ژمارە ٦٥٢ی رۆژنامەی کوردستان بڵاوبۆوە

‫ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا‪:‬‬ ‫ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‪ ،‬رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ‌‬ ‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.org‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪www.kurdch.tv‬‬ ‫‪Hotbird:6 13 MHz 11137‬‬

‫ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی‪:‬‬ ‫‪+9647508578190‬‬ ‫‪Tashkilat.kdp92@gmail.com‬‬

‫‪polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4‬‬ ‫‪Radiodk59@gmail.com‬‬

‫‪KURDISTAN‬‬ ‫‪The Official‬‬ ‫‪Organ‬‬ ‫‪Party of Kurdistan‬‬ ‫‪The Organ‬‬ ‫‪ofDemocratic‬‬ ‫‪Kurdistan Democratic‬‬ ‫‪Party-Iran - I ran‬‬

‫‪NO: 652‬‬ ‫‪march 2015‬‬ ‫‪No: 493 5 Sep 2008‬‬

‫بانگەواز ‪ :‬بەرەو نەورۆزێکی حەماسی و نەتەوەیی‬ ‫خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان!‬ ‫هەڵگرانی مەشخەڵی نەورۆزی ڕزگاری‌و نوێبوونەوە!‬ ‫نەورۆز‪ ،‬جەژنی لە مێژینەی کورد‌و نەتەوەکانی دیکەی ئەم ناوچەیە‪،‬‬ ‫بەڕێوەیە‪ .‬نەورۆزی کورد و کوردستان‪ ،‬هەر جەژنی پێشوازی لە‬ ‫بەهار و ژیانەوەی سروشت نیە‪ .‬هەر بۆنەیەک نیە بۆ خۆڕازاندنەوە‌و‬ ‫خۆشی نواندنی تاکەکان‪ .‬نزیکەی سەدەیەکە نەورۆزی کوردستان‪،‬‬ ‫هەڵگری بەیداخی ڕاپەڕین‌و جاڕدەری هەستانەوە‌و بەگژداچوونەوەی‬ ‫بندەستی‪ ،‬زۆرداری‌و دیکتاتۆرییە‪ .‬نەورۆزی کوردستان‪ ،‬مەشخەڵی‬ ‫دەستی الوانی نەتەوەیەکی واڵت بەش کراو‌و داگیرکراو‪ ،‬الوکی‬ ‫ڕزگاریخوازیی تیکۆشەرانی دیل‌و بەندی‪ ،‬ئااڵی شەکاوەی دەستی‬ ‫کچان‌و کوڕانی ڕاپەڕیو‪ ،‬هونراوە‌و حەیرانی نێشتمانیی وێژەوانان‌و‬ ‫هونەرمەندانە‪ .‬گڕ‌و بڵێسەی تاریکی ڕەتێن‌و گەرما‌و تینی سەرمابەزێنە‪.‬‬ ‫گیان دەنێتەوە بەر جەستەی ئەویندارانی ژیان‌و‪ ،‬ورە‌و وزە بەسەر‬ ‫پێشمەرگەکانی کوردستان‌دا دەبەشێتەوە‪.‬‬ ‫نەورۆز‪ ،‬الی ئێمە سروودە ‪ ،‬بانگەوازە‪ ،‬بەستەیە‪ ،‬فەلسەفەیە‪.‬‬ ‫سرووشێکە لە خواوەندی ژیان‌و جوانی‌و ئاشتی‌و ئازادی‌و ئاوەدانی‬ ‫بۆ تینوان‌و خوازیارانی بە سەربەستی‌و بەسەربەرزیی ژیان‪ .‬نەورۆزی‬ ‫ئێمە‪ ،‬ئەو کانگەیەی ڕووناکی‌و تەبایی‌و ئاشتەوایی‌یەیە کە پیرو الو‌و‪،‬‬ ‫ژن‌و پیاو‌و‪ ،‬گوندی‌و شاری‪ ،‬ورد‌و درشت‪ ،‬لە دەوری ئاگری پیرۆزی‬ ‫خۆ کۆ دەکاتەوە‌و سروودی ڕزگارییان پێدەچڕێ‪.‬‬ ‫ئەمساڵ‪ ،‬لە هەلومەرجێک دا بەرەو نەورۆز دەچین کە نەتەوەکەمان‬ ‫ی‬ ‫لە دوو بەشی باشوور و خۆراوای نیشتمانەکەی‪ ،‬لە گەڵ تیرۆریستا ن ‌‬ ‫پارێزەری جەهل‌و تاریکی لە شەڕ دایە‪ .‬لە ڕۆژهەاڵتی کوردستانیش‪،‬‬ ‫خێڵی شەڕ‌و بەدی‌و ستەم‌‌و تاریکی‪ ،‬دەسەاڵتداران‌و کاربەدەستانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی‪ ،‬لە مانگێک زووترەوە‪ ،‬کەوتوونە هەڕەشەکردن‌و‬ ‫گوشارهێنان بۆ سەر مەشخەڵدارانی نەورۆز‪ .‬لە سەر پێشەنگان‌و‬ ‫هەڵسووڕاوانی بەڕێوەبەر‌ی ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکانیان کردوە‬ ‫نەچنە پێشوازی نەورۆز‪ .‬پێکهێنانی کۆبوونەوەو متینگی نەورۆزییان‬ ‫لە خەڵک قەدەغە کردوە‌و ێییان ڕاگەیاندوون تەنیا لە ژێر چەتری‬ ‫دامودەزگاکانی ئەو ڕێژیمە‌و لە تەنیشت پوستێری ڕێبەرانی کۆماری‬ ‫ئیسالمیدا‪ ،‬دەتوانن مەراسمی نەورۆزی پێک بێنن‪ .‬لە الیەکی دیکەوە‪،‬‬ ‫نەیارانی ڕەنگاوڕەنگی پەیامی ڕزگاریی نەورۆز‪،‬هەم ئەوانەی دەست‌و‬ ‫پیوەندی دەزگای جاسووسی‌و سەرکوتی کۆماری ئیسالمین‪ ،‬هەم‬ ‫ئەوانە کە لە گەڵ تیرۆریستانی داعش‌دا لە یەک سەرچاوە ئاو‬ ‫دەخۆنەوە‪،‬بە دەنگۆی جۆراوجۆر‪ ،‬هەوڵ دەدەن ترس‌و دڵەڕاوکێ لە‬ ‫نێو خەڵک‌دا باڵو بکەنەوە بۆ ئەوەی بە گیانێکی نەتەوەیی‌و حەماسی‬ ‫پێشوازی لە نەورۆز نەکەن‪.‬‬ ‫ڕۆڵە چاوکراوەکانی نەتەوەی کورد!‬ ‫خەڵكی ئازادیخوازی ڕۆژهەاڵتی کوردستان!‬ ‫نەورۆز‌و ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان‪ ،‬بۆ نەتەوەی ڕاپەڕیوی کورد‪،‬‬ ‫مەیدانێکی گرنگی خەبات و بەربەرەکانین‪ .‬ئێوە کە سەرەتاییترین‬

‫با نەورۆز بکەینەوە بە سەنگەری بەرنگاری‬

‫سمایل شەرەفی‬ ‫مافی ئینسانی‌و نەتەوەییتان کە خوێندن بە زمانی خۆتانە‪ ،‬لێ زەوت‬ ‫کراوە‪ ،‬ئیوە کە ڕۆڵە تێکۆشەرەکانتان پۆل پۆل ڕەوانەی بەندیخانەکان‬ ‫دەکرێن‌و یەک بە دوای یەک دا لە دار دەدرێن‪ ،‬ئێوە کە چارەنووستان‌و‬ ‫کەرامەت‌و ژیانتان‪ ،‬هەر کات‌و ساتێک لە گەڵ دەستدرێژی‌و‬ ‫سووکایەتی‌و هەڕەشەی تاقمێک کاربەدەستی ئینسانکوژ‌و‬ ‫تااڵنچی بەرەوڕوویە‪ ،‬ئێوە کە چووکترین ئاوڕ لە کێشە ئابووری‌و‬ ‫کۆمەالیەتییەکانتان نادرێتەوە‌و‪ ،‬بە شیاوی ژیانێکی ئینسانی نازاندرێن‪،‬‬ ‫پیویستە لە سەنگەری نەورۆزدا بمێننەوە‪ .‬سەنگەری نەورۆز چۆل‬ ‫مەکەن بۆ ئەوەی بەچۆکدانەهاتوویی خۆتان لە بەرامبەر ستەم و‬ ‫دیکتاتۆری‌دا بسەلمێنن‪ .‬بۆ ئەوەی وشیاری و زیندوێتیی خۆتان پێشان‬ ‫بدەن‪.‬‬ ‫بە شکۆیەکی تەواوەوە‌و بە گیانێکی نەتەوەیی‌و حەماسی بچوونە‬ ‫پێشوازی نەورۆز‪ .‬با کۆڕ‌و کۆبوونەوە نەورۆزییەکانتان چەندی‬ ‫مومکینە جەماوەریتر‪ ،‬با ئااڵی کوردستانتان لە نەورۆز‌دا لە هەموو‬ ‫کات شەکاوەتر‪ ،‬با دەنگی سروود‌و گۆرانیی نەتەوەیی‌و نیشتمانیتان‪،‬‬ ‫لە هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان هیوادار‌و چاوەڕوانە‪،‬چوارشەمە‌سووری‌و‬ ‫نەورۆزی ئەمساڵیش بکەنەوە دەرفەت بۆ نواندنەوەی یەکگرتوویی‬ ‫خۆتان‪ ،‬بۆ داکۆکی‌و بەرگریتان لە ناسنامەی کولتووری‌و نەتەوەیی‬ ‫خەڵکی کوردستان‪ ،‬بۆ پێداگرتنەوەتان لە سەر ویست‌و داخوازە‬ ‫ڕەواکان‪ ،‬بۆ نیشاندانی بێبەریی خۆتان لە هزر و کولتووری‬ ‫دواکەوتوانەی دژ بە بەختیاریی مرۆڤ‪.‬‬ ‫بەم هیوا و چاوەڕوانییەوە ‪ ،‬بۆ پێشەوە بەرەو نەورۆزێکی پڕشکۆ‪،‬‬ ‫نەورۆزیکی یەکگرتوانە‪ ،‬نەتەوەیی و حەماسی‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کۆمیسیۆنی تەشکیالت‬ ‫‪18‬ی ڕەشەمەی ‪1393‬‬ ‫‪9‬ی مارسی ‪2015‬‬

‫بەڕێوچوونی سمیناری « زمانی کوردی و شێوەزارەکانی» لە هەولێر‬ ‫ڕێکه‌وتی ‪١٩‬ی ڕەشەمەی ‪ ،٩٣‬لە هۆڵی‬ ‫ئاکادمیای زمانی کــوردی شــاری هەولێر‪،‬‬ ‫بە هــاوکــاری ڕێکخراوەی «هــزری خانی»‬ ‫سمینارێکی زانستی بۆ لێکۆڵەر و زمانه‌وانی‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان‪ ،‬سەجاد جەهانفەرد‬ ‫ناسراو بە ژیار‪ ،‬خەڵکی شاری کرماشان لە‬ ‫ژێر ناوی « زمانی کوردی و شێوەزارەکانی‬ ‫« بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫سەجادی جەهانفەرد سەرەتا باسەکەی‬ ‫لە ســەر فولکلۆر‪ ،‬وەک ژێرخانی بەهێزی‬ ‫ئەدەبی و زمــان دەســت پێکرد‪ .‬جەهانفەرد‬ ‫گوتی بە پێی زمانی فۆلکلۆر و بە وتەی‬ ‫فــۆلــکــلــۆرنــاســان‪ ،‬ئ ــەدەب ــی فــۆلــکــلــۆر هیچ‬ ‫سنوورێک ناناسێ‪ .‬وەک دەبینین چیرۆک‬ ‫و ئاوازێک لە کرماشان‌دا هەیە بە جۆرێکی‬ ‫دیکە لە ناوچەیەکی دیکه‌ی کوردستان‪ ،‬وەک‬ ‫شــاری ئامێد لــە بــاکــووری کــوردســتــان بە‬ ‫هێندێ گۆڕانکاریەوە دەبینرێ‪ .‬یان جاروبار‬

‫به‌ر له‌ مااڵوایی‬

‫لە دەرەوەی سنوورەکانی کوردستانیش‬ ‫هەمان ئــاواز و چیرۆکی فۆلکلۆری بەدی‬ ‫دەکرێ‪.‬‬ ‫بە تایبەت لە ڕەهەندی زمانەوانییەوە بۆ‬ ‫پڕکردنەوەی هەندی کەلێن و بۆشایی وشە‬ ‫لە زمانی ئەمڕۆیی کوردی‌دا‪.‬‬ ‫لە بەشی دووهەمی قسەکانیدا سەجادی‬ ‫پــرژایــە ســەر زمــانــی کـــوردی بــە گشتی‌و‬ ‫شــێــوەزارەکــان ـی‌و‪ ،‬گــوتــی بــە پێی زانستی‬ ‫دەروونــنــاســی ئــەو مندااڵنەی وا بە زمانی‬ ‫زگماگی خۆیان پــەروەردە دەکرێن؛ ئاستی‬ ‫توانایی هزری و فێربوونیان سەرترە‪.‬‬ ‫بــە پێی قسەکانی ســەجــادی ئێستاکە‬ ‫زمانی کوردی بە دوو لقی سەرەکیی‪ ،‬گۆرانی‬ ‫و کرمانجی دابەش بووە کە شەش زاراوە لە‬ ‫خۆدەگرێ و سەرجەم شێوەزارەکان لە باری‬ ‫فۆنۆلۆژییەوە دەچنەوە خانەی زمانی بەهێز‬ ‫و گەورەی کوردی‪ .‬هەر بۆیە بۆ هەبوونی‬

‫رۆژژمێری «کوردستان»ی ‪ ١٣٩٤‬لە دوو سایزی‬ ‫جیاوزدا ( گەورەو بچووک)چاپ‌و باڵو کرایەوە‬

‫زمانی یەکگرتووی بەهێز پێویستە لە هەموو‬ ‫شێوەزارەکان بە باشی کەڵک وەربگیردرێ‪.‬‬ ‫لە کۆتایدا نــاوبــراو ئەدەبیاتی کــوردی‬ ‫لە ناوچە جیاجیاکانی کوردستان بە تایبەت‬ ‫کرماشان و ئیالم خستە بەر باس‪ .‬سەجادی‬ ‫ئـــامـــاژەی کـــرد کــە هــەوڵــێــکــی فـــــراوان بۆ‬ ‫گەشەکردنی زاراوەی کەلهوڕی لە ئارادایە‬ ‫و تــا ئێستا نزیک بــە چـــواردە پایاننامەی‬ ‫خوێندکاری زانستگاکانی ئێران لەم چەند‬ ‫ساڵەی دواییدا تەرخان کراوە بە ناسین و‬ ‫شیکردنەوەی زاراوەی کەلهوڕی‪ .‬کۆڕگێڕ‬ ‫پــێــداگــری لــە ســەر ئــەوە کــرد کــە پێویستە‬ ‫ئێمە ڕێنووسێکی پەسەندکراوامان هەبێ و‬ ‫هەروەها لە باری وشەسازی و چێ‌کردنی‬ ‫وشەی نوێی کوردی هەموو شێوەزارەکان‬ ‫لە بەر چاو بگرین‪ ،‬کە دەبێتە هۆی نزیکی‬ ‫شـــێـــوەزارەکـــان و گــەشــەکــردنــی زمــانــی‬ ‫ستانداردی کوردی‪.‬‬

‫بە «جەماوەری بوونی خەبات» لە بوارەکانی سیاسی‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی و فەرهەنگی و هەتادوایی ماوەی چەند ساڵێک‬ ‫لە رۆژهەاڵتی کوردستان بە شێوەی جۆراجۆر هەست پێ‬ ‫دەکرێ‪.‬‬ ‫هەوڵدان بۆ گشتگیربوونی چاالکییە سیاسی و فەرهەنگی‬ ‫و کۆمەاڵیەتییەکان لەم بەشە لە کوردستان دا چەند ساڵێکە‬ ‫بۆتە قسەوباسی کۆڕۆ کۆبوونەوەی چاالکانی رۆژهەالتی‬

‫کوردستان‪.‬‬ ‫ئەوەی کە خەبات لە رۆژهەاڵتی کوردستان بە هەموو بوارەکانییەوە چۆن دەکرێ‬ ‫بەجەماوەری بکرێن و لەم پێناوەدا چ الیەنگەلێک زیاتریان هەوڵ بۆ داوەو تا چەندە‬ ‫توانراوە خەبات لە رۆژهەاڵتی کوردستان شکڵ و روخسارێکی جەماوەری پێ‬ ‫ببەخشرێ‪ ،‬قسەو باسێکی زۆر هەڵدەکرێ و مەبەستی ئەم وتارەیش بابەتێکی دیکەیە‪.‬‬ ‫ئێستا کە لە نەورۆزو سەری ساڵی نوێ نزیک دەبینەوە‪ ،‬مەبەستمانە بە ئاوڕدانەوە‬ ‫لە رێورەسمە نەورۆزییەکانی چەند ساڵی رابردو لە شارو ناوچەکانی کوردستان باس‬ ‫لە بەجەماوەربوونی رێورەسمە نەورۆزییەکان لە رۆژهەاڵتی کوردستان و پەیامەکانی‬ ‫بکەین و هەروەها بڵێین کە چۆن رێورەسمەکانی سەری ساڵی نوێمان لە رۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستان بەڕێوە بەرین‪.‬‬ ‫ئەگەر لە دەیەکانی ‪ ٦٠‬و ‪٧٠‬ی هەتاوی دا رێورەسمەکانی نەورۆز و سەری‬ ‫ساڵی نوێ تەنیا لە بەڕێوەبردنی چەند داب و نەریتێکی وەک «هەالوە مەالوە» و‬ ‫«هێلکە رەنگ کردن» و «کردنەوەی ئاور»‪ ،‬ئەویش هەر کەسەو لە بەردرگای ماڵ یان‬ ‫سەربانی خۆی دا و تەنیا بۆ ‹تەفریح» و شادی دەربڕین و «گەردن‌ئازادی»‪ ،‬کورت‬ ‫دەکرایەوە‪ ،‬لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا ئەم رێورەسمانە بە شێوازێکی دیکەو بە‬ ‫ئامانجگەلێکی «مانادارتر»ەوە بەڕێوەدەچن‪.‬‬ ‫ئێستا ئیدی نەورۆز و بەڕێوەبردنی رێورەسمی نەورۆزی‪ ،‬تەنیا پێشوازی کردن لە‬ ‫سەری ساڵی نوێ و «دانی نەورۆزانە» و «نەورۆزانە وەرگرتن» لە خزم‌و کەسوکارو‬ ‫هاودێی و هاوگەڕەک نیە‪ .‬بەڵکوو جووڵەیەکی جەماوەریی مانادارە کە کۆمەاڵنی خەڵکی‬ ‫کوردستان لە زۆربەی شارو ناوچەکانی کوردستان‌دا‪ ،‬چەند ساڵێکە بە کۆبوونەوە‬ ‫لە دەوری یەک و سازکردنی کارنەڤاڵی مەزن و جەماوەری و خوێندنەوەی پەیام و‬ ‫شێعرو هەڵبەست و هەڵپەرکێ و‪ ، ....‬پەیامی «بوون»ی نەتەوەیەک بە هەموو جیاوازی‬ ‫و داخوازییەکانییەوە بە گوێی دۆست و دوژمن دا دەدا‪.‬‬ ‫هەر وەک لە بانگەوازە نەورۆزییەکەی ئەمساڵی حیزبی دێموکراتی کوردستان دا‬ ‫هاتووە‪:‬‬ ‫«نەورۆزی کورد و کوردستان‪ ،‬هەر جەژنی پێشوازی لە بەهار و ژیانەوەی سروشت‬ ‫نیە‪ .‬هەر بۆنەیەک نیە بۆ خۆڕازاندنەوە‌و خۆشی نواندنی تاکەکان‪ .‬بەڵکوو نەورۆزی‬ ‫کوردستان‪ ،‬هەڵگری بەیداخی ڕاپەڕین‌و جاڕدەری هەستانەوە‌و بەگژداچوونەوەی‬ ‫بندەستی‪ ،‬زۆرداری‌و دیکتاتۆرییە‪ .‬نەورۆزی کوردستان‪ ،‬مەشخەڵی دەستی الوانی‬ ‫نەتەوەیەکی واڵت بەش کراو‌و داگیرکراو‪ ،‬الوکی ڕزگاریخوازیی تیکۆشەرانی دیل‌و‬ ‫بەندی‪ ،‬ئااڵی شەکاوەی دەستی کچان‌و کوڕانی ڕاپەڕیو‪ ،‬هونراوە‌و حەیرانی نێشتمانیی‬ ‫وێژەوانان‌و هونەرمەندانە‪ .‬گڕ‌و بڵێسەی تاریکی ڕەتێن‌و گەرما‌و تینی سەرمابەزێنە‪.‬‬ ‫گیان دەنێتەوە بەر جەستەی ئەویندارانی ژیان‌و‪ ،‬ورە‌و وزە بەسەر پێشمەرگەکانی‬ ‫کوردستان‌دا دەبەشێتەوە‪».‬‬ ‫گومان لەوەدا نیە کە خەڵکی مافخوازی کوردستان لە رێگای رێورەسمە‬ ‫نەورۆزییەکانی ئەم چەند ساڵەی رابردوو لە رۆژهەاڵتی کوردستانەوە توانیویانە پەیامی‬ ‫خۆیان بە دەسەاڵتدارانی رێژیمی دژ بە کوردی کۆماری ئیسالمیی ئێران بگەیەنن‪.‬‬ ‫یەکگرتوویی و پێکەوە راسان‪ ،‬پێداگری لە دابونەریتی تایبەتی کورد وەک نەتەوەیەک‬ ‫کە چەندین ساڵە حاشا لە بوونی دەکرێ‪ ،‬چڕینی هەڵبەست و گۆرانی بە زمانی کوردی‬ ‫کە تا ئێستاش وەک زمانێکی سەربەخۆ دانی پێدانانرێ و‪ ،‬بەڕێوەبردنی میتینگ و‬ ‫کاڕنەڤاڵی دەیان هەزار کەسی وەک هیمایەک بۆ ئیرادەی گشتی‪ ،‬هەڵدانی بەیداخی‬ ‫سێ رەنگی سوورو سەوز و سپی کە تەعبیر لە ئااڵی پیرۆزی کوردستان دەکا‪ ،‬ئەو‬ ‫پەیامانەن کە خەڵکی وشیارو مافخوازی کوردستان لە رێورەسمەکانی نەورۆزی و‬ ‫سەری ساڵی تازەدا رووبە هەموو الیەک و یەک لەوان رێژیمی کۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫راشکاوانە باڵویان کردۆتەوە‪.‬‬ ‫ئەو راستییەش لە کەس شاراوە نیە کە ئەم هەوڵ و چاالکییانەی کۆمەاڵنی خەڵکی‬ ‫کوردستان لە نەورۆزەکان دا ترس و دڵەراوکێی لە دڵی کاربەدەستانی رێژیم دا‬ ‫چاندووە‪ .‬هەربۆیە بە بیانووی جۆراوجۆر و لە رێگای هەڕەشە وەبەرنان لە هەڵی‬ ‫ئەوەدان پێش بە بەڕێوەچوونی رێورەسمە نەورۆزییەکان بگرن‪.‬‬ ‫دەسەاڵتداران‌و کاربەدەستانی کۆماری ئیسالمی‪ ،‬لە مانگێک زووترەوە‪ ،‬کەوتوونە‬ ‫هەڕەشەکردن‌و گوشارهێنان بۆ سەر مەشخەڵدارانی نەورۆز‪ .‬لە سەر پێشەنگان‌و‬ ‫هەڵسووڕاوانی بەڕێوەبەر‌ی ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکانیان کردوە نەچنە پێشوازی‬ ‫نەورۆز‪ .‬پێکهێنانی کۆبوونەوەو متینگی نەورۆزییان لە خەڵک قەدەغە کردوە‌و پێیان‬ ‫ڕاگەیاندوون تەنیا لە ژێر چەتری دامودەزگاکانی ئەو ڕێژیمە‌و لە تەنیشت پوستێری‬ ‫ڕێبەرانی کۆماری ئیسالمی‌دا‪ ،‬دەتوانن مەراسمی نەورۆزی پێک بێنن‪.‬‬ ‫بەاڵم نەورۆز‌و ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان‪ ،‬بۆ نەتەوەی ڕاپەڕیوی کورد‪ ،‬مەیدانێکی‬ ‫گرنگی خەبات و بەربەرەکانین‪ .‬ئێمە کە سەرەتاییترین مافی ئینسانی‌و نەتەوەییمان‬ ‫کە خوێندن بە زمانی خۆمانە‪ ،‬لێ زەوت کراوە‪ ،‬ئێمە کە ڕۆڵە تێکۆشەرەکانمان پۆل‬ ‫پۆل ڕەوانەی بەندیخانەکان دەکرێن‌و یەک بە دوای یەک دا لە دار دەدرێن‪ ،‬ئێمە‬ ‫کە چارەنووسمان‌و کەرامەت‌و ژیانمان‪ ،‬هەر کات‌و ساتێک لە گەڵ دەستدرێژی‌و‬ ‫سووکایەتی‌و هەڕەشەی تاقمێک کاربەدەستی ئینسانکوژ‌و تااڵنچی بەرەوڕوویە‪ ،‬ئێمە‬ ‫کە چووکترین ئاوڕ لە کێشە ئابووری‌و کۆمەالیەتییەکانمان نادرێتەوە‌و‪ ،‬بە شیاوی‬ ‫ژیانێکی ئینسانی نازاندرێین‪ ،‬پێویستە لە سەنگەری نەورۆزدا بمێنینەوە‪ .‬سەنگەری‬ ‫نەورۆز چۆل نەکەن بۆ ئەوەی بەچۆکدانەهاتوویی خۆمان لە بەرامبەر ستەم و‬ ‫دیکتاتۆری‌دا بسەلمێنین‪.‬‬ ‫کەوابوو با بە شکۆیەکی تەواوەوە‌و بە گیانێکی نەتەوەیی‌و حەماسی بچینە پێشوازی‬ ‫نەورۆز‪ .‬با کۆڕ‌و کۆبوونەوە نەورۆزییەکانمان چەندی مومکینە جەماوەریتر‪ ،‬با ئااڵی‬ ‫کوردستانمان لە نەورۆز‌دا لە هەموو کات شەکاوەتر‪ ،‬با دەنگی سروود‌و گۆرانیی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتمانیمان‪ ،‬لە هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ‪ .‬با نەورۆز بکەینەوە بە‬ ‫سەنگەری بەرنگاری و داکۆکی کردن لە ماف و ئازادییە نەتەوایەتییەکانمان‪.‬‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬ ‫‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪201٥‬‬

‫وتووێژ لە گەڵ ئەیوب گازەرانی ئەدیب و زمانەوانی رۆژهەاڵتی کوردستان‬

‫لە پێوەندیی لەگەڵ زمانی زگماکی‬

‫گرنگی زمانی زکماگی لە چی دایە و بۆچی بە‬‫بنەرەتی ترین مافی گەالن چاوی لێدەکریت؟‬ ‫جیا لە الیەنی ماف‪ ،‬زمانی زگماکی الیەنی گرنگی‬ ‫دیکە ئالی ناسیاری و پێویستی پاراستن و فرەچەشنی‬ ‫زمانی و ناسیاری یە‪ .‬هەر وەک زیندەوەر ناسان‪ ،‬بایەخ‬ ‫بە فرەچەشنی گژو گیا و پێویستی مان و بەرهەم‬ ‫هێنانەوەی دەدەن‪.‬‬ ‫هەر پەیڤەر و ئاخێوەرێک هەقیەتی زمانی دایکی‬ ‫خۆی خۆش بوێ و رێزی لێدەگرێ‪ .‬ئەمە مافێکی بەڵگە‬ ‫نەویستە‪.‬کەس لە بەر هەست و سۆزی خۆکەسی‌و‬ ‫ناسیاری خــۆ کــەســی پێویستی بــە شیکردنەوە و‬ ‫روون کــردنــەوە نییە‪ .‬وەک خۆشەویستی دایــک و‬ ‫زاگە و دڵــدار‪ ...،‬هتد روون کردنەوەی ناوێ‪ .‬بەاڵم‬ ‫لــە روانــگــەی نەتەوەییشەوە‪ ،‬لــە نێو چــوونــی هەر‬ ‫زمانێکی زگماکی خەسارێکی گەورەیە بۆ مرۆڤایەتی‪.‬‬ ‫هەر زمانێک کۆمەڵێک ناسیاری و زانیاری دەگمەن و‬ ‫جیاواز و تایبەتی گرتۆتە خۆ ‪،‬زانست و روانستێکی‬ ‫خۆ ‪-‬تایبەت و دانسقە لە بــاری شیوەی روانین بۆ‬ ‫جیهان و ژیــان‪ .‬هەر بۆیە لە نێو چــوون و فەوتانی‬ ‫زمانی دایک خەسارێکی قەرەبوو نەکراوە بۆ میراتی‬ ‫سەرجەم مرۆڤایەتی‪ .‬کە پاراستن و گەشە پێ دانی‬ ‫نەک هەر ئەرک و بەڵکوو ڕاسپاردەیەکی مرۆڤانەشە‪.‬‬ ‫لە بواری زمانی یەکگرتوو ئەم جیاوازیگەلە‬‫چەندە دەتوانێت بخرێتە خزمەتی بە توانا کردنی‬ ‫زمانی کوردییەوە؟‬ ‫زمانی ستاندارد یان پێڤەر یان یەکگرتوو (کە‬ ‫هەڵبەت یەکگرتوو کــردن یەکێک لــە کارکردەکانی‬ ‫زمانی ستانداردە لە روانگەی کۆمەڵناسی زمانەوە)‪.‬‬ ‫بۆیە هەموو ئەرک و ڕاسپاردە وکارکردەکانی زمانی‬ ‫ستاندارد ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫واقع ئەوەیە کە زمانی ستاندارد‪ ،‬بوونێکی سەر‬ ‫بەخۆی نییە‪ .‬واوە زاری ستاندارد‪ ،‬ده راستی دا ژوورە‬ ‫زارێکە کە لە سەرجەم زار و بنزارێن زمانی فرە زاری‬ ‫کوردییەوە وەرگــیــراوە‪ .‬هەوێن و ئامیانی سەرەکی‬ ‫زمانی ستاندارد لە زار و بن زارەکانی بەرهەم هاتووە‬ ‫بۆیە ژوورە زاری ستاندارد هەم بریتییە لە هەموو زار‬ ‫و بن زار و گۆڤەرەکانی زمانی کوردی و هەروەها‬ ‫دەکارین بێژین هیچ کامیشی بەتەنیا نییە‪ .‬چ لە باری‬ ‫دەزگەی کۆ دەنگ و سامانەی دەنگی و پەیڤ و وشە‬

‫و رستەو و چ لە باری رێزمان و کۆ واتــاوە‪ ،‬خۆی‬ ‫لە زەریــای گشتی زمــان ‪ -‬هەموو لق و پۆی زمان‬

‫ پــاراو دەکــا و لە بــاری یاساو رێسای دەنگی و»‬‫مۆرفۆلۆژی و سینتاکسەوە «‪ ،‬ساکارترین و کاراترین‬ ‫دیــــاردەی زمــانــی هــەڵــدەبــژێــرێ و بـــژاری دەکـــا‪ ،‬نە‬ ‫بەشێوەی بێ سەروبەر و شپرز و نارێک بەڵکوو زۆر‬ ‫تۆکمە و تەکووز پێداویستی خۆی لە زارێن کوردی‬ ‫هەڵدەهێنچێ‪.‬‬ ‫بۆیە زاری ستاندارد لە گشت زارەکــانــی دیکە‬ ‫دەوڵەمەندترە چ لە باری سامانی دەنگ و (فۆ نێم‬ ‫و مۆرفێم و وشە)‪ ،‬و هەروەها لە باری رێنووس و‬ ‫رێزمانەوە‪.‬‬ ‫بۆیە پەیڤەر و ئاخێوەری هێچ کام لە زار و بن‬ ‫زارەکان بۆیان نییە و نابێ ژوورە زاری ستاندارد‪-‬‬ ‫کە دەتوانین پێی بێژین‪« :‬زمانی باوک» و بێ گومان‬ ‫جیاوازە لە گەڵ زمانی دایکە زا ‪ -‬وەک زارێکی نامۆ‬ ‫و المۆ چاو لێ بکا‪.‬‬ ‫کەوایە زمانی باوک (ستاندارد)و زمانی دایک دەبێ‬ ‫بایەخ و گەشەیان پێ بدرێ و دەکــار هێنانی زمانی‬ ‫ستاندارد بەهیچ جــۆر بەمانای پشت گــوێ خستنی‬ ‫زمانی دایــک نییە‪ ،‬زمانی دایــک دە واقــع دا ریشە و‬ ‫چاوگەی دەوڵەمەندی و پــاراوی زمانی ستانداردە‪.‬‬ ‫بەتایبەتی زمانی ستانداردی زانستی (زمانست)خۆی‬ ‫لە زەریــای پڕ شەپۆل و لەبن نەهاتووی وشە و‬ ‫کەلەپووری رەسەنی رێسای زمانی زەنگین و پاراو‬ ‫دەکا‪ .‬بۆیە تەنانەت لە روانگەی زاری ستانداردیشەوە‪،‬‬ ‫لە بەرژەوەندی زمانی باوکی دایە کە زمانی دایک‬ ‫بپاریزین و گەشەی پێ بدەین‪.‬‬

‫ئەرک وکارکرد و ڕاسپاردەی سەردەمیانەی خۆی‬ ‫بەجێ بێنێت وزمــانــی وا نــەزا و ن ــەزۆک ‪-‬گــەرەک‬ ‫ناگەرەک ‪ -‬دێر و یا زوو – دەمرێ‪.‬‬ ‫ئەوانەی کە لە بیستنی «وشە ڕۆنان « شل دەکەن‬ ‫و دەپرینگێنەوە و بە دیتنی هەر وشەیەکی نرت ونوێ‬ ‫کە ‪-‬لەوانەیە ‪ -‬لە زاگــە ی زمــان دا بۆ چێ کردن‬ ‫و رۆنان و بژاردن و بەرهەم هێنانی کۆڵێک هەوڵی‬ ‫زانستیانە و پسپۆڕانەی بۆ دراوە‪ .‬زۆر پڕ هەست و‬

‫سۆز‪ ،‬لێ نابەرپرسانە و کەمتەرخەمانە و تەوەزەالنە‬ ‫هەڵوێست دەگــرن و دووربینی دوا ناکەن ‪ .‬دەشێ‬ ‫وشیار بکرێنەوە ‪-‬کە ئەمە هێندەی چێ کردنی ماکێکی‬ ‫کیمیایی لە ئەزموونگە تاقیگە دا پسپۆڕانە هۆ ناسانە‬ ‫و سەرهۆ ناسانەیە و‪ ،‬جیا لە زمانوەر وزمان زانی‪،‬‬

‫بەداخەوە نەمانتوانیوە لە گشت توانا و توانستی زار و بن زارەکانی ئەم دیو (رۆژهەاڵت)‬ ‫بەباشی بەهرە وەر بگرین و زمانی ستانداردی پێ دەوڵەمەند بکەینەوە‪ .‬نەسڵی ئێمە لە چاو‬ ‫بەرەی پێشوو (مــەردۆخ ‪ ،‬هەژار و هێمن و قزڵجی و ‪)...‬کارێکی ئەوتۆ مان بۆ زمانەکەمان‬ ‫نەکردووە تەنانەت ئەو کارە مکانێکی یانەش لە بواری وشە نووسی دا کردوومانە زۆر بەدەگمەن‬ ‫داهێنەرانە و خۆ کرد بووە‬

‫بــەرێــزت زیاتر خــوت لە بــواری ئافراندنی‬ ‫زاراڤەی نوێی و «رۆنانی وشە « ماندوو دەکەیت بە‬ ‫نیسبەتی چەمک و مەفاهیمی زانستی و فەلسەفی‪.‬‬ ‫ئایا ئەم هەواڵنە پێوێستە؟‬ ‫ئەگەر بمەوێ رێباز و رێکار ی»وشە ئافراندنی‬ ‫کارا «روون بکەمەوە ‪ -.‬کە لە سەر رووپەڕی خۆم‬ ‫لە دیمپەڕ(فەیسبووک) ‪ ،‬بەشیوەی وردتر و تۆکمەتر‬ ‫روون و شیم کردۆتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەم سێ الیەنەی دەگەڕێتەوە بۆ «ئافراندنی‬ ‫وشــە « کــە ناوێکی داگـــرو تۆکمەیە بــۆ هــەر سێ‬ ‫ش ــی ــوازی ب ــەره ــەم هــێــنــانــی وشـــە ‪ -،‬هــەڵــبــەت بۆ‬ ‫زانستی(زوانست) نەک بۆ زمانی زارەکی‬ ‫زمانی‬ ‫یان سەرزارەکی ‪ .١‬وشە دۆزینەوە ‪ .٢‬وشە ڕۆنان‬ ‫و‪.٣‬وشە بژارتن ‪.‬‬ ‫دیارە دیاردەی بزۆکی و زگ وزا بۆ خۆی بەپێی‬ ‫پێداویستی زمان وشەی نوێ بەرهەم دێنێ‪ .‬زمانێک‬ ‫نەتوانێ بۆ دەربڕینی چەمک و واتای و مەبەستی نوێ‬ ‫وشە و زاراوەی نرت و نوێ بەرهەم بێنێ و داری‬ ‫زمان ئەگەر نەتوانێ بەپێی پێداویستی سەردەم چرۆ‬ ‫دەر بکاو وشەی لێشین بێ‪ .‬ئەوا به جیدی ناتوانی‬

‫زمان ناسی و تەنانەت واوەتر لە مانەش پێویستی بە‬ ‫زانستی بەرنامەرێژی و ئەندازیاری زمان(زمانەوانی)‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫بــەداخــەوە الی ئێمە زۆرک ــەم باسی پەتا ناسی‬ ‫و خەسار ناسی بــواری گرینگی وشــە نووسی و‬ ‫فەرهەنگ نووسی کــراوە ‪ .‬بۆ لە ئێران وکوردستان‬ ‫ئەم بوارە زانستی و هەرە پسپۆڕییە ‪ ،‬بووەتە مەیدانی‬ ‫تراتێن و رمبازێنی باڵوگە و ناشری ناشارەزا دلبژۆک‬ ‫و چاوجنۆک‪.‬‬ ‫بۆیە وا نییە کە هەر کەسێک لە وشەوانی و وشە‬ ‫نووسی زانستیانە و داهێنەرانەی بوارەکانی دیکەی‬ ‫رووناکبیری دا پەکی کەوتبێ و دامابێ و سەری بێ‬ ‫کاڵومابێ وابزانێ وشەوانی و وشە نووسی‪ ،‬هەر‬ ‫وشە کۆکردنەوە و وشە دۆزینەوە یە و هیچی‌تر نا‪،‬‬ ‫بۆیە کارێکی مکانیکییە کە هەر باڵوگەو ناشرێکی‬‫ناشارەزاش بە لەبەر یەک دانانی چەند وشە نامەیەک لە‬ ‫پێش چەند کەسی کەم شارەزا کە هێندەی خوێندەوار و‬ ‫قوتابی یەکی پۆلی سەرەتای کوردی بزانێ جا بەریز‬ ‫کردنیان بەپێی ئەلفوبێ مل بنێ لە وشە نووسی‬ ‫و‪ ،‬وەبزانێ کارێکی سانایە و کارایی و داهێنان و‬ ‫پسپۆڕی ناوێ وەک بــوارە کانی دیکەشەونخونی‬

