ژمارە ٦٦٠ی رۆژنامەی کوردستان بڵاوبۆوە

‫ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا‪:‬‬ ‫ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‪ ،‬رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ‌‬ ‫ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی‪:‬‬ ‫‪+9647508578190‬‬ ‫‪Tashkilat.kdp92@gmail.com‬‬

‫شکۆی مەرگ‬ ‫بۆ دوکتوور قاسملووی مەزن‬ ‫ئەرسەالن چەڵەبی‬

‫ئەو مەزن بوو!‬ ‫شۆڕاوگەی بەسامی نەتەوە کۆنەکان بوو‬ ‫تەوژمی حیلەکانی _با‪،‬‬ ‫هەواڵی سەوزی نیشتمانی پێ بوو‪.‬‬ ‫بە پێچەوانەی ڕوانگە ئەهریمەنییەکان‬ ‫ڕەسەن بوو‪،‬‬ ‫بە وێنەی حیکایەتەکانی پاییز‪.‬‬ ‫لە سەردەمی هزرە ڕەشەکاندا‬ ‫ئاوەدان بوو زەینی وێرانی‪.‬‬ ‫ئەو پەڵە خوێنێکی وشک بوو بە داوێنی دەنگە کوژراوەکان‬ ‫خەونی بە دەراوی ڕووناکی دەدی‪.‬‬ ‫وشەکانی گەرم بوو‬ ‫بە لێواری کەلێنێک بەرەو گۆڕستان‬ ‫پەرداخێک فڕینی نۆش دەکرد‪.‬‬ ‫ئەو مەزن بوو!‬ ‫قرمژنەی ئاگری پیتە سەربەستەکان بوو‬

‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.org‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪www.kurdch.tv‬‬ ‫‪Hotbird:6 13 MHz 11137‬‬ ‫‪polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4‬‬ ‫‪Radiodk59@gmail.com‬‬

‫بزەیەک بوو بە لێوی هەلە مردووەکانی خاک‬ ‫تخوونی تیشکە هەرمانەکان کەوت‬ ‫هێڵە سوورەکانی دەپاراست و‬ ‫ڕەوتە کۆنەکانی دەخوێندەوە‪.‬‬ ‫بە بەژنی مژەوە ڕوانینی شاخی دەناسی‬ ‫بەر لە کۆچی پەپوولەکانی ناخی‬ ‫رەنگێک بووی لە شێوەی وزە‬ ‫دەرفەتی گوڵ بووی لە خەزاندا‬ ‫دەگەشاوە باخچەکانی ڕۆچنە نیگای ئەوین‪.‬‬ ‫ئەو مەزن بوو!‬ ‫تاوانی خەفەتێکی بەرز بوو‬ ‫هەتا سەر ئێسک بەڵێنێکی شەهید بوو‬ ‫بڕیاری باڵندەکانی بەختەوەری بوو‬ ‫باڕن دەکا دروشمەکانی‪،‬‬ ‫لە سەرما و سۆڵی کۆمەڵدا‪.‬‬ ‫ژین لە مێشکی ئەودا چرپەیەک بوو بە گوێی نەهاتدا‬ ‫هەتوانی هەوێنە زامدارەکان بوو‪.‬‬ ‫ئەو مەزن بوو!‬ ‫لە کونجی چۆڵترین هێمای نیشتماندا‪،‬‬ ‫ڕووباری ئاوەدانی مان بوو‪.‬‬

‫دیسان ئاگركەوتنەوە زیانی زۆری بە دارستانەكان و ژینگەی کورستان گەیاند‬ ‫ئیالم‬

‫دوای ئــه‌وه‌ی مانگی ڕابـــردوو به‌هۆی ئاگركەوتنە لە ‪١٠٠‬‬ ‫هێكتار لە دارستانەكانی ئیالم زیانێکی زۆر ب ‌ه سروشت‌و ژینگه‌ی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ی کوردستان گه‌یشت‪ ،‬ئەمجارەیان ‪ ٢٠٠‬هێكتار لە‬ ‫دارستانەكانی شاری «سیروان»ی ئەم پارێزگایە بوونە سووتمانی‬ ‫ئاگر‌‪.‬‬ ‫ئــه‌و ئــاگــر ‌ه ل ـ ‌ه ڕۆژی پێنجشەممە‪ ٢٥ ،‬ی پــووشــپ ـه‌ڕه‌و ‌ه‬ ‫دارستانەكانی ناوچەی پارێزراوی قۆالڕەنگ و دەڕەشای قەلەندەری‬ ‫شاری سیروان لە پارێزگای ئیالم به‌ربووه‌و پاش ‪ 2‬ڕۆژ ئاگرەکە‬ ‫هەر بــەردەوام بووە و زیانێكی قەرەبوونەكراوەی لە دارستان و‬ ‫لێرەوارەکان كەوتووە‪.‬‬ ‫چاالکێکی ژینگه‌پاریزی ئیالم ده‌ڵێ ناوچەی لێرەواری پارێزگای‬ ‫ئیالم لە ســەرەتــای ئەمساڵەوە ئێستاشی لەگەڵ بێ ئاگری لێ‬ ‫نــەكــوژاوەتــەوەو بەشێكی هــەرە زۆری ئــەم ناوچەیە بــوه‌و بە‬ ‫سووتمانی ئاگرو پارێزگای ئیالم زیاتر لە ‪ 640‬هێكتاری لێرەوار‬ ‫هەیەو بەشی هەرە زۆری لە دار بەڕوو پێك هاتووە‪.‬‬

‫شنۆ‬

‫رۆژی شەممە ‪٢٦(٢٠١٥/٧/١٨‬ی پووشپەڕی ‪ )١٣٩٤‬ڕووبەرێکی‬ ‫فــراوان لە دەغــڵــودان‌و گیا‌و پــووش‌و پەاڵشی مــەزراو دێمەکاری‬ ‫ئاوایی سۆفیانی نێوان شنۆ‌و پیرانشار بوو بە خۆراکی بڵێسەی‬ ‫ئاگر‪ .‬هۆکاری ئەم ئەم ئاگرکەوتنەوەیە ڕوون نەبۆتەوە بەاڵم وەک‬ ‫زۆر لە نموونەکانی دیکەی ئەم دوایانەی ئاگرکەوتنەوەکان‪ ،‬گومانی‬ ‫ئەوە دەکرێ دەست یا دەستانێکی نەناسراو‪ ،‬ئەم ئاگرەیان بەردابێتە‬ ‫مــەزرا و دێمەکار و حاسالتی خەڵک‪ .‬خەڵکی ئاوایی سۆفیان و‬ ‫ژینگەپاریزانی ناوچەکە بە پەلە خۆیان گەیاندە شوێنی ئاگرەکە و‬

‫بە ئیمکاناتی ساددە و خۆماڵی بەاڵم بە هیممەت و هەرەوەزێکی‬ ‫نیشتمانپەروەرانە و ژینگەدۆستانە‪ ،‬پــاش بەربەرەکانییەکی‬ ‫یەکگرتووانە و ماندوویینەناسانە‪ ،‬ئاگرەکەیان کۆنترۆل کرد‪.‬‬

‫رۆژی دووشەممە ‪٢٩‬ی پووشپەڕ بە هۆی باران و هەستانی سێاڵو لە شاری سەقز‪ ،‬زیاتر لە ‪ ١٠٠٠‬ماڵ و دوکانی‬ ‫هاوواڵتیان تووشی زیان هاتن‌‪.‬‬

‫‪KURDISTAN‬‬ ‫‪The Official‬‬ ‫‪Organ‬‬ ‫‪Party of Kurdistan‬‬ ‫‪The Organ‬‬ ‫‪ofDemocratic‬‬ ‫‪Kurdistan Democratic‬‬ ‫‪Party-Iran - I ran‬‬

‫‪NO:660‬‬ ‫‪July 2015‬‬ ‫‪No: 493 5 Sep 2008‬‬

‫به‌ر ل ‌ه مااڵوایی‬

‫«کوردستانم برینێکە‪...‬واز لەو برینەم بهێنن»‬ ‫کە خەمێکی گەورەی سەرچاوەگرتوو لە کارەساتێکی‬ ‫نەتەوەیی دەبێتە میوانم‪ ،‬کە ژانی نووسینێک بۆ ماتەمی‬ ‫مەرگی بە کۆمەڵی الوانی نەتەوەکەم دەمگرێ‪ ،‬کە دەمەوێ‬ ‫شتێک بڵێم شایانی ڕووداوێک بێ کە هەژاندوومی‪،‬‬ ‫دەگەڕێم بۆ وشەیەک‪ ،‬دەستەواژەیەک‪ ،‬دێڕێک‪ ،‬دەقێک‪،‬‬ ‫قسەی دڵی خۆمی پێ بەیان کەم هەستی خۆمی پێ‬ ‫دەربڕم‪ ،‬تووڕەیی خۆمی پێ وێنا کەم‪ .‬لە نێو شوێنەواری‬ ‫بە جێماوی هەرچی خوێندوومەوە‪ ،‬هەرچی بیستوومە‌و‬ ‫دیتوومە‪ ،‬دەگەڕێم‪ ،‬لە پاشخانی هەژارانە‌و کۆڵەواری‬ ‫قادر وریا‬ ‫فکری‌و ئەدەبیی خۆمدا‪ ،‬گەشتیک دەکەم‪ ،‬چەرخێک دەخۆم‪،‬‬ ‫جاری وایە زایەڵەی دێڕە شێعرێک بە دەنگی گۆرانیبیژێک‪ ،‬سروودخوێنێک‪ ،‬یا ڕستەیەک‬ ‫لە وتەی ئەکتەری ڕۆمانێک‪ ،‬فیلمێک‪ ،‬فریام دەکەوێ‪ .‬ئەمشەویش کە دەمەویست هەر‬ ‫خۆم بم‌و خەمی هەڵوەڕینی هەموو گوڵەکانی باخچەیەک‪ ،‬هەر خۆم بم ‌وجەخاری‬ ‫بێشەاڵنێکی دروێنەکراو‪ ،‬هەر خۆم بم‌و ئازاری ڕامان لە دیمەنی گۆڕەپانێک پڕ لە‬ ‫الشەی لەتوپەتبووی الوانی ئەم کوردستانە خوێناوییەم‪ ،‬دەقێکی شێعریی مامۆستا‬ ‫شێرکۆ بیکەس فریام کەوتەوە‪:‬‬

‫«کوردستانم برینێکە‪ ،‬برین لقی داربەڕووە‬ ‫واز لەو برینەم بهێنن‪،‬‬ ‫لێی گەڕێن با پەل و پۆی سووری بهاوێ و‬ ‫سێبەر بۆ ئازادی بکا‪،‬‬ ‫من هەر چاوی دارستانی گڕ تێبەربووی خۆم شک ئەبەم ئێشکم بگرێ‪.‬‬ ‫من هەر خوێنی لەبەر ڕۆیشتووی ئەم شاخانەی خۆم شک ئەبەم‬ ‫هەڵ بستێت و پێشم کەوێ‪.‬‬ ‫واز لەو برینەم بهێنن‪،‬‬ ‫زریان شەوە‌و قیبلە نمای ملم مۆمە‪،‬‬ ‫بایەوانی ئەو کەشتییەش‬ ‫هەر چارۆکەی سەری خۆمە‪.‬‬ ‫هەر خۆم‬ ‫هەر خۆم‪،‬‬ ‫من خوا نیم و لەوەتەی هەم هەر تەنیام و‬ ‫کوردستانیش باوەشی عەشقی دایکێکە‬ ‫وەکوو مێژوو سک سووتاوە و‬ ‫چاوەڕێمە‪»...‬‬

‫**‬ ‫ئەو سەدان الوەی ڕۆژی شەممە ‪٢٠‬ی جوالی رابردوو‪ ،‬لە شاری پرسووس‪ ،‬لە‬ ‫چاوتروکانێکدا بە گەرووی ئاگر‌و دووکەڵ‌دا ڕۆیشتن‌و بوون بە خۆراکی مەرگ‪ ،‬لە‬ ‫شارە جۆراوجۆرەکانی باکووری کوردستان‌و واڵتی تورکیەوە هاتبوون تا بە هانای‬ ‫شاری کۆبانێوە بچن‪ .‬ئەوان کە لە بزە‌و قاقای دەمیان‌دا‪،‬کۆتری خەندە‌و‪ ،‬لە چاویاندا‪،‬‬ ‫ئەستێری پڕ لە ورشەی هیوا بەدی دەکرا‪ ،‬هەڵگری سروودی ئاوەدانی بوون‪ ،‬بەستەی‬ ‫ئاشتی‌‌و تەبایی‌و خۆشەویستیان دەچڕی‪ ،‬پەیامی ژیان‌و ژیانەوەیان پێ بوو‪ .‬هاتبوون‬ ‫تا دەستیان تێکەڵی ئەو دەستانە بکەن کە دەیانەوێ شاری کۆبانێ‪ ،‬سەمبولی سەدەی‬ ‫‪ ٢١‬بۆ خۆڕاگری‪ ،‬لە سەر وێرانەکانی خۆی بنیات بنێنەوە‪ .‬کۆبانێ‪ ،‬ئەو شارەی بە‬ ‫خۆڕاگرییە حەماسی‌و پڕشانازییەکەی دانیشتوان‌و پاریزەرانی بەرامبەرلەشکری مەرگ‬ ‫و تاریکی‪ ،‬لە شارێکی دەیان ساڵ پشتگوێخراو‌و فەرامۆشکراو‪ ،‬بوو بە ناودارترین‬ ‫شاری ئەم یەک ساڵەی رابردوو‪ ،‬نەک هەر هەست‌و سۆزی تاکی کورد لە هەموو‬ ‫ن‬ ‫بەشەکان‪ ،‬بەڵکوو ویژدانی الوانی نەتەوەکانی دیکەشی جوواڵندوە‪ .‬تێی گەیاندوو ‌‬ ‫کە خۆڕاگری‌و شەڕی کۆبانێ‌و کۆبانێپارێزان بەرامبەر سوپای جەهل و نەزانی‪ ،‬نەک‬ ‫شەڕی نەتەوەیەک بەڵکوو شەڕی بەشەرییەتە لە گەڵ خێوی تاریکی‌و تیرۆر‌و وێرانی‪.‬‬ ‫کۆبانێ کە ئەستێرە هەرە درەوشاوەکەی مێژووی نوێی خەبات‌و خۆڕاگریی نەتەوەی‬ ‫کوردە‪ ،‬لە دنیای بەگوندبووی سەردەمی بەجیهانیبوون دا‪ ،‬بوو بە هیمای سەرکەوتنی‬ ‫ڕووناکی بە سەر تاریکیدا‪ ،‬بوو بە سەمبولی بە چۆکداهێنان‌و تیکشکاندنی مەرگ‌و‬ ‫دڕندەیی‌و وێرانی‪ .‬هێمایەک کە بۆ ماوەی چەند مانگ ڕووناکیخوازان‌و مرۆڤدۆستان‬ ‫لە سەرانسەری جیهان ساتبەسات لە گەڵی دەژیان‌و شکان‌و سەرکەوتنەکەیان بە هی‬ ‫خۆیان دەزانی‪.‬‬ ‫ڕق‌و وەحشەت لە ناو‌و ناوبانگی کۆبانێیە کە بووە بە هۆی بە حەاڵڵ زانینی‬ ‫کوشتنی بە کۆمەڵی ئەو کچ‌و کوڕانەی بە دەم بانگەوازی ئاوەدانکردنەوەی کۆبانێیەوە‬ ‫چوو بوون؟ یان ترس‌و تۆقین لە ژیانەوە‌و بووژانەوەی کولتووری دەستوێکدانی‬ ‫مرۆڤەکان بێ لە بەرچاوگرتنی سنوورە نەتەوەیی‌و زمانییەکان لە پێناوی شەکاوە‬ ‫راگرتنی ئااڵی مرۆڤایەتی‌و دادپەروەری‌و پێکەوەبوونی بە ئاشتی‌دا؟‬ ‫واز لەو برینەم بهێنن!‬ ‫سەدان ساڵە مرختان لە قووتدانی ئەم نەتەوەیە‌و نیشتمانەکەی خۆش کردوە‪.‬‬ ‫سەدان ساڵە بە ناوی دین‪ ،‬بە ناوی شارستانەتی‪ ،‬دژایەتی و دوژمنیی زمانەکەی‪،‬‬ ‫مێژووەکەی‌و کولتوورەکەی دەکەن‪ .‬سەدان ساڵە کارەسات بە دوای کارەسات بە سەر‬ ‫دانیشتوانی ئەم خاکە دەهێنن‪ ،‬سەدان ساڵە دەمتان ناوەتە نێو خوێنمان‪ ،‬هەر ماوین‌و‬ ‫نەشکاوین وبەرامبەرتان ڕاوەستاوین‪ .‬دە سەری خۆتان هەڵگرن‌و بڕۆنەوە بۆ ئەو‬ ‫جەهەننەمەی لێی هاتوون‪:‬‬

‫«واز لەو برینەم بهێنن‪،‬‬ ‫لێی گەڕێن با پەل و پۆی سووری بهاوێ‌و‬ ‫سێبەر بۆ ئازادی بکا‪».‬‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬ ‫‪٢٢‬ی جوالی ‪١٣٩٤‬‬

‫‪31‬ی پووشپەڕی ‪201٥‬‬

‫شانۆی کوردی؛ تەمەن کورت وداهاتوودار‬

‫عەلی لەیالخ‬ ‫شــانــۆ ی ــان (تــئــاتــر) لــە کــۆنــتــریــن لقەکانی‬ ‫هونەرە کە مێژووی هاوشانی شارستانیەتەکانە‬ ‫و گــرێــدراوە بە ئەفسانەو ئستۆرەکان‪ .‬لەسەر‬ ‫بەستێن وزەمینەی سەرهەڵدانی هونەری شانۆ‬ ‫لــە نــێــوان لێکۆڵەران وتوێژینەرانی مێژوویی‬ ‫جیاوازی ڕاوبۆچوون هەیە‪ ،‬هێندێک لە پسپۆران‬ ‫دەڵێن‪ :‬هونەری شانۆ لە سەرەتاوە هەڵ‌گرتنێک‬ ‫و السایی کردنەوەیەکە لە بزاوت و ژیمناستیک‬ ‫ودەنــگــی ئــاژەڵــەکــان! ب ــەاڵم ســــەرەڕای ویست‬ ‫وحەزی مرۆڤەکان بە گێرانەوەی بەسەرهاتەکان‬ ‫و دووپــــات ک ــردن ــەوەی چــیــرۆکــەکــان ئــەمــە لە‬ ‫الیــەک و پێوەندیی پتەوی شانۆگەریی لە گەڵ‬ ‫هزروبیری مــرۆڤ لەالیەکتر ئەو بیرۆکە رەت‬ ‫دەکاتەوە چونکە ئاژەڵەکان خاوەنی شعووروهزر‬ ‫نین‪ .‬بە پێی ئەمە لێکدانەوە زۆربەی هەرەزۆری‬ ‫رەخنەگران ومێژوونووسان هاوڕان لەم بارەوە‬ ‫کە رەنگە ئاییین تەنیا بەستێن نەبێ بەاڵم یەکێک‬ ‫لە بەهێزترین زەمینەکانی سەرهەڵدانی هونەری‬ ‫شانۆیە لە جیهان بەتایبەتی لە شارستانییەتە‬ ‫کۆنەکاندا‪.‬چونکە هەمیشە چیرۆکەکان لە کەناری‬ ‫ئایین وئوستۆرەکان سەریان هەڵداوەوە شێوەی‬ ‫بەڕێوەبردنی رێورەسمی ئایین وداب ونەریتەکان‬ ‫هەتا دەگاتە گەمەی مندااڵن هونەری شانۆگەریی‬ ‫تێدا هــەڵــقــواڵوە کەئەمرۆ بە نــاوی یەکێک لە‬ ‫حەوتەوانەی هونەر و لە گرینگترین لقی هونەری‬ ‫نواندن ناسراوە‪.‬‬ ‫تــئــاتــر وشــەیــەکــی بــە بنچینە یــونــانــیــەو لە‬ ‫“تاترۆن” ‪ )theater on‬راهاتووە کە بە مانای‬ ‫لە شتێک روانینە‪.‬‬ ‫کە مانای سەرەکییەکەی یانی باس کردن و‬ ‫نواندنی گرفت و کێشە کۆمەاڵیەتیی وسیاسی‬ ‫وفەرهەنگی کۆمەڵگە و مێژووی دەگەرێتەوە بۆ‬ ‫یونانی باستان (‪٤٠٠‬تا ‪٥٠٠‬ساڵ پێش لە زایین)‬ ‫مێژووی سەرهەڵدان ورەوتی هونەری شانۆ‬ ‫باسێکی دوورودرێــژە ودەتوانین بڵێین هۆگریی‬ ‫و کاریگەریی زۆری هەبۆوە بەسەرکۆمەڵگەو‬

‫لــە هــەر واڵتــێــک بــە پێی بــیــروبــاوەڕەکــانــی ئەو‬ ‫کۆمەڵگە پێشوازی لێکراوەوە بەرێوەوچووە‪.‬‬ ‫شانۆ لە زۆربەی واڵتەکان زۆرجار تێکەاڵوێکە‬ ‫لە هونەری هەڵپەرکێ و ئاوازچرین و نواندنی‬ ‫بەسەرهاتەکان و ئەفسانەکان وچیرۆکەکانە‪.‬‬ ‫لە هونەری شانۆ هەر ئاکتەرێک رۆڵێکی هەیە‬ ‫کــە دەبــێ بــە باشترین شێوە رۆڵــەکــەی خۆی‬ ‫بگێرێ و بێژەری ودەنگ گرینگی تایبەتی هەیە‪.‬‬ ‫کــە بــۆ خــۆی خــاوەنــی چەند لقە وەکــوو(بــالــە‪،‬‬ ‫ئۆپێرا‪ ،‬کابۆکی‪ ،‬پانتۆمیم) بێگومان هونەری‬ ‫شانۆگەریی پێگەی هاتنە ئاراو گەشەی هونەری‬ ‫سینەما”یە وئەمرۆکە لە هەموو دنیا سااڵنە دەیان‬ ‫فستیڤاڵی شانۆگەری بەرێوە دەچێت و واڵتان‬ ‫هــەوڵ دەدەن لە کەونارایی وبەهێزی کلتوور‬ ‫وفەرهەنگی خۆیان لە رێگەی شانۆ بە جیهان‬

‫شانۆکاری کورد بە متمانە بەخۆ کردن لە رێگەی‬ ‫نواندنی شانۆ ئەم راستییە بە جیهان بسەلمێنن‬ ‫کە کورد نەتەوەیەکی کلتووربەرزە”‬ ‫لە رۆژهەاڵتی کوردستان سەرەرای پێشوازی‬ ‫نەکردن وپاڵپشتی قایم وتوکمە لە الین کارگێرانی‬ ‫حــکــوومــەتــەوە بــە نیسبەت هــونــەر و هونەری‬ ‫شانۆ بەاڵم کۆمەڵیک هەوڵ وچاالکیی باش لە‬ ‫الیەن هونەرمەندانی دڵسۆزە بەرێوە دەچێ و لە‬ ‫زۆربەی فستیڤاڵەکانی ناوخۆی ئێران ودەروەی‬ ‫ئێرانیش سەرکەوتنیان بەدەست هێناوە‪.‬‬ ‫چەندین ساڵە دوکتور قوتبەددین سادقی بە‬ ‫ماندوو نەبوون و بە شێوەی زانستی لەخزمەتی‬ ‫گــەشــەی هــونــەری شــانــۆی ک ــوردی دای ــەو جیا‬ ‫لــە دامــەزرانــدنــی دەی ــان گ ــرووپ و بارهێنانی‬ ‫ســـەدان قــوتــابــی‪ ،‬شــانــۆی کــردۆتــە تریبۆنێکی‬

‫بناسێنن و پردێکە بۆ پێوندیی ویەکتر ناسینی‬ ‫گەالن‪ .‬هەربۆیە لەساڵی‪١٩٤٨‬لەالیەن رێکخراوی‬ ‫یۆنسکۆ ئەنستیتۆی نێونەتەوەیی شانۆ دامەزرا و‬ ‫هەمووساڵێک لە رۆژی‪٢٧‬ی مارس لە سەرانسەر‬ ‫جیهان رێورەسمی رۆژی جیهانی شانۆ بەرێوە‬ ‫دەچێ کە لەم رۆژەدا هەرساڵە لەالیەن ئاکتەر یان‬ ‫دەرهێنەر یان شانۆنوویسێکی بەناوبانگ پەیامێک‬ ‫باڵودەکرێتەوە‪”.‬ئارتۆرمیلەر و پاپلۆنرۆدا” لەو‬ ‫کەسانەن کە بۆ ئەم رۆژە پەیامیان نووسیوە‪.‬‬ ‫شانۆ لە سەدەی ‪ ١٨‬لە سەرانسەری ئورووپا‬ ‫پەرەی ئەستاند و لەسەرەتای ئاشنابوونی ئێران‬ ‫لەگەڵ شانۆی رۆژئاوایی تا کاتی جێگیربوونی‬ ‫نزیک بە سەدەیەکی خایاند‪.‬‬ ‫شانۆ هــەروەکــوو شیعری نوێی وسینەما‪..‬‬ ‫هتد‪ .‬هەر لەرێگەی دراوسێەکانی کوردستانەوە‬ ‫گەیشتوتە کوردستان بــەاڵم بەهۆی کلتووری‬ ‫دەوڵەمەندی کـــوردەواری چ لــەبــارەی فۆلکلۆر‬ ‫وچ لــە بـــارەی پوتانسیەلی بــە هــێــزی خەڵکی‬ ‫کورد هەرچەند بە ئارامی بەاڵم بەباشی جێگەی‬ ‫خۆی کــردۆتــەوە و بۆتە رایەڵیک بۆ ناساندی‬ ‫گەلی کوردوتایبەتمەندییە فەرهەنگییەکەی بە‬ ‫گەالنی دیکە‪ .‬ســەرەرای دەیان کێشەی سیاسی‬ ‫وکۆمەاڵیەتی ئەمرۆ شانۆی کوردی رواڵەتێکی‬ ‫زیڕین و ناسراوی هەیە و چەمکی شانۆ لە گەڵ‬ ‫فەرهەنگ گــرێــدراوەو بێ گومان کوردیش لەم‬ ‫بەرەیەوە نەتەوەیەکی دەوڵەمەندە‪.‬‬ ‫دەره ــێ ــن ــەروه ــون ــەرم ــەن ــدی بــەنــاوبــانــگــی‬ ‫کوردستانی وجیهانی دوکتۆر قوتبەددین سادقی‬ ‫لــەم بــــارەوە دەڵــێ‪”:‬پــیــویــســتــە هــونــەرمــەنــدانــی‬

‫کاریگەر بــۆ درکــانــدن وناساندنی کەونارایی‬ ‫کــورد ودەیـــان ستەمی نــەتــەوەیــی‪ .‬لــە نواندنی‬ ‫بەشێک لە ئازارەکانی کۆبانێ لە تاران ڕا بگرە‬ ‫هەتا بەرزکردنی دەنگی کیمیاباران کراوی کورد‬ ‫لە ســەردەشــت و حەڵەبچە‪ .‬لەسااڵنی پێشوتر‬ ‫بــۆخــۆی گــرۆپــی هەڵپەرکێ (وەکـــوو بەشێکی‬ ‫سەرەکی لە هەنەری شانۆ)‪ ،‬کاتێک لەوپەڕی‬ ‫نەبوونی پاڵپشتی ماددی و پشتیوانی دەوڵەتی‬ ‫توانیان لــە فستیڤاڵەجیهانیەکان دەرکـــەون و‬ ‫هەڵپەرکێ و رەسم وباوی کــوردەواری بە دنیا‬ ‫بناسێنن‪ .‬هەروەها بەدەستهێنانی پلەی یەکەم لە‬ ‫یونان وخەاڵت وەرگرتن لە فەرانسە و بالرۆس‬ ‫دەرخـــەری ئــەم راستییەی کە “شانۆ نواندنی‬ ‫شارستانیەتی هــەر گەلێکەو گــەلــی بــێ شانۆ‬ ‫گەلێکی بێ فەرهەنگە”‬ ‫کــەواتــە شــانــۆی ک ــوردی هــەرچــەنــد تەمەن‬ ‫کورتە بەمانای شانۆی ئەمرۆیی وتکنیکی بەاڵم‬ ‫بە هۆی هەبوونی ژێرخانێکی بەنرخی فەرهەنگی‬ ‫و لێهاتوویی هونەرمەندانی کــورد شانۆیەکی‬ ‫داهاتوودارە‪.‬‬ ‫بەرێوەچوونی هەرساڵەی فستیڤاڵی شانۆی‬ ‫سەقز وهــەروەهــا شانۆی سەرشەقامی شاری‬ ‫مەریوان مزگێنی بەخشی داهاتوویەکی گەشە بۆ‬ ‫ئەم هونەرە رەسەنە‪.‬‬ ‫‪..............‬‬

‫ژێدەر‪ :‬ماڵپەری گرۆپی تئاتری گرتە‪ ،‬ماڵپەری‬ ‫شارنیۆز‪ ،‬ماڵپەری شانۆی کوردستان‪.‬‬

‫ئەدەبی فۆلکلۆر بناغەیەک بۆ نوێخوازی‬ ‫مێژووی ئەدەبی کوردستان لە کۆنەوە هەتا‬ ‫ئێستا هەوراز و لێژییەکی زۆریی تێپەڕاندووە‬ ‫و بە داخ ــەوە بە هــۆی نەبوونی دەوڵەتێکی‬ ‫کوردی بەشێکی زۆری لە ناو ئەدەبی زارەکی‬ ‫دا ماوەتەوە و نەنووسراوەتەوە‪ ،‬هەر ئەوەش‬ ‫وای کردووە کە زۆر یەک لە دەقەکانی ئەدەبی‬ ‫کــوردی لە کۆنەوە تا دەگاتە ئێستا بفەوتێ‬ ‫ئەرسەالن چەڵەبی‬ ‫یــان بە نــاتــەواوی گەیشتبێتە دەســت نــەوەی‬ ‫نــوێ‪ .‬ئەو بابەتەش هۆکارگەلی جۆراوجۆر‬ ‫دەگرێتەوە و هەر کامەی کۆمەڵێک پرسیار دەگرێتە خۆ‪.‬‬ ‫سەردەمی خۆی لە ئەمریکای التین پاش شەڕی جیهانی و قەیرانە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان گوتارێکی بەهێزی ئەدەبی لە الیــەن نــووســەران و‬ ‫شاعیرانەوە پێشکەش بە ئەدەبی جیهانی کرا و گەلێ دەقی شیعریی و‬ ‫چیڕۆک و ڕۆمانی بەهێزی لێ کەوتەوە و رۆژ لە دوای رۆژ هەنگاویی‬ ‫ئەدەبی ئەو واڵتانە بەپێزتر و گەشاوەتر دەبوو‪ .‬رەنگە گرینگترین هۆکار‬ ‫بۆ ئەو بابەتە ئەوە بێت کە واڵتانی ئەمریکای التین هیچ کات لە ئەدەبی‬ ‫فۆلکلۆری نەتەوەیی و مێژووی کۆنی داب و نەریتی خۆیان دانەبڕان‬ ‫و بەردەوام لە هەموو دەقەکانیان ئەو بابەتە کۆن و مێژووییانە رەنگی‬ ‫داوەتەوە و زیندوویان راگرتووە‪ .‬بە خوێندنەوەی دەقەکانی بورخێس‪،‬‬ ‫مارکێز‪ ،‬ئۆکتاویوپاز و هتد‪ ..‬دەگەینە ئەو راستییە کە ئەدەبی فۆلکلۆر‪،‬‬ ‫ئەفسانەکان و حکایەتە کۆنەکان بۆتە بناغەیەک بۆ گێڕانەوەیەکی نوێتر‬ ‫لە بەرهەمەکانیاندا‪.‬‬ ‫هەر وەک ڕوون ئاشکرایە نەتەوەی کورد و هەروەها ئەدەبی کورد‬ ‫بە وێنەی واڵتەکانی ئەمریکای التین لە ئەدەبیاتی زارەکی و مێژووی‬ ‫کۆن و بە بایەخی فۆلکلۆر بێبەش نەبووە و رەنگە ئەگەر زۆرتریشی‬ ‫نەبێ کەمتریشی نەبووە‪ ،‬جێی ئاماژەیە کە نەتەوەی کورد بە پێی هەر‬ ‫ناوچە و لە هەندێک جێگا دا بە پێی هەر شار و بگرە گوندێکیش خاوەنی‬ ‫حیکایەت و ئەدەبی فۆلکلۆری تایبەت بە خۆی بووە و هەر ئەوەش بۆمان‬ ‫ڕوون دەکاتەوە کە نەتەوەی کورد چ سامانێکی بە بایەخی لە ئەدەبی‬ ‫فۆلکلۆر و حیکایەتە کۆنەکانی بۆخۆی مسۆگر کردووە‪ .‬واتە کون بە‬ ‫کون و کەلێن بە کەلێنی جوگرافیای کورد خاوەنی کۆمەڵێک ئەفسانە‬ ‫و حیکایەت و بەیت و بــاوی تایبەت بە خۆیەتی کە هەر کام لەوان‬ ‫جێگای ساڵیانی ساڵ لێکۆڵینەوە و هەڵسەنگاندنی هەیە و دەشتوانێ‬ ‫ڕوانگەیەکی تری هزریمان بۆ وێنا بکا‪ .‬بە دڵنیاییەوە ئەدەبی فۆلکلۆر‬ ‫دەتوانێ بناغەیەکی پتەو و بە پێز بێ بۆ ڕوانینێکی نوێتر و داهێنانەتر‪.‬‬ ‫نووسەر و شاعیری کورد بە تایبەت لە چەند دەهــەی ڕابــردوو‬ ‫چەندە حەولی داوە خۆ لە قەرەی ئەو دەقە کۆنانە بدا و بە شێوەیەکی‬ ‫نوێتر و داهێنانەتر زیندووی کاتەوە؟ نووسەری الوی کورد چەندە‬ ‫ئاگاداری ئەدەبی فۆلکلۆر و بەیت و باوەکانی نەتەوەی خۆیەتی؟ تا‬ ‫چ ڕادەیــەک خوێندوویەتەوە؟ بــەردەوام لە دەیەی ڕابــردوو بە تایبەت‬ ‫لە الیەن شاعیرانەوە بانگەشەی نوێبوونەوە و نوێخوازیی و‪ ،...‬کراوە‪،‬‬ ‫ئەوە لە کاتێکدایە کە لە درێژەی ئەو سااڵنە هیچ حەولێک و بانگەشەیەک‬ ‫بۆ خوێندنەوە و چاالکی لە سەر بەیت و باوەکان و دەقەکۆنەکانی‬ ‫ئەدەبی کوردی نەدراوە و بە تەواوی کەوتۆتە پەڕاوێزەوە‪ ،‬نووسەری‬ ‫کورد بەردەوام لە حەولی نوێخوازی و دەقی مۆدێڕن و بگرە پۆست‬ ‫مۆدێڕندا خول دەخوا و تا ئێستاش دەقێکی جیددی و زیندوو نەبیندراوە‬ ‫و باڵو نەبۆتەوە و بەردەوامیش لە درێژەی ئەو سااڵنەدا لە گەڵ قەیرانی‬ ‫نەبوونی خوێنەر ڕووبەڕوو بۆتەوە‪،‬‬ ‫ئەو شاعیرانەی کە بانگەشەی «نوێخوازی و مۆدێڕنیتە» دەکەن‬ ‫و لە کۆمەڵگا و دەقەکۆنەکانی ئەدەبی کوردی دابــڕاون و لەو پەڕی‬ ‫هەورەکانەوە دەفڕن‪ ،‬یان بە درێژایی ساڵی نووری لە پێش خەڵک و‬ ‫کۆمەڵگای خۆیانن یان لە خولیا و خەیاڵی جادووگەرانە دا دەژین!!‬

‫‪10‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەری ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫چۆن لە گەڵ زۆردار رووبەرووببینەوە بێ ئەوەی خۆمان ببین بە ملهوڕ؟!‬

‫سیال ئۆلۆڤێرتی‬ ‫لە ماوەی ‪٥٠‬ساڵ تێ کۆشانم‬ ‫بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەاڵیسانی‬ ‫شـــــەڕ‪ ،‬پــرســیــارێــک هــەمــووکــات‬ ‫لەبیروزەینم‌دا بووە‪ ،‬ئەویش چۆن‬ ‫دەبێ لە گەڵ توندوتێژی سەرەرۆیانە‬ ‫بــەبــێ ئـــەوەی هــەمــان هێز بەکار‬ ‫بەرین‪ ،‬رووب ــەروو بینەوە؟ ئێستا‬ ‫ئێوە لەگەڵ وەحشیگەری رووبەروو‬ ‫دەبــنــەوە‪ ،‬چ زۆرە ملی وکەڵگایی‬ ‫کردنی منداڵێکی بزۆز بێ لە یاریگە‪،‬‬ ‫یــان توندوتێژی نێو بنەماڵە‪ ،‬یان‬ ‫شەروپێکدادانەکانی هەنووکە لە‬ ‫شەقامەکانی ســووریــا کــە لەگەڵ‬ ‫هێرشی تانک وتــۆپ رووبــەروون‪،‬‬ ‫باشترین و کاریگەرترین رێکارکار‬ ‫چیە؟ بەهەمان شێوە توندوتیژی‬ ‫نـــوانـــدنـــە؟ چــــۆک دادانــــــــە؟ یــان‬ ‫بەکارهێنانی زەبروزۆری زیاترە؟‬ ‫هــەر لــە منداڵییەوە ئ ــەوەم بۆ‬ ‫پــرســیــارە کــە مــن چــۆن دەتــوانــم‬ ‫بــەرەنــگــاری زۆرەمــلــی ببمەوە‪ ،‬بە‬ ‫بێ ئــەوەی خۆم ببم بە ملهۆڕێکی‬ ‫بــێــشــەرم؟» لــە بیرمە کــە تەمەنم‬ ‫نــزیــک بــە ‪١٣‬ســــاڵ بـــوو‪ ،‬ڕامـــاوی‬ ‫ســەیــرکــردنــی تلەویزیونی رەنگی‬ ‫رەش وسپی و پڕ لە بەفریلەکەی‬ ‫مــاڵــەوە بـــووم‪ .‬راس ــت لــە کاتێکدا‬ ‫هــێــزەکــانــی یەکیەتیی سووڤیەتی‬ ‫ئەوکات بە تانک و تۆپەوە دەچوونە‬ ‫نێو شاری بۆداپێست و دەمدیی کە‬ ‫مندااڵنێک هەر بە قەت من بوون‪،‬‬ ‫خۆیانیان دەخستە پێش تانکەکان‬ ‫و تانکەکانیش بــەســەرجــەســتــەی‬ ‫ئــەومــنــدااڵنــە رەت دەبــــوون‪ .‬خێرا‬ ‫رۆیشتمە قاتی سەرەوە دەستم دایە‬ ‫خۆ تەیارکردن وبەستنی جانتای‬ ‫سەفەر‪.‬‬ ‫دایکم هات و گوتی‪« :‬دەزانی چ‬ ‫دەکەی؟»‬ ‫گوتم‪« :‬دەچمە بۆ بۆداپێست»‪.‬‬ ‫دایــکــم پــرســی‪« :‬بـــۆ لـــەوێ چ‬ ‫خەبەرە؟»‬ ‫گـــــوتـــــم‪« :‬لـــــــــەوێ مــــنــــدااڵن‬ ‫دەکوژرێن‪ ،‬رووداوگەلێکی ترسناک‬ ‫خەریکە روودەدا»‬ ‫ئەو لە واڵم‌دا گوتی‪« :‬ئەوەندە‬ ‫گەمژە مەبە»‪.‬‬ ‫منیش دەستم کرد بە گریان‪.‬‬ ‫دایکم لە من تێ‌گەیشت و گوتی‪:‬‬ ‫« باشە وادیــارە بابەتەکە گرینگە‪.‬‬ ‫بەاڵم تۆهێشتا زۆر بچووکی وهیچ‬ ‫شتێک لە دەستت ناێت‪ .‬پێویستت‬ ‫بە ڕاهێنان هەیە‪ .‬منیش یارمەتیت‬ ‫دەدەم‪ .‬جارێ جانتاکەت بکەوە!»‬ ‫بەو شێوە بوو کە من راهێنانی‬ ‫پێویستم بینی لە تەمەنی ‪٢٠‬ساڵی‌دا‬ ‫ل ــە ئــافــریــقــا کــــارم کـــــرد‪ .‬ب ــەاڵم‬ ‫تێگەیشتم کە بنەرەتی‌ترین ئەسڵێک‬ ‫کە دەبــوا فێری ببم و لە درێژەی‬ ‫قوناخەکانی ڕاهێنان فێری نەبووم‪.‬‬ ‫دەمهەویست بزانم توندوتیژی چ‬ ‫کاریگەرییەکی هــەیــە؟ ســەرکــوت‬ ‫کردن چۆن؟ لەوکاتەوە تاکوو ئێستا‬ ‫لەمە تێگەیشتووم کە زۆردارەکــان‬ ‫لە سێ رێگەوە توندوتیژی بەکار‬ ‫دەهێنن‪:‬‬ ‫توندوتیژیی سیاسی بۆ نانەوەی‬ ‫تــــرس‪ ،‬تــونــدوتــیــژیــی جــەســتــەیــی‬ ‫بەمەبەستی هــەڕەشــە وتــۆقــانــدن‪،‬‬ ‫توندوتیژیی رەفتاری یا هەستێک‬ ‫بــۆ ســـووک کـــردن وســووکــایــەتــی‬ ‫کــەڵــکــی لـــێ‌وەردەگـــیـــرێ‪ .‬زۆر بە‬ ‫دەگمەن بەکار هێنانی توندوتیژی‬ ‫کاریگەریی دەبێ‪.‬‬ ‫نێلسۆن ماندیال کاتێک کەوتە‬

