ژمارە ٦٣٦ی رۆژنامەی کوردستان بڵاوبوونەوە

‫ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا‪:‬‬ ‫ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‪ ،‬رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ‌‬ ‫ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی‪:‬‬ ‫‪+9647508578190‬‬ ‫‪Tashkilat.kdp92@gmail.com‬‬

‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.org‬‬ ‫‪info@kurdistanukurd.com‬‬ ‫‪www.kurdch.tv‬‬ ‫‪Hotbird:6 13 MHz 11137‬‬ ‫‪polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4‬‬

‫‪KURDISTAN‬‬ ‫‪The Official‬‬ ‫‪Organ‬‬ ‫‪Party of Kurdistan‬‬ ‫‪The Organ‬‬ ‫‪ofDemocratic‬‬ ‫‪Kurdistan Democratic‬‬ ‫‪Party-Iran - I ran‬‬

‫‪NO: 636‬‬ ‫‪22 July 2014‬‬ ‫‪No: 493 5 Sep 2008‬‬

‫ه ‪ 25‬ساڵه‌ی تیرۆری دوکتور قاسملوو نه‌مر‬ ‫چه‌ند دیمه‌نێک له کۆڕ‌‪ ،‬سمینار‌و ڕێوڕه‌سمه‌کانی تایبه‌ت ب ‌‬

‫فه‌رانسه‌‪ ،‬گۆرستانی پێرالشیز ‪ -‬سه‌ردانی مه‌زاری ڕێبه‌رانی شه‌هید‪ ،‬دوکتور قاسملوو و دوکتور شه‌ره‌فکه‌ندی و هاوڕێیانیان‬

‫سمینار ل ‌ه پارلمانی بریتانیا‬

‫سمیناری نۆروێژ‬

‫کانادا‬

‫کۆیه‌‪ ،‬مه‌زاری شه‌هیدانی دێموکرات‌‪ -‬چاالکی نه‌مام چاندن به‌ بۆنه‌ی ‪ 25‬ساڵه‌ی تیرۆری ڤییه‌ن‪ ،‬له‌ الیه‌ن یه‌کیه‌تیی نه‌ته‌وه‌یی خوێندکارانه‌و ‌ه‬

‫کۆیه‌‌‪ -‬بنکه‌ی ده‌فته‌ری سیاسی‬

‫‪15‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫سیاسی‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫‪ ٧‬هۆکار بۆ دژایەتیی ئێران لەگەڵ سەربەخۆیی باشووری کوردستان‬

