بۆ سه‌ر ده‌وڵه‌تانی‌تر ب ه کار ده‌برێت. نموونه‌یه‌کی گرینگی کاریگه‌ری سیاسه‌تمه‌داران و چاالکیی ه سیاسیه‌کان‌و گه‌مه‌ی ماده‌سڕکه‌ره‌کان ،ل ه کانی ئێران ل ه سه‌رده‌می یه‌که‌مین تێرۆر ه سیاسییه حه‌سه‌ن سه‌باح ( 518 -465قمرئ) ،که ل ه ده‌رورانی سه‌لجووقی‌یه‌کان ل ه ئــێــران‌دا شۆڕشی کــرد ،وه‌ده‌ر ده‌که‌وێ .الیه‌نگرانی حه‌سه‌ن سه‌باح بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن باشتر ئه‌رکی تێروره‌کانی خۆیان به‌جێ بگه‌یه‌نن ل ه مــاده‌ی حه‌شیش (به‌نگ) که‌ڵکیان وه‌رده‌گـــرت .به‌م شێو ه بـ ه باشی ئـه‌رکــی ســپــێــردراویــان بـه ئه‌نجام ده‌گه‌یاند .ئاشکرای ه ک ه خووگرتن جۆرێ نه‌خۆشینی کۆمه‌اڵیه‌تی ،موڵتی فاکته‌ر ه ک ه ل ه چه‌ند ره‌هه‌نده‌و ه جێگای لێکدانه‌وه‌یه .م ــادام کـ ه وا بیر که‌ینه‌و ه بۆ ێ ئه‌م به‌ره‌نگار بوونه‌و ه لهم ئازار ه کۆمه‌اڵیه‌تیی ه ده‌ب خااڵنه ب ه باشی له به‌ر چاو بگرین: - 1لــ ه پــڕۆس ـه‌ی ـه‌کــی ســیــاســی ،کــۆم ـه‌اڵی ـه‌ت ـی‌و ده‌روونی ب ه بنه‌مایه‌کی زانستی‌و ب ه یارمه‌تی پسپۆرانی کۆمه‌ڵناس ،دروونناس‌و پزیشکی پسپۆرو هتد ل ه کاتێکی درێژخای هن‌دا ،ههموو الیه‌نه‌کانی کۆمه‌ڵگا ل ه مندااڵنی ته‌مه‌ن ژێر 5سااڵن تا ده‌گات ه ههموو تاکه‌که‌سی نێو کۆمه‌ڵگا ب ه شێواز ه نوێیه‌کانی به‌رنگاری‌و پێشگرتن ل ه تووش بوون‌و به‌کارهێنان ،ده‌رمان‌و ئه‌نجامی که‌ڵک ل ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان فێر بکرێن‌و ئه‌و باس‌و بابه‌تانه‌ی ک ه
درێژەی:
پێویست ه فێریان بکرێت ،وه‌ک به‌رنامه‌کانی ئاشناکردنی خه‌ڵک ب ه جۆره‌کانی مــاده‌ســڕکـه‌ره‌کــان‌و فێرکردنی کارامه‌ییه‌کانی ژیان و هتد ،ب ه شێوازی پراکتیکی ببرێت ه خانه‌ی جێ‌به‌جێ کردنه‌وه. - 2هه‌روا ک ه مافیای ماده‌سڕکه‌ره‌کان هه‌ر رۆژ خــۆی ل ه جلوبه‌رگ‌و نموونه‌یه‌کی نــوێ‌دا ب ه بــازار ه جیهانییه‌کان ده‌ناسێنێ‌و خــۆب ـه‌ڕۆژ ده‌کــاتــه‌وه‌‌و ب ه پشتیوانی ده‌وڵه‌تان‌و مافیاکانی جیهانی ب ه شێوازگه‌لێکی جۆراوجۆر پشتگیری‌و پڕوپاگه‌نده‌ی بۆ ده‌کرێ‌و هه‌ر رۆژ ل ه تێکه‌ڵی چه‌ن ماده ،ماده سڕکه‌ر ه نوێیه‌کان دێت ه بازار .ده‌بێ ئه‌و که‌سانه‌ش ک ه ل ه خه‌می کۆمه‌ڵگادان‌و بۆ به‌رنگاری ل ه گـه‌ڵ ئـه‌م نه‌خۆشیی ه کۆمه‌اڵیه‌تیی ه قۆڵیان لێ‌هه‌ڵماڵیوه ،ب ه خوێندنه‌وه‌یه‌کی قووڵ ل ه سه‌ر مادهسڕکهرهکانو ئاگاداری له چۆنیه‌تی‌و هۆکاره‌کانی به‌کارهێنان‌و ه ـه‌روه‌هــا ئاشنا بــوون ب ـه‌و چاالکی‌و مێتودانه‌ی کـ ه لـ ه دونــیــادا بــۆ به‌رنگار بــوون ـه‌وه‌ی ماده‌سڕکه‌ره‌کان چ ل ه ره‌هه‌ندی تاکه‌که‌س و چ ل ه ره‌هه‌ندی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسیه‌و ه تا ئێستا ئه‌نجام دراوه ،به‌ر به دووپات کردنه‌وه‌ی چاالکییه‌کان بگرێت. - 3به‌ربه‌ره‌کانی ل ه گه‌ڵ ماده‌سڕکه‌ره‌کان ده‌بێ
بنه‌ماییترین هۆکار ه ل ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان‌دا ،یان هیچ ناڵێن‌و یان له نێو باسه‌کان‌دا ئاماژه‌یه‌کی کورتی ل ه چوارچێوه‌ی خیزانی‌دا پێ‌ده‌که‌ن .ئه‌م ه ل ه حاڵێک دای ه که پێوه‌ندی جنسیی نێوان ژن‌و مێرد وه‌ک خیزان‌و ل ه نیوان که‌سانێک‌دا ک ه جیا ل ه چوارچێوه‌ی خێزانی، پێکه‌و ه پێوه‌ندی جینسییان هه‌یه ،ب ه جۆرێکی زۆر و سه‌رسام هێنه‌ر ل ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان که‌ڵک وه‌رئه‌گرن (ئه‌م بابه‌ته ههروهها خواردنه‌وه‌ی مه‌شرووب ل ه خۆی ده‌گــرێ ،بۆ نموون ه ب ه تایبه‌ت ل ه نیوان پیاوان‌دا ب ه هۆی ناکارامه‌یی ل ه پێوه‌ندی جنسی ،یان نه‌زانین ل ه ره‌وتی پێوه‌ندی جنسی ل ه شێوازی نابه‌جێ‌و نادروست که‌ڵک وه‌ر ده‌گرن .یه‌ک له‌وان ه خواردنه‌وه‌ی مه‌شرووب ه ک ه ب ه پێی توێژینه‌و ه زانستییه‌کان مه‌شرووب (الکل ) ل ه درێژخایه‌ن‌دا نه‌ک هه‌ر کارکردنی سێکس ل ه ناو ده‌با زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی ک ه ده‌یخۆنه‌و ه تووشی نیشانه‌کانی کورساکێف (ســنــدرم كــورســاكــفKorsakoff’s ، )syndromeده‌کا) .نموونه‌ی هه‌ر ه گرینگی ئاماره‌کانن نـموونه ل ه شاری سن ه ک ه جاروبار باڵو ده‌کرێته‌وه بۆ له ساڵه‌کانی 1389تا 91ب ه پێی ئامار 56ل ه سه‌دی ئه‌و که‌سانه‌ی که ته‌اڵقیان وه‌رگــردو ه راسته‌وخۆ ب ه هۆی کێشه‌ی سێکسی نێوان ژن و مێرد بووه.
مافیای ماده‌سڕکه‌ره‌کان هه‌ر رۆژ خۆی ل ه جلوبه‌رگ‌و نموونه‌یه‌کی نوێ‌دا ب ه بازاره جیهانییه‌کان ده‌ناسێنێ‌و خۆبه‌ڕۆژ ده‌کاته‌وه‌‌و ب ه پشتیوانی ده‌وڵه‌تان‌و مافیاکانی جیهانی ب ه شێوازگه‌لێکی جۆراوجۆر پشتگیری‌و پڕوپاگه‌نده‌ی بۆ ده‌کرێ‌و هه‌ر رۆژ ل ه تێکه‌ڵی چه‌ن ماده ،ماده سڕکه‌ر‌ه نوێیه‌کان دێت ه بازار سه‌رده‌میانه ،زانستی‌و هه‌وڵی به‌رباڵو و به‌رده‌وام بێ. - 4کۆمه‌ڵگای کــوردی ئێران ب ه گشتی ب ه هۆی ده‌سته‌ویه‌خه‌بوونی چه‌ند ساڵ ه ل ه گه‌ڵ ئه‌م نه‌خۆشیی ه سه‌پێندراوه‌دا ،تا راده‌یه‌کی زۆر ئاگاداری ماڵوێرانی‌و مــردنــی روڵـه‌کــانــی خــۆیــان‌و واڵتـه‌کـه‌یــانــن .کـه‌وابــوو پێویست ه ب ه تێبینی‌و حه‌ساسیه‌تێکی زۆره‌و ه و ب ه شێوازگه‌لێک نوێ ل ه هه‌وڵی ئــه‌وه‌دا بین خه‌ڵک ب ه خۆمانه‌و ه ماندوو‌تر نه‌که‌ین‌و النی که‌م شێوازیکی نوێ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته بدۆزینه‌وه. - 5یه‌کێ ل ه گرینگترین بابه‌ته‌کان ئه‌وه‌ی ه ک ه ده‌بێ ب ه بێ شه‌رم‌و راشکاوان ه و ب ه پشت به‌ستن ب ه بنه‌ما زانستی‌و ده‌روونییه‌کان باسی هۆکاره‌کانی تووش بوون‌و تووش کردن (بۆ نموون ه پیاوانی تووش بوو ک ه ژنانی خۆیان تووش ده‌که‌ن) ،کڕین‌و فرۆش‌وهه‌نووکه‌ش درووســـــت کــردنــی م ــاده‌س ــڕکـ ـه‌ره‌ک ــان بــ ه تــایــبـه‌ت جۆره‌کانی هه‌ژێنه‌ر (محرک) ل ه کوردستان ب ه وردی بکرێ .بۆ نموون ه ل ه ئه‌ده‌بیاتی زۆر که‌س‌دا ک ه ل ه سه‌ر ماده‌سڕکه‌ره‌کان ده‌نووسن‌و یان ل ه راگه‌یاندنه‌کان‌دا لهم پێوه‌نده‌دا باس ده‌که‌ن ،ب ه هۆی فه‌رهه‌نگی تێکه‌ڵ ب ه شه‌رم‌و حه‌یا ،ل ه سه‌ر بابه‌تی سێکس ک ه یه‌کێ ل ه
ئه‌وه‌ش هۆکاری تایبه‌تی خۆی ههیهو ل ه تاقه‌تی ئه‌م وتــاره‌دا نییه .ک ه وابوو ئێستا کاتی ئه‌و ه هاتو ه ک ه مێتۆده کۆنه‌کان وه‌النێین‌و ب ه راشکاوی‌و ب ه پشت به‌ستن ب ه بنه‌ما زانستییه‌کان‌و ب ه دوور ل ه «قس ه ده‌رمانی» و « ئامۆژگاری ده‌رمانی» ،بۆ ڕزگار کردنی حه‌شیمه‌تێکی زۆر ل ه تووش بوان هه‌وڵ به‌ین .پڕوسه‌ی به‌ربه‌ره‌کانی مادهسڕکهرهکانو ئه‌و گۆڕانکارییانه‌ی ک ه ب ه درێژایی دوو سه‌ده‌ی ئاخر ب ه سه‌ری‌دا هاتو ه ل ه چوار قۆناغ‌دا جێ ده‌گرن( .ل ه پێوه‌ندی نێوان ده‌وڵه‌ت‌و خه‌ڵک دا) یه‌که‌م :ب ه سه‌ر خه‌ڵک ( ده‌وڵه‌ت ب ه سه‌ر خه‌ڵک) لـه‌م قۆناغه‌دا که‌سی تــووش بــوو وه‌ک تاوانبار ده‌ناسرا‌و ئێعدام‌و کوشتن‌و لێدان و ...شێوازی روو به‌ڕووبوونه‌و ه ل ه گه‌ڵ که‌سی تووشبوو‌دا بوو و هه‌ر به‌و پێیه‌ش به‌ره‌نگاری ل ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان ده‌کرا .ناوی ئیداره‌ی «به‌ربه‌ره‌کانی ل ه ماده سڕکه‌ره‌کان» (ادار ه مبارز ه با مواد مخدر) ل ه ئێران ب ه پێی ئه‌م قۆناغه‌ی ه ک ه ئێستا که‌متر ل ه واڵتانی جیهاندا ب ه کار ده‌برێت.
ک ـه‌س قۆڵبه‌ست کـــراون‌و ڕه‌انـــه‌ی ده‌زگــا په‌یوه‌ندیداره‌کان کراون .به‌اڵم لهو کاته‌وه‌ی کـ ه مـــادده‌ی شیشه‌و حه‌ب ه ســڕکـه‌ره‌کــان هاتۆت ه سه‌رده‌شت تا ئێستا هه‌ر لهو شاره زیاتر ل ه نیو تۆ‌ن مــادده‌ی شیشه ده‌ستی به‌سه‌ردا گیراوه. ئـه‌وجــور ه مــادده‌یـ ه وات ـ ه شیشه که ل ه سه‌ردشت‌و ده‌وروبه‌ری درووست ده‌کرێ تێکه‌اڵوێکی کیمیایی زۆر خه‌ته‌رناک ه ک ه ل ه ماوه‌یه‌کی زۆر که‌م‌دا ده‌توانی کاریگه‌ریی زۆر خـــراپ ل ـه‌س ـه‌ر مــێــشـک‌و ئه‌عسابی ئه‌وکه‌سه‌ی ب ه کاری دێنێ ،دابنێ‌و وه‌های لێ‌بکات که هه‌مووکارێکی دزێو بکات .بۆ سازکردنی ئه‌و جۆر ه مادده‌ی ه له حه‌ب و ئه‌و مادده هۆشبه‌ران ه ساز ده‌کرێ که له عێراقه‌وه دێته خاکی ئێران .جێی ئاماژه‌ی ه کــه بێنزینی زۆر بـه‌هــێــز وه‌ک بێنزینی فڕۆکه لهو جۆره شتانه‌ی ه که ده‌کرێ ئه‌و جۆر ه مادده‌یه‌ی لێ سازبکرێ .به‌اڵم جێی پرسیاره که بۆ سه‌رده‌شت؟ هه‌روه‌ک باسم کرد سه‌رده‌شت به‌هۆی دراوسێیه‌تی له‌گه‌ڵ عێراق‌و هه‌بوونی پێداویستیی سازکردنی ئه‌و مادده‌ی ه له‌وێ بۆت ه باشترین پاڵپشت بۆ دابینکردن‌و سازکردنی پێداویستیه‌کانی ک ه ئه‌و جۆر ه پێداویستیانه‌زۆر به‌ئاسانی دێن ه نێو خاکی کوردستانی رۆژهه‌اڵته‌وه .لێره‌دا ئه‌وه‌ش جێی داخ و پرسیاره که بۆ ده‌بێ
قۆناغی سیهه‌م :له‌گه‌ڵ خه‌ڵک روانگه‌ی ده‌وڵه‌تان ب ه نیسبه‌ت تاکی تووش بوو و ماده‌سڕکه‌ره‌کان گۆڕدرا و ل ه جیاتی تاوانبار تاکی تووش بوویان به نه‌خۆش ده‌زانی ک ه ده‌با یارمه‌تیان بدا .لهم قۆناغه‌دا بوو ک ه « ان جی او « و رێکخراو ه م ـه‌ده‌نــی‌‌‌و ناحوکمییه‌کان هاتن ه نێو بــازن ـه‌و ه و ل ه گه‌ڵ ده‌وڵه‌تان و یارمه‌تی ده‌ری ده‌وڵه‌تان بوون بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کان و چ ل ه ره‌وتی ده‌رمان و چ ل ه ره‌وتی وشیارکردنه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌کان و تووش بووان و ب ه گشتی کۆمه‌ڵگادا ده‌وریان گێڕا. قۆناغی چوارم :ب ه خه‌ڵک سپاردن لهم قۆناغه‌دا ک ه ئێستا ل ه زۆربه‌ی واڵتانی جیهان‌و ب ه تایبه‌ت واڵت ـ ه پێشکه‌وتووکان بـه‌ڕێــو ه ده‌چــێ ل ه درێــژه‌ی قۆناغه‌کانی تــردا ئه‌مجار ه خه‌ڵک ب ه گشتی گیرۆده‌ی کاری به‌ربه‌ره‌کانی ل ه گه‌ڵ ماده‌سڕکه‌ره‌کان ل ه ڕێگای به‌رنامه‌ی ل ه سه‌ر بنه‌مای کۆمه‌ڵگا (اجتماع محور) بــوونـه‌وه .پرۆسه‌ی سپاردنی ئـه‌و ئه‌رک ه ب ه خه‌ڵک ئاوای ه ک ه که‌سانی شــاره‌زا ،ده‌روونناسان و یارمه‌تیده‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی» مددکار اجتماعی» و هتد ل ه چوارچێوه‌ی به‌رنامه‌یی «پشت ئه‌ستوور ب ه کۆمه‌ڵگا « (اجتماع محور) خه‌ڵک په‌روه‌رد ه ده‌کرێ بۆ ئه‌وه‌ی ب ه ده‌ستی خۆی چاره‌نووسی خۆی‌و دراوسێ‌و منداڵ‌و ک هس‌و کاری ل ه چوارچێوه‌ی تیمێکی گه‌وره‌دا ک ه کۆمه‌ڵگای ه دابین بکا‌و مه‌ترسی ماده‌سرکه‌ره‌کان که‌م بکاته‌وه .لهم ره‌وته‌دا ان جی او « کان پرد ه بازی نیوان ده‌وڵه‌ت و خه‌ڵکن ،تاکه‌که‌س روڵی خۆی ده‌گێڕێ و هه‌ر تاکێک ب ه نیسبه‌ت کۆمه‌ڵگاو ه به‌رپرسیاره. ل ه درێژه‌ی ئه‌م ره‌وته‌دا ک ه ئه‌ویش قۆناغ به‌ندی تایبه‌تی خۆی هه‌ی ه « سی بی او» (Community- )based organization) (CBO شکڵ ده‌گـــرێ .ســی بــی او یــان رێــکــخــراوێ ک ه پشت ئه‌ستوور ب ه کۆمه‌ڵگای ه ئه‌رکی ئه‌وه‌ی ه ک ه ل ه پرۆسه‌یه‌کی زه‌مانی دیاریکراودا ئامووزشی گرووپێکی دیاریکراو ل ه خه‌ڵک ک ه ب ه شێوه‌ی خۆڕسک هاتوون فێری ئامووزشی دیاریکراو ده‌کرێن تا به‌و ئاست ه بگه‌ن بتوانن خه‌ڵکانی‌تر توانامه‌ند بک هن‌و ب ه یارمه‌تی یه‌کتر ببن ه له‌مپه‌رێکی قایم له به‌رانبه‌ر ته‌وژمی ماده‌سڕکه‌ره‌کان. ده‌بێ ئه‌وش ل ه به‌رچاو بگرین ئه‌م ه پڕۆسه‌یه‌کی درێژ خایه‌نه‌و هاوکات شێواز ه کالسیکه‌کان وه‌ک «متادون تراپی» و» ان ای» ب ه کار ده‌برێت. لـــ ه کـــۆتـــایـــی‌دا ده‌بـــــی ب ــزان ــی ــن پــێــشــگــرتــن ل ه ماده‌سڕکه‌ره‌کان ده‌بــێ ل ه ســه‌رووی هه‌ر به‌رنامه‌و پــڕۆگــرامــێـک‌دا ب ـێ‌و ده‌زگـــای راگ ـه‌یــانــدن‌و میدیاکان ده‌توانن ده‌وری ئه‌سڵی بگێڕن.
قۆناغی دووهه‌م :بۆ خه‌ڵک
سه‌رده‌شت‌و بۆمب بارانێکی تر به مه‌وادی کیمیایی ل ه هه‌رێمی کوردستانه‌و ه که خۆی یه‌کێک ل ه پاکترین واڵتانی جیهانه ل ه بواری مادده سڕکه‌ره‌کانه‌و ه ،پێداویستیی دروستکردنی مــادده‌ی شیشه وه‌ک حه‌بی پێزۆئێفێدرین له‌وێرا بێته رۆژهه‌اڵتی کوردستان. به‌اڵم شیشه چیه که به‌م شێوه‌یه‌ماڵ‌و ژیانی مرۆڤه‌کان به‌ته‌واوی کاول ده‌کا؟ له سیستمی ئه‌عسابی ناوه‌ندیدا ،ده‌ماره‌کانی عه‌سه‌بی راسته‌وخۆ پێکه‌وه ل ه په‌یوه‌ندیدا نین .له‌نێوان کۆتایی سللوله‌کانی پێشتر له‌گه‌ڵ سه‌ره تای سللولی دوایی ،بۆشایه‌کی زور بچووک هه‌یه که له زانستی پزیشکی (سیناپس)ی پێده‌ڵێن .بۆ ئه‌و ه ک ه سللولێکی عه‌سه‌بی بتوانێ داواکارییه‌ک بۆ سللولێکی دیــکــه بــنــێــرێ ،ده‌بـــێ ل ـه‌ئــاخــری خ ــۆی ڕا مادده‌یه‌ک بۆ نێو ئه‌م به‌ش ه واته بۆشایی بچووکه‌ک ه باڵو بکاته‌وه .ئه‌و مادده‌ی ه له‌سه‌ر ئـه‌و ده‌مــاران ـه‌ی له پێش سللوولی دوایــی هه‌ن ،ده‌نیشن و به‌م شێوه‌ی ه داواکارییه‌که ڕاده‌گه‌یه‌ندرێ .ل ه سیسته‌می عه‌سه‌بی‌دا زور ی تێدای ه ک ه هه‌رکامیان جۆری ئه‌م مادده‌یه تــایــبـه‌تــمـه‌نــدیــی خــۆیــان هــه‌یــه .دۆپــامــیــن وسرۆتۆنین دوو جۆر لهم ماده‌یه‌ن که ب ه که‌ڵکوه‌رگرتن ل ه شیشه ده‌بێته هۆی زیاد باڵو بوونه‌وه‌ی ئه‌م مادده‌یه له مێشک دا ،که زێده‌ره‌وییه‌ک یان که‌مبوونه‌وه‌ی ل ه ڕاده‌ی پێویست ده‌بێته هۆی نه‌خۆشیی مێشک .ئه‌و
لهم قۆناغه‌دا ئاراسته‌ی ده‌وڵه‌تان ب ه نیسبه‌ت تاکی تووش بوو گــوڕدرا‌و زیاتر ل ه هه‌وڵی ئه‌ودا بوون ل ه نێو بنه‌ماڵه ،قوتابخان ه و هتد یارمه‌تی تووش بووان بده‌ن ،هه‌رچه‌ند کوشتن و ئێعدام تا راده‌یه‌ک هه‌ر وه‌ک جۆرێک به‌رنگار بوونه‌وه ،مابوو.