‫زیندان بڕوای بە توندوتیژی هەبوو‬ ‫بــەاڵم دوای ‪٢٧‬س ــاڵ ئــەو لــە گەڵ‬ ‫هاورێکانی بە ئارامی و سرنجدان‬ ‫بە تواناییەکان کە پێویستییان پێی‬ ‫بوو‪ ،‬خۆیانیان ڕاهێنا‪ ،‬ئەوان هەر‬ ‫بــەو کارامەیی و لێزانیە یەکێک‬ ‫لــە دڕنــدەتــریــن دەســەاڵتــەکــانــیــان‬ ‫وەالنــاو دیمۆکراسییان سەقامگیر‬ ‫کرد‪ .‬ئەوان ئەم کارەیان بە بێ هێچ‬ ‫توندوتیژیەک بە ئەنجام گەیاندو‬ ‫لەمە تێگەیشتبوون کە بەکار هێنانی‬ ‫زۆرداری‪ ،‬لە بەرانبەری زۆرداری‬ ‫دا هیچ سوودێکی نیە‪.‬‬ ‫کــەوایــە چ بــکــەیــن؟ لــە مــاوەی‬ ‫ســااڵنــێـک‌دا ئەمن چەندین رێگەی‬ ‫ک ــاری ــگ ــەر و گ ــۆن ــج ــام دیـــتـــەوە‪،‬‬ ‫هەرچەند رێگە چــارەکــانــی تریش‬ ‫هەن کە بەکەڵک و کاریگەرن‪ ،‬یەکەم‬ ‫رێگەچارە ئەوەیە کە «گۆڕان»دەبێ‬ ‫رووبدا‪ ،‬گۆران دەبێ «لێرە» رووبدا‬ ‫لە ناخی مــن‪ .‬ئەمە پەرچەکردارو‬ ‫چــەشــنــی رووبــــــەروو بــوونــەوەی‬ ‫منە بەرانبەر بە ستەم‪ ،‬کە لە ژێر‬ ‫ڕەکیفی مندایەو دەبێ بیگۆڕم‪..‬‬ ‫ئەم «گــۆرانــە»ش پێویستی بە‬ ‫بردنەوە سەری ئاستی خۆئاگاییە‪.‬‬ ‫بــەم مانایە کــە دەبــێ بــزانــم خاڵی‬ ‫کەفوکوڵی مــن لــە کــوێ دایـــە؟ لە‬ ‫کوێ‌دا کەم دێنم؟ خاڵە بە‌هێزەکانی‬ ‫مــن کــامــانــەن؟ خــاڵــە الوازەک ــان ــی‬ ‫کامانەن؟ چ کاتێک نائومید دەبم‬ ‫وبە چۆ ک دادێم؟ بە پشتیوانی لە‬ ‫چ شتێک هەڵدەستم ؟ بــۆ واڵمــی‬ ‫ئــەم پرسیارگەلە «مدیتیشن» یا‬ ‫خۆناسین‪ ،‬یەکێک لە رێگا چارەکانە‪،‬‬ ‫ئەڵبەتە تاقە ڕیگا نیە بەڵکوو یەکێکە‬ ‫لە و رێگاکانی بەدەستهێنانی هێزی‬ ‫دەروونی‪.‬‬ ‫قــارەمــانــی مــن ل ــەو بــــوارەدا‪،‬‬ ‫ئــانــگ ســان ســووچ ـی‌یــە لــە واڵتــی‬ ‫«بــــرمــــە»‪ .‬ئـــەو خــۆپــیــشــانــدانــی‬ ‫دەســتــەیــەک لــە خــوێــنــدکــارانــی لە‬ ‫شەقامێکی «ڕان ــگ ــۆن» رێــبــەری‬ ‫دەکـــــــــــرد‪ .‬ســـــەربـــــازەکـــــان بــە‬ ‫موسەلسەلەکانیانەوە لە شوێنێکدا‬ ‫گەیشتنە بەردەمیان رووبەروویان‬ ‫راوەستان‪( ،‬ئانگ سان سوچی کە‬ ‫زانی سەربازەکان بەرانبەرانبەریان‬ ‫دەستیان لەسەر ماشەی تفەنگەکان‬

‫دەلـــەرزێ‪ ،‬دیــاربــوو ئــەوان زیاتر‬ ‫لە خوێندکارەکانی کە لەگەڵ ئەو‬ ‫بوون دەترسن‪ .‬بە خوێندکارەکانی‬ ‫گــوت‪ :‬لە جێگای خۆیاندا دابنیشن‬ ‫و هەر خۆی بە ئارامی وبەبێ هیچ‬ ‫تــۆرەیــیــەک هــەنــگــاوی بــۆ پێشەو‬ ‫هەڵێنا بێ ئەوەی ترسێک لە خۆی‬ ‫نیشان بـــدات‪ ،‬هــەر ئــەم نەترسی‬ ‫و لەسەرخۆبوونە بــوو بــە هۆی‬ ‫ئــەوە راســت بچێت بۆ الی یەکەم‬ ‫ســەربــازو دەستی لەسەر لوولەی‬ ‫تفەنگەکەی دابنێ وبیهێنێتە خوارەوە‬ ‫و ئیدی دڵۆپە خوێنێکیش نەڕژا‪.‬‬ ‫ب ــەم پێیە قــازانــجــی زاڵــبــوون‬ ‫وسەرکەوتن بەسەر ترسمان بینی‪،‬‬ ‫نەتەنیا لــە بــەرانــبــەر تفەنگەکان‪،‬‬ ‫بەڵکوو لە بەرانبەر شەڕە چەقۆی‬ ‫سەرشەقامیش دەبێ بە سەرترسی‬ ‫خۆمان زاڵ بین‪ .‬بەاڵم ئەم کارەش‬

‫دەروونیمان پێ ببەخشێت‪.‬‬ ‫ئەمن ئەمە لە کاتی کارکردنم‬ ‫لــەگــەڵ دارێــژەرانــی یــاســای چەکە‬ ‫ناوکییەکاندا فێرببوم‪ .‬دیارە من لە‬ ‫سەرەتاوە بە هۆی ئەو مەترسییەی‬ ‫کە رووبەرووی ئێمەیان دەکردەوە‬ ‫تووڕە بووم‪ ،‬تا ڕادەیەک کە تەنیا‬ ‫دەمهەویست لەگەڵیان گفتگۆبکەم‬ ‫وپێیان بسەلمێنم کە لە هــەڵــەدان‪.‬‬ ‫ئــەم کـــارەی مــن نــمــوونــەی کامڵی‬ ‫کات بەفێرۆدان بوو‪ ،‬بۆ دەسپێکی‬ ‫وتووێژێک بە مەبەستی گۆرانکاریی‬ ‫دەبـــێ تــۆرەیــی و گـــرژی خــۆمــان‬ ‫کونترۆڵ بکەین‪ .‬ئاساییە لەشتێک‬ ‫تــــوورە بــیــن‪ ،‬بــۆ نــمــوونــە ت ــوورە‬ ‫بــوون لەمەڕ چەکی نــاوکــی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە دەستی کەسێک توورە بوون بێ‬ ‫کەڵکە‪ ،‬ئەوانیش وەکوو ئێمە مرۆڤن‬ ‫بە ڕای خۆیان خەریکی هەڵبژاردنی‬

‫گۆڕانكارییە بەهێزەكان لە‬ ‫هاوسەنگیی هێز و دەسەاڵتی‬

‫بەشێک لە قسەکانی خانمی سیال ئۆلۆڤێرتی (‪ ،)١‬لە سمینارێک‬ ‫پــێــویــســتــمــان ب ــە راهــێــنــان هــەیــە‪.‬‬ ‫کەواتە ترسی ئێمە چی لێدێت؟ من‬ ‫دروشمێکی کــورتــم هــەیــە‪ :‬ترسی‬ ‫من گەورە وقەڵەوتر دەبێ‪ ،‬بە هەر‬ ‫ڕادەیەک گرنگی وبایەخی پێ بدەم‬ ‫‪ .‬ئەگەریش لە ڕادەب ــەدەر گەورە‬ ‫ببێ‪ ،‬کەواتە روو ئەدات‪.‬‬ ‫هەموومان لە گــەڵ نەخۆشیی‬ ‫(ســنــدروم)ی ساعەت ‪٣‬ی»بەیانی‬ ‫ئــاشــنــایــن‪ .‬شتێک کــە نیگەرانتان‬ ‫دەکــا و لــە خــەو ڕاتاندەچڵەکێنێ‪.‬‬ ‫زۆرکــەســم بینیوە کــە لــەگــەڵ ئەو‬ ‫کێشەیە بــــەرەوروون و زیــاتــر لە‬ ‫ساعەتێک لــە نێو پێخەفی خــەودا‬ ‫دەتــلــێــنــەوە و خــەویــان لێناکەوێ‬ ‫وهــەتــادێ هــەر خــراپ وخ ــراپ تر‬ ‫دەبن‪ .‬بۆتە کاتژمێر ‪ ٤‬و ئێوە هەروا‬ ‫بــە ســەریــنــەکــەتــانــەوە نــووســاون‬ ‫و لــە گ ــەڵ مــۆتــەکــەیــەکــی گ ــەورە‬ ‫رووبەروون‪ .‬تەنیا رێگەچارە ئەوەیە‬ ‫کە هەستن و چایەک سازبکەن و‬ ‫ترسەکەتان وەکوو منداڵێک لەپەنا‬ ‫خۆتانی دابێنن‪ .‬ئێوە گـــەورەن و‬ ‫ترسیش هەمان ئەو منداڵەیە و لێی‬ ‫بپرسن کە چی دەوێت؟ پێویستی بە‬ ‫چ شتێک هەیە؟ چ کارێک دەتوانن‬ ‫بکەن کە باش ببێتەوە؟ منداڵ چۆن‬ ‫دەت ــوان ــێ هــەســت بــە بــەهــێــزبــوون‬ ‫بکات؟ و پالنێک دارێژن و بڵێن‪:‬هەر‬ ‫ئــێــســتــا دەچ ــم ــە نــێــو پــێــخــەفــەکــەم‬ ‫وبەیانی ساعەت حەوت ونیو لە خەو‬ ‫هەڵدەستم بۆ جێبەجێ کردنی ئەو‬ ‫کارانەی بەرنامەم بۆ داڕشتوون‪.‬‬ ‫‪ ....‬باسمان لەسەر ترس کرد‪،‬‬ ‫ئێستا ئــەی بۆ تــۆرەیــی چ بکەین؟‬ ‫لــەهــەر شوێنێک نــــادادپــــەروەری‬ ‫هەبێ‪ ،‬توررەییش هەیە‪ .‬تۆرەیی‬ ‫وەک «بــنــزیــن» دەچــــێ ئــەگــەر‬ ‫بـــەســـەر ک ــەس ــێ ــکـ ـت‌داک ــرد و بە‬ ‫هەڵکردنی شقارتەیەک (شەمچە)‬ ‫یـــەک جــەحــەنــدەمــێــک بــۆ خــۆمــان‬ ‫دروســت دەکــەیــن‪ .‬بــەاڵم تۆوڕەیی‬ ‫وەک بزوێنەری مۆتۆری ناخمان‬ ‫دەتوانێ بەهێز بێ ‪ .‬ئەگەر بتوانین‬ ‫تۆرەیی خۆمان وەکوو سووتەمەنی‬ ‫بخەینە خــزمــەتــی مــاتــۆرەکــەوە‪،‬‬ ‫دەتــــوانــــێ بـــەرەوپـــێـــش بــمــانــبــات‬ ‫ویــاریــدەرمــان بێت بۆ تێپەربوون‬ ‫لە کاتە ترسناکەکان وهێزو ورەی‬

‫درێژەی‪:‬‬

‫باشترین بڕیارن‪».‬باشترین بڕیار»‬ ‫هەر ئەوشتەیە کە دەبێ لەم بارەوە‬ ‫لە گەڵیان قسەوگفتگۆ بکەین‪..‬‬ ‫‪ ...‬تــۆرەیــی وگــرژیــی‪ .‬من لەو‬ ‫«معما»یە گەیشتبووم کە چ خەبەرە‬ ‫یــان بیر لــەوەدەکــەمــەوە چ شتێک‬ ‫خەریکە روودەدا لە دنیای ئەمرۆ؟‬ ‫ئەمەیە کە لە ســەدەی ڕابـــردوودا‬ ‫دەســــەاڵت هــەرەمــی ول ــەس ــەرەوە‬ ‫بـــەرەوخـــوارەوەیـــە‪ .‬هێشتا ئەمە‬ ‫دەسەاڵت بوو کە بە خەڵکی دەگوت‬ ‫چ بــکــەن؟ ئ ــەرێ لــە ســـەدەی نوێ‬ ‫گۆرانێک هاتووتە ئاراوە؟ دەسەاڵت‬ ‫وهـــێـــزەکـــان ســـەروبـــن کــــراون؟‬ ‫یان لە نێوان الیەنەکانی کۆمەڵگە‬ ‫دابــــەش بـــــووە؟ کــە ه ــەروەک ــوو‬

‫شەقامەکانی «نجف» سەربازەکانی‬ ‫ژێرفەرمانی رێنمۆنی دەکرد‪ ،‬لە پەڕ‬ ‫حەشیمەتێکی زۆر لەنێو ماڵەوە‬ ‫دەرژێنە سەرشەقام و بە تووڕەیی‬ ‫وهاتوهاوارێکی زۆرەوە ئەو پۆلە‬ ‫سەربازە گەنج وترساوە گەمارۆ‬ ‫دەدەن‪ .‬ســەربــازەکــان نــازانــن چ‬ ‫خــەبــەرە چونکە زمانی عەرەبیان‬ ‫نەدەزانی‪« .‬کریس هیوز» چووە‬ ‫نێویان و چەکەی بــەرزکــردوە و‬ ‫لوولەکەی روو بەخوارەوە گرت و‬ ‫بە سەربازەکانی دەڵێ‪ :‬چۆک دادەن!‬ ‫کە ســەرجــەم ســەربــازە کەڵەگەت‬ ‫وپـــڕچـــەکـــەکـــان بـــە کــۆڵــەپــشــتــی‬ ‫وکەرەسەی شەرەوە چۆکدادەدەن‬ ‫و بێ دەنگییەکی تەواو باڵ دەکێشێ‬

‫کارگ لە نێو درزوقەڵشی بتۆنەکان‬ ‫سەرهەڵدەدەن‪ .‬خەڵک لەگەڵ خەڵک‬ ‫بە کیلۆمترگەل لەیەک دوورن‪ .‬بە‬ ‫گوتەی «گــانــدی» یــەک دەگرگرن‬ ‫هەتا «گۆران»ێک دروست بکەن‪.‬‬ ‫‪».‬بـــــەرەو ئــاشــتــی بــونــیــادێــک‬ ‫بۆ پەرەپێدانی ئاشتی لە جیهانێک‬ ‫بەم نــاوە» [گاندی] لە سەرەتاوە‬ ‫تــێــگــەیــشــت کـــە لــــەو ن ــاوچ ــان ــەی‬ ‫ک ــە شــەروپــێــکــدادانــیــان زۆرتــــرە‬ ‫خـــودی خــەڵــکــی خــۆجــەیــی باشتر‬ ‫دەزانــن چبکەن؟ ئــەوان بۆ خۆیان‬ ‫بــاشــتــردەزانــن چ کــارێــک چاکترە؟‬ ‫کەواتە بیرۆکەی «بەرەوئاشتی»‬ ‫پشتیوانیان لێدەکات بۆڕاپەراندنی‬ ‫کارەکانیان ‪ .‬کە بریتیە لە؛ الوازکردنی‬ ‫چــەکــدارە نافەرمییەکان‪ ،‬نــەوژەن‬ ‫ک ــردن ــەوەی ئ ــاب ــووری‪ ،‬نیشتەجێ‬ ‫کــردنــی ســەرلــەنــوێ پــەنــابــەران‪ ،‬و‬ ‫تەنانەت ئــازاد کردنی سەربازانی‬ ‫کەم تەمەن‪ .‬ئەوان بۆ ئەنجام دانی‬ ‫ئەم کارگەلە دەبێ هەموو رۆژێک‬ ‫گیانی خۆیان بخەنە مەترسییەوە‪،‬‬ ‫ئـــــەوان لــەمــە تــێــگــەیــشــتــوون کە‬ ‫بەکارهێنانی توندوتیژی لە وەها‬ ‫حاڵەتگەلیکدا نەتەنیا نامرۆیانەیە‪،‬‬ ‫بەڵکوو هیچ کارکردوکاریگەرێکیشی‬ ‫نیە و پــێــوەنــدی وگــرێــدانــی خەڵک‬ ‫لەتەک خەڵک کاریگەریی وئاکامی‬ ‫زیاترە و باشترە‪.‬‬ ‫بــەڕای من ئەڕتەشی ئەمریکا‬ ‫ئاخری لەمە تێگەیشت‪ .‬کە تا ئەمرۆ‬ ‫شــێــوەکــانــی دژە تــیــرۆری ئ ــەوان‬ ‫کوشتنی نــارازیــەکــان بــوو بە هەر‬ ‫جۆرێک و ئەگەریش لەم نێوانەدا‬ ‫خەڵکی مــەدەنــیــش دەکـــــوژران بە‬ ‫«زیــان کەوتوانی الوەکی»ناویان‬ ‫دەبــرد‪ .‬ئەمە خەڵکی ئەفغانستانی‬ ‫زۆر توورە دەکرد و دەبوو بە هۆی‬ ‫ئەوەی کە «القاعیدە»ئاسانتر لەنێو‬ ‫خەڵک‌دا سەربازگیری بکات؛ چونکە‬ ‫ئــەرتــەشــی ئامریکا بــە کارگەڵێک‬ ‫وەکوو بێ رێزی کردن و قورئان‬ ‫سووتاندن زیاتر خەڵکیان لە خۆیان‬ ‫بێزار کردوە‪.‬‬ ‫کەواتە دەبێ شێوەی راهێنانی‬ ‫هــێــزە نــیــزامــیــەکــان بــگــۆردرێــت‪.‬‬ ‫نیشانەگەلێک لەم گۆرانە دەبیندرێت‬ ‫ئــەرتــەشــی بــریــتــانــیــا ل ــەم بـــارەوە‬ ‫سەرکەوتووترە‪ ،‬بەاڵم نموونەیەکی‬ ‫بــاش بــۆ لێ‌فێربوون دەهێنمەوە‪،‬‬ ‫ئــەویــش رووداوی سەرهەنگێکی‬ ‫لــــێــــزانــــی ئ ــەم ــری ــک ــی ــە بـــەنـــاوی‬ ‫«کــریــس هــیــوز» لــە کــاتــێــکــدا لە‬

‫بــەســەر کــەشــەکــەدا‪ .‬دوای دوو‬ ‫چرکە حەشیمەتەکە بــاوە دەکــەن‬ ‫ودەچنەوە ماڵەوە‪.‬‬ ‫بە ڕای من ئــەم بیرتێژییە بۆ‬ ‫بــەرپــەرچــدانــەوە کــاریــگــەرە‪ .‬ئەم‬ ‫رووداوانە ئێستا لە هەموو جێیەک‬ ‫خەریکە روو دەدا‪.‬‬ ‫‪ ....‬لــە وەاڵمــــی پــرســیــارەکــەم‬ ‫کە «ئێمە چــۆن دەتوانین لە گەل‬ ‫زۆردارێک رووبەروو ببینەوە بەبێ‬ ‫ئــەوەی خۆمان ببین بە مهلۆرێکی‬ ‫السار؟‬ ‫ئەوانەی کەباسم کرد ئێمە دەبێ‬ ‫وەکــوو رێگەچارە ڕەچــاوی بکەین‬ ‫وبەکاری ‌بهێنین‪ ،‬هیزی دەروونــی‬ ‫وگەشەی هێزی دەروونی لە رێگەی‬ ‫خۆناسیاری وناسین وراهاتن لەگەڵ‬ ‫ترسەکانمان»‪ ،‬کەڵک وەرگرتن لە‬ ‫تــۆرەیــی وەکـــوو ســووتــەمــەنــی بۆ‬ ‫ماتۆری ناخ ‪ ،‬هاوکاری لەگەڵ یەکتر‬ ‫و رێککەوتن و یەک دەنگبوون لە‬ ‫گەڵ کەسانی دیکە و بوێربوون و‬ ‫لەهەمووی گرینگتر بەردەوام بوونە‬ ‫لــەســەر ئــەســڵــی بــەکــار نە‌هێنانی‬ ‫توندوتیژی‪.‬‬ ‫ئێستا تەنیا من نیم کە بڕوام‬ ‫بــە تــونــدوتــێــژی نــیــە‪ .‬پێویستیش‬ ‫ناکا بڕوام پێی ببێ‪ ،‬هۆکاری زۆر‬ ‫هەیە کە لە شوێنگەلی جۆراوجۆر‬ ‫کـــە بـــە ت ــون ــدوت ــی ــژی کــێــشــەکــان‬ ‫چارەسەر ناکرێن‪ .‬ئێمەش خەڵکی‬ ‫ئاسایی دەتــوانــیــن هــەمــان کــار کە‬ ‫«ئانگ سانگ سوچی»وگاندی»و‬ ‫ماندیال» ئەنجامیان داوە‪ ،‬ئەنجام‬ ‫بدەین‪ .‬دەتوانین کۆتایی بە سەدە‬ ‫خوێناوویەکان بێنین کــە تائێستا‬ ‫مرۆڤ بەخۆیەوە بینیوە‪ .‬دەتوانین‬ ‫بــە زاڵ بـــوون بــەســەر زوڵــــم‌دا و‬ ‫بە کــرانــەوەی دڵەکانمان سازمان‬ ‫بدرێین و ئەم بڕیارە شادیبەخشە‬ ‫]نا بۆ توندوتیژی[ بە‌هێزتر بکەین‪.‬‬ ‫بە سپاسەوە‪.‬‬ ‫(‪)١‬سیال ئەلووتی ئاشتی پارێز‪،‬‬ ‫دامەزرێنەری رێکخراوەی گرووپی‬ ‫لێکۆڵینەوەی ئاکسفۆرد‪ .‬ناوبراو لە‬ ‫دایک بووی ساڵی ‪ ١٩٤٣‬و سێ جار‬ ‫کاندید بووە بۆ خەاڵتی نۆبێل‬ ‫وەرگــێــران بۆ فارسی‪ :‬سوهیال‬ ‫جەعفەری‬ ‫وەرگــێــران بــۆ کــــوردی‪ :‬عەلی‬ ‫لەیالخ‬

‫واڵتان هەتا ساڵی ‪،2050‬‬ ‫بــۆ نــمــوونــە بــەرهــەمــی ناخالیسی‬ ‫نێوخۆیی واڵتــی هیند هەتا ساڵی‬ ‫‪ 2050‬زیــاتــر لــە ‪ 4‬هێندەی واڵتــی‬ ‫ئینگلیز دەبـ ـێ‌‪ ،‬بــەاڵم هـــەروەك لە‬ ‫سەرەوە ئاماژەی پێ‌درا‪ ،‬گەیشتنی‬ ‫واڵتــانــێــكــی وەك چین و هیند بە‬ ‫شوێنگە و پێگەكانی ســـەرەوە لە‬ ‫ساڵی ‪ 2050‬بە ئەگەر و ئەممای‬ ‫زۆرەوە بەستراوەتەوە‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫لە حاڵەتی سەرهەڵدانی شەڕی نێوان‬ ‫چین و دراوسێكانی لەسەر ئاو و‬ ‫دووڕگــەكــانــی دەریـــای بــاشــووری‬ ‫چــیــن (ئ ــەگ ــەری كــەڵــك وەرگــرتــن‬ ‫لــە چــەكــە ناوكییەكان زۆر كەمە‬ ‫چونكە چین لە دژكردەوەی ناوكیی‬ ‫ئەمریكا دەترسێ‌) و درێژەكێشانی‬ ‫گرژییەكانی چین لەگەڵ دراوسێكانی‬ ‫زیانی زۆر گەورە بە ئابووری ئەو‬ ‫واڵتە دەگەیەنێ‌‪ .‬هەروەها ڕووسیا‬ ‫و چین بەهۆی پێشێلكردنی مافی‬ ‫كەمینەكان و ئازادییە كۆمەاڵیەتیی‬ ‫و سیاسییەكان لەژێر گوشار دان‬ ‫و لەوانەیە لە داهــاتــوودا لەنێوخۆ‬ ‫تووشی قەیرانی سیاسی ببنەوە‪،‬‬ ‫ئــەمــریــكــا دەتــــوانــــێ‌ لـــە ڕێــگــەی‬ ‫ج ــۆراوج ــۆرەوە فشار بخاتەسەر‬ ‫چین و ڕووسیا و بەرژەوەندییەكانی‬ ‫ت ــووش ــی مــەتــرســی بــكــاتــەوە بۆ‬ ‫نــمــوونــە ڕووخــانــدنــی حكوومەتە‬ ‫دیكتاتۆرییەكانی هاوپەیمانی ئەوان‬ ‫وەك ئێران و سووریا و پێكهێنانی‬ ‫حكوومەتگەلی سەر بە ڕۆژئاوا لەو‬ ‫واڵتانەدا‪ ،‬هــەروەك ئەمریكا توانی‬ ‫ئۆكراین بكاتە هاوپەیمانی خۆی یان‬ ‫النیكەم لە ڕووسیا دوور بخاتەوە‬ ‫(هەرچەند ڕووسیا بە خستنەسەری‬ ‫كریما و یارمەتی بە ڕووسەكانی‬ ‫ئــۆكــرایــن ب ــۆ ســەربــەخــۆیــی یــان‬ ‫خ ــودم ــوخ ــت ــاری تـــــاڕادەیـــــەك لە‬ ‫دەرەنجامە نەرێنییەكانی لەدەستدانی‬ ‫ئۆكراینی كەم كردەوە)‪.‬‬ ‫كــارنــامــەی سیاسیی ڕۆژئـــاوا‬ ‫بــەتــایــبــەت ئەمریكا دوای شــەڕی‬ ‫جیهانیی دووەم تا ئێستا نیشانی‬ ‫داوە ك ــە ل ــە ئــاســتــی جــیــهــانــی و‬ ‫پــێــوەنــدیــی دەگـــەاڵ واڵتــانــی دیكە‪،‬‬ ‫بــەرژەوەنــدیــیــە نــەتــەوەیــیــەكــانــیــان‬ ‫بــە بــــەراورد دەگـــەڵ بابەتی مافی‬ ‫مــرۆڤ لــە ئەولەوییەت دایــە و لە‬ ‫ێ بەرژەوەندییەكانیان لە‬ ‫هــەر كــو ‌‬ ‫مــەتــرســی داب ـ ـێ‌‪ ،‬لــە بەكارهێنانی‬ ‫هێزی نیزامیدا هیچ دوودڵ نابن و‬ ‫هــەر ئــەو مەسەلەیەش لە حاڵەتی‬ ‫گۆڕانی توندی هاوسەنگیی هێز لە‬ ‫داهــاتــوودا‪ ،‬ئــەگــەری سەرهەڵدانی‬ ‫شــەڕێــكــی بــەربــاو و جیهانیی و‬ ‫مــاڵــوێــرانــكــەر لــەنــێــوان ڕۆژئــــاوا و‬ ‫ڕووسیا و چین و هاوپەیمانەكانیان‬ ‫بە بیانووی جیاوازەوە دێنێتە ئاراوە‪.‬‬ ‫بابەتی جێگە داخ لــەم نــێــوەدا‬ ‫ل ــەب ــەرچ ــاو نــەگــرتــنــی مــافــەكــانــی‬ ‫مــرۆڤ و ئاساییشی ئینسانەكان‬ ‫لـــــە پـــێـــوەنـــدیـــیـــەكـــانـــی نـــێـــوان‬ ‫بەرژەوەندیخوازەكانی جیهان دایە‬ ‫كە بە ك ــردەوە واڵتــانــی جیهان لە‬ ‫نێونەتەوەییەكانیاندا‪،‬‬ ‫پێوەندییە‬ ‫بــەرژەوەنــدیــیــە نــەتــەوەیــیــەكــانــیــان‬ ‫لــــەســــەرووی ب ــەه ــا مــرۆیــیــەكــان‬ ‫دادەنــێــن‪ ،‬بێ‌گومان تا ئــەو كاتەی‬ ‫حــكــوومــەتــێــكــی جــیــهــانــی لــەســەر‬ ‫بنچینەی بنەماكانی مافی مــرۆڤ‬ ‫و دێموكراسی لە جیهاندا جێگیر‬ ‫نەبێ‌‪ ،‬مرۆڤەكان ناتوانن بە ئاشتیی‬ ‫و ئاسوودەیی بگەن‪ ،‬ئەگەر دوای‬ ‫شەڕی جیهانیی دووەم هەتا ئێستا‬ ‫بوودجە نیزامییەكان بۆ ئاوەدانیی‬ ‫گۆی زەوی خەرج دەكران‪ ،‬هەنووكە‬ ‫ێ‬ ‫دنیایەكی جوانتر و ئاوەدانتر و ب ‌‬ ‫فەقیر و هەژارمان دەبوو!‬

‫‪9‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫سیاسی‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫گۆڕانكارییە بەهێزەكان لە هاوسەنگیی هێز و دەسەاڵتی واڵتان هەتا ساڵی ‪،2050‬‬ ‫ئایا شەڕی جیهانیی سێیەم ڕوو دەدا؟‬ ‫لە نزیكەی ‪ 100‬ساڵی ڕابردوو بە هۆكارگەلی‬ ‫جۆراوجۆر بۆ وێنە دژیەكیی بەرژەوەندییەكان‪،‬‬ ‫ناكۆكییە ئایدۆلۆژییەكان‪ ،‬ڕەگەزپەرستی و‬ ‫تەنانەت ترس (شــەڕی پێشگیرانە) بە سەدان‬ ‫موختار نەقشبەندی‬ ‫شــەڕی گــەورە و بچووك لە جیهاندا ڕوویــان‬ ‫داوە كە گەورەترینیان شەڕی جیهانیی یەكەم‬ ‫و دووەم بووە كە بە دەیان ملیۆن نیزامیی و دەیان ملیۆن غەیرەنیزامی‬ ‫گیانیان لەدەست دا و زۆر ناوچەی جیهانیش وێران و كاول بوون‪ .‬شەڕی‬ ‫وێتنام‪ ،‬شەڕی نێوخۆیی لە یۆگسالڤیای پێشوو‪ ،‬كوشتاری ڕوواندا‪ ،‬شەڕ‬ ‫لە نیمچەدورگەی كۆریا و شەڕەكانی ئیسرائیل و عەرەبەكان و هەروەها‬ ‫شەڕەكانی كەنداوی فارسیش وێڕای زەبری توندیان لە ئابووریی جیهان‪،‬‬ ‫گیانی ملیۆنان كەسیشیان ئەستاندوە و ملیۆنان كەسی دیكەشیان تووشی‬ ‫ئاوارەیی و سەرگەردانی كردووە‪.‬‬ ‫دوای كۆتاییهاتنی شەڕی دووەمی جیهانی‪ ،‬دژایەتییە ئایدۆلۆژییەكان‬ ‫ێ ناتەندروستەكانی نێوان بلوكی ڕۆژئاوا و ڕۆژهەاڵت بۆ دەیان‬ ‫و ملمالن ‌‬ ‫ســاڵ جیهانیان تووشی قۆناغێك كــرد كە بە شــەڕی ســارد بەناوبانگە‬ ‫كە لەم قۆناغەشدا هــەزاران ملیارد دۆالر لە سەرمایەی واڵتانی جیهان‬ ‫بەتایبەت ئەمریكا و شوڕەوی پێشوو لەڕێگەی وەدیهێنان و بەرهەمهێنانی‬ ‫ئامرازەكانی شەڕ بەتایبەت چەكە كۆمەڵكوژەكان خەرج كرا‪ .‬بەهەمهێنان‬ ‫و پاشەكەوتكردنی چەكە ناوكییەكانی ئەمریكا و ڕووسیا بۆ ماوەی دەیان‬ ‫ساڵ سێبەری مەرگ و ئاگری بەسەر جیهاندا كێشابوو و ئەگەر شەڕێك‬ ‫ڕووی دابــایــە‪ ،‬بێ‌گومان لەسەدا نــەوەدونــۆی ژیانی ســەر گــۆی زەوی‬ ‫لەنێو دەچــوو! هەرچەند دوای هەڵوەشانەوەی سۆڤیەت و كۆتاییهاتنی‬ ‫شەڕی سارد و جێبەجێكرانی زنجیرە ڕێككەوتنەكانی ئیستارت (پەیمانی‬ ‫كەمكردنەوەی چەكە ناوكییەكانی نێوان ئەمریكا و ڕووسیا) ئەگەری‬ ‫هاتنەئارای شەڕی جیهانی كەم بۆتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمر مەترسییە هەروا درێژەی‬ ‫هەیە بەشێوەیەك كە ساڵی پار لە كاتی قەیرانی ئۆكراین و خرانەسەری‬ ‫كەریمە بۆ سەر خاكی ڕووسیا‪ ،‬پووتین بڕیاری دابوو لە حاڵەتی پێویستدا‬ ‫چەكە ئەتۆمییەكان بخانە دۆخی ئامادەباشیەوە‪ .‬هاوسەنگی هێز لەنێوان‬ ‫ڕووسیا و ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی یەكێك لە كۆسپە سەرەكییەكانی‬ ‫گۆڕانی شەڕی سارد بۆ شەڕی جیهانیی سێیەم بوو‪ .‬بەداخەوە بەهۆی‬ ‫نەبوونی نــەزم و دادپــەروەریــی و لەبەرچاوگرتنی مافەكانی مــرۆڤ لە‬ ‫پێوەندییە نێونەتەوەییەكان و پێكهاتەی نادادپەروەرانەی ڕێكخراوی نەتەوە‬ ‫یەكگرتووەكان و دامەزراوەكانی (بە تایبەت ئەنجوومەنی ئاساییش) هێز و‬ ‫دەسەاڵت قسەی یەكەم و كۆتایی لە جیهاندا دەكا و هەنووكەش هاوسەنگیی‬ ‫هێز لە ئاستی جیهانیدا لەمپەری سەرەكیی ڕوودانــی شــەڕی جیهانیی‬ ‫سێیەمە‪ ،‬ئەگینا بوار و بەستێنی شەڕە بەرباڵوەكان و تەنانەت شەڕی‬ ‫ێ كۆسپی‬ ‫جیهانی لەبارە! بەگشتی دەتوانین بڵێین هاوسەنگیی هێز دەتوان ‌‬ ‫ێ تەنانەت لە حاڵەتی دژیەكیی توندی بەرژوەندییەكان یان‬ ‫ڕوودانی شەڕ ب ‌‬ ‫دژایەتیی توندی ئایدۆلۆژیكی (دیارە بێجگە لە چەند بابەتێكی كەم)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئایا ئەم هاوسەنگییە هەروا دەمێنێتەوە؟ دەخوا واڵتە بەهێزەكانی ئێستای‬ ‫جیهان لە حاڵەتی دیتنی دابەزینی هێز و دەسەاڵتیان‪ ،‬كردەوەی دژومنكارانە‬ ‫ئەنجام نادەن؟ لە داهاتوودا كام واڵتانە دەبنە زلهێزەكانی جیهان؟ ئایا لە‬ ‫حاڵەتی گۆڕانی جێگەی هێزە جیهانییەكاندا بابەتی مافەكانی مرۆڤ باشتر‬ ‫ێ یان خراپتر؟ لە خوارەوە لە چوارچێوەی وتارێكدا تاوتوێی داهاتووی‬ ‫دەب ‌‬ ‫هێزە جیهانییەكان دەكەین و واڵمی پرسیارەكانی سەرەوە دەدەینەوە‪:‬‬ ‫مەبەست لە هێز و دەســەاڵتــی واڵتێك تەنیا هێزی ســەربــازی نیە‪،‬‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی و پیادەكردنی نفووزی واڵتێك لە كۆمەڵگەی جیهانیدا‬ ‫پەیوەندیی بە چەندین فاكتەرەوە هەیە بۆ وێنە هێزی ئابووری‪ ،‬هێزی‬ ‫نیزامی‪ ،‬نــفــووزی فەرهەنگی لە ئاستی جیهان و جێگیریی سیاسی لە‬ ‫نێوخۆدا‪ ،‬بۆ نموونە واڵتی ئەمریكا كە ئێستاكە تەنیا زلهێزی دنیایە‪ ،‬هەم‬ ‫لەباری ئابووری و هەم لەباری نیزامی بەهێزترین واڵتی جیهانە و لەباری‬ ‫فەرهەنگیشەوە توانیویەتی لە ڕێگەی جۆراوجۆرە نفووز لە تەواوی جیهاندا‬ ‫بكا‪ ،‬واڵتــی شۆڕەویی پێشوو لە پەنا هێزی نیزامی گــەورە و هەروەها‬ ‫دەسەاڵتی ئــابــووری‪ ،‬بە پشتیوانی و گوتاری ئایدۆلۆژیی كۆمۆنیشتی‬ ‫توانیبووی تاڕادەیەك لە تــەواوی دنیادا الیەنگر بۆخۆی پەیدا بكا و بە‬ ‫پشتیوانیی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ لە حیزبە كۆمۆنیست و چەپەكان‬ ‫لە تەواوی دنیادا‪ ،‬بنچینە و بناغەی ڕۆژئاوای لەناوەوە تووشی مەترسی‬ ‫كردبۆوە‪ .‬دوای هەڵوەشانەوەی سۆڤیەت‪ ،‬ئەمریكا بوو بە تەنیا زلهێزی‬ ‫جیهان‪ ،‬بەاڵم بە هۆكارگەلێك لە سااڵنی ڕابــردوودا وردەوردە لە ڕادەی‬ ‫دەسەاڵتی ئەمریكا كەم بۆوە‪ .‬كەمبوونەوەی هێزی نفووزی ئەمریكا بەهۆی‬ ‫كەمبوونەوەی هێزی ئابووری یان نیزامی یان فەرهەنگیی ئەمریكا نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەهۆی گەشە و زیادبوونی هێز و توانایی چەندین واڵتی دیكە بەتایبەت‬ ‫ڕووسیا و چینە كە هەرچەند هەركامیان لە بوارگەلێكدا مەودای زۆریان‬ ‫دەگەڵ ئەمریكا هەیە بەاڵم بەرەبەرە خەریكی زیادكردنی هێزی خۆیان لە‬ ‫جیهان و لە ئاكامدا كەمبوونەوە لە پشكی هێز و دەسەاڵتی ئەمریكان‪.‬‬ ‫لە درێژەدا پێگە و شوێنگەی هەنووكەیی و داهاتووی چەندین هێزی‬ ‫ێ دەكەین بۆ‬ ‫جیهانی لە بوارەكانی ئابووری‪ ،‬نیزامی و فەرهەنگی تاتو ‌‬ ‫ئەوەی بابەتەكە كەمێك ڕوونتر بێتەوە و باشتر بتوانین هێزەكانی ئێستا و‬ ‫داهاتووی جیهان وێنا بكەین و سەبارەت بە داهاتووی هێزە جیهانییەكان‬ ‫قسە بكەین‪.‬‬ ‫‪١‬ـ هێزی ئــابــووری‪ :‬بۆ پلەبەندی هێزە ئابوورییەكانی جیهان كەڵك لە‬ ‫پێوەری بەرهەمی پوخت نەكراو (ناخالیس)ی نێوخۆیی وەردەگرین كە‬ ‫لەالیەن ناوەندە گرنگ و گەورەكانی وەك بانكی جیهانی یان سندووقی‬ ‫ێ كە بەهۆی شێوازی جیاوازی هەڵسەنگاندنی‬ ‫نێونەتەوەیی دراو ڕادەگەیەنر ‌‬ ‫ڕادەی بەرهەمهێنانی ناخالیسی نێوخۆیی واڵتـــان لــەالیــەن نــاوەنــدە‬ ‫جۆراوجۆرەكانەوە‪ ،‬زۆرجار ئەم ڕێكخراوانە ئامار و داتای جیاواز لە یەكتر‬ ‫باڵو دەكەنەوە و تەنانەت شوێنگەی هێندێك لە واڵتان لە پلەبەندی ئەم‬ ‫ڕێكخراوانەدا جیاوازیی دەگەڵ یەكتر هەیە‪ ،‬بەاڵم بەگشتی ئەم جیاوازییانە‬ ‫زۆر نین‪ .‬هێزی ئابووری كاریگەریی ڕاستەوخۆی لەسەر زیادكردنی هێزی‬ ‫نیزامیی واڵتێك و نفووزی نێونەتەوەیی و تەنانەت جیگیریی نێوخۆیی ئەو‬ ‫واڵتەدا هەیە‪ ،‬لە خشتە(جدول)ی خوارەوەدا بەرهەمی ناخالیسی نێوخۆیی‬

‫چەندین هێزی جیهانی و چەند هێزێكی ناوچەی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫لە ساڵی ‪ ٢٠١٦‬و هەروەها پێشبینیی ساڵی ‪ ٢٠٥٠‬لەالیەن دامــەزراوەی‬ ‫دیراساتی گۆڵدمەن ساكس هاتووە كە دەریدەخا شوێنگەی ئابووری زۆر‬ ‫لە واڵتانی بەهێزی ئێستا گۆڕانی بەسەردا دێ‌‪ ،‬دیارە بابەتگەلێكی وەك‬ ‫ێ كاریگەرییەكی تەواو نەرێنی‬ ‫شەڕ و كێشە سیاسییە نێوخۆییەكان دەتوان ‌‬ ‫ێ ئەم بابەتانە پێشبینی‬ ‫ێ و ناتوانر ‌‬ ‫لەسەر گەشەی ئایووری واڵتێك هەب ‌‬ ‫بكرێن‪ ،‬بۆ نموونە دامەزراوەی گۆڵدمەن ساكس پێشبینی كردووە ئێران لە‬ ‫ساڵی ‪2050‬دا بە بەرهەمی ناخالیسی نێوخۆیی ‪ 3190‬ملیارد دۆالر دەبێتە‬ ‫ئابووریی ‪19‬ی جیهان‪ ،‬بەاڵم بێ‌شك سەرهەڵدانی شەڕی نێوان ئێران و‬ ‫ڕۆژئاوا یان شەڕ دەگەڵ دراوسێكان یان شەڕی نێوخۆیی یان تەحریمە‬ ‫نێونەتەوەییەكان دەبنە كۆسپی بەردەم گەیشتن ئێران بەم جێگە گرنگە لە‬ ‫ساڵی ‪2050‬دا‪ .‬هەروەها واڵتانی هیند و چینیش ڕووبــەڕووی كێشەگەلی‬ ‫جۆراوجۆرەن كە هەڕەشە لە داهاتووی ئابوورییان دەكــەن بۆ نموونە‬ ‫ئەگەر سەرهەڵدانی شەڕ دەگەڵ دراوسێكان بەهۆی ناكۆكییە سنوورییەكان‬ ‫و هەروەها كێشە نێوخۆییەكان‪.‬‬