‫و زەحمەتی ناوێ و هەر کارێکی میکانیکییە و بە‬ ‫چەند تایپیست و کەمپیۆتر‪ ،‬لە ماوەیەکی کەم وکورت‬ ‫دا دەکارێ توورەکە وشەیەکی قەبە و قەڵەو یان لێ‬ ‫هەڵدوورێ‪.‬‬ ‫دۆخــی ئێستاکەی زمانی کــوردی بەتایبەت‬ ‫لــە رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان ئــەڵــبــەت زیــاتــر‬ ‫کەموکۆڕییەکانی چۆن دەبینی؟‬ ‫ئەگەر بەگشتی باسی زمانی کوردی الی خۆمان‬ ‫بکەین ئاشکرایە گەشەیەکی ئەوتۆی بە خۆوە نەدیوە‪،‬‬ ‫ئەوە هەیە هەست و سۆز و هۆگری زۆر هەیە بۆ‬ ‫فێربوون و خۆ فێرکردن بە زمانی ستاندارد‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫بنەماڵەکان پێیان خۆشە مناڵەکانیان فێری خوێندن‬ ‫و نووسینی کوردی بکەن بەپێچەوانە هێندێ بنەماڵە‬ ‫لەم بارەوە زۆر کەمتەر خەمن‪.‬‬ ‫دیـــارە وەک هەمیشە‪ ،‬هیچ لێژنە و ناوەندێک‬ ‫سەرگیری وبەرگیری زمان ناکا‪ ،‬لە هەوڵی تاکەکەسی‬ ‫و خۆ کەسی کە بگرین‪ .‬دەتوانین باسی چەند باڵوگە‪،‬‬ ‫ناوەندی ڕاگەیاندن و ئەنجومەنی ئەدەبی و گۆڤار‬ ‫بکەین کە لەنێویان دا بە دەگمەن هەوڵەکانیان پشت‬ ‫ئــەســتــوورە بــە گەاڵڵەیەکی بــەرنــامــە بــۆ دارێـــژراو‬ ‫لە ڕایەڵەکانی سایبر ‪ ،‬وەک دیم پەڕ (فەیس بووک‬ ‫هەوڵێکی ببڕ و کــارا بەدیی نــاکــرێ)‪ ،‬ئەگەر جارنا‬ ‫جار دەرفەتێکیش بۆ چاپ و بەرهەمی کتێبی کوردی‬ ‫هەست پێ دەکــرێ کەچی کەسانێک پەیدا دەبــن بۆ‬ ‫بەرژەوەندی خۆکەسی و مــاددی‪ ،‬هەڵی هەڵکەوتوو‬ ‫لەبار دەبــەن ‪ .‬بەناردنی زڕبــەرهــەم بۆ بــازار ئەو‬ ‫دەرفەتانە لەکیس زمانەکەمان دەدەن ‪ .‬لەوەها بستێن‬ ‫و هەل و مەرجێک دا هۆگر و خوێنەری شێلگیر‬ ‫بەروەردە نابن‪.‬‬ ‫زمانی کوردی رەوشێکی شیاوی نییە‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫زۆرێک لە هۆگرانی زمانی کوردی الی خۆمان زۆر‬ ‫جاران بەشێوەی نابەجێ السایی هەڵە زمانییەکانی ئەو‬ ‫دیو دەکەنەوە‪ ،‬بەداخەوە نەمانتوانیوە لە گشت توانا‬ ‫و توانستی زار و بن زارەکانی ئەم دیو (رۆژهەاڵت)‬ ‫بەباشی بەهرە وەر بگرین و زمانی ستانداردی پێ‬ ‫دەوڵــەمــەنــد بکەینەوە‪ .‬نەسڵی ئێمە لــە چــاو بــەرەی‬ ‫پێشوو (مـــەردۆخ ‪ ،‬هــەژار و هێمن و قزڵجی و ‪)...‬‬ ‫کارێکی ئەوتۆ مان بۆ زمانەکەمان نەکردووە تەنانەت‬ ‫ئەو کارە مکانێکی یانەش لە بواری وشە نووسی دا‬ ‫کردوومانە زۆر بەدەگمەن داهێنەرانە و خۆ کرد بووە‪.‬‬ ‫ئێمە لە بواری ئافراندنی وشەش دا کە کارکردێکی‬ ‫ئاسایی و سروشتی زمانە‪ ،‬نەمان توانیوە مامایەکی‬ ‫باش بین بۆ زمانی کوردی‪ .‬ئەو کەسانەش خەریکی‬ ‫وشە رۆنان بووگن رێکار و رێباز و شێوە ی وشە‬ ‫چێ کردنیان بەپێ یاساو رێسای کۆ وشەی زمانی‬ ‫کوردی نەبووە و زیاتر السا کردنەوەی زمانی بیانی‬ ‫و دەر و جیران بووە‪.‬‬ ‫لە سۆنگەی بااڵ دەستی ئیدۆلۆژی لە الی ئێمە ‪-‬جا‬ ‫چ نەتەوە ویستی و چ چەپایەتی و ئایینی‪ ،‬زمان الی‬ ‫زۆرینەی رامیاران وەک ئامیر و ئامراز چاو لێکراوە‬ ‫تەنانەت خەی زمان الی رامیاران هەر بۆ دەنگەشە‬ ‫و چاووڕاو بووە و بایەخی ئەوتۆ بە خودی زمان و‬ ‫دەور و نەخشی لە گۆڕینی کۆمەڵگە دا نەدراوە‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪28‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫ئابووری‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫قەیرانی ئاو هەڕەشە لەئێران دەکات‬ ‫توێژینەوەیەک لەسەر کێشەی ئاو لە ئیراندا بەشی‬ ‫ئاگری باڵەکی‬

‫ئاو لەئێران کشتوکاڵی کەوتۆتە مەترسییەوە‪.‬‬ ‫رێژەی بەکارهێنانی سەرچاوە ئاوییه‌کان لە ئێران‪ ،‬لە ساڵی ‪١٣٩٢‬‬ ‫(‪ )٢٠١٣‬لە خشتەی ژێرەوە بەروونی نیشان دراوە کە ئێران لە ساڵدا چەند‬ ‫و چۆن ئاو بەکار دەهێنێ‪.‬‬

‫وەزعیەتی ئێستای ئاو لە ئیراندا‬ ‫ئێران لە ناوچەی نیوە ویشکی رۆژهەاڵتی نێوەڕاست هەڵکەوتوە‪ ،‬کە‬ ‫بەرووبەری ‪ ١٧٥‬میلیۆن میتری چوارگۆشەی داگیرکردوە‪ %٥٢ .‬لە رووبەی‬ ‫ئیران‪ ،‬لە کێوو بیابان پێکهاتووە‪.‬‬ ‫ئێران لە یەکێک لە وشکترین ناوچەکانی جیهان هەڵکەوتوە‪ ،‬نێونجی‬ ‫رێژەی باران بارین لە ساڵدا ‪ ٢٥٢‬میلیمیترە‪ .‬ئەو رێژەیە یەک لەسەر سێی‬ ‫جیهانە( نێونجی رێژەی باران بارین لە جیهاندا ‪ ٧٥٦‬میلیمترە لە ساڵدایە)‪.‬‬ ‫لە کاتی ئیستادا ‪ ١٧٩‬میلیمیتر‪ ،‬لە ‪ ٢٥٢‬میلیمیتر لە ئاوی باران‪ ،‬یانی ‪%٧١‬‬ ‫دوای باران دەبێتەوە بە هەڵم‪ .‬نێونجی بوون بە هەڵم لە ئێراندا‪ ،‬لە نێوان‬ ‫‪ ١٥٠٠‬میلیمیتر یان ‪ ٢٠٠‬میلیمیترە لە ساڵدایە ئەو رێژەیە یەک لەسەر‬ ‫رێژەی جیهانییە‪ .‬رێژەی بوون بە هەڵم لە ناوچە کوێستانییەکانی ئێران‬ ‫‪ ٢٠‬میلیمیترە و بە پێچەوانەوە لە بیابانەکان ‪ ٢٠٠٠‬میلیمترە لە ساڵدا‪ .‬دوو‬ ‫لەسەر سێ جوگرافیای ئیران کەمتر لەو رێژانە بارانیان تێدا دەبارێ‪.‬‬ ‫سەرچاوەیی سەرەکی ئاوی ئێران باران و بەفرە‪ .‬کە ‪ ٧٠‬لەسەدی باران‬ ‫و ‪ ٣٠‬لەسەدی بەفر پێک‌دێت‪.‬‬ ‫رێــژەی بەدەست هاتوو لەساڵدا لەئاوی بــاران‪ ٤١٧ ،‬میلیارد میتری‬ ‫چوارگۆشەیە‪ ،‬بەاڵم کێشەکە لەوەیدا رێــژەی بوون بە هەڵم لەو ئاوەی‬ ‫کە دەبــارێ‪ ،‬لە ئێراندا زۆرە؛ ‪ %٧٢‬دەبێتەوە هەڵم‪ ،‬واتــە ‪ ٢٩٩‬میلیارد‬ ‫میتری چوارگۆشە‪ ،‬هەروەها ‪ ٩٢‬میلیارد میتری چوارگۆشە لەسەر زەوی‬ ‫بالودەبێتەوە و ‪ ٢٥‬میلیاردیش لە ئاوی بــاران دەچێتەوە ژێــرزەوی‪ ،‬کە‬ ‫ئەگەر ئەو ژمارانە لە رێژەی ئەسلی باران بارین و بەفر البەرین‪ ،‬واتە ‪٤١٧‬‬ ‫میلیارد میتری چوارگۆشەیه‌‪ ،‬ئەوا تەنیا ‪ ١١٧‬میلیارد میتری چوارگۆشە ئاو‬ ‫دەمێنێتەوە لەیەک ساڵدا‪ .‬لەگەڵ ئەو رێژەیە ‪ ١٣‬میلیارد میتری چوارگۆشەش‬ ‫لە دەرەوه‌ی سنوورەکانی ئیران دێتە نێو جوگرافیایی ئێرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫رێژەی ئاوی خواردنەوە لە ئیراندا ‪ ١٣٠‬میلیارد میتری چوارگۆشەیە‪،‬‬ ‫لە کاتی ئاساییدا ‪ ٢٩‬میلیارد میتری چوارگۆشە لەئاوی خواردنەوە لەکاتی‬ ‫بەکار هێناندا دەگەرێتەوە بۆ ژێر زەویی‪ ،‬بە زیادکردنی ئەو ئاوە لەگەڵ‬ ‫ئــاوی (شیرین) خــواردنــەوەی ئێران‪ ،‬ئــەوا دەکاتە ‪ ١٥٩‬میلیارد میتری‬ ‫چوارگۆشە‪ .‬کە لەو ‪ ١٥٩‬میلیاردە ئاوە ‪ % ٨٢‬دەتوانرێ وەک ئاوی شیرین‬ ‫بەکار بێ و ‪ ١٨‬لەسەدی دەبێتە ئاوی گەڕاوە بۆ نێو سروشت‪ .‬رێژەی ئەو‬ ‫ئاوەی کە لە ئێران را دەچێتە نێو دەریا و‪ ،‬یاخود دەچێتە نێو خاکی واڵتانی‬ ‫دیک ‌ه ‪ ٥٥،٩‬میلیارد میتر چوارگۆشەیە لەساڵدا‪.‬‬ ‫رێژی زیادکردنی حەشیمەتی لە ئێراندا زۆرە‪ ،‬بەپێی ئامارە رەسمییەکان‬ ‫ژمارەی دانیشتوانی ئێران لە ساڵی(‪ ١٣٩٢ )٢٠١٤‬نزیک بە ‪٧٨‬میلیۆن کەس‬ ‫بووە کە بە بەراورد بە ‪ ٢٥‬ساڵ لەوەپێش دوو بەرامبەر بووە و‪ ،‬هەروەها‬ ‫گۆڕانێکی نەوعی روویداوە لە دانیشتوانی شار و دێ‌دا‪.‬‬ ‫بەپێ ئامارەکانی ناوەندی ئاماری ئێران پێش شۆڕشی گەاڵنی ئێران‪،‬‬ ‫رێژەی حەشیمەتی گووند بەبەراورد لەگەڵ شارەکان ‪ ٤٠/٦٠‬بووە‪ ،‬واتە‬ ‫پێش ساڵی (‪ ١٣٥٧)١٩٧٩‬بەشی زۆری حەشیمەتی ئێران لە دێیەکان‬ ‫نیشتەجێ بوون‪ ،‬بەالم بە پێچەوانەوە لە کاتی ئیستادا ئەو رێژەیە پێچەوانە‬ ‫بۆتەوە و بەپێی ئامارەکان لە سالێ ‪ )٢٠٠٦(١٣٨٥‬رێــژەی دانیشتوانی‬ ‫دێیەکان ‪ ٣٩‬لەسەدی حەشیمەتی ئێران بووە و بە پێچەوانەوە ‪ ٦١‬لەسەدی‬ ‫حەشیمەت لە شارەکان نیشتەجێن‪ .‬لە سەرەتایی سااڵنی ‪)١٩٨٩( ١٣٦٩‬‬ ‫دوای تەواوبوونی شەڕی نێوان عێراق و ئێران‪ ،‬کە ئاکامەکەی بووە هۆی‬ ‫وێرانییەکی زۆر لەئێران و هەروەها لەنێوچوونی بناغە ئابوورییه‌کانی ئیران‬ ‫‪ ،‬خەڵکی ناچارکرد لە دێیەکانەوە کۆچ بکەن بۆ شارەکان‪ ،‬ئەو کۆچکردنە‬ ‫بەشێوەیەک بووە کە نێوان سااڵنی ‪ ١٣٦٨‬تا ‪ ١٣٧٢‬رێژەی خەڵکی شار لە‬ ‫‪ % ٤٧‬گۆڕا بۆ ‪ % ٥٨‬تەنها لە ماوەی ‪ ١٠‬ساڵدا‪ .‬ئەم کۆچکردنە کاریگەریی‬ ‫راستەوخۆی هەبوو لەسەر کێشەی ئاو لە ئیراندا‪ .‬ئه‌و ئاوه‌ی لە رابردوودا‬ ‫بۆ کشتوکاڵ بەکار دەهــات‪ ،‬ئێستا بۆ دابینکردنی ئــاوی خــواردنــەوە بۆ‬ ‫شارەکان بەکاردێ‪.‬‬ ‫زیادکردنی حەشیمەت‪ ،‬دیــاردەی شارنیشینی‪ ،‬زیادبوونی جموجۆلی‬ ‫پیشەسازی و کشتوکاڵی لە ئێرانێکی کەم ئاودا بۆتە سه‌رئێشه‌ی تازەی‬ ‫ئێران و چاوەڕوان دەکرێ ئیران لە‪ ٣٠‬ساڵی داهاتوودا بەهۆی ویشکەساڵی؛‬ ‫یەک بەداویەکەکانی‌دا وەک سۆماڵی و سودانی لێ‌بێت‪.‬‬ ‫بەپێی ئامار‪ ،‬لە ساڵی ‪ ٤ )١٣٤٢( ١٩٦٣‬میلیارد میتری چوارگۆشە لە‬ ‫ئێران ئاو بەکارهاتووە‪ ،‬بەاڵم دوای ‪ ٣٠‬ساڵ واتە لەساڵی ‪ )١٣٧٢(١٩٩٣‬ئەو‬ ‫رێژەیە بووە بە ‪ ٨٣‬میلیارد میتری چوارگۆشە‪ ،‬واتە لەماوەی ‪ ٣٠‬ساڵدا‬ ‫پێویستی ئاو لە ئیراندا ‪ ٢٠‬بەرامبەر زیادی کردوە‪ ،‬هەر بەپێی ئەو ئامارە‬ ‫لەساڵی ‪ )١٣٨٥( ٢٠٠٦‬رێژەی ئاوی بەکارهاتوو زیادیکردوەو بووە بە ‪٩٤‬‬ ‫میلیارد میتری چوارگۆشە لە ساڵدا‪.‬‬

‫ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی زەوییە کشتوکاڵییەکانیش لە بەین بچن و لە‬ ‫بەرامبەردا گۆل و مێرگەکانیش وشک ببن‪ .‬لەگەڵ ئەوەیدا لە نێوان سااڵنی‬ ‫‪ ١٩٩٠‬تا ‪٢٠٠٠‬دا ‪ ٧‬بەنداوی گەورە لە ئێران سازکراون‪ ،‬بە رێژەیەکی زۆر‬ ‫کەڵک لە ئاوی ژێرزەوی وەرگیراوە‪ ،‬بەاڵم بە پێچەوانەوە ژمارەی زەوییە‬ ‫کشتوکاڵییەکان زیادی نەکردوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئاماری ناوەندی خۆراکی جیهانی ‪ ،WFP‬حەشیمەتی ئێران‬ ‫لەساڵی ‪ ٢٠١٥‬پێویستیان بە ‪ ١٠٠‬میلیۆن تۆن خــواردن هەیە ‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا بۆ پەیداکردنی ئەو خواردنە و بەردەوامی ژیان‪ ،‬ئێران پێویستی‬ ‫بە نزیک بە ‪ ١٣٠‬میلیار میتری چوارگۆشە ئاو هەیە‪ ،‬لە کاتی ئێستادا ئێران‬ ‫کەمی ئاویی هەیە‪ ،‬بۆیە چاوەڕوان دەکرێ لەساڵی داهاتوودا بەهۆی کەمی‬ ‫باران و بەفر‪ ،‬ل ‌ه ئێران هەم وەزعیەتی ئاو بەرەو خەراپتر بڕوا و هەمیش‬ ‫وەزعیەتی مادە خۆراکییەکان روو لەکەمی بدا‪ .‬بەپێی ئاماری بانکی جیهانی؛‬ ‫ئێران لە ساڵی ‪ ٢٠٢١‬پێویستی بە ‪ ١٥٠‬میلیار میتری چوارگۆشە ئاو هەیە‬ ‫بۆ گوزەرانی ژیان‪ ،‬کە ئەو رێژەیە ‪ %١٥‬زیاترە لەو ئاوەی کە ئێستا لە‬ ‫نێوخاکی ئێراندا بوونی هەیە‪.‬‬

‫کێشەکانی دیکەی ئاو لە ئێراندا بریتین لە‪:‬‬ ‫بەکار‌هێنانی بێ‌بەرنامە ئاو و هەروەها بەکار‌هێنانی بەرباڵوی ئاوە‬ ‫ژێرزەوییەکان بۆ کشتوکاڵ‪ ،‬لەگەڵ ئەمانەشدا پیسکردنی ئاوی شیرین و‬ ‫هەرەوها زیادبوونی رێژەی خوێ لە ئاو و خاکدا‪ ،‬کێشەکانی دیکه‌ی بەردەم‬ ‫ئاون لە ئێراندا‪.‬‬ ‫لە ئیراندا ‪ ٨٣‬میلیارد میتری چوارگۆشە سااڵن ‌ه ئاو بەکار دێ بۆ‬ ‫کشتوکاڵ‪ ،‬واتە ‪ %٩٢‬ئاو لە ئیراندا‪ ،‬کە لەو رێژەیە ‪ %٥٠‬ئاوەکانی سەرزەوی‬ ‫دابینی دەکــەن و ‪ %٥٠‬لە ژێــر زەوی دەردەهــێــنــرێ‪ .‬لە لیستی واڵتانی‬ ‫بەکارهێنەری ئاو بۆ کشتوکاڵی‪ ،‬ئێران لەریزیی ‪٩‬هەمی لیستەکەدا جێگه‌ی‬ ‫گرتووە‪ ،‬خوارتر لە چین و پاکستان و مکزیک‪ ..،‬کشتوکاڵ یەکێکە لە‬ ‫گرینگترین سەرچاوەکانی ئابووری لە ئێران‪ ،‬بەاڵم هه‌نووک ‌ه بەهۆی کەمی‬

‫بەڕێوەبردنی هەرێمە ئاوییەکان و گواستنەوەیان لە ئێران‬ ‫سەرچاوە ئاوەییەکان لەئێراندا بە سەر ‪ ٦‬هەرێمی سەرەکی‌دا دابەش‬ ‫دەبــێ‪ ،‬هەرێمی دەریایی خــەزەر لە باکوور‪ ،‬هەرێمی کەنداوی فارس و‬ ‫دەریایی عمان لە باشوور‪ ،‬هەرێمی گۆلی ورمێ لە رۆژئاوا ( ئەم ناوچەیە‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستانە)‪ ،‬هەرێمی ناوەندنی؛ کە زۆرتر پارێزگاکانی ناوەند‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬هەرێمی رووباری هاموون لە رۆژهەاڵت و هەرێمی سەرخەس‪،‬‬ ‫لە باکووری رۆژهەاڵتی ئێرانە‪.‬‬ ‫سەرانەی ئاو لە ئێران‪...‬‬ ‫لە توێژینەوەک کە ناوەندی ژینگەی جیهانی ل ‌ه سه‌ر ئاو و سەرچاوەکانی‬ ‫لە ساڵی ‪ ١٩٩٤‬باڵویکردۆتەوە‪ ،‬بە لەبەر چاوگرتنی حەشیمەتی ئەوکاتی‬ ‫ئێران‪ ،‬بۆ هەر کەسێک لە ساڵدا ‪ ٢٠٠٠‬میتر چوارگۆشە ئاو دیاریکراوە(‬

‫لە ئیران ‪ ١/١‬میلیار میتری چوارگۆشە ئاو لە بەشی کانگ ‌ه و‪٥/٤ ،‬‬ ‫میتری چوارگۆشە ئاو لە شار و دێیەکان بەکاردێ‪ %٥٤ .‬ئاوی بەکارهاتوو‬ ‫لە کانگه‌کان و‪% ٦٨ ،‬لە ئاوی بەکارهاتوو لە مااڵن‪ ،‬لە ئاوی ژێر زەوی دابین‬ ‫دەکــرێ‪ .‬رووبــەری زەوییە کشتوکاڵییەکانی ئێران‪ ،‬نزیک بە ‪٥.٣٥٠.٠٠٠‬‬ ‫دۆنمە‪ ،‬کە دەکاتە ‪ % ٣٢/٨‬رووبەری هەمووی ئیران‪ .‬لە ‪ ٢٥‬ساڵی رابردوودا‬ ‫ئەو زەویانەی کە کشتوکاڵیان لەسەر دەکرێ بوون بە دوو بەرانبەر‪ .‬لەبەر‬ ‫بێ‌بەرنامەیی و گوێنەدانی جووتیاران‪ %٧٥ ،‬ئەو ئاوەی کە بۆ کشتوکاڵ‬ ‫و ئاودێری بە کاردێ راستەوخۆ لەبەین دەچێ‪ .‬ئەوەش راست بۆ ئەوە‬ ‫دەگەرێتەوە کە ‪ %٩٠‬کشتوکاڵ و ئاودێری لە ئێران هەر بەشێوەی کۆن و‬ ‫سونەتی بەرێوە دەبردرێ‪.‬‬ ‫ئاودێری بەشێوەی سەقەت و کۆن‪ ،‬سااڵنە نزیک بە ‪ ٤٠٠‬هەزار دۆنم‪،‬‬ ‫خاكی کشتوکاڵی ئێران لە بەین دەچێ‪ .‬هەر ئەوەش وایکردوە سااڵنە یەک‬ ‫میلیۆن دۆنم بە رووبەری بیابانەکانی ئیرانەوە زیاددەبێ‪.‬‬ ‫لە ‪ ١٥‬ساڵی رابــردوودا هەوڵدراوە بە دروستکردنی بەنداوی تازە‪،‬‬ ‫زەوییە کشتوکاڵییەکانیش زیاد بکرێ‪ ،‬بەاڵم ئەو چارەسەرە لەباتی قازانج‪،‬‬ ‫زەرەری هەبووە بۆ کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان‪ ،‬ئەو ئاوەی لە ئێران لە‬ ‫بەنداوەکان کۆدەبێتەوە نزیک بە ‪ ٢٥‬میلیارد میتری چوارگۆشەیە‪ ،‬ئەو ئاوە‬ ‫لەراستیدا پێویستە بەشێوەی سروشتی بچێتە نێو رووبار و مێرگەکانەوە‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەوەی کە بەبەرنامەی سەقەت بەنداوەکان دروست دەکرێن‪ ،‬هەر‬

‫دووهەم‌و کۆتایی‬

‫ئەو ژمارەیە نێونجی ئێرانە)‪ ،‬بەاڵم ‪ ١١‬ساڵ داوی ئەو توێژینەوەیە‪ ،‬واتە‬ ‫لە ساڵی ‪ ٢٠٠٥‬بۆ هەر کەسێک لە ئێران تەنیا ‪ ١٠٠٠‬میتر چوارگۆشە ئاو‬ ‫هەبووە‪ .‬ئەو رێژەیە نیشاندەری ئەوەیە کە بە زیادبوونی حەشیمەت و‬ ‫گەورەبوونی قەبارەی شارەکان‪ ،‬هیچ گۆڕانێک لە سەرچاوە ئاوییەکاندا‬ ‫رووینەداوە‪.‬‬ ‫هەر بەپێی ئەو توێژینەوەیە کاتێک کە ئیران دابەش کراوە بۆ ‪ ٦‬هەرێمی‬ ‫ئاوی‪ ،‬ئەوا رێژە و سەرانەی هەر هەرێمێکیش بەجیا باسی لەسەر کراوە‪،‬‬ ‫دەبینی نایەکسانییەکی تەواو هه‌یه‌ لەناوچەکانی ئێراندا لە رێژەی سەرانەی‬ ‫ئاودا‪ ،‬هەرێمی ئاوی خەزەر لە باکوور بۆ هەر کەسێک لە باکووری ئێران‬ ‫بژی ‪ ٢٢٦٥‬میتر چوارگۆشە ئاو هەیە‪ ،‬بۆ دانیشتوانی هەرێمی گۆلی ورمێ‬ ‫‪ ١٤٣٠‬میتر چوار گۆشە ئاو بۆ هەر کەسێکە‪ ،‬هەرێمی کەنداوی فارس و‬ ‫باشووری ئیران ‪ ٤٥٤٥‬میتر چوار گۆشە ئاو بۆ هەر کەسێکی دانیشتوی‬ ‫ئەو ناوچەیە دیاریکراوە‪ ،‬بەاڵم لە بەشی ناوەندی بۆ هەر کەسێک ‪١١٩٠‬‬ ‫میتر چوارگۆشە ئاو دانــراوە‪ ،‬بەاڵم بەنیسبەتی دوو هەرێمی رۆژهەاڵتی‬ ‫ئیران تەواو پێچەوانە دەبێتەوە و لەو هەرێمانەدا ‪ ٩٨٧‬میتر چوارگۆشە‬ ‫ئاو بۆ هەرێمی رووباری هامون و ‪ ٨٧٠‬میتر چوارگۆشە ئاو بۆ هەرێمی‬ ‫سورخەس دانراوە‪.‬‬ ‫بەراوردی بە کارهێنانی ئاو لە ئێران و جیهان‬ ‫ ‬

‫ئاکام‪:‬‬ ‫بەرێوەبردنی سەرچاوەکانی ئــاو لە ئێران هیچکات لە بەرنامەی‬ ‫دەوڵەت دانەبووە‪ ،‬هەمیشە کێشەی ئاو وەک کێشەیەکی الوەکی سەیری‬ ‫کــراوە‪ ،‬کاتێک کە کێشەی کەمی ئاوی لەپڕدا سەر هەڵدەدا حکوومەتی‬ ‫کۆماری ئسیالمی ئێران هیچ ئامادەیەکی نییە بۆ بەربەرەکانی ئەو کێشەیە‪.‬‬ ‫زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان‪ ،‬ویشکەساڵی‪ ،‬کەم بوونەوەی بارینی باران‬ ‫و بەفر‪ ،‬خۆل و خوێ بارینی ئەو چەند ساڵەی رابردوو‪ ،‬نە تەنیا لە نێوخۆی‬ ‫ئێران بۆتە دەردەسەرێکی بنه‌ڕه‌تی‪ ،‬بەڵکو کێشەی ئاو بۆتە کێشەیەکی‬ ‫نێودەوڵەتی نێوان والتانی هاوسێی ئیران‪ ،‬هەر بۆیە پێشبینی دەکرێ ئاو‬ ‫ببێتە کێشەیەکی گەورە لە داهاتوویی ئێراندا‪.‬‬ ‫بە بچوکبوونەوەی گۆلی ورمێ‪ ،‬کە سێیەمین گۆلی سوێریی جیهانە و‬ ‫گەورەترین گۆلی خوێی رۆژهەاڵتی نێوه‌ڕاستە‪ ،‬کێشەی ئاو لە ئێراندا چووە‬ ‫قۆناغێکی نوێوە‪ .‬بچووکبوونەوەی گۆلی ورمێ رۆژبەرۆژ بە هۆی کەمی‬ ‫ئاو و شکستهێنانی پرۆژەکانی رزگارکردنی ئەو گۆلە لە الیەن حکوومەتەوە‪،‬‬ ‫بووە بەهۆی ئەوەی کە کێشەیەکی گەورەی ژینگەیی بەرۆکی باکووری‬ ‫رۆژئاوایی ئێران بگرێ‪ .‬توێژەران پێیان وایە چارەنوسی گۆلی ورمێ وەک‬ ‫گۆلی ئارالی لێ‌دی‪ ،‬کە لە ئۆزبەکستان هه‌ڵکه‌وتوه‌‪ ،‬گۆلی ئاراڵ سەردەمی‬ ‫خۆی سێیەم گۆلی گــەروەی سوێری جیهان بــوو‪ ،‬حکوومەتی یه‌کیه‌تی‬ ‫سۆڤییه‌ت لە دەیــەی ‪٦٠‬ی زایینی‌دا رێــڕەوی دوو رووبــاری ئەو گۆلەی‬ ‫گوێزتەوە و هەر ئــەوەش بــووە هۆی وشکبوونی ئەو گۆلە گەورەیەی‬ ‫جیهان‪ ،‬بەپێی زۆربەی زانیارییەکانی کە ئێستا لە بەر دەست دایە دەبێ‬ ‫ئێران چاوەڕێی کارەساتێکی ژینگەیی گەورە بێ‪ ،‬دوایی لەبەین چوونی‬ ‫گۆلی ورمێ‪.‬‬ ‫لەچاوی حکوومەتی کۆماری ئیسالمی کێشەی ئاو لە ئیراندا زۆرتر‬ ‫کێشەیەکی ئەندازیارییە تا سیاسەت و بەڕێوەبردن‪ .‬حکوومەت چۆن‬ ‫چاو لە ئەندازیارێکی کشتوکاڵ یان ئەندازیارێکی ئاو دەکا؛ ئاواش چاو لە‬ ‫کێشەی ئاو دەکا لە ئیراندا‪ .‬بۆ نموونە لە بەشی نەوت و گازدا ئەندازیاری‬ ‫نەوت هەیە؛ کە کاری دەرهێنان و پاالوتنە‪ ،‬بەاڵم الیەکی دیکەی قەزیەکە «‬ ‫دیاریکردنی سیاسەتی وزەیە» کە هیچ پێوەندی بە ئەندازیاری نەوتەوە نیە‪،‬‬ ‫چونکە دوو شتی لێک جیاوازن‪ ،‬بەنیسبەتی ئاوه‌و ‌ه رێک هەمان هاوکێشەیە‪،‬‬ ‫ئەندازیاری ئاو کاری دیاریکردنی سیاسەتی درێژخایەنی ئاو نیە و‪ ،‬ئەوەی‬ ‫سیاسەتەکە دیاری دەکا دەبێ کەسی شارەزا بێ لەوبوارەدا‪ ،‬بەالم بەداخەوە‬ ‫حکوومەتی کۆماری ئیسالمی ئێران وەک زۆربەی بوارەکانی دیکەی ژیانی‬ ‫خەڵکی لە ئێراندا‪ ،‬لەباتی گرتنه‌به‌ری رێگه‌چارەسەر‪ ،‬تەنیا پشت ب ‌ه سیاسەتە‬ ‫غەلەتەکانی خۆی ده‌به‌ستێ بۆ چارەسەری کێشەکانی خەڵکی ئیران‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪:‬‬ ‫‪ -‬‬

‫رۆژنامەی واشگتۆن پۆست‬

‫‪ -‬‬

‫ویکپیدیایی ئازاد – قەیرانی ئاو لە ئێراندا‬

‫‪ -‬‬

‫رۆژنامەی دنیای اقتصاد‬

‫‪ -‬‬

‫ماڵپەری ‪ ( BBC‬آیندە بسیار تاریک ذخایر آب در ایران – نگرانی از کمبود‬

‫آب در ایران)‬ ‫‪ -‬‬

‫ناوەندی ئاماری ئێران‬

‫‪ -‬‬

‫ماڵپەری سازمنای خۆراکی جیهانی ( ‪)WHO‬‬

‫‪ -‬‬

‫کۆمەلێک بابەت و ماڵپەری پەیوەندار بە کێشەی ئاو لە ئێران‬

‫* بەکالۆریس لە ئابووری و بەرێوەبردن‬

‫‪9‬‬

‫‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رووداوە گرینگەکانی ساڵی ‪١٣٩٣‬ی هەتاوی‬ ‫رووداوە سیاسییەکان لە ئاستی جیهانی‌دا‪:‬‬ ‫چوارەمین ساڵی قەیرانی سووریا (‪١٨‬ی مارسی ‪)٢٠١١‬‬ ‫واڵتــی ســووریــا کە دوابــــەدوای سەرهەڵدانی‬ ‫نارەزایەتی مەدەنی لە هێندێک لە واڵتانی عەرەبی‬ ‫لە ژێــر نــاوی «بــەهــاری عــەرەبــی» سووریه‌ش‬ ‫یه‌کێک بوو له‌و واڵتانه‌ی ناڕەزایەتیه‌کی بەرباڵوی‬ ‫خەڵکی سیڤل و ئوپۆزیسونی لێ‌که‌وته‌و ‌ه و بوو بە‬ ‫گوڕەپانی شه‌ڕی نێوخۆیی ک ‌ه تائێستاش ئه‌مشه‌ر ‌ه‬ ‫درێژه‌ی هه‌یه‌‪ .‬بە پێی قسه‌ی رێکخراوی چاوه‌دێری‬ ‫مافی مــرۆڤ لــە ســەرتــای شــەڕی چــەکــداریــی و‬ ‫بۆردومانەکانی دەوڵــەتــی ئەسەد نزیک بە ‪١٢٥‬‬ ‫هــەزارو‪٣٤٤‬کــەس کــوژراون‪،‬کــە زیاتر ل ‌ه ‪٧‬هــەزار‬ ‫که‌سیان منداڵ بوون‪.‬‬ ‫هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری لە ئەفغانستان‬ ‫لە رووداوەکــانــی گرنگی ناوچەی رۆژهەاڵتی‬ ‫نــاوەراســت‪ ،‬بەرێوەچوونی هەڵبژاردنی سەرۆک‬ ‫کۆماری ئەو واڵتە بوولە رێکەوتی(‪١٦‬ی گواڵنی‬ ‫‪١٣٩٣‬ی هــەتــاوی) دوای ئاڵۆگۆری سیاسیی و‬ ‫نەمانی دەسەاڵتداریەتی تاڵیبان‪ .‬ئەگەرچی گرووپە‬ ‫توندڕەوەکان زۆرجار هەڕەشەیان لە خەڵک کرد کە‬ ‫بەشداری لەم هەڵبژاردنەدا نەکه‌ن‪ ،‬بەاڵم سەرەڕای‬ ‫هه‌ڕه‌ش ‌ه وگۆشار هێزە توندڕەوەکان دیسان خەڵک‬ ‫لەو هەڵبژاردنەدا بەشدارییان کرد‪.‬‬ ‫ بەرێوەچوونی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری‬‫لە عێراق‬ ‫ل ‌ه نێو ملمالنێیه‌کی زۆری الیەنە سیاسییەکان‬ ‫بەتایبەت نێوان هەرێم کوردستان و بــەغــدا‪ ،‬لە‬ ‫مانگی گواڵنی ‪١٣٩٣‬ی هەتاوی الیەنە سیاسییەکان‬ ‫رێکەوتن و فوئاد مەعسووم بە وه‌دەستهێنانی ‪٢١١‬‬ ‫دەنگ بوو بە دووهەمین سەرۆک کۆماری کورد لە‬ ‫حکوومەتی فیدراڵی عیراق‌دا‪.‬‬ ‫ کــۆچــی دوایـــی یــاشــار کــەمــاڵ نــووســەری‬‫ناوداری کورد لە تورکیە (‪٩‬ی رەشەمە)‬

‫ کۆچی دوایی چەندین کەسایەتی هونەری‬‫لە بواری مۆسیقا لە شاری سنە‬ ‫مامۆستا عــەبــاســی کــەمــەنــدی‪،‬گــورانــی بێژو‬ ‫نــووســەرو شانۆ نوویسی ن ــاوداری کــورد دوای‬ ‫خزمەتێکی فــرەوفــەروان بــە ئ ــەدەب و هونەری‬ ‫کوردی لە رێکەوتی ‪١‬ی خەرمانانی ‪ ١٣٩٣‬هەتاوی‬ ‫کۆچی دوایی کرد‬

‫‪٦‬ی رێبەندانی‪ ١٣٩٣‬ئازادکردنی شاری کۆبانێ‬‫دوای ‪٤‬مانگ گــەمــارۆدارانــی ئــەوشــارە لە الیەن‬ ‫چه‌کدارانی داعشەوە‪.‬‬ ‫ئێران‬ ‫ دۆسیەی گەندەڵی ئابووری کاربەدەستانی‬‫دەوڵــەتــی ئەحمەدی نیژاد ودەستبەسەر کردنی‬ ‫جــێــگــری ی ـه‌ک ـه‌مــی ســـــەرۆک کـــۆمـــاری پێشوو‬ ‫حەمەرەزا رەحیمی بە تاوانی گەندەڵی ئابووری‪.‬‬ ‫(‪٢٤‬ی بەفرانبار)‬ ‫ رێگەندانی دووبــارەی به‌رپرسانی کۆماری‬‫ئیسالمی بۆ سەفەری ئه‌حمه‌دشه‌هید راپۆرتێری‬ ‫تایبەتیی رێکخراوی نـه‌تـه‌و ‌ه یه‌کگرتووه‌کان بۆ‬ ‫پرسی کاروباری مافی مرۆڤ ل ‌ه ئێران ‪ .‬ئەحمەد‬ ‫شەریف لە ڕاپۆرتی سااڵنەی خۆی بە نیسبەت‬ ‫دۆخی نالەباری مافی مرۆڤ و پێشلکارییەکانی‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی لــەم بـــارەوە لــە ڕاپــۆرتــی ‪٨١‬‬ ‫الپەرەیی خۆی لە ساڵی ‪٩٣‬ی هەتاوی چەختی کردە‬ ‫سەر درێژەی ئێعدامەکان و ڕایگەیاند‪ :‬لەئێرانی ژێر‬ ‫مامۆستا عــەالئــەدیــن باباشەهابی گــورانــی‬‫ده‌سه‌اڵتی کۆماری ئیسالمی لە ساڵی ‪ ٢٠١٤‬زیاتر‬ ‫لە دوازدەساڵی رابردوو خەڵکی تێدا ئێعدام کراوە بێژ(‪٥‬ی پووشپەڕ)‬ ‫واتە لەسەردەمی هاتنه‌سەرکاری دەوڵەتی روحانی‬ ‫هەڵمەتی کۆ کردنەوەی یارمەتی بۆ لێقەوماوانی‬‫تاکوو ئێستا ‪١١٩٣‬کەس لە سێدارە دراون‪.‬‬ ‫شنگال و کۆبانێ لە سەرجەم شارەکانی رۆژهەاڵت‪.‬‬ ‫دوابــەدوای رووداوی کارەساتی مرۆیی شنگال‬ ‫وکۆبانێ خەڵکی دڵسۆزوخەمخۆری رۆژهــەاڵت‬ ‫بــە شــێــوەیــەکــی خــۆڕســک و بــەربــاو دەستیان‬ ‫دایــە کۆکردنەوەی یارمەتی بۆ لێقەوماوانی ئەو‬ ‫کارەساتە‪(.‬ڕەزبەری ‪)٩٣‬‬