‫موختار نەقشبەندی‬ ‫و‪ :‬مەسعود رەواندوست‬ ‫وێـــــڕای پــێــشــکــەوتــنــەکــانــی داعــــش و‬ ‫پــەرەســەنــدنــی شــەڕ و تێکهەڵچوونەکان‪،‬‬ ‫نیگەرانیی بەرپرسانی رێژیمی ئێران زیادی‬ ‫کــردوەو‪ ،‬ئەم نیگەرانییانە دوای وتووێژی‬ ‫بەڕێز مەسعوود بارزانی لەگەڵ تەلەڤیزیۆنی‬ ‫ســی ئــێــن ئــێــن و راگــەیــەنــەکــانــی دیــکــە و‬ ‫باسکردن لە مافی دیاریکردنی چارەنووسی‬ ‫نەتەوەی کورد بەوپەڕی خۆیان گەیشتون‬ ‫و بۆتە هۆی ترسانی بەرپرسانی رێژیمی‬ ‫ئــێــران‪ .‬عــێــراق بــۆ ئــێــران تــەنــیــا واڵتێکی‬ ‫دۆســت و هاوپەیمان نیە‪ ،‬بەڵکوو ئێران‬ ‫وەک کارتێکی گرنگ لە گەمە سیاسییەکان‬ ‫لەگەڵ رۆژئــاوا و رکەبەرە ناوچەییەکان‌دا‬ ‫سەیری دەکاو‪ ،‬لەدەستدانی ئەم هاوپەیمانە‬ ‫بــە مــانــای دەســپــێــکــی شکست و تــەریــک‬ ‫مــانــەوەی لــە نــاوچــەدا دەزانـــێ کــە بــواری‬ ‫رووخان و داڕمانی خێرای دەڕەخسێنێ‪ .‬بە‬ ‫هێنانەبەرباسی هۆکارەکانی دژایەتیی ئێران‬ ‫لەگەڵ سەربەخۆیی باشووری کوردستان‬ ‫گرنگیی زۆری ئەم واڵتە بۆ رێژیمی ئێران‬ ‫روونتر دەبێتەوە‪:‬‬ ‫‪١‬ــــ لە دەستدانی کارتی گەمارۆی‬ ‫نــەوتــی لــە کاتێکدا کــە رۆژئــــاوا یان‬ ‫ئیسرائیل هێرش بکەنە ســەر ئێران‪:‬‬ ‫عــێــراق دووەمــیــن بەرهەمهێنەری نەوتی‬ ‫خاوی ئۆپێکە کە رۆژانە نزیک دوو میلیۆن‬ ‫و هەشسەدهەزار بۆشکە نــەوت هەناردە‬ ‫دەکــا و بڕانی ئــەم رێــژە نەوتە شۆکێکی‬ ‫گــەورەدەبــێ بــۆ بـــازاری نــەوت و دەبێتە‬ ‫هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و زیان‬ ‫بە ئابووریی جیهانی و بە تایبەت واڵتانی‬ ‫رۆژئاوایی دەگەیەنێ‪ .‬ئەگەر رۆژئاوا هێرش‬ ‫بکاتە سەر ئێران‪ ،‬رێژیمی تاران لە رێگەی‬ ‫دەوڵــەتــی گــوێ لەمستی خــۆی لــە عێراق‬ ‫هەناردەی نەوتی عێراق رادەگرێ و تەنانەت‬ ‫ئەگەری ئەوە هەیە چاڵە نەوتەکانیش ئاگر‬ ‫تێ‌بەردا و تێچووی هێرش بۆسەر ئێران‬ ‫بۆ رۆژئاوا بەرێتە سەر‪ .‬ئەگەر باشووری‬ ‫کوردستان سەربەخۆ بێ ئەم واڵتــە خێرا‬ ‫پەرە بە مەیدانە نەوتییەکانی دەدا و پلە و‬ ‫گرنگیی عێراق وەک دووەم واڵتی ئۆپێک‬ ‫کەم دەبێتەوە‪.‬‬ ‫وەزیـــــری ســامــانــە ســروشــتــیــیــەکــانــی‬ ‫هەرێمی کوردستان رایگەیاندوە کە هەتا‬ ‫کۆتایی ساڵی زایینیی داهاتوو هەناردەی‬ ‫نەوتی هەرێم دەگاتە رۆژانــە یەک میلیۆن‬ ‫بۆشکە‪ .‬بە وەبــەرچــاو گرتنی پاشکەوتی‬ ‫نــەوتــی کــوردســتــان کــە لــە ســاڵــی ‪٢٠١٢‬‬ ‫لە کۆنفرانسی وزەدا‪ ،‬نزیک ‪ ٤٥‬میلیارد‬ ‫بۆشکە راگەیەندرا‪ ،‬ئەم ناوچەیە دەتوانێ بە‬ ‫راکێشانی سەرمایەی دەرەکــی و کۆمپانیا‬ ‫گەورە نێونەتەوەییەکان لە ماوەی کەمتر لە‬ ‫دوو ساڵ‌دا هەناردەی نەوتی خۆی بگەیەنەتە‬ ‫زیــاتــر لــە ‪ ٢‬میلیۆن بۆشکە لــە رۆژێــکــدا‪.‬‬ ‫ئەگەرچی زۆربەی هەناردەی نەوتی عێراق‬ ‫لە باشووری ئەم واڵتەوەیە بەاڵم بێگومان‬ ‫ســەربــەخــۆیــی ب ــاش ــووری کــوردســتــان و‬ ‫پەرەسەندنی سەنعەتی نەوتەکەی گرنگیی‬ ‫عــێــراق کــەم دەکــاتــەوە و ئ ــەوە بــۆ ئێران‬ ‫شتێکی دڵخواز نیە‪ ،‬چونکە بڕیاراتی ئۆپێک‬