‫جێگەی ئاماژەپێدانە كە لە خشتەی ســەرەوەدا پلەی جیهانیی واڵتان‬ ‫باس نەكراوە‪ ،‬لە بەشی ئاماری پێوەندیدار بە ساڵی ‪ 2014‬دوای فەڕانسە‬ ‫واڵتانی بەڕازیل و ئیتالیا دێن و شوێنگەی عەرەبستان و ئیسرائیل و‬ ‫ئێران زۆر لەخوارترە و لە بەشی پێشبینی ساڵی ‪ 2050‬پلەی بریتانیا ‪10‬‬ ‫و فەڕانسە ‪ 11‬و ئەڵمانیا ‪ 12‬و توركیا ‪ 14‬و میسر ‪ 15‬و پاكستان ‪ 18‬و‬ ‫ئێران ‪19‬یە و واڵتانی مەكزیك و ئەندۆنزیا بەڕیز پلەكانی ‪ 8‬و ‪ 9‬و كانادا‬ ‫و ئیتالیا ‪ 16‬و ‪.17‬‬ ‫‪2‬ـ هێزی نیزامی‪ :‬ڕادەی هێزی نیزامی واڵتێك كاریگەرییەكی گرنگی لەسەر‬ ‫ڕادەی نفووزی سیاسیی ئەو واڵتە لە ئاستی نێونەتەوەییەدا هەیە‪ ،‬هەروەها‬ ‫هێزی بەرگێڕەوی نیزامی واڵتێك ڕۆڵێكی گرنگی لە بردنەسەری ڕێژەی‬ ‫ئەمنییەت و سەرمایەدانانی دەرەكیدا هەیە (دیــارە بۆ سەرمایەگوزاریی‬ ‫دەرەكــی تەنیا ئەمنییەت و توانای بەرگریی تــەواو نیە)‪ ،‬بەگشتی شەڕ‬ ‫هەر ئەو سیاسەتەیە بەاڵم بەشێوەیەكی دیكە! چەندایەتی و چلۆنایەتی‬ ‫چەكوچۆڵی نیزامی واڵتێك ڕۆڵێكی گرنگ و سەرەكیی لە بردنەسەری‬ ‫دەسەاڵتی نیزانی واڵتێكدا هەیە بەاڵم بابەتگەلێكی وەك جوگرافیا و توانای‬ ‫ئابووریش كاریگەریی گرنگیان لەسەر هێزی نیزامی واڵتێك و توانای‬ ‫بەرگریی ئەو واڵتە هەیە بەتایبەت لە شەڕە درێژخایەنەكاندا بە پشتیوانی‬ ‫ێ بە سەركەوتن بگەی‪( .‬دیــارە بە یارمەتی‬ ‫ئابوورییەكی بەهێز دەتوانر ‌‬ ‫تەكنۆلۆژیای نیزامی بۆ بەرهەمهێنانی چەك)‪ ،‬چەكە نەناسراو و ناباوەكان‬ ‫كاریگەریی زۆریان لە ڕادەی دەسەاڵتی نیزامیی واڵتێكدا هەیە و بەكردەوە‬ ‫هیچ واڵتێك غیرەتی هێرش بۆ سەر واڵتانی خاوەن چەكی ناوكیی نیە‪.‬‬ ‫واڵتانی ئەمریكا‪ ،‬ڕووسیا‪ ،‬فەڕانسە‪ ،‬ئینگلیز‪ ،‬چین‪ ،‬ئیسرائیل‪ ،‬هیند‪،‬‬ ‫پاكستان و كۆریای باكوور تەنیاواڵتانی خاوەن چەكی ناوكین لە جیهاندا‪،‬‬ ‫كاریگەریی چەكە ناوكییەكان لە توانای بەرگێڕەوەیی و بەرگیی واڵتێكدا‬ ‫ئەوەندە زۆرە كە كۆریای باكوور دەگەڵ ئەوەی لە بواری پلەبەندیی هێزە‬ ‫نیزامییەكانی جیهان (چەكە ناسراوەكان) پلەی ‪36‬ی هەیە‪ ،‬هەڕەشەیەكی‬ ‫جیددی و گــەورە بۆ واڵتــی كۆریای باشوور بە پلەی ‪ 7‬دێتە ئەژمار!‬ ‫دیارە نزمبوونی چەندێتی و چۆنییەتی ئامرازەكانی هەڵگری كوالهەكی‬ ‫ناوكیی كۆریای باكوور (مووشەكی قاڕەپێو‪ ،‬ژێردەریایی‪ ،‬بۆمبهاوێژی‬ ‫ئیستراتیژیك) و هەروەها هەبوونی چەند كوالهەكێكی هەستەیی لەالیەن‬ ‫ئەو واڵتە (لەقەدرا قامكی دەستان) و هەبوونی سیستەمگەلی پێشكەوتووی‬ ‫بەرگریی مووشەكی لە ژاپۆن و كۆریای باشوور بۆتەهۆی ئەوەی كۆریای‬ ‫باكوور س ــەرەڕای ئــەوەی خــاوەن چەكی ناوكییە‪ ،‬بەتوندی سەبارەت‬ ‫ێ و‬ ‫بە هێرشی شیمانەیی كۆریای باشوور و ژاپــۆن و خەسارهەڵگر ب ‌‬ ‫لە ئەگەری سەرهەڵدانی شەڕ ئەگەر تەنانەت كەڵك لە چەكی ئەتۆمیش‬ ‫ێ و تەنانەت لە حاڵەتێكدا‬ ‫وەرگرێ‌‪ ،‬توانای پاراستنی ئاساییشی خۆی ناب ‌‬ ‫ێ چەند شارێكی كۆریای باشوور و ژاپۆن بكاتە ئامانج‪ ،‬دیسانەكەش‬ ‫بتوان ‌‬ ‫ێ (دیارە كۆریا باشوور و ژاپۆنیش زیانی زۆریان‬ ‫تووشی شكست دەب ‌‬ ‫پێ‌دەگا)‪.‬‬ ‫هەنووكە واڵتانی ڕووسیا و ئەمریكا لەباری نیزامییەوە بەهێزترین‬ ‫واڵتانی جیهانن بــەاڵم وردەوردە لە ئاستی جیهانیدا لە ڕێــژەی هێزی‬ ‫نیزامیی ئەمریكا كەم دەبێتەوە و هۆكارەكەشی زیادبوونی توانای نیزامیی‬ ‫واڵتانی دیكەی وەك چینە‪ ،‬كەمبوونەوەی بوودجەی نیزامیی ئەمریكا و‬ ‫بێ‌مەیلیی هاوپەیمانە ئورووپاییەكانی بە زیادكردنی بوودجە نیزامییەكان‬ ‫(دوای قەیرانی ئابووریی ساڵی ‪ )2008‬و هەروەها زیادبوونی بوودجەی‬ ‫نیزامیی چین و ڕووسیا و تەنانەت هێندێك لە واڵتانی جیهانی سێیەك‬

‫لە ماوەی دەیەكانی داهاتوودا بەرەبەرە دەبێتە هۆی دابەزینی شوێنگەی‬ ‫هێزی نیزامیی ڕۆژئاوا‪ .‬لە خشتەی خوارەوە پلە و بوودجەی نیزامیی چەند‬ ‫ێ لەبەرچاوگرتنی چەكە‬ ‫واڵتێكی بەهێزی جیهان ئاماژەی پێدراوە (پلە بەب ‌‬ ‫كۆمەڵكوژەكانی وەك چەكی ناوكی) بەاڵم ئەگەر ئەمریكا و هاوپەیمانە‬ ‫ڕۆژئاواییەكانی بوودجە سەربازییەكانی خۆیان زیاد نەكەن‪ ،‬بە تێپەڕینی‬ ‫كات واڵتانی دیكە مەودایان دەگــەڵ ئەو واڵتانە كەم دەبێتەوە‪ ،‬لە ‪1‬ی‬ ‫جوالی ئەمساڵ سەرۆكی ستادی هاوبەشی هێزە چەكدارەكانی ئەمریكا و‬ ‫وەزیری بەرگریی ئەمریكا لە كۆنفڕانسێكی خەبەریدا ئیستراتیژیی نیزامیی‬ ‫نوێی ئەمریكایان ڕاگەیاند و لەم ئیستراتیژییە نوێیەدا واڵتانی ڕووسیا و‬ ‫چین وەك دەسدرێژیكەر و هەڕەشە بەدژی بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا‬ ‫ناسێنراون! لەوانەیە هەستی مەترسیی ئەمریكا سەبارەت بە ڕووسیا و‬ ‫چین لە سااڵنی داهاتوودا ببێتەهۆی بردنەسەری بوودجەی نیزامیی ئەو‬ ‫واڵتە و پاراستنی شوێنگە و مەودای خۆی دەگەڵ واڵتانی دیكە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫حاڵەتی زیادبوونی خێرای بوودجەی نیزامیی واڵتانی دیكە و خۆدوورگرتنی‬ ‫ڕۆژئــاوا لە زیادكردنی بوودجەی نیزامیی بەرەبەرە لە هێزی ئــەوان لە‬ ‫ئاستی دنیادا كەم دەبێتەوە‪ ،‬ئەمریكا بەهۆی هەبوونی تەكنۆلۆژیای باشتر و‬ ‫هەروەها بنكە و پایەگا زۆرەكانی لە شوێنە گرنگەكانی جیهان و بوودجەی‬ ‫یەكەمی نیزامی (بە ئەگەری زۆر هەتا چەند دەیەی دیكە بوودجەی نیزامیی‬ ‫چین نەگاتە ڕادەی ئەمریكا) بە ئەگەری زۆر لە ساڵی ‪ 2050‬دیسانەكە هەر‬ ‫ێ بەاڵم بێ‌گومان لە حاڵەتی خۆپاراستن‬ ‫هێزی سەربازیی یەكەمی جیهان ب ‌‬ ‫لە زیادكردنی خێرای بودجەی نیزامی‪ ،‬ڕادەی توانایی نیزامی ساڵی ‪2050‬ی‬ ‫ئەمریكا بە بەراورد بە واڵتانی جیهان زۆر كەمتر لە ئێستا دەبێ‌‪.‬‬

‫ئاماری سەرەوە لەالیەن دامەزراوەی گلۆبال فایر پاور لە ساڵی ‪2014‬‬ ‫ێ لەبەرچاوگرتنی چەكە ناوكییەكان) كە بۆ پلەبەندیی‬ ‫خــراوەتــەڕوو (ب ‌‬ ‫هێزە نیزامییەكانی واڵتان تەنیا پشت بە چۆنییەتی و چەندێتی كەرەسە‬ ‫ێ و بابەتگەلێكی وەك بەستراوەیی بە نەوت (بۆ‬ ‫سەربازییەكان نابەست ‌‬ ‫توانایی درێژەدانی شەڕ) داراییە ماڵیی و سەرچاوە سروشتیی مرۆیی‬ ‫و تەنانەت جوگرافییەكانیشی لەبەرچاو گرتووە‪ ،‬ئێران لە پلەبەندیی ئەم‬ ‫دامــەزراوەیــەدا پلەی ‪23‬ی هەیە! جێگەی باسكردنە كە دامەزراوەگەلی‬ ‫جــۆراوجــۆر ســەبــارەت بە هێزی نیزامیی واڵتــان توێژینەوە دەكــەن و‬ ‫ئامار و داتــای جیاواز دەخــەڕوو‪ ،‬بۆ نموونە دام ــەزراوەی نێونەتەوەیی‬ ‫توێژینەوەكانی ئاشتیی ستۆكهۆڵم ناسراو بە سیپری بوودجەی نیزامیی‬ ‫ساڵی ‪2014‬ی ئەمریكای بــە ‪ 610‬ملیارد دۆالر و ڕووســیــا بــە ‪ 88‬و‬ ‫عەرەبستان بە ‪ 80‬ملیارد دۆالر ڕاگەیاندووە‪ .‬جیاوازیی ئامار و داتای‬ ‫دامەزراوە جۆراوجۆرەكان بەهۆی شێوازە جۆراوجۆرەكانی توێژینەوە و‬ ‫هەڵسەنگاندن و پێوەرەكانی كۆكردنەوەی ئامارە بەاڵم لەبنەڕەتدا لێكدانەوە‬ ‫و شیكردنەوەی هێزی نیزامیی واڵتان جیاوازیی ئەوتۆیان نیە‪.‬‬ ‫‪3‬ـ هێزی فەرهەنگیی و دەسەاڵتی نــەرم‪ :‬تاوتوێی دەسەاڵتی كولتووریی‬ ‫بابەتێكی سادە نیە و پێوەندیی بە هۆكارگەلی زۆرەوە هەیە‪ .‬هەبوونی‬ ‫فەرهەنگێكی سەرنجڕاكێش و هێزی بانگەشەكردنی دوو كۆڵەكەی سەرەكیی‬ ‫هێزی كولتووریی و نەرم پێك دێنن‪ .‬ئەمریكا و بەگشتی ڕۆژئاوا بەهۆی‬ ‫ئەمنییەتی بااڵی كۆمەاڵیەتی و هەبوونی دێموكراسی تاڕادەیەكی زۆر‬ ‫مافەكانی مرۆڤ لەبەرچاو دەگرن (لەنێو واڵتانی خۆیان نەك بۆ واڵتانی‬ ‫دیكە)‪ ،‬هەربۆیە بوونەتە سەرمەشقی زۆر لە سیاسەتمەدار و ڕۆشنبیر و‬ ‫حیزبە سیاسییەكان بە سەرانسەری دنیادا‪ ،‬لەالیەكی دیكەشەوە واڵتانی‬ ‫چین و ڕووسیا بەهۆی سەركوتی نەیاران و ه ــەاڵواردن و لەبەرچاو‬ ‫نەگرتنی مافی كەمایەتییەكان‪ ،‬سیمایەكی باشیان لەنێو واڵتانی جیهاندا‬ ‫نیە‪ ،‬هەروەها ڕۆژئاوا بەتایبەت ئەمریكا بە هێزی تەبلیغاتیی زۆرەوە لە‬ ‫باڵوكردنەوەی كولتوور و بیروڕاكانی ڕۆژئاواپەسند بە بەراورد دەگەاڵ‬ ‫ڕووسیا و چین و هیند و واڵتانی دیكە لەسەرترن و تەنانەت لە هێندێك‬ ‫بابەتدا دەتوانن ڕووداوەكانی جیهان لەپێش چاوی بیروڕای گشتیی‪ ،‬بە‬ ‫پێچەوانە و بــەراوەژوو نیشان بدەن؛ بۆ نموونە هێرشی ساڵی ‪2008‬ی‬ ‫ڕووسیا بۆ گورجستان بۆ بەرگریی لە خەڵكی ئوسیتای باشوور (ناوچەی‬ ‫خودموختاری گورجستان‪ ،‬دیــارە دوای شــەڕ ڕێگەی سەربەخۆییان‬ ‫گرتەبەر) لە بەرامبەر هێرشی گورجستان بــوو‪ ،‬بــەاڵم ڕۆژئ ــاوا لەبەر‬ ‫بەرژەوەندییەكانی بەرگریی لە گورجستان كرد و میدیا و ڕاگەیاندنەكانی‬ ‫ڕۆژئاواش بە تەواوی تواناوە بابەتەكەیان بە پێچەوانە نیشان دا‪ ،‬دیارە‬ ‫ێ‬ ‫ێ حاشا لە پشتوانیی ڕێژەیی ڕۆژئــاوا لە مافەكانی مرۆڤ بكر ‌‬ ‫ناتوانر ‌‬ ‫بەاڵم بەگشتی ڕۆژئاوا بەرژەوەندییەكانی خۆی لەسەروو هەموو شتێك‬ ‫دادەن ـێ‌‪ ،‬ڕووسیا و چین بەهۆی هەڵسوكەوتی توند دەگەڵ كەمایەتی و‬ ‫نەیارانیان لە نێوخۆ و پشتیوانیی لە واڵتە دیكتاتۆرەكانی وەك ئێران و‬ ‫كۆریای باكوور و سووریا ناتوانن لەباری كولتووری و شەڕی نەرمدا‬ ‫ێ كە بەهۆی گەشەی‬ ‫ێ لەبیر بكر ‌‬ ‫ێ دەگەڵ ڕۆژئاوا بكەن بەاڵم ناب ‌‬ ‫كێبرك ‌‬ ‫ئابووری و هــەنــاردەی كااڵ ئابوورییەكان‪ ،‬وردەوردە ڕێــژەی نفووزی‬ ‫فەرهەنگیی واڵتی چین زیاد دەكا بەاڵم نەك بە ڕادەی ڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫بە سەرنجدان بە بابەتی سەرەوە دەتوانین بگەینە ئەو دەرەنجامەی‬ ‫كە ئەگەر بارودۆخی جیهانی هەر بەم شێوەیە بچێتەپێش‪ ،‬هەتا ساڵی‬ ‫‪ ، 2050‬ڕۆژئاوا پێگەی ئابووری و نیزامی و لە ئاكامدا شوێنگە و جێگەی‬ ‫سیاسییەكەی لەدەست دەدا و ئینگلیز و فەڕانسە بە ئەگەری زۆر ناتوانن‬ ‫جێگە و شوێنگەیان خۆیان وەك ئەندامانی‬ ‫بۆ ل ‪١٠‬‬ ‫هەمیشەیی ئەنجوومەنی ئاساییش بپارێزن‪،‬‬

‫‪8‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەری ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫یادکردنەوە‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫یادی ‪ ٢٥‬ساڵەی تیرۆری ‪ ١٠‬پێشمەرگەی دێموکرات لە پەڕەژاڵ‬

‫حەمەرەسووڵ کەریمی‬ ‫ســاڵــێــک دوای تـــیـــرۆرکـــران و‬ ‫شــەهــیــد کـــردنـــی ڕێــــبــــەری حــیــزبــی‬ ‫دیموکراتی کوردستان شەهید دوکتور‬ ‫عــەبــدوڵــرەحــمــان قــاســمــلــوو و کــاک‬ ‫عــەبــدوڵــا قــــادری ئــــازەر‪ ،‬هێزەکانی‬ ‫پــێــشــمــەرگــەی دێ ــم ــوک ــرات‪ ،‬بــۆ یــادو‬ ‫بیرەوەری و بۆ زەربە لێدان‬ ‫لــە هێزەکانی کــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫خەریکی چاالکی و عەمەلیاتی چەکداری‬ ‫بـــوون‪ .‬لــە خـــواروی کــوردســتــان‌ڕا تا‬ ‫سەرووی کوردستان بە گشتی هێزەکانی‬ ‫پێشمەرگە زەربــەی گورچووبڕیان لە‬ ‫پەیکەری لەرزۆکی هێزەکانی کۆماری‬ ‫ئیسالمی دەوەشــانــد و دوژمنیش لە‬ ‫ئاست هێرشی پێشمەرگەدا زەبوون و‬ ‫دەستاوەستان مابۆوە‪.‬‬ ‫هێزەکانی رێــژێــم کــەم و زۆر لە‬ ‫بــەرەبــەری تــیــرۆری ناجوانمێرانەی‬ ‫شەهید دوکتور قاسملوو دا لە مۆڵگە و‬ ‫لە سەنگەرەکانی خۆیان نەدەهاتنەدەر‬ ‫و ن ــەی ــان ــدەوێ ــرا بــجــوڵــێــن و کەمتر‬ ‫هاتووچۆیان دەکــرد‪ .‬بەو حاڵەشەو لە‬ ‫‪ ٥‬ی پووشپەرەوە تا ‪ ٢٥‬ی پووشپەر‬ ‫هــێــزەکــانــی پێشمەرگە تــوانــیــبــوویــان‬ ‫چەندین زەربـــەی توند لــە هێزەکانی‬ ‫رێــژێــم ب ــدەن و تــامــی شکستیان پێ‬ ‫بچێژن‪.‬‬ ‫ئــەو چەند عەمەلیاتەی خــوارەوە‬ ‫تەنیا لە دەفــتــەری بیرەوەریی خۆمدا‬ ‫چەند نموونەیەکن لــە قارەمانەتیی‬ ‫پێشمەرگەکانی دیموکرات لە عەمەلیاتە‬ ‫چووک و گەورەکان دا‪:‬‬

‫هــێــزی زمــزیــران لــە ڕۆژی ‪ ٥‬ی‬ ‫پــووشــپــەردا لــە عەمەلیاتێک دا و لە‬ ‫چەند خولەکێک دا توانیان دەســت بە‬ ‫سەر پایەگای گوندی «نیسکاوێ» لە‬ ‫ناوچەی سەردەشت دابگرن و دوای‬ ‫کوشتنی چەند کەس لە بەکرێگیراوان و‬ ‫بە دیل گرتنی ‪ ٨‬کەس بەبێ ئەوەی هیچ‬ ‫زیانێک بە پێشمەرگەکان بگا‪ ،‬مەیدانی‬ ‫شەرەکەیان بەجێ هێشت‪.‬‬ ‫هەر ئەو هێزە پێشمەرگەیەی هێزی‬ ‫زمزیران‪ ،‬لە ڕۆژی ‪٩‬ی پووشپەر دا لە‬ ‫نێوان گوندەکانی وەتماناوێ و شینوێ‬ ‫ل ــە «خــــرێ دووهــــــــەزاری» گــروهــی‬ ‫زەربەتی سەردەشتیان لە داوی خۆیان‬ ‫خست و ئــەو گــروهــەیــان تەفروتونا‬ ‫کرد و بۆ خۆیان بە ساڵمەتی مەیدانی‬ ‫شەرەکەیان بە جێ هێشت‪.‬‬ ‫هێزی ئاگری لە مەڵبەندی شیمال‬ ‫لە ڕۆژی ‪ ١٥‬ی پووشپەر لە ناوچەی‬ ‫شپیران دەستیان بەسەر مۆڵگەیەکی‬ ‫زۆر گرینگی دوژمـــن داگـــرت و ‪٢٠‬‬ ‫کــەســیــان لــێ بــە دیــل گــرتــن و دواتــر‬ ‫پــایــەگــایــەکــەیــان بــە هــەمــوو کـــەل و‬ ‫پەلەکانەوە تەفروتونا کرد و بۆ خۆشیان‬ ‫بە ساڵمەتی مەیدانی شەرەکەیان بە‬ ‫جێ هێشتبوو‪.‬‬ ‫هــەر لــەو ڕۆژەدا هــێــزی شەهید‬ ‫پــێــشــەوا دەســتــیــان بــە ســەر پایەگای‬ ‫نیزامی «پیربایز» لە چەند کیلۆمیتری‬ ‫شاری مەهاباد لە سەر جادەی مەهاباد‪-‬‬ ‫پــەســوێ داگـــرت و دوای کوشتن و‬ ‫بەدیل گرتنی هەموو چەکدارانی رێژیم‪،‬‬ ‫مۆڵگەکەیان وێران کرد و بۆ خۆشیان‬ ‫بە ساڵمەتی دەرباز دەبن‪.‬‬ ‫لــە ڕۆژی ‪ ١٨‬ی پــووشــپــەر لە‬ ‫تەنیشت شــاری شنۆ‪ ،‬پێشمەرگەکانی‬ ‫هێزی کێلەشین‪ ،‬لە سەر جادەی شنۆ‬ ‫بۆ پیرانشار ستوونێکی نیزامیی ڕێژێم‬ ‫دەخــنــە داوی خــۆیــان و زەربــەیــەکــی‬ ‫توندیان لێدەدەن و بە دەیان کەسیان‬ ‫لێ‌دەکوژن و هاوکاتیش ‪ ٢١‬کەس لە‬ ‫کــوژراوەکــان شناسایی دەکــەن و بۆ‬

‫خــۆشــیــان بــە ســامــەتــی دەگــەڕێــنــەوە‬ ‫شوێنی دیاریکراوی خۆیان‪.‬‬ ‫لە ڕۆژەکانی ‪ ١٨‬و ‪ ١٩‬ی پووشپەر‬ ‫دا‪ ،‬هێزەکانی شەهید پێشەوا و بەیان‬ ‫لە ناوچەی گەورکی سەقز‪ ،‬دوای دوو‬ ‫شــەو و دوو ڕۆژ شــەری نــابــەرابــەر‬ ‫توانیان زەربەیەکی قورس لە پەیکەری‬ ‫هێزی زۆر و بۆری ڕێژێم بدەن و بە‬ ‫دەیان کەسیان لێ بکوژن و هاوکاتیش‬ ‫بە دەیان کەسیان لێ بەدیل بگرن‪ .‬بە‬ ‫داخــەوە لەو شــەڕەدا ‪ ٨‬پیشمەرگەی‬ ‫قارەمان شەهید دەبن‪.‬‬

‫سیخورە خۆفرۆشانە‪ ،‬لە هێزی ‪٢‬ی‬ ‫ڕێبەندان دا خۆی مەاڵس دابوو‪.‬‬ ‫هێزی ‪ ٢‬ی ڕێبەندان هێزێکی دەست‬ ‫وەشین و پارتیزانی دێموکرات بوو‪،‬‬ ‫دوژمــن لە ناوچەی سەقز و هاوشار‬ ‫و دەوروبەری سەقزدا نەیدەوێرا سەر‬ ‫بــبــزوێ و هــەر بۆیە رێــژێــم خەریکی‬ ‫پیالنێک بوو زەربە لێدان لەو هێزە‪.‬‬ ‫مەڵبەندی ‪ ٢‬بە گشتی دوای چەند‬ ‫ڕۆژ بە ڕێگا دا ڕۆیشتن دەچنە شوێنێک‬ ‫بــە نـــاوی هــەرمــێ دۆڵ لــە نــاوچــەی‬ ‫شلێری سەقز‪.‬‬

‫شوێنێکی ئەستەم و جێگای مەترسی‬ ‫نییە‪ ،‬هــەر بۆیەش زۆر بە ئــارامــی و‬ ‫لە ژێر ترووسکە ترووسکی ئەستێرە‬ ‫و تریفەی مانگەشەوی پووشپەر دا لە‬ ‫بەر ماندوویی و شەکەتی و بە ئاواتی‬ ‫ئاسۆ و ڕۆژێکی نوێ چاوەگەشەکانیان‬ ‫لێک دەنێن و دەخەون‪.‬‬ ‫لــە بــەرەبــەیــانــی‌دا ئــەبــووبــەکــری‬ ‫سیخوور و نۆکەر سففەت‪ ،‬دەرفــەت‬ ‫دێنێ و بە هەڵگرتنی چەند چەکێکی‬ ‫تــەنــیــشــت پــێــشــمــەرگــەکــان لـــە ســەر‬ ‫گــاشــەبــەردەکــە ڕا‪ ،‬هــەر ‪ ١١‬پەپوولە‬

‫ئــەوانــە تەنیا بەشێکی بچووکن‬ ‫لــە عــەمــەلــیــاتــی هــێــزی پێشمەرگەی‬ ‫دێــمــوکــرات لــە بــەرەبــەری ســاڵــڕۆژی‬ ‫شەهید بوونی شەهیدی مەزن دوکتور‬ ‫ڕەحمان قاسملوودا‪.‬‬ ‫هاوکات هێزەکانی رێژێمی کۆماری‬ ‫بۆ زەربە لێدان لە هێزی پێشمەرگەی‬ ‫کوردستان و بە تایبەت پێشمەرگەکانی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــرات بــە شــێــوەیــەکــی‬ ‫فێلبازانە‪ ،‬لە پیالن و بەرنامە دابــوو‪.‬‬ ‫بۆیە بە ناردنی سیخور و تیرۆریست‬ ‫بۆ نێو هێزی پێشمەرگە دەیهەویست‬ ‫وڕەی پێشمەرگە دابەزێنێ‪ .‬یەکێک لەو‬

‫دەستەیەک پێشمەرگەی ‪ ١٢‬کەسی‬ ‫بۆ چاوەدێری دەچنە شاخێک بە ناوی‬ ‫پەڕەژاڵ‪ .‬ئەو دەستە پێشمەرگەیە لەبەر‬ ‫ئەوە پێشتر ڕیگایەکی دوور و درێژیان‬ ‫بریبوو‪ ،‬زۆر شەکەت و ماندوو دەبن‪.‬‬ ‫هاورێی فەرماندە لیستەی نیگاهبانی‬ ‫ئامادە دەکات و دواتر پێشمەرگەکان لە‬ ‫بن سێبەری گاشەبەردێک و لە تەنیشت‬ ‫یەک لە کیسەخەوەکانیان دا سەر وەسەر‬ ‫ڕەخت و فیشەکدانەکەیان دەکەن و وەک‬ ‫فریشتە چاو لێکدەنێن‪ .‬خەوێکی قورس‬ ‫بە سەریان دا زاڵ دەبــێ‪ .‬ئــەوان لەوە‬ ‫دڵنیان کە ئەو شوێنەی لێی ماونەوە‬

‫خەوتووەکان‪ ،‬لە نێو کیسەخەوکانیاندا‬ ‫وەبــەر دەسترێژی گوللە دەدا و ‪١٠‬‬ ‫کەس لە باشترین ڕۆڵەکانی دیموکرات‪،‬‬ ‫ئەوانەی بە دڵێکی ئاسوودەوە خەوت‬ ‫بوون بۆ ئەوەی لەگەڵ ئاسۆی بەیانی‬ ‫و شەبەقی ڕۆژ‪ ،‬جارێکی دیکە چەک لە‬ ‫شان بەرەو خەبات هەنگاو بنێن‪ ،‬شەهید‬ ‫دەکــا و بۆ خۆشی بــەرەو مۆڵگەیەکی‬ ‫ڕێژێم ڕادەک ــا و خــۆی دەگەیێنێتەوە‬ ‫باوەشی رێژێمی تیرۆریست پەروەری‬ ‫کۆماری ئیسالمی ئێران‪.‬‬ ‫دواتر یەکێک لە پێشمەرگە دەرباز‬ ‫بــووەکــان‪ ،‬هــەواڵــی جەرگبڕی شەهید‬

‫بوونی ‪ ١٠‬کەس بە کادرو پێشمەرگەکان‬ ‫ڕادەگەیێنێ و هاورێیانی مەڵبەندی ‪ ٢‬بە‬ ‫دڵێکی خەمین و بە پەرۆشەوە تەرمی‬ ‫‪ ١٠‬کوڕە پێشمەرگەی دڵ پڕ لە هیوا‬ ‫لە تەختی عــەوااڵن بە خاکی نیشتمان‬ ‫دەسپێرن‪.‬‬ ‫ناوی ئەو ‪ ١٠‬شەهیدە سەربەرزەی‬ ‫گەلەکەمان بریتن‌لە‪:‬‬ ‫شەهیدان خالید عەبدوڵاڵهی‪ ،‬خالید‬ ‫شەعبانی‪ ،‬سەیفوڵاڵ نەعلبەندی‪ ،‬مستەفا‬ ‫حاجی زادە‪ ،‬جەماڵ کورتەکی‪ ،‬هادی‬ ‫پــااڵنــی‪ ،‬ڕەحــیــم بــەهــانــەت‪ ،‬محەممەد‬ ‫سەدیقی‪ ،‬فەریدوون قــادری و لوقمان‬ ‫ئەلیاسی‪.‬‬ ‫ئــەو پۆلە پێشمەرگەیە لە هەمان‬ ‫ڕۆژ دا شەهید کران کە ڕێبەرەکەیان‬ ‫ساڵێک پێشتر بە دەستی تیرۆریستانی‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی لــە وی ــەن شەهید‬ ‫کــرابــوو‪ .‬ئـــەوان چـــرای تــەمــەنــیــان بە‬ ‫دەستی ڕەشی تیرۆریستانی کۆماری‬ ‫ئیسالمی کوژایەوە‪ ،‬بەاڵم ترووسکەی‬ ‫چــاوەکــانــیــان وەک بریسکە بریسکی‬ ‫ئەستێرە لە ئاسمانی ساماڵی کوردستان‬ ‫دا هـــەروا دەبریسکێنەوە‪ ،‬ئـــەوان بە‬ ‫جەستە لە گەڵمان نەماون‪ ،‬بەاڵم بیر و‬ ‫ڕیباز و ئامانجیان هەروا پڕ ڕێبوارە و‬ ‫هەنووکەش الوانی واڵت لە سەر باوەر‬ ‫و ئیمان و ئیرادەی ئەوان خەباتی خۆیان‬ ‫لە سەنگەری بەرگری کوردستان دا‪ ،‬لە‬ ‫سەنگەری قوتابخانەدا‪ ،‬لە سەنگەری‬ ‫بەندیخانە و سەنگەرە جۆراوجۆرەکانی‬ ‫دیکە دا درێژە دەدەن‪.‬‬ ‫ل ــە ‪ ٢٥‬س ــاڵ ــەی شــەهــیــد بــوونــی‬ ‫ئــەو ‪ ١٠‬تــێــکــۆشــەرەدا جارێکی دیکە‬ ‫پەیمانی درێژەدان بە رێبازەکەیان نوێ‬ ‫دەکەینەوە‪.‬‬ ‫ڕووحیان شاد و ڕیگای خەباتیان‬ ‫پڕ ڕێبوار بێ‪.‬‬ ‫ریـــســـوایـــی بـــۆ خــائــیــنــان و‬ ‫تیرۆریستان‬

‫بەردەوامی توندوتیژی دژی ژنان‬ ‫رەزا محەممەدئەمینی‬ ‫شەوی سێ شەممە‪٢٣‬ی پووشپەر‬ ‫چــــوار کــچ و ژن لــە شــــاری بــۆکــان‬ ‫دەکەونە بەر هێرشی تێزاب پرژاندن لە‬ ‫الیەن چەند تاوانبارێکەوە و بەداخەوە‬ ‫بریندار دەکرێن‪ .‬بۆ رۆژی دواتر خەڵکی‬ ‫ئەم شارە ســەرەڕای هەڕەشەی هێزە‬ ‫سەرکوتکەرەکان‪ ،‬بەشێوەیەکی زۆر‬ ‫هێمنانە دێنە ســەر شەقامەکان و بە‬ ‫بەرز کردنەوەی پالکارد و نووسراوە‪،‬‬ ‫ئەم تاوانە قزێونە مەحکووم دەکــەن‪.‬‬ ‫بــەو حاڵەش ‌هێزەسەرکوتکەرەکانی‬ ‫رێژیم هێرش دەکەنە سەر خەڵکی و‬ ‫وێ ــڕای دەســت بــەســەر کــردنــی چەند‬ ‫کــەســێــک‪ ،‬ب ــە زۆرە مــڵــی بــــاوە بە‬ ‫خۆپێشاندەران دەکەن‪.‬‬ ‫لەو پێوەندییەدا هێزە ئینتزامییەکانی‬ ‫رێژیم رایانگەیاندوە کە سێ کەسیان‬ ‫دەســت بەسەر کــردوە کە دانیان بەو‬ ‫تاوانەدا هێناوە و بە وتەی ئەوان ئەو‬ ‫ســێ تــاوانــبــارە لــە کاتی ئەنجامدانی‬ ‫تاوانەکەیان بە هۆی خواردنی ماددەی‬ ‫هۆشبەر لە حالەتی ئاسایی دا نەبوون‪.‬‬ ‫لە مــاوەی چەند ساڵی رابــردوودا‬ ‫تاوانی تێزاب پرژاندن بە سەر ژنان‬ ‫لە زۆربەی شارەکانی ئێران‌دا رووی‬ ‫لــە زی ــاد ب ــوون کــــردووە؛ هــەر دوور‬ ‫ن ــەرۆی ــن چــەنــد مــانــگ لــەمــەوبــەر لە‬ ‫شـــاری ئــیــســفــەهــان ‪ ١٤‬ژن کەوتنە‬ ‫بەر هێرشی تێزاب پرژاندن و دواتر‬ ‫دەرکـــەوت تــاوانــبــاران کەسانی سەر‬ ‫بــە بەسیج و ســتــادی بــەنــاو»امــر بە‬ ‫معروف و نهی از منکر»بوون‪ .‬دیارە‬ ‫وەک هەموو تاوانەکانی دەستەو تاقمە‬

‫گوێ لە مستەکانی رێژێم ‪ ،‬لەو تاوانە‬ ‫نامرڤانەیەش دا تــاوانــبــاران کەوتنە‬ ‫بــەر «رەحــمــەتــی» دەزگــــای قــەزایــی‬ ‫رێژیم و کەس نەیزانی چیان لێهات و‬ ‫پەروەندەکە چــۆن دیــزە بە دەرخۆنە‬ ‫کرا‪.‬‬ ‫هەر چەند کاربەدەستانی رێژیم لە‬ ‫بۆکان رایانگەیاندوە کە سێ کەسیان‬ ‫لەو پێوەندییە دا دەست بەسەر کردوە‬ ‫و بــە ڕواڵــــەت وا وێــدەچــێ کــە ئــەو‬ ‫تاوانە‪ ،‬کاری بەسیج و دار و دەستەی‬ ‫خۆی نین کە دیارە زۆر جێی گومانە؛‬ ‫بــەو حــاڵــەش ئــەگــەر ئــەو ئیدئعایەش‬ ‫راســـت ب ــێ‪ ،‬دیــســان کــاربــەدەســتــانــی‬ ‫رێژیم لە روودانی ئەو جۆرە تاوانەدا‬ ‫بەرپرسیارن‪ .‬دزگا ئەمنیەکانی رێژیم‬ ‫بەر پرسیارن لە دابین کردنی ئاسایش‬ ‫و ئــارامــی و بــەرگــری کــردن لە پەرە‬ ‫سەندنی توند وتیژی بەرانبەر کۆمەڵگا‬ ‫و بەتایبەت ژنان‪ .‬ئەوە کە سێ کەس‬ ‫مــاددەی هۆشبەر مەسرەف دەکەن و‬ ‫لە بەر چــاوی خەڵکی تێزاب بە سەر‬ ‫و چـــاوی ژنـــان دادەکـــــەن‪ ،‬لــە الیــەک‬ ‫نیشانەی نەبوونی ئەمنیەت و فەزای‬ ‫ساڵمەتە لەو شارە ولە الیەکی دیکەش‬ ‫پێشاندەری ناکارامەیی و بێ تەفاوەتی‬ ‫پۆلیس و دەزگــا ئەمنیەتییە کانییەتی‬ ‫لە دابین کردنی ئەمنیەت و ئاسایشی‬ ‫خەڵک‪.‬‬ ‫جگە لــەوەش بەروونی دیــارە ئەو‬ ‫تــاوانــە‪ ،‬تاوانێکی ســووک و ســادەی‬ ‫کــۆمــەاڵیــەتــی نییە و لــە خــانــەی تۆڵە‬ ‫سەندنەوەیەی بنەماڵەیی‌دا ناگونجێ‬ ‫و ناکرێ بڵیین تاوانباران بە بێ هۆ‬ ‫ئەو تاوانەیان ئەنجام داوە‪.‬ئــەوەی کە‬ ‫روون و ئاشکرایە ئەو سێ کەسە بە‬ ‫بێ ئەوەی کێشەی شەخسییان لەگەڵ‬ ‫ئەو کچ و ژنانە هەبێ تێزاب پرژێنیان‬ ‫کـــردوون‪ ،‬کــەواتــە ئــەگــەر راستەوخۆ‬

‫لەگەڵ بەسیج و ستادی بەناو «امر بە‬ ‫معروف و نهی از منکر»یش پێوەندیان‬ ‫نەبووبێ‪ ،‬ئــەوا لەسەر هەمان رێ و‬ ‫رێچکە رۆیشتوون وهەمان بۆچوون و‬ ‫بیرۆکە پیس و گاڵوەیان بە کردەوە بە‬ ‫ئەنجام گەیاندوە کە کۆماری ئیسالمیی‬ ‫لە ماوەی تەمەنی نیگریسی خۆیدا وەک‬ ‫سیاسەتی فەرمی لە بەرانبەر ژنان دا‬

‫کۆماری ئیسالمی ســەرەڕای دژایەتی‬ ‫نــەشــاراوەی خۆیان لەگەڵ گــرووپ و‬ ‫ئایینە جۆراوجۆرەکانی دیکەی غەیری‬ ‫شیعە‪ ،‬نەک هەر بەرەنگاری ئەو تاقم‬ ‫و کۆمەاڵنە نەبووە ‪،‬بەڵکوو بۆ زەبر‬ ‫لێدان لە جوواڵنەوەی ئازادیخوازانەی‬ ‫گەلی کورد و بۆ دامرکاندنی هەستی‬ ‫نەتەوایەتی‪ ،‬بەتایبەت لە ناو الوەکان‬

‫سوورییە و بەهێز بوونی بیرۆکەی‬ ‫دامــەزرانــدنــی دەوڵــەتــی ئیسالمی لە‬ ‫ن ــاو مــوســوڵــمــانــە ت ــون ــدرەوەک ــان دا‪،‬‬ ‫ئـــەو دەس ــت ــەو تــاقــمــە ســەلــەفــیــیــانــەی‬ ‫کوردستانیش کە لە ڕاستی دا رێک‬ ‫هەمان بیر و بۆچوونی داعشیان هەیە‪،‬‬ ‫وەخۆ کەوتوون وبە بــاوەری چەوتی‬ ‫خۆیان‪ ،‬بەناوی ئیسالم و شەریعەت‬

‫بەرێوەی بردوە‪.‬‬ ‫هــەر لــە دوای هاتنە ســەرکــاری‬ ‫کۆماری ئیسالمییەوە وەک رێژیمێکی‬ ‫ئیسالمی شــێــعــە‪ ،‬لــە نــاوچــە سوننە‬ ‫مەزهەبەکانی ئێرانیش و یەک لەوان‬ ‫کــوردســتــان دا‪ ،‬بــە ڕواڵـــەت وەک دژ‬ ‫کــــردەوەیــــەک لــە بــەرانــبــەر ستەمی‬ ‫مەزهەبی دەس ــەاڵت ‪ ،‬کــۆرو کۆمەڵە‬ ‫سەلەفییە سوننەکان سەریان هەڵداو‬ ‫بــەرە بــەرە رووی ــان لە پــەرە سەندن‬ ‫کـــــرد‪ .‬لـــە ســـەرەتـــا دا و تــەنــانــەت‬ ‫ئێستاشی لــەگــەڵ بــێ کاربەدەستانی‬

‫دا زۆر بە باشی کەڵکی لێوەرگرتن‬ ‫بە هەموو شێوەیەک یارمەتی دەدان‪.‬‬ ‫دیارە هەر کات ئەو دەستەو تاقمانە‪،‬‬ ‫کورد گوتەنی ئەگەر پێدرێژیان کردبا‬ ‫و لــە کــار و چــاالکــیــیــەکــانــیــان‌دا هێڵە‬ ‫سوورەکانی رێژیمیان بەزاندبا‪ ،‬بەناوی‬ ‫باوەری «وەهابییەت» وابەستە بوون‬ ‫بە عەرەبستانی ســعــوودی دەمکوت‬ ‫دەکران‪.‬‬ ‫لــە م ــاوەی چەند ساڵی راب ــردوو‬ ‫و بــەتــایــبــەت لــەپــاش ســەرهــەڵــدانــی‬ ‫ســەرەتــانــی «داعـــــش» لــە عــێــراق و‬

‫و بــەربــەرەکــانــی لــەگــەڵ دیـــــاردە نا‬ ‫ئیسالمییەکان دەستیان داوەتە زۆر کار‬ ‫و کردەوەی ناشیاو دژی مرۆڤایەتی کە‬ ‫ن‬ ‫بێگومان تێزاب پرژاندن بە سەر ژنا ‌‬ ‫لە شاری بۆکانیش یەکێک لەو کردەوە‬ ‫قزێونانەیە‪.‬‬ ‫شک لــەوە دانییە خەبات لە دژی‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی و تــێــکــۆشــان بۆ‬ ‫وەدیــهــاتــنــی ئــــاوات و ئامانجەکانی‬ ‫نەتەوەکەمان کە لە ماوەی تەمەنی ئەو‬ ‫رێژیمەدا بە هەزاران شەهیدی بۆ دراوە‬ ‫‪ ،‬هیچ دژایەتییەکی لەگەڵ بەربەرەکانی‬