‫ درێژەی ئێعدام و لە سێدارە دانی زیندانیانی‬‫سیاسی و مه‌زهه‌بی کورد ل ‌ه زیندانه‌کانی ورمێ و‬ ‫ره‌جایی شاری که‌ره‌ج (‪١٣‬ی رەشەممە)‬ ‫رووداوە وەرزشییەکان‬‫ده‌ستپێکردن و به‌ڕێوه‌چوونی جامی جیهانی‬ ‫‪ 2014‬کـ ‌ه لـ ‌ه واڵتــی برێزیل ب ـه‌ڕێــو ‌ه چــوو و ل ‌ه‬ ‫کۆتایی دا تیمی میللی ئه‌لمان بوو ب ‌ه قاره‌مانی‬ ‫جیهانی (‪22‬ی جۆزه‌ردانی)‬

‫مانگرتنی ‪ 33‬رۆژه‌ی زیندانانیانی سیاسی‬‫کورد لە بەندیخانەی ورمێ‪٢٩(.‬ی خەزەڵوەر)‬ ‫کۆمەڵێک زیــنــدانــی سیاسی کـــورد بــە دژی‬ ‫تێکڵکردنیان لەگەڵ زیندانیانی تــاوانــبــاری دیکە‬ ‫دەستیان دایە مانگرتن لە خواردن و بە خۆڕاگری‬ ‫خۆیان و پاڵپشتی هێندێک الیەنی سیاسی و مەدەنی‬ ‫و رێکخستنی کەمپەین و‪ ...‬دوای سی و سێ رۆژ‬ ‫مانگرتن‪ ،‬کاربەدەستانی قەزایی ئێرانیان ناچار کرد‬ ‫کە داوەکارییەکانیان جێبەجێ بکەن‪.‬‬

‫ تورکیە‪ :‬بۆ یەکەمجار لە مێژووی تورکیەدا‬‫ســەرۆک کۆمار بە دەنگی راســتــەوخــۆی خەڵک‬ ‫هەڵبژێرا (گەالوێژی ‪)٩٣‬‬ ‫ بــەڕێــوەچــوونــی پەنجاهەمین کۆنفرانسی‬‫ئەمنییەتیی مونیخ بە بەشداریی حکوومەتی هەرێمی‬ ‫کوردستان (‪ ١١‬تا ‪١٣‬ی رێبەندان)‬ ‫وشک بوونی بەشێکی زۆر لە زریاچەی ورمێ‬‫ هەڵبژاردنەکانی کۆنگرەی ئەمریکا و بە‬‫و خەساروزیان کەوتن بە ژینگەی دەوروبــەری‬ ‫دەستەوەگرتنی زۆرینەی کۆنگرە و زەق بوونەوەی‬ ‫ئەو زەریاچە‪،‬کە گەورەترین زەریاچەی ناوخۆی‬ ‫کێشەکانی نێوان دێموکرات و کۆماریخوازەکان‬ ‫ئێرانەو دووەمین زەریاچەی سوێری جیهانە‪.‬‬ ‫لەسەر مەسەلەی ئەتۆمیی ئێران (خــەزەڵــوەری‬ ‫‪)١٣٩٣‬‬ ‫شۆرشی ‪٢٠١٤‬ی ئوکراین وملمالنی واڵتانی‬‫رۆژئاوایی لە گەڵ رووسیا‬ ‫سەرهەڵدانی رێکخراوەی تێرۆریستی داعش‬‫و داگیر کردنی بەشێکی زۆر لە خاکی سووریاو‬ ‫عیراق بە دەستی چەکدارانی ئەو رێکخراوەیە‪.‬‬ ‫هــێــرش کــردنــی داعــش بــۆ ســەر کوردستان‬‫و رەش کوژی و بە دیل گرتنی خەڵکی ئیزەدیی‬ ‫قبووڵ نه‌کردنی ئێران کە ببێت بە خانە خوێی‬ ‫شنگال (‪١٦‬ی گەالوێژی‪)٩٣‬‬ ‫درێــــژه‌ی چاالکییه‌کانی ژینگ ‌ه پــارێــزی ل ‌ه‬‫هێرش کردنی چەند چــەکــداری تیرۆریست جامی فوتباڵی واڵتانی ئاسیا‪ ،‬لە الیەن فیدراسیۆنی‬‫بۆسەر دەفــتــەری حەوتوونامەی شارلی ئیبدۆ جیهانی فۆتباڵەوە‪ .‬ئەمە لە کاتێک دایە کە ئێران زۆربـه‌ی شاره‌کانی رۆژه ـه‌اڵت ک ‌ه بریتی بوو ل ‌ه‬ ‫لە شاری پاریس و کوژرانی چەندین کارتۆنیست لە ساڵی ‪١٣٥٣‬ی هەتاوی خوازیاری وەبەرکەوتنی سووتاندنی قه‌فس و شکاندنی چه‌ک ‌ه راوییه‌کان و‬ ‫ئەم ئیمتیازەیە‪.‬‬ ‫وچەند پۆلیس لە واڵتی فەرانسە‪١٧(.‬ی بەفرانبار)‬ ‫سامان تەهماسبی وەرزشکاری الوی کورد‬‫بوو بە باشترین زۆرانبازی جیهان (‪)1393\3\16‬‬ ‫ سیامەند رەحمان وەرزشکاری کەم ئەندام‬‫و س ـه‌رک ـه‌وتــووی ک ــورد‪ ،‬میداڵی زێرێنی خۆی‬ ‫لە بــواری وەزنــە بــەردایــیــەوە پێشکەش کــرد بە‬ ‫ئاوارەکانی کۆبانێ‪٢٤(.‬خاکەلێوە)‬ ‫‪ -‬رووداوەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان‬

‫رۆژنامەی‬

‫ئامادە کردنی‪ :‬عەلی لەیالخ‬

‫چاندنی نه‌مام و زۆر هه‌وڵی دیک ‌ه له‌م باره‌و ‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌رچاوترینی بۆ فریاکه‌وتنی زه‌ریاچه‌ی زرێوار‬ ‫و ب ‌ه ده‌ستپێشخه‌ری ئه‌نجومه‌نی سه‌وزی چیای‬ ‫مـه‌ریــوان نزیک ب ‌ه ‪5000‬ه ـه‌زارک ـه‌س ل ‌ه قه‌راخی‬ ‫زرێوار کۆبوونه‌وه‌‪٢٤(.‬ی رێبەندان)‬ ‫ به‌ربژێری برایانی «کوردپوور»بۆ وه‌رگرتنی‬‫دووه‌مــیــن خـه‌اڵتــی مافی مــرۆڤــی ره‌ه ــا‪ .‬هاوکات‬ ‫لـ ‌ه گ ـه‌ڵ بیست‌وهه‌شته‌مین دانیشتنی شــووڕای‬ ‫مافی مــرۆڤــی رێــکــخــراوه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی جیهان‪.‬‬

‫جێی وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ‌ه مه‌سعوود و خوسره‌وی‬ ‫کـــوردپـــوور بــه‌رپ ــرس و هــ ‌هو‌اڵــگــری ئــاژانــســی‬ ‫هه‌واڵنێریی موکریان ب ‌ه تاوانی ئه‌منییه‌تی ل ‌ه ‪18‬ی‬ ‫ره‌ش ـه‌م ـه‌ی ‪1391‬هــه‌تــاوی تائێستا ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫کراون‪.‬‬ ‫ ب ـ ‌ه بــۆن ـه‌ی رۆژجــیــهــانــیــی زمــانــی زگماکی‬‫ئه‌نجومه‌ن ‌ه ئه‌ده‌بییه‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫ل ‌ه بۆنه‌یه‌دا چاالکیی به‌رباڵویان نواند‪ .‬ل ‌ه شاری‬ ‫بانه‌‪ ،‬سه‌قز‪ ،‬بۆکان و دێــوالن شاهیدی چه‌ندین‬ ‫کــۆرکــۆبــوونـه‌ی زانستی بــوویــن لـه‌سـه‌ر گرنگی‬ ‫زمانی دایکیی و به‌ها دان به‌م پرسه‌‪.‬‬ ‫رووداوه‌کانی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ‌ه‬ ‫ساڵی ‪93‬‬ ‫هاتن ‌ه ئارای هێزێکی نیزامی چه‌کداری سه‌رب ‌ه‬‫حیزبی دیموکراتی کوردستان ب ‌ه ناوی «پارێزه‌رانی‬ ‫رۆژهـــــه‌اڵت» و چـه‌نــدیــن چــاالکــیــی چ ـه‌کــداران ـ ‌ه‬ ‫ل ـ ‌ه الیـ ـه‌ن ئــه‌م هــێــزه‌و ‌ه ل ـ ‌ه نــاوخــۆی واڵت و ل ‌ه‬ ‫ناوچه‌کانی مه‌ریوان‪ ،‬شنۆ و پیرانشارو سه‌رده‌شت‪.‬‬ ‫پیشمه‌رگه‌یه‌کی حیزب به‌ناوی هه‌ژارقاسمی شه‌هید‬

‫کراو چه‌ند پێشمه‌رگه‌ی دیکه‌ش بریندار بوون‪٤(.‬ی‬ ‫ڕەزبەر)‬ ‫کۆچی دوایی فه‌رمانده‌یه‌کی کارامه‌ی حیزبی‬‫دێموکرات کاک ره‌سووڵ لیالنه‌یی‪١٧(.‬ی خەزەڵوەر)‬

‫به‌ستنی حه‌وته‌مین کۆنگره‌ی یه‌کیه‌تی الوانی‬‫دێمۆکراتی کوردستان ل ‌ه ‪6‬ی جۆزه‌ردان‬ ‫ پ ــرس ــی یــه‌کــگــرتــنــه‌وه‌ی هــــــه‌ردوو بــاڵــی‬‫دێموکراته‌کان و که‌مپه‌ینی یه‌کی به‌فرانبار (وه‌رزی‬ ‫زستان)‬ ‫ کۆتایی چواره‌مین کۆنگره‌ی یه‌کیه‌تی ژنانی‬‫دێموکراتی کوردستان(‪٢٤‬ی رەشەممە)‬

‫‪8‬‬

‫‪28‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫ئابووری‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫ئاوڕدانەوەیەكی گشتی لە بارودۆخی‬

‫رۆژنامەی‬ ‫درێژەی‪:‬‬

‫تارماییه‌ک ل ‌ه خستنه‌ڕووی‬

‫پیشەسازیی نەوت لە جیهان و ئێران‌دا‬ ‫موختار نەقشبەندی‬ ‫لە ‪5‬ی جــۆزەردانــی ساڵی ‪1287‬‬ ‫لە «مسجد سلیمان»ی خوزستان نەوت‬ ‫دۆزرایەوە و لە ‪29‬ی ڕەشەمەی ساڵی ‪1329‬‬ ‫پیشەسازیی نەوتی ئێران بەنەتەوەیی كرا‪.‬‬ ‫تەواوی ئەو هەوڵ و هەنگاوانەی لەنێوان‬ ‫ئەم ‪ 2‬ڕێكەوتەدا بۆ بەنەتەوەیی كردنی‬ ‫پیشەسازیی نەوت ئەنجام دران‪ ،‬بۆ كەڵك‬ ‫وەرگرتنی تەواو لەم سەرچاوە ژێرزەوییە‬ ‫لەپێناو ئاوەدانیی ئێراندا بوو كە بەداخەوە‬ ‫هەرگیز ئەم ئاوات و ئامانجە وەدی نەهات‪.‬‬ ‫ئێستاكە بــارودۆخــی پیشەسازیی نەوتی‬ ‫ئێران بەهۆی دەیــان ســاڵ بێ‌بەرنامەیی‬ ‫و بەڕێوەبەرێتیی خــراپ و هۆكارگەلێكی‬ ‫وەك شەڕی ئێران و عێراق و گەمارۆكانی‬ ‫ئەمریكا و تەحریمەكانی ئەم چەند ساڵەی‬ ‫دوایی ڕۆژئاوا لە دۆخێكی زۆر خراپ دایە‬ ‫و پیشەسازیی نەوتی ئێران بە بەراورد بە‬ ‫پاشەكەوتە نەوتییە گەورەكان و ڕكابەرە‬ ‫ناوچەیی و جیهانییەكان‪ ،‬پیشەسازییەكی‬ ‫شــكــســت خـــــــــواردوو و نـــاكـــارامـــەیـــە‪.‬‬ ‫ئــاوڕدانــەوەیــەكــی گشتی لــە بــارودۆخــی‬ ‫پیشەسازیی نەوتی جیهان‪ ،‬دۆخی خراپی‬ ‫ئــەم پیشەسازییە لە ئێران باشتر ڕوون‬ ‫دەكاتەوە‪.‬‬ ‫پاشەكەوتە نەوتییە گــەورەكــان‪،‬‬ ‫بەرهەمهێنان‪ ،‬بەكارهێنان و هەناردەكردنی‬ ‫نەوتی خاوی واڵتان ڕەوشی بازاڕی نەوت‬ ‫و پیشەسازیی نەوت دەستنیشان دەكا‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی ڕابــردووی زایینی‌دا بەرهەمهێنانی‬ ‫نەوتی جیهان نزیكەی ‪ 90‬ملیۆن بەرمیل‬ ‫لە ڕۆژدا بووە كە ئۆپێك ڕۆژانە ‪ 30‬ملیۆن‬ ‫بەرمیلی بەرهەم هێناوە‪ .‬واڵتــی ئەمریكا‬ ‫توانی لە ساڵی ڕابردوودا بە بەرهەمهێنانی‬ ‫ڕۆژانــەی ‪ 11‬ملیۆن و ‪ 750‬بەرمیل ببێتە‬ ‫گەورەترین بەرهەمهێنەری نەوتی جیهان و‬ ‫دوای ئەو واڵتانی ڕووسیا و عەرەبستان‬

‫و چین پشت سەری یەك ‪ 93/10‬و ‪53/9‬‬ ‫و ‪ 20/4‬ملیۆن بەرمیل نەوتیان بەرهەم‬ ‫هێناوە كە لەم نێوەدا پشكی ئێران ‪81/2‬‬ ‫ملیۆن بەرمیل بــووە كە دابەزینی ئاستی‬ ‫بــەرهــەمــهــێــنــانــی ئــێــران بــەهــۆی گــەمــارۆ‬ ‫توندەكانی ڕۆژئاوا بووە‪ .‬هەروەها واڵتی‬ ‫ئەمریكا بە بەكارهێنانی ڕۆژانەی ‪ 18‬ملیۆن‬ ‫بەرمیل و چین بە ‪ 9/10‬و ژاپۆن بە ‪53/4‬‬ ‫و ڕووسیا بە ‪ 3/3‬ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژدا‬ ‫لە گــەورەتــریــن بەكارهێنەرانی نــەوت لە‬ ‫جیهان‌دا بوون كە بە سەرنجدان بە رێژەی‬ ‫بەرزی بەكارهێنانی نەوت‪ ،‬ئەمریكا و چین‬ ‫ئەم دوو واڵتــە گەورەیەی بەرهەمهێنانی‬ ‫نــەوت‪ ،‬گەورەترین هاوردەكارانی نەوتی‬ ‫خاویشن و واڵتانی عەرەبستان و ڕووسیا‬ ‫گەورەترین هەناردەكارانی نەوتی جیهان‬

‫بـــوون و ئــێــران ڕۆژانـــــە كــەمــێــك زیــاتــر‬ ‫لــە یــەك ملیۆن بەرمیل نــەوتــی هــەنــاردە‬ ‫كــردووە‪ .‬دوایین داهێنان و توێژینەوەكان‬ ‫دەریدەخا كە وێنزوێلال بە هەبوونی ‪297‬‬ ‫ملیارد بەرمیل نەوت‪ ،‬خاوەنی گەورەترین‬ ‫پاشەكەوتە نەوتییەكانی جیهانە و دوای‬ ‫ئــەو‪ ،‬عەرەبستان و كانادا و ئێران پشت‬ ‫س ــەری یــەك ‪ 173 ،267‬و ‪ 154‬ملیارد‬ ‫بەرمیل نەوتیان هەیە كە بە لەبەرچاوگرتنی‬ ‫ڕێ ــژەی ســەرچــاوەی گــەورەكــانــی نەوتی‬ ‫ئێران و ئامار و داتاكانی بەرهەمهێنان و‬ ‫هــەنــاردەكــردن‪ ،‬تــاڕادەیــەك دۆخــی خراپی‬ ‫ێ كە‬ ‫پیشەسازیی نەوتی ئێران دەردەكــەو ‌‬ ‫لە درێژەدا ئاماژە بە هۆكارەكانی دەكرێ‌!‬ ‫دەرهێنان و هەناردەكردنی نەوت‪،‬‬ ‫پێویستیی بــە سەرمایەگوزارییە ملیارد‬ ‫دۆالریــیــەكــان هەیە كە واڵتــان بەشێوەی‬ ‫ڕاســتــەوخــۆ ی ــان نــاڕاســتــەوخــۆ لــەالیــەن‬ ‫كۆمپانیا نێونەتەوەییەكانەوە ئــەم كــارە‬ ‫ئــەنــجــام دەدەن‪ .‬ئــێــران بــەهــۆی كێشە‬ ‫سیاسییەكانی دەگەڵ ڕۆژئاوا بەتایبەت لە‬ ‫چەند ساڵی ڕابردوودا لە سەرمایەگوزاریی‬ ‫كۆمپانیا گەورە نێونەتەوەییەكان لە بەشی‬ ‫پیشەسازیی نەوت بێ‌بەش بووە و‪ ،‬بەهۆی‬ ‫گرفتە ئابوورییەكان و وەستانی چەند‬ ‫ســاڵــی ڕابــــردووی لــە ســەرمــایــەگــوزاریــی‬ ‫كــەالن لــەم بەشە بێ‌توانا بــووە‪ .‬خراپیی‬

‫و بەڕێوەبردنی خــراپ و دواتــر شۆڕش‬ ‫و شــەڕی ‪ 8‬ساڵە و دوژمنایەتیی دەگەڵ‬ ‫ڕۆژئـــــاوا و گــەمــارۆكــانــی ئ ــەو واڵتــانــە‪،‬‬ ‫نــەیــتــوانــیــوە لــەم پــاشــەكــەوتــە گــەورانــەی‬ ‫نـــەوت و گ ــاز بــە شــێــوەیــەكــی ڕاســـت و‬ ‫دروست كەڵك وەرگرێ‌ و بە پشت بەستن‬ ‫بــە داهــاتــە زۆرەكــانــی ئــەم پیشەسازییە‬ ‫یارمەتی گەشەی ئابووریی واڵت بــدا و‬

‫دابەزینی نرخی نەوت چوونەسەری خێرای‬ ‫بەرهەمهێنانی نەوتی ئەمریكا و دابەزینی‬ ‫گەشەی ئابووریی چین و ئورووپایە و‬ ‫عەرەبستان بە پێش نەگرتنی لە دابەزینی‬ ‫بەرهەمهێنان دەیەوێ‌ بە پاراستنی پشكی‬ ‫خۆی لە بازاڕدا ڕكەبەرەكانی ئەمریكایی و‬ ‫دەریای باكوور لە بازاڕ وەدەرنێ‌‪ ،‬چونكە‬ ‫تێچووی بەرهەمهێنانی هەر بەرمیل نەوت‬

‫بۆ وەچەی داهاتووش سەرمایەكی گەورە‬ ‫بەشێوەی پاشەكەوتی ئەرزی بەجێ‌ بێڵێ‌‬ ‫و‪ ،‬تەنیا وەك كۆمەك خەرجی بۆ دەوڵەت‬ ‫سەیری پیشەسازیی نەوتی كــردووە كە‬ ‫وابەستەبوونی توندی ئابووری بە نەوتی‬

‫لــە عەرەبستان ‪ 17‬دۆالرە بــەاڵم نەوتی‬ ‫دەریای باكوور ‪ 53‬دۆالر و نەوتی نیشتوو‬ ‫و قورسی ئەمریكا ‪ 60‬بۆ ‪ 90‬دۆالری بۆ هەر‬ ‫بەرمیلێك تێدەچێ‌‪ .‬كەواتە بە دابەزاندنی‬ ‫نرخی نــەوت ئــەم ڕكــەبــەرانــە بــەكــردەوە‬ ‫زەرەر دەكــەن و بەناچاری لە چەرخەی‬ ‫بــەرهــەمــهــێــنــان وەالدەنـ ــرێـ ــن‪( .‬هــەرچــەنــد‬ ‫لەوانەیە عەرەبستان بیهەوێ‌ بە تیرێك دوو‬ ‫نیشان بپێكێ‌ و مەبەستی زەبروەشاندن لە‬ ‫ئابووریی ئێرانیش بێ‌ بەاڵم بە سەرنجدان بە‬ ‫دۆخی بازاڕی جیهانیی نەوت‪ ،‬ئەولەوییەتی‬ ‫عەرەبستان پاراستنی پشكی خۆی لە بازاڕ‬ ‫و وەالنــانــی ڕەكــەبــەرە ئەمریكاییەكانە)‪،‬‬ ‫نــەوتــی بــەرهــەم‌هــاتــووی ئێرانیش وەك‬ ‫واڵتــی عەرەبستان زۆر هــەرزانــە‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫گرفتە ئابوورییەكانی ئێران بــەڕادەیــەك‬ ‫خراپن كە دابەزینی نرخی نــەوت‪ ،‬ئێرانی‬ ‫تووشی كێشەگەلی جیددی لە دابینكردنی‬ ‫بوودجەی دەوڵەت كردۆتەوە و سندووقە‬ ‫ئەرزییە كەمەكەی ئێرانیش بۆ تێپەڕین لەم‬ ‫قەیرانە ئابوورییە بەس نیە‪ .‬واڵتی ڕەقیبی‬ ‫ئێران واتە عەرەبستان هەرچەند نەیتوانیوە‬ ‫هەروەك واڵتی نۆروێژ بە باشترین شێوە‬ ‫كەڵك لە داهاتە نەوتییەكانی وەرگرێ‌‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نزیكەی ‪ 800‬ملیارد پاشەكەوتی ئەرزی و‬ ‫هەناردەكردنی ‪ 7‬ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژدا لە‬ ‫ساڵی ڕابردوودا دەریدەخا كە ئەم واڵتە لە‬ ‫كەڵك وەرگرتن لەم سەرچاوە ژێرزەوینییە‬ ‫زۆر باشتر لــە ئــێــران ك ــاری كـــردووە و‬ ‫پیشەسازیی نەوتی ئێران بەهیچ شێوەیەك‬ ‫توانای ڕكەبەرایەتی دەگــەڵ عەرەبستانی‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫خەڵكی ئێران لەحاڵێك‌دا دەست و پەنجە‬ ‫دەگــەڵ گرفتە ئابوورییەكان نەرم دەكەن‬ ‫كە لەسەر دەریــایــەك لە نــەوت دەژیــن و‬ ‫حكوومەتە كارلێنەهاتوو و نابەرپرسەكانی‬ ‫ئێران نەیانتوانیوە لەم سەرچاوە پڕ پیت و‬ ‫بەرەكەتە لەپێناو خۆشگوزەرانیی خەڵك و‬ ‫وەچەی داهاتوو كەڵك وەرگرن و هەروەها‬ ‫ئەو داهاتەی تا ئێستاش بەدەست هاتووە‬ ‫یان لەڕێگەی سیاسەتە فراوانخوازییەكانی‬ ‫ڕێ ــژیــم‌دا خـــەرج كــــراوە ی ــان لەنێوخۆی‬ ‫واڵتدا بەشێوەیەكی نادادپەروەرانە دابەش‬ ‫كراوە و خەڵكی خوزستان كە خاوەنداری‬ ‫ســەرەكــی ئــەم پــاشــەكــەوتــە نەوتییانەن‪،‬‬ ‫خێرێكی ئەوتۆیان لە نەوت و پیشەسازیی‬ ‫نەوت نەدیتووە‪.‬‬

‫ک ــرا و ئــه‌وه‌ن ــد‌ه ل ـ ‌ه بــیــرو زه‌یــنــی‬ ‫خه‌ڵکی س ـه‌رانــس ـه‌ری ئــێــران دوور‬ ‫خرایه‌وه وه‌ک بڵێی کوردستان به‌شێک‬

‫نەرم دەكەن كە لەسەر دەریایەك لە نەوت دەژین و حكوومەتە كارلێنەهاتوو‬ ‫و نابەرپرسەكانی ئێران نەیانتوانیوە لەم سەرچاوە پڕ پیت و بەرەكەتە‬ ‫لەپێناو خۆشگوزەرانیی خەڵك و وەچەی داهاتوو كەڵك وەرگرن‬

‫گەشەی نەتەوەیی بۆ سەرمایەگوزاریی لەم‬ ‫بەشەدا بوو‪.‬‬ ‫هـــەرچـــەنـــد دابــــەزیــــنــــی ئــاســتــی‬ ‫هــەنــاردەكــردنــی نەوتی ئێران بــەبــەراورد‬ ‫بە چەند ساڵی ڕابــردوو بەهۆی تەحریمە‬ ‫نەوتییەكانی ڕۆژئـــاوا لــەســەر پــەروەنــدە‬ ‫ناوكییەكە ب ــوو‪ ،‬ب ــەاڵم ئــەگــەر تەحریمە‬ ‫نــەوتــیــیــەكــانــیــش هــەڵــوەشــێــنــەوە‪ ،‬ئــێــران‬ ‫پێویستیی بە سەرمایەگوزاریی بەرباڵو‬ ‫لەم بــوارەدا هەیە بۆ ئــەوەی پیشەسازیی‬ ‫كــۆن و داڕزاوی نــەوت نــوێ‌ بكاتەوە و‬ ‫پێش بە دابەزینی بەرهەمهێنان بگرێ‌ و‬ ‫هــەروەهــا لە كەڵك وەرگــرتــن لە مەیدانە‬ ‫نەوتییە هاوبەشەكان‪ ،‬زیاتر لەمە لە واڵتە‬ ‫دراوســێــكــانــی دوا ن ــەك ــەوێ‌‪ .‬بــەداخــەوە‬ ‫ئــێــران بــەهــۆی نــەبــوونــی بەرنامەڕێژیی‬

‫ســێــێـه‌م‪ ،‬بــزاوتــی کـــورد ل ـه‌ ئــێــران‌دا‬ ‫لـــه‌گـــه‌ڵ ده‌سـ ـه‌اڵت ــێ ــک ــی ئــیــدئــۆلــۆژیــک‬ ‫به‌ره‌وڕوویه‌‪ .‬له‌ رێژیمێکی ئیدئۆلۆژی‌دا‬ ‫ئــه‌گــه‌ر چــاره‌س ـه‌رێــکــی سیاسییش بۆ‬ ‫کێشه‌یه‌ک بــدۆزرێــتـه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ کۆسپی‬ ‫عه‌قیده‌تی و هێڵه‌ ســووره‌کــانــی ئیمان‬ ‫و بـــاوه‌ڕ بـــــه‌ره‌وڕوو ده‌بــێــت ـه‌وه‌‪ .‬ب ـه‌اڵم‬ ‫له‌ رێژیمێکی سیاسی‌دا هـه‌ر چه‌ند ئه‌و‬ ‫رێژیمه‌ توندو تیژیش بــێ‪ ،‬له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫فشارێکی سیاسی‌دا ده‌توانێ چاره‌سه‌ری‬ ‫سیاسی قــبــووڵ بکا و لـه‌ قبووڵکردنی‬ ‫واقعییه‌ته‌کان‌دا کێشه‌ی ئیدئۆلۆژیکیی نیه‌‪.‬‬

‫کێشه‌ی کورد به‌ڕاده‌یه‌ک سانسۆر‬

‫خەڵكی ئێران لەحاڵێك‌دا دەست و پەنجە دەگەڵ گرفتە ئابوورییەكان‬

‫بەشی پیشەسازیی نەوتی ئێران تاڕادەیەكە‬ ‫كە وەزی ــری نــەوت ئەمساڵ لە مەجلیس‬ ‫وێڕای ئاماژەدان بە ڕەوشی مەترسیداری‬ ‫پــیــشــەســازیــی نــــەوت خـــوازیـــاری كەڵك‬ ‫وەرگــرتــن لــە ســەرچــاوەكــانــی سندووقی‬

‫کێشه‌ی کورد له‌ ئێراندا‬

‫لــێــكــەوتــۆتــەوە و هــەر گۆڕانێكی نــرخ لە‬ ‫بــازاڕدا بۆتەهۆی تێكچوونەوەی بەرنامە‬ ‫ئابورییەكانی ئەو واڵتە‪ .‬واڵتێكی بچووكی‬ ‫وەك نۆروێژ كە سەرچاوە نەوتییەكانی‬ ‫كــەمــتــر لــە ‪ 6‬مــلــیــارد بــەرمــیــلــە و ئــەگــەر‬ ‫ســەرچــاوەی نــوێ‌ نــەدۆزێــتــەوە‪ ،‬تــا چەند‬ ‫ســاڵــی داه ــات ــوو هــەنــاردەكــردنــی نــەوتــی‬ ‫ئەو واڵتە ڕادەوەستێ‌‪ ،‬توانیویەتی لە ‪44‬‬ ‫ســاڵــی ڕابـــــردوودا بــە بەرنامەڕێژییەكی‬ ‫ورد و بەڕێوەبەرێتیی دروســت پێش بە‬ ‫بــەســتــراوەبــوونــی دەوڵــــەت و ئــابــووریــی‬ ‫ئەو واڵتــە بە داهاتە نەوتییەكان بگرێ‌ و‬ ‫بــە باشترین شــێــوە كــەڵــك لــە ســەرچــاوە‬ ‫نــەوتــیــیــەكــانــی خــــۆی وەرگـــــــرێ‌ و بە‬ ‫سوودوەرگرتن لە داهاتی ئەم بەشە سەدان‬ ‫ملیارد دۆالر بەشێوەی زەخیرەی ئەرزی‬ ‫و سەرمایەگوزاریی لە بەشە ئابوورییەكان‬ ‫بــۆ وەچــــەی داهـــاتـــوو پــاشــەكــەوت بكا!‬ ‫هەروەها واڵتــی نۆروێژ بە بەرنامەدانان‬ ‫و توێژینەوە لە بەشی پیشەسازیی نەوت‬ ‫توانیویەتی بگاتە تەكنۆلۆژیایەكی بەرز لەم‬ ‫پیشەسازییەدا و تەنانەت دوای تەواوبوونی‬ ‫ســـەرچـــاوە نــەوتــیــیــەكــانــیــشــی لــە بەشی‬ ‫تەكنۆلۆژیای نەوتی جیهان ئامادەبوونێكی‬ ‫كارای دەبێ‌‪.‬‬ ‫ڕێبەران و بەرپرسە ئێرانییەكان‬ ‫هــەمــیــشــە هــــەوڵ دەدەن بــۆ شــكــســت و‬ ‫كــەمــكــاریــی و بێ‌تواناییەكانیان هەموو‬ ‫خەتاكان باوێنە ملی ئەمریكا و ئیسرائیل و‬ ‫هاوپەیمانەكانیان و‪ ،‬بە درۆ بێ‌بنەماكانیان‬ ‫باسی پێشكەوتن و بەرنامەكانی داهاتوویان‬ ‫بكەن‪ ،‬سەبارەت بە پیشەسازیی نەوتیش‬ ‫هــەروایــە و ڕۆژئــــاوا و عــەرەبــســتــان بە‬ ‫هــۆكــاری تـــەواوی كێشەكان دەزانـــن‪ .‬بۆ‬ ‫نموونە دابەزینی توندی نرخی نــەوت كە‬ ‫بــەهــۆی ڕادەی بەرهەمهێنانی زیــاتــر لە‬ ‫داوا پێك هاتووە‪ ،‬بە پیالنی عەرەبستان‬ ‫بۆ زەربەلێدان لە ئابووریی ئێران دەزانن‬ ‫لــەحــاڵــێــكــدا كــە هــۆكــارە سەرەكییەكانی‬

‫سەرچاوە‪ :‬ئاژانسی نێونەتەوەیی وزە‬

‫ل ‌ه ئێرانیش نه‌بێ‪ .‬ته‌نیا هه‌واڵی‬ ‫نــاڕاســت و شتی سه‌یروسه‌مه‌ر‌ه ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌و‌ه ل ‌ه باری کورد و‬ ‫کوردستانه‌و‌ه به‌گوێی خه‌ڵکی ئێرن‌دا‬ ‫دراو‌ه ک ـه‌ شــوێــنــه‌واری خــراپــیــان‬ ‫ئێستاش به‌سه‌ر بیر و زه‌ینی خه‌ڵکی‬ ‫ناوچ ‌ه دووره‌ده‌سته‌کانی ئێران‌دا هه‌ر‬ ‫ماوه‌‬ ‫بۆیه‌ بزاوتی کورد له‌ ئێران‌دا هه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫قه‌هری سیاسی به‌ره‌وڕوویه‌ و هه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌قیده‌ی ده‌مارگرژانه‌ی ئیدئۆلۆژی‪ .‬ئه‌م‬ ‫بارودۆخه‌ وای کردوه‌ که‌ فه‌زای چاالکیی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی زۆر به‌رته‌سک بکرێته‌وه‌ و‬ ‫تێکۆشه‌ری مه‌ده‌نیی کورد بۆ هه‌نگاوێکی‬ ‫بچووک ده‌بــێ نرخێکی قــورس بــدا‪ .‬ئه‌و‬ ‫چــاالکـه‌ مه‌ده‌نیانه‌ی کــورد کـه‌ چه‌ندین‬ ‫ساڵه‌ له‌ زیندان دان یان به‌ هۆی هێندێک‬ ‫چاالکی که‌ له‌ روانگه‌ی ده‌سـه‌اڵتـه‌وه‌ به‌‬ ‫تاوان ده‌ژمێردرێن ته‌نانه‌ت له‌ رێژیمێکی‬ ‫وه‌ک رێژیمی سه‌ددام حوسێن له‌ عێڕاق‌دا‬ ‫به‌ تــاوان ن ـه‌ده‌ژمــێــردران‪ ،‬یــان ئێستا له‌‬ ‫روانــگ ـه‌ی ریژیمی تــورکــیـه‌وه‌ بـه‌ تــاوان‬ ‫ناژمێردرێن‪.‬‬ ‫ســـیـــمـــیـــنـــاری ژمـــــــاره‌یـــــــه‌ک ل ـه‌‬ ‫رووناکبیرانی غه‌یره‌ کــورد له‌ شاری‬ ‫سنه‌ له‌گه‌ڵ بــه‌ره‌ی یه‌کگرتووی کــورد‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێسته‌کانی «نــوێــنـه‌ر‌ی سه‌رکۆمار‬ ‫له‌ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ که‌مایه‌تییه‌ ئایینی و‬ ‫قه‌ومییه‌کان» تارماییه‌ک له‌ خرانه‌ رووی‬ ‫کێشه‌ی کـــورد ل ـه‌ نێو کـــۆڕو کۆمه‌ڵی‬ ‫ئــێــران‌دا بـــه‌دی ده‌خـــا ک ـه‌ جـــارێ ن ـه‌ له‌‬ ‫الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی سه‌ره‌کییه‌وه‌ به‌ جیددی‬ ‫وه‌رده‌گــیــرێ و نه‌ ته‌نانه‌ت وه‌اڵم ــده‌ری‬ ‫النیکه‌می ویست و داخوازه‌کانی خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان و فه‌زای نه‌ته‌وایه‌تی و بیری‬ ‫په‌ره‌گرتووی ناسیۆنالیزمی کوردن‪ .‬ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوانه‌ له‌ نه‌وعی خۆیان‌دا تازه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌تای رێگایه‌کی دوورودرێژه‌ که‌ هه‌تا‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی لـه‌سـه‌ر کــاره‌ کــورد‬ ‫ده‌بێ ده‌ست په‌نجه‌ی له‌گه‌ڵ نه‌رم بکا و‬ ‫له‌ ئه‌گه‌ری نه‌مانی کۆماری ئیسالمییش‌دا‬ ‫بۆ خۆپاراستن له‌ شه‌ڕ و ماڵوێرانی تاقه‌‬ ‫رێگایه‌ که‌ ده‌بێ به‌ ئاکام بگا‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫سیاسی‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫فتوای «وەلی فەقێ» ب ‌ه هێزترە‌یان‬ ‫یاساو ڕێسای «شه‌یتانی گه‌وره»؟‬