که‌سانه‌ی ک ه ڕوو ده‌که‌نه که‌ڵکوه‌رگرتن ل ه شیشه له خۆشییه‌ک ده‌گه‌ڕێن که دوای بــاوبــوون ـه‌وه‌ی ئـه‌ومــادده‌یــه ل ه مێشک دا باڵو ده‌بێته‌و ه که ه ـه‌رواش ده‌بــێ .چونک ه ئه‌و که‌سه‌ی ڕوو ده‌کات ه که‌ڵکوه‌رگرتن له شیشه یه‌که‌م جار ده‌بێته هۆی که‌یفخۆشی. هێزی بیرکردنه‌وه و له خۆڕادیوی زۆر به خێرایی ڕوو ل ه زیاد بوون ده‌کات‌و پێی وایه که خۆی یه‌ک ه پاڵه‌وانه‌‌و پێی وایه که که‌س ناتوانێ ئــازاری بــدات .هه‌ر لهم کات هش‌دا زیاترهۆگری خه‌ڵک ده‌ب ـێ‌و ل ه ڕاده‌ب ـه‌ده‌ر مێهره‌بان‌و خۆرێکخه‌ر ده‌بێ ،تا ماوه‌یه‌ک له‌مه‌وبه‌ر نه‌یده‌توانی کاتێکی که‌م خه‌ریک خوێندنه‌وه(سه‌عی کردن) بێ ،به‌اڵم ئه‌مجار هه‌ر له‌سه‌ری شه‌و تا به‌یانی بێوچان ده‌رس ده‌خوێنێت‌و هه‌ربۆی ه که‌سێک ک ه قوتابییه ڕه‌نگه مانگی یه‌که‌م له‌بواری خوێندن دا زۆر باش بێت و ئه‌گه‌ر هه‌تا دوێنێ نه‌ی توانیبا دێرێک شێعر له‌مێشکی دا ڕابگری ئ ـه‌و ه ده‌بێته شاعیر‌و شێعر ده‌ڵــێــت .هه‌ر لهم کات ه دا کاتی ده‌بینێ هیچ شتێک تا ئه‌و ڕاده‌ی ه که‌یفخۆشی ناکات ئه‌و ه سه‌ر له نوێ که‌ڵکی لێ وه‌ردگرێته‌وه ،جا ئه‌و جار زوو ب ه زوو دووپاتی ده‌کاته‌وه .دوا جار ک ه ئه‌و ههموو ه خۆشییه تێری ناکات ئه‌وجار حه‌ز ده‌کات که ههموو کات سه‌رخۆش بێت ،هه‌ر بۆیه‌ش ده‌بێ زیاتری به‌کار بێنێ .به‌م جۆر ه
ئه‌و ه شیشه کاری ماڵویرانکه‌رانه‌ی خۆی ده‌کــات و ئه‌و که‌سه به‌هۆی ته‌ڕه‌شوحی له‌ڕاده‌به‌ده‌ری (نۆرۆترانسمیتیر)ه‌کان وات ه هه‌ر ئه‌و مادده‌یه‌ی ل ه نێوان سللوله‌کان ساز ده‌بــوو ،ل ه ئه‌نجام‌دا مێشک ناتوانێ کاری خــۆی به‌باشی ئه‌نجام بــدات .ئ ـه‌و کاتهیه که کاریگه‌ریی که‌ڵکوه‌رگرتن ل ه شیشه له له‌ش دا خۆ وه‌ده‌رده‌خـــات‌و ئه‌و که‌سه‌ش به‌جوانی هه‌ست بـه‌و ه ده‌کــات‌و له ترسی عه‌واریزه‌که‌ی درێژه ب ه که‌ڵکوه‌رگرتنه‌که‌ی ده‌دات .بـه‌اڵم ورد ه ورد ه ئه‌و خۆشییه‌ی جــارانــی نــابــێ .جــا ئ ـه‌م جــار ک ـه‌م هۆشی، شه‌ڕانی بــوون‌و ئاکاری ناحه‌ز‌و کێشه‌ی دڵ‌و مێشک سـه‌ر هه‌ڵده‌دات‌وکوتانی دڵ نائاسایی ده‌بێ .هه‌ر بۆیه ئه‌و که‌سه‌ی ل ه شیشه که‌ڵک وه‌رده‌گرێ به‌ته‌واو مانا تێک ده‌چێ‌و زوو هه‌ڵ ده‌چێت‌و ههموو کارێکی لێ چـــاوه‌روان ده‌کــرێــت .دڵه‌ڕاوکه،گێژی، ل ـه‌رزۆکــبــوونــی جـه‌ســتـه ،ســـه‌رو دڵگرتن ده‌تــوانــێ ل ـ ه هــۆکــاره‌کــانــی که‌ڵکوه‌رگرتن لـ ه شیشه بێت .کـه‌مــبــوونـه‌وه‌ی زانیاریی مێشک‌وکه‌مبوونه‌وه‌ی هیزی دیتن و گوێ لێبوون و زۆر ل ه نه‌خۆشییه‌کانی دیکه‌ی ده‌مــاره‌کــان لێی ده‌رده‌کــــه‌ون دواجــاریــش تووشی راوه‌ستانی دڵ‌و مردن ده‌بێت. ئــــه‌مــــرۆ زۆر بــــه داخــــــــــه‌و ه ئـــه‌و ب ـه‌اڵمــالــویــرانــک ـه‌ر ه ل ـ ه الیـ ـه‌ن که‌سانێکی خـ ــۆوالت ـ ـی‌و بـ ـ ه نـ ــاو مــــرۆڤ ده‌ک ــرێـ ـت‌و ســـه‌رده‌شـــتـــیـــان داوتــــــ ه بـــه‌رپـــه‌المـــاری بۆمبارانێکی کیمیایی دیکه .روون نیی ه ســبـه‌ی کــام ش ــاری واڵت ـه‌ک ـه‌مــان ده‌کـه‌نـ ه
ئامانجی پ ـه‌المــاری خــۆیــان‌و خه‌ڵکی بێ تاوان ده‌که‌ن ه قوربانی .الی هێندێک که‌س کاتێک مرۆڤایه‌تی ده‌مرێ ،ویست‌و داخوازو ئامانجی ته‌نیا ده‌بێت ه پاره و بو وه‌ده‌ست هێنانی ڕوو ل ـ ه ه ـه‌مــوو شتێک ده‌کــه‌ن ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر کاول کردنی ماڵی دۆست‌‌و خــزم هاوواڵتانیش بێت‌و پووڵپه‌ره‌ستی ده‌بێته ئامانج .لـه‌وه‌هــا بــارودۆخــێــک دای ه ک ه ده‌بی بڵێم کار ل ه گریان تێپه‌ر ده‌بێ‌و رووداوه‌که ده‌بێته تراژێدی. لــ ه شــــاری ســـه‌رده‌شـــت ئــه‌گــه‌ر ڕاو ته‌کبیرێکی باش بو ئه‌م گرفته نه‌کرێته‌و ه ئه‌و ه سه‌رده‌شت به‌ره‌و قه‌یرانێکی گه‌وره‌و ئه‌فغانستانێکی دیکه ده‌چــێــت .هه‌رهێشتا دره‌نگ نه‌بووه‌و ب ه وته‌ی پێشینیان ماسی هـه‌رکــات ل ه ئاوێی بگری تــازه‌یـه .خه‌ڵکی بـ ـه‌وره‌ی س ـه‌رده‌شــت ئه‌گه‌ر به‌رپرسان‌و کاربه‌ده‌ستان بیانه‌وێ‌و هاوکاریی بکه‌ن، ده‌توانن پێشی ئه‌م دێوه‌زمه ماڵوێرانکه‌ر ه بــگــرن تــا گشت نــاوچـه‌کــانــی کوردستانی نـ ـه‌گ ــرت ــۆتـ ـه‌وه .هـــه‌روه‌هـــا بــه‌رپــرســان‌و کــارب ـه‌ده‌ســتــانــی حــکــووم ـه‌تــی هـه‌رێــمــی ک ــوردس ــت ــان چ ــاودێ ــری ــی زیـــاتـــری ئ ـه‌و ده‌رمــانــان ـ ه بکه‌ن کـ ه شیشه‌یشى لێ‌ساز ده‌کرێ‌و ل ه هه‌رێمی کوردستانه‌و ه ده‌چێت ه روژهه‌اڵتی کوردستان .به‌م جۆر ه ده‌بێ ل ه زۆر الو ه به‌ربه‌ره‌کانییه‌کی جیددی ل ه گه‌ڵ ئه‌م دیــارد ه پڕمه‌ترسیی ه بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی خه‌لکی سه‌رده‌شت‌و ناوچه‌کانی دیک ه چیتر نه‌بن ه قوربانێی ئه‌م به‌اڵ ماڵویرانکه‌ره.
7
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
5ی ژۆئه‌نی ٢٠١٤
کۆمەاڵیەتی
ژماره633 :
رۆژنامەی
شه‌رم ل ه خوێنی ڕژاوتان ده‌که‌ین! هه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر دامانچڵه‌کێنێ! بـه‌داخـه‌و ه ئه‌و رووداوانــ ه (کــوژران ،خۆسووتاندن‌و سووتاندن!) ،ئه‌وند ه دووبــار ه بوونه‌ته‌و ه ک ه ته‌نانه‌ت بۆ ئـه‌وانـه‌ی ک ه ئینسانییه‌ت کانه ،خه‌ریکه له‌سه‌ره‌وه‌ی ههموو پیرۆزییه ئاسایی ده‌بێ. گ ئێمه‌ش وه‌ک بینه‌رێکی بــاش ،بێده‌ن کوێستان فتووحی ته‌نیا چاولێکه‌ری شانۆکانین .بێگومان بــێــده‌نــگ بــوونــیــش لــه‌ئــاســت چــیــرۆکــی ێ ل ه کوردستان ژینگه‌یه‌کی پاک و دڵنشین شانۆنامه‌که ،بۆخۆی ره‌نگ ه جۆرێک ب نی ه بۆ ژیــان ،کوردستان بۆ ئه‌منیی هت‌و به‌شداری کردن! ئارامی سه‌رنجڕاکێش نیه ،مادام «من» ی «ژن›ی تێدا ئازار بدرێم‌و خه‌ڵتانی خوێن ی ههموو به‌ها مرۆڤایه‌تییه‌كان نرخ بکرێم.... خۆیان له‌ده‌ست داوه رۆژی هه‌ینی 9ی ج ــۆزه‌ردان ــی ،٩٣ ه ی هه‌اڵڵ ی تـه‌مـه‌ن 22ســاڵ بـ ه نــاو ژنێك کوشتن له‌سه‌ر «بێ‌ڕه‌وشتی» ی هه‌ڵواسی‌‌و ی ل ه سه‌رده‌شت خو محه‌مه‌د ئـــایـــا ئـــــه‌و ژنــــــان و کـــچـــانـــه‌ی لـ ه دا ه وتووی ه ح و ه ل ر ه ه ند. ه س خۆی ی ل ه گیان الیـــــه‌ن کـــه‌ســـوکـــاریـــانـــه‌و ه بـــ ه نـــاوی ئه‌و ه دووهه‌م رووداو ی خۆکوژی بو و ل ه «نامووسپارێزی» ده‌کوژرێن ،هه‌موویان وتووی ه ح دا. ن روویا ی سه‌رده‌شت. شار «به‌دره‌وشتن»؟ ئایا چ کردارێک ده‌چێته پێش ئه‌وه‌ش ل ه شاری که‌نگاوه‌ری سه‌رب ه شــــاری کــرمــاشــان کچێکی 18ســاڵ ـه‌ی خوێندکار ل ه الیه‌ن باوکییه‌و ه ده‌درێته‌به‌ر چه‌قۆ‌و گیانی لێ‌ده‌سه‌ندرێ ،هه‌ر هه‌مان ی سن ه كچێکی حـه‌وتــوو ل ه حه‌سه‌ن ئــاوا ی ده‌کوژرێ ....هه‌ر دیک ه ب ه ده‌ستی باوک لهو حه‌وتوویه‌دا له که‌له‌کچی باشووری کوردستان کچۆڵه‌یه‌کی ته‌مه‌ن 15ساڵ ه بــه ده‌ســتــی «هـــاوســـه‌ر!»ه‌کـــه‌ی وه‌بـــه‌ر ده‌سڕێژی گوڵل ه ده‌درێ و جه‌ست ه شلک‌و ناسکه‌که‌ی هه‌الهه‌ال ده‌کرێ .ئه‌مان ه هه‌واڵی به‌رده‌وامی تۆره‌کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‌و ماڵپه‌ر‌و ڕاگه‌یه‌نه‌کانی کوردستانن. بڵێی ئه‌م دڕنده‌یی ه ل ه کۆمه‌ڵ‌دا ته‌عبیر لـه چــی بکا؟ جگ ه لـ ه ده‌ســڕێــژی گولله‌‌و خنکاندن‌و وه‌ب ـه‌رچ ـه‌قــۆدان ،رۆژانــ ه زۆر رووداوی تاڵ‌و دڵته‌زێنی دیک ه له‌نێو ماڵه‌کان، قوتابخانه‌کان ،شـه‌قــام‌و کــۆاڵنـه‌کــان ،لهم واڵته‌ی ئێمه ،رووده‌دن .هه‌ر ژن ه چیرۆکی تاڵی ژیان له‌نێو ئه‌م واڵت ه به‌هه‌شته‌دا! ل ه نێو سنگی‌دا هه‌ڵگرتوه .قسه‌پێ‌گوتن ،لێدان‌و ئ ــازاردان ،تانه‌وتوانج ،ب ه هێندنه‌گرتن ،ل ه ن شت ه ئاساییه‌کانی رۆژانــه‌ی ژیانی ژنان و ره‌نگ ه ئەم رەفتارانە که‌میش بن له‌چاو کوژران‌و فڕێدانی جه‌ست ه له‌توپه‌تکراوه‌کان له چۆڵه‌وانییه‌کان. ئایا ئه‌م ه که‌لتووری چ جه‌نگه‌ڵستانێک ه کــوردی «به‌نامووس» ئــاوا به‌دڵ‌ئاوااڵیی وه‌ری‌گرتوه؟! یان ره‌نگ ه هه‌ر هی خۆشمان بێ!! ئـــــه‌م هــــه‌مــــوو کــــوشــــتــــاره‌ی ژنــــان ده‌مانگه‌یه‌نێت ه ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی ئێستاش ل ه کوردستان لهم سه‌ده‌ی ئازادیی نه‌ته‌وه‌کان‌و دیموکراسییه‌‌دا ،ک ه جاڕنامه جیهانییه‌‌کانی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان گوێی ههموو تاکێکی ئه‌م جیهان ه پان‌و به‌رینه‌ی پڕ کردوه ،کۆیله‌یی مرۆڤ به‌ده‌ستی مرۆڤ هه‌ر به‌رده‌وامه .ئه‌م ه ن ه گه‌وره‌کردنه‌وه‌یه، ن ه قسه‌یه‌کی بێ‌بنه‌مایه .ئه‌م ههموو کوشتن‌و خۆکوژییه‌ی ژنــان ل ه کوردستان ،به‌سن بۆ راستیی ئه‌م ئیدیعایه .رۆژ نی ه هه‌واڵی خ ــانــه‌ی بــه‌دڕه‌وش ــت ــی ــیــه‌وه‌‌و ،پــێــنــاسـه‌ی کوژران‌و خۆکوژی ژنێک داماننه‌چڵه‌کێنێ ،به‌دڕه‌وشتی چیه؟ ئایا قانوون ل ه واڵتی
داب ــونـ ـه‌ریـ ـت‌و ئــایــیــنـه‌کــان بوونه‌ت ه چه‌کێک به‌ده‌ست پیاوانی کۆمه‌ڵگه‌وه« .نامووس» بۆت ه به‌شێک ل ه جه‌سته‌ی ژن‌و ئه‌ویان ل ه به‌شێکی زۆر ئازادییه‌کانی ژیان بێبه‌ش کردوه‌‌و ئه‌ویان ل ه ئینسان بوونی خۆی خاڵی کردۆته‌وه .هه‌ر ئه‌وه‌ش ه وای کردوه، هـــــه‌ررۆژ‌ه ل ـ ه الیـــه‌ن پــیــاوانــێــکـه‌و‌ه جینایه‌تێک ب ـه‌نــاوی «ســڕیــنـه‌وه‌ی په‌ڵه‌ی شه‌رم ل ه داوێنی بنه‌ماڵه» لهم واڵته‌‌دا رووده‌دا
کــردوه‌‌و ئه‌ویان ل ه ئینسان بوونی خۆی خاڵی کردۆته‌وه .هه‌ر ئه‌وه‌ش ه وای کردوه، هه‌ررۆژ ه ل ه الیه‌ن پیاوانێکه‌و ه جینایه‌تێک به‌ناوی «سڕینه‌وه‌ی په‌ڵه‌ی شه‌رم ل ه داوێنی بنه‌ماڵه» لهم واڵتــه‌‌دا رووده‌دا‌و که‌سیش مرۆڤه ناوێرێ ده‌نگ هه‌ڵنه‌برێ‌و بڵێ ژن نه‌ک «نامووسی پیاو»! لهم واڵته‌‌دا ک ه پڕ ه له یاساناس ،دادوه‌ر ،رۆژنامه‌نووس ،چاالکی مافی مرۆڤ‌و ئه‌م ههموو رێکخراوان ه ک ه ناویان لێ‌نراو ه رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی‌و ئه‌م ههموو چاالک ه کۆمه‌اڵیه‌تی، سیاسی ،فه‌رهه‌نگی‌و ...به‌ناو تێکۆشانیان هه‌ی ه بۆ واڵته‌که‌یان ،قس ه لهو ه ناکه‌ن ک ه ئه‌م بونیادی پیاوساالرییه‌‌ی لهکۆمهڵگهدا ریشه‌ی داکوتاوه ،ریفۆرمی ریشه‌یی ده‌وێ. ریفۆرم شتێک نی ه ته‌نیا ده‌وڵــه‌ت بتوانێ بیکات ،ههموو چین‌و توێژێک به‌تایبه‌تی چــاالکــانــی رێــکــخــراوه‌کــانــی کــۆمـه‌ڵــگـه‌ی مه‌ده‌نی ،چاالکانی فه‌رهه‌نگی ،سیاسیو.... ده‌بێ رۆڵی کارای تێدا بگێرن.