‫لەگەڵ دەستەو تاقمە سەلەفیی و بناژۆ‬ ‫ئیسالمییەکانی کوردستان دا نییە و‬ ‫پێویستە هاوتەریب لەگەل یەک بەرەو‬ ‫پێشەوەی ببەین و خەباتی لە دژیان‬ ‫بــۆ بکەین‪.‬هەر بــۆیــەش ئــەرکــی سەر‬ ‫شانی هەموو تاکێکی کورد‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫مامۆستایانی ئایینیی و رووناکبیرانی‬ ‫نەتەوەکەمانە بە گژ ئەو بیرۆکە چەوت‬ ‫و مەترسیدارە دا بچنەوە و نەهێڵن‬ ‫مزگەوت و مەکتەب و مەدرەسەکان‬ ‫ببن بە شوێنی پەرە گرتنی سەلەفییەت‬ ‫و هەڵخەڵەتاندن و بە الرێــدا بردنی‬ ‫الوە کانمان‪.‬هەر ئێستا دەیان کەس لە‬ ‫الوانــی شارو گوندەکانی رۆژهەاڵتی‬ ‫کــوردســتــان بــە داخـــەوە پــاش مێشک‬ ‫شووشتنەوە و هەڵخەڵەتاندنیان لە‬ ‫الیــەن سەلەفییەکانەوە ‪،‬چوونەتە ناو‬ ‫داعــش و تەنانەت چەند کەسیشیان‬ ‫لــە بــەربــەرەکــانــی لــەگــەڵ هێزەکانی‬ ‫پێشمەرگەی کوردستان دا کوژراون‪.‬‬ ‫لە کۆتایی دا وێــرای ه ــاودەردی‬ ‫لەگەڵ ئەو خانمە بەرێزانەی کە بوونە‬ ‫قوربانی ئــەو کــردەوە نامرۆڤانەیە و‬ ‫هیوای سارێژ بوونەوەی برینەکانیان‪،‬‬ ‫پێویستە لەسەر هەموومان خەمخۆری‬ ‫الوەکانمان بین و لە ئاست داهاتوویان‬ ‫دا خۆمان بە بەرپرس بزانین؛چونکە بە‬ ‫دڵنیاییەوە کۆماری ئیسالمی نەک هەر‬ ‫بە شێوەی پێویست هیچ هەنگاوێک بۆ‬ ‫بــەرەورووبــوونــەوەی کــار و کــردەوە‬ ‫دژی ئینسانیانەی ئەم دەستەو تاقمانە‬ ‫ناهاوێژێ‪ ،‬بەڵکوو لە ڕاستی دا زۆریش‬ ‫بەو وەزعــە کەیف خۆشە و بە دڵێتی‬ ‫ئەگەر کۆمەڵی کوردەواری وبەتایبەت‬ ‫ژنان و کچانی کوردستان هەمیشە لە‬ ‫ترس و دڵەڕاوکێ دابن و نەوێرن بە‬ ‫دڵنیاییەوە لە ماڵ بێنە دەرەوە‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫کۆمااڵیەتی‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫مردن لەپێناو چ دا!‬

‫کوێستان فتوحی‬ ‫بــەشــێــوەی نــێــونــجــی ل ــە هــەر‬ ‫چرکەیەک‌دا ‪ ١/٤‬کەس لە جیهان‌دا‬ ‫بـــە هــــۆی خـــۆکـــوژیـــیـــەوە گــیــان‬ ‫لــەدەســت دەدەن‪ .‬رێکخراوەکانی‬ ‫لەشساغی واڵتان‪ ،‬سااڵنە نیگەرانی‬ ‫خۆیان لە بــەرزبــوونــەوەی رێژەی‬ ‫خۆکوژییەکان دەردەبڕن‪* .‬‬ ‫دەگــوتــرێ مردنە مانا دەدا بە‬ ‫ژیان! بەو مانایە ژیان بۆیە جوان‬ ‫و شــیــریــنــە چــونــکــە لــە کــۆتــای ـی‌دا‬ ‫مــەرگ رێگای لێ‌گرتوە! یەکێک لە‬ ‫تایبەتمەندییە جوان و زیندووەکانی‬ ‫مــرۆڤ ژیانخۆشەویستییە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئ ــەوان ــەی مـــردن بــەســەر ژیـــان‌دا‬ ‫هەڵدەبژێرن و لە ژیان و زیندوویی‬ ‫ڕادەکـــەن‪ ،‬دەبــێ ژیانیان چ تــاڵ و‬ ‫ئازاراوی بێ‪ ،‬کە خۆیان بەرەوپیلی‬ ‫مردن دەچــن؟! بۆ دەبێ توانەوە و‬ ‫لەناوچوونی «خــود» بەمەبەستی‬ ‫هەاڵتن لە ئازارەکان بکرێتە ئامانج؟‬ ‫ئــەمــە هــەڵــەیــەکــی کــوشــنــدەیــە بۆ‬ ‫دەربڕینی نارەزایەتی لە ئازارەکان‬ ‫خۆت لەناو بەری‪.‬‬ ‫پــــەرەســــەنــــدنــــی خــــۆکــــوژی‬ ‫دیـــاردەیـــەکـــی خــەمــهــێــنــەری ئــەم‬ ‫قۆناغەی ژیانی زۆر لە کۆمەڵگاکانە‪.‬‬ ‫ئەگەر خەسارناسییەکی کۆمەڵگەی‬ ‫رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان بــکــرێ‪،‬‬ ‫ی لەماوەی‬ ‫دەبینین کۆماری ئیسالم ‌‬ ‫دەسەاڵتدارەتیی‌دا دەتوانین بڵێین‬ ‫سیستماتیک هــەوڵــی وێــرانــکــاری‬ ‫نـــاخـــی مـــرۆڤـــی کــــــوردی داوە‪.‬‬ ‫پەرەسەندنی دی ــاردەی ئێعتیاد لە‬ ‫نێو الوان‌‌دا‪ ،‬رێژەی خۆکوژییەکان‬ ‫و نــەخــۆشــیــیــە دەروون ــی ــی ــەک ــان‬ ‫لــە نــێــو تــاکــەکــان‌دا‪ ،‬نــاعــەداڵــەتــیــی‬ ‫سیستمی دەســــەاڵت‪ ،‬هــــەژاری و‬ ‫بــێــکــاری‪ ،‬نــەبــوونــی ئــازادیــیــەکــان‪،‬‬ ‫زاڵبوونی کەلتووری پیاوساالری‬ ‫و باوکساالری و پەرەپێدانی ئەو‬ ‫کــەلــتــوورەوە لــەالیــەن سیستمەوە‪،‬‬ ‫هەمووی ئەوانە کاریگەریی نالەباری‬ ‫لەسەر دەروونــی تاکی کۆمەڵگەی‬ ‫رۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان دانـــاوە و‬ ‫بەم هۆیەوە نائومێدی و نەگبەتی‬ ‫رووی لە مرۆڤەکان کــردوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئایا مردن رێگەچارەی دەربازبوون‬ ‫لە هەموو نائومێدی و کێشەکانە؟‬ ‫ئەمە کارەساتە تەنیا لە ماوەی‬ ‫دوو حــەوتــوودا ‪ ١٠‬کــەس هەوڵی‬ ‫خۆکوژییان داوە! نەک لە واڵتێک‪،‬‬ ‫بەڵکوو لە شارێک و ناوچەیەک‪،‬‬ ‫‪ ٦‬ک ــەس ــی ــان تــەنــیــا لـــە گــونــدی‬ ‫«ق ــەل ــەرەش ــە»(‪ )١‬و ‪ ٤‬کەسەکەی‬ ‫دی ــک ــەش ل ــە شــــاری س ــەردەش ــت‬ ‫و دەوروبــــەر بـــوون‪ .‬دڵــتــەزێــن و‬ ‫جێگەی نیگەرانییە لــە شــارێــک لە‬ ‫مــاوەی دوو حــەوتــوودا ‪ ١٠‬کەس‬ ‫هەوڵی خۆکوژی بدەن!‬ ‫ئەگەرچی مۆتەکەی خۆکوژی‬ ‫تەنیا شاری سەردەشت و گوندی‬ ‫قەلەرەشەی دانەگرتوە‪ ،‬بەڵکوو ئەمە‬ ‫لە زۆر لە شار و ناوچەکانی دیکەی‬ ‫ئێران و رۆژهەاڵتی کوردستانیش‬ ‫کـــەم و زۆر مــانــگ نــیــە چەندین‬ ‫هەواڵی خۆکوژی لە راگەیەنەکان‬ ‫و تــۆرەکــۆمــەاڵیــەتــیــیــەکــان‌دا بــاو‬ ‫نەبێتەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ شارێکی چووکەی‬ ‫وەک ســـەردەشـــت رووداوێـــکـــی‬ ‫مــەتــرســیــدارە کــە بــەم رێــژە زۆرە‬ ‫الوەکانی روو لە خۆکوژی بکەن‪.‬‬ ‫رێــژەی زۆرتــری خۆکوژییەکانیش‬ ‫لەنیو ژنان‌ دایە‪.‬‬ ‫ت ــا ئــیــســتــاش ئـــەم مــەســەلــەیــە‬ ‫نەبۆتە باسێک بۆ بیرلێ‌کردنەوەی‬

‫بــەرپــرســان و دەســـەاڵتـــداران‪ ،‬بۆ‬ ‫چــارەیــەکــی ئــەگــەر نەڵێین بەپەلە‪،‬‬ ‫بــەاڵم النیکەم بەجۆرێک بۆ پێش‬ ‫گرتن لەم کارەساتە ئینسانییە بەو‬ ‫رێــژە زۆرە‪ .‬بــۆ ئ ــەوەی سێبەری‬ ‫م ــەرگ بــاڵ بــەســەر ژیاندۆستی‬ ‫مــرۆڤــەکــانــی دیــکــەی ئــەم واڵتـــەدا‬ ‫دانەپۆشێ‪.‬‬ ‫کارەساتی خۆکوژیی تایبەت نیە‬ ‫بەم سااڵنەی دواییەوە‪ ،‬ئەوەی جێی‬ ‫نیگەرانییە بەرزبوونەوەی رێژەی‬ ‫خۆکوژییەکانە لە ناوچە جۆراوجۆر‬ ‫و هەژارەکانی کوردستانە‪ .‬دیارە‬ ‫خۆکوژییەکان هەمووی پێوەندیی بە‬ ‫هەژاری و نەبوونییەوە نیە‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫گومانی تێدا نیە هەژاری و نەبوونی‪،‬‬ ‫یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکان‪.‬‬ ‫بەاڵم بە بڕوای زۆر لە شارەزایانی‬ ‫م ــەس ــەل ــە کــۆمــەاڵیــەتــیــیــەکــان و‬ ‫کۆمەڵناسان؛ گوێنەدان بە خواستی‬ ‫الوان و ژنان و پشت گوێخستنیان‬ ‫لە الیەن بنەماڵەوە‪ ،‬چاولێکەرییەکان‪،‬‬ ‫شکستی خۆشەویستی‪ ،‬هــەژاری‌و‬ ‫نەبوونی و چەندین هۆکاری دیکە‬ ‫دەب ــن ــە هـــۆی ئـــــەوەی تـــاک تەنیا‬

‫بــیــســت‪ .‬دی ــس ــان ل ــە رێــورەســمــی‬ ‫پـــرســـەی ئـــەویـــش دا هــەواڵــیــان‬ ‫هێنا کچێکی دیــکــەی ‪ ١٧‬ساڵەی‬ ‫دێیەکەمان «قــەلــەرەشــە» ئەویش‬ ‫خۆی هەڵواسیوە! بەڵێ قەلەرەشە‬ ‫لەم رۆژانەدا بۆنی مەرگی لێ دێ!‬ ‫***‬ ‫ئەم هەواڵە دڵتەزێنانە بەردەوام‬ ‫و نموونەی ئەو ئازارانە زۆرن لە‬ ‫نێو کۆمەڵگەی کوردستان‌دا‪ .‬هەرلەم‬ ‫بارەیەوە لەگەڵ هەر کەسێک قسە‬ ‫دەک ــەی ئاهوناڵەی دێ لــە دەســت‬ ‫کێشە و دیـــاردەی کۆمەاڵیەتی و‬ ‫هــەژاری و بێکاری و ناخەمخۆری‬ ‫بــەرپــرســان و دەســـەالتـــداران‪ .‬لە‬ ‫گــەڵ خانمێکی چاالکی فەرهەنگی‬ ‫لە نێوخۆی رۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫گفتگۆمان دەکـــرد‪ ،‬ئــەو بــەم دێــرە‬ ‫روانـــگـــەی خـــۆی ل ــە بـــــارەی ئــەم‬ ‫هەموو خۆکوژییەوە دەربــڕی‪« :‬لە‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان ژیان خۆی‬ ‫مەرگە»!‬ ‫قـــــســـــەی ئـــــــەو خــــانــــمــــە بــۆ‬ ‫لـــێـــوردبـــوونـــەوە دەبـــــێ‪ ،‬چــونــکــە‬ ‫ناهومێدی لێ‌بەدی دەکرێ‪ .‬بەتایبەتی‬

‫رێگەی دەربازبوون لەو نەهامەتیانە‬ ‫خۆلەناوبردن هەڵبژێرێ‪.‬‬ ‫خوشکی یەکێک لەو کەسانەی‬ ‫ســەردەشــت کــە هــەوڵــی خۆکوژی‬ ‫داوە‪ ،‬بۆ ماڵپەری «فرهیختاگان»ی‬ ‫راگــــەیــــانــــدوە‪ ،‬بــــاوک و بــراکــەم‬ ‫رێــگــەیــان نــەدا خوشکەکەم تــەاڵق‬ ‫وەرگــــرێ و دەڵـــێ خوشکەکەی‬ ‫من ‪ ٢١‬ساڵی تەمەن بــوو و تەنیا‬ ‫‪ ٦‬مانگ بوو ژیانی هاوبەشی پێک‬ ‫هێنابوو‪ ،‬هاوسەرەکەی بــەردەوام‬ ‫پێی دەگ ــوت «مــن کچێکی دیکەم‬ ‫خۆش دەوێ و نامەوێ لەگەڵ تۆ‬ ‫درێــژە بە ژیان بــدەم»! ئەو دەڵێ‬ ‫«خوشکەکەم لەسەر ئەو قسانەی‬ ‫کە هاوسەرەکەی پێی دەگوت‪ ،‬زۆر‬ ‫جار لەگەڵ براو باوکم باسی کردوە‬ ‫و داوای لــێ کـ ــردوون پشتیوانی‬ ‫لێ بکەن تا لێی جیابێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوان نەک هیچ پشتیوانییەکیان لێ‬ ‫نەکرد‪ ،‬پێیان دەگوت بەهەرجۆرێک‬ ‫بــێ دەبـــێ درێـــژە بــەژیــان بــەدەی‬ ‫لەگەڵ هاوسەرەکەت»!‪ ...‬تا رۆژێ‬ ‫دیتمان خوشکەکەم بە دارێــکــەوە‬ ‫خۆی هەڵواسیوە و خنکاوە‪ .‬پاشان‬ ‫دەلــێ هێشتا رێورەسمی پرسەی‬ ‫خــوشــکــەکــەم تــــەواو نــەبــبــوو‪ ،‬لە‬ ‫سێ‌رۆژەی مەرگی‌دا بووین هەواڵی‬ ‫مردنی کچێکی ‪ ٢٠‬ساڵەی دیکەمان‬

‫لــە زمـــان کــەســێــکــەوە دەبیسترێ‬ ‫کە خۆی لە بــواری فەرهەنگییەوە‬ ‫سااڵنێکە رۆڵــی هــەیــە‪ .‬ئــەو جــۆرە‬ ‫کەسانە دەتوانن قورساییان هەبێ‬ ‫لەسەر ئاگا کردنەوەی کەسانێکی‬ ‫دیکە کە ناهومێدی ژیانی داگرتوون‪،‬‬ ‫بــەاڵم بــەداخــەوە نەبوونی بــواری‬ ‫تــێــکــۆشــان بــۆ چــاالکــی لــە بـــوارە‬ ‫جــۆراوجــۆرەکــان‌دا ئــەونــدەی دیکە‬ ‫کاریگەری خراپی لەسەر دۆخەکە‬ ‫داناوە‪.‬‬ ‫بەرپەرچدانەوەی سەختییەکانی‬ ‫ژیان زۆر رێگاو شێوەی هەیە بەاڵم‬ ‫ئایا هەڵبژاردنی مەرگ الوازیی ئەو‬ ‫ئینسانانە دەردەخا؟‬ ‫دیارە ناکرێ ئەوانەی خۆکوژی‬ ‫هەڵدەبژێرن‪ ،‬لۆمە بکرێن و بڵێین‬ ‫ئـــــەوان الوازتــــریــــن کــەســەکــانــن‪.‬‬ ‫لەنێو ئەوانیش دا کەسانێک هەن‬ ‫بــەدەســت نەخۆشیی خەمۆکییەوە‬ ‫ئــــازار دەکــێــشــن‪ ،‬ه ــەن کەسانێک‬ ‫دەیانەوێ بە مردنی خۆیان کەسانی‬ ‫دەوروبەریان کە پێیان وایە ئەوانن‬ ‫بــوونــەتــە هــۆی ئ ــەوەی ئــەم ژیانە‬ ‫تاڵە بەنسیبیان بــێ‪ ،‬ئ ــازار بــدەن‪.‬‬ ‫دیـــارە خــۆکــوژی ئــەگــەر رووداو‬ ‫و کاردانەوەیەکی کوتوپرە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پــرۆســەیــەکــی دوورو درێــــژە لە‬ ‫ژیانێکی دژوار و ناهەموار کە ئەم‬

‫کاردانەوەیەی لێ دەکەوێتەوە‪ .‬واتە‬ ‫نەهامەتییەکانی ژیانە ئینسانەکان‬ ‫بەرەو بێ‌هیوایی دەبات‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫بێ‌هیواییە چۆن رێگەی لێ دەگیرێ؟‬ ‫رێکاری بەپەلەی کۆتایی هێنەر یان‬ ‫کەمکردنەوەی خۆکوژی‬ ‫کــــاتــــێــــک بــــــەرپــــــرســــــان و‬ ‫دەسەالتدارانی ئێران لەم پێناوەدا‬ ‫بــێــخــەمــی خـــۆیـــان بـــە نــیــســبــەت‬ ‫ئــــەم کــارەســاتــانــە نــیــشــان داوە‬ ‫و چــاوەروانــیــیــەکــیــان لــێ نــاکــرێ‬ ‫ستراتیژی و پالنێکیان بۆ کۆتایی‬ ‫هێنان بە قەیرانە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫هــەبــێ‪ ،‬دەی کــەوایــە رێــگــەچــارەی‬ ‫دیکە چین؟ ئەگەر پێمان وابێ هەر‬ ‫دەسەاڵت دەبێ بیر لەچارەسەرەکان‬ ‫بکاتەوە‪ ،‬ئــەوە هەڵەیە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫دەسەاڵتێک کە ماهییەتی نامرۆڤانەی‬ ‫بۆ هەمووالیەک دەرکەوتوە‪.‬‬ ‫ک ــەوات ــە دەبــــێ پ ــێ ــش ــرەوان و‬ ‫ئااڵهەڵگرانی گۆڕانەکۆمەاڵیەتییەکان‪،‬‬ ‫وەخۆکەون‪ .‬حیزبە سیاسییەکانی‬ ‫کـ ــوردسـ ــتـ ــان و دامـــــــــــەزراوە و‬ ‫رێ ــک ــخ ــراوەک ــان ــی م ــاف ــی مـــرۆڤ‬ ‫و چــاالکــانــی مــەدەنــیــی نــێــوخــۆی‬ ‫کوردستان کە هەموویان ئیددیعای‬ ‫پێشەنگایەتی و گۆڕان دەکەن‪ ،‬نابێ‬ ‫بە بیانووی جۆراوجۆر خۆیان لەم‬ ‫مەسەلەیە ببوێرن‪ .‬هەمووالیەک‬ ‫دەب ــێ هــەوڵــەکــانــیــان چــڕ بکەنەوە‬ ‫بۆ ئاگایی بەخشین بەکۆمەڵگەی‬ ‫کــوردســتــان و ســەرنــجــی خەڵک‬ ‫رابکێشن بۆ نیشاندانی بێزراویی‬ ‫کــــردەوەی خــۆکــوژی و‪ ،‬تاکەکان‬ ‫تێبگەیەنن کــە رێــگــەچــارە تەنیا‬ ‫ناهومێدی و مردن نیە‪ .‬وەخۆکەوتن‬ ‫بۆ ئومێدبەخشین لەنێو کۆمەڵگەدا‪،‬‬ ‫کەمترین کــارە کە دەکــرێ بیکەن!‬ ‫ئ ــەو ئــەرکــە جــیــا نــیــە لــە خەباتی‬ ‫ســیــاســی نــەتــەوەیــی‪ ،‬فــەرهــەنــگــی‪،‬‬ ‫مافی مرۆڤ و ژینگەپاریزی‪ .‬ئەگەر‬ ‫ناتوانن رێــگــەچــارەی ئــابــووری و‬ ‫سیاسی بخەنەروو کەکاریگەرترین‬ ‫فاکتەرن بۆ کەمکردنەوەی ئــازار‬ ‫و مەینەتییەکان‪ ،‬ب ــەاڵم دەتــوانــن‬ ‫لــە رێــگــەی کـــاری کــۆمــەاڵیــەتــی و‬ ‫فەرهەنگییەوە خۆبخزێننە نێو ناخی‬ ‫مرۆڤەکانی ئــەم واڵتـــەوە‪ .‬ئینسان‬ ‫دەبێ لە ناخی خۆیەوە دەست پێ بکا‪.‬‬ ‫پێویستە بە هەر رێگەیەکی مومکین‬ ‫پێش بە پەرەسەندنی ئەم کارەساتە‬ ‫ئینسانییە بــگــیــردرێ‪ .‬دواڕۆژی‬ ‫کومەڵگەی کوردستان بەندە بە هیوا‬ ‫بەژیانی ئینسانەکان لــەم واڵتــەدا‪.‬‬ ‫ئەم هیوایە دەبــێ بەهەرشێوەیەک‬ ‫بێ بگەڕێتەوە بۆ ناخی ئینسانەکان‪.‬‬ ‫ق ـــەیـ ــرانـ ــەکـ ــان ک ــێ ــش ــەی ــەک نــیــن‬ ‫ساتوسەودای سیاسیی پێوە بکرێ‪.‬‬ ‫ناکرێ بۆ «پەریناز»ی مەهاباد کە‬ ‫گوترا عامیلی سەرەکیی مردنەکەی‬ ‫دەس ــت ــوپ ــێ ــوەن ــدەک ــان ــی ک ــۆم ــاری‬ ‫ئیسالمی بوون‪ ،‬خەڵک هان بدرێن‬ ‫بۆ نارەزایەتی و دروشمی بڕووخێ‬ ‫و بــمــرێ بڕژێنە ســەر شــەقــام و‬ ‫داوای لێپرسینەوە لــە دەس ــەاڵت‬ ‫بــکــەن‪ ،‬بــەاڵم مــەرگ و خۆکوژیی‬ ‫پۆل پۆلی الوان و بە تایبەتی ژنان‬ ‫کە هۆکارێکی سەرەکی‪ ،‬دەسەاڵتی‬ ‫پیاوساالری و باوکساالرییە‪ ،‬خۆی‬ ‫لێ‌بێدەنگ بکرێ‪.‬‬ ‫رەنــگــە ئــەو هــەواڵنــە ئاکامێکی‬ ‫دڵــخــوازی نــەبــێ‪ ،‬بــەاڵم پشتگوێ‬ ‫خستنیشی کارەساتی گەورەتری‬ ‫لێدەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫(‪)١‬گــونــدی قــەلــەرەشــە‪ ،‬سەربە‬ ‫نـــاوچـــەی ســوێــســنــایــەتــی ش ــاری‬ ‫سەردەشتی رۆژهەاڵتی کوردستانە‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪:‬‬ ‫* ماڵپەڕی‪vista.ir :‬‬

‫نائۆمیدی‌ تۆ‪ ،‬نائۆمیدی‌ كۆمه‌لگا نیه‌!‬ ‫جیاوازی‌ نێوان دوو سیستمی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ ئێران‌و توركیه‌ بۆ كورد‌و رۆڵی‌ كورد له‌‬ ‫بازنه‌ی‌ ئه‌م دوو واڵته‌ له‌ سااڵنی‌ رابردوو‬ ‫جێگه‌ی‌ مشتومری‌ چــاالكــان ـی‌ سیاسی‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌ جۆرێك كه‌ زۆرێك له‌ چاالكانی‌‬ ‫سیاسی‌ به‌ره‌پیشچوونی‌ بــزووتــنـه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ له‌ باكوور ده‌به‌ستنه‌وه‌ به‌ كرانه‌وه‌‬ ‫ی سیستمی‌ سیاسی‌ ئـه‌و والت ـه‌ له‌‬ ‫بوون ‌‬ ‫خالید محەممەدزادە‬ ‫چاو ئێران‌و له‌ جێ‌ دا لێدانی‌ بزووتنه‌وه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ كوردی‌ رۆژهه‌اڵتیش ده‌به‌ستنه‌وه‌ به‌ داخراوبوونی‌ سیستمی‌‬ ‫سیاسی‌ ئێران‪ .‬ئه‌مه‌ش جۆرێك له‌ به‌رپرسیارنه‌بوونی‌ له‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ دۆخی‌ كوردی‌ به‌رهه‌م هێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بی‌ دان به‌وه‌دا بنێین كه‌ جیاوازی‌ نێوان ئێران‌و توركیه‌‪،‬‬ ‫به‌ نیسبه‌ت كــورده‌وه‌‪ ،‬هه‌ر جیاوازی‌ دوو سیستمی‌ سیاسی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكوو جــیــاوازی‌ دوو جــۆر كوردبوونه‌‪ ،‬جــیــاوازی‌ دوو جۆری‌‬ ‫ره‌هه‌ندی‌ كارییه‌ به‌ جۆرێك ئه‌و ‌هی‌ كوردی‌ باكوور ده‌یكات‪ ،‬كوردی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت نایكات‌و پێچه‌وانه‌كه‌شی‌ راسته‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ ده‌كه‌ین سه‌ركه‌وتنی‌ كورد له‌ توركیه‌ ته‌نیاو‌‬ ‫ته‌نیا ببه‌ستینه‌وه‌ به‌ ره‌هه‌ندی‌ كرانه‌وه‌ بوونی‌ سیستم له‌ توركیه‌‌و‬ ‫په‌راوێزنشینی‌ كوردیش له‌ ئێران ببه‌ستینه‌وه‌ به‌ داخراوبوونی‌‬ ‫سیستمی‌ سیاسی‌‪ ،‬له‌ كاتێكدا ئه‌وه‌ی‌ كورد له‌ باكوور وه‌ك كارتی‌‬ ‫فشار كاری‌ كردوه‌‪ ،‬كورد له‌ ئێران ئه‌و كارته‌ فشاره‌ نه‌بووه‌و كاری‌‬ ‫بۆ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫توتالیته‌ر بوونی‌ سیسته‌می‌ سیاسیی‌ ئیرانی‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت له‌ ئێستا‬ ‫فۆرمێك له‌ مرۆڤی‌ سیاسی‌‌و حیزبی‌ سیاسی‌‌و ‪ ...‬نائۆمیدی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫بارهێناوه‌ كه‌ سه‌ر زمــان‌و بن زمانی‌ ئه‌وه‌یه‌ بڵێ‌ «هیچمان پێ‌‬ ‫ناكری‌«‌و رۆژانه‌ خه‌ریكی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ تۆوی‌ نائومیدی‌و ته‌مبه‌ڵی‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌یه‌‌و سه‌رمه‌ستانه‌ش له‌ پشتی‌ الپتوپه‌كه‌ی دژی‌ هه‌ر‬ ‫جووڵه‌یه‌ك له‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان ده‌وستێته‌وه‌!‬ ‫ئـه‌م سیاسی ‌هی‌ ئیستا چی‌‌تر ئـه‌و سیاسیه‌ نیه‌ زانكۆ به‌ جێ‌‬ ‫بهێلێ‌‌و بێته‌ شــاخ‌و سه‌رپه‌رشتی‌ ناڕه‌زاییه‌كان بكات‪ ،‬ده‌ســت له‌‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌ ئورووپا هه‌ڵبگریت‌و بێته‌وه‌ كوردستان‪ .‬ئه‌و نه‌‬ ‫ئاماده‌یه‌ خۆی‌ باج بدات‌و نه‌ ده‌یه‌وێ‌ كۆمه‌ڵگاكه‌شی‌ ئه‌م باجه‌ له‌‬ ‫پێناو داهاتوویه‌كی‌ باشتر بدات‪.‬‬ ‫ئه‌م مرۆڤه‌ی‌ ئێستا به‌ ته‌واوه‌تی‌ ته‌سلیمی‌ گوتاری‌ سیستمی‌‬ ‫سیاسی‌ بووه‌و نایشارێته‌وه‌ كه‌ تا ئه‌م سیستمه‌ هه‌بێ‌ هیچ ناكرێت‪،‬‬ ‫قه‌ناعه‌تێك كه‌ سیسته‌می‌ پۆلیسی‌ حكومه‌ت ساالنێكه‌ كار له‌ سه‌ر‬ ‫مایه‌پوچكردنی‌ ئۆپۆزیسیون‌و چاالكانی‌ سیاسی‌ ده‌كات‌و هه‌موو‬ ‫هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌یه‌ قه‌ناعه‌تیان پێ‌ بهێنرێت كه‌ هیچیان له‌ دست نایه‌‌و‬ ‫ده‌ست به‌ كاڵوی‌ خۆیان بگرن باشتره‌!‪.‬‬ ‫له‌ دۆخێكی‌ دا ئــاوادا ئـه‌م كائینه‌ رۆژانــه‌ بـه‌م تیگه‌یشتنه‌وه‌‬ ‫رووبه‌رووی‌ هه‌ر جووڵه‌یه‌ك ده‌بێته‌وه‌ كه‌ له‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كرێت‌و سازی‌ خه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگا لێ‌ ده‌دات‌و به‌ ئۆمێدی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌یانباته‌ خه‌وێكی‌ قووڵه‌وه‌‪ .‬الی‌ ئه‌و هیچ شتێك به‌ بێ‌ ئیزنی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ناجووڵێ‌‌و ئه‌وه‌ی‌ بجووڵێ‌ ده‌ستی‌ حكوومه‌تی‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌ راستی‌‌دا ئه‌و ‌هی‌ كار له‌ سه‌ر سڕبوونی‌ كۆمه‌ڵگا‌و خاڵیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫لـه‌ ه ـه‌ر پوتانسیه‌لێكی‌ بـه‌ره‌نــگــاربــونـه‌وه‌ ده‌ك ــات ته‌نیا سیستمه‌‬ ‫سیاسیه‌كه‌ی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكوو به‌شێك زۆر له‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كه‌شیه‌تی‌ كه‌‬ ‫رۆژگارێك له‌ پێناو گۆڕانی‌ گه‌وره‌ی‌ سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هاتنه‌‬ ‫مه‌یدان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مرۆكه‌ خۆیان بوون به‌ تاسه‌ی‌ هه‌ر جووڵه‌یه‌ك‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ خۆی‌ ناكرێت پێی‌ وایه‌ به‌ خه‌ڵكیش ناكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م تابلۆیه‌ ئه‌م كاته‌ كۆمێدی‌ تر خۆی‌ پیشان ده‌دات كه‌ ئه‌م‬ ‫عه‌قلیه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ كوردی‌ رۆژهه‌الت به‌ ره‌وا نازانی‌ له‌ جوره‌كانی‌‬ ‫خه‌بات‌و جول ‌هی‌ شه‌قام‪ ،‬بۆ كوردی‌ به‌شه‌كانی‌ تر به‌ ره‌وای‌ ده‌زانی‌‌و‬ ‫هه‌نده‌ی‌ به‌ سه‌ر رۆژهه‌الت ده‌گورێنی‌ كه‌ دانیشن هیچیان پی‌ ناكریت‪،‬‬ ‫به‌ قه‌د ئه‌وه‌ش هانی‌ باكور ده‌دات بۆ به‌شداری‌ له‌ هه‌لبژاردنه‌كان‌و‬ ‫چه‌پله‌ بۆ داخوازی‌ حیزبی‌ بۆ باشوريش لی‌ ده‌دات!‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گـــه‌وره‌ ده‌ك ـه‌یــن ك ـه‌ نــاكــارابــوون‌و نــاكــاراكــردنـی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیون له‌م دۆخه‌‪ ،‬ته‌فسیر بكرێ به‌ ناكارایی‌ كۆمه‌لگا‌و پیمان‬ ‫ی ناكرێت‪ ،‬له‌‬ ‫وابێت كۆمه‌لگاش له‌ سڕبوونی‌ ئۆپۆزیسیون هیچی‌ پ ‌‬ ‫بیرمان نه‌چی‌ ئه‌مه‌ ئه‌و كۆمه‌لگایه‌ هه‌میشه‌ پره‌ له‌ ناره‌زایی‌‌و هه‌ر‬ ‫جار ناجارێك وه‌ك خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ مه‌هاباد ته‌عبیر له‌م ناره‌زایی‌‬ ‫بوونه‌ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌ركی‌ ئۆپۆزیسیون له‌ دۆخێكی‌ ئاوادا ریبه‌ری‌‌و وه‌گه‌رخستنی‌‬ ‫نــاره‌زایــی ـه‌كــان‌و جوالندنی‌ كۆمه‌لگا‌و هوشیاركردنه‌وه‌یه‌تی‌ كه‌‬ ‫نائۆمیدی‌ گشتی‌ ل ـێ‌ ن ـه‌ك ـه‌ویــت ـه‌وه‌‌و به‌ڵكوو ئۆمید ب ـه‌ گــۆرانـی‌‬ ‫داهاتوویه‌كی‌ باش نه‌هادینه‌ بكات‪.‬‬ ‫ده‌بـێ‌ ئاگادار بین ئۆپۆزیسیونی‌ ته‌مبه‌ل‌و نائۆمیدهینه‌ر‪ ،‬كه‌‬ ‫ساالنێكه‌ ناچاالكبوونی‌ خــوی‌ به‌ پاساوی‌ «پاراستنی‌ باشور»‬ ‫ده‌شاریته‌وه‌‪ ،‬جارێكی‌ تر به‌ بیانوی‌ توتالیته‌ر بوونی‌ سیستمی‌‬ ‫سیاسی‌ ئیران‌و گۆیا كه‌س هیچی‌ پی‌ ناكرێت‪ ،‬كۆمه‌لگا نه‌باته‌وه‌‬ ‫بۆ خه‌وێكی‌ هه‌میشه‌یی‌‌و له‌ نیوان سیسته‌می‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیونه‌كه‌ی‪ ‌،‬زیندوو هیشتنه‌و ‌هی‌ كۆمه‌لگا‌و گرتنه‌ به‌ری‌ كوی‌‬ ‫ره‌هه‌نده‌كانی‌ خه‌بات ببی‌ به‌پرسێكی‌ هه‌مه‌ الیه‌نه‌ بۆ هه‌مووان له‌‬ ‫پیناو هیشتنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌لگایه‌كی‌ چاالك‌‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫سیاسی‬

‫‪٣١‬ی پووشپەری ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫بزووتنه‌وه‌ی كورد و پرسیار ‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫وتووێژێكی سه‌ركه‌وتوو‬

‫ئارەش لورستانی‬ ‫و‪:‬سیروان مووساپور‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌ ئه‌تۆمییه‌كه‌ی نێوان‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێران و واڵتانی‬ ‫ڕۆژئ ــاوای ــی ب ـه‌ره ـه‌مــی وتــووێــژێــك‬ ‫بوو كه‌ زیاتر ل ‌ه ده‌یه‌یه‌كی خایاند‪،‬‬ ‫هه‌یئه‌تی نوێنه‌رایه‌تی گه‌لی كوردیش‬ ‫ل ‌ه سااڵنی سه‌ره‌تای دوای شۆڕشی‬ ‫ڵ حاكمییه‌تی‬ ‫‪ 57‬وتووێژێكی ده‌گ ـه‌ ‌‬ ‫كــۆمــاری ئیسالمی ده‌س ــت پێ‌كرد‬ ‫ك ـ ‌ه ب ـه‌هــۆی كارشكێنی سیسته‌می‬ ‫ده‌ســـــه‌اڵتـــــدار بـــێ‌ئـــاكـــام م ــایـ ـه‌و ‌ه‬ ‫و ب ـه‌جــێــگ ـه‌ی لــێــك تــێــگـه‌یــشــتــن و‬ ‫ڕێــكــكـه‌وتــنــی ه ــاوبـ ـه‌ش‪ ،‬خومه‌ینی‬ ‫و ده‌وروبـــه‌ره‌كـــانـــی بــڕیــاریــان دا‬ ‫مــافــخــوازیــی نــــه‌تــــه‌وه‌ی كــــورد و‬ ‫بـــزووتـــنـــه‌و ‌ه س ـه‌رانــس ـه‌ریــی ـه‌ك ـه‌ی‬ ‫ب ـه‌ هــێــرشــی تــــه‌واو عــه‌یــاری هێز ‌ه‬ ‫نــیــزامــیــی ـه‌كــان و هـه‌ڵــگــیــرســانــدنــی‬ ‫شه‌ڕێكی ماڵوێرانكه‌ر ل ‌ه كوردستاندا‬ ‫سـ ـه‌رك ــووت بــكــه‌ن‪ .‬ســاڵــێــك دوای‬ ‫كۆتایی شه‌ڕی هه‌شت ساڵه‌ی ئێران‬ ‫و ئێراق‪ ،‬دوكتۆر قاسملوو سكرتێری‬ ‫گشتیی حیزبی دێموكراتی كوردستان‬ ‫ب ‌ه مه‌به‌ستی پێشگرتن ل ‌ه زیــان و‬ ‫خه‌ساره‌تی زیاتر‪ ،‬واڵمی ئه‌رێنیی ب ‌ه‬ ‫داوای وتووێژی كۆماری ئیسالمی‬ ‫دایـــه‌وه‌ چونك ‌ه حیزبی دێموكرات‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێرشی نیزامیدا ناچار‬ ‫بــه‌ ب ـه‌رگــریــی لــه‌ نـــه‌تـــه‌وه‌ی خــۆی‬ ‫كرابوو و‪ ،‬كاتێك هێزی هێرشبه‌ر‬ ‫و ده‌سدرێژیكار بۆ سه‌ر كوردستان‪،‬‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری ناكۆكییه‌كان داوای‬ ‫دانــیــشــتــن و وتـــووێـــژی كــردبــوو‪،‬‬ ‫سرووشتیی ‌ه حیزبی دێموكراتیش‬ ‫به‌ ئامانجی جێگیربوونی ئاشتیی‪،‬‬ ‫ئــامــاده‌ی گفتوگۆ و وتــووێــژ بــوو؛‬ ‫بــه‌اڵم ئه‌مجار ‌ه كــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫نــه‌تــه‌نــیــا مــه‌بــه‌ســتــی واق ــع ــی ــی بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كان و ڕێزدانان بۆ‬ ‫ماف ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی كوردی نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌یه‌ویست له‌ڕێگه‌ی تیرۆری‬ ‫دوكتۆر قاسملوو‪ ،‬مێشكی بیرمه‌ندی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی ـ دێموكراتیكی‬ ‫كورد له‌نێو به‌رێت و وه‌ك ناوچه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی ئێران ده‌ســت ب ‌ه كوشتاری‬ ‫چاالكه‌ كورده‌كان بكا‪ .‬ئه‌م به‌رنامه‌ی ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك بۆ كــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫گرنگ و هه‌ستیار بوو ك ‌ه ناچار كرا‬ ‫كه‌ڵك له‌و دیپلۆماتان ‌ه وه‌رگرێ‌ ك ‌ه بۆ‬ ‫تیرۆر هه‌ڵبژێردرابوون‪.‬‬

‫حــیــزبـه‌ كــوردســتــانــیــیـه‌كــان ل ‌ه‬ ‫كوردستانی ئێراندا خــاوه‌ن چ‬ ‫ده‌ســـه‌اڵت و ئیختیارگه‌لێكن؟‬ ‫حــیــزب ـه‌ ك ــوردی ــیــه‌ك ــان ت ــا چ‬ ‫ڕاده‌یه‌ك ده‌توانن بۆ به‌شداریی‬ ‫سیاسیی له‌ ده‌سه‌اڵتی ڕێژیمی‬ ‫حاكمدا به‌شدار بن؟‬ ‫حیزبی دێموكرات ب ‌ه هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دوكــــتــــۆر شـــه‌ره‌فـــكـــه‌نـــدی وه‌ك‬ ‫جێگری دوكتۆر قاسملووی شه‌هید‬ ‫و هـ ـه‌روه‌ه ــا بــ ‌ه پــشــت بـه‌ســتــن ب ‌ه‬ ‫به‌شداریی به‌رباڵوی نه‌ته‌وه‌ی كورد‬