‫ئازاد که‌ریمی‬ ‫هــــه‌راو جـه‌نــجــاڵــی تــووڕەیــی‬ ‫دەربـــــڕیـــــن بــــە هـــــۆی ن ــامـ ـه‌ی‬ ‫ســــــەرئــــــاوەاڵی‪ ٤٧‬ســێــنــاتــۆره‌‬ ‫ئه‌مریکاییه‌که‌ بۆ سه‌رۆکی ئێران‬ ‫هه‌تا ده‌ڕوا فراوانترو گه‌وره‌تر‬ ‫ده‌بــێ‪ .‬له‌و نامه‌دا سێناتۆر «تام‬ ‫کاتێن» و ‪ ٤٦‬سێناتۆری دیکه‌ی‬ ‫«حێزبی کۆماریخوازی ئه‌مریکا»‬ ‫کـه‌ ئاڕاسته‌ی عه‌لی خامه‌نه‌یی‬ ‫ســـه‌رۆکـــی ئــایــیــنــی ـ ســیــاســی‬ ‫ئــێــرانــیــان کـــــرده‌و ‌ه ڕاشــکــاوان ـه‌‬ ‫پێیان ڕاگه‌یاندوه‌‪ :‬تۆ شــاره‌زای‬ ‫یاساکانی ویالیه‌ته‌ یه‌کگرتوه‌کان‬ ‫نیت‌ و ده‌بـــێ بــزانــی ه ـه‌رجــۆره‌‬ ‫رێکه‌وتنامه‌ی ئــێــران و ‪ ٥+١‬له‌‬ ‫س ـه‌ر پڕۆگرامی نــاووکــی ئێران‬ ‫ده‌بـــێ بــگ ـه‌ڕێــت ـه‌وه‌ ن ــاو بــازن ـه‌ی‬ ‫سیاسه‌تی ئیداری ناوخۆی واڵت‬ ‫که‌ له‌ یاساو رێسا ناوخۆیی‌یه‌کان‬ ‫و پــاڕل ـه‌مــان‌و یــاســای بنه‌ڕه‌تی‬ ‫ئ ـه‌مــریــکــادا شــونــاس ده‌کــــرێ‌و‬ ‫ده‌بێ کۆنگره‌ی ئه‌مریکا ده‌نگدانی‬ ‫بــۆ بــکــاو دوای ئــــه‌وه‌ی ‪٢/٣‬ی‬ ‫سێناتۆره‌کان ده‌نگی «ئه‌رێ»یان‬ ‫پێدا ئ ـه‌وکــات ده‌بێته‌ بڕیارێکی‬ ‫یاسایی‌و دواتر بۆ توشیح (جه‌خد)‬ ‫و تنفیذ (به‌ڕیوه‌بردن) ده‌گه‌رێته‌وه‌‬ ‫به‌رده‌ستی «سه‌رۆک کۆمار‪.‬‬ ‫له‌ نامه‌که‌دا هاتوه‌ س ـه‌رۆک‬ ‫کــۆمــاره ـه‌رکــات ب ـه‌ بــێ کۆنگره‌‬ ‫رێکه‌وتنامه‌تان له‌گه‌ڵدا واژو بکات‬ ‫دیاره‌ دوای کۆتایی هاتنی ماوه‌ی‬ ‫ســه‌رۆکــایــه‌تــیــه‌کــه‌ی‪ ،‬ســـه‌رۆک‬ ‫کــــۆمــــاری دواتـــــــری ئ ـه‌مــریــکــا‬ ‫ده‌توانێ به‌ «نووکی پێنوس» ئه‌م‬ ‫رێکه‌وتنه‌ هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌ و لە‬ ‫بواری به‌ڕێوه‌بردنی پڕاکتیکه‌وه‌‬ ‫له‌ کاری بخات‪.‬‬ ‫ئـــــه‌م نـــامـــه‌ لــــه‌ ســــه‌ره‌تــــادا‬ ‫وادیــاربــوو سووژه‌یه‌کی ریکالم‬ ‫کـــردنـــه‌ بـــۆ هــه‌ڵــبــژاردنــه‌کــانــی‬ ‫داهـــاتـــووی ســــه‌رۆک کــۆمــاریــی‬ ‫ئه‌مریکا» به‌ پێچه‌وانه‌وە ئێستا وا‬ ‫دەردەکەوێ که‌وتوەته‌ قۆناغێکی‬ ‫نوێ لە بــواری یاسای ئیداری‌و‬ ‫نـــێـــونـــه‌تـــه‌وه‌یـــی‌دا‪ ،‬هــەرچــه‌نــده‌‬ ‫ســه‌ره‌ت ــا بــــاراک ئــۆبــامــاو جــان‬ ‫کــێــری‌و چـه‌نــد بـه‌رپــرســی بــااڵی‬ ‫ئه‌مریکا وه‌ک ئه‌ندامانی حیزبی‬ ‫دێــمــوکــراتــی ئـه‌مــریــکــا لــێــدوان‌و‬ ‫به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی توندیان خسته‌‬ ‫روو‪ ،‬بــــه‌اڵم لــه‌ دوای ئـــه‌وه‌ی‬ ‫«ده‌نگۆی به‌رپاکردنی دانیشتنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نـه‌تـه‌وه‌‬ ‫یه‌کگرتوه‌کان» ل ـه‌م نزیکانه‌ دا‬ ‫هــاتــوه‌ت ـه‌ ئـــــاراوه‌‪ ،‬لــێــدوانــەکــانــی‬ ‫بەرپرسەکانی حێزبی دێموکرات‬ ‫توندتر بــوەتــەوە‪ .‬تەنانەت دوای‬ ‫ئـــەوەی ئــۆبــامــا ڕایــگــەیــانــد باڵی‬ ‫ڕادێکالی کۆنگرەی ئەمریکا لە‬ ‫گەڵ الیەنی ڕادێکالی سیاسەتی‬ ‫ئـــێـــران‪ ،‬دژ ب ــە ڕێــکــەوتــنــامــەی‬ ‫ئـــیـــران‌و ‪ ٥+١‬هــاوپــەیــمــانــیــیــان‬ ‫دروســت کــردوە‪ ،‬لێدوانەکان بە‬ ‫ئــاراســتــەی هــەڕەشــەو تەنانەت‬ ‫تاوانبار کردنی ئەو ‪ ٤٧‬سێناتۆرە‬ ‫دا ڕۆییشتوە‪ ،‬بۆ وێنە «باربرا‬ ‫باکستێر» ئەندامی پایەبەرزی‬ ‫حیزبی دێمۆکرات لە کۆمیتەی‬ ‫پەیوەندییە دەرەکییەکانی «سێنا»‬ ‫لــە ڕاگــەی ـه‌نــدراوێــکــدا نووسینی‬

‫ئــــەم نـــامـــەی بـــە «ک ــردارێ ــک ــی‬ ‫ســــەرەرۆیــــانــــە» بـــۆ تــێــکــدانــی‬ ‫ڕەوتی گوت‌و بێژێک لەقەڵەم دا‬ ‫وا خەریکە بەربەست بۆ ئێران‬ ‫دروســـــت دەکــــا ل ــەم ــەڕ دەس ــت‬ ‫پێڕاگەییشتنی ئەو واڵتە بە وزەی‬ ‫ناوکی ئەگەر بیەوێ بە مەبەستی‬ ‫دروســت کردنی چەکی ئەتۆمی‬ ‫بەکاری بهێنێ‪.‬‬ ‫لـــەالیـــه‌کـــی دیــــکــــەوە عــەلــی‬ ‫خامنەیی ســەرۆکــی ئــێــران هەر‬ ‫لە سەرەتادا ڕایگەیاند ئەم کارە‬ ‫نــیــشــانــدەری «هــــەرەس هێنانی‬ ‫ڕەوشــــت‌و ئــەخــاقــی سیاسی»‬ ‫لە ئەمریکا دایە وجــەواد زەریف‬ ‫وەزیـــــری دەرەوەی ئیرانیش‬ ‫گـــوتـــی‪ :‬نــووســیــنــی ئــــەم نــامــە‬ ‫پالنێکی فێلبازانەی ڕیکالم کردنی‬ ‫سیاسی‌یەو هیچ نرخێکی یاسایی‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫دیـــــــارە لـــێـــدوانـــە گـــازنـــدە‬ ‫ئــامــێــزەکــەی س ــەرۆک ــی ئــێــران‪،‬‬ ‫دڵگرانی ئاشکراو ڕاشکاوانەی‬ ‫پــــێــــوە دیـــــــــــارەو لـــــە جـــــۆرە‬ ‫چاوەڕوانییەوە سەرچاوە دەگرێ‬ ‫کــە لــەوانــەیــە بــە هـــۆی هــەنــدێ‬ ‫شتی ڕواڵـه‌تـی‌و رووکەشی‌یەوە‬ ‫لەواندا دروســت بووبێ بۆ وێنە‬

‫بەشێک لە تاکتیکەکانی گەییشتن‬ ‫بە دەسەاڵتە و هەتا ئەو ڕادەی‬ ‫خەسار و زیانی بۆ ستراتیژی‬ ‫واڵت نەبێ لێی قەبووڵ دەکرێ‪،‬‬ ‫بـــــەاڵم پ ــرس ــی ــار ئــــەوەیــــە ئــەو‬ ‫کــــردارەی کــە ‪ ٤٦‬سێناتۆرەکە‬ ‫ئــەنــجــامــیــان دا چــەنــدە ڕیــکــام‬ ‫کردنە بۆ گەییشتن بە دەسەاڵت‪،‬‬ ‫تەنانەت دەکرێ لە بابەتێکی زۆر‬ ‫گرینگی ســیــاســەتــی دەرەوەی‬ ‫ئەمریکادا کــە‪ ١٢‬ساڵە سەرقاڵی‬ ‫ک ــردوە بــە دروش ــم و بافیش و‬ ‫بڵۆف ئــەو هەموو کــاردانــەوەی‬ ‫الیەنە پەیوەندیدارەکانی دۆزی‬ ‫ئــەتــۆمــی ئــێــران و لــەســەرووی‬ ‫هەموویانەوە ئۆباما و خامنەیی‬ ‫و دەزگــای دیپلۆماسی هەر دوو‬ ‫واڵتی لێ‌بکەوێتەوە؟‪...‬‬ ‫دیــــــــــــارە لـــەســـیـــســـتـــەمـــی‬ ‫بـــەڕێـــوەبـــەری هـــەرواڵتـــێـــک‌دا‪،‬‬ ‫لــەســەرووی هەموو دام‌ودەزگـــا‬ ‫ب ــەڕێ ــوەب ــەری‌ی ــەک ــان‌دا پۆستی‬ ‫سەرۆکایەتی واڵت تایبەتمەندی‬ ‫خۆی هەیە‪ .‬لە ئێران «سەرۆکی‬ ‫واڵت»و لە ئەمریکا «ســەرۆک‬ ‫کـــۆمـــار» ب ــااڵت ــری ــن ئــۆرگــانــی‬ ‫دەسەاڵتی بەڕێوە بەرین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە ئەمریکا سەرۆک کۆمار تەنیا‬

‫لــێــدوانــەکــانــی کاربەدەستەکانی‬ ‫ئەمرێکا لــەم ســااڵنــەی دوایــی‌دا‬ ‫ســەبــارەت بــە هــاوکــاری کردنی‬ ‫بە پێزی ئێران له‌گه‌ڵ ئەمریکا لە‬ ‫«دۆزی ئەفغانستان‌و تاڵەبان»و‬ ‫هــــەروەهــــا شـــــەڕی «داعـــــش»‬ ‫کــە دوژم ــن ــی هـــەردووالیـــانـــە و‬ ‫دانیشتنەکانی نــۆێــنــەرانــی پایە‬ ‫بـــەرزی ســیــاســی‪ /‬دیپلۆماتیکی‬ ‫هـــەردوو واڵت لــە سەر»پرسی‬ ‫ناوکی ئێران» لەم دوایی‌یانە داو‬ ‫زۆر شتی دیکەی نهێنی نێوان ئەو‬ ‫دوو واڵتە‪،‬کە لە سەردەمی باراک‬ ‫ئۆباماوە جارجارلە میدیاکانەوە‬ ‫باس دەکرێن‌و ئاشکرا دەبێ‪.‬‬ ‫ئاساییە دەوڵــەتــی ئەمریکا‬ ‫بــــەرژەوەنــــدیــــیــــەکــــانــــی خ ــۆی‬ ‫دەپارێزێ‪ ،‬ئێرانیش وەک دەوڵەت‬ ‫هــەمــان ئامانجی هەیە بــەاڵم لە‬ ‫ناوخۆی هەردوو واڵتدا جم‌وجۆڵی‬ ‫باڵە سیاسییەکان وەک حیزبەکانی‬ ‫«دێــــمــــوکــــرات‌«و «کـــۆمـــاری»‬ ‫لـــە ئــەمــریــکــاو « ت ــون ــدئ ــاژۆ»‬ ‫و»نێونجی ئاژۆ»کان لە ئێران‌دا‪،‬‬ ‫گەیشتن بە دەسەاڵت‌ و هەروەها‬ ‫پــاراســتــنــی بــەرژەوەنــدیــیــەکــانــی‬ ‫واڵتەکەیانە و پڕۆپاگەندەکردن‬

‫لــە بـــواری دەوڵــەتــدا بااڵترینەو‬ ‫هەربۆیە کۆنگرە بە ‪٢/٣‬ی دەنگی‬ ‫سێناتۆرەکان دەتــوانــێ بڕیاری‬ ‫تاک‌الیەنەی سەرۆک کۆمار‪ ،‬شل‬ ‫بکاتەوە یان هەڵی‌بوەشێنێتەوە‪،‬‬ ‫بــەاڵم لە ئێران‌دا بە پێچەوانەوە‬ ‫سەرۆکی واڵت هێزی بەسەر دوو‬ ‫هێزکەی دیکە واتە «دادوەری‌و‬ ‫پەرلەمان»یش‌دا دەشێ‌وهەموو‬ ‫بڕیارەکان بە بڕیاری سەرۆکی‬ ‫واڵت کە زۆرینەیان بە «فتوای‬ ‫ئایینی» بە ناوبانگن هێزی کار‬ ‫پ ـێ‌کــردنــیــان لــــێ‌زەوت دەکـــرێ‪.‬‬ ‫دیـــــــارە عـــەلـــی خ ــام ــن ــەی ــی لــە‬ ‫ڕوانگەی دەســەاڵتــداری خۆیەوە‬ ‫دەسەاڵتداریەتی وەردەگێڕێتەوەو‬ ‫پــێــی وایــــە چــونــکــە سیستەمی‬ ‫سەرکۆماری ئەمریکا پرێزیدێنتیاڵ‬ ‫(س ــەرۆک ــۆم ــاری بــە دەســەاڵتــی‬ ‫بەڕێوەبەری تایبەت)ە‪ ،‬بە واتای‬ ‫ئەوەیە «باراک ئۆباما» دەتوانێ‬ ‫هــێــزی داســەپــێــنــەری سیاسەتی‬ ‫واڵت بـێ‌ وەک ئ ــەوەی خــۆی و‬ ‫سەرۆکی پێشووتر‪-‬خومەینی‪-‬‬ ‫بە درێژایی ‪ ٣٦‬ساڵ دەسەاڵتی‬ ‫کۆماری ئیسالمی وەک «ڕێبەر»‪،‬‬ ‫بڕیاری یەکالیی‌کەرەوەیان داوە‬

‫و دەنــــگ و ئـــیـــرادەی خــەڵ ـک‌و‬ ‫سیستەمی دەســەاڵت بە گشتی‪،‬‬ ‫بــە قسە یــان بــڕیــارێــکــی ئــەوان‬ ‫پــش ـت‌گــوێ دەخــــرێ و بــەســەر‬ ‫دەزگای بەڕێوەبەرایەتی گشتی‌و‬ ‫سیاسەتی دەســەاڵت‌داریــەتــی‌دا‬ ‫دادەسەپێنرێ‪.‬‬ ‫لــەالیــێــکــی دیـــکـــەوە‪ ،‬جـــەواد‬ ‫زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران‬ ‫باسی ئــەوە دەکـــا‪ :‬دەوڵــەتــەکــان‬ ‫نــوێــنــەری گــشــتــیـی‌و بــەرپــرســی‬ ‫پەیوەندییە دەرەکییەکانی واڵتی‬ ‫خۆیانن‌و ئــەرکــی بەڕێوەبردنی‬ ‫هــەمــوو بــەرپــرســایــەت ـی‌یــەکــانــی‬ ‫ئەستۆیان وا لەگەڵ دەوڵەتەکانی‬ ‫دیـــکـــەدا ب ــە گ ــەردن ــی ــان گــرتــوە‬ ‫دەبــێ بەجێ بهێنن‌و ناتوانن بە‬ ‫بــیــانــووی «پ ــەی ــڕەوی نــاوخــۆی‬ ‫واڵت» ئەرکە ناونەتەوەییەکانی‬ ‫خۆیان ئەنجام نەدەن‌و هەروەها‬ ‫گــــۆڕانــــکــــاری لــــە ســیــســتــەمــی‬ ‫دەوڵەت‌دا بە واتای لە کارکەوتنی‬ ‫ئەرکە نێونەتەوەیی‌یەکانی هیچ‬ ‫دەوڵەتێک نیە‪ .‬هەروەها ئەوەشی‬ ‫گوتوە»رێکەوتنی ناوکی دەبێ‬ ‫بە شێوازێک بــاس بکرێ کە لە‬ ‫ئەنجومەنی ئــاســایـش‌دا ببێ بە‬ ‫ڕێکەوتنامەیەکی نێونەتەوەیی‌و‬ ‫ببێ بەئەرکێکی بەرپرسیارانە کە‬ ‫دەبێ جێبەجێ بکرێ‪.‬‬ ‫بە هەموو ئەو بابەتانەی کە‬ ‫لــێــرەدا قسەی لــەســەر کــرا وبێ‬ ‫شــیــکــاری‌و شــیــمــانــەی بــڕیــارو‬ ‫یــاســاو ئــەرکــەکــانــی الیەنەکانی‬ ‫«پــرســی نــاوکــی ئ ــێ ــران»‪ ،‬یــەک‬ ‫بــابــەت ڕوون‌و ئاشکرایە‪ :‬هیچ‬ ‫واڵتێک وەک کۆماری ئیسالمی‬ ‫لــە بــــواری ڕێــزشــکــانــدنــی یاسا‬ ‫نــێــونــەتــەوەیـی‌یــەکــان پێشەنگ‌و‬ ‫پــێــشــڕەونــەبــووە‪ .‬ب ــۆ وێــنــە لە‬ ‫پــایــیــزی ســاڵــی ‪١٩٧٩‬دا هەموو‬ ‫بـــڕیـــارە نــێــونــەتــەوەی ـی‌یــەکــانــی‬ ‫خستە ژێرپێ‌ و دیپلۆماتەکانی‬ ‫باڵیۆزخانەی ئەمریکای لە تاران‌دا‬ ‫بۆماوەی‪٤٤٤‬ڕۆژ بە بارمتە گرت‪.‬‬ ‫بـــــەاڵم یــــەک شـــت ڕوون‌و‬ ‫بەرچاوە‪ ،‬سەردەمی تاکڕەوی لە‬ ‫هەموو جیهان‌دا کۆتایی هاتوەو‬ ‫یاساکانی نێوخۆی واڵتــەکــان‌و‬ ‫یــاســای نــیــودەوڵــەتــی لــە بــواری‬ ‫کــار‌پ ـێ‌کــردن‌دا ب ــەرەو رەوتێکی‬ ‫سیستەماتیک دەچن‌و لەوە دەچێ‬ ‫نامەی سێناتۆرە کۆماری‌یەکان بۆ‬ ‫سەرۆکی ئێران الپەڕەیەکی نوێی‬ ‫لە بواری سیاسەتی بەڕێوەبەری‬ ‫واڵت لە ئەمریکادا هەڵداوەتەوەو‬ ‫نموونەیەک دەبێ لە ئاستی بەرزی‬ ‫هــۆشــیــاری نــوێــنــەرانــی خەڵکی‬ ‫واڵتــێــکــی وەک ئــەمــریــکــا کــە لە‬ ‫ڕێگەی یاساوە دەیخەنەوە بیری‬ ‫ســـەرۆک کــۆمــاری واڵتــی هــەرە‬ ‫گەورەی «لیبێراڵ‌ دێموکراسی»‬ ‫جیهان کە «سەرۆک کۆمار» یان‬ ‫«سەرۆکی واڵت» بەرپرسیاری‬ ‫هەموو ئەو کارانە دەبێ کە پێی‬ ‫وایــە لە بــەرژەوەنــدی واڵتەکە‌ی‌‬ ‫دایــــە وســـەرۆکـــایـــەتـــی کــردنــی‬ ‫خەڵک ‌و واڵت بە ڕقئەستووری‌و‬ ‫مـــلـــهـــۆڕی نــیــیــە بـــەڵـــکـــوو لــە‬ ‫بیرکردنەوەیەکی سیاسی قووڵ‌‬ ‫دایە و بە ئامرازەکانی بەردەستی‬ ‫ب ــۆ ئـــــەوەی هــەمــووجــیــهــان بە‬ ‫واڵتــــەکــــەی خ ــۆی ــش ــی ــەوە لێی‬ ‫بحەسێتەوەو «ئاسایش‌و ئاشتی‬ ‫جــیــهــانــی»‪ ،‬ئ ــەو دروش ــم ــەی وا‬ ‫ئەمریکا دژ بە بەرنامەی ئەتۆمی‬ ‫ئێران هەڵیگرتوە‪ ،‬مسۆگەر بکات‪.‬‬

‫«داوای‌ لێبوردن»‬ ‫هــه‌ر جــار نــاجــارێــك پێویستی‌ داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫لــیــبــۆردنــكــردنـی‌ ئــه‌و كـــه‌س‌و الی ـه‌نــان ـه‌ كه‌‬ ‫به‌شداربوون له‌ شه‌ڕی‌ نێوخۆیی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫دیته‌ گۆڕی‌‌و هه‌ندێك كه‌س داوا ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫بكه‌رانی‌ شه‌ڕی‌ نێوخۆ ده‌بێت داوای‌ لیبۆردن‬ ‫بــك ـه‌ن‪ .‬ئ ـه‌گ ـه‌رچ ـی‌ ئــه‌م خــواســتـه‌ ده‌تــوان ـێ‌‬ ‫چاولێكه‌رییه‌كی‌ باشووریانه‌ بێ‌ له‌ هێزه‌‬ ‫خالید محه‌ممه‌دزاده‌‬ ‫شه‌ڕكه‌ره‌كان‌و گواستنه‌وه‌ی‌ بۆ رۆژهه‌اڵت‪،‬‬ ‫بــه‌اڵم ب ـه‌ ســاده‌كــردن ـی‌ چه‌مكی‌ لــێــبــوردن‌و‬ ‫به‌ ئـه‌بــزاری‌ كردنی‌ ده‌تــوانـێ‌ زیانی‌ زیاتری‌ بێت تا ســوود‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌لتووری‌ لێبوردن نه‌كرێت به‌ كه‌لتوورێكی‌ گشتی‌ كۆی‌ كۆمه‌لگا‪.‬‬ ‫چونكه‌ له‌ ئێستادا ئ ـه‌وه‌ ته‌نیا هێزه‌ شه‌ركه‌ره‌كان نین لیبۆردنێك‬ ‫ق ـه‌رزدارن‪ ،‬به‌ڵكوو غایبونی‌ زمانی‌ دیالۆگ‪ ،‬هه‌مووانی‌ به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫چه‌مكی‌ لێبوردن خستوته‌ به‌رده‌م به‌رپرسیاره‌تی‌ گه‌وره‌‪.‬‬ ‫مــێــژووی‌ شه‌ره‌نێوخۆییه‌كانی‌ كــوردســتــان‌و مــێــژووی‌ لێكدان‌و‬ ‫كوردكوشتن به‌ ده‌ستی‌ كورد‪ ،‬سه‌ره‌تایه‌كی‌ ده‌ست پێرانه‌گه‌یشتنی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ده‌گهڕیته‌وه‌ بۆ پێش دامه‌زرانی‌ حیزب وه‌ك پێكهات ‌هی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م خواسته‌ بۆ لێبوردنكردن رووبه‌رووی‌ حیزبه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌ كه‌ هه‌ر كامه‌یان له‌ قوناغێكی‌ میژوویی‌ به‌شێك بوون له‌‬ ‫هه‌ڵگیرساندن‌و ئیدامه‌ده‌ر به‌ شه‌ڕی‌ نێوخۆیی‌ له‌ كوردستان‪.‬‬ ‫بـه‌اڵم نابێت له‌ بیرمان بچێت له‌ ئێستادا هیچ هێزێك ئاماده‌نیه‌‬ ‫ی خۆی‌ له‌‬ ‫به‌ بێ‌ ناوهێنانی‌ هێزی‌ به‌رامبه‌ری‌ دان به‌ تۆمه‌تباربوون ‌‬ ‫شه‌ڕی‌ نێوخۆ بنێت‌و ره‌نگه‌ هه‌ندێك هێزیش لێبوردن ببه‌ستنه‌وه‌ به‌‬ ‫هاتنه‌گۆڕی‌ لێبوردن له‌ سه‌ر زاری‌ هێزی‌ به‌رامبه‌ری‌‪ .‬هه‌تاكوو ئێستاش‬ ‫هێزه‌ سیاسییه‌كان له‌ باتی‌ خۆ به‌ به‌رپرسیاربوون به‌رامبه‌ر به‌ شه‌ڕی‌‬ ‫نێوخو‪ ،‬هێزه‌كانی‌ به‌رامبه‌ریان به‌ هه‌ڵگیرسێنه‌ری‌ شه‌ڕی‌ نێوخو نێو‬ ‫ده‌به‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ هیچ دیالۆگێك بۆ قسه‌كردن له‌ سه‌ر رابردوو‬ ‫نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌ ئــاوڕدان ـه‌وه‌ بۆ رابــردوو به‌ مه‌به‌ستی‌ یه‌كتر‬ ‫تومه‌تباركردن‌و خو ده‌ربازكردن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ناكرێت قسه‌ له‌ پێویستی‌ داوای‌ لێبوردنكردنی‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ بكرێت كه‌ هه‌ڵگیرسێنه‌ر‌و درێژه‌پێده‌ری‌ شه‌ڕی‌ نێوخۆ بوون‬ ‫به‌ بێ‌ قسه‌كردن له‌ رۆلی‌ ئه‌و قه‌ڵه‌مانه‌ش كه‌ رۆلی‌ ئاگرخۆشكردنی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كانیشیان له‌ ئه‌ستۆ بووه‌‌و ئیستاش له‌ ناكارایی‌ چه‌كه‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫خه‌ریكی‌ په‌الماردانی‌ جیاوازییه‌كانی‌ نێوخۆی‌ كوردستانن!‬ ‫له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ش لێبوردن ناتوانێ‌ ته‌نیا هه‌ست به‌ به‌رپرسیاربوون‬ ‫ب ـه‌رامــب ـه‌ر ب ـه‌ رابــــردوو ب ـێ‌‪ ،‬نــاتــوانـێ‌ ته‌نیا هـه‌ســت ب ـه‌ قبولكردنی‌‬ ‫به‌رپرسیاره‌تی‌ له‌ شه‌ڕه‌كانی‌ پێشوو‌و ده‌ربازبوون له‌ رابردوو بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م داوای‌ لیبۆردنه‌ نه‌گوازرێته‌وه‌ بۆ پابه‌ندبوون به‌ داهاتوو‪،‬‬ ‫نه‌گوازرێته‌وه‌ بۆ قبوڵكردن‌و پێكه‌وه‌یی‌ بوون له‌ فۆرمێكی‌ هاوبه‌ش له‌‬ ‫سه‌ر بونیادنانی‌ داهاتووی‌ هاوبه‌ش به‌ جۆرێك كه‌ هه‌مووان خۆیان‬ ‫تێدا ببیننه‌وه‌‪.‬‬ ‫واتـــه‌ بــۆ ئــــه‌وه‌ی‌ قــسـه‌ ل ـه‌ ســه‌ر داوای‌ لــێــبــوردنــكــردنـی‌ هێزه‌‬ ‫شه‌رئه‌نگێزه‌كان بـه‌رامــبـه‌ر بـه‌ كۆمه‌ڵگای‌ ك ــوردی‌ بكه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫لـه‌ پابه‌ندبوونی‌ ئــه‌وان بـه‌ داهــاتــووی‌ ئ ـه‌م واڵتـــه‌وه‌ قسه‌ لـه‌ سه‌ر‬ ‫به‌رپرسیاره‌تی‌ به‌رامبه‌ر به‌ رابردووی‌ ئه‌م هێزانه‌ بكه‌ین‪ .‬ئه‌گه‌ر شه‌ڕی‌‬ ‫نێوخو حه‌رامه‌‌و قیزه‌ون‪ ،‬بێگومان بۆ داهاتووش حه‌رام‌و قیزه‌ونه‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕه‌ نێوخۆییه‌كان به‌رهه‌می‌ پاوانخوازی‌‌و یه‌كتر قبووڵ نه‌كردن‬ ‫بوون‪ ،‬بۆیه‌ ناكرێت ته‌نیا به‌ وتنێكی‌ زاره‌كی‌ لێبوردن دڵخۆش بین‪،‬‬ ‫به‌ هه‌مان شێوه‌ش ئـه‌م خواسته‌ بگوترێته‌وه‌ به‌ بێ‌ ئــه‌وه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫شه‌رانیه‌كان پابه‌ند بكرێن به‌ قبووڵكردنی‌ بونیادنانی‌ داهاتوو له‌ ده‌ستی‌‬ ‫بنه‌مای‌ ده‌نگی‌ هاواڵتی‌‪.‬‬ ‫تارمایی‌ ئـه‌م واڵتــه‌(رۆژهــه‌الت)‪ ،‬نه‌بونی‌ داهاتویه‌كی‌ هاوبه‌شه‌‬ ‫بۆ هه‌مووان‪ ،‬نه‌بوونی‌ فۆرمێكی‌ دیموكراتیك‌و پێكه‌وه‌یی‌ بوونه‌ بۆ‬ ‫قبووڵكردنی‌ خواستی‌ گشتی‌‌و ملكه‌چ بوون به‌ پاراستنی‌ كه‌رتی‌ گشتی‌‬ ‫به‌ جۆرێك كه‌ شوینیك بۆ سڕینه‌وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌فسی‌ داوای‌ لێبوردنكردنی‌ حیزبه‌كانی‌ رۆژهــه‌اڵت چاره‌ساز‬ ‫نیه‌ وه‌ك چــۆن داوای‌ لێبوردنكردنی‌ بــارزانــی‌‌و تاڵه‌بانی‌ له‌ شهڕه‌‬ ‫نێوخۆییه‌كانی‌ باشووریش‪ ،‬نه‌یتوانی‌ برینی‌ شه‌ڕی‌ نێوخۆ ساڕێژ‬ ‫بكات‪ ،‬له‌ كاتێك‌دا كۆمه‌ڵگای‌ دوای‌ قۆناغی‌ شهڕ ده‌بـێ‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫بونیادنان‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و پێشكه‌وتن بێ‌ به‌ پێكهێنانی‌ مه‌ودایه‌كی‌‬ ‫زه‌مه‌نی‌ دوور له‌ گه‌ڵ قۆناغی‌ شهڕی‌ نێوخۆ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان پێویسته‌ شه‌ڕ له‌سه‌ر رابردوو‌و‬ ‫دیالۆگ له‌ رابردوو‌و قه‌تیس مانه‌وه‌ له‌ رابردوو نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م رابردووه‌‪،‬‬ ‫نه‌كرێت به‌ بنه‌مایه‌ك بۆ حاشا لێكردن‌و بونیادنانی‌ داهاتووییه‌ك‬ ‫خالی‌ له‌ چ ‌هك‌و قه‌ڵه‌می‌ شه‌رفرۆش به‌رامبه‌ر به‌ جیاوازییه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫‪28‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫سیاسی‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫تارماییه‌ک ل ‌ه خستنه‌ڕووی کێشه‌ی کورد ل ‌ه ئێراندا‬

‫مستەفا مەعروفی‬ ‫ت ــا ئـــه‌و ک ــاتــه‌ی فــراکــســیــۆنــی‬ ‫کــــورد لــه‌ مـه‌جــلــیــســی شـه‌شـه‌مــی‬ ‫ئێراندا پێک نه‌هات‪ ،‬کێشه‌ی کورد‬ ‫س ــن ــووردار بــوو ب ـه‌ کــوردســتــان‪.‬‬ ‫وتــــــووێــــــژه‌کــــــانــــــی ده‌ســـــتـــــه‌ی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی کورد له‌گه‌ڵ ئایه‌توڵال‬ ‫خومه‌ینی و نوێنه‌رانی حکوومه‌تی‬ ‫ت ــازه‌ ل ـه‌ ی ـه‌ک ـه‌م ساڵه‌کانی هاتنه‌‬ ‫سه‌رکاری کۆماری ئیسالمییش‌دا‬ ‫کێشه‌ی کــوردی له‌ سنووره‌کانی‬ ‫کوردستان تێنه‌په‌ڕاندو نه‌که‌وته‌‬ ‫نێو به‌رنامه‌ی ده‌وڵــه‌ت یــان هێزه‌‬ ‫غه‌یره‌ کوردییه‌کانه‌وه‌‪ .‬ته‌نیا شتی‬ ‫بــه‌رچــاو لــه‌م پــێــوه‌نــدیــی ـه‌دا ئ ـه‌وه‌‬ ‫بوو که‌ مه‌سه‌له‌ی خودموختاریی‬ ‫کــــوردســــتــــان بــه‌ش ــێ ــک بـــــوو لـه‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی مه‌سعوود ره‌جه‌وه‌ی له‌‬ ‫پێشبڕکێیه‌کانی هه‌ڵبژاردنی یه‌که‌م‬ ‫ده‌وره‌ی س ـه‌رکــۆمــاری ل ـه‌ ساڵی‬ ‫‪)1979( 1358‬دا که‌ سه‌رکه‌وتنی‬ ‫به‌ده‌ست نه‌هێنا‪.‬‬ ‫دوای ئـــه‌م قــۆنــاغ ـه‌ کێشه‌ی‬ ‫ک ــورد بـ ـه‌ڕاده‌یـ ـه‌ک ســانــســۆر کرا‬ ‫و ئه‌وه‌نده‌ له‌ بیرو زه‌ینی خه‌ڵکی‬ ‫سه‌رانسه‌ری ئێران دوور خرایه‌وه‬ ‫وه‌ک بڵێی کــوردســتــان به‌شێک‬ ‫لـه‌ ئێرانیش نـه‌بــێ‪ .‬ته‌نیا هه‌واڵی‬ ‫ناڕاست و شتی سه‌یروسه‌مه‌ره‌ له‌‬ ‫الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌ له‌ باری کورد‬ ‫و کوردستانه‌وه‌ به‌گوێی خه‌ڵکی‬ ‫ئــێــرن‌دا دراوه‌ کــه‌ شــوێــن ـه‌واری‬ ‫خراپیان ئێستاش به‌سه‌ر بیر و زه‌ینی‬ ‫خه‌ڵکی ناوچه‌ دووره‌ده‌سته‌کانی‬ ‫ئێران‌دا هه‌ر ماوه‌‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی کورد‬ ‫توانی ده‌ردو مه‌ینه‌ته‌کانی ب ‌ه گوێی‬ ‫خه‌ڵکی جیهان بگه‌یه‌نێ‪ ،‬به‌ هۆی‬ ‫ئـــه‌وه‌ی ه ـه‌مــوو ده‌رف ـه‌ت ـه‌کــانــی له‌‬ ‫نێوخۆدا لێ‌گیرا‪ ،‬قه‌ت نه‌ی توانی‌‬ ‫به‌ گوێی هاونیشتیمانانی خۆی له‌‬ ‫ئێراندای بگه‌یه‌نێ‪ .‬ل ـه‌م قۆناغه‌دا‬ ‫هیچ بێگانه‌یه‌ک له‌ ئێران‌دا به‌ راده‌ی‬ ‫کورد بێگانه‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫له‌ دوای هاتنه‌سه‌رکاری سه‌ید‬ ‫مــح ـه‌مــم ـه‌دی خــات ـه‌مــی لــه‌ ساڵی‬ ‫‪1376‬دا بــه‌هــۆی کــران ـه‌وه‌ی ـه‌کــی‬ ‫نیسبی و نیوه‌ چڵه‌وه‌ رووناکبیرانی‬ ‫کورد به‌ که‌ڵکوه‌رگرتن له‌ ده‌رفه‌ته‌‬ ‫فـه‌رهـه‌نــگــیــیـه‌کــان تایبه‌تمه‌ندییه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کوردیان به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌کـــــرد‪ .‬لــه‌ مـه‌جــلــیــســی ش ـه‌ش ـه‌م‬ ‫دابوو که‌ به‌ پێکهێنانی فراکسیۆنی‬ ‫کورد بۆ یه‌که‌م جار له‌ ئۆرگانێکی‬ ‫حکوومه‌تی له‌ تاران کێشه‌ی کوردـ‬ ‫به‌ وه‌به‌رچاوگرتنی حه‌ساسییه‌ت‬ ‫و هێڵه‌ سووره‌کان ـ هاته‌ گۆڕێ‪.‬‬ ‫بـــه‌اڵم لــه‌م قــۆنــاغــه‌ش‌دا کێشه‌ی‬ ‫کورد نه‌که‌وته‌ نێو ئه‌جێندای کاری‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌و ئه‌م وه‌زعه‌ش پێڕه‌ویی‬ ‫ل ـه‌ ده‌ســکــه‌وت و پاشه‌کشه‌کانی‬ ‫قــۆڵــی رێــفــۆرمــخــواز ده‌کـــرد و به‌‬ ‫شــکــســت و پــاش ـه‌کــش ـه‌ی ئـــه‌وان‬

‫هاتنه‌گۆڕی کێشه‌ی کــوردیــش له‌‬ ‫تاران پاشه‌کشه‌ی به‌ خۆوه‌ بینی‪.‬‬ ‫به‌ هاتنه‌ سـه‌رکــاری حه‌سه‌نی‬ ‫رووح ــان ــی وه‌ک س ـه‌رکــۆمــار و‪،‬‬ ‫دیاریکرانی که‌سێک وه‌ک «نوێنه‌ری‬ ‫سه‌رکۆمار بۆ کاروباری که‌مایه‌تییه‌‬ ‫ئایینی و قه‌ومییه‌کان» مه‌سه‌له‌ی‬ ‫کورد بزاوتێکی که‌م ره‌نگی له‌نێو‬ ‫کــۆڕو کۆمه‌ڵی نێوخۆی ئــێــران‌دا‬ ‫پێک هێناوه‌‪ .‬سروشتی ئه‌ بزاوته‌و‬ ‫هۆیه‌کانی چین؟‬ ‫با له‌ پێش‌دا باسی هۆیه‌کانی‬ ‫بــک ـه‌یــن‪ :‬یـ ـه‌کـ ـه‌م‪ ،‬رابــــــردووی پڕ‬ ‫لــه‌ خــه‌بــات و تــێــکــۆشــانــی کــورد‬ ‫و هێزه‌سیاسییه‌کانی زه‌مــیــنـه‌و‬ ‫به‌ستێنێکی ب ـه‌هــێــزی بــۆ بیری‬ ‫نـــــه‌تـــــه‌وه‌یـــــی و خـــۆنـــوانـــدنـــی‬ ‫ناسیۆنالیزمی کــورد پێک هێناوه‌‪.‬‬

‫«قـه‌وم»ه‌کــانــی ئێران یـه‌ک لـه‌وان‬ ‫کوردیان زیاتر له‌ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌سه‌له‌ فه‌رهه‌نگییه‌کان‌دا هێناوه‌ته‌‬ ‫گوڕێ‪ .‬ئه‌م ‪ 3‬هۆیه‌ وای کردوه‌ که‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کورد له‌ چاو نه‌ته‌وه‌کانی‬ ‫دیکه‌ی ئێران حه‌ساسییه‌تی زیاتری‬ ‫هه‌بێ و زیاتر سه‌رنجه‌کان بۆ الی‬ ‫خۆی رابکێشێ‪.‬‬ ‫ســـروشـــتـــی ئــــــه‌م بــــزاوتــــه‌‪:‬‬ ‫ئــه‌م بــزاوتــه لــه‌الیــه‌ن ده‌س ـه‌اڵتــی‬ ‫سه‌ره‌کیه‌وه‌ نه‌ هاتۆته‌ گۆڕێ‪ ،‬و نه‌‬ ‫پشتیوانیشیی لێ ده‌کرێ‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫نوێنه‌ری سه‌رکۆمار سه‌باره‌ت به‌‬ ‫وه‌نده‌ بیروڕایانه‌ش که‌ له‌ روانگه‌ی‬ ‫کورده‌وه‌ زۆر به‌ که‌م و سه‌ره‌تاییش‬ ‫ده‌ژمـــێـــردرێـــن‪،‬کـــۆنـــه‌پـــارێـــزان و‬ ‫ده‌مـــارگـــرژانـــی ده‌ســــه‌اڵتــــدار به‌‬ ‫توندی به‌ گــژی داده‌چــن ـه‌وه‌ و له‌‬