تێڕوانین ه هه‌ڵه‌كان به‌رگی پیرۆزیان له‌به‌ر کراوه
ئێمهدا ل ه پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌خالق‌و ڕه‌وشتی تاکه‌کان لهکۆمهڵگهدا چ رۆڵێکی هه‌یه؟ کێ به‌رپرسی ره‌وشتی تاک‌و کۆمه‌ڵگه‌یه؟ ل ه ف ل ه جه‌سته‌ی ژن‌‌دا پێناسه‌ی شه‌ره هه‌مووی گرنگتر کێ به‌رپرسی ئه‌م ههموو یه‌کێک ه لهو تێڕوانی ه هه‌اڵنه‌ی که مێژوویه‌کی کوشتاره‌‌یه ل ه کوردستان؟ دوور‌و درێژی له کۆمه‌ڵگه‌‌دا هه‌یه ،ته‌نانه‌ت ئــایــا فریشته ،ش ـه‌یــدا ،دڵــب ـه‌ر ،شنۆ .وا تــێــک ـه‌اڵوی نــاخــی ئینسانه‌کان بــووه، دۆعــا ،به‌ناز ،هێشوو ،هه‌اڵله‌کان ،فاتیمه ،زه‌حــمـه‌تـ ه خــۆرزگــار ک ــردن لــه‌و پێناسه دنــیــا ،عاتیفه ،ش ـه‌وب ـ ۆ و س .م ،ش .ن ،داسه‌پاوه‌دا ،به‌اڵم مه‌حاڵ نیه. و....و....و ...هه‌موویان بێڕه‌وشت بوون وا بـــۆ کــۆتــایــی‌هــێــنــان بـــ ه جــیــنــای ـه‌تــی ل ه الیه‌ن پیاوانی «به‌غیره‌تی!» کــوردەو ە «ناموسپارێزی» پێویستمان ب ه تێڕوانینی گیانیان لێسه‌ندرا؟ ههموو ئه‌م‌پرسیارانه‌و نوێ هه‌یه .دیار ه قس ه کردن ئاسانه ،به‌اڵم ده‌یان پرسیاری دیکه‌ی لهم بابه ته واڵمی زه‌حمه‌ت ئه‌وه‌ی ه چۆن ئه‌و بیرکردنه‌وه‌ی ه ل ه جیدیو شه‌فافیان ده‌وێ ک ه بۆ پسپۆران‌و بیروزه‌ینی مرۆڤه‌کانی ئه‌م واڵت ه داماڵدرێ. شاره‌زایانی ماف‌و کۆمه‌ڵناسی‌و قانوون‌و بێگومان کار کردن ل ه پێناوی سڕینه‌وه‌ی به‌جێ دێڵم! به‌اڵم هه‌مووکه‌سیش ئه‌و مافه‌ی پــیــاوســاالری‌و دیـــارد ه دزێــوه‌کــانــی دژی هه‌ی ه روانگه‌ی خۆی له‌مباره‌یه‌و ه بڵێ. ی - ژنـــان ،له‌نێو کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئیسالم دابونه‌ریت‌و ئایینه‌کان بوونه‌ت ه چه‌کێک نـه‌ریــتـی‌دا ،پرۆسه‌یه‌کی ئــاڵــۆز‌و دژوار ه، به‌ده‌ست پیاوانی کۆمه‌ڵگه‌وه« .نامووس» به‌تایبه‌تی کـ ه ده‌س ـه‌اڵتــی واڵت ـه‌ک ـ ه خۆی بۆت ه به‌شێک ل ه جه‌سته‌ی ژن‌و ئه‌ویان ل ه تــاسـه‌ر ئیسقان پــیــاوســاال ر ب ـێ‌و به‌ناوی به‌شێکی زۆر ئازادییه‌کانی ژیــان بێبه‌ش ســـــــه‌روه‌ری‌و پ ــی ــرۆزی ــیــه‌ک ــان ،زۆر ل ه
کێشه‌کان پشت گوێ بکا .هه‌روه‌ک کێشه‌ی به‌ناو «نامووسپارێزی» ،سااڵنێک ه گیانی ئینسانه‌کان ده‌ستێنێ. به‌ژه‌وه‌ندیی ه حیزبی‌و تاکه‌که‌سییه‌کان گـه‌مـه‌ی نیشتمانو نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌‌و پ ــی ــرۆزی ــیـ ـه‌ک ــان ،هـ ـه‌ل ــومـ ـه‌رج ــی ژنــانــی له‌کۆمه‌ڵگه‌ی کــوردســتــان‌دا هێنده‌ی دیک ه ئاڵۆز کردوه .ئه‌نجومه‌ن‌و ئین جی ئۆکانی مــافــی مـــرۆڤ ،ت ـه‌نــان ـه‌ت رێــکــخــراوه‌کــانــی ژنــانــیــش ،کــه‌وتــوونــه‌تــ ه نــێــو ملمالنێی «پــیــرۆزیــی ـه‌کــان»ی خــێـل‌و عـه‌شــیــره‌‌و ب ه وه ن ــاوی بــه‌رژه‌وه‌نــدیــی نیشتمانو نـه‌تـه ی خۆیان له‌بیر کردو ه ئه‌رک ه سه‌ره‌کییه‌کان ک ـه‌ب ـ ه نــاو خ ـه‌بــات ده‌کـــه‌ن بــۆ ریفۆرمی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و . ... حیزب ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کوردستانیش هـه‌مــیــشـه لــ ه کــێــشـه‌یـه‌کــی وه‌ک کێشه‌ی کــوشــتــنــی ژنـــــان لـــ ه ســــه‌ر مــه‌ســه‌لــه‌ی ێ روانــیــوه. «نــامــووس» بـ ه رووکـــه‌ش لـ
کاتێک ژنێک ده‌کوژرێ ،هه‌ربه‌م تێڕوانیه‌ن ه هـه‌ڵـه‌و ه ده‌گــوتــرێ «کێشه‌ی نامووسی» بـــووه! واتــ ه قه‌بێحی مه‌سه‌له‌ک ه نیشان ناده‌ن ،وه‌ک ئه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییان له‌وه‌‌دا بێ قسه‌ی لێ‌نه‌که‌ن. لــ ه کــوردســتــان بــێ‌نــرخ کــردنــی ژن گه‌یشتۆت ه ئه‌وپه‌ڕی خۆی ،به‌اڵم ک ه قس ه ل ـ ه چ ــاره‌ســه‌ر دێ ،تـه‌نــیــا روو ل ـ ه ژنــان ده‌کــــرێ ک ـه ده‌بـــێ بــۆخــۆیــان چــاره‌س ـه‌ر بــۆ کێشه‌کانیان ببیننه‌وه .ئه‌م ه جگ ه ل ه خۆده‌ربازکردن‌و خۆدزینه‌وه ل ه ئه‌رکێکی گرنگ ،یــاری بــەرژەوەنــدی‌و ،خۆڵ کردنە چاوی خەڵکیشه .تا ئێستا هیچ حیزبێکی کوردستانی ب ه ڕاشکاوی رای‌نه‌گه‌یاندو ه ژن نابێ «نامووس» بێ ،چونک ه ئینسانه. روانینی «نامووس» به‌م پێناسه‌یه‌ی ئێستا باوه ،بێ‌نرخکردنی ئینسانه. حیزب ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان له پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ «کێشه‌ی ژنــان» ئه‌رکو به‌رپرسیاره‌تیی کــۆم ـه‌ڵــگ ـه‌یــان دابــــه‌ش کــــردو ه بــ ه س ـه‌ر «ژن ــان ــه»و «پ ــی ــاوان ــه»دا .هــه‌ر ئ ـه‌وه‌ش ـ ه وای کــــردوه ،کــار لــه پــێــنــاوی ریفۆرمی
کۆمه‌اڵیه‌تی‌دا به‌ره‌وپێشچوونێک به‌خۆیه‌و ه نه‌بینێ .دیــار ه کارکردن له‌سه‌ر پرۆسه‌ی ریــفــۆرمــی یــاســایـی‌و کـه‌لــتــووری سه‌ره‌تا ئه‌رکی ده‌سـه‌اڵتـه ،بـه‌اڵم ئه‌گه‌ر ده‌سـه‌اڵت خۆی دژی ریفۆرم بوو( ،وه‌ک کۆماری ئیسالمی) ده‌بێ چ بکرێ؟
کـــــه‌س نـــاتـــوانـــێ پــرســی نهتهوهو غه‌می نیشتمان ب ه خه‌ڵکانێک بفرۆشێته‌و‌ه کـ ه ئـه‌مــڕۆ ده‌یــان ـه‌وێ جه‌سته‌ی نیشتمان هه‌ڵکۆڵن و ل ه ده‌رد‌و ئازاره‌کانی بگه‌ڕین .پاساوهێنانه‌و‌ه بۆ ژن کوشتن هیچی ل ه خیانه‌ت ب ه نیشتمانو ب ه نـه‌تـه‌وه که‌متر نیه. چونک ه ژن کوشتن بهداخهوه خه‌ریک ه ده‌بێت ه پێناسه‌ی کورد .ب ه دڵنیایه‌و‌ه مێژوو ئه‌م رووداوانــ ه ل ه سه‌ر کورد تۆمار ده‌کا‌و که‌سیش ناتوانێ مێژوو بسڕێتهوه
ی ی پاراستن ی ژنان ل ه ژێر ناو كوشتن ێ ی مرۆڤانییه‌‌و ناب ی دژ نامووس ،تاوانێك ی لـێ‌بكرێ. ی چاوپۆشی هــه‌روا ب ه ئاسان هـــه‌مـــوو الیـــــه‌ک ده‌زانـــــــن تــونــدوتــیــژی له‌سه‌ر ژنــان چ کاریگه‌رییه‌کی نێگه‌تیڤی لـه‌سـه‌ر هـه‌مــوو کۆمه‌ڵگ ه به‌گشتی هه‌یه. کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی پڕ ل ه ت ــاوان‌و توندوتیژی به‌رهه‌م دێــتـه‌وه .بۆی ه ناکرێ ته‌نیا ژنان ب ـه‌ب ـه‌رپــرســی چـــاره‌ســـه‌ری ئــه‌م پرسان ه بــزانــن .حیزب‌و رێکخراو‌ه‌سیاسییه‌کان، ئه‌نجوم هن‌و ئین جی ئۆکانی مافی مرۆڤ، ژنان ،الوان ،که‌سایه‌تیی ه کاریگه‌ره‌کانی نێو کۆمه‌ڵگه‌‌و هتد ،ده‌توانن ل ه ئاست پرسی توندوتیژیی دژی ژنان ،هه‌ماهه‌نگ له‌گه‌ڵ ی ـه‌کــت ـر‌و ببن ه فــشــار بــۆس ـه‌ر ده‌ســــه‌اڵت. کــارکــردن ل ه پێناو ریفورمی که‌لتووری، ئایینی‌و یاسایی ب ه هه‌مووالیه‌ک ده‌کرێ. ه ـه‌ر الیه‌نێک کـ ه لـ ه غه‌می نیشتمان‌دای ه ده‌بــێ ب ـه‌و هه‌ست به‌به‌رپرسیاریه‌تیه‌و ه کار بۆ سڕینه‌وه‌ی ئازاره‌کانی نیشتمانیش بکا .کــوژران‌و کوشتنی ژنــان یه‌کێک ه لهو ئازارانه‌ی نیشتمان ک ه هه‌رگیز واڵت رووی ئه‌منییه‌ت‌و ئارامی به‌خۆیه‌و ه نابینێ مادام ژنان ئه‌و ه چاره‌نووسیان بێ .ئه‌گه‌ر پرسی نه‌ته‌وه‌یی مینبه‌رێک ه ل ه مینبه‌ره‌کانی کورد تا داوا‌و مافه‌کانی به‌رجه‌ست ه بکاته‌وه،ده‌کرێ لهو مینبه‌ره‌و ه زۆر ب ه روونــی رێنوێنی‌و رێکاری ئینسانییش بخرێته پێش خه‌ڵکی واڵته‌که ،نه‌ک خۆ گێل کردن له‌ئاستی‌داو سپاردنی ب ه به‌شێک ل ه ئه‌ندامانی کۆمه‌ڵ ،ک ه ئه‌م ه ده‌بێت ه هۆی هێشتنه‌وه‌‌و ره‌وایی‌دان ب ه توندوتیژی‌و به‌ناوی که‌لتووری «کوردی». ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ل ه هه‌رێمی کوردستان‌و کوردستان به‌گشتی ،ب ه نیسبه‌ت ژن ـه‌و ه رووده‌دا‌و دواتر شاردنه‌وه‌‌و پاساوهێنانه‌و ه بۆ کردوه دژی ئینسانییه‌کانی ک ه ل ه دژی ن رووده‌ده‌ن ،ب ه دڵنیاییه‌وه ب ه زیانی ژنا ههموو کورد ده‌شکێته‌وه. کـه‌س ناتوانێ پرسی نـه‌تـه‌وه‌‌و غه‌می نیشتمان بـ ه خه‌ڵکانێک بفرۆشێته‌و ه ک ه ئــه‌مــڕۆ ده‌یـــانـــه‌وێ ج ـه‌ســت ـه‌ی نیشتمان هه‌ڵکۆڵن و ل ه ده‌رد‌و ئازاره‌کانی بگه‌ڕین. پاساوهێنانه‌و ه بۆ ژن کوشتن هیچی ل ه خیانه‌ت ب ه نیشتمانو ب ه نـه‌تـه‌وه که‌متر نیه .چونک ه ژن کوشتن به‌داخه‌و ه خه‌ریک ه ده‌بێت ه پێناسه‌ی کورد .به دڵنیایه‌و ه مێژوو ئه‌م رووداوان ه ل ه سه‌ر کورد تۆمار ده‌کا‌و که‌سیش ناتوانێ مێژوو بسڕێتهوه.
6
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
5ی ژوئه‌نی ٢٠١٤
سیاسی
ژماره633 :
رۆژنامەی
خوێنی الوانی کورد لە شووشەی زوحاکانی کۆماری ئیسالمیدا راپۆرت :جەمال نەجاری کۆماری ئیسالمی لەدوای هاتنە سەرکاری لە ئێران گەلێک تاوانی دەرحەق بە گەالنی زوڵم لێکراوی ناوخۆی ئێران کرد کە بەشی گەلی کــورد لــە رۆژهــەاڵتــی کوردستان رەنــگــە زیــاتــر لــە هــەمــوویــان بێ، وەک دەبینین هەتا ئێستاش هەر بەردەوامە لە سەرکوتی گەلی کورد و رۆژان ــە شاهیدی لەسێدارەدان و بەندکردنی چــاالکــانــی سیاسی و مــەدەنــی کــوردیــن .یەکێک لەو تاوانە گەورانەی کە کاربەدەستانی کۆماری ئیسالمی بەرانبەر بە گەلی کــورد لــە رۆژهــەاڵتــی کوردستان ئەنجامی داوە ،ئێعدامی بەکۆمەڵی ٥٩الوی م ــەه ــاب ــادی ل ــە ســاڵــی ١٣٦٢هــەتــاوی بــوو ،کــە لــە پاش کۆمەڵکوژییەکەی قــاڕنــێ ١٣٥٨ هەتاوی ،وەک کۆمەڵکوژییەکی دیکە ناوی دێت و تا ئێستا ئەنجامدەرانی ئــەو جینایەتە لە هیچ دادگایەکدا دادگایی نەکراون. روژی ١٢ی جــــۆزه‌ردانــــی ســاڵــی ١٣٦٢ی هــه‌تــاوی (دووی ژوئــەنــی ١٩٨٣زایــیــنــی) رێژیمی تــــازه بــــه‌ده‌ســــه‌اڵت گ ـه‌یــشــتــووی کۆماری ئێسالمی ئێران ٥٩ ،الوی ک ــوردی لـ ه شــاری مهاباد ئێعدام کــرد .ئێعدام‌کردنی ئ ـه‌م ٥٩الو ه کورده‌ی شاری مەهاباد ،بە یەکێک لــەو جینایەتە گــەورانــە لەقەڵەم دەدرێت کە بەرانبەر بە کوردەکان لە پارێزگای ئازەربایجانی رۆژاوا (ورمــێ) ئەنجامدراوە و ئەوپەڕی توندوتیژی دەســەاڵت بەرانبەر بە نەتەوەی کورد نیشان دەدات و ئەو ئێعدامانەش لــەدرێــژی سەرکوتی ن ــارەزای ــی ــەک ــان‌دا لــە رۆژهــەاڵتــی کوردستان ئەنجام دران. ئەوەی کە روونە ئەوەیە تەرمی ئــەو ٥٩الوەی مــەهــابــاد هەرگیز ڕادەستی بنەماڵەکانیان نەکرانەوە، کەس نازانێ لە کوێ ئێعدام کران و لە کوێ بە خاک سپێردران ،بەاڵم بۆ بنەماڵەکانیان روون و ئاشکرایە کـــە ئــەمــانــە بـــوونـــە بــەشــێــک لە ژینۆسایدی گەلی کورد کە سەرانی کــۆمــاری ئیسالمی لــە شارەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان بەرێوەیان بردووە. وەک دەگـ ــوتـ ــرێ مــانــگ بۆ هەمیشە لــە پشت ه ــەور نامێنی، ئەمڕۆ الیەنی شاراوەی جینایەتێکی
گەورە ئاشکرا دەکرێ کە پێدەچێ ئەو 59الوەی مەهاباد و هەموو ئەوانەی لە نێوان سااڵنی 60تا 67 فەرمانی ئێعدامیان بۆ دەرچــووە و چ ــارەن ــووس ــی ــان ب ــە ن ــادی ــاری مــاوەتــەوە بەشێک بووبێتن لەو جینایەتە مەزنە کە لەم بابەتەکەدا باسی لێوە دەکەین. لــەگــەڵ هــەڵــگــیــرســانــی شــەڕی ئ ــێ ــران وعـــێـــراق ،بـــەو حــوکــمــەی حــکــوومــەتــی عـــێـــراق پـــەالمـــاری ئــێــرانــی‌دا ،حــکــوومــەتــی کــۆمــاری ئــیــســامــی ک ــە ل ــەپ ــاش شــۆرشــی گەالنی ئێران خۆی بەسەر ئێراندا سەپاند و شــۆرشــی 57بــە نــاوی خۆی تەواو کرد ،لە الیەک لەگەڵ هیڕشی عێراق بۆ ســەر ئێران و لە الیەکی دیکە لەگەڵ ناڕەزاییە ناوخۆییەکانی ئــێــران بــە تایبەتی لــە کــوردســتــان کــە پیشمەرگە لە ناوچەکە بوو رووبــەروو ببۆوە و توانای بەرخۆدانی نەمابوو .بڕیاری ئێعدامی بــە کــۆمــەڵ بــۆ چاالکانی ســیــاســی نــاوخــۆ رادەگ ــەی ــەن ــێ و دوور ل ــە چــــاوی دادگــــــا‌و یــاســا رۆژانـــە بــە دەیـــان کــەســی ئێعدام دەکــرد و تەمەنەکانیان رادەستی بنەماڵەکانیان نەدەکرایەوە. پــرســیــاری ســەرەکــی ئــەوەیــە؛ بــۆچــی تـــەرمـــی ئــــەو کــەســانــەی ئێعدام دەکــران هەرگیز رادەستی کەسوکاریان نەدەکرایەوە ،دیوی شاراوەی ئەو جینایەتە چ بوو؟ بـــە پــێــی ب ــەڵ ــگ ــەی ــەک کـــە لە ئەنتەرنێت بالوکراوەتەوە؛ هاتووە کــە دادوەریــــــی گــشــتــی کــۆمــاری ئیسالمی ئێران لە نامەیەکی نهێنی‌دا لە رێککەوتی 1360/7/10هەتاوی داوا لە هەموو دادگاکانی شۆرش لە پارێزگاکان و شارەکانی ئێران و لەسەر داوای سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسالمی لەکاتی شەڕی ناو شارەکان و هەروەها شەری ئێران و عــێــراق ،پــاســدارە بریندارەکان پــێــویــســتــیــان بــە خــوێــن هــەیــە بۆ ئەوەی چارەسەر بکرێن ،بەاڵم بە هــۆی ئــەوەی کە خوێنی پێویست لـــەو کـــاتـــەدا رەن ــگ ــە دەســتــەبــەر نــەبــێ ،بــۆیــە فــەرمــان دەدەیــــن بە شــێــوەیــەکــی نهێنی خــوێــنــی ئــەو کەسانە کە فەرمانی ئێعدامکردنیان بۆ دەرچووە و دەبێ دەست بەجێ ئێعدام بکرێن ،لە الیــەن کەسانی جێی متمانە خوێنی ئــەو کەسانە بەر لەوەی ئێعدام بکرێن بە درزی
بەتاڵ بکرێن و بنێردرێتە نزیکترین بــنــکــەی تــەنــدروســتــی ی ــان بانکی خوێن و لــەوێــدا بــپــارێــزرێ تــا لە کاتی پێویستدا بۆ ئەو پاسدارانەی بریندار بوون بەکار بهێندرێت. لە نامەکەدا هاتووە؛ بۆ ئەوەی الیەنی شەرعی ئەو کارەش لەبەر چاو بگرن و نارەزایی لێ‌دروست نــەبــێ ،رەزامــەنــدی دامــەزرێــنــەری کــۆمــاری ئیسالمی و وەلــی فەقیە (خومەینی) وەرگیراوە و لەمبارەوە گوتویەتی :لە رووی شەرعییەوە کێشە نییە‌ورێگە پێدراوە. بەم چەشنە بۆمان دەردەکەوێ
و هەروەها چاودێریی سیاسی لە لێدوانێکدا راستی و دروستی ئەو بەڵگەیە دەسەلمێنێت و دەلــێــت: «رێژێمی کۆماری ئیسالمی وه‌ک پێکهاته‌یه‌کی سیاسی ،به‌رهه‌می گوتارێکی ئایینی رادیکاڵه ،که به هۆی خومه‌ینی‌یه‌وه پراکتیزه کراوه، ئه‌م رێژیمه جیهان دابه‌ش ده‌کا به دوو به‌شی حه‌ق و باتڵ و هه‌ر به‌م پێیه‌ش مرۆڤه‌کان داب ـه‌ش ده‌کــات به سه‌ر دوو ده‌سته‌ی الیه‌نگرانی حه‌ق و الیه‌نگرانی باتڵ ،ئه‌م رێژیمه له‌سه‌ر ئ ـه‌م بــاوه‌ره‌یــیــه که ئ ـه‌وان الیه‌نی حه‌قن و الیه‌نگرانی وان وه‌ک