‫توانی هه‌روا كارایی و زیندوویه‌تی‬ ‫ێ و‬ ‫ب ‌ه بــزووتــنـه‌وه‌ی كــورد ببه‌خش ‌‬ ‫درێژه‌ ب ‌ه ڕێگه‌ی خۆی بدا‪ .‬ڕێژیمی‬ ‫حاكم به‌سه‌ر ئێران جارێكی دیك ‌ه‬ ‫ب ‌ه پیالنی میكۆنۆس توانی دوكتۆر‬ ‫شه‌ره‌فكه‌ندی تیرۆر بكا بـه‌اڵم ئه‌م‬ ‫كــرده‌وه‌ی ـ ‌ه ســـه‌ره‌ڕای ئ ـه‌و تێچوو ‌ه‬ ‫گــران ـه‌ی ك ـ ‌ه بــۆ نــه‌تــه‌وه‌ی ك ــورد و‬ ‫حیزبی دێموكراتی هه‌بوو‪ ،‬ده‌زگای‬ ‫دادوه‌ریی ئه‌ڵمانیا‪ ،‬كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێرانی وه‌ك حكوومه‌تێكی ڕێكخه‌ری‬ ‫تیرۆریزمی ده‌وڵه‌تی مه‌حكوم كرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه مــاوه‌ی چه‌ند ساڵی ڕابــردوو‬ ‫چـه‌نــدیــن جــار ل ـه‌الی ـه‌ن هێندێك ل ‌ه‬ ‫بـه‌رپــرســانــی كــۆمــاری ئیسالمی و‬ ‫چه‌ند كه‌سایه‌تیی و گرووپی سیاسیی‬ ‫ڵ‬ ‫و مـه‌ده‌نــی‪ ،‬بابه‌تی وتــووێــژ ده‌گـ ‌ه ‌‬ ‫حیزبه‌ كوردستانییه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوكــراتــی كــوردســتــان‬ ‫هاتۆته‌ئاراو ‌ه كه‌ بابه‌ته‌ك ‌ه تا ئێستا‬ ‫هــــــه‌روا بــه‌شــێــوه‌ی قــس ـه‌وبــاســی‬ ‫مه‌حفه‌لی و سه‌ره‌تایی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫وتـــــووێـــــژ بــــۆ گـ ـه‌ی ــش ــت ــن ب ـ ‌ه‬ ‫ڕێككه‌وتنی ئه‌تۆمی ئه‌زموونێكی‬ ‫گــرنــگ بــوو ك ـ ‌ه كــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫تێیدا ناچار ب ‌ه نه‌رمی نواندن و یان‬ ‫به‌ واتایه‌ك «نرمش قهرمانانه‌« بوو‬ ‫ڵ كرد كه‌ دوژمنایه‌تی‬ ‫و ئه‌وه‌ی قبوو ‌‬ ‫ده‌گــ ‌هڵ‌ ڕۆژئ ــاوا به‌تایبه‌ت ئه‌مریكا‬ ‫ێو‬ ‫ێ هه‌تاهه‌تایه‌ درێژه‌ی هه‌ب ‌‬ ‫ناتوان ‌‬ ‫ێ له‌نێو دوو بژارده‌ی «ته‌حریم‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫و گۆشه‌گیریی نێونه‌ته‌وه‌یی» یان‬ ‫«ڕه‌وانــــدنــــه‌وه‌ی نێگه‌رانییه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی نــێــوده‌وڵـه‌تــی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫هــه‌ڵ ــپــه‌س ــاردن و هــه‌مــواركــردنــی‬

‫مه‌وجوودییه‌تی كۆماری ئیسالمیدا‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌؟ ب ‌ه ده‌سته‌واژه‌یه‌كی دیك ‌ه‬ ‫به‌رنام ‌ه و وتووێژ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫م ـه‌س ـه‌ل ـه‌ی نــه‌تــه‌وه‌یــی كـــورد ئایا‬ ‫ك ــۆم ــاری ئــیــســامــی ڕووبـــــه‌ڕووی‬ ‫داواكارییه‌كانی نه‌ته‌وه‌كانی ئێران‬ ‫ده‌كاته‌و ‌ه و ئه‌گه‌ر وه‌ها ڕه‌وشێك بێت ‌ه‬ ‫پێش‪ ،‬ئایا سیسته‌می حاكم ئاماده‌یی‬ ‫ڵ‬ ‫قــبــووڵــكــردنــی وتـــووێـــژی ده‌گـــه‌ ‌‬ ‫تــه‌واوی نه‌ته‌وه‌كانی ئێراندا هه‌یه‌؟‬ ‫ئایا نه‌ته‌وه‌ غه‌یر ‌ه كورده‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫بۆ به‌رگریی ل ‌ه مافه‌كان و وه‌دیهێنانی‬ ‫داخــوازیــی ـه‌كــانــیــان خـــاوه‌ن حیزبی‬ ‫به‌هێزن یان ب ‌ه فه‌ڕز ئه‌گه‌ر وتووێژ‬ ‫ده‌گــــه‌ڵ‌ حــیــزبـه‌ كــوردســتــانــیــیـه‌كــان‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ی خاوه‌ن حیزبی‬ ‫سیاسی نین‪ ،‬كار بۆ دامه‌زراندن و‬ ‫دروستكردنی حیزبی جــۆراوجــۆر‬ ‫ناكه‌ن؟ دامه‌زراندن و دروستكردنی‬ ‫حیزبی جۆراوجۆر چ كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫له‌سه‌ر بارودۆخی كۆماری ئیسالمی‬ ‫و نه‌ته‌وه‌كانی ئێران ده‌بێ‌؟ سیسته‌می‬ ‫حاكم به‌سه‌ر ئێراندا تا چ ڕاده‌یـه‌ك‬ ‫ئه‌م پرسیاران ‌ه ب ‌ه گرنگ و شیاوی‬ ‫ێ و له‌ بڕیاردانی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن داده‌ن ‌‬ ‫كۆتاییدا له‌به‌رچاویان ده‌گرێ‌؟‬ ‫لــه‌الیــه‌كــی دی ــكـ ـه‌وه‌ كــاتــێــك ب ‌ه‬ ‫گۆشه‌نیگای چاالكێكی ك ــورد یان‬ ‫حیزبێكی ســیــاســیــی كــوردســتــانــی‬ ‫لـه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه ده‌ڕوانــیــن‪ ،‬بابه‌ت و‬ ‫پرسیارگه‌لی زۆر گرنگی دیكه‌ش‬ ‫ێ واڵم بدرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫دێنه‌ئاراو ‌ه ك ‌ه ده‌ب ‌‬ ‫بۆ نموونه‌ حیزبه‌ كوردستانییه‌كان‬ ‫ل ـ ‌ه كــوردســتــانــی ئــێــرانــدا خـــاوه‌ن چ‬ ‫ده‌سـه‌اڵت و ئیختیارگه‌لێكن؟ حیزب ‌ه‬

‫ب ـه‌شــێــكــی بـــه‌رچـــاو لـــه‌ چــاالكــیــی ـ ‌ه‬ ‫نــاوكــیــیـه‌كــانــی خــــۆی»ن یه‌كێكیان‬ ‫هه‌ڵبژێرێ‌‪ .‬واڵمی كۆماری ئیسالمی‬ ‫قبووڵكردنی ب ــژارده‌ی دووه‌م بوو‬ ‫ك ‌ه ڕه‌نــگــدانـه‌وه‌كـه‌ی له‌ رێككه‌وتنی‬ ‫ئه‌مدواییانه‌دا ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ه ـه‌نــووك ـ ‌ه ئــه‌م پــرســیــاره‌ دێت ‌ه‬ ‫ئ ــاراوه‌ كه‌ ئایا كــۆمــاری ئیسالمیی‬ ‫ئــێــران ل ـه‌ب ـه‌رامــب ـه‌ر بــزووتــنــه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی كــورددا‪ ،‬وه‌ك وتووێژی‬ ‫ئه‌تۆمی‪ ،‬ڕوانگ ‌ه و ڕێگه‌یه‌كی دیك ‌ه‬ ‫ده‌گرێته‌به‌ر یان وتووێژ بۆ ڕێژیمی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری ئێرانی هه‌روا ئامرازێك ‌ه‬ ‫بۆ سه‌ركووتی زیاتر یان كڕینی كات‬ ‫و به‌الڕێدابردنی به‌شێك له‌ بیروڕای‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ بۆ درێــژه‌دانــی حاكمییه‌تی‬ ‫خۆی؟ داخوا مه‌سه‌له‌ی نه‌ته‌وایه‌تی‬ ‫ل ‌ه ئێراندا ته‌نیا بۆ خه‌ڵك خه‌ڵه‌تاندن‬ ‫بـه‌ ئامانجی زیــادكــردن به‌شداریی‬ ‫ل ـ ‌ه كــاتــی هـه‌ڵــبــژاردنـه‌كــانــدا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ؟ یان س ـه‌ره‌ڕای هاتنه‌ئارای‬ ‫لــه‌الیــه‌ن به‌شێك ل ـه‌ كـه‌ســایـه‌تــی و‬ ‫الیه‌نه‌كانی نێوخۆی ڕێــژیــم‪ ،‬وه‌ك‬ ‫دژی ـه‌كــیــی پێكهاته‌یی لـه‌بـه‌رامــبـه‌ر‬

‫كوردییه‌كان تا چ ڕاده‌یـه‌ك ده‌توانن‬ ‫بۆ به‌شداریی سیاسیی ل ‌ه ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ڕێژیمی حاكمدا به‌شدار بن؟‬ ‫پێوه‌ندیی حیزبه‌ كوردییه‌كانی‬ ‫ڵ به‌شه‌كانی كوردستان و‬ ‫ئێران ده‌گه‌ ‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی ده‌ره‌وه‌ی ئێران چۆن‬ ‫پێناس ‌ه ده‌كرێ‌؟ حیزبه‌ كوردییه‌كان‬ ‫بۆ بانگه‌شه‌ی شوناسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫خــۆیــان و پێكهێنانی سیسته‌می‬ ‫فێركاریی و میدیایی نه‌ته‌وه‌یی كورد‬ ‫چه‌نده‌یان ئــازادیــی كــرده‌و ‌ه ده‌بـێ‌؟‬ ‫تیرۆری ڕێبه‌رانی حیزبی دێموكرات‬ ‫و ح ــی ــزبــه‌ كــوردســتــانــیــی ـه‌كــانــی‬ ‫دیــكــ ‌ه چـــۆن ده‌خــرێــتــ ‌ه بــه‌رب ــاس؟‬ ‫بــۆ ق ـه‌ره‌بــووی زیانه‌كانی هێرشی‬ ‫حكوومه‌تی ناوه‌ندی بۆ كوردستان‬ ‫و له‌نێوبردن و ڕه‌واندنه‌وه‌ی كه‌شی‬ ‫ئه‌منییه‌تی و نیزامیی هه‌نووكه‌یی‬ ‫ێ چ هه‌نگاوگه‌لێك باوێژرێن و چ‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫بكرێ‌؟‬ ‫كۆماری ئیسالمی له‌باری ماڵیی‬ ‫و بوودج ‌ه چ پشكێكی بۆ چاالكیی‬ ‫حیزبه‌كان ل ـه‌ب ـه‌رچــاو ده‌گـ ــرێ‌؟ ل ‌ه‬ ‫حاڵه‌تێكدا ك ‌ه وتووێژ بێته‌ئاراو ‌ه و‬

‫حیزبه‌ كوردستانییه‌كان و حكوومه‌تی‬ ‫نــــاوه‌نــــدی بــگ ـه‌ن ـه‌ ڕێ ــك ــكــه‌وت ــن‪ ،‬چ‬ ‫گــره‌نــتــیــیــه‌ك بـــۆ جــێــب ـه‌جــێــبــوونــی‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌ك ‌ه ده‌بێ‌؟ ئه‌م پرسیاران ‌ه‬ ‫و هێندێك پرسیاری سه‌ره‌كیی دیك ‌ه‬ ‫گرنگترینی ئه‌و بابه‌تانه‌ن ك ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫حیزبه‌ كوردییه‌كان هاتونه‌ته‌ئاراو ‌ه‬ ‫و واڵمێكی گونجاو و لۆژیكییان‬ ‫پێویسته‌‪.‬‬ ‫كــــه‌واتــــ ‌ه بـــ ‌ه ســـه‌رنـــجـــدان ب ‌ه‬ ‫هـــه‌ڵـــســـوكـــه‌وتـــه‌كـــانـــی كـــۆمـــاری‬ ‫ئیسالمیی ئێران له‌به‌رامبه‌ر حیزب ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كان و ئــه‌و ك ــرده‌وه‌‬ ‫نـــادروســـت و پــڕتــێــچــووانــه‌ی ك ‌ه‬

‫حیزب ‌ه كوردییه‌كان بۆ بانگه‌شه‌ی‬ ‫شــونــاســی ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی خــۆیــان و‬ ‫پێكهێنانی سیسته‌می فێركاریی‬ ‫و مــیــدیــایــی نــه‌تــه‌وه‌یــی كــورد‬ ‫چــه‌نــده‌یــان ئـــازادیـــی كــــرده‌و‌ه‬ ‫ده‌بــــــێ‌؟ تــــیــــرۆری ڕێ ــبــه‌ران ــی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوكــرات و حیزب ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كانی دیــكـ ‌ه چۆن‬ ‫ده‌خرێت ‌ه به‌رباس؟‬ ‫حكوومه‌تی ناوه‌ندی به‌سه‌ر نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫كوردیدا سه‌پاندوون و بوونه‌ته‌هۆی‬ ‫ب ـێ‌مــتــمــان ـه‌یــی ئــــه‌م نـــه‌تـــه‌وه‌یـــ ‌ه و‬ ‫حیزبه‌كانیان‪ ،‬ل ـه‌وان ـه‌ی ـه‌ ئ ـه‌گ ـه‌ر ب ‌ه‬

‫ئینسافه‌و ‌ه سه‌یری بابه‌تی سه‌ره‌و ‌ه‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین كــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫پشكێكی زۆر زیاتری بۆ واڵمدانه‌و ‌ه‬ ‫بـ ـه‌ حــیــزب ـه‌ كــوردســتــانــیــی ـه‌كــان و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی كورد هه‌یه‌‪ .‬ڕێژیمی حاكم‬ ‫به‌سه‌ر ئێراندا ناچاره‌ یان هاوشێوه‌ی‬ ‫حكوومه‌ته‌ ناوه‌ندییه‌كانی توركیا‪،‬‬ ‫ئێراق و سووریا ئیزنی چاالكیی ئازاد‬ ‫و به‌شداریی سیاسیی به‌ كورده‌كانی‬ ‫ئێران بدا یان وه‌ك ڕابــردوو هه‌روا‬ ‫ڕووبـه‌ڕووی به‌رگریی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی ـ دێــمــوكــراتــیــكــی كــورد‬ ‫ببێته‌وه‌‪ .‬به‌رگرییه‌ك كه‌ س ـه‌ره‌ڕای‬ ‫شــه‌هــیــدبــوونــی زۆر لـــه‌ ڕێ ــبــه‌ر ‌ه‬ ‫گ ـه‌وره‌كــانــی ن ـه‌ت ـه‌وه‌ی كــورد وه‌ك‬ ‫پــێــش ـه‌وا قـــازی مــح ـه‌م ـه‌د‪ ،‬دوكــتــۆر‬ ‫قاسملوو‪ ،‬دوكتۆر شه‌ره‌فكه‌ندی و‬ ‫‪ ...‬چه‌ندین نه‌سڵه‌ درێــژه‌ی هه‌ی ‌ه و‬ ‫ه ـه‌ر نه‌سڵێكیش ب ـه‌ به‌ده‌سهێنانی‬ ‫ئه‌زموون‪ ،‬یارمه‌تیی به‌ره‌وپێشبردن‬ ‫و گه‌شه‌سه‌ندنی ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌ی‬ ‫داوه‌‪.‬‬

‫پێوه‌ندیی ئێران و ئه‌مریکا ل ‌ه ژێر‬ ‫تیشکی رێککه‌وتنی ڤییه‌ن دا‬ ‫دانوستانه‌کانی ئێران و واڵتانی ‪ ،1+5‬له‌ چه‌شنی‬ ‫خۆیدا بێ وێنه‌ بوو‪ .‬له‌ دوایین خولی دانوستانه‌کان‬ ‫که‌ رێککه‌وتنی ڤییه‌نی لێ که‌وته‌وه‌‪ ،‬جان کێری‪،‬‬ ‫وه‌زی ــری ده‌ره‌وه‌ی به‌هێزترین واڵتــی دنیا‪ ،‬بۆ‬ ‫مــاوه‌ی ‪ 18‬رۆژ له‌ ڤییه‌ن مایه‌وه‌‪ .‬له‌ خوله‌کانی‬ ‫پێشووتریش دا به‌ ده‌یان و بگره‌ سه‌دان کاتژمێر‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌وادی زه‌ریف‪ ،‬وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران‬ ‫حه‌سه‌ن شێخانی‬ ‫له‌ وتووێژ دا بــووه‌‪ .‬ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ نیشانده‌ری‬ ‫جیددییه‌ت(وپێویستی)ی ئه‌مریکا بوو بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌و پرسه‌‪.‬‬ ‫‌الیه‌نی سه‌ره‌کیی ئێران له‌و دانوستانانه‌دا ئه‌مریکا بوو و واڵتانی‬ ‫دیکه‌ی ‪ 1+5‬رۆڵێکی که‌م بایه‌ختریان هه‌بوو‪ .‬ساغبوونه‌وه‌ی ئه‌و دوو‬ ‫واڵته‌ له‌ سه‌ر خاڵه‌ جێناکۆکه‌کان‪ ،‬نه‌خشێکی یه‌کالکه‌ره‌وه‌ی له‌ گه‌یشتن‬ ‫به‌ رێککه‌وتن هه‌بوو‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و باسانه‌ی که له‌ قۆناغی دوای رێککه‌وتن دا له‌ ئارا دایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و رێککه‌وتنه‌ چ کاریگه‌رییه‌کی له‌ سه‌ر پێوه‌ندیی نێوان ئێران‬ ‫و ئه‌مریکا ده‌بێ؟‬ ‫به‌ هۆکارگه‌لێکی زۆر‪ ،‬بێ متمانه‌ییه‌کی قــووڵ له‌ نێوان ئێران و‬ ‫ئه‌مریکا دا هه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش وایکردووه‌ که‌ ئێران نیگه‌ران بێ له‌وه‌ی که‌‬ ‫ئه‌مریکا پابه‌ندی ئه‌و رێککه‌وتنه‌ نه‌بێ یان دوای «ئیسراحه‌تێکی ناوکی»‪،‬‬ ‫فایلی دیکه‌ له‌ دژی ئێران بکاته‌وه‌ و فازی دوایی پرۆژه‌ی قه‌یرانسازیی و‬ ‫کێشه‌سازیی بۆ ئێران بۆ مه‌یدانی موشه‌کی و مافی مرۆڤ و پشتیوانی‬ ‫ئێران له‌ تیرۆریزم بگوازێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م نیگه‌رانییه‌ له‌و روانگه‌وه‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێ که‌ ئامانجی ئه‌مریکا ته‌نیا به‌رته‌سک کردنه‌وه‌ی به‌رنامه‌ی ناوکیی‬ ‫ئێران نییه‌‪ ،‬به‌ڵکوو ده‌یه‌وێ له‌ بواره‌کانی دیکه‌ش دا النی که‌م ئێران ناچار‬ ‫به‌ گۆڕینی ره‌فتار بکا‪ .‬ئه‌مه‌ ته‌نیا نیگه‌رانی ئێران نییه‌‪ ،‬به‌ڵکوو ئه‌گه‌رێکه‌‬ ‫که‌ له‌ ئارا دایه‌‪.‬‬ ‫راسته‌‌ ئۆباما ده‌ڵێ‪ :‬ئێمه‌ ته‌نیا له‌ سه‌ر پرسی ناوکی له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫رێککه‌وتووین و له‌ بواره‌کانی دیکه‌دا‌ کێشه‌کانمان له‌ جێی خۆیه‌تی؛ یان‬ ‫خامنه‌یی ده‌ڵێ‪ :‬درێژه‌ به‌ سیاسه‌تی دژه‌ئه‌مریکایی خۆمان ده‌ده‌یــن و‬ ‫له‌ دۆستانمان له‌ ناوچه‌که‌دا پشتیوانی ده‌که‌ین؛ یان کۆشکی سپی له‌‬ ‫وه‌اڵمی دژبه‌رانی رێککه‌وتنه‌که‌ دا ده‌ڵێ‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌ داهاتوودا بمانه‌وێ‬ ‫هێرش بکه‌ینه‌ سه‌ر ئێران‪ ،‬به‌ زانیاری زیاتره‌وه‌ ئه‌و کاره‌ ده‌که‌ین؛ بێجگه‌‬ ‫له‌وانه‌ش پرسی ناوکیی ئێران‪ ،‬پرسێکی کۆتایی هاتوو نییه‌ و له‌وانه‌یه‌ له‌‬ ‫قۆناغی جێبه‌جێ کردن دا له‌گه‌ڵ که‌ندوکۆسپ به‌ره‌وڕوو بێ؛ به‌اڵم به‌‬ ‫هه‌مووی ئه‌وانه‌شه‌وه‌ ئه‌گه‌رێکی به‌هێزتر ئه‌وه‌یه‌ که‌ گرژییه‌کانی نێوان‬ ‫ئێران و ئه‌مریکا که‌متر بێته‌وه‌‌‪ .‬یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ به‌ چاره‌سه‌ربوونی‬ ‫کێشه‌ی ناوکی‪ ،‬قه‌باره‌ و هه‌ژماری کێشه‌کانی نێوان ئه‌و دوو واڵته‌ که‌متر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬دووه‌م‪ :‬له‌ په‌راوێزی ئه‌و دانوستانه‌نه‌دا پرسی دیکه‌ش هاتۆته‌‬ ‫گۆڕێ و ئاڵوگۆڕی بیروڕای له باره‌وه‌ کراوه‌‪ .‬به‌م هۆیانه‌ که‌ دوو الیه‌ن‬ ‫چاویان له‌وه‌یه‌ که‌ له‌ بواره‌کانی دیکه‌ش دا بتوانن به‌یه‌که‌وه‌ هاوکاری‬ ‫بکه‌ن‪ .‬خامنه‌یی و روحانی ده‌ڵێن‪ :‬ئه‌گه‌ر رۆژئــاوا و ئه‌مریکا پابه‌ندی‬ ‫رێککه‌وتنه‌که‌ بن و به‌ڵێنییه‌کانیان پێشێل نه‌که‌ن‪ ،‬ئـه‌وه‌ له‌ بواره‌کانی‬ ‫دیکه‌ش دا‪ ،‬به‌ تایبه‌ت له‌ پرسه‌کانی تایبه‌ت به‌ رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست دا‪،‬‬ ‫هاوکارییان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و شرۆڤانه‌ی بۆ رێککه‌وتنی ڤییه‌ن ده‌کرێ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫رێککه‌وتنه‌ سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران به‌ره‌و پێش ده‌با و هه‌ڵسوکه‌وتی‬ ‫ئێران له‌گه‌ڵ دنیای ده‌ره‌وه‌ نه‌رمتر و عه‌قاڵنیتر ده‌کا‪ .‬ده‌قی رێککه‌وتنه‌که‌‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌ک فۆرموله‌ کراوه‌ که‌ هه‌ر چه‌شنه‌ الدانێکی ئێران‪ ،‬ده‌ره‌نجامی‬ ‫زۆر خراپی بۆ ئێران به ‌دواوه‌ ده‌بێ‪ .‬له‌ الیه‌کی دیکه‌ش ئه‌گه‌ر ئه‌مریکا‬ ‫ببێته‌ هۆی پێشێل کردنی رێککه‌وتن‪ ،‬راگرتنی کۆده‌نگیی پێکهاتوو له‌ دژی‬ ‫ئێران ئاسته‌متر ده‌بێ و له‌ سه‌ر پێگه‌ی ئه‌مریکا له‌ ئاستی نێونه‌ته‌وه‌ییش‬ ‫دا بێ کاریگه‌ر نابێ‪ .‬بێجگه‌ له‌وه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌مریکا ئیمتیازی‬ ‫زۆری وه‌رگرتووه‌ و به‌رنامه‌ی ناوکیی ئێران به‌ شێوه‌یه‌کی تکنیکی و‬ ‫حوقووقی زۆر به‌رته‌سک کراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬زه‌حمه‌ته‌ که‌ پابه‌ندی رێککه‌وتنه‌که‌‬ ‫نه‌بێ‪ .‬له‌وانه‌یه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بێ که‌ جێب بوش پاڵێوراوی سه‌رکۆماریی‬ ‫‪2016‬ی ئه‌مریکا‪ ،‬ده‌ڵێ‪ :‬رێز ده‌گرم له‌و رێککه‌وتنه‌ی له‌گه‌ڵ ئێران کراوه‌‬ ‫و هه‌ر که‌سێکی دیکه‌ ببێته‌ سه‌رکۆمار‪ ،‬رێککه‌وتنه‌که‌ قبووڵ ده‌کا‪.‬‬ ‫بۆ ئـه‌وه‌ی وێنایه‌کی دروستترمان له‌ کاریگه‌رییه‌کانی رێککه‌وتنی‬ ‫ناوکی له‌ سـه‌ر پێوه‌ندییه‌کانی ئێران و ئه‌مریکا هه‌بێ‪ ،‬پێویسته‌ که‌‬ ‫هاوکێشه‌ی هێزی نــێــوان زلهێزه‌کان لـه‌ ئاستی جیهانی و ناوچه‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست دا له‌به‌رچاو بگرین‪.‬‬ ‫شرۆڤه‌یه‌ک که‌ له‌م بواره‌دا ده‌خرێته‌ روو ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌مریکا ده‌یه‌وێ‬ ‫له‌ رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست خۆی سوکبار بکا و له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ واڵتی‬ ‫چین به‌ خێرایی له‌ گه‌شه‌سه‌ندن دایه‌‪ ،‬سه‌رنجی له‌ سه‌ر رۆژهه‌اڵتی ئاسیا‬ ‫چڕ بکاته‌وه‌‪ .‬له‌م پێناوه‌ش دایه‌ که‌ ئه‌مریکا ده‌یه‌وێ گرژییه‌کانی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران که‌م بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌مریکا به‌ مه‌سڵه‌حه‌تی زانیبا که‌ به‌ شێوه‌ی دیکه‌ به‌رنامه‌ی‬ ‫ناوکیی ئێران به‌رته‌سک بکاته‌وه‌ یا کۆتایی پێ بێنێ‪ ،‬دانوستانی نه‌ده‌کرد‪.‬‬ ‫وات ـه‌ رێککه‌وتن به‌رهه‌می نیازی ئه‌مریکاش بــوو‪ .‬هێز له‌ پێوه‌ندییه‌‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان فاکته‌رێکی دیاریکه‌ره‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئێران له‌ داهاتوودا نه‌توانێ‬ ‫خۆی به‌هێز بکا و به‌ هۆی ئه‌و رێککه‌وتنه‌ نه‌توانێ کار له‌ سه‌ر فاکته‌ره‌کانی‬ ‫هێزی بکا و‪ ،‬له‌ الیه‌کی دیکه‌ش ئه‌مریکا له‌ توانا و به‌رژه‌وه‌ندیی دا بێ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌مریکا له‌وانه‌یه‌ به‌ شێوه‌ی دیکه‌ش رووبه‌ڕووی ئێران ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و دوو ئه‌گه‌ره‌ی باس کرا‪ ،‬له‌ حاڵه‌تی جێبه‌جێ بوونی رێککه‌وتنه‌که‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری که‌م بوونه‌وه‌ی گرژیی نێوان ئێران و ئه‌مریکا‪ ،‬ئه‌گه‌رێکی جێی‬ ‫باستره‌‪ .‬به‌ سه‌رنجدان به‌ پێکهاته‌ی شوناسبه‌خشی ئێران و قه‌باره‌ی‬ ‫کێشه‌کانی نێوانیان‪ ،‬تا درێژماوه‌ ناتوانین باس له‌ پێوه‌ندیی ئاسایی نێوان‬ ‫ئه‌و دوو واڵته‌ بکه‌ین‪‌.‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫‪5‬‬

‫یادکردنەوە‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫بۆ بیست‌و‌ شه‌شه‌مین ساڵوه‌گه‌ڕی شه‌هیدبوونی دوکتۆر قاسملوو‬

‫عێزەدین مستەفا رەسوڵ‬

‫دوکتۆر عه‌بدوڕه‌حمان قاسملوو‪-‬‬ ‫دۆستی دێرینم یه‌کێک بوو له‌و پیاوو‬ ‫سه‌رکرد ‌ه گه‌ورانه‌ی کورد ک ‌ه ناویان‬ ‫ب ‌ه نه‌مری ده‌چێت ‌ه مێژووی کورده‌وه‌‪.‬‬ ‫کـ ‌ه بــرای خۆشه‌ویستم مامۆستا‬ ‫م ـه‌ال عه‌بدوڵاڵی ح ـه‌س ـ ‌هن‌زاد ‌ه داوای‬ ‫لــێــکــردم شــتــێــک لـــه‌بـــاره‌ی دوکــتــۆر‬ ‫قاسملوو بنووسم‪ ،‬بـه‌و نووسینانه‌دا‬ ‫چوومه‌و ‌ه ک ‌ه له‌مه‌وبه‌ر له‌وباره‌یه‌و ‌ه‬ ‫نووسیبووم (ئه‌وانه‌ی له‌به‌ر ‌ده‌ستمدا‬ ‫بوون) به‌تایبه‌تی پێشه‌کیی کتێبی (چل‬ ‫ساڵ خه‌بات)ی دوکتۆر عه‌بدوڕه‌حمان‬ ‫قاسملوو خۆی ک ‌ه کردبووم ب ‌ه عه‌ڕه‌بی‌و‬ ‫ساڵی ‪ 1991‬له‌هه‌ولێر به‌چاپم گه‌یاندبوو‪.‬‬ ‫ویستم شتێکی تاز ‌ه بنووسم‪ ،‬هه‌رچه‌ند ‌ه‬ ‫ئــه‌و پــێــشـه‌کـی‌یـه‌ی بــۆ وه‌رگــێــڕان ـه‌ک ـ ‌ه‬ ‫نـــووســـراو ‌ه هێشتا بـــه‌کـــوردی بــاو‬ ‫نه‌کراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ک ‌ه ئه‌وداوایه‌م لێکرا کتێبی‬ ‫که‌سێکی ناسراوی کوردم له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫بوو‪ ،‬ک ‌ه به‌شێکی زۆری بۆ کوردستانی‬ ‫ئێران‌و بۆ باسی فه‌رمانڕه‌وایانی ئێران‬ ‫ته‌رخانکرابوو‪ ،‬ل ‌ه ڕۆژانی قاجاری‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫کتێبه‌که‌م خست ‌ه الوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شه‌که‌ی‬ ‫ئێرانم خوێنده‌و ‌ه ک ‌ه به‌ڕاستی به‌نرخ بوو‬ ‫زۆر به‌ڵگه‌ی له‌فارسی‌وه‌رگێڕراویشی‬ ‫تێدا بوو ک ‌ه بۆمن تاز ‌ه بوو و باسێکی‬ ‫تــــازه‌ی دامــــێ کــ ‌ه لـــه‌بـــاره‌ی م ـه‌رگــی‬ ‫قاسملووه‌و ‌ه بینووسم‪.‬‬ ‫فارسه‌کان‪ -‬یاحوکمدارانی ئێران‬

‫هـــه‌ر زۆر لـــــــه‌زووه‌و ‌ه ت ــا ئێستاش‬ ‫ده‌ڵــێــن‪ :‬ئێم ‌ه ده‌وڵــه‌ت ــی شــه‌ش‌هــه‌زار‬ ‫ســاڵـه‌یــن‪ .‬له‌وکتێبه‌دا باسی کوشتنی‬ ‫محه‌مه‌د سه‌عید سوڵتان‌و سانه‌کانی‬ ‫هــــه‌ورامــــان‌و هــه‌م ــزاغ ــای م ـه‌نــگــوڕو‬ ‫هاوه‌ڵه‌کانی‌و جوامێرئاغای هه‌مه‌وه‌ندو‬ ‫هــاوه‌ڵــه‌کــانــی کــــراو ‌ه کــ ‌ه هــه‌مــوو ب ‌ه‬ ‫فێڵ کـــوژراون‪ ،‬هێنراون ‌ه سـه‌ر کۆڕی‬ ‫گفتوگۆو دان‌وستاندن‌و له‌سه‌ر خوانی‬ ‫نــان‌خــواردنــدا کــــوژراون‌و ئ ـه‌و جــۆر ‌ه‬ ‫کــوشــتــن ـه‌ی ئــێــران ـی‌ی ـه‌کــان ن ــاون ــراو ‌ه‬ ‫(لطایف‌الحیل)‪.‬‬ ‫کتێبه‌ک ‌ه الی ئه‌و ناوان ‌ه وه‌ستاوه‌و‬ ‫بــۆ پــاش ئـــه‌وه‌ش نه‌گه‌یشتۆت ‌ه سه‌ر‬ ‫شه‌هیدکردنی (سمایل خانی سمکۆ)‬ ‫و پــێــشـه‌وا ق ــازی مــحـه‌مـه‌دو دوکــتــۆر‬ ‫قاسملوو ک ‌ه دیــار ‌ه ئه‌وانیش هـه‌ر ب ‌ه‬ ‫(لطایف الحیل) شه‌هید کراون‪.‬‬ ‫چه‌ند جارێک له‌باره‌ی شه‌هیدبوونی‬ ‫دوکتۆر قاسملووه‌و ‌ه نووسیومه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫ئــه‌و (ســه‌عــات) ‌ه چــۆن بــۆ چرکه‌یه‌ک‬ ‫وه‌ستا‪ .‬مه‌به‌سم ئه‌وه‌ بوو‪ ،‬ئه‌وکه‌سه‌ی‬ ‫ل ‌ه خۆپاراستندا زۆر وریا بوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ل ‌ه (پــڕاگ)یــش‪ ،‬چــۆن که‌وت ‌ه داوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ڕه‌نگ ‌ه له‌باره‌ی شه‌هید (فازیل)‬ ‫یشه‌و ‌ه شتێکی وا بڵێم‪ ،‬ئه‌ویش زۆر‬ ‫وریا بوو‪ .‬ئیتر هه‌ر (لطایف الحیل) ‌ه ک ‌ه‬ ‫نازانم که‌ی کورد وریا ده‌بێ‪.‬‬ ‫بـــۆچ لـــه‌و م ــاڵــه‌دا کــۆ ب ــوونــه‌وه‌؟‬ ‫ئێستاش وواڵتـــی ئــوتــریــش (نه‌مسا)‬ ‫ئـه‌و ژنـ ‌ه جووله‌که‌ی بانگ نه‌کردوو ‌ه‬ ‫بۆ لێپرسینه‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه ناسیاوی (فازیل)‬ ‫بوو و له‌ماڵی ئه‌ودا کۆ بوونه‌وه‌‪ .‬ئایا‬ ‫ده‌بێ هیچ پێوه‌ندی‌یه‌ک له‌نێوان ئه‌وه‌و‬ ‫بیری دوکتۆر قاسملوودا هه‌بێ –ک ‌ه‬

‫ڕای به‌رامبه‌ر ب ‌ه سه‌هیۆنیزم زۆر ڕه‌ق‬ ‫بوو‪ ،‬الی وابوو ک ‌ه بیری سه‌هیۆنیزم‬ ‫شتێک ‌ه وه‌ک فاشیزم‌و نازیسم‪ ،‬یا هه‌ر‬ ‫فرۆشتنی ئه‌و سێ شه‌هید ‌ه بێت ب ‌ه چه‌ند‬

‫لـ ‌ه کاتێک دا یــادی شه‌هید بــوونــی د‪ .‬قاسملووی رێبه‌ر‬ ‫ده‌کــه‌یــنــه‌وه‌‪ ،‬ئــەمــســاڵ ‪ 16‬ســاڵ ب ـه‌س ـه‌ر کــۆچــی دوایـــی کاک‬ ‫سه‌الم عه‌زیزی ئەندامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‌دا دا ت ـێ‌ده‌پــەرڕێ‪ .‬هاورێی تێکۆشه‌ر کاک سه‌الم‬

‫هـه‌ردوو دێموکڕات ڕێک‌و نزیکن‪.‬‬ ‫الم وان ـی‌ی ـه‌و پێویستیش نی‌ی ‌ه‬ ‫ببنه‌و‌ه ب ‌ه ی ـه‌ک‪ .‬ب ـه‌اڵم با ڕێک‬ ‫بن‪ .‬کورد نزیکه‌ له‌ مه‌به‌ست‬

‫ته‌نه‌ک ‌ه نه‌وت؟ خوشک ‌ه نه‌سرین (وات ‌ه‬ ‫ئێلێن ‌ه خانم)ی خێزانی دوکتۆر قاسملوو‬ ‫ئێستاش بــه‌دووای ئـه‌و شکایه‌ته‌وه‌ی ‌ه‬ ‫کـــ ‌ه لــــه‌بــــاره‌ی شــه‌هــیــدبــوونــی‌یــه‌و ‌ه‬ ‫کــردووی ـه‌تــی‪ ،‬بــه‌اڵم دی ــاره‌ بێسووده‌‪.‬‬ ‫ئــه‌ی بــاش ـه‌‪ ،‬پــاش دوکــتــۆر قاسملوو‬ ‫شه‌هید دوکتۆر شه‌ره‌فکه‌ندی بۆ که‌وت ‌ه‬ ‫داوه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش پرسیارو لێکدانه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وێت‪ .‬باش ‌ه ده‌بێ کورد پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کورد دانه‌مرکاوه‌ته‌وه‌و هه‌ر‬ ‫بـه‌ره‌وپــێــشـه‌و ‌ه ده‌چ ــێ‪ ،‬ده‌بــێ بـ ‌ه دوو‬ ‫واڵتی (قاجارو عوسمانی) بڵێین‪ ،‬واز ل ‌ه‬ ‫(لطایف الحیل) بێنن و وه‌رن له‌گه‌ڵ ئه‌و‬

‫بەتایبەت پاش سەرهەڵدانی ڕێکخراوی تێرۆریستی داعش هێنایە‬ ‫بەرباس‪ ،‬کە لە الیان شاندی لقی ‪٧‬ی پارتییەوە بەرز نرخێندرا‪.‬‬ ‫تەوەرێکی دیکەی ئــەو دانیشتنە‪ ،‬هــاوکــاری و هاوئاهەنگی‬ ‫زیاتری نوێنەرایەتیی حیزبە کوردستانییەکان بوو لە سەر پێشهاتە‬ ‫نەخوزراوەکانی داهــاتــووو ئــەو مەترسییانەی کە ب ــەرەوڕووی‬ ‫کورد لە هەر چوارپارچەی کوردستان دەبێتەوە‪ ،‬بە تایبەت ئەو‬ ‫مەترسییانەی کە لە الیــەن گــرووپــە ئیسالمییە توندڕەوەکانی‬ ‫وەک تاقمی تێرۆریستی داعشەوە ڕووی لە باشوورو خۆرئاوای‬ ‫کوردستان ک ــردووە‪ .‬لە کۆتایی ئــەو دانیشتنەدا بڕیار درا کە‬ ‫لەمەدوا هەر دووک حیزب بۆ ڕاپەڕاندنی ئەرک‌و کارە گرینگەکانی‬ ‫پەیوەندیدار بە کورد هاوکاری‌و هاریکاری زیاتر یەکتری بکەن‪.‬‬

‫سه‌ردانی هه‌یئه‌تێکی نوێنه‌رایه‌تیی حدک له‌ هه‌ولێر ل ‌ه باره‌گای‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی دێموکڕاتی گه‌لی کوردستان‬ ‫ل ـ ‌ه کــۆبــوونــه‌وه‌ی نــێــوان هه‌یئه‌تێکی نوێنه‌رایه‌تیی‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ‌ه هه‌ولێرو سه‌رکردایه‌تیی‬ ‫بــزووتــنــه‌وه‌ی دێــمــوکــڕاتــی گ ـه‌لــی کــوردســتــان‌دا دوایــیــن‬ ‫ئاڵوگۆره‌کانی کوردستان تاوتوێ کران‪.‬‬ ‫رۆژی دووش ـه‌مــم ـ ‌ه ‪ ١٥‬ی پــووشــپ ـه‌ری ‪ ٦ ( ٩٤‬ی‬ ‫جوالی ‪)٢٠١٥‬هه‌یئه‌تێکی نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێمۆکراتی‬ ‫کوردستان ل ‌ه هه‌ولێر پێکهاتوو ل ‌ه ئیبراهیم زێوه‌یی‌و حسن‬ ‫کاکیلی سه‌ر‌دانی بزووتنه‌وه‌ی دێمۆکراتی گه‌لی کوردستان‬ ‫لـ ‌ه هه‌ولێریان کــردو لـ ‌ه الیــه‌ن هه‌یئه‌تێکی خانه‌خوێ ب ‌ه‬ ‫سه‌رپه‌رستیی خدر روسی‪ ،‬سکرتێری گشتیی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫دێمۆکراتی گه‌لی کوردستانه‌وه‌‪ ،‬پێشوازییان لێ کرا ‪.‬‬ ‫هه‌یئه‌تی نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکرات ل ‌ه سه‌ره‌تای‬ ‫له روداوو ئاڵوگۆر ‌ه هه‌ستیاره‌کان‬ ‫ئه‌و دیــداره‌دا ئاوڕێکی ‌‌‬ ‫ل ‌ه کوردستان‌و هه‌رێمی کوردستان‌و چۆنیه‌تی هه‌ڵسوکه‌تی‬ ‫حیزب‌و الیه‌نه‌سیاسییه‌کانی باشورو سه‌رجه‌م الیه‌نه‌کانی‬ ‫ن دایه‌وه‌و‬ ‫دیکه‌ی کوردستان ل ‌ه ئاست بارودۆخ‌و پێشهاته‌کا ‌‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌یئه‌تی بزووتنه‌وه‌ی دێموکڕاتی گه‌لی‬ ‫ن تاوتوێ کرد‪.‬‬ ‫کوردستا ‌‬

‫یادی کاک سەالم عەزیزی هەمیشە بەرزو بەڕێز بێ!‬

‫ئــــه‌وه‌ی الم خــۆشــه‪ ،‬ئێستا‬

‫دیدارو چاالکییەکانی بەرپرسی کومیتەی دەرەوەی واڵتی حدک لە ئەمریکا‬ ‫مستەفا شەڵماشی‪ ،‬ئــەنــدامــی دەفــتــەری سیاسیی حیزب‌و‬ ‫کامەران بالنوور بەرپرسی پەیوەندییەکانی حیزب لە ئەمریکا‬ ‫ڕۆژی هەینی‪ ١٩ ،‬ی پوشپەڕ سەردانی نوێنەرایەتی حکوومەتی‬ ‫هەرێمی کوردستان‌و لقی حەوتی پارتی دیموکراتی کوردستانیان‬ ‫لە واشنگتۆن‪ ،‬پایتەختی ئەمریکا کرد‪.‬‬ ‫لەو سەردانەدا خاتوو بەیان سامی عەبدوڵڕەحمان‪ ،‬نوێنەری‬ ‫حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئەمریکا پێشوازیی لە هەیئەتی‬ ‫حیزب کردو خۆشحاڵیی خۆی لەو دیدارە دەربڕی‪.‬‬ ‫لــە تــەوەرێــکــی بــاســەکــانــی ئ ــەو چــاوپــێــکــەوتــنــەدا ب ــاس لە‬ ‫کــاروچــاالک ـی‌و بــارودۆخــی ڕەوەنــــدی ک ــورد لــە ئەمریکا کــراو‬ ‫هاوکاری‌و هاوئاهەنگی حیزب‌و ڕێکخراوە کوردستانییەکان بۆ‬ ‫یەکخستنی هێزو وزەی کورد بۆ بردنە پێشی ئامانجە بااڵکانی‬ ‫گەلەکەمان بە گرینگ زانرا‪ .‬لە بەشەێکی دیکەی ئەو دیدارەدا باس‬ ‫لە بارودۆخی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‌و خەباتی کورد لەو بەشەی‬ ‫واڵت‪ ،‬بە تایبەت کاروچاالکییەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کــراو هــەردوو ال هــاوڕا بــوون لە سەر زەروورەت ــی هاوکاری‌و‬ ‫هاوئاهەنگی هێزو الیەنە سیاسییەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫ئێوارەی هەمان ڕۆژ هەیئەتی حیزبی دیموکرات کوردستان‪،‬‬ ‫سەردانی بارەگای لقی حەوتی پارتی دیموکراتی کوردستانیان‬ ‫لە واشنگتۆن کردو لە الیەن شاندێکی ئەو لقە بەسەرپەرستیی‬ ‫حیکمەت بامەڕنی‪ ،‬لێپرسراوی لق پێشوازیان لێکرا‪ .‬لەو دیدارەش‌دا‬ ‫مستەفا شەڵماشی باسێکێ تێروتەسەلی لەسەر رەوشی کورد بە‬ ‫گشتی‌و جێگەو پێگەی گرینگی کورد لە سیاسەتی نێودەوڵەتی‌دا‪،‬‬