‫ئ ـه‌م گــوتــاره‌ دێننه‌ گــۆڕێ یــان ل ‌ه‬ ‫ده‌ســه‌اڵت‌دا نین یان له‌ ده‌سـه‌اڵت‬ ‫دوور خــراونــه‌تــه‌وه‌‪ .‬ل ـه‌ نێو ئه‌و‬ ‫کـه‌ســانـه‌دا تاقه‌ ی ـه‌ک که‌سایه‌تیی‬ ‫چه‌شنی «ئیسماعیل بێشکچی»ی‬ ‫تــــورک یـــان «ئ ـه‌لــج ـه‌واهــیــریــی»‬ ‫عــه‌ره‌ب نابینڕێ کـه‌ بـه‌ ده‌نگێکی‬ ‫دلێر دیــفــاع لـه‌ مافی کــورد بکا و‬ ‫ئاماده‌ بێ زیندانی و دوورخرانه‌وه‌‬ ‫وه‌خـــۆ بــگــرێ‪ .‬ت ـه‌نــان ـه‌ت گــوتــاری‬ ‫هــێــنــدێــک لــــه‌و ک ـه‌ســای ـه‌تــیــان ـه‌ له‌‬ ‫پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ کورددا له‌ روانگه‌ی‬ ‫حــاشــا کــــردن لـ ـه‌ س ـه‌رب ـه‌خــۆیــی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی کــورد و ده‌کــرێ بڵێین‬ ‫مه‌زنیخوازانه‌ی نه‌ته‌ویی خۆیانه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ ده‌گرێ‪ .‬گوتاری ئه‌وان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌‪»:‬کورد له‌ هه‌ر جێیه‌ک‬ ‫بێ ئێرانییه‌«و پێناسه‌ی ئێرانیش‬

‫بزاوتی کورد ل ‌ه ئێران‌دا له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتێکی ئیدئۆلۆژیک به‌ره‌وڕوویه‌‪ .‬ل ‌ه رێژیمێکی ئیدئۆلۆژی‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌رێکی سیاسییش بۆ کێشه‌یه‌ک بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ کۆسپی عه‌قیده‌تی و هێڵ ‌ه‬ ‫سووره‌کانی ئیمان و باوه‌ڕ به‌ره‌وڕوو ده‌بێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم ل ‌ه رێژیمێکی سیاسی‌دا هه‌ر چه‌ند ئه‌و رێژیم ‌ه‬ ‫توندو تیژیش بێ‪ ،‬ل ‌ه به‌رامبه‌ر فشارێکی سیاسی‌دا ده‌توانێ چاره‌سه‌ری سیاسی قبووڵ بکا و ل ‌ه‬ ‫قبووڵکردنی واقعییه‌ته‌کان‌دا کێشه‌ی ئیدئۆلۆژیکیی نیه‌‪ .‬بۆی ‌ه بزاوتی کورد له‌ ئێران‌دا هه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫قه‌هری سیاسی به‌ره‌وڕووی ‌ه و هه‌م له‌گه‌ڵ عه‌قیده‌ی ده‌مارگرژانه‌ی ئیدئۆلۆژی‬ ‫ئـه‌مـه‌ وای کـــردوه‌ بــزووتــن ـه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی له‌و کاتانه‌دا که‌ سه‌رکوت‬ ‫و توندوتیژی زۆره‌‪ ،‬شێوه‌ی نهێنی‬ ‫و تاکتیکی به‌ پارێزه‌وه‌ به‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫بگرێ‪ .‬له‌وکاتانه‌ش‌دا که‌ که‌شوهه‌وا‬ ‫ده‌گــــــوڕێ بـــه‌ گـــوێـــره‌ی راده‌ی‬ ‫کـــرانـــه‌وه‌ی کـــه‌ش و ه ـه‌وای ـه‌ک ـه‌‪،‬‬ ‫خــۆی ده‌رده‌خــــا و بــوونــی خۆی‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێ‪ .‬دووه‌م‪ ،‬رووداوه‌کانی‬ ‫پــارچ ـه‌کــانــی دیــک ـه‌ی کــوردســتــان‬ ‫ل ـه‌ عــێــڕاق‪ ،‬تــورکــی ـه‌‪ ،‬و ســووریــه‬ ‫کــاریــگـه‌ریــان ل ـه‌س ـه‌ر ئ ـه‌م بــزاوتـه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬سێیه‌م‪ ،‬پێشبڕکێی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رکۆماری ده‌رفه‌تێکی که‌می به‌‬ ‫خۆنواندنی ئیراده‌ی نه‌ته‌وه‌یی پێک‬ ‫هێناوه‌‪ .‬له‌ ساڵی ‪1388‬ه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫کاندیدایه‌کی پۆستی سه‌رکۆماری‬ ‫ب ـه‌ مـه‌بـه‌ســتــی راکــێــشــانــی ده‌نــگــی‬ ‫نــــاوچــــه‌ کــــــورد نــشــیــنــه‌کــان لـه‌‬ ‫چــــوارچــــێــــوه‌یــــه‌کــــی هـــه‌رچـــه‌نـــد‬ ‫به‌رته‌سک و سنوورداردا مه‌سه‌له‌ی‬

‫راستی‌دا ئه‌و به‌رنامه‌ سنووردار‬ ‫و رووکــه‌شــانــه‌ش ک ـه‌ رووحــانــی‬ ‫ل ـه‌ بــــاره‌ی «ق ـه‌ومــیــی ـه‌ت»کــان ـه‌وه‌‬ ‫هێنابوونیه گۆڕێ له‌ وه‌عدو به‌ڵێن‬ ‫تێنه‌پڕیون و عه‌مه‌لی نه‌کروان‪ .‬ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌النه‌ زیاتر له‌ الیـه‌ن قۆڵێکی‌‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌وه‌ هاتوونه‌ته‌ گۆڕێ ـ با‬ ‫لــه‌وه‌ گـه‌ڕیــن کـه‌ چـه‌نــده‌ ســوورن‬ ‫له‌سه‌ر به‌رنامه‌کان و وه‌عده‌کانیان ـ‬ ‫که‌ له‌ که‌مایه‌تی دان و هێندێک جار‬ ‫ده‌وری ئۆپۆزیسیۆنی نێوخۆش‬ ‫ده‌گێڕن و لۆسه‌کانی ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫بــۆ جێبه‌جێکردنی به‌رنامه‌کانی‬ ‫خــۆیــان ب ـه‌ ده‌ســتــه‌وه‌ نــی ـه‌‪ .‬ب ـه‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌یری‌ واڵتی تورکی ‌ه بکه‌ین‬ ‫ده‌بینین باسی کێشه‌ی کــورد له‌‬ ‫الیــه‌ن ب ـه‌ ده‌س ـه‌اڵتــریــن پــۆســت و‬ ‫ئۆرگانه‌کانی حکوومه‌ته‌وه‌ هاتووته‌‌‬ ‫گۆڕێ‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ ،‬ب ـه‌شــی بــه‌رچــاوی‬ ‫ئه‌و که‌سایه‌تییه‌ غه‌یره‌ کوردانه‌ی‬

‫پێناسه‌یه‌کی فارسیی هه‌یه‌ و ل ‌ه‬ ‫روانگه‌ی ئه‌وانه‌وه‌ فارس ئه‌سڵ و‬ ‫ت ـه‌وره‌ و ئه‌وانی دیکه‌ش به‌شێک‬ ‫یان شێوه‌زارێک له‌ فارسن‪.‬‬ ‫ئـ ـه‌و تــێــزه‌ کــه‌ کـــورد ئێرانیه‌‬ ‫زۆر جــــار لـــه‌ الیـــــه‌ن رێــژیــمــی‬ ‫پاشایه‌تییه‌وه‌ و ئێستاش له‌ الیه‌ن‬ ‫کۆماری ئیسالمییه‌وه‌ له‌ پێوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ کــوردی پارچه‌کانی دیکه‌ی‬ ‫کوردستان به‌کار براوه‌‪ .‬ئه‌وان به‌‬ ‫هـه‌ق کــورد و تــورک و عه‌ره‌بیان‬ ‫به‌ سێ نه‌ته‌وه‌ی بێگانه‌ و لێک جیا‬ ‫زانــیــوه‌ ب ـه‌اڵم به‌ ن ــاڕه‌وا کــورد به‌‬ ‫ئێرانی و ئێرانیش به‌ فارس له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬که‌چی کورد له‌ تورکیه‌و له‌‬ ‫سووریه‌ی «بێگانه»‌دا ‌ سه‌ره‌ڕای‬ ‫خراپیی بارودۆخی‪،‬له‌ چاو کوردی‬ ‫ئــێــرانــی «دایـــــک» وه‌زعـــــی زۆر‬ ‫باشتره‌‪ .‬له‌ عێڕاقی «بێگانه»شدا‬ ‫کورد زۆر له‌ مێژه‌ دان به‌ بوون و‬ ‫به‌ مافه‌کانی دا هێنراوه‌‪.‬‬

‫به‌ستێنه‌کانی توندڕه‌وی‬ ‫له‌م دواییانه‌دا کۆمه‌ڵێک ب ‌ه ناو لیباس شه‌خسی‬ ‫و ئه‌و هێزانه‌ی ک ‌ه ب ‌ه خودسه‌ر ناسراون‪ ،‬ل ‌ه شیراز‬ ‫هێرشیان کرد ‌ه سه‌ر عه‌لی موته‌هه‌ری‪ ،‬نوێنه‌ری‬ ‫بناژۆخوازی مه‌جلیس‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه الیه‌ن رێکخراوێکی‬ ‫خوێندکاریی زانکۆیه‌کی ئه‌و شاره‌‪ ،‬بۆ پێشکه‌ش‬ ‫کردنی وتارێک بانگهێشت کرابوو‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌و هێزان ‌ه سه‌ر ب ‌ه کام ناوه‌ندی‬ ‫حه‌سه‌ن شێخانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتن و ل ‌ه کوێو ‌ه ئاراست ‌ه ده‌کرێن‪ ،‬روون‬ ‫و ئاشکرای ‌ه و له‌م وتاره‌ش دا ناپڕژێین ‌ه سه‌ری‪.‬‬ ‫پرسیار ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه بۆچی ئه‌و هێزان ‌ه دوای ‪ 36‬ساڵ ل ‌ه شۆڕشی ‪،1357‬‬ ‫بوونیان هه‌ی ‌ه و رۆڵ ده‌گێڕن؟ پێگه‌ی چینایه‌تی و کۆمه‌اڵیه‌تیی ئه‌و‬ ‫هێزان ‌ه چییه‌؟ پێکهاته‌ی ناجێگیری کۆمه‌ڵگ ‌ه و پێکهاته‌ی سیاسی و‬ ‫ئابووریی ئێران چ نه‌خشێکی له‌م نێوه‌دا هه‌یه‌؟‬ ‫‪)1‬له‌ زۆربه‌ی شۆڕشه‌کانی جیهاندا‪ ،‬دوای قۆناغێک ل ‌ه توندڕه‌وی‬ ‫و رادیکالیزم‪ ،‬ره‌وتی کاروباره‌کان حاڵه‌تێکی ئاسایی وه‌رده‌گرێته‌و ‌ه‬ ‫و ئــاوه‌زمـه‌نــدیــی و واقیعگه‌رایی جێی ک ـه‌ف و کــوڵ و ســۆزداریــی‬ ‫شۆڕشگێڕان ‌ه ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و بۆچوون ‌ه له‌گه‌ڵ شۆڕشی ‪1357‬ی ئێران‬ ‫ناگونجێ و هه‌تا ئێستاش الیه‌نگه‌لێکی به‌هێزی نێو ده‌سه‌اڵت‪ ،‬له‌و که‌ف‬ ‫و کوڵ ‌ه شۆڕشگێڕییه‌دا ماون و ل ‌ه هه‌موو رێکاره‌کانی تایبه‌ت ب ‌ه قۆناغی‬ ‫ی که‌ڵک وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫توندئاژۆی ‌‬ ‫‪)2‬ئێران هه‌تا ئێستاش ل ‌ه قۆناغی راگوزاری گه‌شه‌سه‌ندن تێ نه‌په‌ڕیوه‌‪.‬‬ ‫ئێران ن ‌ه ب ‌ه ته‌واوی واڵتێکی نه‌ریتیی ‌ه ن ‌ه ب ‌ه ته‌واویش مۆدێرن‪ .‬ئێرانییه‌کان‬ ‫خاوه‌نی مێشک و که‌سایه‌تییه‌کی یه‌کگرتوو نین و ده‌رکه‌وته‌کانی نه‌ریت‬ ‫و مۆدێرنیت ‌ه ب ‌ه شێواوی و تێکه‌اڵویی ل ‌ه هه‌موو کای ‌ه و جومگه‌کانی ژیان‬ ‫دا ره‌نگدانه‌وه‌ی هه‌یه‌‪ .‬به‌م پێی ‌ه سیستمی سیاسیی ئێرانیش‪ ،‬سیستمێکی‬ ‫ئاڵۆز و ناکارای ‌ه و‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایکردوو ‌ه ک ‌ه هێزی مرۆیی ئێران رێک‬ ‫نه‌خرێ و ل ‌ه پێناو گه‌شه‌سه‌ندنی واڵت دا به‌کار نه‌هێنرێ‪.‬‬ ‫ل ‌ه ئێراندا پێوه‌ندیی نێوان زانست ‌ه مرۆییه‌کان و به‌ڕێوه‌به‌ریی واڵت‬ ‫الوازه‌‪ ،‬دیارده‌یه‌ک ک ‌ه ب ‌ه په‌راوێز خران و دوورکه‌وتنه‌وه‌ی کارناسان ل ‌ه‬ ‫بواری سیاسه‌ت دا ناوزه‌د ده‌کرێ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ب ‌ه چاوێکی کارناسان ‌ه له‌ مه‌یدانی سیاسه‌تی ئێران بڕوانین‬ ‫بۆمان ده‌رده‌کــه‌وێ ک ‌ه ئاستی سیاسه‌ت ل ‌ه ئێران دابه‌زیو ‌ه و بوار ‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌کان ب ‌ه شیوه‌یه‌کی شاره‌زایان ‌ه به‌ڕێو ‌ه نابرێن‪ .‬هه‌ر که‌س ب ‌ه‬ ‫خۆی حه‌ق ده‌دا ک ‌ه ل ‌ه زۆر بواردا نه‌زه‌ر بدا بێ ئه‌وه‌ی ک ‌ه شاره‌زایی‬ ‫پێویستی هه‌بێ‪.‬‬ ‫پێکهاته‌ی سیاسی و راگوزاری کۆمه‌ڵگه‌ی ئێران‪ ،‬وایکردوو ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌ناوی خۆیدا هه‌ڵگری زۆر گوتار و هێزی جیاواز و دژبه‌یه‌ک بێ ک ‌ه ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌کی مه‌ده‌نی له‌گه‌ڵ یه‌کتر هه‌ڵسوکه‌وت ناکه‌ن و ب ‌ه هۆی ناجێگر‬ ‫بوونی یاساش‪ ،‬ئه‌و ره‌فتاران ‌ه په‌ره‌ده‌ستێنن‪.‬‬ ‫‪)3‬هه‌تا ئێستاش ده‌وڵه‌تی ئێران ده‌وڵه‌تێکی رانتی نه‌وتی یه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫‌تانه له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی ک ‌ه پشت به‌ستوو ب ‌ه باج و گومرگ بن‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ده‌وڵه ‌‌‌‬ ‫رێگه‌ی فرۆشتنی نه‌وتی خاوه‌وه‌ کاروباره‌کانیان به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫هه‌تا ئێستاش به‌شێکی گه‌وره‌ی بودجه‌ی ئێران پشت به‌ستوو ب ‌ه‬ ‫نه‌وته‌‪ .‬ل ‌ه جیاتی ئه‌وه‌ی ک ‌ه ده‌وڵه‌ت ل ‌ه رووی مادییه‌و ‌ه وابه‌سته‌ی خه‌ڵک‬ ‫بێ‪ ،‬خه‌ڵک چاوله‌ده‌ستی ده‌وڵه‌تن‪ .‬ئه‌م راستیی ‌ه وایکردوو ‌ه ک ‌ه ده‌وڵه‌ت‬ ‫تا راده‌یه‌کی زۆر ل ‌ه به‌رامبه‌ر خه‌ڵک دا بێ منه‌ت بێ و گوێ نه‌دات ‌ه‬ ‫داخوازییه‌کانیان‪ .‬ل ‌ه الیه‌کی دیکه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ک ‌ه ئه‌و رێکخراو و‬ ‫حیزبانه‌ی ک ‌ه هه‌ن‪ ،‬ل ‌ه رووی مادییه‌و ‌ه سه‌ربه‌خۆ نین و ده‌وڵه‌ت دابینیان‬ ‫ده‌کا‪ ،‬بۆی ‌ه ناتوانن ببن ‌ه فشار بۆ سه‌ر ده‌سه‌اڵت و ل ‌ه حاڵه‌تی هاتن ‌ه ئارای‬ ‫کرده‌وه‌گه‌لێکی ده‌روه‌ی یاسا‪ ،‬ده‌سه‌اڵت ناچار به‌ وه‌اڵمدانه‌و ‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه ده‌وڵه‌تگه‌لی رانتی نه‌وتی دا که‌سانێک بۆ خۆ به‌خێو کردن‬ ‫ده‌که‌ون ‌ه خزمه‌ت ده‌وڵه‌ت و ب ‌ه هه‌موو شێوه‌یه‌ک ل ‌ه الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌و ‌ه‬ ‫به‌کار ده‌هێنرێن‪.‬‬ ‫‪)4‬ل ‌ه ئێراندا کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی مه‌ده‌نی به‌هیز بوونی نییه‌‪ .‬کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک‬ ‫ک ‌ه بتوانێ رێ ل ‌ه سه‌ره‌ڕۆییه‌کانی ده‌سه‌اڵت بگرێ‪ .‬ده‌سه‌اڵتیش زیاتر‬ ‫خــوازیــاری کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی نارێکخراوی توده‌یی ‌ه ک ‌ه بتوانێ ل ‌ه کاتی‬ ‫پێویست دا ل ‌ه پێناو ئامانجه‌کانی دا رێکی بخا و به‌کاری بێنێ‪.‬‬ ‫چینی نــێــوه‌ڕاســت چــاوگـه‌ی سه‌رهه‌ڵدانی کۆمه‌ڵگه‌ی مـه‌ده‌نــی و‬ ‫دێموکراسییه‌‪ .‬له‌م سااڵنه‌ی دوایی دا ب ‌ه هۆی قه‌یرانی ئابووری‪ ،‬چینی‬ ‫نێوه‌ڕاست تووشی چه‌شنێک الوازیی بوو ‌ه و ته‌نانه‌ت به‌شێک له‌و چین ‌ه‬ ‫ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه رووی مادییه‌و ‌ه بۆ چینی خــواره‌و ‌ه دابـه‌زیــوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫کاریگه‌ری ل ‌ه سه‌ر ئه‌وله‌وییه‌ته‌کانی به‌شێک ل ‌ه چینی نێوه‌ند داناو ‌ه و‬ ‫بژێوی ژیانی کردۆته‌ خه‌می سه‌ره‌کییان‪.‬‬ ‫ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ی ئێراندا ئه‌و ‌ه هێز ‌ه نه‌ریتی و چینه‌کانی خــواره‌وه‌ن‬ ‫ک ‌ه به‌ستێن و پشتیوانی توندڕه‌وه‌کانن‪ .‬ئه‌و هیزانه‌ی که‌ بۆ مانه‌و ‌ه و‬ ‫درێژه‌دان ب ‌ه ژیانیان گرێدروای ده‌سه‌اڵتن‪ .‬ئه‌و هێزانه‌ی ک ‌ه نامۆن ب ‌ه‬ ‫به‌ها دێموکراتیکه‌کانی ئه‌مڕۆیی و ل ‌ه چوارچێوه‌یه‌کی قه‌تیس ماوی‬ ‫ئایدۆلۆژیک دا ژیان به‌ سه‌ر ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫رووداوی هێرش بۆ سه‌ر عه‌لی موته‌هه‌ری‪ ،‬رووداوێکی نامۆ نیی ‌ه ل ‌ه‬ ‫شانۆی سیاسیی ئێراندا؛ ئه‌م رووداو ‌ه بۆ ئه‌و ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه ک ‌ه ره‌وتێکی‬ ‫به‌هێزی نێو ده‌سه‌اڵت خۆی پابه‌ندی یاسا نازانێ و ل ‌ه هه‌موو ئامراز ‌ه‬ ‫نایاساییه‌کانیش بۆ به‌ره‌وپێش بردنی ئامانجه‌کانی که‌ڵک وه‌رده‌گرێ‪.‬‬ ‫ره‌وتێک ک ‌ه ل ‌ه مه‌یدانی مه‌نتق و مه‌عریفه‌دا الواز ‌ه و هه‌ر به‌م هۆیه‌ش‬ ‫په‌نا بۆ ئه‌و کاران ‌ه ده‌با‪ .‬سه‌یر و سه‌مه‌ره‌یی کۆماری ئیسالمی له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ک ‌ه ره‌وتگه‌لێکی وه‌ک ئه‌نساری حیزبوڵاڵ و لیباس شه‌خسییه‌کان ئه‌وه‌ی‬ ‫ب ‌ه الیانه‌و ‌ه گرینگ نیی ‌ه یاسای ‌ه و ب ‌ه قه‌ولی خۆیان ب ‌ه گوێره‌ی ته‌کلیفی‬ ‫شه‌رعی! ده‌جووڵێنه‌وه‌‪ .‬‬

‫‪5‬‬

‫‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫پەیام‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‪،‬‬

‫ب ‌ه بۆنه‌ی پێکهاتنی چواره‌مین کۆنگره‌ی یه‌کیه‌تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان‬

‫به‌شدارانی کۆنگره‌!‬ ‫میوان ‌ه خۆشه‌ویسته‌کان!‬ ‫ژن ـ ‌ه تێکۆشه‌رو خۆڕاگره‌کانی‬ ‫کوردستان!‬ ‫کۆنگره‌ی چواره‌می یه‌کیه‌تیی ژنانی‬ ‫دێموکراتی کوردستان‪ ،‬ل ‌ه هه‌لومه‌رج و‬ ‫بارودۆخێک‌دا ده‌به‌سترێ ک ‌ه رۆژهه‌اڵتی‬ ‫نــێــوه‌ڕاســت ب ـ ‌ه گشتی‌و کــوردســتــان‌و‬ ‫ئێران رووب ـه‌رووی کۆمه‌ڵێک قه‌یران‌و‬ ‫ئاڵۆزیی نێوخۆیی‌و ناوچه‌یی بۆونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕو ماڵوێرانی ل ‌ه به‌شێکی به‌رچاوی‬ ‫نــاوچ ـه‌ک ـه‌‪ ،‬ب ـه‌رۆکــی خه‌ڵکی گــرتــوه‌و‬ ‫کــاره‌ســاتــی زۆر گـــــه‌وره‌و دڵــتـه‌زێــن‬ ‫ڕوویان داوە؛ که‌ ویژدانی مرۆڤایه‌تیان‬ ‫هه‌ژاندوه‌‪ ،‬شه‌ڕو تیرۆر ته‌نیا هه‌ڕەش ‌ه‬ ‫بۆ سه‌ر ئه‌و نەتەوەو والتان ‌ه نه‌بوون‬ ‫ک ‌ه راسته‌وخۆ ڕووبـــه‌ڕووی هێرش‌و‬ ‫په‌المار بوونه‌تەوه‌و قوربانی ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵکو مه‌ترسییه‌کی گه‌وره‌شن بۆ سه‌ر‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌و گشت ئه‌و شارستانیه‌ت‌و‬ ‫پێشکه‌وتنانەی؛ ‌ کلتووری به‌یه‌که‌و ‌ه‬ ‫ژیانی سه‌رده‌میانه‌یان لە سەر بنیات‬ ‫نــراوە‪ .‬ناوچ ‌ه ئاوسانی ڕووداوگه‌لێک ‌ه‬ ‫کـ ‌ه مه‌ترسییەکی گ ـه‌وره‌یــان لـ ‌ه سه‌ر‬ ‫سـه‌قــامــگــیــری‌و ئــاشــتـی‌و هیمنایه‌تیی‬ ‫ناوچه‌ک ‌ه دروســت ک ــردوه‌‪ .‬له‌ ره‌وتــی‬ ‫رووداوه‌کـــانـــی ئــەمــســاڵ‌دا شاهیدی‬ ‫زۆر کــارەســاتــی دڵته‌زینین‪ ،‬هــەر لە‬ ‫کوشتاری خه‌ڵکی بیدیفاع‌و سیڤیلەوە‬

‫هەتا خاپووربوونی گوندو شاره‌کان‪.‬‬ ‫نەتەوەی کورد ل ‌ه باشوورو‌ رۆژئاوای‬ ‫کوردستانیش له‌و کاره‌ساتان ‌ه بێبه‌ش‬ ‫نـــه‌بـــوون‪ .‬هــێــرشــکــردنــی چــەکــدارانــی‬ ‫گرووپی تیرۆریستیی داعش ب ‌ۆ سه‌ر‬ ‫هـه‌ریــمــی کــوردســتــان‪ ،‬کــــوژران‌و ب ‌ه‬ ‫دیــلــگــیــرانــی هـــــه‌زاران کـ ـه‌س ل ـ ‌ه ژن‌و‬ ‫مـــنـــداڵ‌و پ ــی ــاوان ــی ئــــێــــزه‌دی‌و کـه‌مـ ‌ه‬ ‫ئایینی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی دیکه‌و ئاواره‌و‬ ‫ده‌ربـــــه‌ده‌ربـــــوونـــــی ســــــه‌دان هــــه‌زار‬ ‫کــه‌س ــی ل ــێ ــک ــەوت ــەوە‪ .‬ده‌س ــت ــدرێ ــژی‬ ‫کرای ‌ه سـه‌ر ژنــان‌و کچانی کــوردو ل ‌ه‬ ‫بازاره‌کان کڕین‌و فروشتنیان پێوه‌کرا‪.‬‬ ‫ئـــه‌م رووداوانــــــــ ‌ه لــ ‌ه ســـــه‌ده‌ی ‪21‬دا‬ ‫بیرهێنه‌ره‌وی ســەردەمــی جه‌هاله‌ت‌و‬ ‫زینده‌به‌چاڵ ‌کردن بوون‪ ،‬کە هەڕەشە‬ ‫بــوون بۆ ســەر ویـــژدان‌و کـه‌رامـه‌ت‌و‬ ‫که‌سایه‌تیی مرۆڤ‪.‬‬ ‫مۆتەکەی تــیــرۆرو گــەڕانــدنــەوەی‬ ‫مــــرۆڤ بــۆ ســـەردەمـــی تــاریــکــی لــەم‬ ‫ناوچەیە‪ ،‬لە کاتیک دایە کە ل ‌ه ئێران‌و ل ‌ه‬ ‫سێبه‌ری کۆماری ئیسالمی‌دا‪ ،‬زیاتر لە‬ ‫‪ 36‬ساڵە خەڵک تامی تاڵی دەسەاڵدارێتی‬ ‫لە ژێرناوی دین‌دا دەچێژن‪ .‬سەرەڕای‬ ‫ئــەو هــەمــووە کــۆت‌و بــەنــدەش کە ئەم‬ ‫ڕێژیمە بۆ دەست‌وپێی خەڵکی واڵت‬ ‫دروســتــی ک ــردوە‪ ،‬بە هــۆی سیاسەتە‬ ‫چەوتەکانیان هــەر جــارەی قه‌یرانێک‬ ‫دەخوڵقینن کە دووکــەڵــەکــەی دەچێتە‬

‫چاوی خەلکی واڵت‪ .‬لە بنەڕەت‌دا ئەوە‪،‬‬ ‫سیاسەتە چەوتەکانی ئەو ڕیژیمەیه‌ لە‬ ‫بواری سیاسی‪ ،‬ئابووری‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‬ ‫و کلتووری‌دا کە بوونەت ‌ه هۆی پێکهاتنی‬ ‫زۆرترین نەهامەتی بۆ خەڵکی ئیران‪.‬‬ ‫هەر لە نەبوونی ئــازادی‌و بێبەشی لە‬ ‫سەرەتایی‌ترین مافە مرۆییه‌کان رابگرە‬ ‫تا دەگاتە زیندان‌و ئەشکەنجە‌و ئیعدام‌و‬ ‫گرانی‌و بێکاری‌و ماددە سرکەرەکان‌و‬ ‫دەیان‌و سەدان بەاڵی دیکە‪.‬‬ ‫لــە کــوردســتــان بــە ه ــۆی بــوونــی‬ ‫خەباتێکی ڕەواو وشیاریی سیاسی‌و‬ ‫کــۆمــەاڵیــەتــیــی خــەڵــکــەکــەی‪ ،‬ڕێ ــژەی‬ ‫جـــیـــاوازیـــدانـــان‌و ســـەرکـــوت لــەچــاو‬ ‫بەشەکانی دیکەی ئێران زۆر زیاترە‪.‬‬ ‫دەسەالتداران‌و کاربەدەستان هەمیشە‬ ‫بەچاوی ئەمنییەتی دەڕواننە کوردستان‪،‬‬ ‫خەڵکی کــوردســتــان لــە نــابــەرابــەری‌و‬ ‫زوڵم‌و زۆر‌و ‪ ،‬ڕاوەدوونــان‌و زیندان‌و‬ ‫ئەشکەنجە‌و ئێعدام بە تاوانی سیاسی‌و‬ ‫جــیــابــیــری‪ ،‬لــە چ ــاو بــەشــەکــانــی دیکە‬ ‫ئـــێـــران پــشــکــی شــێــریــان پـــێ‌بـــڕاوە‪.‬‬ ‫کــوردســتــان ئێستاش بــە بــــەراورد لە‬ ‫گەڵ سەرانسەری ئێران چاالک‌ترین‌و‬ ‫بەهێزترین مەیدانی خەبات‌و خۆراگری‬ ‫لە دژی سەرەڕۆیی‌و کۆنەپەرستیە‪.‬‬ ‫کۆماری ئیسالمی بۆ دەربازبوون‬ ‫لەو هەمووە بوحران‌و کێشەیەی تووشی‬ ‫بــــووە‪ ،‬دامــــاو ‌ه لــە چــارەســەرکــردنــی‬ ‫دووبەرەکی‌و ملمالنێی نێوان باڵەکانی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬بۆ الدانی سەرنجی بیروڕای‬ ‫گــشــتــی ل ــە کــێــشــە نــێــوخــۆیـی‌یــەکــانــی‬ ‫هـــه‌ولـــی داوه‌‪ ،‬ســەرنــجــیــان بـــۆالی‬ ‫کێشە دەرەکــیــیــەکــانــی رابــکــێــشــێ‪ .‬بۆ‬ ‫پاراستنی بەرژەوەندیەکانی خۆی‪ ،‬بە‬ ‫دەست‌تێوەردان لە کاروباری واڵتانی‬ ‫ناوچەکە‪ ،‬ئاگری شەڕێکی درێژخایه‌نی‬ ‫خــۆش کــردوە کە دوور نیە هــەزاران‬ ‫قــوربــانــیــی ل ـێ‌بــکــەوێــتــەوە‪ .‬ملمالنیە‬ ‫ناوچەییەکانی لە ڕیگای بەکارهێنانی‬ ‫هەستی مەزهەبی بەتایبەتی لە واڵتانی‬ ‫عــێــراق ‪ ،‬ســووریــا ‪ ،‬لــوبــنــان‌و یەمەن‬ ‫کــردۆتــە ئــامــرازێــکــی گــوشــار بۆسەر‬

‫واڵتانی رۆژئاوایی‌و بەشێک لە واڵتانی‬ ‫عەرەبی‌و کەنداو‪.‬‬ ‫پــــرســــی ئـــــەتـــــۆمـــــی‌و ڕەوتـــــــی‬ ‫دانوستانەکان لەگەڵ واڵتانی ‪1+5‬ی تا‬ ‫ئێستا بە ناڕوونی هێشتۆتەوە‌و هەوڵ‬ ‫دەدا بۆ وەدەست‌هێنانی کات‌و دەرفەتی‬ ‫زیاتر بۆ گەیشتن بە مەبەستەکانی‪،‬‬ ‫بەاڵم بە پێی لێکدانەوەو هەڵسەنگاندنی‬ ‫زۆر لە چــاوەدێــرانــی ئــەم ب ــوارە‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕێژیمە جگە لە ملدان‌و قەبووڵ‌کردنی‬ ‫مەرجەکانی رۆژئـــاوا هیچ رێگه‌یەکی‬ ‫دیــکــەی ل ــەب ــەردەم‌دا نــەمــاوە‪ .‬ئــەوەش‬ ‫دەبێتە پاشەکشەیەکی دیکەی سیاسی‪،‬‬ ‫ســـــــەڕەڕای ئــــەو هــــەمــــووە کــێــشــەو‬ ‫گرفتانەی لە ئاکامی سیاسەتی ناوکیی‬ ‫تا ئیستای ئــەو ڕێژیمە‪ ،‬داوێنگیری‬ ‫خەڵکی ئێران بووە‪. .‬‬ ‫ژنه‌ تێکۆشەر و خەباتکاره‌کان!‬ ‫چــــارەنــــووســــی ژنــــــان لــــە ه ــەر‬ ‫سەردەمێک‌دا بە رووداوو ئالوگۆڕەکانی‬ ‫ئ ــەو ســـەردەمـــەوە گـــرێـــدراوە‪ .‬ژنــان‬ ‫ه ــەروا کــە لــە بــزووتــنــەوە وئاڵوگۆرە‬ ‫ســیــاسـی‌و کــۆمــەاڵیــەت ـی‌و کلتوورییە‬ ‫دەسکەوتیان‬ ‫پێشکەوتنخوازانەکان‬ ‫هەبووە‪ ،‬لە شەڕەکان‌و قەیرانەکانیشدا‬ ‫گەورەترین قوربانیانی کارەساتەکان‬ ‫بــوون‪ .‬یا بۆ خۆیان ڕاستەوخۆ بوون‬ ‫بە نێچیری دەستی زولـم‌و زۆرداری‬ ‫‪ ،‬یــا مــێــردو کــوڕو ئەندامانی دیکەی‬ ‫بــنــەمــالــەیــان لــە دەســــــت‌داوە ‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫لەگەڵ هەموو زیــان‌و تێچوویەک کە‬ ‫لــە سۆنگەی شــەڕەکــان‌و قەیرانەکان‬ ‫تــووشــیــان دەبـــێ‪ ،‬هەمیشە کەمترین‬ ‫ماف‌و دەسکەوتیان هەبووە‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەمەش ژنان لە خەبات‌و‬ ‫بــەربــەرەکــانــی لــە دژی ســەرەڕویــی‬ ‫نــەوەســتــاون‌و رۆژ لــەگــەڵ رۆژ لەو‬ ‫مەیدانەدا چاالکتر بوون‪ .‬رێکخراوەکانی‬ ‫ژنان‌و کۆڕو کۆمەڵەکانی داکۆکیکاری‬ ‫مــافــەکــانــی ژنــــان ب ــە دژی ســتــەم‌و‬ ‫هەاڵواردنی رەگەزی وەستاونەوە‪ .‬ژنان‪،‬‬ ‫لە بزووتنەوە سیاسی‌و مەدەنییەکانی‬ ‫س ــەردەم ــی ئــیــســتــادا هێزێکی دی ــارو‬

‫شــوێــنــدانــەرن‪ .‬بــە خۆشحاڵییەوە لە‬ ‫خـــەبـــات‌و چــاالکــیــیــە مــەدەنــیــیــەکــانــی‬ ‫ڕۆژهـــەالتـــی کــوردســتــانــی ـش‌دا‪ ،‬ژنــان‬ ‫بەشدارییەکی حاشاهەڵنەگریان هەیە‪.‬‬ ‫ژنان لە هەڵومەرجی ناسک‌و ئاستەمی‬ ‫ئــێــســتــادا ئــەرکــی گــــەورەو گرینگیان‬ ‫لــەســەرشــانــە‪ ،‬ئــەویــش بــەبــێ بــوونــی‬ ‫بــەرنــامــەیــەکــی بـــاش‌و ســەردەمــیــانــەو‬ ‫رێکخستنی تــونــدوتــۆڵ‌و بێ‌هەبوونی‬ ‫ئـــیـــرادەو هــــاوکــــاری‌و هــەمــاهــەنــگــیــی‬ ‫رێــکــخــراوەیــی لــە نــێــو یەکیەتیەکانی‬ ‫ژنـــــــان نـــــایـــــەتـــــەدی‪ .‬پــــەیــــوەنــــدی‌و‬ ‫ه ــاوک ــاری ــی نــێــوان رێــکــخــراوەکــانــی‬ ‫ژنـــــان لـــە رۆژهــــەاڵتــــی کــوردســتــان‬ ‫لــەگــەڵ یــەکــتــر‪ ،‬ه ــەروەه ــا پــێــوەنــدی‌و‬ ‫هاوکاری لەگەڵ رێکخراوەکانی ژنان‬ ‫لــەســەرانــســەری ئــێــڕان‌و بەشەکانی‬ ‫دیکەی کوردستان یارمەتیدەر ده‌بن بۆ‬ ‫بەرەوپێشچوونی بزووتنەوەی ژنان‌و‬ ‫گەیشتنی بــە داخــــوازەکــــان‪ .‬ئ ــەوەش‬ ‫بە متمانەبەخۆبوونی ژنــان‌و ئیرادەو‬ ‫لێهاتوویی ژنان دێتە بەرهەم‪ .‬دڵنیاین‬ ‫ئێوە وەک یەکیەتییەکی بە ئەزموون‌و‬ ‫خــــاوەن رابــــــردوو‪ ،‬ت ــوان ــاو ئــیــراده‌ی‬ ‫جێبەجیکردنی ئه‌م ئه‌رکانه‌تان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بــەشــدارانــی بــەڕێــزی چــوارەمــیــن‬ ‫کۆنگرەی یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی‬ ‫کوردستان!‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان‬ ‫ســـــەرەڕای ســەخــتـی‌و نــالــەبــاربــوونــی‬ ‫قوناغەکانی ژیان‌و تێکۆشانی خۆی‪ ،‬لە‬ ‫بایەخدان بە پرسی ژنان لە کۆمەڵگەدا‬ ‫غــافــڵ نـــەبـــووەو دژی ئـــەو ســتــەم‌و‬ ‫هــــەاڵواردن‌و کێشانەی بــــەرەوڕووی‬ ‫ژنانی کوردستان بــووەتــەوە‪ ،‬خەباتی‬ ‫کردوە‪ .‬پشتیوانی‌و هاوکاری کردنی ژنان‬ ‫لە پێناوی مافە ڕەواو ئینسانیەکانیانی‬ ‫بە ئەرکێکی سەرەکیی خۆی زانیوە‪ .‬بۆ‬ ‫نیو سەدە دەچێ کە دابینکردنی مافی‬ ‫یەکسانی ژنان لەگەڵ پیاوان بووە بە‬ ‫یەکێک لە خاڵە بنەرەتیەکانی بەرنامەی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‪ .‬حیزبی‬ ‫دیموکرات بە کــردەوە لە دژی داب‌و‬