ئەو 59الوەی کە لە ساڵی 1362 هـــەتـــاوی ل ــە مــەهــابــاد فــەرمــانــی ئێعدامیان بــۆ دەرچــــوو ،کەوتنە بــەر الفــاوی خوێنمژانی کۆماری ئیسالمی و خوێنیان لە شووشە کران و بەر لەوەی ئێعدام بکرێن بە بەتاڵ کردنی خوێن لە دەمارەکانی لەشیان شەهید بــوون و چوون ه ریــزی کاروانی شەهیدانی رێگای ئازادیی کوردستان. شاهۆ حوسێنی رۆژنامەنووس
الیه‌نگرانی حه‌ق دێنه ئه‌ژمار وه، له‌به‌رامبه‌ریش‌دا جیهانی به‌رانبه‌ری وان وه‌ک جیهانی بــاتــڵ پێناسه ده‌کرێت و هه‌ر که‌سیش له‌گه‌ڵ ئه‌م نیزامه ئایینیه نه‌بێ ئیتر ده‌خرێته پــاڵ الیه‌نگرانی باتڵ ،له ئه‌ندێشه و بووچونی ئـه‌م نیزامه‌دا جیهان مه‌کۆی شه‌ر و تێکهه‌ڵچونی نێوان حه‌ق و باتڵه که له ئاکامدا به‌ره‌ی حه‌ق به سه‌ر باتڵ‌دا سه‌ر ده‌که‌وێ و باتڵ له ناو ده‌بات ،ئه‌م پێکهاته‌یه
سه‌رده‌شت‌و بۆمب بارانێکی تر به مه‌وادی کیمیایی
مه‌نووچێهر پوردل یـــــه کـــێـــک لـــــه شــــاره‌کــــانــــی ســه‌رس ــن ــوور ک ــه دانــیــشــتــووانــی کوردن‌و سه‌ربه پارێزگای ورمێیه‌‌و له له‌گه‌ڵ هه‌رێمی کوردستانی عێراق دراوســێــیــه ،شـــاری س ـه‌رده‌شــتــه. خه‌ڵکی ئــه‌وشــاره ک ــورد زمــانـن‌و بــه‌زاراوه‌ی سۆرانی (بن زاراوه‌ی موکریانی) قسه‌ده‌که‌ن .ههروهها ل ه به‌رزایی ١٥٠٠میتری له‌سه‌ره‌ووی ده‌ریا هه‌ڵکه‌وتوه .شاری سه‌رده‌شت له‌باشووره‌و ه ٩٠کیلۆمیتر مه‌ودای ل ه گه‌ڵ پیرانشار‌و ل ه باکووره‌و ه 60کــیــلــومــیــتــر مــــــه‌ودای لـ ـ ه گ ـه‌ڵ بانه‌‌و ل ه باکووری رۆژئــاواو ه ١٢٠ کیلومیتر مـه‌ودای ل ه گه‌ڵ مه‌هاباد هـه‌یــه .شــاری س ـه‌رده‌شــت لــه الی
رۆژئاوا له‌گه‌ڵ هه‌رێمی کوردستان دراوسێیه 30،کیلۆمیترل ه سنووری خــــاکــــی هــــه‌رێــــم دووره‌و ٩٦ کیلۆمیترسنووری هــاوبـه‌شــی ل ه گــه‌ڵ هـه‌رێــمــی کــوردســتــان هه‌یه. ســه‌رده‌شــت یه‌کێک لــه‌و شــارانــه بوو که به‌داخه‌و ه له‌شه‌ڕی عێراق‌و ئــێــران‌دا بوو به قووربانیی شه‌ر و ژینۆسایدێکی گــــه‌وره‌ی وه‌ک کــیــمــیــایــیــبــاران بــ ه ه ــۆی رێژیمی سه‌دام حوسێنه‌وه‌ی تێدا رووی دا. فرۆک ه شه‌ڕکه‌ره‌کانی عێراق ل ه ٧ی پووشپه‌ڕی ١٣٦٦به که‌ڵکوه‌رگرتن له بۆمبی کیمیایی له چوار شوێنی قه‌ره‌باڵغی ئ ـه‌وشــاره جینایه‌تیان خوڵقاند که به‌پێی باڵوکراوه‌کانی ئه‌و کاته ١١٠که‌س بوونه قوربانی و ٨٠٠٠که‌سیش تووشی ئازاره‌کانی ئه‌و ماده‌ی ه بوون و ئێستاش 27ساڵ زۆرێــک ل ه خه ڵکی ئه‌و شــاره ب ه ده‌ست ئــازار‌و ئاسه‌واره‌کانی ئه‌و بۆمبارانه‌وه ده‌ناڵێنن. هـــــــه‌روه‌ک ئــــامــــاژه‌م پــێــکــرد بۆمبارانی س ـه‌رده‌شــت یه‌کێک ل ه گه‌وره‌ترین کۆمه‌ڵکوژی ب ه هۆی گازی کیمیایییه‌و ه بوو که ئێستاش
ئاسه‌واره‌که ی هه‌رماوه ،سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ی جمهووریی ئیسالمیی ئێران ئه‌و هێرشه‌ی شه‌رمه‌زار کردو وه‌ک جینایه‌تی دژ ه مــرۆڤ نــاوی برد‌و شــاری سـه‌رده‌شــتــی وه‌ک یه‌که‌م شاری قوربانیی چه‌کی کۆمه‌ڵکوژی کیمیایی له جیهان دوای هیرۆشیما ی جیهانی به هۆی ناو برد ،کۆمه‌ڵگه پشتگیری کردن ل ه سه‌دام حوسێن هــیــچ ه ـه‌ڵــوێــســتــێــکــی ئــه‌وتــۆیــان له‌خۆیان نیشان نه‌دا .به‌اڵم پێشتر له خاکه‌لێوه‌ی )١٩٨٦( ١٣٦٥ئه‌ندامانی شـــــــووڕای ئ ـه‌مــنــیــی ـه‌تــی نــه‌تــه‌وه یه‌کگرتووه‌کان ل ه هه‌ڵوێستێک‌دا دژ به جینایه‌تی ڕوونی سه‌دام حوسێن بڕیارنامه‌یه‌کیان له‌په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ که‌ڵکوه‌رگرتن له چه‌کی کیمیایی تــاوتــوێ کــرد کــه لــه کــۆتــایـی‌دا ل ه ڵ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ئامریکا گـه رووبـــــه‌روو بــــۆوه .ئێستا‌و پــاش نزیکه‌ی دوو ده‌یه‌ونیو ،سه‌رده‌شت جـــارێ ــک ــی دیـــکـــ ه بـــــــــه‌ره‌وڕووی بۆمبارانێکی کیمیایی دیک ه بۆته‌و ه ک ه ل ه درێژه‌ی ئه‌م وتار ه دا ،باسی ده‌که‌ین. **
گــرفــتــێــکــی گــــه‌وره کــه ئێستا بـــــه‌داخـــــه‌وه زۆربـــــــه‌ی واڵت ــان ــی جیهان‌و به‌تایبه‌ت واڵتــی خۆمان بـــــــه‌ره‌ورووی بـــۆتـــه‌وه ،کێشه‌ی تووشبوون ب ه مادد ه‌سڕکه‌ره‌کان‌و قاچاغی ئ ـه‌ومــادد ه ماێرانکه‌ره‌یه. لــ ه ڕاســـتـــی‌دا دوای تــوجــاره‌تــی ن ـه‌وت‌و چه‌ک‌وته‌قه‌مه‌نی ،قاچاغی مــادده‌ســڕکــه‌ره‌کــان ئ ـه‌مــڕۆک ـ ه پر ده‌سکه‌وتترین توجاره‌ت ل ه جیهان به ئه‌ژمار دێت. ڕه‌نگ ه بــاوه‌ر کردنی دژواربــێ بـ ـه‌اڵم ل ـ ه ڕۆژی جیهانیی مــادد ه سڕکه‌ره‌کان‌دا ڕێکخراوی نه‌ته‌و ه ی ـه‌کــگــرتــووه‌کــان رای گـه‌یــانــد ک ه بازرگانیی ئه‌و مـه‌واد ه ل ه واڵتێکی وه‌ک ئه‌فغانستان ته‌نیا ل ه ماوه‌ی چــوار ســاڵ دا ل ه ۴میلیارد دۆاڵر گه‌یشتووه‌ت ه ٦١میلیارد دۆاڵر ل ه ســاڵ‌دا ک ه بهداخهوه هه‌ر ڕوو ل ه زیادبوونه .جێی سرنجه که تا مــاوه‌ی ـه‌ک لـه‌مـه‌وبـه‌ر ئه‌فغانستان ته‌نیا روڵ ــی به‌رهه‌مهێنه‌ری ئه‌و مـــه‌واده‌ی هـه‌بــوو بــه‌اڵم ئه‌مرۆک ه زیاتر ل ه یه‌ک میلۆن که‌سی موعتاد تێدای ه که ب ـه‌داخ ـه‌و ه ئ ـه‌و ڕێژه‌ی ه
به هۆی ئه‌و ه که مه‌شرووعییه‌تی ئایینی بۆ خۆی ب ـه‌ڕه‌وا ده‌زانــێ و پێی وایه که نوێنه‌ری ئیمامی زه‌مانه که ئه‌میش جێگری پێغه‌مبه‌ره و به گشتی نــێــردراوی پــه‌روه‌ردگ ــاره، هــه‌ر کــارێــک کــه بیکات بــۆ له‌ناو بردنی باتڵ ره‌وایه» شــاهــۆ حوسێنی لــە درێـ ــژەدا دەڵێت « :له‌ئه‌ندێشه‌ی ئه‌م رژێمه‌دا هیچ بیرو باوه‌رێکی جیاواز به هۆی ئه‌وه‌که ئه‌م نیزامه مه‌شرووعییه‌تی ئیالهی هه‌یه مـه‌ودای بوونی نییه، چونکه هه‌ر جۆره دژایه‌تێک له‌گه‌ڵ ئ ـه‌م نیزامه دژای ـه‌تــی له‌گه‌ل ئه‌مر و ف ـه‌رمــانــی خ ــودای ــه ،هــه‌ر بۆی ه دژبـه‌ران ده‌بێ به توندترین شێوه له‌ناو ببردرێن ،لهم رژێمه‌دا ئیمام و رێ ــبــه‌ری هـ ـه‌ر ده‌وره‌یــــــه‌ک به هــۆی ئه‌وه‌که جێگره‌وه‌ی ئیمامی زه‌مــانــه ،ده‌تــوانــێ بــه ده‌رکــردنــی فــتــوا بــۆ بـــه‌ر بــه‌ره‌کــانــی ل ـه‌گ ـه‌ڵ نـــه‌یـــاران و الی ـه‌نــگــرانــی بـــه‌ره‌ی کوفر ههموو جــۆره کــرده‌وه‌ی ـه‌ک بــه‌‌کــار بــێــنــن ،بــۆیــه وه‌ک یـه‌کـه‌م ده‌لــیــل مــن پــێــمــوایــه ئـ ـه‌م نامه‌یه ده‌توانێ راست بێ ،ده‌لیلی دووهه‌م ئه‌وه‌یه که به چاو خشاندنێک به ئه‌ده‌بییاتی نامه‌که ده‌رده‌کـه‌وێ که ئه‌م ئه‌ده‌بییاته ،ئه‌ده‌بییاتی باوی س ـه‌رده‌مــی ساڵه‌کانی سه‌ره‌تایی سه‌رکه‌وتنی شۆرش و ده‌رکردنی ئه‌م نامیلکه‌یه‌یه ،ههروهها له کاتی خوێندنه‌وه‌ی نامیلکه‌که ،خوێنه‌ر له‌گه‌ڵ نووسراوه‌یه‌کی یه‌ک ده‌ست رووبـــــه‌روو ده‌بــێــت ـه‌وه ،له‌هه‌مان کاتیشدا وه‌رگرتنی فتوا له خومه‌ینی وه‌ک رێــبـه‌ری شــۆرش و جێگری ئیمامی زه‌مــان بۆ زۆر جینایه‌تی تری وه‌ک کوشتنه به‌کۆمه‌ڵه‌کانی ساڵه‌کانی 60هه‌تا 67ره‌وتێکی ئــاســایــی و بـــــه‌رده‌وام بـــوه ،بۆی ه به‌باوه‌ری من ئه‌م نامیلکه‌یه ده‌توانێ راس ــت بێت و سه‌نه‌دێکی بــاوه‌ر پێکراو بێ ،بۆ نیشاندانی رادده‌ی دڕنده‌یی و جینایه‌تکار بوونی ئه‌م رێژیمه». پــێــویــســتــە ح ــی ــزب و الیــەنــە سیاسییەکان و کوڕ و کۆمەڵەکانی بەرگریکار لە مافەکانی مرۆڤ کار لەسەر ئەو بەڵگەیە بکەن و دیوە شاراوەکانی جینایەتەکانی کۆماری ئیسالمی دەرحەق بە گەلی کورد بۆ ڕای گشتی ئاشکرا بکەن. ئ ــەگ ــەر چ ــی ب ــاوک ــردن ــەوەی ئـــــەو ب ــەڵ ــگ ــەی ــە زامــــــی س ــارێ ــژ ڕۆژ له ڕۆژ به‌ره‌و زیادبوونه. ئه‌مڕۆ رۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌تایبه‌ت س ـه‌رده‌شــت ،بـه‌داخـه‌و ه پــشــکــێــکــی ت ــای ــبـ ـه‌ت ــی لـــــه‌و بـ ـه‌اڵ ماڵوێرانکه‌ر ه پـێ‌بــڕاوه .با بزانین قـــاچـــاغ‌و ت ــووش ــب ــوون‌و هــۆگــری بــه مــاده‌ســڕکــه‌ره‌کــان لــ ه شــاری ســـه‌رده‌شـــت چــۆنــه؟ســه‌رده‌شــت خۆی خاوه‌نی سروشتێکی جوان‌و ڕازاوه‌یــــه و لــه ه ـه‌مــان کـــات‌دا تا چــه نــد ساڵێک لـ ه مـه‌وبـه‌رهـه‌ر ب ه ق ـه‌را قامکه‌کانی ده‌ســت موعتادی هه‌بوو ک ه بۆ خه‌ڵکی شار ناسراو بوون ،هه‌ربۆی ه یان ئه‌و شاره‌یان جێ‌ده‌هێشت یــان ئ ـه‌و که‌سانه‌ی له‌ده‌وروبه‌ریان بوون ئه‌وه قۆڵیان ل ه چاره‌سه‌ریان هه‌ڵ ده‌ماڵی‌و تا بۆیان گونجابا له‌گه‌ڵ په‌ره‌گرتنی، به‌ربه‌ره‌کانیان ده‌کرد. بـــه‌اڵم لــه‌و دوو ســێ ســاڵـه‌ی ڕابـــــــــــردوودا هــــاوکــــات لــه‌گــه‌ڵ درووستبوونی ده‌رمان‌و که‌لوپه‌لی پێویست بۆ درووستکردنی ماد ه ســڕکــه‌ره‌کــان بـه‌تــایــبـه‌تــی شیشه هه‌مووشتێک گۆڕاى به‌سه‌رداهاتوه. بـ ـه‌دوای زیــاد بوونی ئ ـه‌و ماده‌ی ه داخــوازیــشــی زیــاد ب ــووه .ئاماری مــوعــتــاد لــه‌و شـــاره ب ـه‌ڕاده‌ی ـه‌کــی ســرنــجــڕاکــێــش چ ــووه‌تــ ه ســـه‌رێ. خــانــووه‌بــاغـه‌کــانــی ده‌ورووبـــــه‌ری ســــه‌رده‌شــــت بـــوونـــه‌تـــه بــنــک ـه‌ی
نــەکــراوی کــەســوکــاری قوربانیان دەکولێنێتەوە ،بەاڵم دەبێ کۆتایی بەو بێدەنگییە بێنن و هەوڵ بدەن بەشوێن راستییەکاندا بچن و بزانن چارەنووسی ئەوانەی ئێعدام کران ب ــەر لــە ئــێــعــدامــکــردن و پ ــاش لە ئێعدامکردن چیان بەسەر هاتووە. بە دۆزیــنــەوەی گٶڕەکانیان و دیتنەوەی تەرمەکان بە لێکۆلینەوە و تاقیکردنەوەی پزیشکی دەرکەوێ کە ئێعدامکراوانی سااڵنی 62تا 67 کەوتوونەتە بەر الفاوی خوێنمژانی کۆماری ئیسالمی . لە کۆتاییدا بۆ یــادکــردنــەوەی شــەهــیــدانــی جــــۆزەردانــــی 62ی مەهاباد نــاویــان دەنووسینەوە و دروود دەنێرین بۆ روحی پاکیان کە لە پێناو کورد و کوردستاندا گیانی خۆیان بەخشیوە. ناوی ئەو ٥٩کەسەی کە لە ١٢ی جــۆزەردانــی ١٣٦٢هەتاوی (دووی ژوئەنی ١٩٨٣زایینی) ئیعدام کران؛ غــواڵمــرەزا بـــارزی -حەسەن جیهانیان -عەلی بانه‌یان -محەمەد عەلیالی -محەمەد ئەمین سەفا- هــمــایــون نــیــلــوفــەری -مەحموود ریزیی -محەمەد حوسێنی -عەباس حوسین پور -کازم خاتوونی -عەلی اڵ تەحریان -رەحمان مەزنه -عەبدوڵ رەحــیــمــی -عــەلــی گوڵپەرەست- مستەفا عیسمەتی -خالق بارزانی- یۆسف ئەیازی -کەمال چاوشینی- حەسەن رەحمانیان -خالید رەحیم ئــــازەر -خالید سەفایی-سەید ئیبراهیم ئــەحــمــەدی -محەمەد مەسعودی -محەمەد ئەبوبەکری- وەفا ئەلیاسی -مەنسوور جناح- محەمەد ئەمین ئەحمەدی-محەمەد سەلیمی -فەرەیدون شەنگه -عەلی بازیان -خزر رەنگین -ئەبوبەکر شوکری -ئینشاڵاڵ نــادری -هەژار کەریمی -کەمال کەریمی -کەریم رە‌حیمیان -یۆسف حەبیب پەناه- محەمەد فــارق بازیار-ئیبراهیم ئەمینی-ساڵح مــام ئیبراهیمی- شوکری نــادری -مستەفا فەقری- عەلی غەواره -عەلی سەالحی -مەال حــەســەن الجــــوەردی -سولەیمان حــەســەن زاده -یــۆســف حەسەن زاده -کەریم کاوه -سەید مەحموود سەید مەحموودی-حامید مەحموود کەندو -حوسێن کەلهوری -عەباس یۆسفی -سیامەک سەقزی -عەلی ئاباده-کامران زاهیر حه‌جازی- ســالــح فـــەرهـــوودی -مــەقــســوود مەحموودی -ئەحمەد کەهروبی- رەحمان خزرپور
دروستکردنی مــادده‌ســڕکـه‌ره‌کــان به‌تایبه‌تی شیشه‌و ههروهها پێگه‌ی قاچاخچییه‌کان .نرخی زه‌وی‌و باغ‌و خانوو به‌ڕاده‌یه‌کی سه‌رسوڕهێنه‌ر گران بووهو دروستکردن‌و قاچاغی مــادده سڕکه‌ره‌کان بوو ه ب ه هۆی ماڵوێرانکردنی بنه‌ماڵه‌کان‌و هه‌تیو خستنی مندااڵنی خه‌ڵک .تووشبوون بــه‌ومــادده‌یــ ه ژیــانــی زۆر که‌سی بـــــه‌ره‌و ت ــارم ــایــی‌و ل ـه‌نــێــوچــوون بـــــردوه .ئــه‌گــه‌ر جــــاران قــاچــاغــی مه‌شرووباتی ئه‌ڵکۆڵی جه‌ماعه‌تیکی زۆری ب ه خۆیه‌و ه خه‌ریک کردبوو ئه‌مڕۆکه بازرگانیی مادده‌ی شیش ه هــاتــۆتـ ه جــێــی ک ـ ه بـه‌پــێــی ئــامــاری پۆلیسی دژه‌مــاده‌ســڕکــه‌ره‌کــانــی پــــارێــــزگــــای ورمـــــــێ ،تــه‌ن ــی ــا لــه ٢٧ی ڕه‌شـ ـه‌م ــمـ ـه‌ی1392ت ــا ١٦ی خاکه‌لیوه‌ی ٢١١ ،1393کیلۆگه‌ڕه‌م لــــه مـــــــادده ســــڕکــــه‌ره کـــــان لـ ه نـــــــه‌ورۆزدا لـــه‌الیـــان پــۆلــیــس ـه‌و ه ده‌ستی به‌سه‌رداگیراو ه ک ه له‌چاو ســاڵــی ڕابـــــردوو لــ ه وه‌هــاکــاتــێــک دا ٣٩٢لــه‌ســه‌د زیــــادی کـــردوه. ه ـه‌رل ـه‌م پـه‌یــوه‌نــدیــیـ ه دا ٢٨کــه‌س لــ ه قــاچــاغــچــیــی ـه‌کــان ٢١٨ ،ک ـه‌س له‌وانه‌ی باڵوکه‌ره‌وه‌ی ئه‌م مادده‌ی ه بــــوون و ٢٥ک ـه‌ســیــش لـ ـه‌وانـ ـه‌ی هه‌ڵگری بــوون‌و له‌سه‌ریه‌ک ٢٧١ ل٨
5
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
5ی ژۆئه‌نی ٢٠١٤
پەیام
ژماره633 :
په‌یامی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانیی منااڵن رۆژی 1ی ژووئه‌نی ،2014ناوه‌ندی منداڵپارێزیی رۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانیی مندااڵنه‌وه رێوڕه‌سمێکی به‌به‌شداریی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و سه‌دان که‌س له مندااڵن و بنه‌ماڵه‌کانی حیزبی دێموکڕات به‌ڕێو ه برد .لهو رێوڕه‌سمه‌دا د .ئاسۆی حه‌سه‌ن زاده له‌الیه‌ن حیزبی دێموکڕاتی کوردستانه‌وه وته‌یه‌کی پێشکه‌ش کرد .ئه‌مه‌ی خواره‌وه ده‌قی داڕێژراوه‌ی قسه‌کانی ناوبراو لهو ڕێوڕه‌سمه‌دایه:
ئـــه‌م کــاتــه‌تــان بــــاش! بـــه‌نـــاوی حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌وه به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانیی مــنــدااڵن ـه‌وه پــیــرۆزبــایــی لــه مناڵه چاوگه‌شه‌کان و له ههموو ئه‌و به‌ڕێزانه که ئه‌رکی قــورس و پیرۆزی پـ ـه‌روه‌رده کردن و پێگه‌یاندنی منداڵه‌کانیان له‌سه‌ر شانه – دایــکــان و بــاوکــان و مامۆستایان -ده‌ک ـه‌م. ده‌ســتــخــۆشــی و ســوپــاســیــش لــه نــاوه‌نــدی منداڵپارێزیی رۆژهه‌اڵتی کوردستان دهکهم بۆ به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و رێوڕه‌سمه جوانه. جه‌ژنی جیهانیی مندااڵن که ههموو ساڵێک له رۆژی 1ی ژووئه‌ندا به‌ڕێو ه ده‌چێ ،کاتی خۆی زۆرتــر له واڵتانی سۆسیالیستیدا باو بــوو .به‌پێی ریوایه‌تێک کونسولی چین له سانفرانسیسکۆ [ســاڵــی ]1925بــڕیــاری دا کۆمه‌ڵێک منداڵی بێسه‌رپه‌رستی چینی وه‌عۆده بگرێ و دوای ئه‌و ه که‌رنه‌ڤاڵێکی بۆ به‌ڕێو ه بردن که هاوکات بوو له‌گه‌ڵ کۆنفڕانسێک که هه‌ر ئه‌و رۆژه له ژنێڤ سه‌باره‌ت به مافه‌کانی منااڵن به‌ڕێوه ده‌چوو .دواتر وه‌ک نه‌ریتێک ئــه‌م رۆژه ب ــووه رۆژی جیهانیی مــنــااڵن. دیــاره رێکخراوی نه‌ته‌و ه یه‌كگرتووه‌کانیش رۆژی 20ی نۆڤامبری کــه رۆژی په‌سند کردنی په‌یماننامه‌ی نێونه‌ته‌وه‌یی مافه‌کانی مناڵه به رۆژی جیهانیی مافه‌کانی منااڵن دیاری کردووه؛ هه‌ر لهم مانگه‌دا رۆژی 12ی ژوئه‌نیش به‌دژی کارکردنی منااڵن دانراوه و وا بزانم له‌پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ منااڵنی چه‌كداریشدا رۆژێکی تایبه‌تی هه‌یه. بـه‌هـه‌رحــاڵ گرینگ ئ ـه‌وه‌یــه کــه منااڵنی ئێمه‌ش که له بارودۆخێكی تایبه‌تیدا ده‌ژین هاوکات له‌گه‌ڵ منااڵنی دنیا شــادی بکه‌ن و ئه‌و رۆژه بکه‌نه ده‌رفه‌تێک بۆ که‌یف و خۆشی و ده‌رخستنی تواناکانیان ،هه‌م وه‌ک مناڵ ،و هـه‌م وه‌ک مناڵی کــورد هه‌تا به جلوبه‌رگی کوردییه‌وه ئاهه‌‌نگی هونه‌ری به‌ڕێوه ببه‌ن و ســروود و گۆرانی و شانۆ و هه‌ڵپه‌ڕکێی کوردی پێشکه‌ش بکه‌ن. بــاســی بـــارودۆخـــی تــایــبـه‌تــیــی مــنــااڵنــی خۆمانم کرد .منااڵنی ئێمه منااڵنی شۆڕشن. هـه‌ر که له‌دایک ده‌بــن ده‌کـه‌ونــه نێو کۆشی خه‌بات بۆ رزگاریی نه‌ته‌وه‌که‌یان .هه‌ربۆیه‌ش رووبـــــــه‌ڕووی زۆر بــێــبـه‌شــی و مـه‌تــرســی ده‌ب ــنــه‌وه .بـــه‌اڵم ل ـه‌ســای ـه‌ی ه ـه‌وڵــی خۆیان و هیممه‌تی دایــکــان و باوکانی بـه‌رپــرس و مــشــووری ئـه‌وانـه‌ی وا ئـه‌و خه‌باته به‌ڕێو ه ده‌به‌ن ،به‌خۆشییه‌وه ده‌بینین که ئه‌و منااڵنه که‌سانی نموونه‌یان لێ ده‌رده‌چێ؛ له قوتابخانه له یه‌که‌مه‌کانن ،له کۆمه‌ڵگادا به‌ڕه‌وشتن و به‌رامبه‌ر به مه‌سه‌له‌ی میلله‌تی خۆیان بێ ته‌فاوه‌ت نین و لێی حاڵین. ئه‌و خه‌باته که ئه‌و مندااڵنه‌ی تێدا په‌روه‌رده ده‌بن به‌دژی سیستمێک وه‌ڕێ خراوه که ته‌نیا ئ ــازادی له گه‌له‌که‌مان زه‌وت ناکا ،به‌ڵکوو سیستمێکی دژه مرۆییشه که ههموو چین و توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگا ده‌چه‌وسێنێته‌وه و بێ مافیان ده‌کا ،به‌تایبه‌ت منااڵن که هه‌ستیارترین و ناسکترین توێخی کۆمه‌ڵگا پێک دێنن. له‌حاڵێکدا کــه نزیک بــه نــیــوه‌ی حه‌شیمه‌تی ئــێــران پێناسه‌ی په‌یمانی مــافـه‌کــانــی مناڵ ده‌یگرێته‌وه ،کۆماری ئیسالمی هه‌تا ساڵی 1373ئه‌و په‌یمانه‌ی په‌سند نه‌کرد و ته‌قریبه‌ن ئاخرین ده‌وڵه‌تی جیهان بوو که چووه گه‌ڵ ئه‌و په‌یمانه .ئێستا رێکخراوی یوونیسێف له ئێرانیش ئۆفیسی هه‌ن ،و کۆماری ئیسالمی ئیدیعا ده‌کــا که لـه‌بــواری مافی مندااڵندا له ههموو رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاستدا نموونه‌‌یه و ئه‌گه‌ر کێشه‌یه‌کیش هه‌بێ ئه‌وه زۆرتر کێشه‌ی
مناڵه کۆچبه‌ر ه ئه‌فغانییه‌کانه (هه‌روه‌ک ئه‌وه‌ی پێی وابــێ که به‌رامبه‌ر به منااڵنی په‌نابه‌ر هیچی ئه‌رک و ئیلزامێکی له‌سه‌ر نیه). بـــه‌اڵم واقــعــیــیـه‌تــی م ـه‌س ـه‌ل ـه‌کــه شتێکی دیکه‌یه .له کاتی په‌سندکردنی ئه‌و په‌یمانه‌دا کــۆمــاری ئیسالمی رایــگ ـه‌یــانــدووه کــه به‌و مه‌رجه په‌یمانه‌که ئیمزا ده‌كــا که به‌نده‌کانی دژایه‌تیی له‌گه‌ڵ یاسای نێوخۆیی و پێوه‌ره ئیسالمییه‌کان نه‌بێ .تێبینییه‌ک که به‌هۆی ئه‌وه‌ی زۆر گشتی و ناڕوونه و به‌پێچه‌وانه‌ی مه‌به‌ست و ئامانجی په‌یمانه‌که‌شه ،جێگای قبووڵ نیه .ئه‌گه‌ر چاوێکیش له کارنامه‌ی ی لــه بـــواری پــاراســتــن و کــۆمــاری ئیسالم په‌ره‌پێدانی مافه‌کانی مندااڵندا بکه‌ین ده‌بینین کــه هــه‌م قــانــوون و هــه‌م کــارکــردی رێژیم
هه‌زار مناڵی ده‌ستفرۆش هه‌یه .ئه‌و منااڵنه‌ی ده‌بێ بۆ وه‌ده‌ستهێنانی بژیوی خانه‌واده‌کانیان کار بکه‌ن ،ناچارن واز له قوتابخانه‌ش بێنن و به‌م جــۆرە له خوێندن بێبه‌ش بن .شتێک که له گونده‌کاندا زۆر بـه‌رچــاوه به‌تایبه‌تی له کوردستان که ئێستاش دیــارده‌ی منااڵنی کوره‌خان ه هه‌ر بـه‌رده‌وامــه .له ئێران منااڵن ههروهها له‌بواری ته‌ندروستیشدا زۆر بێنازن. به‌پێی ئــامــاره ره‌سمییه‌کان بـه‌دخــۆراکــی و رێژه‌ی مردنی ساواکان له ئێران چوار پێنج ئ ـه‌وه‌نــده‌ی نێونجی واڵتــانــی پێشکه‌وتوویه. منااڵن له ئێران له‌نێو کۆمه‌ڵگایه‌کی پڕ له توندوتیژیدا گ ـه‌وره ده‌بــن .ئه‌و توندوتیژییه ئه‌گه‌ر سه‌رده‌مێک له به‌سیج کردنی منااڵن و ناردنیان بۆ به‌ره‌کانی شه‌ڕدا خۆی ده‌نواند، ئه‌مڕۆ له به‌شداریی منااڵن له مه‌ڕاسیمه‌کانی ئێعدام له مه‌یدانی گشتیدا یــان وه‌سه‌رمین په‌ڕینیان لــه نــاوچــه سنوورییه‌کانی وه‌ک کوردستاندا خۆی ده‌رده‌خا ،یا النیکه‌مه‌که‌ی ئه‌وه‌یه که منااڵن له کۆمه‌ڵگایه‌کدا ده‌ژین که زۆر په‌تای وه‌ک مه‌وادی موخه‌دیری تێدایه. ئه‌و ژینگ ه نه‌گونجاو و پڕ کێشه و گرژی‌یه که منااڵنی تێدا هه‌ڵ ده‌ده‌ن نه‌ک هه‌ر هه‌ڕه‌شه له جه‌سته‌ی منااڵن ده‌کا ،به‌ڵکوو زیانی گه‌ور ه به سه‌المه‌تیی ده‌روونیشیان ده‌گه‌یه‌نێ. لــێــره‌دا پێم خۆشه باسی پره‌نسیپێکی په‌یمانی مافه‌کانی مناڵ بکه‌م که بۆ ئێمه‌ی کــورد زۆر گرینگه ،ئه‌ویش قه‌ده‌غه بوونی ه ـه‌اڵواردن (عدم تبعیض)ه که له سه‌ره‌وه‌ی
پێگه‌ی مناڵ له کۆمه‌ڵگادا که ئێمه باوه‌ڕمان پێیه و ده‌بێ خه‌باتی بۆ بکه‌ین دروست دژه مۆدێل و پێچه‌وانه‌ی ئه‌و شته‌یه که له کۆماری ئیسالمیدا بــاوه .له سیستمی پ ـه‌روه‌رده‌یــی ئــێــرانــی ئــیــســامــیــدا هـــه‌وڵ ده‌درێ مــنــااڵن به‌تایبه‌تی منااڵنی کچ ملکه‌چ بار بێن« ،ئاقڵ» دانیشن ،و ته‌نانه‌ت پرسیاریش نه‌که‌ن .ئه‌وان بۆیه ده‌یانه‌وێ منااڵن بێده‌نگ و شه‌رمێون بار بێنن هه‌تا له دواڕۆژدا هاوواڵتیی وایان لێ ده‌ربچێ که بترسن و ره‌خنه نه‌گرن و سه‌ربزێو نه‌بن .به‌پێچه‌وانه‌وه ،له بــاوه‌ڕی ئێمهدا پێویسته مــنــدااڵن بــیــرفــراوان و ئازا پــــه‌روه‌رده بکرێن و بــه مــافـه مرۆییه‌کانی خۆیان گۆش بکرێن .ره‌نگه بۆ زۆرتان سه‌یر بــێ ،ب ـه‌اڵم زۆر لـه‌و مافانه‌ی مــرۆڤ -وه‌ک ئازادیی بیرکردنه‌و ه و ئازادیی راده‌ربڕین و به گشتی هه‌قی هه‌ڵبژاردن -که ره‌نگه پێمان وابێ ته‌نیا مافی مرۆڤی باڵغن ،به‌ڕوونی له په‌یمانی مافه‌کانی منداڵدا هــاتــوون چونکه ئامانجی په‌روه‌رد ه کردنی مناڵ ئاماده‌کردنی بــۆ سـه‌رکـه‌وتــن لــه ژیــانــدا و به‌ڕێوه‌بردنی کۆمه‌ڵگا لــه دوارۆژدایــــه و ئــه‌وه‌ش کاتێک ده‌كرێ که –وه‌ک له په‌یمانه‌که‌دا هاتووه -هه‌ر له سه‌ره‌تاوه شه‌خسییه‌ت به منداڵ بدرێ. بــێــگــومــان ئــێــمــه ده‌بـ ــێ ده‌ســتــی مــنــااڵن بگرین ،رێنوێنییان بکه‌ین ،رابردووی خۆمان و میلله‌تی خۆمانیان بۆ بگێڕێنه‌وه ،فێری به‌ها جوان و به‌رزه‌کانیان بکه‌ین به‌تایبه‌تی له‌بواری ره‌وشت و رێزگرتن له گه‌وره‌تر له
له هه‌‌مووشی گرینگتر بۆ ئێم ه وه‌ک کورد ئه‌وه‌یه که به‌پێی په‌یمانی مافه‌كانی مناڵ ،پێویسته منااڵن به زمان و فه‌رهه‌نگی دایک و باوکیان ئاشنا بکرێن و له مافه‌کانیان وه‌ك مناڵی سه‌ر ب ه «که‌مایه‌تییه‌کان» سوود‌مه‌ند بن که ساده‌ترین و سه‌ره‌کیترینیان مافی خوێندن به زمانی دایکه که ده‌زانین له ئێراندا قه‌ده‌غه. ل ـه‌و بــــواره‌دا بــه‌تــه‌واوی ل ـه‌گ ـه‌ڵ نێوه‌رۆکی په‌یماننامه‌که‌دا ناته‌بایه: ل ـه‌بــاری که‌سێتیدا تـه‌مـه‌نــی بــاڵــغ بــوون و ئـــیـــزدواج لــه یــاســای م ـه‌ده‌نــیــی ئــێــرانــدا به‌تایبه‌تی بــۆ کــچــان زۆر لــه خــوارێــیــه (له 9تا 13ســاڵ) و بـه‌ده‌یــان ه ـه‌زار نموونه‌ی ئیزدواج و ته‌اڵقی منااڵنمان له ئێراندا هه‌یه. ته‌مه‌نی به‌رپرسیارێتیی جیناییش له ئێران بــه ه ـه‌مــان شــێــوه زۆر نــزمــه و زۆر جــار هه‌بووه که‌سانێک به هۆی تاوانێک که ره‌نگه پێش ته‌مه‌نی هـه‌ژده ساڵی ئه‌نجامیان دابێ، ئێعدام کراون .ئه‌مڕۆ زۆر باسی منااڵنی کار یا منااڵنی س ـه‌ر شه‌قام له ئێراندا ده‌کــرێ. ئه‌گه‌ر له ئاماره‌کانی رێکخراوی نێونه‌ته‌وه‌یی کــار و بنیاته پــێــوه‌نــدیــداره‌کــان لــه نێوخۆی واڵت بڕوانین ،ده‌بینین رێژه‌یه‌کی گرینگی حه‌شیمه‌تی کــارکـه‌ری ئێران (له‌نێوان 3تا 5میلیۆن ک ـه‌س) له‌ڕاستیدا له منااڵن پێک هاتووه ،شتێک که قانوون بۆخۆی له‌رێگای چه‌مکی وه‌ک کارکردنی ناوماڵ و کارگه‌ی بــچــووک و کــرێــکــاری مێرمنداڵ رێــگــای بۆ خۆش کــردووه .سه‌باره‌ت به منااڵنی سه‌ر شه‌قام ده‌گــوتــرێ که ته‌نیا له تــاران بیست
به‌نده‌کانی ئ ـه‌و په‌یمانه‌دا راگ ـه‌ی ـه‌نــراوه .له ئێراندا ده‌کــرێ منااڵن به‌هۆی ههموو ئه‌و بێ‌مافییانه‌ی ژنــان له‌گه‌ڵی بــــه‌ڕه‌وڕوون یا ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌که دایکیان شووی به پیاوێک کــردووه که ئێرانی نیه له زۆر لهو مافانه‌ی لهو په‌یمانه‌دا هاتوون بێبه‌ش بکرێن به‌تایبه‌تی ل ـه‌بــواری هاوواڵتیبوون و سه‌رپه‌رستی و میراتگریدا .منااڵن ههروهها به هۆی ئه‌وه که دایک و باوکیان چاالکی سیاسی و مه‌ده‌نییه ده‌بــێ له سووچی زیندانیش‌دا به‌شدار بن. چهنده زۆرن نموونه‌ی ئه‌و مناڵه ساوایانه‌ی بــه‌هــۆی ب ــی ــروب ــاوه‌ڕی ســیــاســیــی دایــکــیــان ئه‌وانیش که‌وتوون ه به‌ر مه‌ترسییه‌کانی نێو گۆشه‌ی زیندان و ته‌نانه‌ت تێدا چــوون .له هه‌‌مووشی گرینگتر بۆ ئێم ه وه‌ک کورد ئه‌وه‌یه که به‌پێی په‌یمانی مافه‌كانی مناڵ ،پێویسته منااڵن به زمان و فه‌رهه‌نگی دایک و باوکیان ئاشنا بکرێن و له مافه‌کانیان وه‌ك مناڵی سه‌ر ب ه «که‌مایه‌تییه‌کان» سوود‌مه‌ند بن که ساده‌ترین و سه‌ره‌کیترینیان مافی خوێندن به زمانی دایکه که ده‌زانین له ئێراندا قه‌ده‌غه. لــه کۆتاییدا ده‌مـــه‌‌وێ بڵێم ئ ـه‌و مۆدێله له پێگه‌یاندنی مناڵ و ل ه روانین بۆ جێگه و
خۆیان و دڵفراوانی و یه‌کتر قبووڵ کردن و هه‌ستی هاوپێوه‌ندی له‌گه‌ڵ منااڵنی دیکه‌ی دنیادا ،هـه‌روه‌ک له لۆگۆی جیهانیی منااڵندا ده‌رده‌کــــه‌وێ کــه لــه‌ودا ئ ـه‌و کۆمه‌ڵه مناڵه بچووکه‌ی به‌ده‌وری زه‌ویدا ده‌ستی یه‌كتریان گرتووه ،هه‌ر کامه‌یان له ره‌نــگ و شکڵێکی جیاوازن .هه‌ر ئێستا بیر له منااڵنی سوری ه ده‌که‌مه‌وه که له دوو سێ ساڵی رابردوودا رێک به هاوده‌ستیی کۆماری ئیسالمیی ئێران ژمــاره‌یـه‌کــی چهنده زۆری ــان به شێوه‌یه‌کی چهنده وه‌حشیانه بوونه قوربانی. بــه‌اڵم بــا ئـــه‌وه‌ش بــه خــۆمــان بڵێین که پێویسته لــێ گه‌ڕێین مناڵه‌کانمان مناڵیش بن ،مندااڵنه بجووڵێنه‌وه و چێژ له ده‌ورانی منداڵییان وه‌ربگرن .ئه‌و کاتهیه که منااڵن باشتر هۆگری و خه‌لالقییه‌ته‌کانیان وه‌ده‌رده‌خه‌ن و له ژیانی ئاینده‌شیاندا که‌سانی به‌خۆوه‌ژیو و متمانه‌به‌خۆیان لێ ده‌رده‌چــێ .رۆژ و کاتی شادی و خۆشیی منداڵه‌کانه .جارێکی دیک ه ب ـه‌م بۆنه‌یه‌وه پیرۆزبایی له ههموو مناڵه خنجیالنه و خۆشه‌ویسته‌كانی خــۆمــان و ههموو کوردستان دهکهم.
رۆژنامەی درێژەی:
ڕۆژهەاڵتی کوردستان، دوو ڕوخساری دژ بەیەک! تێکهەڵچوونی خوێناویی خەڵکی باینگان‌و بێوەن کە کوژراوێک‌و زیاتر لە 60برینداری لێکەوتەوە ،پێکهەڵپڕژانی پڕتێچووی دوو بنەماڵە لە ترکەشی پیرانشار کــە کــوژرانــی 4کــەســی بە دواوە بوو ،دوو لەو نموونانە بوون. هەر لەم بەهارە دا چەند حاڵەت کوشتنی بە ئەنقەست لە ناوچە جیاوازەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان روویــان داوە. پێشتریش شــەڕی نێوان دوو تایفە یا دانیشتوانی دوو گوندی ناوچەیەک لە ســەر کێشەی ئــاو‌و زەوی‌و لەوەڕگە هــەر لــەم ســااڵنــەی دوایــــی‌دا مــردن‌و
پێگەیشتوویی فکری‌و فەرهەنگی‌و گەشەکردنی ڕوانین‌و بیرکردنەوەی مەدەنیانە‌و رەنگدانەوەیان لە ژیان‌و هەڵسوکەوتی تاکەکان‌دا ،پێشتریش بە زۆرشێوە لە نێوخەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا ،خۆی نیشانداوە .دوورکەوتنەوە لە توندوتیژی، بەرەوڕووبوونەوەی هێمنانە لە گەڵ کێشە‌و گرفتەکان‌و پەنابردن بۆ دیالۆگ‌و شێوازی مەدەنیانەی چارەسەری کێشە‌و ئاستەنگەکان، خەریکن دەبن بە ڕوخسارێکی دیاری کۆمەڵگەیەک کە بە ڕۆژهەاڵتی کوردستانی دەناسین .بەاڵم ئەم کۆمەڵگەیە ،ڕووخسارێکی دیکەشی هەیە برینداربوونی ژمارەیەکی بەرچاوی خەلکی لــێــکــەوتــۆتــەوە .پــەنــابــردن بۆ توندوتیژی و بـــەرەوڕوو بــوونــەوەی کێشە‌و ناکۆکییەکان بە ڕێگای زۆر و کــەلــکــوەرگــرتــن لــە چــەکــی س ــارد‌و گــەرم‌و سڵنەکردنەوە لە خوێنڕشتن‌و کوشتن ،هێشتا لە زۆر شوێن‌و زۆر هەلومەرج دا ،بــرەوی مــاوە! کۆمەڵێک تـــــــاوان و ک ــێ ــش ــەی کــۆمــەاڵیــەتــیــی دیکەش ،شانبەشانی بەردەوامیی ئەم توند‌وتیژیانە ،لە کۆمەڵ دا دەبینرێن. لە هەموویان پڕمەترسیتر بەرهەمهێنان و باڵوکردنەوەی ماددە سڕکەرەکان‌و نقوومبوونی ڕۆژبەڕۆژ زیاتری الوانی کــورد لە زەڵــکــاوی مــاددە سڕەرەکان دایە. چ ــۆن دەتــوانــیــن ئ ــەو ڕوخــســارە ئــیــنــســانــی ،ئــەمــڕۆیــی‌و مــەدەنــیــانــەی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بەرینتر ،قووڵترو گشتیتر بکەینەوە؟ چ بکەین بۆ ئەوەی بــەم تــرووســکــانــەی هــیــوا ،پاشەکشە بــە روخــســارە تــاریــک ،ناشارستانی‌و توند‌وتیژخوازەکە بکەین؟ کۆمەڵگەی مــەدەنــی لــە رۆژهــەاڵتــی کوردستان‌و حیزب و ڕێکخراوە سیاسییەکان کە خەڵک قسەیان لێ‌دەبیسن ،دەتوانن کار لە سەر ئەو ناتەبایییە بکەن‌و هەوڵی بە هیزکردنی بیرکردنەوە‌و هەڵسوکەوتی مەدەنیانە‌و الواز کردنی الیەنە دزێوەکە بدەن.