‫کورده‌دا بدوێن ک ‌ه بۆتان له‌ناو نه‌چووه‌‪.‬‬ ‫چونک ‌ه بــاوه‌ڕم وا نی‌ی ‌ه ک ‌ه مه‌سه‌له‌ی‬ ‫کورد به‌ره‌و دواوه‌ بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لــــه‌بــــاره‌ی تـ ـه‌ج ــروبـ ـه‌ی دوکــتــۆر‬ ‫قاسملووه‌و ‌ه ل ‌ه سه‌رکرده‌یی حیزبی‬ ‫دێموکراتدا‪ ،‬له‌باره‌ی هه‌ڵبژاردنی (کادر)‬ ‫ه‌وه‌‪ ،‬لـه‌بــاره‌ی ڕووناکبیریی خۆیه‌و ‌ه‬

‫رۆژنامەی‬

‫دوو الی ـه‌ن ل ‌ه بــاس‌و خوێندنه‌وه‌یان بۆ ئ ـه‌و پرسان ‌ه‬ ‫هاوهه‌ڵوێست‌و ڕوانگه‌ی هاوبه‌شیان هه‌بوو‪.‬‬ ‫ل ‌ه کۆتایی دانیشته‌نه‌که‌دا دوو الیه‌نی حیزبی دێمۆکراتی‬ ‫کــوردســتــان‌و بــزووتــنـه‌وه‌ی دێمۆکراتی گه‌لی کوردستان‬ ‫ل ‌ه روانگه‌ی پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه بااڵکانی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫ب ‌ه هه‌ست ب ‌ه پرسایه‌تی کردنی نیشتمانی پێیان وابوو ک ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌ی نێوان حیزب‌و هێز ‌ه سیاسییه‌کانیان به‬ ‫دانیشتن و دیالۆگ تاک ‌ه مێکانیزمی گونجاوو سه‌رده‌میان ‌ه‬ ‫بۆ ده‌ربــاز بــوون له‌و کێشه‌و ئالۆزانه‌ی ‌ه ک ‌ه بــه‌ره‌وڕووی‬ ‫کوردستان بوونه‌ته‌وه‌‬

‫زۆر شــت مــــاو ‌ه کــ ‌ه مــن یـه‌کــێــکــم –‬ ‫وه‌ک دۆســتــی دێــریــنــی ئـ ـه‌وو حیزبی‬ ‫دێموکڕات‪ -‬ده‌بێ بینووسم‪ .‬به‌اڵم باری‬ ‫نه‌خۆشی‌و په‌له‌کردن ل ‌ه ته‌واوکردنی‬ ‫هه‌ندێ پڕۆژه‌مد‌ا ‪-‬پێش مه‌رگ‪ -‬جارێ‬ ‫ڕێی لێگرتووم‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی الم خۆشه‌‪ .‬ئێستا هه‌ردوو‬ ‫دێموکڕات ڕێک‌و نزیکن‪ .‬الم وانی‌یه‌و‬ ‫پێویستیش نی‌ی ‌ه ببنه‌و ‌ه ب ‌ه یه‌ک‪ .‬به‌اڵم‬ ‫با ڕێک بن‪ .‬کورد نزیکه‌ له‌ مه‌به‌ست‪.‬‬ ‫نه‌مر‪.‬‬

‫نه‌مری بۆ دوکتۆر قاسملووی‬

‫عه‌زیزی‪24 ،‬ی پووشپەڕی ‪ 1376‬ب ‌ه هۆی نه‌خۆشی مااڵوایی ل ‌ه‬ ‫حیزبه‌که‌ی و نه‌ته‌وه‌که‌ی کرد ‪.‬‬ ‫کــاک س ـه‌الم که‌سایه‌تی خه‌باتگێڕ و ب ‌ه توانا و یـه‌ک ل ‌ه‬ ‫به‌رێوه‌به‌رانی خۆشه‌ویستی حیزبی دێموکڕات بوو ک ‌ه ل ‌ه دوای‬ ‫شۆڕشی گه‌النی ئێرانه‌و ‌ه هەموو توانای خۆی ب ‌ۆ به‌ره‌و پێشبردنی‬ ‫تێکوشانی حیزبی دێموکڕات و خه‌باتی نه‌ته‌وه‌که‌ی ل ‌ه رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان ته‌رخان کرد‪ .‬مااڵوایی یه‌کجاری کاک سه‌الم ناوه‌خت‬ ‫و زوو بوو به‌اڵم ڕابردووی خاوێن و دڵسۆزان ‌ه و تایبه‌تمه‌ندیی ‌ه‬ ‫به‌رزه‌کانی و شوێندانانی قووڵی ل ‌ه سه‌ر تێکۆشه‌رانی حیزبه‌که‌ی‬ ‫وایان کردو ‌ه هیچ کات یادی ئه‌و که‌سایه‌تییه‌‪ ،‬ل ‌ه بیر هۆگرانی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان نه‌چێته‌وه‌‪.‬‬ ‫یادی ب ‌ه خێر و ناوی هه‌ر به‌رز و به‌رێز بێ‪.‬‬

‫پۆلێکی دیکە لە الوانی کوردستان بەرگی پیشمەرگایەتییان پۆشی‬ ‫ده‌وره‌ی ‪ ٢١٢‬ی سه‌ره‌تایی پێشمه‌رگ ‌ه له‌الیه‌ن فێرگه‌ی‬ ‫سیاسیی نیزامیی حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌و ‌ه کۆتایی‬ ‫هات‬ ‫فێرگه‌ی سیاسیی نیزامیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫ڕۆژی یه‌کشه‌ممه‌‪ ٢٨ ،‬ی پووشپه‌ڕ به‌بۆنه‌ی کۆتایی هاتنی‬ ‫ه‌وره‌ی ‪ ٢١٢‬ی سه‌ره‌تایی پێشمه‌رگه ڕێوڕه‌سمێکی پێکهێناو‬ ‫له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا پۆلێکی دیک ‌ه له‌الوانی کورد ب ‌ه ڕه‌سمی‬ ‫چوون ‌ە نێو ڕیزه‌کانی پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕیوڕه‌سم ‌ه ب ‌ه سروودی نه‌ته‌وایه‌تیی ئه‌ی ڕه‌قیب‌و رێژه‌ی به‌شداربووانی ده‌ور ‌ه ده‌ستی پێکردو پاشان‬ ‫وتاری فێرگه‌ی سیاسیی نیزامیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌و بۆنه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن محه‌ممه‌د شه‌هره‌وان‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫فێرگ ‌ه پێشکێش کرا‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان وێڕای پیرۆزبایی پێگوتن ب ‌ه به‌شدارانی ده‌ور ‌ه باسی ل ‌ه قۆناغی نوێی خه‌باتی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان‌و بردنه‌پێشێی دۆزی کورد ل ‌ه ئێران ب ‌ه هه‌موو شێوه‌کانی خه‌باتی کرد‪ .‬پێویستیی گوتاری ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫مێحوه‌ری‌و باس ل ‌ه چاالککردنه‌وه‌ی خه‌باتی سیاسی‌و نیزامیی حیزبی دێموکراتی کوردستان ل ‌ه ئێران دوو ته‌وه‌ری‬ ‫دیکه‌ی باسه‌که‌ی کاک محه‌ممه‌د شه‌هره‌وان‪ ،‬به‌رپرسی فێرگه‌ی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بوو‪ .‬به‌ڕێزیان ل ‌ه‬ ‫به‌شێکی دیکه‌ی وتاره‌که‌یدا په‌ڕژای ‌ه سه‌ر سیاسه‌تی قه‌یران‌خوڵقێنیی کۆماری ئیسالمی بۆ واڵتانی دراوسێ‌و‬ ‫په‌ره‌پێدان ب ‌ه تێرۆریسم له‌رێگه‌ی پشتیوانی ل ‌ه گڕووپه‌کانی سه‌ر ب ‌ه خۆی ل ‌ه واڵتانی یه‌مه‌ن‪ ،‬سووریه‌‪ ،‬لوبنان‌و‬ ‫عێڕاق کردو ئه‌وه‌ی به‌ سیاسه‌تێکی شکستخواردوو له‌ هاوکێشه‌ سیاسییه‌کانی ئێستای جیهاندا ناوبرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌شێکی دیکه‌ی ئه‌و ریوڕه‌سمه‌دا په‌یامی ده‌وره‌ی و‪ ٢١٢‬ی فێرگ ‌ه له‌الیه‌ن سمایل ئه‌حمه‌د نژاد خوێندرایه‌و ‌ه‬ ‫ک ‌ه تێیدا هاتبوو ئه‌و پۆل ‌ه الو ‌ه ب ‌ه ئیمان ب ‌ه ڕێبازی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌دو خه‌باتی پڕشانازیی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان ڕیزه‌کانی ئه‌و حیزبه‌یان بۆ تێکۆشان هه‌ڵبژاردوه‌‪.‬‬ ‫بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و ڕێوڕه‌سم ‌ه په‌یامی بەشدارانی دەورەکە لەالیەن پێشه‌وا منبه‌ری‪ ،‬یه‌کێک ل ‌ه به‌شداربووانی‬ ‫ئه‌و ده‌وره‌یەوە خوێندرایەوە‪ .‬ئه‌و ب ‌ه ئاماژ ‌ه گیانفیدایی خه‌ڵکی نیه‌ر ل ‌ه ناوچه‌ی هه‌ورامان‌و پێشکێش کردنی زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ ٧٠‬شه‌هید هه‌ر له‌و گوند ‌ه پیرۆزبایی ‪ ٧٠‬ساڵه‌ی دامه‌زرانی حیزبی دێموکڕاتی کرد‌و گوتی جموجۆڵی ئه‌و‬ ‫چه‌ند ساڵه‌ی حیزبی دێموکرات ل ‌ه کوردستان‌و ناوچ ‌ه سنوورییه‌کان چرای هیوای له‌ دڵی خه‌ڵکی کوردستاندا‬ ‫گه‌شاندۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫خوێنده‌نه‌وه‌ی ڕاپــۆرتــی فێرکاریی ده‌ور ‌ه له‌الیه‌ن حامید شه‌ریفی‌و دابه‌شکردنی خ ـه‌اڵت به‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫سه‌رکه‌وتوویه‌کی ئه‌و ده‌وره‌ی ‌ه چه‌ند بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی جێژنی کۆتایی ده‌وره‌ی ‪ ٢١٢‬ی سه‌ره‌تایی پێشمه‌رگه بوو‪.‬‬

‫کۆڕێکی ماتەمینی لە ئوسترالیا‪ ،‬بۆ ڕێزگرتن‬ ‫لە تێکۆشەری کۆچکردوو مام براییم پەیڕەوان‬ ‫ئیوارەی روژی شەممە ‪٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬ی زایینی‪،‬‬ ‫کۆڕێکی ماتەمین بۆ رێز گرتن له خەبات و تێکوشانی‬ ‫مام برایم پەیرەوان پیشمەرگەی کٶچ کردوویی دێرینی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان لە شــاری ئادیالید‪،‬ی‬ ‫واڵتــی ئوسترالیا ڕێکخرا‪ .‬لــەو کــۆڕیــادە کە بەشێکی‬ ‫بەرچاو لە کوردانی دانیشتوی ئەو شاڕە تێیدا بەشدار‬ ‫بوون‪ ،‬سەرەتا بە سروودی نەتەوایەتی ئەیی ڕەقیب و‬ ‫خولەکێک بێ دەنگی بۆ گیانی پاکی شەهیدانی کورد و‬ ‫کوردستان دەستی پێ کرد‪ .‬ئینجا لە الیەن بەڕیوەبەری‬ ‫کــۆڕیــادەکــە‪ ،‬شــەهــا پــەیــڕەوان بەخێرهاتنی ئــامــادە‬ ‫بووان کرا‪ .‬پاشان چەندین وێنەی تێکۆشەرمام براییم‬ ‫بە ڤیدیۆسالید و ئاوێتەی دەنگی ئەحمەد شێربەگی‬ ‫نیشانی ئــامــادە ب ــوان درا‪.‬بـــە دوای ئــەو دا هەیاس‬ ‫کاردۆ‪ ،‬پەیامی کومیتەی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کومیتەی ئوسترالیای پێشکەش کرد‪ .‬بە دوای ئەو دا‬ ‫خاتوو فەریدە نەخشی پارچە هۆنراوەیەکی مامۆستا‬ ‫هێمن‪،‬ی خوێندەوە‪ .‬ئینجا مامۆستا چەکۆ باران پارچە‬

‫هۆنراوەیەکی لەگەڵ موزیکی دڵ الوێنی کاک سیروان‬ ‫مەوالنا پێشکەش کرد‪ .‬کاک سماییل وەحیدفەر‪ ،‬چەند‬ ‫وتەیەکی ســەبــارەت بە مامبرایمی کۆچکردوو باس‬ ‫پێشکەش کــرد‪ .‬لە بەشێکی دیکەی ئــەو کــۆڕیــادە دا‪،‬‬ ‫محەمەد پشدەری پەیامی کەرتی ڕێکخستنی ئەداالید‪،‬ی‬ ‫یەکێتی نیشتمانی کوردستانی خوێندەوە‪ .‬هەرەوەها‬ ‫کــاک یوسف بێماڵ پەیامێکی خوێندەوە‪ .‬لە کۆتایی‬ ‫ئــەو ڕێوڕسمە دا تێکۆشەری دێــریــن کــاک حوسێن‬ ‫پــەیــڕەوان‪ ،‬وەک هاوسنگەر و بـــرازای مــام براییم‪،‬‬ ‫وتەیەکی سەبارەت بە کەسایەتی بــەرزی مام براییم‬ ‫و ڕێزوخۆشەویستی ئــەو لە نــاو هــاوڕێ هەڤااڵن و‬ ‫کــۆمــەاڵنــی خەڵکی کــوردســتــان و هــەروەهــا دەور و‬ ‫نەخشی لە سەردەمی شۆڕشی شاخ دا پێشکەش کرد‪.‬‬ ‫بــە نــیــشــانــدانــی کــورتــە فیلمێک لــە ڕێــورەســمــی‬ ‫بەخاکسپاردن و ڕێورەسمی پرسە و سەرەخۆشی‬ ‫مام براییم‪ ،‬کە لە بنکەی دەفتەری سیاسی حدک بۆی‬ ‫ڕێکخرابوو‪ ،‬کۆتایی بەو کۆڕە ماتەمینە هات‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەری ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫پەیام‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ب ‌ه بۆنه‌ی ‪٢٦‬ساڵه‌ی تێرۆری د‪.‬عه‌بدلره‌حمانی قاسملوو و هاوڕێیانی‬

‫خه‌ڵکی خه‌باتگێر و تێکۆشه‌ری کوردستان!‬ ‫گه‌النی ئازادیخوازی ئێران!‬ ‫بیست و شــه‌ش ســاڵ لـــه‌وه‌ پێش ل ـه‌ رۆژی ‪٢٢‬ی‬ ‫پووشپه‌ڕی ‪١٣(١٣٦٨‬ی ژوئیه‌ی ‪)١٩٨٩‬دا رێبه‌ری ناوداری‬ ‫کورد و سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬د‪.‬‬ ‫عه‌بدو‌لره‌حمانی قاسملوو‪ ،‬عه‌بدولاڵی قادری ئازه‌ر ئه‌ندامی‬ ‫کۆمیته‌ی ناوه‌ندی و د‪ .‬فــازڵ ره‌ســووڵ دۆستی حیزبی‬ ‫دیموکرات له‌ ڤیه‌ن پێته‌ختی ئوتریش له‌ الیه‌ن تێرۆریستانی‬ ‫کۆماری ئیسالمیی ئێرانه‌وه‌ شه‌هید کران‪ .‬د‪ .‬قاسملوو و‬ ‫هاوڕێیانی له‌ کاتی وتووێژ بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد‬ ‫له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسالمیدا و به‌ ده‌ستی ئه‌و تێرۆریستانه‌ی‬ ‫له‌ به‌رگی دیپلۆماسیدا له‌ الیه‌ن ئه‌و رێژیمه‌وه‌ نێردرابوون‪،‬‬ ‫شه‌هید کران‪.‬‬ ‫تــێــرۆری د‪ .‬عـه‌بــدولــره‌حــمــانــی قاسملوو زه‌برێکی‬ ‫قه‌ره‌بوونه‌کراوی له‌ بزووتنه‌وه‌ی کورد و بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ئــازادیــخــوازانـه‌ی ئێران به‌ گشتی و حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان و کورد له‌ رۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌ تایبه‌تی‬ ‫دا‪ .‬چونکه د‪ .‬قاسملوو له‌ کاریگه‌رترین و شاره‌زاترین‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کانی نێوریزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆنی کۆماری‬ ‫ئیسالمی بوو‌‪ .‬به‌ رێبه‌رایه‌تیی ئه‌و حیزبی دیموکرات ببوو‬ ‫به‌ گه‌و‌ره‌ترین و کاریگه‌رترین هێزی سیاسیی کــورد‪،‬و‬ ‫کوردستان ببوو به‌ به‌هێزترین و پته‌و‌ترین سه‌نگه‌ری دیفاع‬ ‫له‌ ئازادی له‌ ئێراندا‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو چ له‌ رێبه‌رایه‌تیکردن و داڕشتنی سیاسه‌تی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستاندا و چ له‌ به‌ره‌ڕووببوونه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ رووداو و پێشهاته‌کانی ناوچه‌دا که‌سایه‌تییه‌کی به‌‬ ‫بڕشت و شوێندانه‌ر بوو‪ .‬له‌ ئاستی نێونه‌ته‌وه‌ییشدا وه‌ک‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کی نــاودار ده‌نگی ده‌بیسرا و له‌ تریبوون و‬ ‫کــۆڕو کۆبوونه‌وه‌‌ نێونه‌ته‌وییه‌کاندا توانیبووی به‌باشی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی گه‌لی بنده‌ست و مافخوراوی کورد بکا و‬ ‫ده‌ی‌تــوانــی زۆر بـ ‌ه باشی بــیــروڕای گشتیی جیهان له‌‬ ‫نــێــوه‌ڕۆکــی کۆنه‌په‌رستانه‌ و دژی‌گ ـه‌لــیــان ـه‌ی کــۆمــاری‬ ‫ئیسالمی بگه‌یه‌نێ‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی مافخوازی کوردستان!‬ ‫د‪ .‬قاسملوو له‌ کاتێکدا رێبه‌رایه‌تیی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستانی به‌ ئه‌ستۆوه‌ گرت که‌ ئه‌م حیزبه‌ پاش شکستی‬

‫بزووتنه‌وه‌ی چه‌کدارانه‌ی ‪ ٤٧‬ـ ‪ ١٣٤٦‬به‌ هۆی الوازی و‬ ‫پـه‌رش و باڵویه‌وه‌ له‌ دژوارتــریــن قۆناغه‌کانی مێژووی‬ ‫خۆی دابوو‪ .‬د‪ .‬قاسملوو بوو که‌ به‌ لێزانیه‌وه‌ بناخه‌کانی‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ی داڕشته‌وه‌ و خه‌ت و رێبازی سیاسیی بۆ‬ ‫دیاری کرد‪ ‌.‬بیرو ئه‌ندێشه‌کانی قاسملوو ره‌نگدانه‌وه‌یه‌کی‬ ‫به‌رینیان ئێستاش له‌ به‌رنامه‌ی سیاسیی ئه‌م حیزبه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو بــاوه‌ڕێــکــی قــووڵــی ب ـه‌ پره‌نسیپه‌کانی‬ ‫دیموکراسی هه‌بوو و ئه‌و باوه‌ڕه‌ هیچ کات رێگای نه‌دا که‌‬ ‫رێز و خۆشه‌ویستیی ئه‌و له‌ حیزبه‌که‌ی و له‌ بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫کورددا په‌ره‌ به‌ فه‌رهه‌نگی “تاکپه‌رستی” و “تاکڕه‌وی” بدا‪.‬‬ ‫دیموکراسی له‌ الی د‪.‬قاسملوو ته‌نیا تاکتیک یان گوتارێکی‬ ‫سیاسی نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکوو ئه‌و دیموکراسیی به‌ “ماهییه‌ت” و‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی بوونی حیزبی دیموکرات ده‌زانی‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا‬ ‫که‌ باوه‌ڕی به‌ سوسیالیزم و عه‌داڵه‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌بوو‪،‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی به‌ نوێنه‌ری چینێکی تایبه‌ت نه‌ده‌زانی و‬ ‫هیچ کات پێی وا نه‌بوو که‌ ده‌بێ حیزبه‌که‌ی نوێنه‌رایه‌تیی‬ ‫ئیدئۆلۆژییه‌کی تایبه‌تی بکا‪ .‬ئه‌و پێی وابوو دیموکراسی‬ ‫کۆی هه‌موو چین و توێژه‌کان و ئیدئۆلۆژییه‌کانه‌‪ .‬ئه‌و‌ فره‌‬ ‫چه‌شنییه‌ ئێستاش له‌ ته‌شکیالتی حیزبی دیموکراتدا حاکمه‌‬ ‫و دیموکراسی و مافی نه‌ته‌وایه‌تی خاڵی هاوبه‌ش و چه‌تری‬ ‫هاوبه‌شی هه‌موو جیاوازییه‌کانه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو پێی وا بوو دیموکراسی و سوسیالیزم‬ ‫نه‌ک هه‌ر دژی یه‌کتر نین به‌ڵکوو ته‌واوکه‌ری یه‌کترن‪ .‬له‌‬ ‫سه‌رده‌می جیهانی دوو جه‌مسه‌ریدا له‌ روانگه‌ی ئه‌وه‌وه‌‬ ‫عه‌داڵه‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی له‌ دنیای سه‌رمایه‌داریداو عه‌داڵه‌تی‬ ‫سیاسییش له‌ به‌ره‌ی سۆسیالیستیی مه‌وجوود له‌و کاتدا‬ ‫غایب بوون‪ .‬وه‌ک بۆخۆی ده‌یگوت کۆمه‌ڵگای داهاتوو هه‌م‬ ‫ده‌بێ نانی هه‌بێ بێ و هه‌م گووڵی سوور‪ .‬ئه‌و پێی وابوو‬ ‫که‌ کــورد وێــڕای مافه‌ دیموکراتیک و نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی‬ ‫له‌ داهاتوودا ده‌بێ خاوه‌نی سیستمێکی دادپـه‌روه‌رانـه‌ی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی بێ‪ .‬د‪ .‬قاسملوو توانی ئه‌و ئامانجه‌ ئینسانی‬ ‫و دادپـه‌روه‌رانـه‌یـه‌ بێنێته‌ نێو ئه‌ده‌بیاتی ساسیی حیزبی‬ ‫دیموکرات که‌ به‌ شانازییه‌وه‌ ئه‌م حیزبه‌ ئێستاش له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م رێبازه‌ سووره‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو هه‌رکه‌ رێبه‌رایه‌تیی حیزبی دیموکراتی‬ ‫به‌ده‌سته‌و ‌ه گرت‪ ،‬به‌ شاره‌زایی و لێزانییه‌کی ت ـه‌واوه‌وه‌‬ ‫بناخه‌کانی دیپڵۆماسیی حیزبه‌که‌ی داڕشت‪ .‬سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫له‌ بڕیاردان و به‌رژه‌وه‌ندیی کورد چ له‌ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتانی ده‌و‌روبه‌ر و چ له‌ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ هێزه‌ ئێرانی و‬ ‫ناوچه‌ییه‌کاندا له‌ پره‌نسیپه‌ نه‌گۆڕه‌کانی ئه‌م دیپڵۆماسییه‌‬ ‫بوون‪ .‬له‌ تریبوون و کۆڕ و کۆمه‌ڵه‌ نێونه‌ته‌وییه‌کاندا به‌‬ ‫راشکاوی و به‌ ده‌نگی به‌رز سه‌رنجی بیرو ڕای گشتیی‬ ‫جیهانی بۆ الی کێشه‌ی کورد به‌ گشتی راده‌کێشا‪ .‬هه‌وڵی‬ ‫بێ وچانی وی بۆ دۆزینه‌وه‌ی دۆست بۆ کورد هیچ کات‬ ‫نه‌بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌و‌ پێوه‌ندییه‌ به‌ زیانی‌ پارچه‌یه‌کی‬ ‫دیکه‌ی کوردستان ت ـه‌واو بێ‪ .‬د‪ .‬قاسملوو به‌ راشکاوی‬ ‫ده‌یگوت‪ ،‬دۆستایه‌تی ده‌که‌ین به‌اڵم ئه‌گه‌ر پێویست بوو‬ ‫دۆستایه‌تی فیدای قازانجه‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانمان ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌م پێوه‌ندییانه‌ نه‌ک هه‌ر نه‌ببوونه‌ هۆی دوورکه‌تنه‌وه‌ی‬ ‫حیزبی دیموکرات له‌ بزووتنه‌وه‌ی کــورد له‌ پارچه‌کانی‬

‫دیکه‌ی کوردستان‪ ،‬به‌ڵکوو هه‌وڵی حیزبی دیموکرات بۆ‬ ‫دۆستایه‌تی له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌کانیان به‌ گوڕتریش ببوو‪.‬‬ ‫ئه‌م دیپڵۆماسییه‌ یه‌کێک له‌ الپه‌ڕه‌ هه‌ره‌ زێڕینه‌کانی حیزبی‬ ‫دیموکراته‌ که‌ د‪.‬قاسملوو بناخه‌دانه‌ری بوو‪.‬‬ ‫گرێدانی خه‌باتی ئازادیخوازانه‌ی کــورد به‌ خه‌باتی‬ ‫گه‌النی بنده‌ست و بێ ماف و راکێشانی سه‌رنجی بیروڕای‬ ‫گشتیی جیهان بۆالی خه‌باتی ره‌وای کورد له‌ پره‌نسیپه‌کانی‬ ‫دیپلۆماسیی ئه‌و بوون‪ .‬ئه‌و پێی وابوو ‌ گه‌یاندنی هاواری‬ ‫مه‌زڵوومییه‌تی کورد به‌ بیروڕای گشتیی جیهان رێگه‌ له‌وه‌‬ ‫ده‌گرێ که‌ نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌ بێده‌نگی و له‌ سانسۆردا خه‌فه‌‬ ‫بکرێ و له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ بوو که‌ فشاری نێونه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌تــوانــێ ل ـه‌ س ـه‌رکــوت و ق ـه‌اڵچــۆکــردنــدا پاشه‌کشه‌ به‌‬ ‫رێژیمه‌کان بکا‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو توانی گومانی ناته‌بایی له‌ نێوان “ئێرانی‌بوون”‬ ‫و “کــورد‌بــوون”دا بڕه‌وێنێته‌وه‌‪ .‬ئ ‌هو‌ هه‌م به‌ ئازایه‌تی و‬ ‫هه‌م به‌ لێزانی له‌ الیه‌ک هێزه‌ ئێرانییه‌کانی له‌وه‌ گه‌یاند که‌‬ ‫دۆستایه‌تیی حیزبی دێموکرات له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی کورد‬ ‫له‌ پارچه‌کانی دیکه‌ی کوردستان مافێکی ره‌وای ـه‌ و هیچ‬ ‫چه‌شنه‌ ناته‌باییه‌کی له‌گه‌ڵ مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی‬ ‫کورد له‌ ئێراندا نیه‌‪ ،‬له‌ الیه‌کی دیکه‌ش خه‌بات له‌ پێناوی‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی مافه‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌کان له‌ چوارچێوه‌ی ئێڕاندا‬ ‫هیچ چه‌شنه‌ ناته‌باییه‌کی له‌گه‌ڵ بیری نه‌ته‌وه‌یی کور دا نیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌ کاتێکدا که‌ پێی وابوو کورد وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک مافی‬ ‫خۆیه‌تی‌ چاره‌نووسی خۆی به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێ ـ ته‌نانه‌ت‬ ‫دامه‌زراندنی واڵتی سه‌ربه‌خۆ ـ دیاری بکا‪ ،‬به‌اڵم له‌رووی‬ ‫واقیعبینیی سیاسییه‌وه‌ پێی وابــوو که‌ هه‌ر پارچه‌یه‌کی‬ ‫کوردستان ده‌بێ هه‌وڵ بدا له‌ چوارچێوه‌ی واڵتی خۆیدا‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کانی هه‌وڵ بدا‪ .‬هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان له‌ کاروباری بزووتنه‌وه‌ی پارچه‌یه‌ک له‌‬ ‫کاروباری پارچه‌یه‌کی دیکه‌ی به‌ ره‌وا نه‌ده‌زانی‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو له‌ کاتێدا به‌ ده‌ستی تێرۆریستانی کۆماری‬ ‫ئیسالمی له‌سه‌ر مێزی وتووێژ شه‌هید کرا که‌ باوه‌ڕێکی‬ ‫قووڵی به‌ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد له‌ رێگای وتوێژه‌وه‌‬ ‫هه‌بوو و تێرۆریزمیشی به‌ هه‌موو شکڵ و شێوه‌کانیه‌وه‌ ره‌ت‬ ‫ده‌کرده‌وه‌‪ .‬د‪ .‬قاسملوو وێڕای ئه‌وه‌ی به‌ داخ بوو له‌وه‌که‌‬ ‫کرده‌وه‌ تێرۆریستییه‌کان سه‌رنجی بیروڕای گشتیی جیهان‬ ‫زیاتر راده‌کێشن‪ ،‬هه‌ر چه‌شنه‌ کرده‌وه‌یه‌کی تێرۆریستیی‬ ‫مه‌حکووم ده‌کرد‪ .‬به‌ راشکاوی ده‌یگوت‪ ،‬ته‌یاره‌ رفاندن‪،‬‬ ‫بۆمب دانانه‌وه‌ و بارمته‌ گرتن هه‌رچه‌ند ده‌نگدانه‌وه‌‌یه‌کی‬ ‫زۆریــان هه‌یه‌ به‌اڵم له‌ الیه‌ن حیزبی ئێمه‌وه‌ مه‌حکوومه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬قاسملوو بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانج هه‌موو وه‌سیله‌یه‌ک و‬ ‫هه‌موو تاکتیکێکی به‌ ره‌وا نه‌ده‌زانی‪ ،‬پێی وابوو به‌کارهێنانی‬ ‫تاکتیک و وه‌سیله‌ی ناڕه‌وای وه‌ک تێرۆر‪ ،‬حیزبی دیموکرات‬ ‫له‌ ئامانجه‌ ئینسانی و دیموکراتیکه‌کانی دوور ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هێزو کۆڕو کۆمه‌ڵی دژی تێرۆریزم له‌ سه‌رانسه‌ری‬ ‫جیهان!‬ ‫خه‌ڵکی سته‌ملێکراوی کوردستان!‬ ‫له‌ کاتێکدا یــادی ‪٢٦‬ســاڵـه‌ی تێرۆری د‪ .‬قاسملوو و‬ ‫هاوڕێیانی ده‌که‌ینه‌وه‌ که‌ تێرۆریزم گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌شه‌یه‌‬

‫پێزانین‌و سوپاسی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بۆ خەڵکی کوردستان‬ ‫کوردستان‪ ،‬جارێکی دیکە وەفای خۆی بەرامبەر‬ ‫ڕێبەری شەهیدی خەباتە پڕشکۆ‌و پڕ قوربانیدانەکەی‬ ‫خــۆی‪ ،‬پێشان دایــەوە‪ .‬دیسان نزیکبوونەوەو هاتنی‬ ‫‪٢٢‬ی پووشپەڕ‪ ،‬بۆوە بە دەرفەت بۆ ئەوەی خەڵکی‬ ‫ڕۆژهەالتی کوردستان‪ ،‬دژی سەرکوت‌و تیرۆریزمی‬ ‫دەولەتی‪ ،‬دەنگی ناڕەزایەتی بەرز بکەنەوە‪ ٢٦ .‬ساڵەی‬ ‫بیرەوەریی تاڵی تیرۆری ‪١٣‬ی ژوئیەی ڤییەن‪ ،‬جارێکی‬ ‫دیکە خەڵکی کۆڵنەدەر‌و ئازادیخوازی کوردستانی‬ ‫هێنایەوە مەیدان تا بە هەموو شێوەیەکی مومکین‪،‬‬ ‫وەفاداریی خۆیان بە باوەڕە نەتەوەیی‌و ئینسانییەکانی‬ ‫ڕێبەری شەهیدی خۆیان د‪.‬قاسملوو دووپات بکەنەوە‪.‬‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان ئــەمــســاڵ لە‬ ‫بەرەبەری ‪٢٢‬ی پووشپەڕ لە بانگەوازێک‌دا‪ ،‬داوای‬ ‫لە هۆگرانی باوەڕ‌و ئامانجەکانی قاسملووی شەهید‌و‬ ‫خەڵکی بێزار لە ستەم‌و تیرۆر کرد بە هەر شێوەیەک‬ ‫بۆیان دەکرێ بە تایبەتی بە بایکۆتی شەقام‌و بازاڕ‪،‬‬ ‫نارەزایەتیی خۆیان لە ڕێژیمی کــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫نیشان بدەن‌و یادی ڕێبەری هەڵکەوتوو د‪.‬قاسملوو‬ ‫بەرز ڕابگرن‪ .‬بانگەوازی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫لــە کــاتــێ ـک‌دا بــاو بـــۆوە کــە کــۆمــاری ئیسالمییش‬ ‫وەک ساالنی رابــردوو بە هەموو توانای پۆلیسی و‬ ‫ئەمنیەتیی خۆیەوە‪ ،‬بۆ رووبــەروو بوونەوە لە گەڵ‬ ‫چاالکییەکانی تایبەت بە ‪٢٢‬ی پووشپەڕ‪ ،‬دەست بە کار‬ ‫ببوو‪ .‬هەر لەو کاتە‌دا بە نیگەرانی لە بوونی هێزەکانی‬ ‫پێشمەرگەی دیموکرات لە نێوخۆی ڕۆژهــەاڵت‌و لە‬ ‫سەر سنوورەکان‪ ،‬دەورێکی تازە لە لەشکرکێشی بۆ‬ ‫سەر شار‌و ناوچە سنوورییەکان‌و زیادکردنی پێگە‌و‬ ‫بنکە نیزامییەکان دەســت پی ک ــردەوە‪ .‬شانبەشانی‬ ‫زاڵکردنی کەشوهەوایەکی پۆلیسی‌و ئەمنییەتی‌و تەنینی‬ ‫شــارەکــان بە گەشت‌و گــەڕانــی مــۆرە جــاســووس و‬ ‫خۆفرۆشەکانی‪ ،‬ئیدارەی موخابراتی بۆ دروستکردنی‬ ‫کێشە‌و گرفت بۆ تۆڕی ئەنترنیت‌و پیوەندیی تەلەفۆنی‬ ‫لە ڕۆژهــەالتــی کوردستان و پارازیت خستنە سەر‬ ‫پەخشی بەرنامەکانی کوردکاناڵ راسپارد‪.‬‬ ‫سەرەڕای هەموو هەڕەشە‌و بەربەستەکان‪ ،‬خەڵکی‬

‫زۆر لە شار‌و ناوچەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‪،‬بە‬ ‫پێشوازی بانگەوازی حیزبی دیموکراتی کوردستانەوە‬ ‫هاتن‪ .‬هەموو پاریزگەکانی ڕۆژهــەالتــی کوردستان‬ ‫بۆ جارێکی دیکە شایەدی هەڵمەتی کــار‌و چاالکیی‬ ‫تەبلیغاتیی بەرینی الوانی کورد بوون کە لە دروشم‬ ‫نووسین‪ ،‬باڵوکردنەوەی تراکت‌و وێنە‌و پوستێری‬ ‫ڕازاوە بە وتەکانی د‪.‬قاسملوو‌و ناردنی کورتەنامەی‬ ‫تایبەت بەم یادە پیک هاتبوون‪ .‬چڵەپۆپەی ئەم چاالکیانە‬ ‫لە ماڵ نەهاتنەدەر‌و بایکۆت‌و چۆلهێشتنەوەی شەقام‌و‬ ‫بـــازاڕ‌و شوێنە گشتییەکان لــە بەشێکی بــەرچــاوی‬ ‫چەندین شــار‌و شارۆچکەی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫بوو‪ .‬شایانی باسە هەر چەند ڕووی بانگەوازەکەی ئێمە‬ ‫لە خەڵکی نابازاڕی و خاوەن دوکانەکان بوو‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫هێندێک شار‌و شارۆچکە‪ ،‬ڕێژەیەکی شایانی سەرنج‬ ‫لە خــاوەن دوکانەکان‌و بازاڕییەکان‪ ،‬دوکانەکانیان‬ ‫داخــســت‌و ب ــەم جـــۆرە تــێــکــەڵ بــە خــەڵــکــی خ ــاوەن‬ ‫هەڵویست بوون‪ .‬دیمەنێکی دیکە لە دووپاتبوونەوەی‬ ‫نارەزایەتی‌و بێزاریی خەڵکی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫لە ڕێژیمی تیرۆریست‌و دژەکوری کۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫ئەو خامۆشی‌و چراکوژاندەوەیە بوو کە ڕێژەیەکی‬ ‫بەرین لە ماڵەکان لە شارەکان‌و گوندەکان لە شەوی‬ ‫‪ ٢٢‬لە سەر ‪٢٣‬ی پووشپەڕدا بەڕێوەیان برد‪.‬‬ ‫لێرە دا ناکرێ ئاماژە بە یەک یەکی ئەو شار‌و‬ ‫ناوچانە بکەین کە الپــەڕەیــەکــی زێــڕیـن‌و پڕشکۆی‬ ‫دیکە لە وەفاداری بە ڕێگا‌و ئامانجەکانی د‪.‬قاسملووی‬ ‫شەهیدیان خستە سەر مێژووی خۆیان‪ .‬هەر وەها‬ ‫ناشکرێ هەموو ئەو حەرەکەت‌و ئیبتکارانە ناوبەرین‬ ‫کــە خەڵکی خــەبــاتــکــار‌و ئــازادیــخــواز بــە نیشانەی‬ ‫هاوپیوەندی لە گەڵ حیزبی دیموکراتی کوردستان‌و‬ ‫ڕێبەرە شەهیدەکەی‌و بە مەبەستی پێشانداری بیزاری‬ ‫لە کۆماری ئیسالمی ئەنجامیان داوە‪ .‬شاراوە نییە کە‬ ‫لە هەرێمی کوردستان‌و لە واڵتانی دەرەوەش‪ ،‬هەر‬ ‫وەها لە میدیاکان‌و تۆڕە کۆمەالیەتییەکانیش‌دا‪ ،‬وێرای‬ ‫تێکۆشەران‌و ئەندامان و الیەنگرانی حیزبی دیموکرات‪،‬‬ ‫ن بە بیروڕای جیاوازەوە‪،‬‬ ‫خەباتکاران‌و ئازادیخوازا ‌‬