‫لەژێر کاریگەریی بڕیارە سیاسییەکان‌دان‬ ‫و ئێران لە بوونی رکەبەرێکی هاوپەیمانی‬ ‫رۆژئــاوا لە ئۆپێک‌دا دەترسێ و هەر بۆیە‬ ‫سەربەخۆیی باشووری کوردستان کارتی‬ ‫نەوت لە دەست ئێران دێنێتەدەر‪.‬‬ ‫‪٢‬ــ دابەشبوونی عێراق بەسەر سێ‬ ‫واڵتـــدا و بــڕانــی کــەوانــەی شیعە‪ :‬بێ‬ ‫شــک ســەربــەخــۆیــی کــوردســتــان کۆتایی‬ ‫کــــاری عــێــراق نــابــێ و بــە دوای ئـــەودا‬ ‫ناوچە سوننەنشینەکانیش لە عێراق جیا‬ ‫دەبــنــەوە‪ .‬نــاوچــە شیعەنشینەکانی عێراق‬ ‫هیچ سنوورێکیان لەگەڵ واڵتی سووریەدا‬ ‫نیە و ئ ــەوە بــە مــانــای پچرانی کــەوانــەی‬ ‫شیعەیە‪ .‬ناوچە سوننەنشینەکانی عێراق‬ ‫کاتێک سەربەخۆ بن بێ‌گومان خۆیان بە‬ ‫مووشەکی دژە ئاسمانی تەیار دەکــەن و‬ ‫ئــێــران تەنانەت لــە رێــگــەی ئاسمانیشەوە‬ ‫ناتوانی هێز و چەکوچۆڵ بۆ سووریە بنێرێ‬ ‫و ئەوە دەبێتە هۆی رووخانی بەشار ئەسەد‬ ‫یان دابەشبوونی سووریە‪.‬‬ ‫‪٣‬ــــ تــرس لە هاوکارییە نیزامی و‬ ‫ئەمنییەتییەکانی کــوردســتــان لەگەڵ‬ ‫رۆژئاوا‪ :‬کوردستان بەهۆی بارودۆخەکەی‬

‫داهاتێکی زۆر بەرز دێتە ئەژمار و واڵتی‬ ‫کوردستان بە ئاسانی دەتوانێ بەشێک لەم‬ ‫داهاتە زۆرە بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی‬ ‫وەزارەتی بەرگری تەرخان بکا‪ .‬بە دڵنیاییەوە‬ ‫واڵتــی کــوردســتــان سیاسەتێکی نزیک لە‬ ‫رۆژئاوای دەبێ و هەوڵ دەدا پێداویستییە‬ ‫نیزامییەکانی لە رێگەی رۆژئ ــاواوە دابین‬ ‫بکات و ئــەوەش دەبێتە هۆی ئــەوەی پێی‬ ‫نیزامییەکان و کارناسانی رۆژئــاوایــی بە‬ ‫بیانووی جــۆراوجــۆری وەک فێرکردن و‬ ‫راهێنان بــۆ کــوردســتــان بکرێتەوە و ئەم‬ ‫پێوەندییانە بەرەبەرە پەرەدەستێنن و دوور‬ ‫نیە کوردستان پەیمانی نیزامیی دوو الیەنە‬ ‫و چەند الیەنە لەگەڵ واڵتانی رۆژئاوایی‬ ‫ئیمزا بکا و ئــەوە بە مانای دوو کێشە و‬ ‫گرفتی ئەمنییەتی و نیزامییە بــۆ ئێران؛‬ ‫یەکیان پێکهاتنی سپایەکی رێکوپێک‪ ،‬تەیار‬ ‫و بەهێز لە سنوورەکانی رۆژئــاوای ئێران‬ ‫و دووەمیان لە ئەگەری هێرشی رۆژئاوا بۆ‬ ‫سەر ئێران‪ ،‬خاک و ئاسمانی کوردستان بۆ‬ ‫هێرش بۆسەر ئێران کەڵکی لێ‌وەردەگیرێ‪.‬‬ ‫‪٤‬ــ زیادبوونی هەستی نەتەوەیی لە‬ ‫نێو کەمایەتییەکانی ئێران بە تایبەت‬

‫ئیسرائیل کــە ســەربــەخــۆیــی کــوردەکــانــی‬ ‫وەک هێزێکی مــیــانــەڕەو لــە رۆژهــەاڵتــی‬ ‫نێوەڕاستدا بــۆ هاوکارییە ناوچەییەکان‬ ‫بــە گرنگ زانــی و هــەروەهــا لــە قسەکانی‬ ‫چەند بەرپرسێکی دیکەی ئیسرائیل‪ ،‬بەو‬ ‫ئاکامە دەگــەیــن کــە ئیسرائیل پشتیوانی‬ ‫لە سەربەخۆیی کوردستان دەکــا و ئەوە‬ ‫بەدگومانیی هەمیشەیی بەرپرسانی ئێرانی‬ ‫بە هاوکارییەکانی ئیسرائیل و کوردستان‬ ‫زیــاتــر کــــردوە‪ .‬تــونــدڕۆیــی مــەزهــەبــی لە‬ ‫نێوکوردان‌دا لە هەموو نەتەوەکانی دیکەی‬ ‫رۆژهەاڵتی نێوەراست کەمترە و کوردستان‬ ‫نە لەگەڵ ئیسرائیل و نە لەگەڵ هیچ واڵتێکی‬ ‫دیکە دوژمنایەتیی نابێ و هەر ئەوە رێژیمی‬ ‫ئێرانی لە دامــەزرانــدن (یــان پەرەپێدانی)‬ ‫پێوەندیی نێوان ئیسرائیل و کوردستان‬ ‫ترساندوە‪.‬‬ ‫‪٦‬ــــ تــرس لــەوەی کوردستان ببێتە‬ ‫حەشارگەیەکی ئەمن بۆ ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫ئێرانی و ناردنی دێموکراسی بۆ ئێران‪:‬‬ ‫رێــژیــمــی ئــێــران بــۆ پــاســاوی جینایەت و‬ ‫سەرکوتەکانی لــە کــوردســتــان بـــەردەوام‬ ‫هەوڵی‌داوە نەتەوەی کورد بە پیاوکوژ‪ ،‬بێ‬