4
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
لە خوێنەرانەوە
5ی ژوئه‌نی ٢٠١٤
ژماره633 :
رۆژنامەی
سه‌رنج بده‌ن! « کوردستان» ههموو ژماره‌یه‌ک هه‌ڵبژارده‌یه‌ک لهو راپۆرت‌و هه‌وااڵنه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزب ،یان خوێنه‌رانی ئه‌م رۆژنامه‌ی ه ب ه راگه‌یه‌نه‌کانی حیزب ده‌که‌ن لهم الپه‌ڕه‌یه‌دا باڵو ده‌کاته‌وه .داوا ل ه خوێنه‌ران ده‌که‌ین له‌گه‌ڵ راپۆرت‌و هه‌واڵه‌کانیان‌دا وێنه‌ی پێوه‌ندیدار ب ه بابه‌ته‌که‌ش بنێرن. ناوچەی سەردەشت:
هەڵدێرانی بۆردزێلێک‌و کوژرانی شۆفیرەکەی سەرلەبەیانیی ڕۆژی 31ی بانەمەڕ لە پشتی گوندی بێتووشی ناوچەی سەردەشت ،بۆردزێلێکی هێزەکانی کۆماری ئیسالمی لە کاتی کارکردن دا، هەڵ‌دێرا و شۆفیرەکەی کە خەڵکی پیرانشار بوو ،کوژرا. خدر .پ لە ناوچەی سەردەشت **
کوژرانی کاسبکارێک لە نزیک گوندی چەکۆ شــەوی 1ی جــــۆزەردان ،ماشێنی کاسبکارێک بە ناوی حوسێن پەرواز، تــەمــەن 32ســاڵ ،خەڵکی مەهاباد لە گوندی چەکۆی ناوچەی سەردەشت دەکــەوێــتــە بــەر دەســڕێــژی هێزەکانی کــــۆمــــاری ئــیــســامــی‌و‌دەکـــــــوژرێ. بارەکەشی دەستی بە سەردا دەگیرێ. جەنگی 50لە ناوچەی سەردەشتەوە **
شەڕی خەڵکی باینگان و بێوەن دەیان برینداری لێکەوتەوە ڕۆژی هەینی 9ی جۆزەردان ،خەڵکی باینگان و خەڵکی ئاوایی بیوەن لە سەر زەوی و زار لە هاوینە هەواری زەمەگە و قولقولە بە شەڕ هاتوون. سەرەرای حوزووری هێزی ئینتیزامی ،چەکی ڕاو بە کار هاتوە و زیاتر لە کەس خەلکی باینگان بریندار بوون .کەسێکیش بە ناوی عیرفان باینگانی کوڕێ سێمان ،کو ژراوە .هێندێک لە بریندارەکان بریتین لە نادر نادری،
ئولفەت خوسرەوی و وەلی باینگانی ،برینەکانیان قورسە و هەر ئێستا زیاتر لە 30کەس لە بریندارەکان لە نەخۆشخانەکانی شاری کرماشانن. ڕزگار لە پاوەوە
بۆکان :هێزی ئینتیزامی کەوتە کۆکردنەوەی سواڵکەرەکان
ڕۆژی 1393/2/28هێزی ئینتیزامی دەستی کرد بە کۆکردنەوەی سواڵکەرەکانی نێو شــار‌و قــەراغ شــار .کــۆکــردنــەوەی ئــەم سواڵکەرانە لە چوارچێوەی تەرحێک دایــە بە نــاوی «طــرح جمع آوری متکدیان». سواڵکەرەکانیان برد بۆ دادگا .دەبێ بوترێ کە بۆکان ئیستا ژمارەیەکی زۆر سواڵکەری غەیرە کــوردی لێ‌دەبینرێ کە زۆربــەیــان پاکستانی و بەلووچن. هیوا چیا لە بۆکانەوە **
ناوچەی سەالسی باوەجانی :کوژرانی 2کەس لە سەر کێشەی کۆمەاڵیەتی
ڕۆژی هەینی 2ی جۆزەردان ،لە نێوشاری هوز عالی ناوچەی سەالسی باوەجانی ،کەسێک بە ناوی ی.ق 2 ،کەسی بە ناوەکانی عظیم عباسی و ڕامین مرادی بە هۆی کێشەی کۆمەاڵیەتی ،بە چەک کوشت. عەبدوڵال.م ،ناوچەی سەالسی باوەجانی **
ئاکامەکانی کەمبارانی‌و بێئاوی لە گوندەکانی بۆکان بە هۆی کەمبارانی‌و بێئاوی لە ناوچەکانی بۆکان ،زەرعات‌و بەروبووی کشتوکاڵی لە گوندەکانی کانی قەاڵ ،کانی گورگە ،کانی سەوزە ،ئاغجیوان،
گامێشگۆلی ،گامێشان‌و ئەربەنووس ،تووشی زیان هاتوون .سەرچاوەکانی ئاوی ناوچە بە هۆی لێدانی ئاوبەندی زۆر‌و ڕەوانەکرانی ئاوەکانیان بۆ تەورێز‌و شارە دوورەکان ،وشک بوون .لە ئاکام دا ناوچە کوردنشینەکان تووشی زیان بوون‌و رەنج‌و زەحمەتی خەڵک بە خەسار چووە. بۆکان :رزگار14 **
پاوە :کوژرانی کەسێک بە هۆی کەوتنە سەر مین ڕۆژی پــێــنــجــشــەمــمــە 8ی جــــــــۆزەردان ،کــەســێــک ب ــە ن ــاوی پەیمان حەیدەرزادە کوڕی وەهاب، خــێــزان‌دار 32ســاڵــە ،دانیشتووی شاری پاوە لە چیای شاهۆ بە هۆی تەقینەوەی مین گیانی لە دەست دا و دوو کەسیش بریندار بوون. **
پووڵ ستاندن لە کاروانچیان بە ناوی حیزبی دیموکراتی کوردستان! ڕۆژی 2ی جــۆزەردان ،کاتژمێر 11ی شەو لە ئاشی پشت شکاوێ لە نزیک گوندی گۆڕەشێر ،پۆلێک لە کاروانچییەکانی دۆڵەتوو ،لە الیەن چەند چەکدار پێشیان پێ دەگیرێ .ئەو چەکدارانە خۆیان وەک پێشمەرگەی حیزبی دیموکراتی کوردستان دەناسێنن‌و هەر بەو ناوەش پووڵیان لێ دەستێنن. خ.پ لە ناوچەی سەردەشتەوە
ی سڕكراو! ی یاغییهوه بۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك له كۆمه‌ڵگایه‌ك
خالید محه‌مه‌دزاده ئـــه‌مـــرۆكـــ ه زیـــــاد لـــ ه م ـه‌تــرســیــی ـه‌ك ی لــ ه ئــێــران ی ئــێــم ـه ی كــۆمــەڵــگــا ده‌وره ی داوه ،ئــه‌و مه‌ترسییان ه هــه‌ر ل ـه دانــانـ ی ی درێ ــژمــه‌ودا بــۆ هه‌ڵته‌كاندن ب ـه‌رنــام ـه ی ئابووری ،كه‌لتووری‌‌و سیاسیو ژێرخان گۆچكردنی ئه‌م كــۆمـه‌اڵیـه‌تـی‌ڕا بــگــر ه تــا ی كۆمه‌ڵگایه‌‌و ه ـه‌ڵــوه‌شــان ـه‌وه‌ی شــیــرازه ی بۆ ی ك ه ل ه دواجــار پاڵپێوه‌نان كۆمه‌اڵیه‌ت ی بێ‌ته‌فاوه‌ت بــوون‌و نابه‌رپرسیار بوون نه‌وه‌كانی به‌رامبه‌ر ب ه خۆی. ی ی سیستم ئه‌مرۆك ه ل ه ژیر سه‌رپه‌رشت ی ئــیــســامـی‌د‌ا زیـــاد ل ـ ه هێزێك‌و كــۆمــار ی سیستمیشه‌وه كــار ل ـ ه سه‌ر ب ـ ه خـــود ی ئێم ه ده‌كــــه‌ن ،ك ه ی كۆمەڵگا ســڕكــردنـ ی هۆشبه‌ر ی ماده باڵوكردنه‌وه‌ی جۆره‌كان ی لێدان ه لهم كۆمه‌لگایه، یه‌كێك ل ه رێكاره‌كان ک ل ه بــ ه جــورێــك كــ ه ئێستا لــ ه هــێــنــدێـ ی كوردستان وه‌ك سه‌رده‌شت ك ه شاره‌كان ی كوردستان ی سروشت دا ب ه بووك ل ه جوان ی به‌رهه‌مهێنان‌و ب ه نێو بانگه ،ده‌بن ب ه شوێن ی هوشبه‌ر. ترانزیتی ماده ی ل ـ ه سه‌ر حــكــوومـه‌ت ل ـ ه ئــێــران ك ــار ی كــۆم ـه‌اڵیــه‌‌تــی‌‌و ی ژێــرخــان ـ هـه‌ڵــتـه‌كــانــدنـ ی كــــــــردوه‌و كــــــه‌لــــــتــــــووری‌‌و سـ ــیـ ــاس ـ ـ ی ی ئه‌م ه به‌رنامه‌ڕێژ بـه‌ره‌نــگــاروبــونـه‌وه ی ی میدیاییو كه‌لتووری‌‌و سیاس به‌رفراوان ی ئێران ل ه گه‌ل ی حكوومه‌ت ده‌وێن .جیاواز حكوومه‌ته‌كانی توركیا‌و سووریا‌و عیراق ی فریوداوه ،ئه‌وه‌ی ه ك ه ئه‌م ك ه زۆر كه‌س ی نـه‌رم كار ل ه ی شـه‌ڕ سیستم ه ب ه سه‌بك ی هـه‌مــوو ئ ـه‌و خ ـه‌ون‌و س ـه‌ر هه‌ڵته‌كاندن زووانه ده‌كات ك ه ده‌كرێت ل ه داهاتوو‌دا ئاره ی ل ـ ه س ـه‌ر بونیاد بنرێت .ئه‌گه‌ر واڵتێك
ق ل ه سه‌رخان دا 5هه‌زار ی عیرا حكوومه‌ت ی ی هه‌ڵه‌بجه‌‌و 182هـــه‌زار كــورد مــرۆڤ ـ ی ئێران زۆر زیاتر ئه‌نفال كرد ،حكوومه‌ت ـوردی ل ه ناخه‌و ه هه‌ڵته‌كاندووه‌‌و ل ـه‌و ه كـ ی كردونه‌ته‌وه ،ههموو ل ه كوردبوون خاڵ ی‌تێدا ی ل ه كوردبوونیان ی نه‌فه‌سێك ئه‌وانه‌ش ی ی یا قیبله ی ناون‌و كوشتون بوو ه یا راو ی پێ‌گواستوه‌ته‌و ه بۆ شوینی‌‌تر. جووڵه‌یان ی هۆشبه‌ر ته‌نیا ی مــاده باڵوكردنه‌وه ی ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌ی ه ك ه ل ه دواجــاردا روویه‌ك
ی ئه‌م كاره‌سات ه ك ه بوو ه به‌ره‌نگاربونه‌وه ی كومه‌ڵگای كوردی، ب ه به‌شێك ل ه سیما ی كورت ی مه‌ترسییه‌كان ته‌نیا ب ه پیشاندان ی جیدیو ناكرێته‌وه ،به‌ڵكوو ده‌بێت هه‌نگاو ی رۆشنبیری، ی ل ـ ه ســه‌ر ئاست پراكتیك میدیاییو كه‌لتووری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ...بۆ ی بۆ ی نیشتمان وه‌رێ‌بــخــرێـت‌و هه‌ڵمه‌تێك به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی پێویسته. ی ی كۆمه‌ڵگا ل ه بیرمان نه‌چیت ئــه‌وه ی ل ه گه‌ڵ كۆمه‌ڵگا كوردییه‌كانی‌‌تر ل ه كورد
ی سه‌یر بكرێت‌و ك ه ئه‌م پرس ه ب ه ئاسای ی پیشان ی كۆمه‌اڵیه‌ت وه‌ك نه‌خۆشییه‌ك ی ی گشت ی ل ه سـه‌ر ئاست بدرێت بــێ‌‌ئـه‌وه كارێك بكرێت. ی كۆمه‌اڵیه‌تییه، ئه‌گه‌ر ئه‌مه نه‌خۆشییه‌ك ی ی ب ه دوا ی كۆمه‌اڵیه‌ت ده‌بێت به‌رپرسیاره‌ت خوی بێنێ‌‌و ئه‌و راستیی ه قه‌بووڵ بكه‌ین ك ه ی ناخات ه ی ئه‌خالق ئه‌م ه ته‌نیا به‌رپرسیاره‌ت ی تاكه‌كه‌س‌و توشبوان ،به‌ڵكوو سه‌ر شان ی ده‌وێ. ی گشت ی گشتیو غه‌م به‌رپرسیاره‌ت
ی هێناوه. ی خو ی گه‌وره‌ی ب ه دوا كاره‌سات ی ئـ ـه‌م تــراژیــدایــ ه بــێــده‌نــگــبــوون‌و دیــوێــك ـ ی نیشتمانیی ه ی به‌رنامه‌یه‌ك الڵبون‌و نه‌بوون ی بــۆ بــه‌ره‌نــگــاروبــونــه‌وه‌و پــاكــكــردن ـه‌وه ی ی ئاسای كوردستان لهم حاڵه‌ته ،تا ئاست سه‌یركردنی دیارده‌كه‌یه. ی ئێم ه ل ه رواڵ ـه‌ت زۆرترین راست ه ال ی ئه‌م كاره‌سات ه قس ه ل ه سه‌ر مه‌ترسییه‌كان كــراوه ،به‌اڵم هیچیان نه‌بوون ب ه كردار‌و ی بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه. ی نیشتمان به‌رنامه‌یه‌ك
ی كوردستان جیا ده‌كاته‌وه، ی دیكه به‌شه‌كان ی كه‌لتوروی‌‌و جیا ل ه كۆمه‌لێك ده‌ركه‌وته ی ی خه‌ڵك ی زۆر ی رێژه‌یه‌ك سیاسیو ...بوون توشبوو ه ب ه ماد ه هۆشبه‌ره‌كان ب ه جورێك ی قووڵتر ك ه ئ ـه‌وه‌نــده‌ی‌‌تــر جیاوازییه‌كان كردوه‌ته‌وه. ی ی ب ــاوب ــوونــه‌وه بــ ه هــه‌مــان رێــــژه ی ئێم ه كار ی ماده‌ی هۆشبه‌ر ال جوره‌كان ن ـه‌كــراو ه بــۆ ب ـه‌ره‌نــگــاربــوون ـه‌وه‌ی‌‌و وه‌ك وتیشم ل ه ئێستادا كار ل ه سه‌ر ئه‌و ه كراو ه
له‌ئێستادا گرنگ ه ئه‌م پرس ه بكرێت ب ه ی ناوبازار‌و ی گشتی ،بكرێت ب ه پرس پرس ی گـه‌ور ه كوچه‌‌و كــۆالن‌و مــااڵن‌و دیالۆگ ی بنه‌ماڵه‌‌و دروســت بكات ل ه س ـه‌ر ئاست ی ی كــۆمـه‌ڵــگــا كــۆم ـه‌ڵــگــا ،رێــكــخــراوه‌كــانــ ی واڵت‌و ئ ه و مه‌ده‌نی ،نوخبه‌‌و هه‌ڵكه‌وته ی ك ه كار ل ه ناوه‌ند ه نوخب ه رۆشنبیرییه كــۆمــه‌اڵیــه‌تــی‌‌و مــیــدیــایــی‌‌و ك ـه‌لــتــووری‌‌و ی ل ه سیاسییه‌كان ده‌كـه‌ن ده‌بێت ب ه جیدی ل ئـه‌م كاره‌سات ه رووبـــه‌روو ببنه‌وه‌و گـه
ی سه‌یر بكرێت. ی نیشتمان وه‌ك غه‌مێك ی ل ه پشت ئه‌م كاره‌ساته‌وه‌ی ه ته‌نیا ئه‌وه ی چه‌ند كه‌سێك نیه ،به‌ڵكوو موعتادكردن ی جیاواز‌و ی كۆمه‌لگایه‌ك ه ك ه خه‌ون سڕكردن ی پێی ه ی گــه‌وره ی جــیــاوازو نایه‌ك خواست ی له واڵت. ی سیاس به‌رامبه‌ر ب ه ناعه‌دا‌ڵه‌ت ی كـــــــوردی لـ ه ی كـــۆمـــه‌لـــگـــا ئـــــــه‌وه ی ئێران جیاده‌كاته‌و ه ته‌نیا ی دیك ه به‌شه‌كان كوردبوون نیه ،به‌ڵكوو ئه‌و «نا»گه‌وره‌ی ه ك ه ئه‌م كۆمه‌لگایه هه‌ر جار ناجارێك ل ه ی پــیــشــانــده‌دات‌و سیستمیش كــار ل ه خــو ی ئـه‌م یاغیبون ه ده‌كــات‌و سـه‌ر خه‌فه‌كردن ی هۆشبه‌ریش یه‌كێك ل ه ی مــاد ه جۆره‌كان ی ی ئه‌م ده‌نگ ه ل ه ناره‌زای ی دابه‌زین رێگاكان بوونه. ی ی ئێمه‌‌و هیز ه به‌رپرسیاره‌كان مرۆڤ ی ئ ـه‌م ی ســه‌ی ــر ئــیــمـ ه نــابــێــت بــ ه ئــاســای ـ ی فر ه ی نه‌ته‌وه‌ی دیارده‌ی ه بكه‌ن‌و خه‌باتێك ی بێداری‌‌و ی ده‌وێــت هـه‌م بۆ دان ـ ره‌هـه‌نــد ی بۆ به ئاگابوون ی نه‌ته‌وه‌ی هوشیاریه‌ك هه‌م بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه. ی ئــه‌م كــاره‌ســاتـ ه ب ـه‌ره‌نــگــاروبــون ـه‌و ه ی ی گشتگیر هه‌ڵویست‌و كاردانه‌وه‌و خه‌بات ی ئێم ه ده‌توانین ی ده‌وێ ،ئه‌و كات ه نه‌ته‌وه‌ی ی ی نه‌ته‌وه‌ی ی گشتگیر بــاس لـ ه خه‌باتێك ی ساغله‌مان هه‌بێت‌و بكه‌ین ك ه كۆمه‌ڵگایه‌ك ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و رۆشنبیری‌‌و ته‌ندروست ی بوون ی نه‌ته‌وه‌ی ی بناغ ه ی به‌رد فه‌رهه‌نگ ی ئیم ه بونیاد ده‌نێن. له داهاتوو ی ئێمه‌‌و ی كۆمه‌ڵگا له‌ئێستاكه‌هێزه‌كان ی كۆمه‌ڵگا لـ ه بــه‌رده‌م ی زیــنــدوو ویــژدان ـ ی مــێــژویــیــدان‌و ده‌بــێــت ب ه تــاقــیــكــردن ـه‌و ه ی ههموو شێوه‌یه‌ك كار بۆ ریشه‌كێشكردن ئه‌م دیارده‌ی ه بكرێت‌و ئه‌و راستی ه ساده‌ی ه ی ئیم ه ل ه سه‌ر ی واڵت بزانین ك ه داهاتوو ی ســركــراو بونیاد نانرێت، كۆمه‌ڵگایه‌ك كی ته‌ندروست‌و به‌ڵكوو له سه‌ر كۆمه‌ڵگایه ی س ـه‌ركــێــش بــونــیــاد ده‌نــرێــت ك ـ ه خـه‌ونـ ی بۆ بونیادنان هه‌بێت. گه‌وره
3
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
هه‌واڵ‌و راپۆرت
5ی ژۆئه‌نی ٢٠١٤
سه‌ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ه سه‌رکردایه‌تیی پارێزگای هه‌ولێری پارتی دێموکڕاتی کوردستان شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان سه‌ردانی سه‌رکردایه‌تیی پارێزگای هه‌ولێری پارتی دێموکڕاتی کوردستانی کردو له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی پارتی دێموکڕاتی کوردستان لهو پارێزگای ه کۆبوونه‌وه. ڕۆژی چــوارشــه‌مــمــه 31 ،ی بانه‌مه‌ری 93هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێمۆکراتی کــوردســتــان پێکهاتوو ل ه کاک کمال کریمی وکــاک حسن قـــــــادرزاده ،ئ ـه‌نــدامــانــی ده‌فــتــه‌ری سیاسی ،ئیبراهیم زێوه‌یی نوێنه‌ری حیزب ل ه هه‌ولێرو ئه‌حمه‌د سادق‌پور به‌رپرسی ناوه‌ندی 3ی کوردستان، سه‌ردانی ئه‌نجومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پــــارێــــزگــــای هـــه‌ولـــێـــری پ ــارت ــی دێــمــۆکــراتــی کــوردســتــانــیــان کــردو ل ه الیه‌ن شاندێکی ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ه ب ه سه‌رپه‌رستیی کاکه‌مین نه‌جار، ســه‌رۆکــی ئ ـه‌نــجــوم ـ هن‌و ئـه‌نــدامــی مـه‌کــتـه‌بــی ســیــاســی پــارتــی‌یــه‌و ه ،
پێشوازییان لێ کرا . لهو دانیشتنه‌دا شاندی حیزبی دێموکراتی کوردستان پێخۆشبوونی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ب ه بۆنه‌ی به‌ڕێوه‌چونی سه‌رکه‌وتوانه‌ی پـــــرۆســـــه‌ی هـــه‌ڵـــبـــژاردنـــه‌کـــانـــی ئـه‌نــجــومـه‌نــی نــوێــن ـه‌رانــی عــێــراق‌و ئه‌نجومه‌نی پارێزگاکانی هه‌رێمی کوردستان ل ه حکومه‌تی هه‌رێمی ب ه شاندی خانه‌خوێ ،پارتی دێمۆکراتی کــوردســتــان‌و س ـه‌رج ـه‌م کۆمه‌اڵنی
خه‌ڵکی کورد ل ه باشوری کوردستان ڕاگه‌یاند. لــه‌و دیــــداره‌دا شــانــدی حیزبی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان هــیــوای خواست که ئه‌م پرۆسه‌و ئه‌زموون ه زیــاتــر یارمه‌تی بـ ه سه‌قامگیریی حکومه‌تی هـه‌رێــمــی کــوردســتــان‌و چ ـه‌ســپــانــدنــی ویــســت‌و داخــــوازی کۆمه‌اڵنی خه‌ڵکی کوردستان بدا.
دیدارو سەردانەکانی نوێنەرایەتیی حیزب لە هەولێر نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه هه‌ولێرو نوێنه‌رایه‌تیی پارتی دێموکڕاتی کوردستانی باکوور له هه‌رێمی کوردستان کۆبوونه‌وه. ڕۆژی چــوار شه‌ممه 7 ،ی جـــۆزه‌ردان دوکتۆر موسا که‌ڤاڵ ،نوێنه‌ری پارتی دێمۆکراتی کوردستانی بــاکــور لـ ه هه‌رێمی کــوردســتــان س ـه‌ردانــی ده‌فــتـه‌ری نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ل ه هه‌ولێری کردو له الیه‌ن کاک ئیبراهیم زێوه‌یی ،نوێنه‌ری حیزبه‌و ه
پێشوازیی لێ کرا .
ی پێشوازیی لێ کرا. کاک ئیبراهیم زێوه‌ی لــه‌و دانیشتن ه دا دووالیـــــه‌ن ل ـ ه ســه‌ر هێندێک پرسی پێوه‌ندیدار ب ه هه‌رێمی کوردستان‌و ناوچه‌‌و ب ه تایبه‌ت چه‌مکه‌کانی ئاشتی ،پاراستنی مافه‌کانی مرۆڤ، دێمۆکراسی‌و ههروهها چۆنیه‌تیی جێگیر کردنی ئه‌م چه‌مکان ه ل ه کۆمه‌ڵگاو ئاشناکردنی تاکی کورد ب ه په‌یڕه‌و کردنی ئوسول‌و پرێنسیپه‌کانی مافی مرۆڤ هاتن ه به‌ر باس‌و ،ئاڵوگۆری بیروڕایان له سه‌ر کرا.