‫ڕێزیان لە ڕۆڵی بە نرخی شەهیدی مەزن د‪.‬قاسملوو‬ ‫لە بزووتنەوەی نەتەوەیی وئازادیخوازی‌دا گرت و‬ ‫جارێکی دیکە ڕیژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێرانیان‬ ‫وەک ماکەی سەرکوت‌و تیرۆریزم‪ ،‬مەحکووم کردەوە‪.‬‬ ‫کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬زۆر بــاش دەزانــێ ئــەم کــار‌و چاالکی‌و‬ ‫هەڵوێستانە لە چ بارودۆخێک دا بەڕێوەچوون‌و خەڵک‌و‬ ‫تاکە بە هەڵویست‌و ئەمەگناسەکانی کوردستان چۆن لە‬ ‫کات‌و ئیمکانات‌و وزە‌‌و تەنانەت گیانی خۆیان‪ ،‬مایەیان‬ ‫بۆ بەشداریی دڵسۆزانە‌و بوێرانە لەم یادە دا‪ ،‬داناوە‪.‬‬ ‫هەر بۆیە بە پێزانینەوە دەروانێتە بە دەنگەوەهاتنی‬ ‫خەڵکی ڕۆژهەالتی کوردستان بە بانگەوازەکەی‌و‪،‬‬ ‫سەری ڕێز لە بەرامبەریان‌دا دادەنوێنێ‪.‬‬ ‫ئێوە جارێکی دیکە سەلماندتان کــە باشترین‬ ‫وەفــــــاداری بــە د‪.‬قــاســمــلــووی ڕێــبــەر‌و شیاوترین‬ ‫هــەڵــوێــســت بــەرامــبــەر ڕێــژیــمــێــک کــە ئ ــەو ڕێــبــەرە‬ ‫لــێــوەشــاوەیــەی لــە ســەر مێزی وتــووێ ـژ‌و لــە ڕێگای‬ ‫تێرۆرەوە لە خەڵکی کوردستان ئەستاند‪ ،‬هەر ئەوەیە‬ ‫لە هەموو بۆنە‌و دەرفەتێکی گونجاو دا‪ ،‬پەیمان لە گەڵ‬ ‫گیانی د‪.‬قاسملوو نوێ بکە‌نەوە کە ڕێگاکەی‌و خوێنە‬ ‫بەناحەق ڕژاوەکەی لە بیر ناکە‌ن‌و هەتا کۆتایی هاتن‬ ‫بە تەمەنی ڕێژیمی جەهل‌و سەرکوت‌و تیرۆر‪ ،‬لە سەر‬ ‫خەبات بەردەوام دەبن‪.‬‬ ‫ساڵو لە هەڵوێستی ئەمەگناسانە‌و بوێرانەتان‪،‬‬ ‫ساڵوو سوپاس بۆ پشتیوانی‌و هاوپێوەندیتان لە‬ ‫گەڵ خەبات‌و تێکۆشانی ڕێبوارانی ڕیگای د‪.‬قاسملووی‬ ‫شەهید‪،‬‬ ‫بــە هــیــوای وەدیــهــاتــنــی ئــامــانــجــە بــەرزەکــانــی‬ ‫د‪.‬قاسملوو‌و هەموو شەهیدانی کوردستان‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کۆمیسیۆنی تەشکیالت‬ ‫‪٢٣‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٤‬‬ ‫‪١٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫بۆسه‌ر ئاسایشی جیهان و گیانی ئینسانه‌کان‪ .‬حیزبی‬ ‫دیــمــوکــرات پێی وایــه‌ ئــه‌وه‌نــده‌ی هێزه‌ تێرۆریسته‌کان‬ ‫م ـه‌تــرســیــدار و بــه‌ بــه‌رن ــامــه‌ن‪ ،‬واڵتــــان و هــێــزه‌ دژی‬ ‫تێرۆریستییه‌کان به‌رنامه‌یه‌کی روون و شێلگیرانه‌یان‬ ‫بۆ به‌ربه‌ره‌کانی له‌ دژی تێرۆریزم دا نیه‌‪ .‬رادیکالیزمی‬ ‫م ـه‌زه ـه‌بــی ک ـه‌ هـه‌وێــنــی تــێــرۆریــزمــی ئــه‌م س ـه‌رده‌م ـه‌ی ـه‌‬ ‫یه‌که‌م بڵێسه‌کانی له‌ کــۆمــاری ئیسامییه‌وه‌ هه‌ستان و‬ ‫یه‌که‌م قوربانییه‌کانی ئازادیخوازنی ئێرانی به‌ تایبه‌تی‬ ‫تێکۆشه‌رانی ک ــورد بـــوون‪ .‬واڵت ــی ئوتریش و واڵتــانــی‬ ‫دیکه‌ش به‌بێ ته‌فاوه‌تی هه‌ڵسوکه‌وتیان له‌گه‌ڵ په‌روه‌ندی‬ ‫تێرۆی د‪.‬قاسملوو کرد و حه‌ساسییه‌تی ئه‌م شه‌پۆله‌ له‌‬ ‫تێرۆریزمیان ده‌رک نـه‌کــرد‪ .‬ئێستاش که‌ ‪ 26‬ســاڵ له‌و‬ ‫تێرۆره‌ تێ‌په‌ڕیوه‌‪ ،‬به‌ئاکام نه‌گه‌یشتنی پـه‌روه‌نــده‌ی ئه‌م‬ ‫تێرۆره‌ و ته‌راتێنی تێرۆریسته‌کان به‌ واڵتانی جیهان له‌‬ ‫به‌رگی دیپلۆماسیی کۆماری ئیسالمیدا نیشانه‌ی زه‌ق و‬ ‫ئاشکرای الوازیی واڵتانی هه‌ڵگری ئااڵی دژه‌ تێرۆریزمه‌‪.‬‬ ‫النی که‌م نیشانه‌ی هه‌ڵسوکه‌وتی دژبه‌یه‌ک و ناته‌با له‌گه‌ڵ‬ ‫رێژیمێکی تێرۆریست په‌ره‌وه‌ری وه‌ک کۆماری ئیسالمییه‌‌‬ ‫و گه‌اڵڵه‌ داڕێــژه‌رانــی ئه‌م تێرۆره‌ له‌ کۆماری ئیسالمیدا‬ ‫ئێستاش له‌ بازنه‌ی سه‌ره‌کیی ده‌سه‌اڵتدان‪ .‬له‌سه‌ر هێز و‬ ‫واڵتانی بـه‌ره‌ی دژه‌ تێرۆره‌ که‌ تێرۆریزم له‌ ته‌واوه‌تیی‬ ‫خۆیدا و له‌ هه‌ر شکڵ و شێوه‌یه‌کدا مه‌حکووم بکه‌ن له‌‬ ‫به‌رامبه‌ریدا رابوه‌ستن‪ .‬ئه‌و کاته‌یه‌ که‌ تێرۆریزم پێشی پێ‬ ‫ده‌گیرێ و کۆنترۆڵ ده‌کرێ‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی خه‌باتگێڕی کوردستان!‬ ‫ئه‌ندامان‪ ،‬الیه‌نگران و دۆستانی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان!‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌ ‪26‬ساڵه‌ی تێرۆری‬ ‫د‪ .‬قاسملوو و هاوڕێیانیدا په‌یمانی وه‌فــاداری به‌ ئامانج‬ ‫و رێــبــازی د‪ .‬قاسملوو نــوێ ده‌کــات ـه‌وه‌ و ئـه‌و گوتار و‬ ‫سیاسه‌ت و پره‌نسیپانه‌ی د‪ .‬قاسملوو هێنانیه‌‌ نێو حیزبی‬ ‫دێموکرات و بزووتنه‌وه‌ی کورده‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ریان سووره و‬ ‫پێیان وه‌فــاداره‌‪‌ .‬حیزبی دێموکرات و تێکۆشه‌رانی کورد‬ ‫خۆیان به‌ قه‌رزداری ده‌رس و ئامۆژگارییه‌کانی مامۆستای‬ ‫خۆیان د‪ .‬قاسملوو ده‌زانن و قاسملوو هه‌تا سه‌ر له‌ بیر و‬ ‫زه‌ینی نیشتیمانپه‌روه‌رانی کورد و تێکۆشه‌رانی دێموکراتدا‬ ‫زیندوویه‌‪.‬‬ ‫ساڵو له‌ یاد و ناوی د‪ .‬عه‌بدولره‌حمانی قاسملوو‪،‬‬ ‫کاک عه‌بدولاڵی قادری ئه‌زه‌ر و د‪ .‬فازڵ مه‌ال ره‌سووڵ‪.‬‬ ‫شکست و سه‌رشۆڕی بۆ رێژیمی تێرۆریست په‌روه‌ری‬ ‫کۆماری ئیسالمی و هێزه‌ تێرۆریستییه‌کانی چه‌شنی‬ ‫ئه‌و‪.‬‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسیی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫‪٢٢‬ی پووشپه‌ڕی ‪١٣٩٤‬‬ ‫(‪١٣‬ی ژووئیه‌ی ‪)٢٠١٥‬‬

‫سەردانی نوێنەرایەتی حیزب لە بنکەی سەرەکی‬ ‫ئەنترناسیونالی سۆسیالیست لە بریتانیا‬

‫پاشنیوەڕۆی سێ شەممە ڕێکەوتی ‪١٤‬ی جــوالی ‪٢٠١٥‬ی زایینی‪،‬‬ ‫مەولوود سوارە‪ ،‬ئەندامی ڕێبەری و نوێنەری حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫لە ئینتێرناسیۆناڵی سوسیالیست‪ ،‬بە سەردانێکی فەرمی و لە بنکەی ئەو‬ ‫ڕێکخراوە‪ ،‬لە الیــەن بــەڕیــزان لویس ئــایــاال‪ ،‬ســەرۆکــی ئینتێرناسیۆناڵی‬ ‫سوسیالیست و لەتیفە پێری‪ ،‬ڕاوێژکاری سکرتێر‪ ،‬پێشوازی لێ‌کرا‪ .‬سەرەتای‬ ‫دانیستنەکە بە باس و خواسیکی تێروتەسەل سەبارەت بە دوایین کۆبوونەوە‬ ‫و دانیشتنی شۆڕای ئینتێرناسیۆناڵی سوسیالیست کە حەفتەی ڕابردوو‬ ‫لە بنکەی سەرەکی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیۆیۆرک بەسترا‬ ‫دەستی پێ‌کرد‪ .‬لویس ئایاال باسی لە بەشداری چاالکانەی هەموو الیەنەکان‬ ‫بە تایبەتی حیزب و ڕێکخراوە کوردستانییەکان لەو کۆبوونەوەی دوایی‬ ‫دا کرد و سپاسی الیەنە کوردستانییەکانی کرد کە چاالکانە بەشدارییان لە‬ ‫باسەکان‌دا کرد‪ .‬بە دوای ئەو نوێنەری حیزب‪ ،‬وێڕای باسێک سەبارەت بە‬ ‫بارودۆخی ئێستای کوردستان‪ ،‬جێگەو پێگەی ڕێکخراوی ئینتێرناسیۆناڵی‬ ‫سوسیالیستی بە تایبەت پاش بەشداریی حیزب و الیەنە کوردستانییەکان‪،‬‬ ‫لە ناو کوردستان بە گرینگ وەسف کرد و داوای کرد کە ئەو ڕێکخراوەیە‬ ‫هەوڵی زیاتر بدات بۆ راکێشانی سەرنجی الیەنە کوردستانییەکانی دیکە بە‬ ‫الی ڕێکخراوی ئی ئێس دا‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫هەواڵ‌و راپۆرت‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫سمیناری ” قاسملوو‪ ،‬وانەیەک بۆ خەبات‌و چرایەک بۆ داهاتوو” لە بنکەی دەفتەری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان لە‬ ‫بەرەبەری ساڵڕۆژی تێرۆری دوکتور قاسملوو‬ ‫و شەهیدانی دیکەی ڤییەن‌دا بە بەڕێوەبردنی‬ ‫سمینارێک یادو بیرەوەریی شەهید دوکتور‬ ‫قاسملوو و هاوڕێیانی بەرز ڕاگرت‌‪.‬‬

‫لــــەو س ــم ــی ــن ــارەدا کـــە بــەیــانــیــی ڕۆژی‬ ‫چوارشەممە‪ ١٧ ،‬ی پووشپەڕ لە ژێــرنــاوی ”‬ ‫قاسملوو‪ ،‬وانەیەک بۆ خەبات‌و چرایەک بۆ‬ ‫داهاتوو”‌و؛ لە سێ پانێل‌دا بەڕێوەچوو‪ ،‬تیشک‬ ‫خرایە سەر چەند رەهەندێکی فیکری‌و ژیانی‬ ‫سیاسیی دوکتور قاسملووی نەمر‪.‬‬ ‫ئەو سمینارە بە ڕاگرتنی ساتێک بە بێدەنگی‬ ‫ڕاوەســتــان بــۆ ڕێزگرتن لــە یــادو بیرەوەریی‬ ‫شەهیدانی کوردستان دەستی پێکردو بەرنامەی‬ ‫سمینارەکە بە خوێندنەوەی وتــارێــک لەسەر‬ ‫کەسایەتیی دوکــتــور قاسملوو لــەالیــەن وڕیــا‬ ‫ڕەحــمــانــی‪ ،‬بــەڕێــوەبــەری سمینارەکە دەستی‬ ‫پێکردو دوای ــە پــارچــە هەڵبەستێکی حیماسی‬ ‫لەالیەن کاک ئەحمەد قادری پێشکێش بەو یادە‬ ‫کرا‪.‬‬ ‫لە پانێلی یەکەمی سمینارەکەدا دوکتور کاوە‬ ‫مەحموود‪ ،‬جێگری سکرتێری حیزبی شیوعیی‬ ‫کــوردســتــان‌و وەزیـــری پێشووی ڕۆشنبیریی‬ ‫حکوومەتی هەرێمی کوردستان باسێکی لە ژێر‬ ‫ناوی” دەورو کەسایەتی‌و ئەندێشەی دوکتور‬

‫قاسملوو بەسەر پارچەکانی دیکەی کوردستان‌و‬ ‫دیپلۆماسیی کــورد لە ئاستی نێونەتەوەییدا”‬ ‫پێشکێش کرد‪.‬‬ ‫دوکــتــور کــاوە مــەحــمــوود لــە بــاســەکــەی‌دا‬ ‫پێی لــەســەر ئــەوە داگ ــرت کــە قاسملوو وەک‬ ‫کەسایەتی‌و سەمبولیکی کورد مڵکی تەنیا حیزبی‬ ‫دێموکڕاتی کوردستان‌و کــورد لە ڕۆژهەاڵتی‬ ‫کــوردســتــان نییە‪ ،‬بەڵکوو هــەمــوو بەشەکانی‬ ‫کوردستان‌و حیزبە سیاسییەکانی کورد بەشیان‬ ‫بە دوکتور قاسملووی نەمرەوە هەیەو پێویستە‬ ‫هەموومان لە ژیانی سیاسیی قاسملوو فێر بین‌و‬ ‫ئەزموونەکانی کە ڕەنگدانەوەو کەڵەکەبوونی‬ ‫بیرو ئایدیاکانی قاسملوویە‪ ،‬بیکەین بە هەوێنی‬ ‫خەبات‌و تێکۆشان‪.‬‬ ‫جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی شیوعیی‬ ‫کوردستان لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا بە‬ ‫گرینگیی تــایــبــەتــەوە بــاســی لــە سەربەخۆیی‬ ‫فێکریی دوکتور قاسملوو لە مامەڵەکردن لەگەڵ‬ ‫رووداوەکاندا کردو چەند نموونەیەکی مێژوویی‬ ‫وەک”ب ــەه ــاری پـــڕاگ”ی لــەو پــێــوەنــدیــیــەدا بە‬ ‫نموونە هێنایەوە‪.‬‬ ‫دوکتور کاوە مەحموود لە بەشێکی دیکەی‬ ‫باسەکەیدا بە وەبیرهێنانەوەی ئــەوەی حیزبی‬ ‫دێموکڕات وەک حیزبی دوکــتــور قاسملوو و‬ ‫لە سەر بنەمای فیکریی ئەو رێبەرە گــەورەی‬ ‫کورد قەت لەسەر حیسابی کوردی پارچەیەکی‬ ‫کوردستان پێوەندیی بە دەوڵەتانی ناوچەوە‬ ‫نەبووە‪ ،‬پێی لەسەر ئەو داگرت کە ئەوە بە مانای‬ ‫دابراوبوونی دوکتور قاسملوو و حیزبەکەی لە‬ ‫خەڵکی ئــەو بەشانەی کــوردســتــان‌و خەبات‌و‬ ‫خولیاکانیان نــەبــووە‪ ،‬بەڵکوو سەرکردەیەکی‬ ‫نیشتمانی‌و نــەتــەوەیــی بــۆ هــەمــوو بەشەکانی‬ ‫کوردستان بوو‪.‬‬ ‫جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی شیوعیی‬ ‫کوردستان لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا کە‬ ‫بۆ باس لە تایبەتمەندییە فیکرییەکانی دوکتور‬ ‫قاسملوو تەرخان کردبوو‪ .‬پانێل‌گێڕی دووهەمی‬ ‫سمینارەکە ئەنوەر حوسێن‪ ،‬ڕۆژنامەنووس‌و‬ ‫چاالکیی سیاسی بوو کە باسەکەی لە ژێرناوی‬ ‫” قاسملوو‪ ،‬سەمبولی حیزبێک‪ ،‬یان نەتەوەیەک”‬ ‫پێشکێش کرد‪.‬‬ ‫ئەنوەر حوسێن لە سەرەتای باسەکەی‌دا‬ ‫گوتی قاسملوو کەسایەتییەکی لۆکاڵی کورد‬ ‫نەبوو‪ ،‬بەڵکوو کەسایەتییەکی گڵۆباڵ بوو کە‬ ‫ئەگەرچی ئێستا بە جەستە لە نێوماندا نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بیرو ئەندێشەکانی‪ ،‬ئەزموون‌و وانەکانی نەک لە‬

‫خەیاڵگەو بەرنامەکانی حیزبی دێموکڕات‪ ،‬نەک‬ ‫لە نێو خەڵکی ڕۆژهەاڵت بەتەنیا‪ ،‬بەڵکوو لە دڵ‌و‬ ‫دەروونی تاک تاکی کورد لە هەموو بەشەکانی‬ ‫کوردستان دایە‪.‬‬

‫ئـــەنـــوەر حــوســێــن ل ــە بــەشــێــکــی دیــکــەی‬ ‫قسەکانیدا بــاســی لــە نــەبــوون‌و جێی بەتاڵی‬ ‫دوکتور قاسملوو لە نێو دۆزی کورد لە هەموو‬ ‫بەشەکانی کوردستانی کردو‪ ،‬بە ئاماژە بە ڕۆڵ‌و‬ ‫کاریگەریی دوکــتــور قاسملوو لەسەر دۆزی‬ ‫کورد پێی لەسەر ئەوە داگــرت کە هەر ئەوانە‬ ‫بوونە هۆی ئــەوەی کۆماری ئیسالمیی ئێران‬ ‫بیەوێ دوکتور قاسملوولە نێو ببا‪ ،‬ئەگەرچی بۆ‬ ‫ئەو کارەش تێچوویەکی زۆر بداو ڕازی بێ بۆ‬ ‫هەتاهەتایە پەڵەو نەنگی تێرۆریسمی نێودەوڵەتی‬ ‫نە نێوچاوانییەوە بدرێ‪.‬‬ ‫ئەنوەر حوسێن لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا‬ ‫ئاماژەی بەوە کرد کە دوکتور قاسملوو بەشی‬ ‫زۆری بــە گــواســتــنــەوەی چــەم ـک‌و پرەنسیپە‬ ‫دێموکراتیکەکانی دنیای ڕۆژاوا بۆ نێو حیزبی‬ ‫دێموکڕات‌و کۆمەڵگای کوردییەوە هەیە‪.‬‬ ‫هــەروەهــا بە ئاماژە بــەو کلتوورو وانـە‌و‬ ‫بەهاو بایەخە گرینگانە کرد کە لە رێگەی دوکتور‬ ‫قاسملووی نــەمــرەوە لــە حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان‌و سیاسەتەکانی‌و لەو ڕێگەیەوە لە‬ ‫نێو کــوردی ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا نەهادینە‬ ‫کــراوەو هەڵویستی نیشتمانی‪ ،‬بیرکردنەوەی‬

‫کۆبوونەوەی هەیئەتێکی ڕێبەریی حدک لەگەڵ سەرکردایەتیی یەکیەتیی‬ ‫نەتەوەیی دێموکراتی کوردستان‬ ‫هەیئەتێکی ڕێبەریی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لەگەڵ‬ ‫هەیئەتێکی یەکیەتیی نەتەوەیی دێموکراتی کوردستان لە هەولێر‬ ‫کۆبوونەوە‪.‬‬ ‫رۆژی دوو شه‌مم ‌ه ‪ ١٥‬ی پووشپه‌ر ( ‪ ٧‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬ ‫) شاندێکی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان بە سەرپەرستیی‬ ‫حسن قــادرزاده‌‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان سه‌ردانی یەکیەتیی نه‌ته‌وه‌یی دێمۆکراتی کوردستان‬ ‫ل ـ ‌ه هـه‌ولــێــریــان ک ــردو ل ـ ‌ه الیــه‌ن شاندێکی ئــەو یەکیەتیی ‌ە ب ‌ه‬ ‫سه‌رپه‌رستیی غـه‌فــور مـه‌خــمــوری‪ ،‬سکرتێری ئــەو یەکیەتییە‬ ‫پێشوازییان لێکرا ‪.‬‬ ‫لــە ســەرەتــای کــۆبــوونــەوکــەدا حسن قــادر زاده‪ ،‬ئەندامی‬ ‫دەفتەری سیاسیی حیزبی دیمۆکراتی کوردستان باسێکی ل ‌ه‬ ‫بارودۆخی هه‌ستیارو ئاڵۆزی نێوخۆی رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫کــردو بــه‌دوای ئـه‌ویـش‌دا دۆخــی سه‌رسنوری نێوان باشورو‬ ‫رۆژهـ ـه‌اڵت ــی هێنای ‌ه بــه‌ر بــاس ولـــه‌و بـــاره‌یـــه‌وه‌‪ ،‬سیاس ‌هت‌و‬ ‫روانگه‌کانی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی خسته‌ڕوو و گوتی‪:‬‬ ‫چاوه‌ڕوانیمان ل ‌ه حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستان هه‌ی ‌ه ک ‌ه چی‬ ‫دیک ‌ه رێگا نه‌درێ پرسی کورد ل ‌ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌و ‌ه‬ ‫زیاتر په‌راوێز بخرێ‌و کپ بکرێ ‪.‬‬

‫دواتـــر غ ـه‌فــور م ـه‌خــمــوری سکرتێری گشتیی یەکیەتیی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی دێمۆکراتی کوردستان وێرای ده‌ربرینی بیروبۆچون‌و‬ ‫روانــگــه‌‌و سیاسه‌ته‌کانی حیزبەکەی ل ‌ه مـه‌ر باسه‌کانی ئاماژ ‌ه‬ ‫پــێــکــراو‪ ،‬ســه‌بــاره‌ت ب ـ ‌ه رۆڵ‌‌و نه‌خشی حــیــزب و الیه‌نه‌کانی‬ ‫رۆژهه‌اڵت‌و ب ‌ه تایبه‌ت حیزبی دێمۆکراتی کوردستان رایگه‌یاند‬ ‫که‌هه‌میش ‌ه هێزه‌کانی رۆژهه‌اڵت بە پێزانین‌و ئەرک وەخۆگرییەوە‬ ‫مامەڵەیان لەگەڵ حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستانی کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پرسی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان لەالیەن بەشەکانی دیکەی‬ ‫کوردستانەوە کەمتر لە ڕۆژەڤی سیاسی‌دا بووە‪.‬‬

‫ژمارەیەک لە ئەندامان‌و دۆستانی حدک له‌ فه‌ڕانسه‬ ‫‌ لەسەر گلکۆی شەهیدانی ‪٢٢‬ی پووشپەڕ لە پێرالشێز‬ ‫دوانیوەڕۆی رۆژی دووشەممە ‪٢٢‬ی پووشپەڕ ژمارەیەک‬ ‫لە ئەندامان‌و دۆستانی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە واڵتی‬ ‫فەرانسە سەردانی گڵکۆی شەهید دوکتور قاسملوو و شەهید‬ ‫عەبدوڵاڵ قادری ئازەر لە گۆڕستانی پێرالشێزیان کرد‪.‬‬ ‫هاوکات لەگەڵ ‪٢٦‬مین ساڵڕۆژی تیرۆری رێبەری گەورەو‬ ‫لێوەشاوەی حیزبی دێموکراتی کوردستان‪ ،‬شەهید دوکتور‬ ‫قاسملوو و هاوڕێیانی بە دەستی دیپلۆمات تیرۆریستەکانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی‪ ،‬ژمارەیەک لە ئەندامانی حیزب بە هاوڕێیەتیی‬ ‫تێکۆشەری لەمێژینەی حیزبی دێموکرات‪ ،‬کاک جەلیل گادانی‌و‬ ‫ژمــارەیــەک لە دۆستانی حیزب لە پاریس ســەردانــی مــەزاری‬ ‫شەهیدانیان کرد‪.‬‬ ‫لــەو ســەردانــەدا دوای دانــانــی تاجە گــوڵ لــەســەر گــۆڕی‬ ‫شەهیدان‪ ،‬کاک جەلیل گادانی چەند وتەیەکی لەسەر تیرۆری‬ ‫دوکتور قاسملوو و کەسایەتیی ئەو رێبەرە مەزنە پێشکەش کردو‬ ‫وێڕای شی کردنەوەی رۆڵ‌و دەوری شەهید دوکتور قاسملوو لە‬

‫خەباتی رزگاریخوازانەی گەلی کورد لە رۆژهەاڵت و هەر چوار‬ ‫پارچەی کوردستان‪ ،‬شەهیدبوونی ئەو رێبەرەی بە خەسارێکی‬ ‫گەورە بۆ حیزب و بزووتنەوەی رزگاریخوازیی کورد زانی‪.‬‬ ‫لە کۆتایی‌دا دوای پەیمان نوێکردنەوەی ئەندامان لەگەڵ‬ ‫شەهیدان‪ ،‬بە سەردانی گڵکۆی شەهید دوکتور شەرەفکەندی و‬ ‫هاوڕێیانی کۆتاییان بە کۆبوونەوەکەیان هێنا‪.‬‬

‫ی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستانی بە‬ ‫نەتەوەی ‌‬ ‫نموونە هێنایەوە کە لە چەند بڕگەیەکی تاڵ‌و‬ ‫ناخۆشی مــێــژووی کــورد وەک کــۆڕەوەکــەی‬ ‫ساڵی ‪ 91‬و ڕووداوەکــانــی شەنگال‌و کۆست‌و‬ ‫کارەساتەکانی باکووری کوردستاندا لەالیەن‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی ک ــوردس ــت ــان‌‌و خەڵکی‬ ‫ڕۆژهەاڵتی کوردستان پیشان دراون‪.‬‬ ‫لە پانێلی سێهەمی سمینارەکەش‌دا دوکتور‬ ‫ئاسۆ حەسەن‌زادە‪ ،‬ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان باسەکەی خۆی‬ ‫لە ژێر ناوی ” ئیڕادە لە فەلسەفەی خەباتگێڕیی‬ ‫دوکتور قاسملوودا” پێشکێش کرد‪.‬‬ ‫ئاسۆ حــەســەن‌زادە باسەکەی بۆ هەندێک‬ ‫تایبەتمەندیی فیکری‌و کردەیی دوکتور قاسملوو‬ ‫تەرخان کردبوو‪ ،‬گوتی دوکتور قاسملوو کە‬ ‫هەموو ژیانی بۆ ڕزگاریی نەتەوەکەی بەخت‬ ‫کــردبــوو‪ ،‬لــە مــێــژووی خــەبــاتــی نــەتــەوەکــەیــدا‬ ‫ش بوو‪ .‬ئەو بەهۆی‬ ‫هۆوییەت‌سازو هۆوییەت‌بەخ ‌‬ ‫ئــەو ئــاســۆی بــیــری فــــراوان‌و کەسایەتییەکی‬ ‫فرەڕەهەندی هەبوو‪ ،‬کەسایەتییەکی جیهانیی لە‬ ‫خۆی دروست کرد‪ ،‬کەسایەتیی ئەو بەرهەمی‬ ‫ئــاڵــۆزیــیــەکــان‌‌و تـــــەزاد‌ە کــۆمــەاڵیــەتــیــیــەکــانــی‬ ‫ســەردەمــی خــۆی بــوو‪ ،‬بــەاڵم لەگەڵ ئــەوەش‌دا‬ ‫لــە ڕۆژهــەاڵتــی نێوەڕاستی ئــەو کاتیش‌دا کە‬ ‫پەرەم پەرەم‌و لێکترازاو بوو‪ ،‬ئەو زۆر پێش لە‬ ‫خەڵکەکەی‌و خەڵکانی دیکە کەوتبوو‪.‬‬

‫نێوان دێموکڕات‌بوون‌و شۆڕشگێڕبوون‌دا‪ ،‬لە‬ ‫نێوان ناسیۆنالیسم‌و ئیدەئالیسمە مرۆییەکانی‬ ‫دیکەدا‪ ،‬لە نیوان سکۆالریزم‌و تەعامول لەگەڵ‬ ‫مەزهەب‌دا‪.‬‬ ‫دوکــتــور ئاسۆ حــەســەن‌زادە لــە بەشێکی‬ ‫دیــکــەی قسەکانیدا پێی لــەســەر ئــەوە داگــرت‬ ‫کە راستە دوکــتــور قاسملوو خەباتی حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستانی لــە ئــێــران تیۆریزە‌و‬ ‫پرسی کورد لە ئێرانی وەک پرسێکی سیاسی‬ ‫تەسبیت کرد‪ ،‬بەاڵم ئەو هەر پیاوی تیوری نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵکوو پیاوی کــردەوەش بوو‪ .‬ئەو سیاسەتی‬ ‫وەک پڕۆسەیەکی خەتێکی چاو لێنەدەکرد‪ ،‬ئەو‬ ‫پراگماتیست بوو‪ .‬بە شێوەی جۆراوجۆر مانۆڕی‬ ‫دەدا تا لە هەموو دەرفەتەکان بە قازانجی دۆزی‬ ‫گەلەکەی‌و پرسی نەتەوەکەی کەلک وەرگرێ‪.‬‬ ‫ئاسۆ حەسەن‌زادە لە درێژەی باسەکەی‌دا‬ ‫بــە وردی باسی لــە هــەنــدێ لــە تایبەتمەندییە‬ ‫دەگمەنەکانی دوکتور قاسملوو کــرد‌‌و تیشکی‬ ‫خستە سەر هیندێک لە وانەکانی قاسملوو بۆ‬ ‫خەبات‌و ئەندێشەکانی ئەو بۆ ئێستاو داهاتووی‬ ‫خەباتی کورد‪.‬‬ ‫ئــەنــدامــی کــۆمــیــتــەی ن ــاوەن ــدی ــی حیزبی‬ ‫دێموکڕاتی کوردستان باسەکەی بە قسەیەکی‬ ‫دوکتور شەرەفکەندی کۆتایی پێ‌هێنا کە دەڵێ‬ ‫ئەگەر هەموو ئەزموون‌و دەرسەکانی دوکتور‬ ‫قاسملوو لە یەک دەرس‌دا کۆبکەینەوە ئەوەیە کە‬

‫ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان لــەو بەشە لە قسەکانیدا پێداگری‬ ‫لەسەر ئەوە کرد کە دوکتور قاسملوو نمادێک‬ ‫بوو لە ” سەنتێزەکان” لە حەدی وەسەتەکان‪ ،‬لە‬ ‫عەقاڵنییەت‪ ،‬لە هاوسەنگی‪ ،‬هاوسەنگی لە نێوان‬ ‫پێک دژەکان وەک ڕەسەنایەتی‌و مۆدێرنیتە‪ ،‬لە‬

‫دوکتور قاسملوو سەرنجی ئێمەی بۆ الی هێزی‬ ‫خۆمان ڕاکێشاو تێگەیاندین کە ئەگەر باوەڕمان‬ ‫بە خــۆمــان‌و هێزی خۆمان بــێ‪ ،‬ئەگەر پشتی‬ ‫یەکتری بگرین دەردەکەوێ کە چ توانایەکی لە‬ ‫بن‌نەهاتوومان هەیە‪.‬‬

‫کاری تەبلیغیی الیەنگران‌و دڵسۆزانی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫بە بۆنەی بیست‌و شەشەمین ساڵڕۆژی تێرۆری د‪ .‬قاسملووو هاوڕێیانی‬ ‫الیــەنــگــران و دلــســۆزانــی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان لە سەرانسەری شار و ناوچەکانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬بە شێوەیەکی بەرین کاری تەبلیغاتیان‬ ‫ئەنجام دا‪.‬‬ ‫الوانــی کوردستان بە باڵوکردنەوەی تراکتی‬ ‫تــایــبــەت و هـــەروەهـــا بــە نــووســیــنــی دروشــمــی‬ ‫شۆڕشگێڕانە‪ ،‬یادی ڕێبەری شەهید د‪.‬قاسملوویان‬ ‫بەرز راگــرت و تاوانی ‪٢٢‬ی پووشپەڕی ڤیەنیان‬ ‫مەحکووم کردەوە‪.‬‬ ‫شایانی باسە الیەنگران و دلسۆزانی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستان و هۆگرانی ئامانجەکانی‬ ‫قاسملووی ڕێبەر‪ ،‬بە ناردنی کورتە نامەو کاری‬ ‫تەبلیغی‪ ،‬ڕۆڵێکی بەرچاویان لە هاندانی خەڵک بۆ‬ ‫بەشداریی بوێرانە لە بەرزراگرتنی یادی ڕێبەری‬ ‫شەهید د‪.‬قاسملوو لە ‪ ٢٦‬سالەی شەهید بوونی دا‬ ‫هەبووە‪.‬‬ ‫چۆلبوونی شــەقــام‌و بـــازاڕی به‌شێک ل ‌ه‬ ‫شاره‌کانی کوردستان بە بۆنەی ‪٢٢‬ی پووشپەڕ‬ ‫دوای باڵوبوونه‌وه‌ی بانگه‌وازی کۆمیسیۆنی‬ ‫ته‌شکیالتی حیزبی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان بۆ‬ ‫نــاڕه‌زایــه‌تــی ده‌ربــڕیــنــی خه‌ڵکی کــوردســتــان ب ‌ه‬ ‫کۆماری ئیسالمی سه‌باره‌ت ب ‌ه تێرۆری دوکتور‬ ‫قاسملوو ل ‌ه ‪ 22‬ی پوشپه‌ڕدا‪ ،‬ل ‌ه کۆمه‌ڵێکی به‌رچاو‬ ‫ل ـ ‌ه شــاره‌کــانــی کــوردســتــان وه‌اڵمـــی بــانــگ ـه‌وازی‬ ‫حیزبی دێموکڕات درایــه‌وه‌و چولبوونی شه‌قام‌و‬ ‫بازاڕ ل ‌ه زۆربه‌ی شاره‌کانی کوردستان ب ‌ه سیمای‬ ‫شاره‌کانه‌وه‌ دیار بووه‪.‬‬ ‫ت دوکـــان و بـــازاڕ تا‬ ‫لــە ش ــاری ســه‌رده‌شــ ‌‬ ‫ڕادەیەکی بەرچاو داخــران‌و جموجۆڵی خەڵکیش‬ ‫کەم بووە‪.‬‬ ‫ل ‌ه شــاری مه‌هابادیش خه‌ڵک شه‌قامه‌کانیان‬ ‫چۆڵ کردو دوکان‌و بازار ل ‌ه به‌شێکی زۆری شار‬ ‫نه‌کرانه‌و ‌ه و هاتوچۆی خه‌ڵک‌و ماشێن ل ‌ه ڕۆژی‬

‫‪٢٢‬ی پووشپەڕ‌د‌ا ل ‌ه ئاستی شــاردا یه‌کجار که‌م‬ ‫بــووه‌و بایکۆتکردنی ب ــازاڕو شه‌قام ب ‌ه سیمای‬ ‫شاره‌وه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها خه‌ڵکی شاره‌کانی سنە‪ ،‬کامیاران و‬ ‫کرماشانیش نێوشارو بازاڕ تا رادەیەکی بەرچاو‬ ‫چۆڵ بوون‪.‬‬ ‫هــه‌روه‌هــا ش ــاری پــیــرانــشــاریــش ئەمساڵیش‬ ‫بە نــۆرەی خــۆی‌و ســـەرەرای بــارودۆخــی تــەواو‬ ‫ئەمنییەتیی ئەو شارە و میلیتاریزە بوونی ناوچەکان‬ ‫بە هیزی نیزامی‪ ،‬بە پێشوازی بانگەوازی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستانەوە چوو‪ .‬به‌پێی ئه‌و ڕاپۆرت ‌ه‬ ‫ڕێژەیەکی بەرچاو لە خەڵکی ئەو شارە‪ ،‬شەقام‌و‬ ‫بــازاریــان بایکوت کــردو لە ماڵەکانیان نەچوونە‬ ‫دەرەوە‪.‬‬ ‫ل ‌ه شــاری بۆکانیش به‌شێکی زۆری دوکــان‌و‬ ‫بـــازار لــه‌و ش ــاره‌ ل ـ ‌ه شـه‌قــامــی سـه‌ره‌کــیــی شــار‪،‬‬ ‫نه‌کرانه‌وه‌و خه‌ڵک ب ‌ه که‌می هاتوچۆی نێوشاریان‬ ‫کردوه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫هەواڵ‌و راپۆرت‬

‫‪٣١‬ی پووشپەری ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‌‪٦٦٠ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫ڕێوڕه‌سمی ‪٢٢‬ی پووشپه‌ڕ‪ ،‬ساڵڕۆژی تێرۆری دوکتور قاسملوو و هاوڕێیانی لە بنکەی دەفتەری سیاسی‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌بردنی ڕێوڕه‌سمێک به‌بۆنه‌ی‬ ‫هاتنه‌وه‌ی ساڵڕۆژی تێرۆری دوکتور‬ ‫قاسملوو و هاوڕێیانی یادو بیره‌وه‌ریی‬ ‫شه‌هیدانی ڤییه‌نی به‌رزڕاگرت‪.‬‬ ‫‌ ئــــێــــواره‌ی یــه‌کــشــه‌مــمــه‌‪٢١ ،‬ی‬ ‫پووشپه‌ر به‌به‌شداریی ســه‌دان که‌س‬ ‫ل ‌ه کادرو پێشمه‌رگه‌و ئه‌ندامانی حیزبی‬ ‫دێموکڕاتی کــوردســتــان بـه‌ڕێــوه‌چــوو‪،‬‬ ‫پــــه‌رد ‌ه لــه‌ســه‌ر پــه‌یــکــه‌ره‌ی دوکــتــور‬ ‫قاسملوو الدرا‪.‬‬ ‫ئـــه‌و ڕێ ــوره‌س ــمــ ‌ه بــ ‌ه ســــروودی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تیی ئ ـه‌ی ڕه‌قــی ـب‌و راگرتنی‬ ‫چه‌ند ساتێک بێده‌نگی‌و به‌پێو ‌ه وه‌ستان‬ ‫بۆ ڕێزگرتن له‌ یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هید‬ ‫قاسملوو و هاوڕێیانی ده‌ستی پێکردو ل ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تای به‌رنامه‌کاندا په‌یامی ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫بــه‌و بــۆن ـه‌یــه‌؛ لــه‌الیــه‌ن ک ــاک مسته‌فا‬ ‫مـه‌لــوودی‪ ،‬جێگری سکرتیری گشتیی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان ـه‌و ‌ه‬ ‫پێشکێش کرا‪.‬‬ ‫لــــ ‌ه بـــڕگـــه‌یـــه‌کـــی دیــــکــــه‌ی ئـــه‌و‬

‫رێوڕه‌سمه‌دا له‌الیه‌ن مامۆستا عه‌بدوڵال‬ ‫حه‌سه‌ن‌زاده‌و ‌ه په‌رد ‌ه له‌سه‌ر په‌یکه‌ره‌ی‬ ‫دوکــتــور قاسملوو الدرا‪ .‬مامۆستا ل ‌ه‬ ‫وتاری خۆی به‌بۆنه‌ی پ ـه‌ره‌ده‌الدان ل ‌ه‬ ‫په‌یکه‌ره‌ی دوکتور قاسملوو که‌له‌الیه‌ن‬ ‫ه ــونــه‌رمــه‌ن ــدی الو شــــۆڕش ئــاهــی‪،‬‬ ‫دروست کراوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ده‌سخۆشی له‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندە ‪ ،‬ئــامــاژه‌ی ب ـه‌وه‌کــرد ک ‌ه‬ ‫دوکتور قاسملوو بۆ ئێم ‌ه هه‌ر ڕێبه‌رێکی‬ ‫سه‌مبولیک نه‌بوو‪ ،‬ئه‌و بووژێنه‌ره‌وه‌و‬ ‫زیــنــدووکــه‌ره‌وه‌ی حیزبی دێموکڕات‬ ‫بوو‪ .‬دوکتور قاسملوو کۆمه‌ڵێک به‌هاو‬ ‫بایه‌خی هێنای ‌ه نێو حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستانه‌و ‌ه ک ‌ه تا ئـه‌و کــات ل ‌ه نێو‬ ‫حیزبی دێموکڕاتدا نه‌بوون؛ ئه‌و ئیده‌و‬ ‫بایه‌خان ‌ه کۆمه‌لیک خه‌سڵه‌تی دیکه‌شیان‬ ‫پێوه‌دیاره‌‪ ،‬یه‌که‌م ئ ـه‌وه‌ی تا ئێستاش‬ ‫زیندوون‌و بۆ هه‌موومان جێی شانازین‪،‬‬ ‫ل ‌ه پاشان ب ‌ه ت ـه‌وازوع ـه‌و ‌ه ده‌ڵێم ئه‌و‬ ‫بایه‌خان ‌ه ل ‌ه نێو حیزب ‌ه کوردییه‌کان‌و‬ ‫ئه‌حزابی ناوچه‌دا بــۆو ‌ه ده‌بــن حیزبی‬ ‫دێــمــوکــڕات بــ ‌ه شــانــازیــی ـه‌و ‌ه یــادیــان‬ ‫بکاو بــاس له‌ بوونیان ل ‌ه نێو حیزبی‬

‫دێموکڕاتدا بکا‪.‬‬ ‫بـــه‌ڕێـــز مــامــۆســتــا لـــ ‌ه درێـــــژه‌ی‬ ‫باسه‌که‌یدا گــوتــی‪ :‬دوکــتــور قاسملوو‬ ‫بوو ک ‌ه گرینگیی دێموکڕاسی‪ ،‬گرینگیی‬ ‫باوه‌ڕبه‌خۆبوون‪ ،‬گرینگیی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫سیاسی‌و فیکری‌و بایه‌خی ئ ـه‌وه‌ی ک ‌ه‬

‫کوردستان‪.‬‬ ‫مامۆستا حــه‌ســ ‌هن‌زاد ‌ه لـه‌ به‌شی‬ ‫کۆتایی قسه‌کانیدا‪ ،‬گوتی بۆ ئێم ‌ه گرینگ‬ ‫نیی ‌ه ته‌نیا وه‌ک سه‌مبول کۆته‌ڵێک ل ‌ه‬ ‫شوێنێک دابنێین‌و بڵێین قاسملوویه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ی ڕێــبــوارانــی دوکــتــور قاسملوو‬

‫ڕێبازه‌که‌ی به‌ڕێوه‌به‌رین‪ .‬چونکی ئه‌گه‌ر‬ ‫هیچ په‌یکه‌ره‌یه‌کمان بــۆ ڕێبه‌رانمان‬ ‫دروســـت ن ـه‌کــرد بــه‌اڵم ب ـه‌و ڕێگایه‌دا‬ ‫ڕۆیشتین ک ‌ه ب ‌ه ئه‌مانه‌ته‌و ‌ه ئ ـه‌وان ل ‌ه‬ ‫پێش پێی ئێمه‌یان دانـــاوه‌؛ میراتگرو‬ ‫قوتابییه‌کی باشی ئه‌وانین؛ به‌اڵم بێتوو‬

‫ئێم ‌ه ل ‌ه سیاسه‌ت‌دا واقعبین بین‪ ،‬بایه‌خی‬ ‫ئه‌و ‌ه که‌ ل ‌ه سیاسه‌تدا ده‌ست‌و زمان‌و‬ ‫قه‌ڵه‌ ‌م پاک بین‪ ،‬و زۆر بایه‌خ‌و ئه‌رزشی‬ ‫دیکه‌ی هێنای ‌ه نێو حیزبی دێموکڕاتی‬

‫ده‌بــێ په‌یکه‌ره‌ی قاسملوو ل ‌ه دڵماندا‬ ‫دروست بکه‌ین‪ ،‬ئه‌ویش نه‌ک به‌و مانای ‌ه‬ ‫هه‌ر له‌بیرمان بێ‪ ،‬به‌ڵکوو به‌و مانای ‌ه‬ ‫ک ‌ه ته‌عالیمی ئـه‌و‪ ،‬ئامۆژگارییه‌کانی‌و‬

‫سه‌د په‌یکه‌ره‌شیان لێ دروست بکه‌ین‌و‬ ‫پــێــچـه‌وانـه‌ی ئـــه‌وان بـه‌ڕێــیـه‌دا بــڕۆیــن‪،‬‬ ‫قوتابییه‌کی باش نین‪.‬‬ ‫لــــ ‌ه بـــڕگـــه‌یـــه‌کـــی دیــــکــــه‌ی ئـــه‌و‬