‫نەریتی دواکەوتوانەو پیاوساالرانەی‬ ‫کــۆمــەڵــگ ـه‌‪ ،‬بــە تــایــبــەتــی لــە پــێــوەنــدی‬ ‫ل ــەگ ــەڵ ژنــــــان‌دا خــەبــاتــی کـــــردەوە‪.‬‬ ‫لـــەمـــەودواش تــێــدەکــۆشــێ بــەهــەمــوو‬ ‫تواناوە یارمەتیدەرو پشتیوانی خەباتی‬ ‫ژنان بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان بێ‪.‬‬ ‫حیزبی ئێمە بە ئــاگــاداری لە گرنگیی‬ ‫نەخش‌و دەوری ژنان لە بزووتنەوەی‬ ‫ئـــازادیـــخـــوازی‌دا‪ ،‬بــە بــایــەخــپــیــدانــەوە‬ ‫دەڕوانــێــتــە تێکۆشان‌و چاالکییەکانی‬ ‫یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستان‌و‬ ‫هـــــەروەک تــا ئێستا لــە ه ــاوک ــاری‌و‬ ‫پشتیوانیکردنی ئەم یەکیەتییە درێغی‬ ‫نەکردوە لە داهاتووش‌دا درێغی ناکا‪.‬‬ ‫ئەندامانی بەڕێزی کۆنگرە!‬ ‫ئـــــەم کـــۆنـــگـــرەیـــەتـــان کــــە لــە‬ ‫بــــەرەبــــەری‪ 69‬س ــاڵ ــەی دامـــەزرانـــی‬ ‫یەکیەتییەکەتان‌دا پێک‌هاتوە‪ ،‬دەتوانێ‬ ‫ک ــاری ــگ ــەری ــی زۆر ب ــاش ــی لـــە ســەر‬ ‫تێکۆشانی داهــاتــووی یەکیەتیی ژنان‬ ‫هەبێ‪ ،‬بەو مەرجەی ئەندامانی کۆنگرە‬ ‫پرسی ژن لــە کــوردســتــان‌و ئــێــران بە‬ ‫دروســتــی بخەنە بــەر ب ــاس‌و‪ ،‬بڕیارو‬ ‫بــەرنــامــەی بــاش بــۆ یەکیەتییەکەیان‬ ‫پەسند بکەن‌و بەڕێوەبەرییەکی گونجاو‬ ‫بــۆ دەورەی نــوێــی تــیــکــۆشــانــی ئــەم‬ ‫یەکیەتییە هەڵ‌بژێرن‪ .‬ئێمە بە بۆنەی‬ ‫ئــەو کــارو ئــەرک‌و بەرپرسایەتییانەی‬ ‫لــە مـــاوەی نــیــوان دوو کــۆنــگــرەدا لە‬ ‫سەر شانیان بووە‪ ،‬ماندوونەبوونی لە‬ ‫بەڕێوەبەریی هەڵبژێراوی کۆنگرەی‬ ‫سێهەم دەکەین‪ .‬هیوامان سەرکەوتنی‬ ‫ئـــــەم کـــۆنـــگـــرەیـــەو بــــــەردەوامــــــی‌و‬ ‫بەرەوپێشچوونی ڕۆژب ــەڕۆژ زیاتری‬ ‫یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستانە‪.‬‬ ‫ســــەرکــــەوێ خ ــەب ــات ــی ژنـــــان لە‬ ‫پێناوی وەدەســت هێنانی مافە رەواو‬ ‫سینفیەکانیان‌دا‪.‬‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫دەفتەری سیاسی‬ ‫‪ 1393/12/20‬هەتاوی‬

‫په‌یامی کومیته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ریی یه‌کیه‌تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان‪،‬‬

‫به‌بۆنه‌ی پێک‌هاتنی کۆنگره‌ی چواره‌می ئه‌و یه‌کیه‌تییه‬ ‫‌ له‌ الیه‌ن حه‌لیم ‌ه ره‌سووڵی‌یه‌وه خوێندرایەوە‌‬

‫میوان ‌ه بەریزه‌کان!‬ ‫ئەندامانی یەکیەتیی ژنانی‬ ‫دیموکڕاتی کوردستان!‬ ‫ژنانی خەباتکاری رۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستان!‬ ‫ســـاوتـــان لـ ـێ‌ب ــێ‪ ،‬ل ــه الی ــەن‬ ‫خــۆم و بــەڕێــوەبــەریــی یەکیەتیی‬ ‫ژنانی دیموکڕاتی کوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫گەرمترین و جوانترین پیرۆزباییتان‬ ‫لـــێ‌ده‌کـــه‌م بــ ‌ه بــۆنــه‌ی پێکهێنانی‬ ‫کــۆنــگــره‌ی چـــواره‌مـــی یه‌کیه‌تیی‬ ‫ژنانی دیموکراتی کوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئـــاواتـــەخـــوازیـــن ئ ـــەم کــۆنــگــره‌یــە‬ ‫ببێتە سـه‌ره‌تــای ره‌وتــی هاوکاری‬ ‫و یــەکــگــرتــنــی ه ــەرچ ــی زیــاتــری‬ ‫ژن ــان لــە رۆژه ــەاڵت ــی کــوردســتــان‬ ‫و‪ ،‬ب ـه‌هــێــزبــوونــی ب ــزووت ــنـ ـه‌وه‌ی‬ ‫مافخوازانه‌ی ژنان له‌کوردستان ب ‌ه‬ ‫گشتی‪.‬‬ ‫بەڕێزان!‬ ‫کۆنگره‌ی ئێمە‪ ،‬واتە چوارەمین‬ ‫کۆنگره‌ی یەکیه‌تیی ژنانی دیموکڕاتی‬ ‫کــوردســتــان‪ ،‬لە ژێــر دروشــمــی (ل ‌ه‬ ‫پێناوی خه‌باتی یه‌کسانی خوازانه‌و‬ ‫نـ ـه‌تـ ـه‌وه‌ی ــی ژنــــان ‪ ،‬لـ ـ ‌ه نــێــوخــۆو‬ ‫ده‌روه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‌دا‬ ‫تێبکۆشیین ) ب ــەڕێ ــوەدەچ ــێ‪ .‬لە‬ ‫راستیدا دیاریکردنی ئەم دروشمەش‬ ‫بە هۆی ئــەوە بــووه کە هەر وەک‬ ‫هەموومان دەزانین لە رۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستان ژنانی تێکۆشەر لە پاڵ‬

‫تێکۆشان بــۆ بەدەستهێنانی مافە‬ ‫نەته‌وایەتییەکانیاندا‪ ،‬لە خەبات بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی مافەکانی خۆشیان‬ ‫وەک ژن غــافــڵ نــەبــوون و ئێمە‬ ‫ئـــەوەمـــان بــە بــابــەتــێــکــی یــەکــجــار‬ ‫زۆر گرنگ زانــیــو ‌ه و پیمان وایــە‬ ‫ســەرەڕای هەموو ئەو چاالکیانەی‬ ‫کــراون‪ ،‬دیسانیش ژنان رێگه‌یەکی‬ ‫سەختیان لە پێشەوە و دەبــێ ئەم‬ ‫خەباتە بە بەردەوامی و بێ‌پسانەوە‬ ‫درێژه‌ی بده‌ن‪.‬‬ ‫میوان ‌ه ئازیزه‌کان!‬ ‫ئیمە ل ـ ‌ه کــاتــێــکــدا چــوارەمــیــن‬ ‫کــۆنــگــره‌ی ڕێــکــخــراوێــک بــە نــاوی‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــڕاتــی‬ ‫کـــوردســـتـــان ده‌گــــریــــن‪ ،‬کـــ ‌ه ئــەم‬ ‫ڕێکخراوەیە لە سەردەمێکدا دامەزرا‬ ‫خه‌ڵکی کــوردســتــان بــیــروڕایـه‌کــی‬ ‫ئه‌وه‌ند ‌ه ڕوونی نه‌بوو به‌رامبه‌ر به‬ ‫دۆزی ژن و کێشه‌و گرفته‌کانیان و‪،‬‬ ‫ژن زیاتر وه‌ک ئامرازی ژیان چاوی‬ ‫لــێــده‌کــرا‪ .‬کــەواتــە دام ــەزران ــی ئەم‬ ‫رێکخراوەیە لە وەهــا سەردەمێکدا‬ ‫جــێــگ ـه‌ی ســـەرنـــج و‪ ،‬هــــه‌ر ل ـه‌م‬ ‫کــاتـه‌شــدا جێگه‌ی شــانــازیــیــە‪ .‬هه‌ر‬ ‫چه‌ند بارودۆخی ژانان ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئێمه‌دا زۆر جێگه‌ی ره‌زامه‌ندی نی ‌ه‬ ‫و جــارێ زۆری مــاو ‌ه ژنــان بگه‌ن ‌ه‬ ‫ســتــانــداردێــکــی قابیلی ق ـه‌بــووڵ ل ‌ه‬ ‫مافه‌کانیان‪ ،‬بــه‌اڵم لــەو کــاتــەوە تا‬ ‫ئێستا ژنــان لە هەموو بوارەکاندا‬

‫توانیوایان ‌ه تــا راده‌یــــه‌ک ئالوگۆر‬ ‫پێک‌بێنن و لەو پێناوەشدا فیداکاری‬ ‫زۆریان کردو ‌ه و قوربانیشیان داوە‪.‬‬ ‫ژنانی ئەندام لە رێکخراوی یەکیەتیی‬ ‫ژناندا لـه‌م خه‌بات و فیداکارییه‌دا‬ ‫به‌شێکی زۆریـــان پ ـێ‌ده‌بــڕێ لـه‌و ‌ه‬ ‫بـــــه‌دواش نــابــێ ئـــەوەیـــان لــە بیر‬ ‫بچێ کــە پێویست ‌ه زیــاتــر پــه‌ر ‌ه به‬ ‫‌تواناکانی خۆیان بده‌ن و ل ‌ه هه‌موو‬ ‫ئاست ‌ه جــیــاوازه‌کــانــدا ژنانی کورد‬ ‫لـ ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ی کـــوردی دا وشیار‬ ‫بکه‌نه‌وه‪.‬‬ ‫بەرێزان!‬ ‫لە ئێرانی ژێردەستی رێژیمی‬ ‫دژەژن و کۆنەپەرستی کۆماری‬ ‫ئ ــی ــس ــام ــىدا‪ ،‬ژنـــــان بـــە شــیــوەی‬ ‫سیستماتیک و ب ‌ه پێی قانوونه‌کانی‬ ‫ئــــه‌م رێ ــژی ــمـ ـه‌‪ ،‬دڕنـــدانـــەتـــریـــن و‬ ‫بێبەزەییانەترین زوڵم و هەاڵواردن‬ ‫و توندوتیژییان دەرحــەق دەکــرێ‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرەڕای هەموو ئەو کۆسپ‬ ‫و تــەگــەرانــەش ژنــانــی خەباتکاری‬ ‫ئیران لە هیچ دەرفەتێک بۆ خەبات و‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی کۆنەپەرستان و‬ ‫بەدەست‌هێنانی ئازادی و یەکسانی‬ ‫غافڵ نەبوون‪ .‬هــەروەک دەزانــن لە‬ ‫رۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان ســتــەم و‬ ‫گوشار بۆسەر ژنــان بەرادەیەکی‬ ‫بــەرچــاوتــر لــە چــاو ســەرانــســەری‬ ‫ئێران ل ‌ه دژی ژنان بەرێوە دەچێ‪.‬‬ ‫لــە کــوردســتــان ژنــانــی کــــورد بە‬

‫دەســت دەیــان دی ــاردەوە دەناڵێنن؛‬ ‫بــە گــوێــرەی ئــامــارە فەرمییەکانی‬ ‫رێــژیــمــی ئــێــران‪ ،‬لــە مـــاوەی چەند‬ ‫ساڵی رابــردوودا نرخی بێکاری لە‬ ‫نێو ژناندا بە تایبەتی لە کوردستان‬ ‫بەرزبوونەوەیەکی زۆری بە خۆووە‬ ‫ژنـــــان لـــە نـــاوچـــە جــیــاجــیــاكــانــی‬ ‫بینیوە‪ .‬ژنان لە ئێران و کوردستان‪،‬‬ ‫کوردستانی ئێران لە مــاوەی یەك‬ ‫قوربانیی لــە ســەر کــار دەرکـــران‪،‬‬ ‫ســاڵــی رابــــــردوودا ‪ ٦٤‬حــاڵــەت و‬ ‫حــەقــدەســتــی ک ــەم و ه ــەاڵواردن ــی‬ ‫ئاماری كــوژراو و بریندارەكانیش‬ ‫جنسییەتین‪ .‬هەروەها پەرەسەندنی‬ ‫‪ ٣٨‬حــــاڵــــەت بـــــــووە‪ .‬ن ــەب ــوون ــی‬ ‫ئاماری توشبوونی ژنــان بە مادە‬ ‫بەدواداچوونی قانوویی لە پێوەندی‬ ‫هۆشبەرەكان لە کوردستان‪ ،‬راده‌ی‬ ‫لــەگــەڵ كوشتنی ژنــــان‪ ،‬پـــه‌ر ‌ه ب ‌ه‬ ‫کــاره‌ســاتــی ئ ـه‌م دیـــارد ‌ه دزێ ــو ‌ه ل ‌ه‬ ‫رەفتاری كوشتن و توندوتیژی لەنێو‬ ‫نێو ژنــانــدا ده‌رده‌خــــا و ژنانێکی‬ ‫كۆمەڵدا ده‌دا‪ .‬ه ــەروەك دەبینرێ‬ ‫زۆر ڕاستەوخۆ کەوتوونەتە داوی‬ ‫‌هیچ چەشنە بەدواداچوونێك ناكرێ‪.‬‬ ‫ئێعتیاد بــە مـــادە هــۆشــبــەرەکــان‪.‬‬ ‫بەرچاوترین نموونەش كوژرانی‬ ‫بارودۆخی جێگه‌ی داخ و په‌ژاره‌ی‬ ‫دوو كچە خــوێــنــدكــاری كـــورد لە‬ ‫ژانانی زیندانی ل ‌ه زیندانی “قرچك”‬ ‫زان ــك ــۆی نـــازلـــووی ورمـ ـێ‌یـ ـ ‌ه ‌كە‬ ‫(زیندانی شاری رەی) كە لە ئێران‬ ‫بێدەنگیی لێكرا و سەرپۆشی لەسەر‬ ‫بە زیندانی ژنان ناسراوە و چەندین‬ ‫دانرا‪.‬‬ ‫ژنــە زیندانیی سیاسیشی تــێــدان‪،‬‬ ‫بە ئاوردانەو لە هه‌موو ئەمانە‬ ‫نموونه‌ی سه‌مبولیکیی حاکمییه‌تی‬ ‫ژنانی کــورد رێگه‌یەکی سەخت و‬ ‫کۆنه‌په‌رستانه‌ی کۆماری ئیسالمی‬ ‫پڕ لە کەند و کۆسپیان لە بەردەمە‪.‬‬ ‫به‌سه‌ر ژناندایه‌؛ ک ‌ه ل ‌ه میدیاکاندا‬ ‫بێگومان کۆنگره‌ی چواری یه‌کیه‌تیی‬ ‫په‌رد ‌ه له‌سه‌ر کاره‌سات له‌ دژی ژنان‬ ‫ژنـــان ب ـ ‌ه وردی ئـــاوڕ لــە هەموو‬ ‫له‌م زیندانه‌دا هه‌‌ڵدرایه‌وه‌‪ .‬لە الیەکی‬ ‫ئەم دیاردانە ده‌داتـه‌و ‌ه کە ئێستاکە‬ ‫دیکە شــەوە بەپێی توێژینەوەیكی‬ ‫بەرۆکی کۆمەڵگه‌کەمانی گرتووه و‬ ‫زانــكــۆیــی دەروونــنــاســان تەنیا لە‬ ‫ئەرک و کاری ژنانی ئازادیخوازو‬ ‫پارێزگای سنە‪ ،‬رێژەی توندوتیژی‬ ‫یــەکــســانــیــخــواز‪ ،‬لــە چــوارچــێــوەی‬ ‫بــــەدژی ژنـــان لــەنــێــو بنەماڵەكان‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــڕاتــی‬ ‫گەیشتۆتە ‪ .%٨٨‬ئاماری خۆكوژیی‬ ‫ک ــوردس ــت ــان ــدا ب ــۆ تــێــکــۆش ـه‌رانــی‬

‫ژن ــان روون ده‌ک ــاتـ ـه‌وه‌‪ .‬کۆنگر ‌ه‬ ‫هـ ـه‌وڵ ده‌دا ئـه‌رکـه‌کــانــی ل ـ ‌ه پێناو‬ ‫وش ــی ــارک ــردن ــەوەی ژن ــان ــدا چڕتر‬ ‫بکاته‌و ‌ه و ئه‌ندامانی ژن هاندەری‬ ‫کۆمەڵگ ‌ه بن بۆ بەربەرەکانێ لەگەڵ‬ ‫بێ مافی و کلتووری پیاوساالری‬ ‫و دەســـەاڵتـــی دژەژنـــــی کــۆمــاری‬ ‫ئیسالمی‪.‬‬ ‫لــە کــۆتــایــیــدا داوا دەکــــەم لە‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان‬ ‫وەک هەمیشە پاڵپشتی رێکخراوی‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــڕاتــی‬ ‫کوردستان بێ و پرسی ژنان وەک‬ ‫پرسێکی سەرەکی لە ئاجێندای کاری‬ ‫خۆیدا دابنێ و ئەمە تەنیا بە ئەرکی‬ ‫ژنــان رێکخراوی یەکیەتیی ژنانی‬ ‫دیموکڕاتی کوردستان نەزانێ‪.‬‬ ‫وێڕای پیرۆزبایی دووباره‌م ب ‌ه‬ ‫بۆنه‌ی پێکهاتنی چواره‌مین کۆنگره‌ی‬ ‫ی ـه‌کــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــراتــی‬ ‫کوردستانه‌و ‌ه سەرکەوتنی کۆنگره‌و‬ ‫وه‌دیهاتنی به‌رنامه‌و ئامانجه‌کانی‬ ‫کۆنگر ‌ه ل ‌ه داهاتوویه‌کی نزیکدا ب ‌ه‬ ‫ئاوات ده‌خوازم‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪28‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫پەیام‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫وتاری کردنەوەی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستان‬ ‫کوێستان فتووحی‬

‫میوانانی به‌ڕێز!‬ ‫ئازیزانی به‌شدار ل ‌ه ڕێوڕەسمی‬ ‫کــردن ـه‌وه‌ی کۆنگره‌ی چواره‌می‬ ‫یه‌کیه‌تیی ژنــانــی دیموکراتی‬ ‫کوردستان!‬ ‫ئه‌ندامان‌و دۆستانی یه‌کیه‌تیی‬ ‫ژنان‌!‬ ‫بــه گــەرمــی بەخێرهاتنتان‬ ‫دەکەم‪ .‬به‌تایبه‌تی بە خێرهاتنی‬ ‫ئه‌و میوان ‌ه ئازیزان ‌ه دەکــەم ل ‌ه‬ ‫رێــگ ـه‌ی دووره‌و ‌ه ته‌شریفیان‬ ‫هێناوه‌! زۆر به‌خێر بێن قه‌ده‌متان‬ ‫سه‌رچاوان!‬ ‫ب ـ ‌ه بــۆن ـه‌ی به‌ستنی کۆنگره‌ی‬ ‫چواره‌می یه‌کیه‌تیی ژنان گه‌رمترین‬ ‫پیرۆزبایی ل ‌ه ئه‌ندامان و دۆستان‌و‬ ‫کۆنگره ده‌که‌م‪.‬‬ ‫‌‌‬ ‫ب ‌ه تایبه‌تی نوێنه‌رانی‬ ‫بۆ من مایەی خۆشحاڵییه که‬ ‫پێم سپێردراو ‌ه ‌کۆنگره‌ی چواره‌می‬ ‫ی ـه‌کــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کوردستان بکه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ستنی کــۆنــگــره‌ی چــواره‌مــی‬ ‫ی ـه‌کــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــراتــی‬

‫ن هــاوکــات ـ ‌ه لــه‌گــه‌ڵ ‪69‬‬ ‫کــوردســتــا ‌‬ ‫ساڵه‌ی دامـه‌زرانــی ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌‪.‬‬ ‫چ خۆشتر ده‌بــوو له‌به‌ره‌به‌ری ‪69‬‬ ‫ساڵه‌ی دامه‌زرانی یه‌کیه‌تیی ژنانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان ک ‌ه ته‌نیا ‪4‬‬ ‫رۆژی بۆ ئه‌و یاد ‌ه ماوه‌‪ ،‬کۆنگر ‌ه‬ ‫ل ‌ه واڵت‌و شوێنی ئه‌سڵیی تێکۆشانی‬ ‫ی ـه‌کــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دێــمــۆکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان‪ ،‬واتـ ـ ‌ه ل ـ ‌ه رۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫کــوردســتــان پــێــک هــاتــبــای ـه‌‪ .‬ب ـه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه ئه‌وه‌مان بۆ نه‌گونجاو ‌ه و‬ ‫دوور ل ‌ه زێد و شوێنی تێکۆشانی‬ ‫خۆمان کۆنگره‌ ده‌به‌ستین‪.‬‬ ‫ه ـه‌مــوومــان ده‌زان ــی ــن کۆنگر ‌ه‬ ‫بۆ ده‌به‌سترێ! ئه‌گه‌ر ل ‌ه الیه‌که‌و ‌ه‬ ‫ده‌رفـه‌تــێــکـ ‌ه بــۆ ده‌وڵ ـه‌م ـه‌نــد کــردن‬ ‫و پــێــداگــرتــنــه‌و ‌ه لــه‌ســه‌ر پـــرۆژه‬ ‫‌و پــه‌ســنــدکــراوه‌کــانــی کــۆنــگــره‌ی‬ ‫پێشووی ئه‌م رێکخراوه‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه الیه‌کی‬ ‫دیکه‌شه‌و بۆ ‌مه‌به‌ستی خۆئاماد ‌ه‬ ‫کردنی زیاتری رێکخراوی یه‌کیه‌تیی‬ ‫ژنان ‌ه بۆ قۆناغێکی نوێی تێکۆشان‪.‬‬ ‫ئایا ئەم کۆنگرەیە ده‌توانێ ل ‌ه‬ ‫ئاستی چاوه‌ڕوانییه‌کان‌دا بێ؟ ئه‌و‬

‫چاوه‌ڕوانیان ‌ه چن ک ‌ه ل ‌ه رێکخراوی‬ ‫یه‌کیه‌تیی ژن ــان هـ ـه‌ن‌؟ یەکیەتیی‬ ‫ژنــان و ئەم کۆنگرەیە چ بکەن بۆ‬ ‫ئــــەوەی لـ ـه‌م هــه‌لــومــه‌رجــه‌دا ببنە‬ ‫هۆی دڵگەرمیی ژنانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان؟‬ ‫کۆنگرەی چــوارەمــی یەکیەتیی‬ ‫ژنــانــی دیموکراتی کــوردســتــان لە‬ ‫هەلومەرجێک دا دەبەسترێ کە ژنی‬ ‫کورد جێگە و پێگەیەکی بەرزتر لە‬ ‫پێشووی لە خەبات و خۆڕاگریی‬ ‫نـــەتـــەوەی کـــورد و هـــەروەهـــا لە‬ ‫ڕوانین و هەڵسەنگاندنی دۆستانی‬ ‫ئەم نەتەوە دا‌هەیە‪.‬‬ ‫بــا لــە ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان‬ ‫بەڵگە بــۆ سەلماندنی ئــەم قسەیە‬ ‫بــێــنــمــەوە‪ .‬ئــەگــەرچــی ســەرکــوت و‬ ‫سەرەڕۆیی ڕێژیمی کۆنەپەرستی‬ ‫ئـــێـــران مــەجــالــێــکــی ئـــەوتـــۆی بۆ‬ ‫تــێــکــۆشــانــی ئــــازادیــــخــــوازی لە‬ ‫نیوخۆی رۆژهــه‌اڵتــی کوردستان‬ ‫نەهێشتوەتەوە‪ ،‬بــەو حــاڵــەش لە‬ ‫مـــاوەی چ ـه‌نــد ســاڵ و به‌تایبه‌تی‬ ‫یـه‌کــســاڵــی رابــــــردوودا‪ ،‬کۆمەڵێک‬ ‫چــاالکــیــی مــەدەنــی و جــەمــاوەری‬ ‫لە ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان بەڕێوە‬ ‫چـــوون‪ .‬هێندێک لــەو چاالکییانە‬ ‫ئ ــام ــان ــج ــی ژی ــن ــگ ــەپ ــارێ ــزان ــەی ــان‬ ‫ه ــەب ــووە‪ ،‬بەشێکیان بــە داکــۆکــی‬ ‫لە مافی خوێندن بە زمانی دایک‬ ‫بــوون‪ ،‬هەروەها بە ناڕەزایەتی لە‬ ‫توندوتیژی بــەرامــبــەر بــە ژنانیش‬ ‫هــه‌م ــوو کـــات شــاهــیــدی چــاالکــی‬ ‫بووین‪ .‬لەو کــۆڕو وکۆبوونەوە و‬ ‫فستیڤاڵە ئەدەبی و هونەریانەش‌دا‬ ‫کە لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان پێک‬ ‫هاتوون‪ ،‬وەک هەموو چاالکییەکانی‬ ‫دیکە‪ ،‬ژنان دەور و ڕۆڵیان هەبووە‬ ‫و تــەنــانــەت لــە ڕیـــزی پــێــشــەوەی‬ ‫چــاالکــیــیـه‌کــان‌‌و ڕێــپــیــوان و هاتنە‬ ‫سەرشەقام بۆ مافی ره‌وای خۆیان‬ ‫بـــوون‪ .‬ئ ــەم بــەشــداریــیــەی ژنانی‬ ‫ڕۆژهـــــــەاڵت ل ــە چــاالکــیــیــەکــان و‬ ‫حەرەکەتە مەدەنی و فەرهەنگییەکان‬

‫دا‪ ،‬پێمان دەڵێن کە ژنانی ئێمە لە خۆ‬ ‫پێگەیاندن و لە هەوڵدان بۆئازادی و‬ ‫مافەکان‪ ،‬نایانەوێ لە پیاوەکان بە‬ ‫جێ بمێنن و چاالکان ‌ه لەمەیدان دان‪.‬‬ ‫بەشداریی ژنی کورد لە خەبات و‬ ‫خۆڕاگریی پێشمەرگانە و چەکدارانە‬ ‫ب ــەرام ــب ــەر هــێــرش و پ ــەالم ــاری‬ ‫دوژمنان و نەیارانی نەتەوەکەمان‬ ‫لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان‪ ،‬شتێکی‬ ‫تــازە نییە‪ .‬هــەر ئێمە ئــەو ژنانەی‬ ‫ئەم کۆنگرەیە لیکی کۆکردووینەوە‬ ‫و سااڵنێکی زۆر وەک پێشمەرگە‬ ‫و وەک تێکۆشەرێکی ژن لە ڕیزی‬ ‫هێزە خەباتکارەکانی ڕۆژهــەالتــی‬ ‫کــوردســتــان دا تیکۆشاوین‪ ،‬زۆر‬ ‫بــیــرەوەریــی جــێــگــای شــانــازیــمــان‬ ‫لــە خــۆڕاگــری و ئــازایــەتــیــی ژنــان‬ ‫هەیە‪ .‬لە یــەک ساڵی رابـــردوو دا‪،‬‬ ‫بــەشــداریــی کــچــان و ژنــانــی کــورد‬ ‫لــە ب ــەرپ ــەرچ ــدان ــەوەی پــەالمــاری‬ ‫تیرۆریستانی داعش بە تایبەتی لە‬ ‫رۆژئــاوای کوردستان‪ ،‬الپەڕەیەکی‬ ‫زێــڕیــنــی خــســتــە ســــەر مــیــژووی‬ ‫م ــوق ــاوم ــەت‌و خــۆڕاگــریــی ژنــانــی‬ ‫کـــــورد‪ .‬ل ــە گـــەڵ ب ــاوب ــوون ــەوەی‬ ‫ناوبانگی خــۆڕاگــریــیــە حەماسییە‬ ‫بــێــوێــنــەکــەی شــــاری کــۆبــانــێ دا‪،‬‬ ‫ناوبانگی ئازایەتیی ژنانی کورد بە‬ ‫دنیا دا باڵو بۆوە‪ .‬ئەم خۆڕاگرییە و‬ ‫ئەو فیداکارییەی ژنی کورد ئەویش‬ ‫لــە شــەڕ بــەرامــبــەر دڕنــدەتــریــن و‬ ‫دواکەوتووترین هێزی تیرۆریستی‬ ‫دا‪ ،‬ڕێز و حورمەتی ژنی کوردی لە‬ ‫جیهان دا‪ ،‬گەیاندە لوتکە‪.‬‬ ‫ئاماژە کردنی من بە دیاربوون‬ ‫و لەمەیداندابوونی ژنانی ڕۆژهەاڵت‬ ‫و هـــەروەهـــا ئــیــشــارە کــردنــم بە‬ ‫خۆڕاگریی ژنانی کورد لە کۆبانێ‪،‬‬ ‫بــــەو مــەبــەســتــە بــــوو کــــە بــڵــێــم‪:‬‬ ‫چاوەڕوانییەکان لە ڕێکخراوەکانی‬ ‫ژنــان و کۆنگرەکانیان‪ ،‬چوونەتە‬ ‫ئاستێکی بــەرزتــر‪ .‬هەرچی ئاستی‬ ‫تێگەیشتن و وشیاریی ژنان بەرزتر‬ ‫بێت‪ ،‬هەروەها هەتا ئامادەیی ژنان‬

‫بەڕێوەچوونی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫ڕۆژی چــوارش ـه‌مــم ـه‌‪ 20 ،‬ی‬ ‫ڕه‌شه‌مم ‌ه به‌به‌شداریی نوێنه‌رانی‬ ‫کــۆنــگــره‌ی ‪ 4‬ی یه‌کیه‌تیی ژنــان‪،‬‬ ‫نوێنه‌رانی ڕێکخراوه‌کانی ژنــان ل ‌ه‬ ‫باشوورو ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪،‬‬ ‫ژم ــاره‌یــه‌ک ــی زۆر لــ ‌ه ئ ـه‌نــدامــانــی‬ ‫ڕێ ــبـ ـه‌ری ــی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی‬ ‫کـــوردســـتـــان‌و ســـــه‌دان ک ـ ـه‌س ل ‌ه‬ ‫ئه‌ندامانی یه‌کیه‌تیی ژنــان‌و کادرو‬ ‫پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان به‌ڕێوه‌چوو‪.‬‬ ‫ڕێوڕه‌سمی کردنه‌وه‌ی کۆنگره‌ی‬ ‫چواری یه‌کیه‌تیی ژنانی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان ک ‌ه ل ‌ه ژێــر نــاوی « ل ‌ه‬ ‫پێناو خه‌باتی یه‌کسانیخوازانه‌و‬ ‫نـــه‌تـــه‌وه‌یـــی ژنــــــان‪ ،‬لـــ ‌ه نــێــوخــۆو‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان‬ ‫تێ‌بکۆشین» ده‌ستی پێکردوه‌‪،‬‬ ‫کۆنگره‌ی چــواره‌مــی یه‌کیه‌تیی‬ ‫ژن ــان ــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان‬ ‫بــ ‌ه پ ـه‌یــامــی کــوێــســتــان فــتــووحــی‪،‬‬ ‫تێکۆشه‌ری دێرینی ڕیزه‌کانی حیزبی‬ ‫دێموکڕات‌و یه‌کیه‌تیی ژنان ده‌ستی‬ ‫پــێــکــرد‪ .‬دواتــــر پ ـه‌یــامــی کۆمیته‌ی‬ ‫به‌ڕێوبه‌ریی یه‌کیه‌تیی ژنان له‌الیه‌ن‬ ‫ح ـه‌لــیــم ـه‌ ڕه‌ســــووڵــــی‪ ،‬ســکــرتــێــری‬ ‫یه‌کیه‌تیی ژنانه‌و ‌ه پێشکێش کرا‪.‬‬ ‫پ ـه‌یــامــی ده‌فـــتـــه‌ری سیاسیی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان‬ ‫بــڕگ ـه‌ی ـه‌کــی دیــکــه‌ی رێــوڕه‌ســمــی‬ ‫کردنه‌وه‌ی کۆنگره‌ی چواره‌می ژنان‬ ‫بــوو کـ ‌ه ئ ـه‌و په‌یام ‌ه لـه‌الیـه‌ن کاک‬ ‫حه‌سه‌ن قادرزاده‌‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری‬

‫ســیــاســیــی حــیــزبــی دێــمــوکــڕات ـه‌و ‌ه‬ ‫پێشکێش کرا کە دەقی پەیامەکە هەر‬ ‫لەم ژمارەیەی «کوردستان» دایە‪.‬‬ ‫لـ ‌ه بڕگه‌کانی دیــک ـه‌دا گەاڵڵەی‬ ‫ڕاپــۆرتــی کۆمیتەی بــەڕێــوەبــەری‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنـــانـــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کوردستان بۆ چوارەمین کۆنگرە‬ ‫لەالیەن حەلیمە ڕەسووڵی‪ ،‬سکرتێری‬ ‫ئــەو ریــكــخــراوەیــە خــوێــنــدرایــەوە‌و‬ ‫دوای قسەو باس‌و تێ‌بینی لە الیەن‬ ‫نوێنەرانی کۆنگرەوە پەسەند کرا‪.‬‬ ‫لــە دووهـــەم رۆژی کۆنگرەدا‪.‬‬ ‫لە بەشێکی دیکه‌ی کاری کۆنگرەدا‬ ‫بەرنامەو پێڕەوی نیوخۆی یەکیەتیی‬ ‫ژنــانــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان‪،‬‬ ‫پــەســەنــدکــراوی کــۆنــگــرەی ســێ‪،‬‬ ‫تـــاوتـــوێ کـ ــرا و ئـ ــەو بــەنــدانــەی‬ ‫گۆڕانکارییان تێداکرابوو که‌وت ‌ه به‌ر‬ ‫راوس ـه‌رنــجــی بــه‌شــداران و دواتــر‬ ‫دەنگیان بۆ وەرگیراو پەسەندکران‪.‬‬ ‫ل ‌ه بەشێکی دیکەی کاری کۆنگره‌‌دا‬ ‫پـــەیـــام و پ ــی ــرۆزب ــای ــی ــەک ــان‪ ،‬کە‬ ‫لــەالیــەن رێــکــخــراوەکــانــی ژن ــان بۆ‬ ‫کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی ژنان‬ ‫نێردرابوون خوێندرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆنگرەی چــوارەمــی یەکیه‌تیی‬ ‫ژنان دوو په‌یامی هه‌بوو ک ‌ه یه‌کیان‬ ‫ڕوو بە ژنانی رۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫بوو و پەیام بۆ چاالکان‌و رێکخراوە‬ ‫مەدەنییه‌کانی رۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫خوێندرانەوەو دەنگی کۆنگرەیان بۆ‬ ‫وەرگیراوو وەک پەیامی کۆنگرەی‬ ‫چوار پەسند کران ‪.‬‬

‫بۆ بەشداری لە خەبات و تێکۆشان‬ ‫دا زیــاتــر بــبــێ‪ ،‬چــاوەروانــیــشــیــان‬ ‫لــە ڕێــکــخــراوەکــانــی ژن ــان و هیزە‬ ‫سییاسییەکان زیــاتــر دەبـــێ‪ .‬ئەم‬ ‫کۆنگرەیە دەبــێ لە بیری بێ‪ ،‬ژنی‬ ‫کــورد لــە ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان‪،‬‬ ‫گـــوتـــار‌و پــەیــامــی ئ ــەم ــڕۆی ــی لێ‬ ‫دەوێ‪ .‬حـــــوزووری چــاالکــتــر لە‬ ‫نــێــو ب ــزووت ــن ــەوەی ژنــانــی کــورد‬ ‫و لـــە نــێــو پــــرس و ڕووداو و‬ ‫ئاڵوگۆڕەکانی پێوەندیدار بە ژنانی‪،‬‬ ‫لــە ڕێــکــخــراوەکــانــی ژنـــان دەوێ‪.‬‬ ‫پێوەندییەکی زیندوو و بەردەوامی‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان لــە گــەڵ چاالکانی ژن‬ ‫و کۆڕ و کۆمەڵەکانی داکۆکیکاری‬ ‫مافی ژنان لە نێوخۆی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫دەوێ‪.‬‬ ‫ئــامــراز ‌ه نوێیه‌کانی پێوه‌ندی‬ ‫گرتن وه‌ک کاناڵی تلویزیۆنی‪ ،‬تۆڕ ‌ه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی وه‌ک ماڵپه‌ڕ و‬ ‫وێبالگ و فه‌یسبووک و توییر و‪...‬‬ ‫ئه‌مانه‌ باشترین ئیمکاناتی ئه‌مڕۆی‬ ‫ـه ل ‌ه‬ ‫پێوه‌ندیگرتن و ئــاگــاداربــوونـ ‌‌‬ ‫رووداوه‌کـــــــان‪ .‬بــه‌م پێی ‌ه ئەرکی‬ ‫بەڕێوەبەریی یەکیەتیی ژنان هەتا‬ ‫دێ قورستر دەبێ‪ .‬چونکە هەموویان‬ ‫دەبــێ لە ئاستی چاوەڕوانییەکانی‬ ‫ئەمڕۆی ژنانی کورد دابن‪.‬‬ ‫بەشدارانی بەڕێزی کۆنگرە!‬ ‫هــاوڕێــیــان و هاوخەباتانم لە‬ ‫مەیدانی داکۆکی لە مافه‌کانی ژنان!‬ ‫تەئکیدی مــن لــە ســەر چوونە‬ ‫ســەری ئاستی چاوەڕوانییەکانی‬ ‫ژنــان لە ئێمە و وەبیرهێنانەوەی‬ ‫قــورســتــر بــوونــی ئــەرکــەکــانــمــان‪،‬‬ ‫بۆ ئــەوە نییە کە ژنــان بترسین و‬ ‫نــەوێــریــن شــان بدەینە ژێــر بــاری‬ ‫کار و مەسئولییەت‪ .‬بە پێچەوانەوە‪،‬‬ ‫دەبــێ بوێر بین و بە ئازایەتیی و‬ ‫بــڕوابـه‌خــۆبــوونــی زیــاتــرەوە بێینە‬ ‫پێش‪ .‬بەاڵم هاوکات بە گرنگیدانی‬ ‫زیاتر بە خۆپێگەیاندن‪ ،‬بە هاوکاریی‬

‫لـــ ‌ه ب ـه‌شــێــکــی دیـــکـــه‌ی کـــاری‬ ‫ک ــۆن ــگ ــره‌دا قــس ـه‌ لــه‌ســه‌ر کـــار و‬ ‫تێکۆشانی ‪ 3‬ساڵی رابــردووی ئه‌م‬ ‫رێکخراوه‌ی ‌ه کراو دواتر ب ‌ه کۆمه‌ڵێک‬

‫کوردستان‪ ،‬ڕێوڕه‌سمێکی به‌ڕێو ‌ه‬ ‫برد‪.‬‬ ‫له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا ک ‌ه دوانیوه‌ڕۆی‬ ‫ڕۆژی یه‌کشه‌ممه‌‪24 ،‬ی ڕه‌شه‌مم ‌ه‬

‫هـــەروا درێــــژەی هــەیــە‪ ،‬یەكیەتیی‬ ‫ژنــانــی دیــمــوكــراتــی كــوردســتــان‌و‪،‬‬ ‫بەگشتی ب ــزووت ــن ــەوەی ژنـــان لە‬ ‫كوردستان بۆ ئەوەی زیاتر خۆیان‬ ‫بەهێز بكەن‌و زۆرتر شوێندانەر بن‪،‬‬ ‫پێویستیان بــە پشتیوانیی حیزبی‬ ‫دێــمــوكــراتــی كــوردســتــان‌و هەموو‬ ‫هــێــزێــكــی دیــمــوكــرات هــەیــە‪ .‬هــەر‬