نۆروێژ:
بەڕێوەچوونی سمینارێک بە بۆنەی لە رۆژی جیهانیی مندااڵن
یەکیەتیی الوان ــی دێموکراتی رۆژهەاڵتی کوردستان‌و یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کــوردســتــان ،بە بــۆنــەی رۆژی جیهانیی مــنــدااڵن ڕۆژی یه‌کشه‌ممه 11 ،ی جۆزه‌ردان، سمینارێکی هاوبەشیان بۆ محەممەد ئەحمەدیان و مەجید پــاالنــی پێک هێنا. ل ـ ه ســه‌ره‌تــای ئــه‌و سمیناره‌دا په‌یامی هــاوبــەشــی یەکیەتیەکانی الوان‌و ژنــان بــەو بۆنەی ه لەالیەن مــەحــبــوب رەح ــی ــم ــی ،بــەرپــرســی یــەکــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دێــمــوکــراتــی کوردستان لە نۆروێژ پێشکەش کرا. لـــــه درێـــــــــــژه‌ی بـــاســـه‌کـــانـــی سمیناره‌که‌دا محەممەد ئەحمەدیان، باسێکی تایبەتی لە سەر « گرینگیی زمان و زمانی زگماکی» کرد. لــــــە پــــانــــێــــلــــی دووهــــــەمــــــی ســمــیــنــاره‌ک ـه‌ش مــامــۆســتــا مەجید پااڵنی وتارێکی لە سەر پەروەردەی منداڵ هەر لە قۆناخەکانی سکپڕی دایــــــک بــــە کــــۆرپــــەکــــەی ،دوای
به‌شداریی هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ه کۆرێکی ئیسماعیل بێشکچی‌دا له هەولێر هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه کۆرێکی ئیسماعیل بــێــشــکــچ ـی‌دا بـــه‌شـــداری کـــرد ک ه له‌الیه‌ن ئاکادیمیای کوردی ل ه هولێر بۆ بێشکچی گیرابوو. رۆژی یــه‌کــشــه‌مــمــه 11 ،ی جــــۆزه‌ردان لـ ه هۆڵی ئه‌کادیمیای کوردی کۆڕێک ل ه ژێر ناوی « ئـــــازادی ڕامــــان و ئــــازادی راده‌ربـــــڕیـــــن « بـــۆ نـــووســـه‌ر و کــۆم ـه‌ڵــنــاســی تـــوورکـــی دۆســتــی نێزیکی کورد« ،ئیسماعیل بێشکچی « پ ــێ ــک هـــــات کــــ ه ه ـه‌یــئ ـه‌تــێــکــی حیزبی دێموکراتی کوردستان ب ه سه‌رپه‌رستیی کاک عومه‌ر باڵه‌کی، ئه‌ندامی ده‌فــتـه‌ری سیاسی حیزب به‌شداریان تێدا کرد. ئیسماعیل بێشکچی ل ه باسه‌که‌ی خــۆیــدا تیشکی خست ه س ـه‌ر چه‌ند پرسیارێکی گرینگ ک ه چــۆن هه‌تا ئێستا ن ـه‌ت ـه‌وه‌ی ـه‌کــی 40میلیۆن که‌سیی وه‌ک کــورد ناتوانێ بڕیار لـ ه س ـه‌ر چــاره‌نــووســی خــۆی بــداو حوکمی سیاسیی خۆی ب ه ده‌سته‌و ه بێ‌و خاوه‌نی کیانی سیاسیی خۆی بێ. نــاوبــراو بۆ خه‌سارناسیی ئه‌و بابه‌ت ه ئاوڕی له رووداوه‌کانی دوای شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانی‌و رووخانی
ئیمپراتووڕی عوسمانی دایه‌و گوتی: هه‌ر ئه‌و کات‌و دوای دروستبوونی چه‌ندین ده‌وڵ ـ ـه‌ت‌و واڵت لـ ه سه‌ر په‌یکه‌ره‌ی ئیمپراتۆریی عوسمانی ل ه ئاستی نێوده‌وڵه‌تید‌ا جۆرێک ل ه تێئۆریی ئانتی کورد هه‌بوو و لهو سه‌رده‌مه‌دا ل ه به‌ر ئه‌وه‌ی کوردیش خۆی وه‌ک پێویست ل ه مه‌یدانه‌که‌دا نــــه‌بــــوه ،لــــه دابــــه‌شــــکــــردنــــه‌وه‌ی دووبــاره‌ی نه‌قشه‌ی جیهاندا کورد ل ـ ه پــه‌ڕاوێــز خـــراو ،ئێستاش هه‌ر کاتێک ل ه دنیای ده‌ره‌وه‌کوردستان و ل ه ده‌وڵه‌تانی زلهێز قس ه له‌سه‌ر کوردو مه‌سه‌له‌که‌ی ده‌کرێ ،زۆر ب ه ئاسانی ئه‌و واڵم ه وه‌رده‌گرینه‌و ه ک ه کورد ل ه سه‌ر نه‌قشه‌ی جیهاندا نییه. نــاوبــراو لـه بــاسـه‌کـه‌یــدا چه‌ند
خاڵێکی وه‌ک ڕێــکــار ده‌ستنیشان کرد بۆ ئه‌وه‌ی کورد لهو بارودۆخه بێت ه ده‌رێ‌و جه‌ختی کـــرده‌و ه ک ه ده‌بێ خوێندنه‌وه‌یه‌کی زانستیان ه بۆ مێژووی دوای 1920بکرێ ک ه بۆ سیستمی نێوده‌وڵه‌تیی ئانتی کورد بـــووه‌و ،کــورد ده‌بــێ هــه‌وڵ بــدا ل ه ئۆڵه‌مپیاد ه جیهانیه‌کاندا ب ه ئااڵی خــۆی ـه‌و ه ب ـه‌شــدار بــێ ،بــۆ ئــه‌وه‌ی نهتهوهو ده‌وڵه‌ته‌کانی دیک ه زیاتر و زیاتری بناسن . شایانی باس ه ل ه کۆتایی کۆره‌که‌دا ن ب ـ ه ســه‌رنــج‌و تێبینی‌و بـ ـه‌ش ــدارا پرسیار به‌شداریان ل ه باسه‌که‌دا کرد ک ه دواتــر ل ه بێشکچی‌یه‌و ه وه‌اڵمی پرسیاری به‌شداران درایه‌وه.
به‌شداریی کۆمیته‌ی کانادای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه سمینارێکی ماڵی کورددا
سه‌ردانی ڕێکخراوی ئاشتی ل ه ده‌فته‌ری نوێنه‌رایه‌تیی حیزب سه‌رۆکی ڕێکخراوی ئاشتیی خێرخوازی ل ه هه‌رێمی کوردستان سه‌ردانی ده‌فته‌ری نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی له شاری هه‌ولێر کرد. رۆژی سێشه‌مم ه 6ی جـــــۆزه‌ردان شێخ دلێر نه‌قشبه‌ندی ،سه‌رۆکی ڕێکخراوی ئاشتیی خێرخوازی ل ه هه‌رێمی کوردستان سه‌ردانی ده‌فته‌ری نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێــمــۆکــراتــی کــوردســتــان ل ـ ه هـه‌ولــێــری کــردو له‌الیه‌ن شاندی نوێنه‌رایه‌تیی حیزب ب ه سه‌رپه‌رستیی
ژماره633 :
رۆژنامەی
هــاتــنــە دونــیــای مــنــداڵ ،دەسپێکی پــــه‌روه‌رد ه بــە باخچەی ســاوایــان، قوتابخانە سەرەتاییەکان ،ناوەندی‌و دواناوەندی ،واتا لە تەمەنی لەدایک بوونەوە تا تەمەنی هــەژدە ساڵی، پێشکەش کرد. پێویست بە ئاماژەکردنە کە نێو ئاخنی سمینارەکە بە خوێندنەوەی دوو پــارچــە شێعر لــە الی ــەن دوو
مــنــداڵــی خــــاوەن ب ــەه ــرە ،شەکیال ح ــاج ــی ئـــەحـــمـــەدی و بــێــریــوان رۆســتــەمـی‌و هــەروەهــا تابڵۆیه‌کی جوانی هەڵپەرکێی کۆری هونەریی یەکیەتی الوان ،رازابۆوەو لە کۆتایی سمینارەکەش دا خــەاڵت بــە سەر هەموو منداڵەکان دا دابەش کرا.
کۆمیته‌ی ڕۆژئـــاوای کــانــادای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه سمینارێکی ماڵی کورد ل ه ڤانکوێردا بۆ باس له سه‌ر پرسی کورد به‌شداری کرد. لهو سمیناره‌دا ک ه ڕۆژی یه‌کشه‌ممه١٨ ،ی مانگی م ـه‌ی به به‌شداریی ژماره‌یکی بـه‌رچــاو له کوردانی ههموو به‌شه‌کانی کوردستان به‌رێوه‌چوو ،خاتوو لۆری فره‌یزه‌ر ،نوسه‌ری ناسراوی کانادایی که کتێبێکی له‌سه‌ر کورد ب ه ناونیشانی «وش ه نه‌گوتراوه‌کان» نووسیو ه له‌گه‌ڵ خاتوو ئاڤا هۆما ،مامۆستای زانکۆیی جۆرج براون له ئانتاریۆ باسه‌کانیان پێشکێش کرد. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و سمیناره دا په‌یامی ماڵی کوردله‌الیه‌ن خه‌لیل ئه‌شکانی ،به‌رپرسی پێوه‌ندییه‌کانی
حیزبی دێموکراتی کوردستان له ڕۆژئــاوای کاناداو ه خوێندرایه‌و ه ک ه له‌ودا باس ل ه به‌ربه‌ست‌و رێگرییه‌کانی کۆماری ئیسالمی له‌سه‌ر چاالکیی ڕۆژنامه‌نووسان ب ه گشتیو رۆژنامه‌نووسان ل ه ڕۆژهـه‌اڵتــی کوردستان کرابوو. لهو په‌یامه‌دا به ئاماژ ه ب ه تێچووی زۆری چاالکیی ڕۆژنــامـه‌نــووسـی‌و هـه‌ڵــســووڕان ل ه بــواری مافه‌کانی ڤ ل ه ڕۆژهـه‌اڵتــی کوردستان ئاماژ ه ب ه عه‌دنان مــرۆ حه‌سه‌نپور و خوسرهوو مه‌سعود کوردپور کرابوو ک ه له‌سه‌ر ئه‌و چاالکییان ه له‌الیه‌ن ده‌زگای قه‌زایی ڕێژیمه‌و ه سزای زۆر قورسی زیندان و دوورخراوه‌ییان به‌سه‌ردا سه‌پاوه.
دانمارک :کۆبوونه‌وه‌ی کۆمیته‌ی حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌گه‌ڵ به‌شی پەیوەندیی ه نێونەتەوەیەکانی یەکیه‌تیی الوانی سۆسیال دیمۆکرات ل ه کۆبوونه‌وه‌یه‌کی هاوبه‌شی نێوان شاندێکی کۆمیته‌ی دانمارکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌گه‌ڵ به‌شی پەیوەندییه‌ەنێونەتەوەیەکانی ی ــەک ــیــه‌ت ــی ــی الوانـــــــی ســۆســیــال دیــمــۆکــراتــی ئـــه‌و واڵتـــــه‌دا پرسی بارودۆخی سیاسیو کۆمه‌اڵیه‌تیی ئــێــران‌و ڕۆژهـــه‌اڵتـــی کــوردســتــان تاوتوێ کرا. لــه‌و کــۆبــوونــه‌وه‌یــه‌دا شــانــدی حــیــزب چـــاوی ب ـ ه ســیــمــۆن رێ ــدار تــۆمــســۆن ،بــەرپــرســی پەیوەندییە نیونەتەوەییەکانی یه‌کیه‌تیی الوانی ی دانــمــارک‌و ســۆســیــال دیــمــۆکــراتـ خاتوو ئەمانادا نیلسن که‌وت. لــەم دانیشتنەدا ئامانج پیرمە، بەرپرسی پەیوەندییەکانی کومیته‌ی دانمارکی‌و رەشید قازی بەرپرسی کۆمیتە ناوچەی شیلەند لە سەر پرسی کــورد‌و بــارودۆخــی ئیران‌و گرفتی کــوردەکــانــی نیشتەجی لە دانــمــارک ،بەتایبەتی الوانــی کورد بۆ هه‌یئه‌تی خانه‌خوێ دوان .ئامانج پــیــرمــە لــە ســـەر داوای سیمۆنە باسێکی کــورتــی لـ ه س ـه‌ر ڕه‌وشــی سیاسیی ئێران‌و مێژووی خه‌باتی
کــورد ل ه ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان‌و گــرتــن ـه‌ب ـه‌ری ســیــاس ـه‌تــی تــێــرۆر‌و سه‌رکه‌وتی دوو رێژیمی پاشایه‌تی‌و ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی ده‌رحـــــه‌ق ب ه داخوازی کورد کرد. لە تەوەرێکی دیکەی باسه‌کانی ئه‌و دانیشتنەدا باس لە تێکەاڵویی الوانــــی کـــورد لــەگــەڵ سیستەمی واڵتانی ئوروپایی بە گشتیو واڵتی دانــمــارک بە تایبەتی کــراو شاندی خانه‌خوێ پێشنیاری کرد بۆ باشتر تــێــکــەڵــبــوونــی الوان لــە سیستمی کــۆمــەلــگــەی دانـــمـــارکـــی‌داو کەڵک وەرگــرتــن لــە وزە و تــۆانــا ئــەوان
زیاتر هاوکاری یەکتر بکەن. شایانی باس ه پرسی داخوازیی کورد ل ه نێوان دێموکراسی‌و مافی نـــه‌تـــه‌وه‌یـــی‌و مــافــی چـــاره‌نـــووس بابه‌تێکی دیکه‌ی ئه‌و دانیشتن ه بوو کـ ه ل ـه‌الی ـه‌ن رەشــیــد قــازی‌ی ـه‌و ه ب ه کورتی قسه‌ی ل ه سه‌ر کراو دواتر ل ه الیه‌ن هه‌یئه‌تی حیزبه‌و ه پرۆتۆکێلێک بـــۆ دانــیــشــتــنــەکــانــی داهــــاتــــوو و هاوکاریی زیاتر لە نیوان سۆسیال دیمۆکراتەکان‌و حیزبی دێموکرات‌و یه‌کیه‌تیی الوان پێشکەشی الیەنی خانەخوێ کرا ک ه له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌و ه ب ه گه‌رمی پێشوازیی لێکرا.
2
15ی جۆزه‌ردانی ١٣٩٣
هه‌واڵ و راپۆرت
5ی ژوئه‌نی ٢٠١٤
به‌شداریی هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه ریوڕه‌سمی ساڵیادی دامه‌زرانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستاندا هه‌یئه‌تێکی سکرتاریای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌شداریی ل ه ڕێوڕه‌سمی ساڵیادی دامه‌زرانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستاندا کرد. ڕۆژی ســێــشــه‌مــمــه 13 ،ی ج ــۆزه‌ردان هه‌یئه‌تێکی پایه‌به‌رزی حیزبی دێموکڕات ب ه سه‌رپه‌رستیی کــاک خالید عــه‌زیــزی ،سکرتیری گشتیی حیزبی دێموکڕات ل ه هه‌ولێر به‌شداریی له ڕێوڕه‌سمی 39ساڵه‌ی ســاڵــیــادی دام ـ ـه‌زرانـ ــی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستاندا کرد. ک ــاک خــالــیــد عــه‌زی ــزی وێ ــڕای پــیــرۆزبــایــی گــوتــن بــ ه هـه‌یــئـه‌تــی خــــانــــه‌خــــوێ‌و پــێــشــکــێ ـش‌کــردنــی چه‌پکه‌گوڵی پیرۆزبایی ب ه هه‌یئه‌تی به‌ڕێوه‌به‌ریی ڕێوڕه‌سمه‌ک ه هیوای
سه‌رکه‌وتن‌و سه‌ربه‌رزیی زیاتری بۆ یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان خواست. شــایــانــی بــاس ـ ه لــ ه پــه‌راوێ ــزی دانــیــشــتــنـه‌کــانــی ئـ ـه‌و ڕێــوڕســم ـه‌دا
هه‌یئه‌تی حیزب چاوی ب ه کۆمه‌ڵێک ل ه که‌سایه‌تیی ه سیاسیو حیزبییه‌کان که‌وت‌و دیداریان له‌گه‌ڵ یه‌کتر تاز ه کرده‌وه.
هولەند:
بەشداریی بەرپرسی کومیتەی دەرەوەی حیزب لە یادی ٣٩ساكەی دامەزرانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستاندا
ڕۆژی یــه‌کــشــه‌مــمــه11 ،ی جۆزه‌ردان ک ه ساڵڕۆژی دامه‌زرانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانی کوردستانه، رێــوڕه‌ســمــێــک لــ ه واڵتــــی هــۆلـه‌نــد به‌به‌شداریی هه‌یئەتێکی مه‌کته‌بی سیاسیی یه‌کیه‌تی نێشتمانی ب ه ســه‌رپــه‌رســتــیــی مــــه‌ال ب ـه‌خــتــیــار، بــه‌رپــرســی ده‌ســـتـــه‌ی کــارگــێــڕیــی مه‌کته‌بی سیاسی به‌ڕێوه‌چوو .لهو ڕێــوڕه‌ســمـه‌دا به‌رپرسی کومیته‌ی ده‌ره‌وه‌ی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کوردستان ،کاک مسته‌فا شڵماشی لــ ه ســـه‌ر بانگهێشتنی ڕه‌ســمــیــی به‌شی پێوه‌ندیی ه کوردستانییه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی یـه‌کــیـه‌تــیــی نیشتمانی کوردستان به‌شداری کرد. کـــــاک م ــس ــتــه‌ف ــا شــەڵــمــاشــی لــه‌و ڕێــوڕه‌ســمــه‌دا بروسکه‌یه‌کی پــیــرۆزبــایــی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــــوردســــتــــانــــی پـــێـــشـــکـــه‌ش ب ـ ه سه‌رکردایه‌تی ،ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی
یه‌کیه‌تیی نیشتمانی‌و به‌شدارانی مه‌ڕاسیمه‌ک ه کرد. لــــ ه بــــروســــکــــه‌کــــه‌دا وێـــــڕای پیرۆزبایی‌و داوای سه‌رکه‌وتن ل ه پێناوی وه‌دیهاتنی ئامانج ه ڕه‌واکانی گه‌لی کورد ،داوا کرابوو ک ه یه‌کیه‌تیی نیشتمانی کوردستان وزه‌و توانای خــۆی بــۆ به‌ره‌وپێشبردنی پرسی
ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی ل ـ ه ه ـه‌مــوو پارچه‌کانی کوردستان به‌کاربێنێ‌و بۆ هه‌میش ه فــاکــت ـه‌ری گ ـه‌ش ـه‌ی دێــمــوکــڕاسـی‌و ته‌بایی بــێ ل ـ ه ئـه‌زمــونــی هه‌رێمی ب ــاش ــووری کــوردســتــان‌و هـه‌مــوو به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان دا.
سه‌ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ه مه‌ڵبه‌ندی کۆیه‌ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان سه‌ردانی مه‌ڵبه‌ندی کۆیه‌ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستانی کرد. به‌بۆنه‌ی 39ساڵه‌ی دامه‌زرانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان ،هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان ب ه سه‌رپه‌رستیی قادر وریا ،ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزب ،سه‌ردانی مه‌ڵبه‌ندی کۆیه‌ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستانی کرد. هه‌یئه‌تی حیزب ل ه نیزیکه‌و ه پیرۆزبایی ئه‌م یاده‌ی
لـ ه ب ـه‌رپــرســان‌و تێکۆشه‌رانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کــوردســتــان ک ــردو هــیــوای خــواســت دۆستایه‌تیی ل ه مێژینه‌ی حیزبی دێموکڕات‌و یه‌کیه‌تیی نیشتمانی ل ه داهاتووش‌دا ڕوو له پێشکه‌وتن‌و گه‌شه‌سه‌ندن بێ. شایانی بــاسـ ه ئ ـه‌م س ـه‌ردان ـ ه ل ـه‌گ ـه‌ڵ پێشوازی‌و خۆشحاڵیی به‌رپرسانی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان به‌ره‌وڕوو بوو.
سه‌ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له مه‌ڵبه‌ندی 14ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستان شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان سه‌ردانی مه‌ڵبه‌ندی 14ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستانی ل ه شاری کۆیه کرد. ڕۆژی چوارشه‌ممه 31 ،ی بانه‌مه‌ڕ شاندێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ب ه سه‌رپه‌رستیی کاک عومه‌ر ب سه‌ردانی باڵکی ،ئه‌ندامی ده‌فــتـه‌ری سیاسیی حیز مه‌ڵبه‌ندی 14ی یه‌کیه‌تیی نیشتمانیی کوردستانی ل ه شــاری کۆی ه کــردو له‌الیه‌ن شاندی خانه‌خوێ ب ه سه‌رپه‌رستیی کاک ڕه‌هبه‌ر سه‌ید برایم پێشوازییان لێ کرا. لهو سه‌ردانه‌دا شاندی حیزبی دێموکڕات ب ه ئاماژ ه
ب ه به‌ڕێوه‌چوونی سه‌رکه‌وتووانه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌م دواییانه‌ی پاڕلمانی عێڕاق‌و ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکانی ن ئاواتی خواست ک ه کوردستان ل ه هه‌رێمی کوردستا ئه‌م هه‌ڵبژاردنان ه زیاتر یارمه‌تی ب ه سه‌قامگیری سیاسی ل ه هه‌رێمی کوردستان‌و پێشکه‌وتنه‌کان لهو به‌شه‌ی کوردستان بکه‌ن. شاندی دووال لهو کۆبوونه‌وه‌یه‌دا تیشکیان خست ه سه‌ر هه‌ندێ پرس‌و بابه‌تی پێوه‌ندیدار ب ه کوردستان‌و عــێــڕاق‌و ل ـه‌س ـه‌ر هــاوکــێــشـ ه نــوێــی ـه‌کــان ل ـ ه نــاوچ ـه‌ی ت ب ه تایبه‌ت عێڕاق ئاڵوگۆڕی ڕۆژه ـه‌اڵتــی نێوه‌ڕاس بیروڕا کرا.