‫کۆبوونه‌وه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫ل ‌ه کۆبوونه‌وه‌یه‌کی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‌دا دوو بابه‌تی‬ ‫حزووری پێشمه‌رگه‌کانی حیزب ل ‌ه ناوچ ‌ه‬ ‫سنوورییه‌کان‌و ڕێککه‌وتنی ناوکیی نێوان‬ ‫ئێران‌و واڵتانی ‪ 5+1‬تاوتوێ کران‌‪.‬‬ ‫کۆمیته‌ی نــاوه‌نــدیــی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان ل ‌ه کۆبوونه‌وه‌یه‌کی خۆیدا که‌ ڕۆژی‬ ‫یه‌کشه‌ممه‌‪ ٢٨ ،‬ی پووشپه‌ڕو ب ‌ه به‌شداریی‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌ندامانی ڕێبه‌ڕیی حیزب به‌رێوه‌ی‬ ‫برد‪ ،‬هه‌ڵسه‌نگاندنێکی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی ل ‌ه حزووری پێشمه‌رگه‌کانی حیزب ل ‌ه نیزیک خاڵ ‌ه سنوورییه‌کان کردو‬ ‫الیه‌نی جۆراوجۆری پێوه‌ندیدار به‌و بابه‌ته‌ی لێکدایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا پێداگری له‌سه‌ر ئه‌و ‌ه کرایه‌و ‌ه ک ‌ه حیزبی دیموکڕاتی کوردستان ل ‌ه پێوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕاگرتنی ئه‌منی ‌هت‌و ئاسایشی هه‌رێمی کوردستاندا وه‌ک هه‌میش ‌ه ب ‌ه ئه‌رک وه‌خۆگری و هه‌ست ب ‌ه‬ ‫به‌رپرسایه‌تی ده‌جوڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ ته‌وه‌رێکی دیکه‌ی باسه‌کانی ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی‌دا بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی ئیمزاکردنی‬ ‫ڕێککه‌وتننامه‌ی ناوکی ل ‌ه نێوان ئێرا‌ن‌و واڵتانی ا‪ ٥+‬ته‌رخان کرابوو‪ ،‬کۆمیته‌ی ناوه‌ندی له‌سه‌ر ئه‌و باره‌ڕ ‌ه‬ ‫بوو ک ‌ه حیزبی دێموکڕاتی کوردستان هه‌میش ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕ ‌ه بوو ‌ه ک ‌ه کێشه‌ی ئه‌تومیی ئێران له‌الیه‌ن‬ ‫رێژیمی زاڵ به‌سه‌ر ئه‌و واڵته‌د‌ا بۆ باجگیری ل ‌ه ناوچ ‌ه که‌لکی لێوه‌رگیراوه‌و‌‪ ،‬ئه‌و به‌رنامه‌ی ‌ه سه‌ره‌ڕای‬ ‫تێچووی یه‌کجار زۆری ماڵی‌و ئه‌منیه‌تی هیچ قازانجێکی بۆ خه‌ڵک نه‌بووه‌؛ به‌اڵم رێژیمی کۆماری ئیسالمیی‬ ‫مژاره کردوه‌و به‌وجۆر ‌ه زۆربه‌ی پرس‌و‬ ‫‌‌‬ ‫ئێران سااڵنێک ‌ه به‌و هۆیه‌و ‌ه دنیای سه‌ره‌وه‌ی سه‌رقاڵی ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌کانی دیک ‌ه وه‌ک مافی مرۆڤ‪ ،‬ماف‌و ئازادیی ‌ه سیاسی‌و مه‌ده‌نییه‌کان و داواو ماف ‌ه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان‌و ناوچه‌کانی دیکه‌ی ئێرانی پێ له‌په‌راوێز خستوه‌‪.‬‬ ‫هەر لەو بارەیەوە ڕوانگەی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە بەیاننامەی دەفتەری سیاسی‌دا بە وردی‬ ‫هاتوە ‪( .‬الپەڕی ‪)١‬‬

‫درێژەی‪ :‬بەیاننامە‬

‫سەبارەت بە رێککەوتنی ناوکیی ڤییه‌ن‬

‫لە ماوەی چاوەدێری و پشکنینەکان و سه‌لمێندرانی پابه‌ندیی کۆماری ئیسالمی بە قانوونمەندی‪،‬‬ ‫پێویستە خەڵکی ئێران بە وریایی و وشیارییەوە پێداگری لەسەر وادە و بەڵێنەکانی بەر لە هەڵبژاردنەکان‬ ‫بکەنەوە و نەیەڵن لەیاد بچنەوە‪.‬‬ ‫تێکشکانی سیمای رادیکاڵیی ئێران لە بەرامبەر کۆمەڵگەی نێونەتەوەیی و پێمل‌بوونی‪ ،‬دەرفەتێکی‬ ‫لەبارە بۆ هاوکاریی زیاتری نێوان گەالنی ئێران‪ .‬ده‌رئه‌نجامه‌کانی ئەم رێککه‌وتنه‌ هه‌رچییه‌ک بێ‪،‬‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی و حه‌قخوازانه‌ی کوردستان وخه‌باتی حیزبی دیمۆکراتی کوردستان به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بن‪ ،‬ئێمە خەباتی ‪ ٧٠‬ساڵەی خۆمان درێژە پێدەدەین و لەسەر دەستەبەربوونی داخوازییە رەواکانی‬ ‫گەلی کورد پێداگرتر دەبین‪ .‬بە تێگەیشتن لەم زەروورەتە کە ئەمڕۆ هاوڕێیەتی و هاریکاریی گشت‬ ‫خەباتکاران لە تەنیشت یەک دەتوانێ کۆماری ئیسالمی تەنانەت ناچار بە پاشەکشێی زیاتر بکا‪ ،‬لەم‬ ‫پێوەندییەدا لە گشت بوارو بەرەکانی خەبات‌دا ئامادە و شێلگیرانە هەوڵی جیددیی خۆمان دەدەین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر گه‌نده‌ڵیی نێو ده‌سه‌الت و سیاسه‌ت وبه‌رنامه‌ ناوچه‌ییه‌کانی دامه‌زراوه‌کانی نێو ئه‌و رێژیمه‌‬ ‫رێگا بدات‪ ،‬ئازادکرانی پووڵەکانی ئێران دەتوانێ لەسەر بارودۆخی بژیوی خەڵک کاریگەریی هەبێ‪،‬‬ ‫که‌ ئه‌مه‌یان بەباش دەنرخێنین‪ .‬هیوادارین ئالۆگۆڕێکی ئه‌وتۆ هێز و وزە بە چاالکییە مەدەنییەکانیش‬ ‫ببەخشێ و بەستێن‌گەلێک بڕەخسێنێ کە خەڵک بەئاگایی‌یەوە کەڵکی باشی لێوەربگرن‪.‬‬ ‫ئێستا کە بیانووی هێرش و هەڕەشەی دەرەکی کەمڕەنگ بۆتەوە‪ ،‬دەرفەتێکی باشە بۆ ناچارکردنی‬ ‫ئێران بە ئەنجامدانی هەڵسوکەوتی ژیرانە و باشترین هەلی لەباریشە بۆ هێزە کوردییەکان کە هاواهەنگ‬ ‫بجووڵێنەوە و هەر لەم پێوەندییەدا ئێمه‌ وەک حیزبی دیمۆکراتی کوردستان وەک هەمیشە هەموو‬ ‫بەربژێرەکانی خەباتمان لەسەر مێز داناوە و ئامادەی هەرجۆرە هاواهەنگی و هاوکارییەکین‪.‬‬ ‫لەبیرمان بێ کە ئەم رێککەوتنە تا دوابڕگەی جێبەجێکردنی‪ ،‬دەبێ قۆناغگەلێک بپێوێ و ئێمە‬ ‫وه‌ک هێزه‌ سیاسییه‌کان وخه‌لکی ئازادیخوازی ئێران نه‌ک هه‌ر چاوەدێر بەڵکوو دەورگێڕی رۆڵە‬ ‫سەرەکییەکانیش بین‪ ،‬به‌تایبه‌تی که‌ هه‌مووشمان ده‌زانین کە هەڵپەساردنی گەمارۆکان‪ ،‬گەمارۆکانی‬ ‫پێوه‌ندیدار به‌ مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان هه‌روه‌ک به‌دوای رێککه‌وتنی سه‌ره‌تایی لۆزانیش دا رای گه‌یاندوه‌‪:‬‬ ‫پێی وایــه” رێککه‌وتنی ئێران و رۆژئــاوا له‌ سه‌رکه‌یسی ناوکی‪ ،‬هه‌لومه‌رج و ده‌رف ـه‌ت وبه‌ستێنی‬ ‫جۆراوجۆری سیاسی به‌دوای خۆیدا دێنێ که‌ هێز و الیه‌نه‌ سیاسییه‌ ئازادیخوازه‌کانی ئێران‪ ،‬چ ئه‌وانه‌ی‬ ‫که‌ ئۆپوزیسیۆنی له‌ مێژینه‌ی کۆماری ئیسالمین و‪ ،‬چ ئه‌وانه‌ی له‌ نێوخۆی واڵت و له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫یاساکان وحاکمییه‌تی ئه‌و رێژیمه‌دا بۆ هه‌ڵومه‌رجیکی سیاسی باشتر تێ ده‌کۆشن‪ ،‬پێویسته‌ بۆ‬ ‫وه‌ر‌ێخستنی خه‌باتێکی گشتی‪ ،‬به‌رین و شێلگیرانه‌ بیانقوزنه‌وه”‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسی‬ ‫‪٣٠‬ی پووشپه‌ری ‪١٣٩٤‬‬ ‫‪٢١‬جۆالی‪٢٠١٥‬‬

‫ڕێوڕه‌سمه‌دا له‌وحی ڕێزلێنانی ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسیی حیزبی دێموکڕات پێشکێش ب ‌ه‬ ‫ی کــراو ئـه‌و هونه‌رمه‌ند ‌ه‬ ‫شــۆڕش ئاه ‌‬ ‫ڕێزنامه‌که‌ی ل ‌ه ده‌ستی به‌ڕێز مامۆستا‬ ‫عه‌بدوڵال حه‌س ‌هن‌زاده‌ وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ســــروودی ” قــاســمــلــوو” ل ـه‌الی ـه‌ن‬ ‫ک ــۆرس ــی کــــۆڕی هــونــه‌ریــی حــیــزب‪،‬‬ ‫دانانی تاجه‌گوڵین ‌ه له‌به‌رده‌م په‌یکه‌ری‬ ‫دوکتور قاسملوو له‌الیه‌ن کاک مسته‌فا‬ ‫مه‌ولوودی‪ ،‬جێگری سکرتێری گشتیی‬ ‫حیزب‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی په‌یامی دوکتور‬ ‫عیزه‌ددین مسته‌فا ڕه‌ســووڵ به‌بۆنه‌ی‬ ‫ساڵیادی تیرۆری دوکتور قاسملوو‪،‬‬ ‫ســـروودی ” ڕێــبـه‌ری ک ــورد” له‌الیه‌ن‬ ‫ک ــۆرس ــی کــــۆڕی هــونــه‌ریــی حــیــزب‪،‬‬ ‫دیکله‌مه‌ی شێعری ” ‪ ٣٠‬هه‌ناسه‌ی”ی‬ ‫مامۆستا بێبه‌ش لــه‌الیــه‌ن خه‌دیج ‌ه‬ ‫مه‌عزوورو سروودی” ئه‌ی مامۆستای‬ ‫مه‌زن‌و زانا” له‌الیه‌ن کۆرسی مندااڵنی‬ ‫حــیــزب چـه‌نــد بڕگه‌یه‌کی دیــک ـه‌ی ئه‌و‬ ‫ڕیوڕه‌سم ‌ه بوون‪.‬‬

‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە کۆبوونەوەی رێکخراوی ئه‌نتێرناسیۆناڵی سۆسیالیست‬ ‫به‌ به‌شداریی هه‌یئه‌تێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‬ ‫کــۆبــوونــەوەی شـــۆڕای ئێنتێرناسۆناڵی سوسیالیست لە‬ ‫نیۆیۆرک ده‌ستی به‌کار کردو لە سەربانگهێشتی ڕه‌سمیی‬ ‫ڕێــکــخــراوی ئینترناسیۆنال سوسیالیست بــۆ کۆبونەوەی‬ ‫سااڵنەی شــورای ئــەو ڕێکخراوەیە‪ ،‬کە ئەمسال لە شاری‬ ‫نیۆیۆرک‌و لە مەقەری نەتەوە یەکگرتوەکان بەڕێوەچوو‪،‬‬ ‫هەیئەتێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان پیکهاتوو لە مستەفا‬ ‫شڵماشی‪ ،‬ئەندامی دەفتەری سیاسی‌و بەرپرسی کومیتەی‬ ‫دەرەوەی واڵتی حیزب به‌ هاوڕێیەتیی کامران باڵنور و خەبات‬ ‫ئیبراهیم پور بەشداری ئەو کۆبوونەوەیە بوون‪.‬‬ ‫به‌یانیی رۆژی دووشەممە‪ ١٥ ،‬ی پووشپه‌ڕ کۆبوونەکە بەوتاری لوئیس ئایاال‪ ،‬سکرتێری گشتیی سۆسیالیست ئینتئرناسیۆنال‬ ‫ده‌ستی پێکرد‪ ،‬پاشان جۆرج پاپاندرۆ‪ ،‬سەرۆکی ڕێکخراوی سوسیالیستی نێونەتەوەیی وتاری خۆی پێشکەش کرد ک ‌ه پێوه‌ندی بە‬ ‫کێشەی ئابووری‪ ،‬تێرۆریزم و چەندین تەوەری دیکەی جیهانی هه‌بوو‪.‬‬ ‫ل ‌ه په‌راوێزی کاری کۆبوونه‌وه‌که‌ش‌دا مستەفا شەڵماشی‪ ،‬لەگەڵ جۆرج پاپاندرۆ‪ ،‬لوئیس ئەیاال و خاتوو وەفا‪ ،‬بەرپرسی بەشی‬ ‫ژنانی ئینترناسیۆنالی سوسیالیست و چەندین کەسایەتی دیکە دیدار و چاوپێکەوتنی کرد و لە نزیکەوە لە سەر دۆخی نالەباری ئێران‌‬ ‫پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤی کورد به‌هۆی ڕێژیمی ئیسالمی ئێران قسەو باسی کرد‪.‬‬ ‫لە بەرنامەی ڕۆژی دووهەمیش‌دا پاش پەیامی “لوئیس ئایاال”‪ ،‬سکرتێری گشتیی ئەو ڕێکخراوەیە‪ ،‬ڕاپۆرتی کومیتەی ئیجرایی‌و‬ ‫ئابووری خوێندرایەوەو دوا بەدوای ئەم باسە کومیتەی چاوەدێری ئوسووڵ‌و پرینسیپەکانی ڕیکخراوەکە راپۆرتی تایبەتی خۆی لە‬ ‫سەر چۆنیەتی کار و کۆبوونەوەکانی شۆرا پێشکەش کردو بە دوای ئەودا راپۆرتی بەشی ژینگەپارێزی خوێندرایەوە‪.‬‬ ‫ی حیزبی دیموکراتی کوردستان لەو‬ ‫لە بڕگەیەکی دیکەی کاری کۆبوونەوەکەدا مستەفا شەڵماشی‪ ،‬ئەندامی دەفتەری سیاس ‌‬ ‫کۆبوونەوەیە دا وتاری حیزبی دێموکراتی کوردستانی پێشکێش کرد‪.‬‬ ‫بەڕێز شەڵماشی باسی کێشەی کورد بە گشتی و بە شێوەیەکی تایبەتی ئاماژەی بە دۆخی نالەباری کورد لە ڕۆژهەالتی‬ ‫کوردستان و خەباتی حیزبی دیموکراتی کورستان کرد‪ .‬بەشێکی گرنگی دیکە لە وتارەکەی کاک مستەفادا ئاماژەی بەڕێزیان‬ ‫بەو خەباتە دژوارە بوو کە گەڵی کورد و حیزب و رێکخراوە پێشڕەوەکانی و بەتایبەتی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە دژی‬ ‫تیرۆریزمی دەوڵەتی‪ ،‬بە درێژایی دەیان ساڵی رابردوو کردوویانە‪ .‬بەڕێزیان بە ئاماژە بە تێرۆریزی دەوڵەتی لە ئێراندا و پشتیوانی‬ ‫و دەستێکەاڵویی ڕێبەرانی ئەو حکوومەتە لە تێرۆری جیابیران و نەیارانی خۆیاندا‪ ،‬باسی لە تێرۆری ڕێبەرانی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬دکتور عەبدولڕەحمانی قاسملوو و دکتور سادق شەرەفکەندی کرد و ئــەوەی بە نموونەیەکی حاشا هەڵنەگر بۆ‬ ‫تێرۆریست بوونی ڕژیمی ئیسالمی زانی‪.‬‬ ‫پاشان بێهروز خزری‪ ،‬نوێنەری کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستان‪ ، ،‬وتارێکی لە پەیوەندی لەگەڵ هەلومەرجی‬ ‫کورد بە گشتی و ئێران بە تایبەتی پێشكەش کرد‪ .‬ناوبراو باسێکی لە تێرۆر و کوشتنی کورد بە دەستی حکومەتی ئیران کرد و‬ ‫راستەوخۆ ئیشارەی بە تێرۆری دکتۆر قاسملو و شەرەفکەندی وەک نمونەیەک لە تێرۆری نێودەوڵەتی کرد‪.‬‬ ‫پێویست بە ئاماژەیە کە لە ڕۆژی دووهەمی ئەو کۆبوونەوەش دا هەیئەتی نوێنەرایەتی حیزب لە نزیکەوە لەگەڵ نوێنەرانی حیزب‬ ‫و ڕێکخراوە سوسیالیستە جیهانییەکان چاوپێکەوتن و وتووێژیان کرد کە لە ناویان دەکرێ ئاماژە بە نوێنەری سوسیالیستەکانی‬ ‫واڵتانی مکزیک‪ ،‬یۆنان‪ ،‬قوبرس‪ ،‬سوید‪ ،‬بلژیک و هەروەها پارتی سوسیالیستی ئەمریکا و چەندین حیزب‪ ،‬ڕێکخراو و کەسایەتی‬ ‫سیاسی دیکەی جیهانی بکرێ‪ .‬هاوکات چەندین جار نوێنەرانی حیزب و ڕێکخراوە کوردستانییەکانی هەر چوارپارچەی کوردستان‪،‬‬ ‫بۆ باس و راوێژ سەبارەت بە پێشنیار و داواکارییەکانی کورد دانیشتن و چاوپێکەوتنیان پێک هێنا‪ .‬هەر لە ڕۆژی دووهەم دا هێمن‬ ‫هەورامی‪ ،‬نوێنەری پارتی دیموکراتی کوردستان چەند داواکاری‌و خاڵێک‪ ،‬کە پەیوەندییان بە کورد و بزووتنەوەی سەرانسەری‬ ‫کوردستانەوە هەبوو‪ ،‬بۆ راوێژ و قسە لە سەر کردن هێنایە کۆبوونەوەی گرووپی کاری کوردانەوە‪ ،‬کە بە تێکڕای دەنگ پەسند‬ ‫کراو پێشکەشی لویس ئایالە کرا تا لە دەستووری کاری داهاتووی ئەو ڕێکخراوەیە دا بگونجێندرێن‪.‬‬

‫تاوانی تیرۆریستان ل ‌ه پرسووس مه‌حکووم ده‌که‌ین‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه دیسان رۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌مان بوون ‌ه ئامانجی‬ ‫تاریکپه‌رستان و دژمنانی ئـــازادی‪ .‬ب ‌ه پێی ئ ـه‌و هـه‌وااڵنـه‌ی‬ ‫باڵوکراونه‌ته‌و ‌ه ل ‌ه ئاکامی کرده‌وه‌یه‌کی تیرۆریستی ل ‌ه شاری‬ ‫پرسووسی باکووری کوردستان زیاتر ل ‌ه ‪ ٢٠٠‬که‌س شه‌هیدو‬ ‫بریندار بوون‪ .‬ئامانجی ئه‌مجاره‌ی دژمنانی ئازادی کۆمه‌ڵێک ل ‌ه‬ ‫الوانی بژارده‌و رووناکبیری سۆسیالیست بوو ‌ه ک ‌ه ده‌یانه‌ویست‬ ‫وه‌ک خۆبه‌خش به‌شداری ل ‌ه ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی شاری کۆبانیی‬ ‫رۆژئاوای کوردستان دا بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌ریده‌خا ک ‌ه ئه‌م کرده‌و ‌ه تیرۆریستیی ‌ه ئامانجێکی‬ ‫زۆر جیاوازتر ل ‌ه کرده‌وه‌یه‌کی تیرۆریستیی ئاسایی ل ‌ه پشت‬ ‫بووه‌ هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫کــردن ـ ‌ه ئــامــانــجــی کــۆبــوونــه‌وه‌ی الوانــــی خــۆب ـه‌خــش ک ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌ویست ل ‌ه ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی شاری خۆڕاگری کۆبانی دا‬ ‫به‌شداری بکه‌ن‪ ،‬ب ‌ه روونی ده‌ریده‌خا ک ‌ه ئه‌وانه‌ی ل ‌ه پشت ئه‌م‬ ‫کرده‌وه‌ تیرۆریستییه‌وه‌ن ئامانجی تایبه‌تیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ ـه‌وان ب ‌ه کــرده‌و ‌ه نیشانیان دا ‌ته‌نیا ئامانجیان رشتنی‬ ‫رقێکی دڕندانه‌و هۆڤان ‌ه نیه‌‪ ،‬به‌ڵکوو ئه‌وان پێشکه‌وتنی بزاڤی‬ ‫ئازادیخوازانه‌و پێشکه‌وتنخوازانه‌ی کورد ک ‌ه سه‌رنج و پشتیوانیی‬ ‫دنیای پێشکه‌وتووی و مۆدێرنی بۆ الی خۆی راکێشاوه‌‌‪ .‬چونک ‌ه‬

‫ئه‌وان ل ‌ه هاوپێوه‌ندیی نه‌ته‌وه‌یی رۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد ل ‌ه‬ ‫به‌ش ‌ه جۆراوجۆره‌کانی کوردستان و هاوپێوه‌ندیی ئازادیخوان‬ ‫و مرۆڤدۆستان نیگه‌ران و تووڕه‌ن‪.‬‬ ‫تــاوانــی هۆڤانه‌ی پــرســووس ئه‌گه‌رچی برینێکی به‌ژانی‬ ‫دیکه‌ی ‌ه ب ‌ه جه‌سته‌ی برینداری کوردستانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌و ‌ه‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆی هاوپێوه‌ندیی زیاتری رۆڵه‌کانی کورد له ‌الیه‌ک و‬ ‫هاوسۆزی و هاوپێوه‌ندیی زیاتری مرۆڤایه‌تیی پێشکه‌وتنخواز‬ ‫له‌الیه‌کی دیکه‌وه‌‪.‬‬ ‫حیزبی دیمۆکراتی کوردستان وێڕای مه‌حکوومکردنی ئه‌م‬ ‫تاوان ‌ه دڕندانه‌یه‌ی دژمنانی کوردو مرۆڤایه‌تیی پێشکه‌وتنخواز‪،‬‬ ‫هاوخه‌میی قووڵی خۆی له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌و که‌سوکاری شه‌هیدانی‬ ‫پرسووس و ده‌رده‌بــڕی و هیوادار ‌ه زامــدارانــی ئه‌م کــرده‌و ‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌ش هه‌رچی زووتر چاک ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سالو ل ‌ه گیانی شه‌هیدانی پرسووس و هه‌موو شه‌هیدانی‬ ‫رێگای رزگاری و ئازادی‪.‬‬ ‫حیزبی دیمۆکراتی کوردستان‬ ‫ناوەندی راگەیاندن‬ ‫‪٢٠١٥/٧/٢١‬‬

‫تاوانی تیرۆریستان له‌ پرسوس مه‌حکووم ده‌که‌ین‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه دیسان رۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌مان بوونه‌ ئامانجی‬ ‫تاریکپه‌رستان و دژمنانی ئــازادی‪ .‬ب ‌ه پێی ئه‌و هه‌وااڵنه‌ی‬ ‫باڵوکراونه‌ته‌و ‌ه ل ‌ه ئاکامی کرده‌وه‌یه‌کی تیرۆریستی ل ‌ه شاری‬ ‫پرسوسی باکووری کوردستان زیاتر ل ‌ه ‪ ٢٠٠‬که‌س شه‌هیدو‬ ‫بریندار بوون‪ .‬ئامانجی ئه‌مجاره‌ی دژمنانی ئازادی کۆمه‌ڵێک‬ ‫لـ ‌ه الوان ــی ب ـــژارده‌و روونــاکــبــیــری سۆسیالیست بــوو ‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌ویست وه‌ک خۆبه‌خش به‌شداری له‌ ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی‬ ‫شاری کۆبانێی رۆژئاوای کوردستان دا بکه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ الپەری ‪٢‬‬

‫دامه‌زرانی کۆماری کوردستان ل ‌ه چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ‌دا‬

‫چوارشەممە ‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ _ ١٣٩٤‬ی جوالی ‪٢٠١٥‬‬

‫ژماره‪٦٦٠ :‬‬

‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬

‫کاروانی ئازادیخوازیی نەتەوەی کورد بە هیچ هەڕەشە‌و هێرشێک ناوەستێ‬ ‫بەیاننامە‬

‫باکووری کوردستان‬

‫سەبارەت بە رێککەوتنی‬ ‫ناوکیی ڤییه‌ن‬

‫لە رێککەوتی ‪١٤‬ی ژوالی‪ ،‬کۆماری ئیسالمی‬ ‫سەرەنجام پاش سااڵنێک کێشە و ملبه‌مله له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆمه‌لگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬رێکه‌وتننامه‌یه‌کی لە‬ ‫ڤییەن واژۆ کرد ک ‌ه ئه‌م رێژیم ‌ه بۆ خۆی وەک‬ ‫سەرکەوتنی ناوکی ناوی ده‌با‪.‬‬ ‫رێــکــکــه‌وتــنــنــامــه‌یــه‌ک کـــە قــــــەرارە لـــە ‪٥‬‬ ‫قۆناغی واژۆ‪ ،‬رێککەوتن‪ ،‬پشت‌‌ڕاستکردنەوە‪،‬‬ ‫جێبەجێکردن و سەرەنجام کۆتایی دا جێبەجێ‬ ‫بکرێ‪ ،‬لەراستیدا رێژیمی ئێران ناچار دەکا کە بۆ‬ ‫ماوەی ‪ ٢٥‬ساڵ مل بۆ پشکنینە بەردەوامەکان‬ ‫رابکێشێ و‪ ،‬تەنیا بــە ‪ ٥٠٦٠‬سانتریفووژی‬ ‫نــەتــەنــز قــه‌نــاعــه‌ت بــێــنــێ و هـــەروەهـــا دەب ــێ‬ ‫‪ ٣٠٠٠٠‬سانتریفووژ وەالبنێ ونزیک به‌‪ ١٠‬تون‬ ‫پاشه‌که‌وتی ئۆرانیۆم بۆ ‪ ٣٠٠‬کیلۆ کەم بکاتەوە‬ ‫و پیتاندنی ئۆرانیۆم لە ئاستی ‪ 3،6‬بەرتەسک‬ ‫بکاتەوە‪.‬‬ ‫بەکورتی حکوومەتی ئێران دەبــێ تــەواوی‬ ‫ئەوه‌ی لەو سااڵنەدا رستبووی‪ ،‬بکاتەوە خوری‬ ‫و بەڵێن و پەیمانیش بدا کە ئیتر به‌دوای وەها‬ ‫بەرنامەگەلێکەوە نەبێ‪ .‬ئــه‌وه‌ی ئێستاش پێی‬ ‫ده‌گــوتــرێ سه‌رکه‌وتنی نــاو‌کــی‪ ،‬وازهێنان ‌ه ل ‌ه‬ ‫به‌رهه‌م و ده‌سکه‌وته‌کانی به‌رنامه‌یه‌کی ناوکیی‌‬ ‫ک ‌ه سااڵنێک بــوو خەڵکی ئێران بە ته‌حه‌مولی‬ ‫بەشمەینەتی‪ ،‬هــەژاری‪ ،‬گرانی‪ ،‬بێکاری و گشت‬ ‫بەرەنجامەکانی گەمارۆ ئابوورییەکان‪ ،‬نرخیان‬ ‫بــۆ داوە‪ .‬ب ـه‌م جــۆره‌ لەراستیدا تـــەواوی ئەم‬ ‫مەینەتی و کوێرەوەرییانەی تووشی خه‌ڵکی‬ ‫ئێرانیان کردبوو‪ ،‬بێ ئه‌نجام و له‌ خۆرایی بوون‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی رێککه‌وتننامه‌ی ڤییه‌ن ئێران دەبێ‬ ‫دەروەســتــیــی خــۆی بــە لــەنــێــوبــردنــی تـــەواوی‬ ‫ئــەو بــەرنــامــانــەی لــەو مــاوەیــەدا دەســتــەبــەری‬ ‫کردبوون‪ ،‬جێبەجێ بکا و دواتر ئەگەر سەلمێنرا‬ ‫کــە پــابــەنــدیــیــەکــانــی خ ــۆی جــێــبــەجــێ کـــردوە‪،‬‬ ‫ئەوکات گەمارۆ ئابوورییەکان بەشێوەی کاتی‬ ‫هەڵدەپەسێردرێن و هەرکات پێچەوانەی ئەمەش‬ ‫بسەلمێنرێ‪ ،‬سەرلەنوێ گەمارۆ ئابوورییەکان‬ ‫بەسەر ئەو واڵتەدا دەسەپێنرێنەوە‪.‬‬ ‫بــــەاڵم ئـــــەوەی جــێــی تــێــڕامــانــە‪ ،‬نــەتــەنــیــا‬ ‫تێچووەکان‪ ،‬چەرمەسەرییەکان و ئــەو نرخە‬ ‫لەخۆڕایی‌یانەیە کە خەڵکی ئێران ناچار بە دانی‬ ‫بــوون‪ ،‬بەڵکوو شکستی سیاسەتە ناوکییەکانی‬ ‫ئێران و ئەو گڵۆپە سەوزەیە کە کۆماری ئیسالمی‬ ‫بۆ رۆژاوای هــەڵــکــردوە‪ .‬مەیل بۆ کــردنــەوەی‬ ‫دەرگای پێوەندی لەگەڵ رۆژاوا و رەواندنەوەی‬ ‫تابۆ لەم پێوەندییەدا کە پێشتر کەس نەیدەوێرا‬ ‫باسیشی بکا‪ ،‬ئێستا ئیتر بەبێدەنگی دەچێتە پێش‪.‬‬ ‫بەدەربڕینێکی‌تر‪ ،‬هاوکات ‪ ٢‬تابۆ دەشکێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چونکە بە ئاماژە و تەئیدی رێبەری جێبەجێ‬ ‫دەکــرێ‪ ،‬کەس بە نیشانەی ناڕەزایەتی متەقی‬ ‫لێوەنایه‌ و هــەمــووان وەک سەرکەوتن ناوی‬ ‫دەبەن‪.‬‬ ‫ئێستاش کە کۆماری ئیسالمی به‌کرده‌و ‌ه لە‬ ‫دروشمەکانی دوورکەوتۆتەوە تا بە کۆمەڵگەی‬ ‫نــێــونــەتــەوەیــی بسەلمێنێ کــە قــانــوونــمــەنــد و‬ ‫دەروەستە‪ ،‬کاتێکی گونجاوە کە وەبیر هەمووان‬ ‫بێنینەوە کە ده‌سه‌اڵتدارانی ئێران زۆر وادە و‬ ‫بەڵێنی دیکەیان بەتایبەتی لە کاتی هەڵبژاردنەکان‬ ‫ل ــە راســـتـــای لـ ـه‌بـ ـه‌ر چـــاو گــرتــنــی ویــســت و‬ ‫چاوه‌روانییه‌کانی خه‌ڵک داوە‪ ،‬بەاڵم بــەردەوام‬ ‫پێشێلیان کــــردوون و هیچکات جێبەجێیان‬ ‫نەکردوون‪.‬‬ ‫ل‪٢‬‬

‫بزووتنه‌وه‌ی كورد و پرسیار‌ه‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی وتووێژێكی سه‌ركه‌وتوو‬

‫‪6‬‬

‫مردن لەپێناو چ دا!‬

‫‪7‬‬

‫رۆژهەاڵتی کوردستان‬

‫کۆمەڵگەی مــەدەنـی‌و بزووتنەوەی ئــازادیــخــوازی لە هەموو‬ ‫بەشەکانی کوردستان‪ ،‬ســەرەڕای ملمالنێ‌و خەبات هەم لە گەڵ‬ ‫کۆنەپەرستیی نێوخۆیی‌و هەم لەگەڵ پیالن‌و سەرکوتی داگیرکەرانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬لە گەشەکردن‌و بەرەوپێشچوون دایە‪.‬‬ ‫لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان‪ ،‬وێڕای درێژەی ڕاونــران‌و گیرانی‬ ‫چاالکانی بوارەکانی سیاسی‪ ،‬کولتووری‪ ،‬ژینگەپارێزی‌و مافی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬لەم دوایانە دا ژمارەیەک لە ژنان لە شاری بۆکان بوون بە‬ ‫ئامانجی هێرشی دڕندانە‌و تیزابیان پێدا کرا‪ .‬ئەم هێرشانە‪ ،‬ڕێپێوانی‬ ‫ناڕەزاییدەربڕینی خەڵکی بۆکان لە ئیوارەی‪٢٥‬ی پووشپەڕی بە دوا‬ ‫دا هات‪ .‬سەرەڕای هێرشی مەئموورانی ئەمنیەتی بۆ سەر بەشدارانی‬ ‫ڕێپێوان‪ ،‬ئــەوان بە دەنگی بــەرز ئــەم تاوانەیان مەحکووم کرد‪.‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬ژنان‌و پیاوانی کورد‌و ئێرانی لە تۆرە کۆمەاڵیەتییەکان‌و‬ ‫ب‬ ‫لە ڕێگای یادداشت‌و نووسینی تایبەتەوە‪ ،‬هێرش بە هۆی تیزا ‌‬ ‫بــۆ ســەر ژن ــان‌و هــێــرش‌و سووکایەتی بــۆ ســەر ژنــانــی چــاالک‌و‬ ‫یەکسانیخواز لە دنیای مەجازییان‌دا بە بەرهەم‌و بەروبووی یەک‬ ‫عەقڵیەت ناو برد‌و هەر دوو جۆرە هێرشیان ڕسوا‌و مەحکووم کرد‪.‬‬ ‫لــە بــاکــووری کوردستانیش‪ ،‬شوێنی کــۆبــوونــەوەی الوانــی‬ ‫سۆسیالیست کە بە نیازی هاوکاری‌و بەشداری لە ئاوەدانکردنەوەی‬ ‫کۆبانێ چووبوونە شاری پرسووس لە سەرسنووری باکوور‌و‬

‫خۆراوای کوردستان‪ ،‬ڕۆژی شەمە ‪20‬ی جوالی بوو بە ئامانجی‬ ‫تەقینەوەیەکی تێرۆریستی‪ .‬بە هــۆی ئــەم تەقینەوەیە ‪ 32‬کەس‬ ‫لە الوان گیانیان لە دەست دا‌و زیاتر لە سەدکەسیان بە توندی‬ ‫بریندار بوون‪ .‬ئەگەرچی داعش بە تاوانباری سەرەکیی ئەم هێرشە‬ ‫تیرۆریستییە دەزانرێ‪ ،‬بەاڵم دەوڵەتی تورکیە‌و حیزبی ئاکەپە بە‬ ‫هۆی لە ژێرپرسیاردابوونی جۆری پێوەندی‌و هەڵسوکەوتیان لە‬ ‫گەڵ داعش‌و دژایەتیان لە گەڵ پێکهاتنی کانتونەکان لە خۆراوای‬ ‫کوردستان‪ ،‬بوون بە ئامانجی شەپۆلێکی گەورەی خۆپێشاندان‌و‬ ‫ناڕەزایەتیدەربڕین کە نزیکەی ‪ 20‬شــاری تورکیە‌و یەک لەوان‬ ‫ئەستانبولی گرتۆتەوە‪.‬‬ ‫ئەم هێرشانە لە کاتێک‌دا ڕوویان داوە کە هێرش‌و شەڕفرۆشیی‬ ‫تیرۆریستانی داعش بەرامبەر نەتەوەکەمان لە باشوور‌و خۆراوای‬ ‫کوردستان بەردەوامە‪ .‬لە ڕۆژهەاڵتی کوردستانیش‪ ،‬لە گەڵ ئەوەی‬ ‫ڕێژیمی کۆماری ئیسالمی ڕۆژی ‪14‬ی جوالی لە ڤییەن ڕێککەوتنی‬ ‫ناوکیی لــە گــەڵ گــرووپــی ‪1+5‬ئــیــمــزا ک ــرد‪ ،‬حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان ڕای گەیاندوە سەرەڕای ئەو گۆڕانانەی ئەم ڕێککەوتنە‬ ‫لەوانەیە لە پێوەندیی ئێران‌و کۆمەڵگەی نیودەوڵەتیی دا پێکی بێنێ‪،‬‬ ‫بزووتنەوەی نەتەوەیی‌و خەباتی ئەم حیزبە بە گوڕتر لە پێشوو‬ ‫بەردەوام دەبێ‪.‬‬

‫په‌سندكران ‌ی بڕیارنامه‌ی‌ شوورای‌ ئه‌مینه‌ت‬ ‫له‌باره‌ی‌ ڕێككه‌وتنی‌ ئه‌تۆمیی ئێران‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌منیه‌ت ‌‬ ‫ی شـــوورا ‌‬ ‫بــڕیــارنــامـه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان له‌باره‌ ‌‬ ‫ڕێكخراو ‌‬ ‫‌وتنی ئه‌تۆمیی له‌گه‌ڵ ئێران په‌سند‬ ‫ڕێككه ‌‌‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئـــــــه‌م بــــڕیــــارنــــامــــه‌یــــ ‌ه ڕێـــــكـــــار ‌‬ ‫ی سه‌ر ئێرانی‬ ‫ی گه‌مارۆكان ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫تێدا هــاتــووه‌‪ ،‬ب ـه‌اڵم گــوتــراوە گه‌مارۆكان‬ ‫كاتێك هه‌ڵده‌وه‌شێنه‌و ‌ه ك ‌ه ئێران پابه‌ند ب ‌ه‬ ‫ی وییه‌ن بێ‌و جێبه‌جێیان‌ بكا‪.‬‬ ‫ڕێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیارنامه‌ ‌‬ ‫ب ‌ه په‌سندكران‌و ته‌ئیدكران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئــامــریــكــا لــ ‌ه شــــوورا ‌‬ ‫پــێــشــنــیــاركــراو ‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫ی ڕێكخراو ‌‬ ‫ئه‌منیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م ڕێكخراو دژ ‌‬ ‫گه‌مارۆكان ‌‬ ‫ئه‌تۆمیی ئــێــران ه ـه‌ڵــده‌وه‌شــێــن ـه‌وه‌‪ ،‬ب ـه‌اڵم‬ ‫ئ ـه‌م بڕیارنامه‌ی ‌ه ته‌نیا گه‌مارۆكانی‌ ئه‌م‬ ‫ڕێــكــخــراو ‌ه ده‌گــرێــت ـه‌وه‌‪ .‬ئ ـه‌م بڕیارنامه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئامریكاو ئورووپا و واڵتان ‌‬ ‫گه‌مارۆكان ‌‬

‫دیكه‌ ناگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ڕێكخراو ‌‬ ‫ی گه‌مارۆكان ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئێران گه‌مارۆ‬ ‫نه‌ته‌وه ‌یه‌كگرتووه‌كان دژ ‌‬ ‫ی ســه‌فــه‌ره‌كــان بۆ‬ ‫بــانــك ـی‌‪ ،‬قــه‌ده‌غــه‌كــرانــ ‌‬ ‫ی واڵت و چــاالكــی ـی‌ كه‌سانێك‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئـه‌تــۆمــیــیـه‌و ‌ه‬ ‫ده‌گــرێــتــه‌و ‌ه كــ ‌ه لــ ‌ه بــــوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌كوچۆڵ ‌‬ ‫كــردوویــانـه‌‪ ،‬بــەاڵم گ ـه‌مــارۆ ‌‬ ‫ئێران ناگرێته‌وه‌‪.‬‬

‫یادی ‪ ٢٥‬ساڵەی تیرۆری ‪ ١٠‬پێشمەرگەی‬ ‫دێموکرات لە پەڕەژاڵ‬

‫‪8‬‬

‫بەردەوامی توندو تیژی دژی ژنان‬

‫‪8‬‬

‫شانۆی کوردی؛ تەمەن کورت وداهاتوودار‬

‫‪١١‬‬

‫ته‌قینه‌و‌ه ل ‌ه باکووری کوردستان‬ ‫دەیان کوژران و برینداری لێ‌کەوتەوە‬ ‫ڕۆژی دووشــەمــمــە‬ ‫‪٢٩‬ی پووشپەڕ بە هۆی‬ ‫ی‬ ‫كردەوەیەكی تیرۆریست ‌‬ ‫لە سەنتەرێكی كولتووریی‬ ‫الوانی سوسیالیست‌دا لە‬ ‫شارۆچكەی پرسووسی‬ ‫سەر بە ئۆرفای باكووری‬ ‫كوردستان‪ ،‬نزیک بە ‪٤٠‬‬ ‫کەس گیانیان لەدەسـت‌ داوە‌‌و زیاتر ل ‌ه ‪ ١٥٠‬که‌سیش بریندارن‪.‬‬ ‫بە پێی هەواڵەکان نیزیکەی ‪ ٣٠٠‬ئەندامی الوانــی سوسیالیست‬ ‫ن لەو سەنتەرە کۆببوونەوە تا بەرەو شاری کۆبانی بڕۆن‌و‬ ‫دەبــوو ‌‬ ‫لەوێ خۆبەخشانە بەشداری لە ئاودانکردنەوەی شارەکەدا بکەن‪.‬‬ ‫بەپـێی لێکۆڵینەوە سەرەتایـیەکان خۆکوژێک تەقینەوەکەی ئەنجام‬ ‫داوەو ئه‌گه‌رچی هێشـتا کەس بەرپـرسایه‌تیی خۆی لەو تەقینەوەکە‬ ‫ڕانەگەیاندووە‪ ،‬بەاڵم کاربەدستانی تورکی ‌ه دەڵێن بەڵگەیان له‌الی ‌ه ک ‌ه‬ ‫داعش لە پشت ئەم تەقینەوەیە بووه‌‪.‬‬