‫راس ــپ ــارده‌و بــڕیــار بــۆ داهــاتــووی‬ ‫کــاری یەکیەتیی ژنــان کۆتایی به‌و‬ ‫بڕگه‌یه‌ش هات‪.‬‬ ‫دوا ب ــڕگ ــەی کــــاری کــۆنــگــرە‬ ‫هەڵبژاردنی کۆمیتەی بەڕێوەبەری‬ ‫یــەکــیــەتــیــی ژنــــان بــــوو‪ ،‬ک ــە پــاش‬ ‫هــەڵــبــژاردنــی بــەرێــوەبــەریــی نــوێ‌‪،‬‬ ‫لــە کــۆبــوونــەوەی ئــەو کۆمیتەیەدا‬ ‫«سوهەیال قادری» وەک سکرتێری‬ ‫ئەو رێکخراوەیە هەڵبژێردرا‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م پێوه‌ندییه‌دا به‌بۆنه‌ی‬ ‫کۆتایی هاتنی چواره‌مین کۆنگره‌ی‬ ‫خــۆی ک ‌ه هــاوکــات بــو ‌و له‌گه‌ڵ ‪69‬‬ ‫ساڵه‌ی دامه‌زرانی ئه‌و ریکخراوه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ـه‌کــی ـه‌تــیــی ژنـــانـــی دیــمــوکــراتــی‬

‫بـ ـه‌ڕێ ــوه‌چ ــوو‪ ،‬پ ـه‌یــامــی ده‌فــتــه‌ری‬ ‫ســیــاســیــی حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان بــه‌و بــۆنـه‌یـه‌ ل ـه‌الی ـه‌ن‬ ‫حه‌سه‌ن قادرزاده‌و ‌ه پێشکه‌ش کرا‪.‬‬ ‫ل ‌ه په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی‬ ‫حــیــزب‌دا وێـــڕای پــیــرۆزبــایــی به‌م‬ ‫بــۆنــان ـه‌وه‌‪ ،‬ئــامــاژه‌ی ب ـ ‌ه خ ـه‌بــات‌و‬ ‫ده‌سکه‌وته‌کانی ژنان ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫کــوردی‪ ،‬هه‌روه‌ها دۆخ ـی‌ ژنــان ل ‌ه‬ ‫ئێرانی بنده‌ستی کۆماری ئیسالمی‬ ‫کرا‪.‬‬ ‫قادرزاد ‌ه له‌ به‌شێکی په‌یامه‌که‌ی‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسی‌دا تیشکی خست ‌ه‬ ‫سه‌ر ئه‌وه‌ی لە هەلومەرجی ئەمڕۆدا‪،‬‬ ‫خەبات لە دژی كۆماری ئیسالمی‬

‫بۆیە بە نــاوی دەفــتــەری سیاسیی‬ ‫حیزبی دێــمــوكــراتــەوە‪ ،‬یەكیەتیی‬ ‫ژنــانــی دێــمــوكــراتــی دڵنیا ک ــردەوە‬ ‫هــەتــا ســەركــەوتــن و گەیشتن بە‬ ‫ئامانجەكانیان‪ ،‬حیزبی دێموكرات‬ ‫پشتیوان و هــاوكــار و یــاوەریــان‬ ‫دەبێ‪.‬‬ ‫لــ ‌ه بــڕگ ـه‌ی ـه‌کــی دی ــکــه‌ی ئ ـه‌و‬ ‫ڕی ــوڕه‌س ــمــه‌دا پ ـه‌یــامــی کۆمیته‌ی‬ ‫بــه‌ڕێــوه‌بــه‌ریــی یـه‌کــیـه‌تــیــی ژنــانــی‬ ‫دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان‪ ،‬لـه‌الیـه‌ن‬ ‫ســــۆیــــا قــــــــــادری‪ ،‬س ــک ــرت ــێ ــری‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی چواره‌مین کۆنگره‌ی‬ ‫ژنان خوێندرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫سۆیال قادری وێڕای پیرۆزبایی‬

‫گــەرمــوگــوڕ لــە گــەڵ یەکتر لــە نیو‬ ‫بەڕێوەبەری و لە هەموو ئاستەکان‬ ‫و ڕیــزەکــانــی یەکیەتیی ژن ــان دا‪.‬‬ ‫هــەروەهــا لە ڕێگای بە هێزکردنی‬ ‫پ ــێ ــوەن ــدی ــی هــــاوکــــاری لـــە گــەڵ‬ ‫ڕێکخراوەکانی دیکه‌ی ژنان‪.‬‬ ‫هیوادارم ئەم کۆنگرەیە باس و‬ ‫لێکدانەوەی دەوڵەمەندی لە بارەی‬ ‫کێشە و گرفتی ژن ــان بــە تایبەت‬ ‫لە ڕۆژهــەالتــی کوردستان‪ ،‬هەبێ‪.‬‬ ‫هەروەها هیوادارم کۆنگرەی چوارەم‬ ‫پێشنیار و بڕیار و ڕێنوێنی باش و‬ ‫بەسوود بۆ تێکۆشانی داهاتووی‬ ‫یەکیەتیی ژنانی دیموکرات پەسند‬ ‫بکا‪.‬‬ ‫بــەو هیوایە ئــەم کۆنگرەیە‪ ،‬بە‬ ‫بەشداریی چاالکانە و بەرپرسانەی‬ ‫هـــەمـــوو بــــەشــــدارانــــی کــۆنــگــره‌‪،‬‬ ‫لــــە جــێــبــەجــیــکــردنــی ســەرجــەم‬ ‫ئـــەرکـــەکـــەکـــانـــی ســـەرشـــانـــی دا‬ ‫سەرکەوتوو بێ‪.‬‬ ‫قــســەکــانــم بــه ســـاوی وەفـــا و‬ ‫ئەمەگناسی بۆ هەموو ئەو تێکۆشەر‬ ‫و خەباتگێڕانه کۆتایی پێ دێنم که‬ ‫له سەنگەری خه‌باتی ئازادیخوازی‬ ‫د‌ا هیچکات پــرســی ژنــیــان له‌بیر‬ ‫نه‌کردوه‌‪ .‬به تایبه‌تی ساڵوی وه‌فا‬ ‫بۆ ئه‌و ژنانه‌ی که ئێستا له ژیاندا‬ ‫نەماون و چوونەته ریزی کاروانی‬ ‫نەمران‪.‬‬ ‫ســه‌رکــه‌وێ خ ـه‌بــاتــی ژنـــان ل ‌ه‬ ‫پێناوی ئازادی و یه‌کسانی‌دا‬ ‫ســـــه‌رکـــــه‌وێ کـــۆنـــگـــره‌ی‬ ‫چـــواره‌مـــی یـه‌کــیـه‌تــیــی ژنــانــی‬ ‫دیموکراتی کورستان ل ‌ه ئاستی‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌کان‌دا‪.‬‬ ‫جــارێــکــی دیــکــە پیرۆزبایی‬ ‫پێکهاتنی ئــەم کۆنگرەتان لێ‬ ‫دەکــەم و سوپاستان دەکــەم کە‬ ‫گوێتان لە قسەکانم راگرت‪.‬‬ ‫‪1393/12/20‬‬ ‫‪2015/3/15‬‬

‫ســاڵــڕۆژی دامـــه‌زرانـــی یه‌کیه‌تیی‬ ‫ژنــانــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان‌و‬ ‫ئـــاوڕدانـــه‌و ‌ه ل ـ ‌ه ڕه‌وشـــی ژن ــان ل ‌ه‬ ‫ئێران‌و ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫باسه‌ی هێنای ‌ه گۆڕێ؛ خه‌باتی ژنان‬ ‫بۆ مافه‌کانیان‌و یه‌کسانیخوازی ل ‌ه‬ ‫ئێستادا که‌وتۆت ‌ه قۆناغێکی دیکه‌و‪،‬‬ ‫ژنــــان بــ ‌ه وزه‌و تــیــنــی زی ــات ــره‌و ‌ه‬ ‫هاتوون ‌ه مه‌یدان‌و ل ‌ه دژی کۆماری‬ ‫ئیسالمی وه‌ک زه‌وتکه‌ری به‌شێکی‬ ‫زۆر لـــ ‌ه مــافــه‌کــانــیــان خــه‌ب ــات‌و‬ ‫تێکۆشانیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بــــڕگــــه‌یــــه‌کــــی دیـــــکـــــه‌ی ئـــه‌و‬ ‫ڕێوڕه‌سمه‌؛ دوو په‌یامی کۆنگره‌ی‬ ‫چـــواری یه‌کیه‌تیی ژنـــان‪ ،‬ڕوو ب ‌ه‬ ‫ژنــانــی ڕۆژه ـه‌اڵتــی کــوردســتــان ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن شیالن قوربانی فه‌ر و په‌یام‬ ‫بــۆ چــاالکــانــی م ـه‌ده‌نــیــی نێوخۆی‬ ‫کـــوردســـتـــان لـــ ‌ه الیـــــه‌ن حـه‌لــیــمـ ‌ه‬ ‫ره‌سووڵی خوێندرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاشان په‌یامه‌کانی پیرۆزبایی‬ ‫هه‌یئه‌تی به‌ڕێوه‌به‌ریی کوردکاناڵ ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن مه‌نسور مروه‌تی و یه‌کیه‌تیی‬ ‫الوانــــی دێــمــوکــراتــی ڕۆژهــه‌اڵت ــی‬ ‫کــــوردســــتــــان لــــ ‌ه الیــــــه‌ن شــــادی‬ ‫ئه‌حمه‌دپوور‪ ،‬ئه‌ندامی به‌ڕێوه‌به‌ریی‬ ‫ئه‌و ڕێکخراوه‌ی ‌ه پێشکه‌ش کران‪.‬‬ ‫رێوڕه‌سمه‌ک ‌ه ب ‌ه چه‌ند گۆرانی‬ ‫لـه‌الیـه‌ن کۆرسی کــۆڕی هونه‌ریی‬ ‫حیزبی دێموکڕات‌و هونه‌رمه‌ندی‬ ‫الو بــاوان که‌ریمی‌و چه‌ند تابڵۆی‬ ‫هــه‌ڵ ــپــه‌رک ــێ لــــه‌الیــــه‌ن گـــڕووپـــی‬ ‫هه‌ڵپه‌رکێی باران و کۆپله‌شێعرێک‬ ‫لــه‌الیــه‌ن عــومــه‌ر ئ ـه‌ســپ ـه‌نــداره‌و ‌ه‬ ‫کۆتایی پێ‌هات‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫هەواڵ‌و راپۆرت‬

‫کۆبوونه‌وه‌یه‌کی سیاسی تەشکیالتیی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان لە قه‌الدزێ‬

‫کــۆمــیــســیــونــی تــەشــکــیــاتــی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان‬ ‫لـــه‌ درێـــــــژه‌ی ک ــۆب ــوونــه‌وه‌ک ــان ــی‬ ‫خــۆی لـه‌گـه‌ڵ ئه‌ندامانی حیزب ل ‌ه‬ ‫بــاشــووری کــوردســتــان‪ ،‬رێکه‌وتی‬ ‫‪22‬ی ڕەشــەمــمــە کــۆبــوون ـه‌وه‌ی ـه‌ک‬ ‫بۆ ئه‌ندامانی حیزب ل ‌ه ده‌ڤ ـه‌ری‬ ‫ن ل ‌ه شاری قه‌الدزێ‬ ‫پشده‌رو بێتوێ ‌‬ ‫پێک‌هێنا‪.‬‬ ‫لــــــەو کـــــۆبـــــونـــــەوەیـــــەدا ک ـ ‌ه‬ ‫بەبەشداریی ژمــاره‌یـه‌کــی به‌رچاو‬ ‫ل ‌ه ئه‌ندامانی حیزب بەڕێوەچوو‪،‬‬ ‫بــێــســتــوون ئــــــازه‌ری بــه‌رپــرســی‬ ‫کۆمیته‌ی حیزب ل ‌ه قه‌اڵدزێ وێرای‬ ‫به‌خێرهێنانی به‌شداران‪ ،‬مه‌به‌ست‌و‬ ‫ئامانج و بابه‌تی کۆبوونه‌وه‌که‌ی‬ ‫بــۆ بــه‌شــداران بــاس کــرد‌و پاشان‬ ‫عومه‌ر باڵه‌کی‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسی حیزب باسێکی گشتی ل ‌ه‬ ‫سه‌ر دۆخی سیاسیی کوردستان‌و‬ ‫خەبات‌و تێکۆشانی کورد ل ‌ه هه‌موو‬ ‫بـه‌شـه‌کــانــی کــوردســتــان پێشکێش‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫عــومــەر بــاڵــکــی بــە ئ ــام ــاژ ‌ه ب ‌ه‬ ‫شـه‌ڕفــرۆشــی داعــش لـه‌ بــاشــوورو‬ ‫رۆژئاوای کوردستان تیشکی خستە‬ ‫ســەر ئــەوە کــە س ـــه‌ره‌رای هه‌موو‬ ‫خـ ـه‌س ــار ‌ه گــیــانــی و مــادیــیـه‌کــانــی‬ ‫ئــەو شــەڕە بــۆ گـه‌لـه‌کـه‌مــان‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫ڕاکێشانی پشتیوانی نێونه‌ته‌وه‌یی‬ ‫بۆ الی خه‌باتی کورد دەسکەوتێکی‬ ‫گرینگە کە دەبێ بیبینین‪.‬‬ ‫ب ــەڕێ ــزی ــان پ ــاش ــان ئ ــام ــاژه‌ی‬ ‫ب ـ ‌ه رۆژهــه‌اڵت ــی کــوردســتــان وەک‬ ‫گۆڕەپانی سەرەکیی کارو تێکۆشانی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان کرد‌و‬ ‫بــنــەمــاو دەرکــەوتــەکــانــی گــوتــاری‬ ‫ڕۆژهەاڵت مێحوەریی بۆ بەشدران‬

‫شـی‌کــردەوەو‪ ،‬جەختی کــردەوە ک ‌ه‬ ‫ێ خه‌بات و تێکۆشانی هه‌موومان‬ ‫دەب ‌‬ ‫ڕووی ل ‌ه رۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان‬ ‫بــێ و ئــه‌وه‌ش ب ـه‌و مانایە نیە ک ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌ی گشتیی ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان ل ‌ه‬ ‫بیر بکه‌ین‪ ،‬یان لە بیرمان کردبێ‪.‬‬ ‫ئــەنــدامــی دەف ــت ــەری سیاسیی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان‬ ‫هــەر لــەو پێوەندییەد‌ا ئــامــاژه‌ی ب ‌ه‬ ‫شعووری نه‌ته‌وه‌یی بەرزی خه‌ڵکی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی کوردستان کرد ک ‌ه بۆ‬ ‫پشتیوانی ل ‌ه کۆبانێ و با‌شووری‬ ‫کوردستان هاتن ‌ه مه‌یدان‌و رێگایان‬ ‫نه‌دا کۆماری ئیسالمی ب ‌ه قازانجی‬ ‫خۆی که‌ڵکی لێ‌وه‌رگرێ‪.‬‬ ‫باسکردن لە ئاژاوه‌گێڕییه‌کانی‬ ‫کـــۆمـــاری ئــیــســامــی لـــ ‌ه ن ــاوچــه‌‪،‬‬ ‫تـــەوەرێـــکـــی دیـــکـــەی بــاســەکــەی‬ ‫عومەر باڵکی بوو‪ .‬پاشان بەڕێزیان‬ ‫تیشکی خستەسەر ئەوەی کە ساڵی‬ ‫ت ــاز ‌ه ده‌ب ــێ ســاڵــی چاالکتربوونی‬ ‫حیزبه‌که‌مان ل ‌ه هه‌موو مه‌یدانه‌کان‬ ‫دابێ‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ده‌بێ ب ‌ه‬ ‫هه‌موو ئه‌ندامانی حیزب ل ‌ه ده‌ره‌وه‌و‬

‫لێره‌و ل ‌ه نێوخۆ هه‌وڵ بده‌ین کارو‬ ‫تێکۆشانی زیــاتــری خۆمان به‌هێز‬ ‫بکه‌ین‌و نه‌خشمان ل ‌ه بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫کورددا به‌رچاو بێت ‪.‬‬ ‫بــاڵ ـه‌کــی لــه‌ بـه‌شــێــکــی دیــک ـه‌ی‬ ‫قسه‌کانی‪ ،‬باسی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و ئه‌رکه‌کان و کۆسپه‌کانی سه‌ر‬ ‫رێگه‌ی به‌ستنی کۆنگره‌ی نەتەوەیی‬ ‫کردو بە ئاماژە بە دوایین باسەکانی‬ ‫لــێ ـک‌نــزیــکــبــون ـه‌وه‌ی دوو الی ـه‌نــی‬ ‫دێــمــوکــرات‪ ،‬هــیــوای خــواســت ئەو‬ ‫پرسە بەهەست‌و بەبەرپرسایەتیی‬ ‫هەموو الیەک بەرەوپێش بڕواو بە‬ ‫ئاکام بگا‪.‬‬ ‫ل ‌ه کۆتایی باسەکەی باڵه‌که‌ی‌دا‬ ‫به‌شدارانی کۆبوونەوەکە پرسیارو‬ ‫سەرنجەکانی خۆیان لەسەر باسە‬ ‫ســیــاســیــیــەکــەو هــــەروەهــــا بــاســە‬ ‫تەشکیالتییەکانی حــیــزب هێنایە‬ ‫گــۆرێ؛ کە دواتــر ل ‌ه الی ـه‌ن به‌رێز‬ ‫کاک عومه‌رەوە وەاڵمی پرسیار و‬ ‫تێبینیییه‌کانیان درایه‌وه‌‪.‬‬

‫یادی ‪٨‬ی مارس لە‬ ‫شاری ستۆکهۆڵم لە واڵتی سوئێد‬ ‫ڕێــکـه‌وتــی ‪16‬ی ڕەشــەمــمــە بە‬ ‫ســروودی یەکسانی لەالیەن باوان‬ ‫کەریمی‌و راگرتنی چەند ساتێک‬ ‫بــێــدەنــگــی بــۆ ڕیــزگــرتــن لــە یــادو‬ ‫بیرەوەریی شەهیدانی کوردستان‪،‬‬ ‫بــە تــایــبــەت ژنــانــی یەکسانیخواز‪،‬‬ ‫ڕێ ــوه‌ڕه‌س ــم ــی یــەکــیــەتــیــی ژنــانــی‬ ‫دێموکڕاتی کــوردســتــان لــە واڵتــی‬ ‫سۆئێد بەبۆنەی ‪8‬ی دەستی پێکردو‬ ‫پــەیــامــی کــۆمــیــتــەی بــەڕێــوەبــەری‬ ‫یەکیەتیی ژن ــان لــە واڵت ــی سوئێد‬ ‫بــە بــۆنــەی ‪ ٨‬ی مـــارس لــە الیــەن‬ ‫کوێستان بابایی‪ ،‬ئەندامی کۆمیتەی‬ ‫بــەرێــوەبــەری یەکیەتیی ژنــانــەوە‬ ‫پێشکەش کرا‪.‬‬ ‫لــــــەو پـــــەیـــــامـــــەدا ئـــــــاوڕ لــە‬ ‫خەبات‌و تێکۆشانی ژنــان‌و پرسی‬ ‫یــەکــســانــیــخــوازی لــە ڕۆژه ــەاڵت ــی‬ ‫کــوردســتــان درابــــۆوەو‪ ،‬لــە هەمان‬ ‫کاتدا هەوڵدان بوو بۆ هەرچی زیاتر‬ ‫چاالکترکردنی ڕێکخراوی یەکیەتیی‬ ‫ژنــان‌و پرسە گرینگەکانی تایبەت‬ ‫بــە مەسەلەی ژن ــان‌و هــەوڵــدان بۆ‬ ‫پێکهێنانی کۆمەڵگایەکی یەکسان‌و‬ ‫بەرامبەر‪.‬‬ ‫لـــــەو کـــــــۆڕیـــــــادەدا شــەهــیــن‬ ‫بایزیدپوور‪ ،‬پێشمەرگەی حیزبی‬ ‫دێــمــوکــڕاتــی ک ــوردس ــت ــان ک ــە لە‬ ‫کوردستانەوە لە رێگەی سکایپەوە‬ ‫بەشداربوو‪ ،‬باسێکی تایبەتی لەسەر‬ ‫بارودۆخی ژنانی نێو گرتووخانەکانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی ئێران‌و نەهامەتی‬ ‫و چـــارەڕەشـــی‌یـــەکـــانـــی ژنــانــی‬ ‫بـێ‌دەرتــان‌و قوربانیانی سەرەکیی‬ ‫دەستی زوڵم‌و زۆری‌و ناعەداڵەتیی‬ ‫رێ ــژی ــم ــی ئــیــســامــیــی پــێــشــکـه‌ش‬ ‫کــردو بــە گشتی ئ ــاوڕی لــە ژیانی‬ ‫ژنانی نێو بەندیخانەکان دایــەوە‪.‬‬ ‫بایزیدپوور گوتی کێشەی ئێران‬

‫تەنیا کێشەی پــەروەنــدەی ناوکی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکوو کێشەی بێکاری‌و ژنانی‬ ‫نێو بەندیخانەو گــیــرۆدەبــوون بە‬ ‫ماددە سڕکەرەکان‌و ژیانی الوان‌و‬ ‫گــەنــجــان‌و بــە گشتی هــەمــوویــان‬ ‫کێشەی نێوخۆیی ئێرانن کە کەس‬ ‫ئاوڕیان لێ‌ناداتەوە‪.‬‬ ‫کـــۆرگـــێـــری دوویـــــەمـــــی ئ ــەو‬ ‫کــــۆڕیــــادە تــــارا تـــوانـــا‪ ،‬ئــەنــدامــی‬ ‫بەرێوەبەری کۆمیتەی ستۆکهۆڵمی‬ ‫ژنانی سوسیال دێموکراتی سوئێد‬ ‫بــوو کــە باسێکی تێروتەسەلی لە‬ ‫ســەر شــەڕی دژ بە ژن پێشکەش‬ ‫کرد‪ .‬ناوبراو لە باسەکەیدا ئاماژەی‬ ‫بە ڕۆڵی ژنان لە کۆمەڵگای سوئێددا‬ ‫کــردو هــاوکــات چەندین نموونەی‬ ‫لــە س ــەر کـــارو شــێــوەی ژنـــان لە‬ ‫سوئێد باس کردو لە هەمان کاتدا‬ ‫ئاماژەی بە ژنی کورد لە باشووری‬ ‫کوردستان کردو چەوسانەوەی ژنی‬ ‫بە نەهامەتی کۆمەڵگه‌ی کوردستان‬ ‫ناوبرد‪.‬‬ ‫بەشێکی دیکەی ئــەو سمینارە‬ ‫تــەرخــان کــرا بــوو بــۆ پیشاندانی‬ ‫پێشانگه‌یەکی کلتووری پێکهاتوو‬ ‫لە کەلوپەلی نێو ماڵ‌و جل‌وبەرگ‌و‬ ‫شتی دەســتــچ ـن‌و کۆمەڵێک شتی‬ ‫دیــکــە کــە ئ ــەو بــەشــەش لــە الیــەن‬

‫بــەشــداربــووانــی ڕێــوڕەســمــەکــەوە‬ ‫پێشوازیی گەرمی لێکرا‪.‬‬ ‫ناهید مــوکــری‪ ،‬کۆڕگێرێکی‬ ‫دی ــک ــەی ئـ ــەو ســمــیــنــارە بــــوو کە‬ ‫بــاســەکــەی خـــۆی ب ــە ئـــامـــاژە بە‬ ‫ڕۆڵ‌و پێگەی ژنی کورد بە هێنانە‬ ‫بەرچاوی دوو وێنا لە ژنی کورد‪ ،‬لە‬ ‫دۆخی ئێستای کوردستاندا دەست‬ ‫پێ کرد‪ .‬ژنی کورد وەک قارەمان‌و‬ ‫ژنی کورد وەک قوربانی‪.‬‬ ‫ناهید مــوکــری لــە باسەکەیدا‬ ‫ژنــانــی شنگاڵ‌و ژنــانــی کوبانێ بە‬ ‫نــمــونــە هــێــنــایــەوەو دواتــــر الیــانــی‬ ‫ئەڕینی‌و نەرێنی ئەم دۆخەی هێنایە‬ ‫بەر باس‪ .‬لە بەشی ئاخری وتەکانی‬ ‫سرنجی خستە ســەر رۆژهــەاڵتــی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫لە بەشی کۆتایی ئەو سمینارەدا‬ ‫شــیــان ســاڵــحــی‪ ،‬ســوپــاســنــامــەی‬ ‫دەســتــەی کارگێریی سمینارەکەی‬ ‫خــوێــنــدەوەو لــە بــەشــی ئــەدەب ـی‌و‬ ‫هونەریی ئەو ڕێوڕەسمەدا سۆزان‬ ‫فەتحی بە شێعرو پەخشان‪ ،‬تەوار‬ ‫فـــــــەالح‌زادەو بـــــاوان کــەریــمــی بە‬ ‫گۆرانی بەشدارییان لە بەڕێوەبردنی‬ ‫ڕێوڕەسمەکەدا کرد‪.‬‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫بە خاک سپاردن‌و پرسەی کاک عومەر حەمیدی‬ ‫تێکۆشەری دێرینی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫رێــکــه‌وتــی ‪ 23‬ی ڕەشــەمــمــە‬ ‫لەنێو ئاپۆرای بەرچاوی ئەندامان‬ ‫و دۆســتــانــی حــیــزبــی دێــمــۆکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان‪ ،‬تــەرمــی تێکۆشەری‬ ‫دێرینی حیزب‪ ،‬کاک عومەر حەمیدی‬ ‫بەخاک سپێردرا‪.‬‬ ‫لەو ڕێوڕەسمەدا بەشدران بە‬ ‫خوێندنەوەی ســرودی نەتەوایەتی‬ ‫«ئـــەی رەقــیــب» مــاڵــئــاوایــیــان لەو‬ ‫تێکۆشەرەی کورد کــردو‪ ،‬پەیمانی‬ ‫وەفــایــان لــەگــەڵ ئــامــانـج‌و رێــبــازی‬ ‫نــوێ‌کــردەوەو دوای تــەواوبــوونــی‬ ‫ڕێوڕەسمی بەخاک سپاردنی کاک‬ ‫عومەر‪ ،‬لە یەکێک لە ساڵۆنەکانی‬ ‫شــاری «ڤــاســا»ی واڵتــی فینالند‪،‬‬ ‫کۆرێکی ماتەمینی بۆ یادی بەرزی‬ ‫ئەم تێکۆشەر نەمرە رێک‌خست‪ .‬لەو‬ ‫کۆڕەدا کە بەبەشداریی سەدان کەس‬ ‫لە هاوڕێیان‌و هاوسەنگەرانی کاک‬ ‫عومەر حەمیدی بەریوەچوو‪ ،‬کاک‬ ‫حەسەن حاتەمی بە نوێنەرایەتی‬ ‫لــە الی ــەن کومیتەی بــەڕیــوەبــەری‬ ‫دەرەوەی واڵت‪ ،‬پەیامێکی پێشکەش‬ ‫کــــردو تــێــیــدا بــاســی لــە خــەبــات‌و‬

‫خزمەتەکانی کاک عومەر حەمیدی‬ ‫و دەورو نــەخــشــی ل ــە خــەبــاتــی‬ ‫سیاسی‌و تەشکیالتی حیزب‌دا کردو‬ ‫بە ڕێزەوە باسی لە رابردوی پڕ لە‬ ‫سەروەریی کاک عومەری حەمیدی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫دواتر مامۆستا پەیمان‪ ،‬شاعێری‬ ‫خـــــاوەن ه ــەســت‌و ه ــاورێ ــی کــاک‬ ‫عومەر حەمیدی بە خوێندنەوەی‬ ‫شێعرێک هەست‌و سۆزی خۆی بۆ‬ ‫کۆچی ناوادەی ئەو نەمرە پێشکەش‬ ‫کــــردو دوابـــــــەدوای ئـــەو پــەیــامــی‬ ‫کومیتەی فینالندی حدکا‪ ،‬لەالیەن‬ ‫خالید مەهابادی خوێندرایەوە‪.‬‬ ‫پاشان کۆمه‌ڵێک ل ‌ه دۆستان و‬ ‫هاوڕێیانی کاک عومه‌ر حه‌میدییه‌و ‌ه‬ ‫بــە کــورتــی لــەســەر کــەســایــەت ـی‌و‬

‫تایبەتمەندییە بەرزەکانی نەمر کاک‬ ‫عومەر حامیدی قسەیان کــردو ب ‌ه‬ ‫خــوێــنــدنـه‌وه‌ی پــەخــشــان و پارچە‬ ‫شێعر رێزیان لە خەبات و ماندووبی‬ ‫ئەم تێکۆشەرە نەمرە گرت‪.‬‬ ‫هـــه‌روه‌هـــا ک ــەری ــم رەس ــول ــی‪،‬‬ ‫بـــەرپـــرســـی ک ــوم ــی ــت ــەی حــیــزبــی‬ ‫دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان لــەواڵتــی‬ ‫فــیــنــانــد ل ــە پــەیــامــێــک‌دا سپاسی‬ ‫بەشدارانی کۆڕەکەی کرد‪ .‬دوابەشی‬ ‫کــۆری پرسە و سەرەخۆشی ئەو‬ ‫تێکۆشەرە ماندوونەناسەی ڕێبازی‬ ‫کــوردایــەتــی‪ ،‬خوێندنەوەی سپاس‬ ‫نامەی بنەماڵەی کۆچکردوو بوو‬ ‫کە لە الیــەن حامید ئــامــۆزای کاک‬ ‫عومەر حەمیدییەوە پێشکەش کرا‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی سمیناری «خه‌سارناسیی‪،‬‬ ‫الوازیی به‌شداریی سیاسیی ژنانی کورد»‬ ‫ل ‌ه سمینارێکدا ک ‌ه له‌الیه‌ن کۆمیسیۆنی لێکۆڵینه‌وه‌و‬ ‫فێرکردنی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانه‌و ‌ه بۆ شه‌هێن‬ ‫بایه‌زیدپوور پێکهاتبوو‪ ،‬باس ل ‌ه ڕه‌هه‌نده‌کانی به‌شداریی‬ ‫سیاسی‌و مه‌ده‌نیی ژنانی کورد کرا‪.‬‬ ‫له‌و سمیناره‌دا ک ‌ه ڕێکه‌وتی ‪ 19‬ی ڕه‌شه‌مم ‌ه به‌به‌شداریی‬ ‫ده‌یان که‌س له‌ کادرو پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕات‌و‬ ‫ژنانی نێو رێزه‌کانی حیزب پێکهاتبوو‪ ،‬شه‌هێن بایه‌زیدپوور‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی حیزب تیشکی خست ‌ه سه‌ر ئه‌و به‌ستێنانه‌ی‬ ‫ڕێگری له‌ تۆخبوونه‌وه‌ی ده‌وری ژنان له‌ بزاوت ‌ه سیاسی‌و‬ ‫مه‌ده‌نییه‌کان‌و هه‌وڵدانیان بۆ به‌شداری ل ‌ه ده‌سه‌اڵت‌دا ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫شه‌هێن بایه‌زیدپوور‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان که‌ پێشتر یه‌کێک له‌ ئه‌ندامانی شوڕای شاری‬ ‫بۆکان‌و به‌رپرس‌و دامه‌زرێنه‌ری «کانونی که‌م‌ئه‌ندامان»ی‬ ‫ئـه‌و شــار ‌ه بــووه‌‪ ،‬باسه‌که‌ی ل ‌ه سێ به‌ستێنی فه‌رهه‌نگی‌‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‌و حقوقی‌دا هێنایه‌گۆڕو تیشکی خست ‌ه سه‌ر ڕۆڵی‬ ‫گرینگی بنه‌ماڵه‌و سیسته‌می پـ ـه‌روه‌رد ‌ه ل ‌ه دروستکردنی‬ ‫که‌سایه‌تیی الوازی ژنان له‌ ئێران و کوردستان‌دا‪.‬‬ ‫کۆڕگێڕ کۆمه‌ڵ ‌ه فاکتێکی ل ‌ه نه‌بوونی هاوسه‌نگیی هێز ل ‌ه‬ ‫نێوان ژن‌و پیاو له‌ کۆمه‌ڵگری کوردی‌و به‌رهه‌مهێناوه‌ی ئه‌و‬ ‫ناهاوسه‌نگییه‌ له‌نێو بنه‌ماڵه‌و له‌الیه‌ن خودی دایکانه‌وه‌ کردو‪،‬‬ ‫به‌ ئاماژ ‌ه ب ‌ه سیستمی په‌روره‌ده‌یی ده‌سه‌اڵت له‌ قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌کان له‌سه‌ر بنه‌مای ڕه‌گه‌زی‪ ،‬جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌و ‌ه‬ ‫کــرده‌و ‌ه ک ‌ه هه‌موو ئه‌وان ‌ه جێگه‌و پێگه‌ی ژنان ل ‌ه زاوزێی‬ ‫ئه‌وان‌و ماڵداری‌دا پێناسه‌ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫بایزیدپوور پاشان ڕۆڵی ئایین‌و هه‌روه‌ها ڕۆڵی ئابووریی‬ ‫ن کرد که‌ وایکردو ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر په‌رورده‌و پێگه‌یشتنی کچان‌و ژنا ‌‬ ‫کچان‌و ژنــان پتر لــه‌وه‌ی به‌رهه‌مهێنه‌ر بــن‪ ،‬مه‌سره‌فین‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش په‌ره‌ی ب ‌ه الوازیی ێگه‌ی ژن له‌ کۆمه‌ڵگه‌دا داوه‌‪.‬‬ ‫شه‌هێن بایه‌زیدپوور له‌ کۆتایی باسه‌که‌یدا وێرای ئاماژ ‌ه‬ ‫ب ‌ه تێچووی زۆری چاالکیی مه‌ده‌نی‌و سیاسی بۆ ژنان جه‌ختی‬ ‫له‌سه‌ر ئ ـه‌وه‌ کــرده‌و ‌ه که‌ پێویسته‌ هه‌رچه‌شن ‌ه ئاڵوگۆڕو‬

‫گۆڕینی ده‌ورو نه‌خشه‌کان؛ ده‌بێ له‌سه‌ر پێناسه‌کردنه‌وه‌ی‬ ‫ژنان‌و ده‌ورو نه‌خشیان ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ڕا ده‌ست پێبکا‪.‬‬ ‫پاشان ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له‌ به‌شداران ڕاوو سه‌رنجی‬ ‫خــۆیــان لـ ‌ه س ـه‌ر باسه‌که‌ی شه‌هێن بــایـه‌زیــدپــوور هێنای ‌ه‬ ‫به‌رباس‌و ب ‌ه تێبینییه‌کانی خۆیان له‌سه‌ر نێوه‌ڕۆکی باسه‌که‌ی‬ ‫کۆڕگێر‪ ،‬بابه‌تی سمیناره‌که‌یان ده‌ووڵه‌مه‌ند کرد ک ‌ه دواتر‬ ‫شه‌هێن بایه‌زیدپوور ل ‌ه ده‌رفه‌تێکی که‌م‌دا وه‌اڵمی پرسیاری‬ ‫به‌شدارانی دایه‌وه‌‪.‬‬

‫کۆبوونەوەی نێوان کۆمیتە ناوچەی وێستفۆڵدی حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستان‌و حیزبی دێموکرات مەسیحی‬ ‫رێــــکــــه‌وتــــی ‪18‬ی ڕەشـــەمـــمـــە‬ ‫هەیئەتێکی کۆمیتە ناوچەی وێستفۆڵدی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان لە گەل‬ ‫حیزبی دێموکرات مەسیحی نۆروێژ لە‬ ‫شارەوانی شاری درامێن کۆبوونەوەو‬ ‫لەو دانیشتنەدا هەیئەتی حیزب باسێکی‬ ‫تێروتەسەلیان لەسەر دۆخی کورد بە‬ ‫ی و‪ ،‬ڕۆژهــەالتــی کوردستان بە‬ ‫گشت ‌‬ ‫تایبەتی پێشکەشی هەیئەتی خانەخوێ‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫خــــەبــــات‌و تــێــکــۆشــانــی حــیــزب‌و‬ ‫شیکردنەوەی هێندێک لە بەرنامەکانی‬ ‫ح ــی ــزب بـــۆ وەدیــهــێــنــانــی ئــــــازادی‌و‬ ‫دەستەبەرکردنی مافە نەتەوایەتییەکانی‬ ‫گەلی کورد لە ڕۆژهەالتی کوردستان‬ ‫چەند بابەتێکی دیکە بــوو کە شاندی‬ ‫حیزب قسەی لەسەر کرد‪.‬‬ ‫لـــــە بـــەشـــێـــکـــی دیـــــکـــــەی ئــــەو‬ ‫کـــۆبـــوونـــەوەدا حــیــزبــی دێــمــوکــرات‬ ‫مەسیحی‪ ،‬وێرای پێخۆشحال بوون لەو‬

‫دیداروچاوپێکەوتنە‪ ،‬هیوای خواست بۆ‬ ‫زیاتر لێک‌نزیکبوونەوەو لێک‌تێگەیشتن‪،‬‬ ‫پەرە بەو دانیشتن‌و کۆبوونەوانە بدەن‌و‬ ‫هەروەها ئامادەیی خۆیان بۆ هاوکاریی‬ ‫زیاتری دۆزی کورد لە ئێران دەربڕی‪.‬‬ ‫شــایــانــی بــاســە لـــەو دانــیــشــتــنــەدا‬ ‫هەیئەتی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫لە هاوڕێیان ناسر قادرپوور‪ ،‬بەرپرسی‬

‫ب ــەش ــی پــێــوەنــدیــیــەکــانــی نـــۆروێـــژ‪،‬‬ ‫لوقمان حوسێنی بــەرپــرســی کۆمیتە‬ ‫نــاوچــە‪ ،‬ڕامــیــن سەبباغی و عوسمان‬ ‫عەبباسی ئەندامانی کۆمیتە ناوچەی‬ ‫وێستفۆڵد پــێ ـک‌هــاتــبــوون‌و هەیئەتی‬ ‫حیزبی دێموکرات مەسیحیش‪ ،‬لە ئۆد‬ ‫گوسروود‪ ،‬بیللی تارانگێرو گەیر ریسە‬ ‫پێک‌هاتبوون‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪28‬ی ڕەشەممەی ‪١٣٩٣‬‬

‫هەواڵ‌و راپۆرت‬

‫‪١٩‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫سه‌ردانی دوکتور مه‌حمود عوسمان له‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫لــــ ‌ه کـــــۆبـــــوونـــــه‌وه‌ی نـــێـــوان‬ ‫ه ـه‌یــئ ـه‌تــێــکــی ڕێـــبـــه‌ریـــی حــیــزبــی‬ ‫دێموکڕاتی کــوردســتــان‌و دوکتور‬ ‫مــه‌ح ــم ــوود عـــوســـمـــان‌دا‪ ،‬پــرســی‬ ‫کوردو دوایین ئاڵوگۆره‌کانی ناوچ ‌ه‬ ‫تاووتوێ کران‪.‬‬ ‫رێ ــکـ ـه‌وت ــی ‪16‬ی ڕه‌شــه‌مــمــ ‌ه‬ ‫سیاسه‌تڤانی ناسراوی باشووری‬ ‫کــوردســتــان‌و ئ ـه‌نــدامــی پێشووی‬ ‫پارلمانی عیراق‪ ،‬دوکتور مه‌حمود‬ ‫عــوســمــان‪ ،‬س ـه‌ردانــی سکرتاریای‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی کردو‬ ‫ل ـه‌الی ـه‌ن کــاک مسته‌فا مـه‌ولــودی‬ ‫جێگری سکرتێری گشتیی حیزب‌و‪،‬‬ ‫مامۆستا عه‌بدوڵاڵ حه‌سه‌ن زاده‌و‬ ‫ژمــاره‌یـه‌ک له ئه‌ندامانی ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسیی حیزبه‌وه پێشوازیی لێ‌کرا‪.‬‬ ‫له‌و دیداره‌دا هه‌ردووال وێڕای‬ ‫خــۆشــحــاڵــی ده‌رب ــڕی ــن ل ــه‌‌و دی ــدار‬ ‫نوێکردنه‌وه‌یه‌و‪ ،‬وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی‬ ‫رابـــــــــــــردووی دوورودرێـــــــــــــژی‬ ‫دۆستایه‌تی و هاوپێوه‌ندیی نێوان‬ ‫دوکتور مه‌حمود عوسمان‌و حیزبی‬ ‫دێــمــوکــڕات‪ ،‬بـــارودۆخـــی گشتیی‬ ‫نـــاوچـــه‌و جــێــگ ـه‌و پــێــگ ـه‌ی کـــورد‪،‬‬