ژماره633 :
رۆژنامەی
بەیاننامە :له‌باره‌ی نوێترین قسه‌کانی دوکتور ئیسماعیل بێشکچی له‌سه‌ر پرسی کورد له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ( بۆ ئاگاداریی بیروڕای گشتی و سەرجەم هێز و الیەن و تاکەکانی نەتەوەی کورد!) لە چەند ڕۆژی ڕابردوو دا ،دۆستی لەمێژینە‌و بەنرخی نــەتــەوەی کــورد ،دوکتور ئیسماعیل بێشکچی ،چەند جار باسی لە سیاسەت‌و هەڵوێستەکانی کۆماری ئیسالمیی ئێران بەرامبەر بە پرسی کــورد لەو واڵت ـە‌و لە تەواوەتیی خۆی دا کرد .هەر لەم پێوەندییەش دا وێڕای ئاماژە بە تیرۆری ڕێبەرانی حیزبی دیموکرات ،د.قاسملوو‌و د.شەرەفکەندی و هاوڕێیانیان لە الیەن ئەو ڕێژیمەوە ،داواکار بوو ڕۆلەکانی نەتەوەی کورد لە هەموو بەشەکانی کوردستان ،بە ئاگاداری لــە نــێــوەرۆکــی دژە کـــوردی ئــەم ڕێــژیــمــە ،هەڵوێستێکی یەکگرتووانەیان بەرامبەر بە کۆماری ئیسالمیی ئێران هەبێ. حیزبی دیموکراتی کوردستان ،هەموو کات بە چاوی ڕی ــزو ئەمەگناسییەوە ،ڕوانــیــن و هەڵوێستی بوێرانەی بەڕێز بێشکچیی بەرامبەر بە پرسی کوردو نەتەوەی کورد هەڵسەنگاندوە‌و بە پێزانینەوە ئــاوڕی لەو چەرمەسەری‌و تێچووانە داوەتەوە کە ئەم کەسایەتییە گەورەیە لە سۆنگەی داکۆکی لە نەتەوەی کورد تووشیان بووە. نوێترین لێدوان‌و پەیامی بێشکچی لە پێوەندی لە گەڵ سیاسەتی سەرکوتکەرانە‌و تێکەڵ بە هەاڵواردنی کۆماری ئیسالمی بەرامبەر بە کــورد وتــیــرۆری ڕێبەرانی خەباتی نەتەوەیی خەڵکی کوردستان بە هــۆی ئــەم ڕێژیمەوە ،بە دەرفەت دەزانین بۆ ئەوەی جارێکی دیکە سوپاس‌و پیزانینی خۆمان لە ئاست هەلوێست‌و ڕوانگەکانی ئــەم دۆستە بە
نرخەی نەتەوەکەمان دووپــات بکەینەوە .هەر لەو کاتە دا سەرنجی ڕۆلەکانی نەتەوەکەمان لە هەموو پارچەکانی کوردستان بۆ الی پەیامی دڵسۆزانە‌و یەکیەتییخوازانەی بێشکچی ڕادەکیشین‌و پشتیوانیی خۆمان لە داوای بەڕێزیان لە بارەی پێویستیی یەکگرتوویی‌و یەکهەڵوێستیی نەتەوەی کورد لە ئاست سیاسەتەکانی ڕێژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێران ،ڕادەگەیەنین. خالید عەزیزی سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان 4ی ژوئەنی 2014 14ی جۆزەردانی 1393
سه‌ردانی شاندێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان ل ه ناوه‌ندی سه‌رکردایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان
ل ـ ه کــۆبــوون ـه‌وه‌ی ـه‌کــی هاوبه‌شی شاندێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان و کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان گرینگترین بابه‌ته‌کانی پێوه‌ندیدار ب ه کوردستان و ئێران تاوتوێ کران. س ـه‌رل ـه‌ب ـه‌یــانــیــی رۆژی شه‌مم ه 3ی جـــــۆزه‌ردان هه‌یئه‌تێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان ب ه سه‌رپه‌رستی مسته‌فا مه‌ولوودی جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ســه‌ردانــی نــاوه‌نــدی سـه‌رکــردایـه‌تــیــی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی
کرد و ل ه الیـه‌ن هه‌یئه‌تێکی کۆمه‌ڵه‌و ه بـ ه سه‌رپه‌رستی عــومـه‌ر ئیلخانیزاد ه سکرتێری کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانه‌و ه ب ه گه‌رمی پێشوازییان لێکرا . لـــه‌و کـــۆبـــوونـــه‌وه‌یـــه‌دا هـه‌یــئـه‌تــی هــه‌ردووال وێــڕای باس و لێکدانه‌وه‌ی بـــارودۆخـــی رۆژهـــه‌اڵتـــی نــاوه‌ڕاســت باسێکیان ل ه ئاڵوگۆڕه‌کانی ئه‌م ناوچه‌یه کــرد و دواتـــر باسێکی ته‌سه‌لیان ل ه بارودۆخی ئێستای ئێران و کوردستان کرد.
ه ـه‌یــئ ـه‌تــی حــیــزبــی دیــمــوکــرات و کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان وێڕای هیوادار بوون ب ه ئاسۆی خه‌باتی خه‌ڵکی ئــێــران ب ـ ه دژی دیکتاتۆریی کۆماری ئیسالمی باسیان ل ه خه‌باتی شــێــلــگــیــران ـه‌ی نــــه‌تــــه‌وه‌ی کـــــورد ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان کرد و وێڕای به‌رز نرخاندنی چاالکیی ههموو حیزب و الیه‌نه‌کانی کــوردســتــان ،ته‌بایی و یه‌کگرتوویی حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵتیان ب ه پێویستیی ئه‌م قۆناغ ه ل ه خه‌بات زانی.
کۆبوونه‌وه‌ی هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان
لـــه دیـــــــدارو کـــۆبـــوونـــه‌وه‌ی دوو هه‌یئه‌تی حیزبی دێموکراتی کوردستان‌و بــزووتــنـه‌وه‌ی گــۆڕان لــ ه سـ ـه‌ر گرینگترین پــرسـه‌کــانــی کوردستان ئاڵوگۆڕی بیروڕا کرا. ڕۆژی دووشـــــه‌مـــــمـــــه5 ،ی جـــــــۆزه‌ردان هـه‌یــئـه‌تــێــکــی حیزبی دێــــمــــوکــــڕاتــــی کــــوردســــتــــان ب ـ ه سـ ـه‌رپـ ـه‌رس ــت ــی ــی کـــــاک مــســت ـه‌فــا مـــه‌ولـــوودی ،جــێــگــری سکرتیری گشتیی حیزب سه‌ردانی بزووتنه‌وه‌ی گ ــۆڕان لـ ه مـه‌کــۆی سه‌ره‌کیی ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ی ل ه شاری سلێمانی کردو له‌الیه‌ن هه‌یئه‌تێکی خانه‌خوێ ب ه سه‌رپه‌رستیی دوکتور محه‌ممه‌د حاجی ،ڕیکخه‌ری ژووری پێوه‌ندیی ه ســیــاســیــیــه‌کــانــی بـــزووتـــنـــه‌وه‌ی گۆڕانه‌و ه پێشوازییان لێکرا. ل ه سه‌ره‌تای ئه‌و دیداره‌دا کاک مــســتـه‌فــا مـــه‌ولـــوودی پــیــرۆزبــایــی بـه‌ڕێــوه‌چــوونــی سـه‌رکـه‌وتــووانـه‌ی پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کانی پاڕلمانی عێڕاق‌و ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکانی هه‌رێمی کوردستانی ل ه بزووتنه‌وه‌ی گــۆڕان‌و ههموو خه‌ڵکی باشووری کوردستان کــردو هیوای خواست ک ـ ه ئــه‌و ئ ـه‌زمــوون ـ ه نــوێــی ـه‌ش پتر یارمه‌تی به به‌ره‌وپێشچوونی دۆزی سیاسیو نه‌ته‌وه‌یی کورد ل ه عێڕاق‌و سه‌قامگیرکردنی ئاشتی‌و هێمنی ل ه هه‌رێمی کوردستان‌و؛ پته‌وتربوونی
ڕوحی ته‌بایی‌و یه‌کگرتوویی هێز ه سیاسییه‌کانی کــورد ل ه باشووری کوردستان بکا. دوکـــتـــور مــح ـه‌مــم ـه‌د حــاجــی، ڕی ــک ــخــه‌ری ژووری پــێــوه‌نــدیــی ـ ه ســیــاســیــیــه‌کــانــی بـــزووتـــنـــه‌وه‌ی گـــۆڕانـــیـــش بــــه بـــه‌رزنـــرخـــانـــدی هـه‌ڵــوێــسـت‌و ڕوانــگ ـه‌کــانــی حیزبی دێموکراتی کوردستان ب ه نیسبه‌ت پــرســ ه ســیــاســیــی ـه‌کــانــی ه ـه‌رێــمــی کــوردســتــان تیشکی خسته‌سه‌ر پێویستیی تـه‌بــایـی‌و یه‌کگرتوویی هــێــز ه ســیــاســیــیـه‌کــانــی بــاشــووری کـــوردســـتـــان بـــــۆوه‌ی قــورســایــی زیاتریان ل ه به‌غدا هه‌بێ ،ب ه تایبه‌ت ل ـه‌و کــات ـه‌دا کـه کۆمه‌لێک کێشه‌ی جیددی‌و چاره‌نووسساز ل ه نێوان هـه‌رێــمــی کــوردســتــان‌و حکومه‌تی ناوه‌ندیی به‌غدادا ب ه هه‌ڵپه‌سێراوی ماونه‌ته‌وه. دوکــتــور مــحـه‌مــمـه‌د حــاجــی ل ه
درێــــژه‌ی قــسـه‌کــانــیــدا هه‌ڵوێست‌و ڕوانگه‌ی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانی ب ه نیسبه‌ت پرسی کورد ل ه به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان شی کــرده‌وه‌و جـه‌خــتــی لـــه‌وه کــــرده‌و ه ک ـه هێز ه سیاسییه‌کانی ه ـه‌ر پارچه‌یه‌ک ل ه کــوردســتــان لـ ه به‌شه‌کانی دیکه‌دا ده‌ب ــێ پشتیوانی یه‌کتر بــن ،نه‌ک ئ ـه‌وه‌ی بیانه‌وێ ده‌ســت وه‌ربده‌ن ه کاروباری خه‌باتی سیاسیو دۆزی کورد ل ه به‌شه‌کانی دیکه‌دا. پێگه‌ی سیاسیی کورد ل ه ناوچه، بارودۆخی سیاسیی ئێران ل ه دوای هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رۆک کۆماری، پرسی پێکهێنانی ده‌وڵه‌تی نوێ ل ه عیڕاق‌و پرسی یه‌کگرتنه‌وه‌ی دوو الیه‌نی دێموکرات چه‌ند ته‌وه‌رێکی دیــک ـه‌ی ئــه‌و دانیشتن ه بـــوون ک ه لــه‌الیــه‌ن دوو ه ـه‌یــئ ـه‌ت ـه‌و ه قسه‌و ئاڵوگوڕی بیروڕایان له‌سه‌ر کرا.
جێن ساکی :ئه‌مریکا نیگه‌رانه ل ه به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی ئێعدامه‌کان ل ه ئێران جێن ساکی ،وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا گوتی یه‌کێک لهو فاکته‌رانه‌ی ک ه ده‌توانێ رێگه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی ئێران بۆ نێو کۆمه‌ڵگه‌ی نێونه‌ته‌وه‌یی خۆش بکا ،پاراستنی مافی مرۆڤه ل ه واڵته‌که‌ی‌دا‌‌و ی خۆی‌و رێزگرتن ل ه قانوونی بنه‌ڕه‌ت قانوون ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه.
دامه‌زرانی کۆماری کوردستان له چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ دا
له‌باره‌ی نوێترین قسه‌کانی دوکتور ئیسماعیل بێشکچی له‌سه‌ر پرسی کورد له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان لە چەند ڕۆژی ڕابردوو دا ،دۆستی لەمێژینە‌و بەنرخی نــەتــەوەی کــورد، دوکتور ئیسماعیل بێشکچی ،چەند جار باسی لە سیاسەت‌و هەڵوێستەکانی کۆماری ئیسالمیی ئێران بەرامبەر بە پرسی کورد لەو واڵتەو لە تەواوەتیی خۆی دا کرد .بەم بۆنەیەوە بەڕێز خالیدی عەزیزی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان بەیاننامەیەکی بۆ ئاگاداریی بیروڕای گشتی و سەرجەم هێز و الیەن و تاکەکانی نەتەوەی کورد باڵو کردەوە کە دەقی بەیاننامەکە لە الپەڕی ٢دایە.
پێنجشه‌ممه 15ی جۆزه‌ردانی 5 ١٣٩٣ی ژوئه‌نی ٢٠١٤
ژماره 633
www.kurdistanukurd.com
به‌ڵێ بۆ داوای بێشکچی لە بارەی پێویستیی یەکگرتوویی‌و یەکهەڵوێستیی کورد لە ئاست ڕێژیمی ئێران ڕۆژهەاڵتی کوردستان، له كۆمه‌لگایه‌ك ی یاغییهوه بۆ كۆمه‌لگایه‌ك ی سركراو!
دوو ڕوخساری دژ بەیەک!
4
قادر وریا لە چەند مانگی ڕابردوو دا شایەدی کۆمەڵێک ڕووداو و چاالکیی خۆڕسکی خەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بووین کە جێگای هەڵوێستە لە سەرکردن بوون .ئەو کارە سەمبولیکانەی بە نیشانەی ئاشتبوونەوە لە گەڵ سروشت بەڕێوە چوون ،شتێکی کەم نەبوون .لە چەندین شار‌و ناوچە ،راوچییەکان کەوتنە ئازادکردنی کەوی ڕاو‌و ڕکە‌و تاپڕەکانیان شکاند .پێشوازیی هاندەرانەی خەڵک لەو کارە سەمبولیکانە ،بەڵگە بوون بۆئەوەی ئاشتبوونەوە لە گەڵ سروشت هەر ویستی ژمارەیەکی کەم لە تاکەکان نییە‌و لە نێو خەڵک دا ڕێژەیەکی بەرچاو الیەنگری هەیە .هەرەوەزی خۆڕسکانە‌و خۆبەخشانە بۆ خاوێنکردنەوەی ژینگە ،یەکێکی دیکە لەو کار‌و چاالکیانەی چەند مانگی ڕابردوو بوو کە لە چەندین شار‌و ناوچە دا بەڕیوە چوون .ئەم چاالکییەش ڕوویەکی دیکەی جۆری ڕوانین‌و بیرکردنەوەی تاکەکانی کۆمەڵی ئەمڕۆی ڕۆژهەالتی کوردستانمان پێ دەناسێنێ. بیرکردنەوەیەک کە ژیرانە‌و بەرپرسانە‌و شارستانیانەیە .لە نێو ئەم جۆرە چاالکییانەدا، هاتنی هەزاران کەسیی خەڵکی رەوانسەر بۆ گۆرەپانێکمان بینی کە قەرار وابوو ،کەسێکی مەحکووم بە ئێعدامی لێ هەاڵوەسن .ئەوان بە پێچەوانەی خەڵکی هێندێک لە شارەکانی بەشەکانی دیکەی ئێران ،بۆ تەماشای چۆنیەتیی گیاندەرچوونی الوێکی مەحکووم بە مەرگ نەهاتبوون ،بەڵکوو هاتبوون تا پێشی گیانستاندن لەو مەحکوومە بگرن. هاتبوون تا پێشی «قصاص»ێک بگرن‌و بە داواکاران و خوازیارانی «قصاص»ی ئەو الوە بڵێن کە «توندوتیژی ،توندوتیژی بەرهەم دێنێ»و بە ستاندنی گیانی تاوانباران ،تاوان لە کۆمەڵ‌دا بنەبڕ نابێ ،بەڵکوو بە نەهێشتنی زەمینە کۆمەاڵیەتی ،فەرهەنگی ،سیاسیو ئابوورییەکانە کە تاوانەکان کەم دەبنەوە. پێگەیشتوویی فکری‌و فەرهەنگی‌و بیرکردنەوەی ڕوانین‌و گەشەکردنی مەدەنیانە‌و رەنگدانەوەیان لە ژیان‌و پێشتریش تاکەکان‌دا، هەڵسوکەوتی بە زۆرشێوە لە نێوخەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا ،خۆی نیشانداوە .دوورکەوتنەوە لە توندوتیژی ،بەرەوڕووبوونەوەی هێمنانە لە گەڵ کێشە‌و گرفتەکان‌و پەنابردن بۆ دیالۆگ‌و شێوازی مەدەنیانەی چارەسەری کێشە‌و ئاستەنگەکان ،خەریکن دەبن بە ڕوخسارێکی دیاری کۆمەڵگەیەک کە بە ڕۆژهەاڵتی کوردستانی دەناسین .بەاڵم ئەم کۆمەڵگەیە ،ڕووخسارێکی دیکەشی هەیە. لە چەند ڕۆژی ڕابردوو دا ،ژمارەیەک رووداوی تەواو ناتەبا لە گەڵ ئەم روخسارە، لە شوێنە جیاوازەکانی ڕۆژهەالتی کوردستان روویان دا. بۆ الپەڕی ٥
په‌یامی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانیی منااڵن
5
خوێنی الوانی کورد لە شووشەی زوحاکانی کۆماری ئیسالمیدا
6 شه‌رم ل ه خوێنی ڕژاوتان ده‌که‌ین! «کورد ده‌بێ هه‌وڵ بدا نێوماڵی خۆی ڕێک بخاته‌و ه و پێش ب ه پارچ ه پارچ ه بوونی زیاتری خۆی بگرێ‌و چیدیک ه فریوی چه‌مکێک ب ه ناوی برایه‌تیی ئۆممه‌تی ئیسالمی نه‌خوا ،چونک ه ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی کوردستانیان ب ه سه‌ردا دابه‌ش کراو ه هه‌موویان ب ه شێوه‌یه‌ک ده‌سه‌اڵتی ئیسالمین». ل ه کۆڕێک‌دا بە بەشداری هەیئەتێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان که ئاکادیمیای کوردی رۆژی یه‌کشه‌ممه11 ،ی جۆزه‌ردان ل ه هه‌ولێر بۆ رووناکبیری ناسراوی تورک‌و دۆستی به‌وه‌فای کورد ئیسماعیل بێشکچی ،پێکی هێنابوو .بێشکچی جه‌ختی ل ه سه‌ر ئه‌و ه کرده‌و ه ک ه «کورد نابێ چیدیک ه فریوی ب ه ناو برایه‌تیی کوردو عه‌ڕه‌ب یان کوردو تورک یا کورد و فارس بخواو ده‌بێ ل ه سه‌ر مافه‌کانی خۆی سوورو پێداگر بێ». له سیاسه‌ت ه بێشکچی ل ه درێژه‌ی قسه‌کانی دا باسێکی دژه‌کوردییه‌کانی کۆماری ئیسالمی ئێران کردو هه‌ر وه‌ها باسی
به‌شار ئه‌سه‌د بۆ 7ساڵی دیک ه وه‌ک سه‌رکۆماری سووریه خۆی داسه‌پانده‌و‌ه لە حاڵێكدا واڵتی سووریە هەروا گۆڕه‌پانی شەڕی نێوخۆییە ،بەشار ئەسەد هەوڵ دەدا بە بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەكانی سەركۆماری لەم واڵتەدا پێگه‌ی خۆی پتەوتر بكا .هەڵبژاردنەكانی سەركۆماریی سووریە کۆتایی هاتو به‌شار ئه‌سه‌د ک ه له‌گه‌ڵ 2پاڵێوراو ی دیک ه خۆیان پااڵوتبوو ،ل ه کۆتاییدا ب ه ڕواڵه‌ت ب ه سه‌رکه‌وتنی ئه‌سه‌د کۆتایی هات . هێزەكانی ئۆپۆزیسیۆنی سووریە وێڕای ئاماژە بە كوژرانی زیاتر لە 160هەزار كەس لە شەڕی نێوخۆیی ئەم واڵتەو ئاوارە بوونی ب ه میلیۆن هاوواڵتیی سووری، بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكانی سەركۆماری‌یان بە ی و داوایان لە خه‌ڵكی ئه‌و واڵت ه شانۆیەكی گەپجاڕانە» زان كردبوو كە لەم بەناو هەڵبژاردنانه‌دا بەشداری نەكەن. ئامریكاو یەكیەتیی ئورووپاش بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی سەركۆماریی لە بارودۆخی ئێستای سووریەیان بە «السایی كردنەوەیەكی گاڵتەجاڕانەی دێمۆكراسی» لە قەڵەم داوە.
به‌رژه‌وه‌ندیی ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانی کرد ک ه کاتێک دوکتور قاسملوو ل ه سه‌ر مێزی وتووێژ ب ه ده‌ستی پیاوانی ئیتاڵعاتی ئێران شه‌هید ده‌کرێ ،چۆن ده‌وڵه‌تی ئۆتریش ل ه ئاست ئه‌و مه‌سه‌ل ه گه‌ور ه و کاره‌ساته‌دا چاوی ده‌نوقێنێ. بێشکچی ل ه لێدوان و قسه‌کانی سه‌فه‌ری ئه‌مجاره‌ی دا بۆ هه‌رێمی کوردستان ،چه‌ند جار باسی سیاسه‌تی دژ ه کوردی کۆماری ئیسالمی و تیرۆری د.قاسملوو و د.شه‌ره‌فکه‌ندی ،ڕێبه‌رانی حیزبی دیموکرات ب ه ده‌ست رێژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێرانی کرد .لهم پێوه‌ندیی ه دا سکرتیری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان وێرای ده‌ربڕینی سوپاس و پیزانین به‌رامبه‌ر ب ه قسه‌کانی بێشکچی ،پشتیوانیی حیزبه‌که‌ی لە داوای بەڕێزیان لە بارەی پێویستیی یەکگرتوویی‌و یەکهەڵوێستیی نەتەوەی کورد لە ئاست سیاسەتەکانی ڕێژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێران ،ڕاگەیاندوە.
٧
«که‌مه‌ندی»کوڵکه‌زێرینه‌ی هونهرو گۆرانی
10
هەڵمەتی بەربەرەکانی لە گەڵ هەڕەشەی ماددە سڕکەرەکان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان ئه‌م هەڵمەتە بۆ ناساندن و رسواکردنی باندەکانی بەرهەمهێنان و باڵوکردنەوەی ماددە سڕکەرەکان ه ک ه ماوه‌یه‌ک ه ده‌ست بکار بووهو له‌سه‌ر تۆری فه‌یسبووک رۆژانە زانیاری‌و راپۆرتی تایبەتی لە شار و ناوچە جیاجیاکانی کوردستانەوە‌و لە بارەی ئەو کەسانەی دەستیان لە بەرهەمهێنان و باڵوکردنەوەی ماددە سڕکەرەکان دا هەیە باڵو ده‌کاته‌وه. به‌ڕێوه‌به‌رانی ئه‌م هه‌ڵمه‌ت ه داوا خه‌ڵک لە هەر شار و ناوچە و گوندێکن ده‌که‌ن ،زانیاری لهو پێوه‌ندییه‌‌دا بە تایبەتی وێنەی ئەو جۆرە کەسانەیان بۆ بنێرن تا ب ه بیرورای گشتییان بناسێنین. ن ل ه ناردنی زانیارییه‌کان‌دا ئەو ههروهها داوا ده‌که پەڕی دیققەت و وردبینی بە کار بێنن بۆ ئەوەی بە ناحەق ناوی کەس یا که‌سانێک نەزڕێ و لە خۆڕا تووشی بەد ناوی نەبن. به‌ڕێوه‌به‌رانی که‌مپه‌ین ده‌ڵێن« :دواتر ئەو زانیارییانە دەکەین بە بوڵتەن و بە زمانی جۆراوجۆر
ئامادەیان دەکەین و ناوەندە مرۆڤدۆستەکان و میدیاکانی جیهانیان لێ ئاگادار دەکەینەوە.