‫چ لــ ‌ه عــیــراق ل ـه‌پــێــوه‌نــدی ل ـه‌گ ـه‌ڵ‬ ‫حکومه‌تی به‌غداداو‪ ،‬چ به گشتی له‬ ‫هاوکێشه ئیقلیمییه‌کانیان تاووتوێ‬ ‫کــردو‪ ،‬جه‌ختیان له‌سه‌ر پێویستیی‬ ‫یه‌كریزی‌و یه‌ک‌هه‌ڵوێستیی کورد له‬ ‫هه‌موو ئاسته‌کان‌دا کرد‪.‬‬ ‫لــــه بــه‌ش ــێ ــک ــی دیــــکــــه‌ی ئـ ـه‌و‬ ‫دیـــداره‌دا پرسی خه‌باتی کــورد له‬ ‫رۆژهه‌اڵتی کوردستان‌و بارودۆخی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی کورد له رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان هاته به‌ر باس‪.‬‬ ‫له کۆتایی ئه‌م دیداره‌دا‪ ،‬هه‌یئه‌تی‬

‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‬ ‫ئه‌مه‌گناسی‌و پێزانینه‌وه ئاماژه‌ی به‬ ‫رۆڵی به‌رجه‌سته‌ی دوکتور مه‌حمود‬ ‫عــوســمــان لــه پــشــتــیــوانــی کـــردن‌و‬ ‫هاوپێوه‌ندی ده‌ربڕین له‌گه‌ڵ خه‌باتی‬ ‫کورده‌کانی رۆژه ـه‌اڵت‌و له‌قاودانی‬ ‫نـه‌خــشــی بــه‌دخ ــوازانــه‌ی کــۆمــاری‬ ‫ئیسالمی له عیراق‌و هه‌وڵه‌کانی بۆ‬ ‫کاریگه‌ری دانانی ئامانجدار له‌سه‌ر‬ ‫ئــاقــاره سیاسییه نێوخۆییه‌کانی‬ ‫عیراق‌و باشووری کوردستان کرد‪.‬‬

‫سه‌ردانی شاندێکی «حیزبی دێموکراتی بێت‌نه‌هرین» ل ‌ه‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌ هه‌ولێر‬ ‫رێــک ـه‌وتــی ‪19‬ی ره‌ش ـه‌مــم ـه‌ی‬ ‫‪ ،93‬شاندێکی حیزبی دێمۆکراتی‬ ‫بێت‌نه‌هرین پێکهاتوو ل ـ ‌ه رۆمیۆ‬ ‫هه‌کاری‪ ،‬سکرتێری گشتیی حیزبی‬ ‫بێت‌نه‌هرین‪ ،‬جرجیس یۆنان‌و کریم ‌ه‬ ‫پــۆڵــس ســـه‌ردانـــی نــوێــنـه‌رایـه‌تــیــی‬ ‫حیزبی دێمۆکراتی کوردستان‌یان‬ ‫ل ‌ه شــاری هه‌ولێر کرد و ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫ئیبراهیم زێوه‌یی‌‪ ،‬نوێنه‌ری حیزبی‬ ‫دێــمــوکــڕات ل ـ ‌ه ه ـه‌ولــێ ـر‌و حه‌سه‌ن‬ ‫کاکیلی کــادری پێوه‌ندییه‌کانه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێشوازییان لێ‌کرا ‪.‬‬ ‫له‌و دیــداره‌دا ئیبراهیم زێوه‌یی‬ ‫نوێنه‌ری حیزب خۆشحاڵی خۆی‬ ‫بـــ ‌ه هــاتــنــی شـــانـــدی مـــیـــوان بۆ‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێمۆکرات‪،‬‬ ‫ده‌ربـــــڕی و هــیــوای خــواســت ک ‌ه‬ ‫ئ ـه‌م س ـه‌ردان ـ ‌ه ببێت ‌ه بنه‌مایه‌ک بۆ‬ ‫دارشتنه‌وه‌ی پێوه‌ندی نێوان دوو‬ ‫حیزب ب ‌ه جۆرێک ک ‌ه پێوه‌ندی و‬ ‫تێکه‌اڵویی نێوان نه‌ته‌وه‌ی کورد‌و‬ ‫ئــاســۆری ل ـ ‌ه ئــاســتــی رۆژهــه‌اڵتــی‬ ‫کــوردســتــان‌و ه ـه‌مــوو پارچه‌کانی‬ ‫دیکه‌دا ‪ ،‬ره‌نگ بداته‌وه‌ ‪.‬‬

‫ژماره‌‪٦٥٢ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫کۆبوونەوەی حیزبی دیموکراتی کوردستان و‬ ‫کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان و‬ ‫کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی‬ ‫کوردستانی ئێران‪،‬‬ ‫بـــــۆ بــــــاس لـــــە پــــرســــە گــرنــگــە‬ ‫هاوبەشەکان کۆ بوونەوە‪.‬‬ ‫‪٢٦‬ی‬ ‫ڕۆژی دووشـــــەمـــــمـــــە‬ ‫ڕەشـــەمـــە لـــە بــــارەگــــای نــاوەنــدیــی‬ ‫کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی‬ ‫کوردستانی ئێران‪ ،‬هەیئەتێکی ڕێبەریی‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان بە‬ ‫سەرپەرستیی کــاک کــەمــاڵ کەریمی‪،‬‬ ‫ئــەنــدامــی دەفــتــەری سیاسیی حیزب‪،‬‬ ‫چاوی بەهەیئەتێک لە سەرکردایەتیی‬ ‫کۆمەڵە بە سەرۆکایەتیی کاک عەبدوڵال‬ ‫موهتەدی‪ ،‬سکرتێری گشتیی کۆمەڵە‬ ‫کەوت‪.‬‬ ‫لە درێــژەی دیــدارو دانیشتنەکانی‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان و‬ ‫کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی‬ ‫کوردستانی ئێران بۆ بیروڕاگۆڕینەوەی‬ ‫لە بارەی پرسە سیاسییەکانی ئەمڕۆی‬ ‫کــــوردســــتــــان‪ ،‬ڕۆژی دووش ــەم ــم ــە‬ ‫‪٢٦‬ی ڕەشــەمــمــە‪ ،‬حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و کۆمەڵەی شۆڕشگێڕ لە‬ ‫دانیشتنێکی هاوبەشی ڕێبەرێی هەر‬ ‫دوو ال دا‪ ،‬خوێندنەوە و لێکدانەوەی‬ ‫خــۆیــان لــە بــــارەی کــۆمــەڵــیــک پرسی‬ ‫پێوەندیدار بە ئێران و بزووتنەوەی‬ ‫کـــورد لــە ڕۆژه ــەاڵت ــی کــوردســتــان و‬ ‫بەشەکانی دیکەی کوردستان خستە‬ ‫ڕوو‪.‬‬ ‫دوورە دیــمــەنــی دانوستانەکانی‬ ‫ئ ــێ ــران‌و ڕۆژاوا لــە بــــارەی کەیسی‬ ‫ناوکیی ئێران‪ ،‬ملمالنێی نێوان قۆڵەکانی‬ ‫حــاکــمــیــەت‌و بـــــــــەرەوژوور چــوونــی‬ ‫سەرکوت‌و ئێعدام ‪ ،‬حوزووری ڕێژیمی‬ ‫ئێران لە نێو ئــالــۆزی‌و ملمالنییەکانی‬ ‫عێراق‪ ،‬سوریە‪ ،‬لوبنان و یەمەن‪ ،‬شەڕی‬

‫نێوان کورد و الیەنەکانی دیکە لە گەڵ‬ ‫داعش و‪ ،‬حوزوری ڕۆژ بەڕۆژ زیاتری‬ ‫ڕێژیمی ئــێــران لــە نێو ئــەو شـــەڕەدا‪،‬‬ ‫پــڕۆســەی ئــاشــتــەوایــی لــە بــاکــووری‬ ‫کوردستان لەو بابەتانە بوون کە دوو‬ ‫الیەن لێکدانەوە و ڕاوبۆچوونی خۆیان‬ ‫لە بارەیانەوە باس کرد‪.‬‬ ‫بــە تێگەیشتنی هــەر دوو الیــەن‪،‬‬ ‫ڕێــژیــمــی ئــێــران بــۆ دەربـــازبـــوون لە‬ ‫تــەنــگــەژە‌و قــەیــرانــەکــان بــە تایبەتی‬ ‫گــەمــارۆی ئــابــووری‪ ،‬هــەوڵ دەدا لە‬ ‫گــەڵ ڕۆژاوا لە ســەر کێشەی ناوکی‬ ‫بگاتە ڕێککەوتنێک‪ ،‬بەاڵم نە ئەو ڕێژیمە‬ ‫ئــەوەنــدە جێگای متمانەیە کە دەست‬ ‫لە نیاز و هەوڵە شــاراوە ناوکییەکانی‬ ‫هەڵ بگرێ و نە واڵتانی ڕۆژاواش بێ‬ ‫بوونی متمانە و دڵنییایەکان‪ ،‬ڕێککەوتن‬ ‫لە گەڵ ئێران مۆر دەکــەن‪ .‬بە هەموو‬ ‫نیشانەکانیشەوە دیــارە کە کۆماری‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬ئەگەر لە پێوەندی لە گەڵ‬ ‫ئەمریکا و واڵتانی ڕۆژاواش نەرمی‬ ‫بنوێنێ و بگاتە ڕێککەوتن‪ ،‬نایەوێ چاو‬ ‫بە سیاسەتەکانی لە نیوخۆی واڵت دا‬ ‫بخشێنێتەوە‪ .‬بە پێچەوانەوە دەیــەوێ‬ ‫لە نێوخۆدا بە خەیاڵێکی ئاسوودەتر‬ ‫سیاسەتی توندڕەوانە و سەرکوت و‬ ‫ئێعدام بەرەوپێش ببا و بڕیار دەری‬

‫ئەسلی لــەو ڕێژیمە دا هـــەروا قۆڵی‬ ‫تــونــدڕەو و سوپای پــاســداران بــن‪ .‬بە‬ ‫خــوێــنــدنــەوەی هــەر دوو ال‪ ،‬شــەڕی‬ ‫داعـــش و ئــاڵــٶزیــیــەکــانــی پــێــوەنــدیــدار‬ ‫بـــەوشـــەڕە ‪ ،‬دەرفـــەتـــی بــۆ کــۆمــاری‬ ‫ئیسالمی ڕەخــســانــدوە کــە بــە دەســت‬ ‫ئاوەاڵییەکی زیــاتــرەوە‪ ،‬لە ناوچەکدا‬ ‫مەیدانداری بکا‪.‬‬ ‫تەوەرێکی گرنگی دیکەی باسەکانی‬ ‫نێوان حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫و کــۆمــەڵــەی شــۆڕشــگــێــڕ‪ ،‬ب ــاس لــەو‬ ‫بارودۆخە بوو کە بزووتنەوەی کورد‬ ‫لــە ڕۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان و حیزبە‬ ‫سیاسییەکانی ئەو بەشەی کوردستان‬ ‫لە گەڵیان ب ــەرەوروون‪ .‬لەم بارەیەوە‬ ‫هــــەر دوو ال لـــە ســــەر پێویستیی‬ ‫لێک کــۆبــونــەوەی هێز و الیەنەکانی‬ ‫ڕۆژهــــەاڵتــــی کـــوردســـتـــان لـــە ســەر‬ ‫بناغەی گوتار و سیاسەت و ئامانجی‬ ‫ڕۆژهــەاڵتــتــەوەر و لــە ژێــر چەترێکی‬ ‫هاوکاری دا‪ ،‬بە ئەرکێکی پێویست زانرا‪.‬‬ ‫لەم دیدارە دا‪ ،‬دانیشتن و ڕاوێژی زیاتر‬ ‫لــە گــەڵ یەکتر و لــە گــەڵ الیەنەکانی‬ ‫دیکە بە مەبەستی بە دواداچــــوون و‬ ‫دۆزینەوەی ڕێکار و میکانیزمی گونجاو‬ ‫بــۆ عەمەلی کــردنــی ئــەو پێویستییە ‪،‬‬ ‫تەئکیدی لە سەر کرایەوە‪.‬‬

‫دیداری نوێنەری حیزبی دێموکراتی کوردستان لە‬ ‫سلێمانی لە چەند الیەنی رۆژاوای کوردستان‬

‫دواتـــــر دوو الیـ ـه‌ن ــی حــیــزبــی‬ ‫دێــمــۆکــراتــی کــوردســت ـ‌ا و حیزبی‬ ‫دێمۆکراتی بێت‌نه‌هرین ب ‌ه ئاوردانه‌و ‌ه‬ ‫ل ‌ه مێژووی جواڵنه‌وه‌کانی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ک ــوردو ئــاســۆری لـه‌ ســه‌ده‌ی ‪19‬‬ ‫دا ک ـ ‌ه ل ـ ‌ه بــرگـه‌یـه‌کــی مــێــژووی ـی‌دا‬ ‫ساردییه‌کی تێ‌که‌وتبوو‪ ،‬هه‌ڵدانه‌وه‌ی‬ ‫ســـه‌ر فه‌سلێکی تـــاز ‌ه لــه‌ جــۆری‬ ‫ته‌عاموڵ و چۆنیه‌تی به‌هێزکردن‬ ‫و پته‌وترکردنی پێوه‌ندییه‌کانیان‬ ‫لـ ‌ه هه‌لومه‌رجی ئێستای ناوچه‌و‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬ب ‌ه ئه‌رکێکی زه‌رووری‬ ‫دایه‌ قه‌ڵه‌م ‪.‬‬

‫درێژەی‪ :‬سەروتار‬ ‫لە زۆربەی شار و ناوچەکان‪ ،‬جارێکی دیکە الوەکان‬ ‫ڕژانەوە سەر شەقام‪ ،‬بە سروود‌و گۆرانی‌و ئاگرکردنەوە‬ ‫بە پێشوازی چوارشەمە‌سووری و نــەورۆز چــوون‪.‬‬ ‫دیسان کارنەڤاڵێک لە پێشاندانی ناسنامەی نەتەوەیی‬ ‫خۆیان وەڕێ خستەوە‌و یەکدڵی‌و یەکگرتوویی خۆیان‬ ‫نیشان دایــــەوە‪ .‬لــە ســەرووتــریــن ش ــارو گوندەکانی‬ ‫ڕۆژهەالتی کوردستان هەتا خوارووترین پارێزگە‌و‬ ‫نــاوچــەکــانــی ئــەم بــەشــەی کــوردســتــان‪ ،‬خەڵکی ئێمە‬ ‫سەلماندیان کە دەستەمۆی کۆنەپەرستی و دیکتاتۆری‬ ‫نابن و سەنگەری نەورۆز لە هیچ هەلومەرجێک دا چۆل‬ ‫ناکەن‪.‬‬ ‫حێزبی دیموکراتی کوردستان وێــڕای خۆشحالی‬ ‫دەربڕین لە پێشوازیی بەرین‌و هاتنە مەیدانی خەڵکی‬ ‫ڕۆژهـــەالتـــی کــوردســتــان لــە بــۆنــەی چــوارشــەمــمــە‬ ‫ســووری دا‪ ،‬هیوادارە دوایین ئێوارەی ساڵێ ‪‌1393‬و‬ ‫ڕۆژی نــەورۆزیــش‪ ،‬ببنەوە بە دەرفەتێکی دیکە بۆ‬ ‫خۆنواندنەوەی گیانی نەتەوەیی و ئازادیخوازیی گەلی‬ ‫کــورد لە پێشوازییان لە نــەورۆز و ساڵێ نــوێ‪ .‬هەر‬ ‫لەم دەرفەتەش دا جارێکی دیکە پەیامی بانگەوازەکەی‬ ‫ڕۆژی ‪18‬ی رەشەمەی ئەمساڵی خۆی ڕووبە خەڵکی‬ ‫کوردستان دووپات دەکاتەوە‪:‬‬

‫لـ ‌ه کۆتایی ئ ـه‌و دیـ ــداره‌دا دوو‬ ‫الیــه‌نــی بــه‌ش ــدار هــێــنــدێــک بــاب ـه‌ت‬ ‫و تـــه‌وه‌ری پێوه‌ندیدار بـ ‌ه دۆخــی‬ ‫نـــاوچـــه‌‪ ،‬هــه‌رێــمــی ک ــوردس ــت ــان‪،‬‬ ‫چه‌ندوچۆنی تێکه‌اڵویی حیزب و‬ ‫الی ـه‌ن ـ ‌ه سیاسییه‌کان و ه ـه‌روه‌هــا‬ ‫فـه‌رهـه‌نــگــی زاڵـــی واڵتــانــی ناوچ ‌ه‬ ‫و کــاریــگ ـه‌ریــی ـه‌کــانــیــان لـ ـ ‌ه س ـه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانی وه‌ک کوردو ئاسۆری‬ ‫هــێــنــای ـه‌ بــــه‌ر بــــاس‌و ئــاڵــوگــۆری‬ ‫بیروڕایان له‌سه‌ر کرا‪.‬‬

‫«بە شکۆیەکی تــەواوەوە‌و بە گیانێکی نەتەوەیی‌و‬ ‫حەماسی بچوونە پێشوازی نەورۆز‪ .‬با کۆڕ‌و کۆبوونەوە‬ ‫نەورۆزییەکانتان چەندی مومکینە جەماوەریتر‪ ،‬با ئااڵی‬ ‫کوردستانتان لە نەورۆز‌دا لە هەموو کات شەکاوەتر‪،‬‬ ‫با دەنگی سروود‌و گۆرانیی نەتەوەیی‌و نیشتمانیتان‪ ،‬لە‬ ‫هەموو کات بەرزتر و دلیرانەتر بێ‪.‬‬

‫خەڵکی ئێمە سەلماندیان کە دەستەمۆی‬ ‫کۆنەپەرستی و دیکتاتۆری نابن و سەنگەری‬ ‫نەورۆز لە هیچ هەلومەرجێک دا چۆل ناکەن‬ ‫‪ ...‬نــــەورۆزی ئەمساڵیش بــکــەنــەوە دەرفـــەت بۆ‬ ‫نواندنەوەی یەکگرتوویی خۆتان‪ ،‬بۆ داکۆکی‌و بەرگریتان‬ ‫لە ناسنامەی کولتووری‌و نەتەوەیی خەڵکی کوردستان‪،‬‬ ‫بۆ پێداگرتنەوەتان لە سەر ویست‌و داخوازە ڕەواکان‪،‬‬ ‫بۆ نیشاندانی بێبەریی خۆتان لە هزر و کولتووری‬ ‫دواکەوتوانەی دژ بە بەختیاریی مرۆڤ‪.‬‬ ‫بــەم هیوا و چاوەڕوانییەوە ‪ ،‬بۆ پێشەوە بــەرەو‬ ‫نەورۆزێکی پڕشکۆ‪ ،‬نەورۆزیکی یەکگرتوانە‪ ،‬نەتەوەیی‬ ‫و حەماسی‪».‬‬

‫نــوێــنــەری حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان لــە شـــاری سلێمانی لە‬ ‫دوو دیــداری جیاوازدا له‌گەڵ حیزبی‬ ‫دێموکراتی پێشکەوتنخوازی کــوردی‬ ‫س ــووریــه‌و‪ ،‬حیزبی یەکیەتیی کــورد‬ ‫له ســووریــه‪ ،‬روانــگــەو بۆچوونەکانی‬ ‫حیزبی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــانــی لە‬ ‫پێوەندی لەگەڵ بــارودۆخــی رۆژاوای‬ ‫کوردستان‌دا خستەروو‪.‬‬ ‫لە رێکەوتی ‪ ١٧‬و ‪ ١٨‬رەشەممەدا‬ ‫کەریم مــەهــدەوی‪ ،‬ئەندامی کۆمیتەی‬ ‫ناوەندی‌و نوێنەری حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان لە شــاری سلێمانی لەگەڵ‬ ‫حەمید دەروێــــش‪ ،‬سکرتێری حیزبی‬ ‫دیموکراتی پێشکهوتنخوازی کــوردی‬ ‫سووریه‌و عەبدولباقی یوسف‪ ،‬ئەندامی‬ ‫سەرکردایەتیی حیزبی یەکیەتیی کورد‬ ‫له سوریه کۆبۆوەو پێکەوە لە سەر‬ ‫باردوۆخی سیاسیی کورد لە رۆژاواو‬ ‫رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان ئــاڵــۆگــۆڕی‬ ‫بیروڕایان کرد‪.‬‬ ‫لە هەرکام لەم دیدارانەدا نوێنەری‬ ‫حــیــزب لــە شــــاری ســلــێــمــانــی وێـــڕای‬

‫بــاســکــردن لــە بـــارودۆخـــی ئــەمــڕۆی‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان‌و چاوەڕوانیی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان لە‬ ‫چۆنیەتیی هەڵوێستی هێزە کوردییەکانی‬ ‫بەشەکانی دیکەی کوردستان لە پێوەندی‬ ‫ل ــەگ ــەڵ رۆژهــــەاڵتــــی ک ــوردس ــت ــان‌دا‪،‬‬ ‫راوبــۆچــوونــی حیزبی دێموکراتی لە‬ ‫پێوەندی لەگەڵ بارودۆخی رۆژئــاوای‬ ‫کورستان خستەروو‪.‬‬ ‫لەم پێوەندییەدا کەریم مەهدەوی‬ ‫بە ئــامــاژەدان بە ه ــەردوو رێکەوتنی‬ ‫هــەولــێــرو ده ــۆک کــە لــە نــێــوان هێزە‬ ‫سیاسییەکانی رۆژاوای کوردستاندا‬ ‫هــاتــە ئـــــاراوە‪ ،‬بــە هــــەردوو هەیئەتی‬ ‫حیزبی دیموکراتی پێشکەوتنخوازو‬

‫حیزبی یەکیەتی کــورد له سووریەی‬ ‫ڕاگ ــەی ــان ــد؛ ک ــە حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کوردستان پێداگری لە سەر یەکریزی‌و‬ ‫هاوهەڵوێستیی نێوان حیزب‌و الیەنە‬ ‫سیاسییەکانی رۆژاوا دەکا‪.‬‬ ‫لە بەشێکی دیکەی ئەم دیدارانەدا‬ ‫هــەر دوو حیزبی دێموکراتی پێشکه‬ ‫وتنخوازی کــوردی سووریه‌و حیزبی‬ ‫یه کیه‌تیی کــورد له ســووریــه وێــڕای‬ ‫بەرزنرخاندنی رۆڵ‌و پێگەی حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستان لە بزووتنەوەی‬ ‫نەتەوەیی کــورددا پێداگرییان لە سەر‬ ‫درێــــژەدا بــە پێوەندییەکانیان لەگەڵ‬ ‫حیزبی دێموکرات‌دا کردەوە‪.‬‬

‫سمینارێک سه‌باره‌ت به مافەکانی ژن له بروکسێل‬ ‫بــه بــه‌شــداری کـــاوه ئــاه ـه‌نــگ ـه‌ری‪ ،‬نــوێــن ـه‌ری حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستان بۆ کــاروبــاری یه‌کیه‌تیی ئورووپا‪،‬‬ ‫سمینارێک له ناوه‌ندی ئوروپایی توێژینه‌وه‌کانی ئاسیا له‬ ‫بروکسێل به‌رێوه‌چوو‪.‬‬ ‫له‌و سمیناره‌د‌ا رۆژی سێ شه‌ممه‪19 ،‬ی ڕه‌شه‌م ‌ه بۆ‬ ‫باس له‌سه‌ر دۆخی ژنانی باشوور‌و باشووری رۆژهه‌التی‬ ‫ئاسیا ته‌رخان کرابوو‪ ،‬پێنج که‌س سه‌باره‌ت به پێشڤه‌چوون‬ ‫ن‬ ‫یان دواکه‌وتنی ژنانی له‌و واڵتانه‌و کۆسپه‌کانی به‌رده‌م ژنا ‌‬ ‫وتاریان پێشکه‌ش کرد‪.‬‬ ‫له‌م کۆڕه‌دا به فاکتۆڕی وه‌ک‪ ،‬دین‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‪ ،‬په‌روه‌رده‌و‬ ‫بارهێنان‪ ،‬ده‌سته‌اڵتی سیاسی‪ ،‬ڕۆڵــی میدیا و راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫پێوه‌ندی و تۆڕه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان هاتنه به‌ر باسو لێکدانه‌وه‪.‬‬ ‫کۆڕگێران وێڕای پێداگری له سه‌ر بوونی هه‌اڵواردن له‬ ‫نێوان ژنان و پیاوان له‌و واڵتانه‌و یه‌ک له‌وان ئێران‪ ،‬ئاماژه‌یان‬ ‫به رۆڵی ده‌سته‌اڵتی سیاسی وه‌ک ئامراز و هۆکارێک بۆ‬ ‫درێــژبــوون ـه‌وه‌ی ره‌وتــی چه‌وساندنه‌وه و به‌ڕێوه‌چوونی‬

‫هــه‌اڵواردن له‌و کۆمه‌ڵگایانه‌دا کــرد‪ .‬له الیه‌کی دیکه‌شه‌وه‬ ‫نه‌بوونی په‌روه‌رد ‌ه و بارهێنان و مه‌جالی فێرکاری وه‌ک یه‌ک‬ ‫بۆ ژنان و پیاوان وه‌ک هۆکارێکی سه‌ره‌کی جیاوازی و بێ‬ ‫مافیی ژنان جه‌ختی له‌سه‌ر کرایه‌وه‪.‬‬

‫پیرۆز بێ نەورۆز‬ ‫ب ‌ه بۆنه‌ی هاتنی جێژنی نه‌ورۆز و سه‌ری ساڵی ‪1394‬ی‬ ‫هه‌تاوی گه‌رمترین پیرۆزبایی ل ‌ه خه‌ڵکی کوردستان و‬ ‫هه‌موو بــاوڕدارانــی جێژنی ن ـه‌ورۆز ده‌که‌ین‪ .‬ب ‌ه هیوای ‌ه‬ ‫ساڵی ‪1394‬ی هه‌تاوی سالێکی پڕ ل ‌ه ده‌سکه‌وت‪ ،‬خۆشی و‬ ‫شادی بێ بۆ نه‌ته‌وه‌که‌مان ل ‌ه هه‌ر چوار به‌شی کوردستان‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەران‌و کارگێڕانی رۆژنامەی «کوردستان»‬

‫دامه‌زرانی کۆماری کوردستان ل ‌ه چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ‌دا‬

‫پێنج‌شەممە ‪٢٨‬ی ڕەشەممەی ‪١٩ _ ١٣٩٣‬ی مارسی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره ‪٦٥٢‬‬

‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬

‫ڕۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫سەنگەری نەورۆز دەپارێزێ‌و مەشخەڵی نەورۆز بە داگیرساوی ڕادەگرێ‬ ‫سەروتار‬ ‫ســەرەڕای ئەو هەمووە گوشارەی دام‌و‬ ‫دەزگا ئەمنییەتییەکانی کۆماری ئیسالمی لە‬ ‫زیاتر لە مانگێک لە مەوبەرەوە‪ ،‬بۆ پێشگیری‬ ‫لە بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان بە‬ ‫گیانێکی نەتەوەیی‌و ئازادیخوازی‪،‬خستوویانەتە‬ ‫سەر خەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بە گشتی‌و‬ ‫بە تایبەتی پێشەنگان‌و الوانی چاالک‪ ،‬هاتنی‬ ‫ن ــەورۆز جارێکی دیکە بــۆتــەوە بە مەیدانی‬ ‫ملمالنێی خەڵکی تینووی ئ ــازادی‌و ڕێژیمی‬ ‫دیکتاتۆرو کۆنەپەرستی کۆماری ئیسالمی‪.‬‬ ‫ئەمساڵ جگە ل ــەوەی ‪ -‬وەک سااڵنی‬ ‫پێشوو‪ -‬هەر لە سەرەتای مانگی ڕەشەمەوە‪،‬‬ ‫زۆرب ــەی ئــەو کەسە دیــار‌و چاالکانە کە لە‬ ‫ڕێکخستنی ڕێورەسمە نــەورۆزیــیــەکــان دا‬ ‫ڕۆل دەبــیــنــن‪ ،‬بــانــگ کـــردوە بــۆ ئیتالعات‌و‬ ‫هەڕەشەیان لێکردون‪،‬بە ناردنی کورتەنامە‌و‬ ‫بــاوکــردنــەوەی دەنــگــۆی تایبەتیش‪ ،‬هەوڵی‬ ‫س ــاردک ــردن ــەوەی خــەڵــک لــە بــەڕێــوەبــردنــی‬ ‫ڕێورەسمە نەورۆزییەکانیان داوە‪.‬لە الیەکەوە‬ ‫ڕایــان گەیاندوە ڕێوڕەسمە نەورۆزییەکان‬ ‫ئــەگــەر بــەڕێــوەش بــچــن‪ ،‬دەب ــێ لــە ژووری‬ ‫ســەرداپــۆشــراو دابێت نــەک لە فــەزای ئــازاد‬ ‫دا‪ ،‬یا ئەگەر لە فــەزای ئازادیش‌دا بیانەوێ‬ ‫ڕێــوڕەســمــی نــــەورۆزی بــەێــوە بــبــەن‪ ،‬دەبــێ‬ ‫بە ح ــوزووری کاربەدەستانی حکوومەتی‌و‬ ‫دەوڵــەت ـی‌و لــەژێــر پوستێری ڕێــبــەرانــی ئەو‬ ‫ڕێــژیــمــە دابـــێ‪ .‬هــەر وەه ــا ڕایـــان ســپــاردوە‬ ‫خەڵک بە شێوەی تاک‌و بنەماڵە ڕێوڕەسمی‬ ‫چوارشەممەسووری‌و نەورۆز بەڕێوە ببەن‌و‬ ‫کۆبوونەوەی جەماوەری بۆ ئەم بۆنانە پێک‬ ‫نەهێنن‪ .‬لە الیەکی دیکەوە هاوکات لە گەڵ‬ ‫ئــەو هــەواڵنــەی دامــودەزگــا ئەمنییەتییەکان‪،‬‬ ‫لە زۆربــەی شاروناوچەکان کورتەنامە بۆ‬ ‫ژمــارەیــەکــی زۆری خــەڵــک نـــــاردراوە‪ .‬ئەو‬ ‫کورتەنامانە بە ڕواڵەت دڵسۆزی بۆ خەڵکی‬ ‫باشووری کوردستانیان تێدایە و داوا دەکەن‬ ‫ئەمساڵ بەو هۆیەوە کە خەڵکی باشووری‬ ‫کوردستان لە حاڵی شەڕ لە گەڵ داعش دان‌و‬ ‫داعش بە نیازە پێشمەرگە دیلەکان لە نەورۆز‬ ‫دا بسووتێنێ‪ ،‬ئاگری نەورۆز نەکەنەوە‌و بە‬ ‫شێوەی سااڵنی ڕابردوو پێشوازی لە نەورۆز‬ ‫نــەکــەن‪ .‬ئەگەرچی پــێ دەچــێ کەسانێک بە‬ ‫نیازپاکییەوە ئەم جۆرە کورتەنامانەی بۆیان‬ ‫هاتوە بۆ کەسانی دیکەیان ناردبێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە پێی ئەو زانیارییانەی بە حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان گەیشتوون‪ ،‬دەستوپێوەندەکانی‬ ‫ئیتالعات دەستیان لەناردن‌و باڵوکردنەوەی‬ ‫ئەو جۆرە کورتەنامانە‌‌دا هەبووەو ئەم جۆرە‬ ‫دەنگۆیانەیان بۆ ساردکردنەوەی خەڵک لە‬ ‫بەڕێوەبردنی نەورۆز‪ ،‬قۆستۆتەوە‪.‬‬ ‫ئــەوەی ئــێــوارەی سێشەمەی ڕابــردوو‬ ‫لــە کــوڵــەچــوارشــەمــە( چــوارشــەمــە ســووری)‬ ‫دا دیــتــمــان‪،‬کــۆڵــنــەدانــی خەڵکی ڕۆژهــەاڵتــی‬ ‫کـــوردســـتـــان‌و گـــوێـــنـــەدان بـــە هـــەڕەشـــە‌و‬ ‫بەربەستەکانی دامــو دەزگــا ئەمنیەتییەکانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی بوو‪.‬‬

‫وتاری کردنەوەی کۆنگرەی چوارەمی یەکیەتیی‬ ‫ژنانی دیموکراتی کوردستان‬

‫‪٤‬‬

‫تارماییه‌ک له‌ خستنه‌ڕووی کێشه‌ی کورد ل ‌ه ئێراندا‬

‫‪٦‬‬

‫فتوای «وەلی فەقێ» ب ‌ه هێزترە‌یان‬ ‫یاساو ڕێسای «شه‌یتانی گه‌وره»؟‬

‫‪٧‬‬

‫په‌یامی پیرۆزبایی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ب ‌ه بۆنه‌ی نه‌و‌رۆزه‌وه‌‬ ‫هاونیشتیمانانی به‌ڕێز!‬ ‫خه‌ڵکی ئازادیخواز و خه‌باتگێڕی کوردستان!‬ ‫به‌ بۆنه‌ی نه‌ورۆزی پیرۆز‪ ،‬جێژنی له‌ مێژینه‌ی کورد و‬ ‫گه‌النی دیکه‌ی ناوچه‌ و هاتنی ساڵی نوێی هه‌تاوییه‌وه پڕ به‌‬ ‫دڵ پیرۆزبایی‌تان لێ ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫به‌م بۆنه‌یه‌وه‌ ساڵو ده‌نیڕین بۆ گیانی پاکی شه‌هیدانی‬ ‫کوردستان که‌ له‌ به‌ره‌وڕوو بوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ رێژیمی شه‌ڕخواز‬ ‫و تێرۆریستی کــۆمــاری ئیسالمی و لـه‌م دوایییانه‌شدا له‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر گرووپی تێرۆریستیی داعشدا گیانیان له‌ پێناو‬ ‫پاراستنی نیشتیمان و نه‌ته‌وه‌که‌یاندا به‌خت کــردوه‌‪ .‬ساڵو‬ ‫ده‌نێرین بۆ زیندانیانی سیاسی و بنه‌ماڵه‌ سه‌ربه‌رزه‌کانیان‪،‬‬ ‫بۆ خه‌ڵکی ئازادیخوازی کوردستان و سه‌رانسه‌ری ئیڕان که‌‬

‫سه‌ره‌ڕای که‌ندوکۆسپه‌کانی کۆماری ئیسالمی و دژایه‌تیی‬ ‫ئه‌م رێژیمه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر چه‌شنه‌ شادی خۆشییه‌ک‪ ،‬نه‌ورۆز و‬ ‫ساڵی تازه‌ جێژن ده‌گرن‪.‬‬ ‫هیوادارین ساڵی تازه‌ ساڵی پاشه‌کشه‌ی دوژمنانی ئازادی‬ ‫و شکستی تێرۆریزم بێ و ساڵێکی پڕ له‌ خێرو خۆشی بۆ‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌ سه‌رانسه‌ری کوردستان و خه‌ڵکی ئازادی‬ ‫خوازی ئێران بێ‪.‬‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسیی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫نه‌ورۆزی ‪1394‬ی هه‌تاوی‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی ڕێوڕه‌سمی چوارشه‌ممه‌سووری‬ ‫ل ‌ه زۆربه‌ی ناوچه‌کانی کوردستان‬ ‫ڕێوڕه‌سمی کردنه‌وه‌ی ئاوری چوارشه‌ممه‌سووری له‌ زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری ناوچه‌کانی‬ ‫کوردستان به‌ڕێوه‌چوو‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای هه‌موو هه‌ڕه‌شه‌و به‌ربه‌سته‌کانی ناوه‌نده‌ ئه‌منیه‌تییه‌کانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫بۆ ڕێگه‌گرتن له‌ به‌ڕێوه‌چوونی رێوڕه‌سمی چوارشه‌ممه‌سووری‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵکی کوردستان‬ ‫که‌ ئه‌و ڕێوڕه‌سمانه‌ بۆ ئه‌وان مانای به‌رگری‌و حه‌ماسه‌و هێمای زیندووبوونه‌‪ ،‬به‌ شکۆوه‌‬ ‫ئاگری چوارشه‌ممه‌سوورییان به‌ڕێوه‌برد و خۆیان بۆ کردنه‌وه‌ی ئاگری نه‌ورۆز ئاماده‌‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی هه‌واڵی کۆمیسیۆنی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له‌ هه‌موو‬ ‫ناوچه‌کان له‌ سه‌ر شاخ‌و به‌رزاییه‌کان ئاگر کراوه‌ته‌وه‌و خه‌ڵک به‌ کۆبوونه‌وه‌ له‌ ده‌وری‬ ‫یه‌کترو کردنه‌وه‌ی ئاگر به‌ره‌و پیلی ساڵی تازه‌ چوون‌و پیرۆزبایی نوێبوونه‌وه‌ی ساڵیان‬ ‫له‌ یه‌کتری کردوه‌‪.‬‬ ‫شایانی باسه‌ کردنه‌وه‌ی ئاورو شادی‌و شایی‌و به‌ڕێوه‌بردنی ڕێوڕه‌سمه‌کانی‬ ‫ساڵی نوێ له‌ کوردستان له‌ حاڵێک دایه‌ که‌ ماوه‌ی نیزیک به‌ یه‌ک مانگ بوو ناوه‌نده‌‬ ‫ئه‌منیه‌تییه‌کانی ڕێژیم له‌ ڕێگه‌ی جۆراوجۆره‌وه‌‪ ،‬به‌ هه‌ڕه‌شه‌و بانگکردنی چاالکانی‬ ‫مه‌ده‌نی‌و باڵوکردنه‌وه‌ی کورته‌نامه‌ هه‌وڵی ده‌دا ڕێگری له‌ به‌ڕێوه‌چوونی ڕێوڕه‌سمی‬ ‫چوارشه‌ممه‌سوری بکا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ خه‌ڵکی کوردستان بوون که‌ به‌سه‌ر ئیڕاده‌ی ڕێژیمدا‬ ‫سه‌رکه‌وتن‬

‫ئاوڕدانەوەیەكی گشتی لە بارودۆخی‬ ‫پیشەسازیی نەوت لە جیهان و ئێران‌دا‬

‫‪٨‬‬

‫قەیرانی ئاو هەڕەشە لەئێران دەکات‬

‫‪١٠‬‬