‫بێگومان رێژیمی ئێران هەموو کارێک دەکا بۆ ئەوەی رێگە لە سەربەخۆیی باشوووری کوردستان بگرێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بێ‌شک سەرکردەکانی کورد بە شێوەیەک سەربەخۆیی رادەگەیەنن کە پشتیوانیی تورکیە و چەند واڵتی عەرەبی لە پشت‬ ‫بێ و‪ ،‬لەم حاڵەتەدا رێژیمی زاڵ بەسەر ئێراندا تەنانەت بە دەستێوەردانی راستەوخۆش لە عێراق‌دا و شەڕ لەگەڵ‬ ‫کوردەکانیش ناتوانێ رێگربێ لەبەردەم سەربەخۆیی کوردەکان‪.‬‬ ‫پێویستیی بــە سپایەکی بەهێز هــەیــە بۆ‬ ‫ئـــەوەی بتوانێ بــەرگــری لــە بــەرژەوەنــدە‬ ‫سیاسی و ئابوورییەکانی بکا و وەزارەتی‬ ‫بــەرگــریــی کــوردســتــان بــۆ تــەیــارکــردنــی‬ ‫ئــەم سپایە کــە بتوانێ پێداویستییەکانی‬ ‫کوردستان لە ناوچەی ئاڵۆز و نائارامی‬ ‫رۆهەاڵتی نێوەڕاست دابین بکا‪ ،‬پێویستیی‬ ‫بە چەندین میلیارد دۆاڵر هەیە لە ساڵ‌دا‪.‬‬ ‫کوردستان واڵتێکی دەوڵەمەندە و ئەگەر‬ ‫سەربەخۆبێ گــەشــەو هەڵدانێکی خێرای‬ ‫ئابووری بەخۆوە دەبینێ و لە ماوەی کەمتر‬ ‫لە دوو ساڵ‌دا هەناردەی نەوتەکەی دەگاتە‬ ‫سەرووی دوو میلیۆن بۆشکە لە رۆژێکدا‬ ‫و ئەگەر نرخی هەر بۆشکە نەوتێک ‪١٠٠‬‬ ‫دۆاڵر بێ‪ ،‬واڵتی کوردستان تەنیا لە رێگەی‬ ‫هەناردەی نەوتەوە سااڵنە ‪ ٧٣‬میلیارد دۆاڵر‬ ‫داهاتی نەوتیی دەبێ کە بۆ واڵتێکی وەک‬ ‫کوردستان بە ‪ ٧‬میلیۆن دانیشتوەوە بە‬

‫کـــوردەکـــان‪ :‬ســەربــەخــۆیــی کــوردســتــان‬ ‫شەپۆلێک لــە گــوڕ و تین لــە کوردەکانی‬ ‫رۆژهەاڵتی نێوەراستدا پێک دێنێ‪ ،‬کوردانی‬ ‫دانیشتووی ئــێــران کــە لــە النیکەمی مافە‬ ‫سیاسییەکانیان بێبەش کراون بە درێژایی‬ ‫مــێــژووی هــاوچــەرخ بە هــۆی هــەوڵــدان بۆ‬ ‫ئـــازادی و دێموکراسی بــــەردەوام لەژێر‬ ‫ستەم‌دا بوونە و چەوساونەتەوە؛ بێگومان‬ ‫سەربەخۆیی کوردستان هیوا و ورە لە دڵی‬ ‫خەڵکی ستەم‌لێکراوی کورددا زیاد دەکا و‬ ‫پەرەسەدنی هەستی نیشتمانپەروەرانە لە‬ ‫کوردستانی ئێران بۆ ناوچەکانی دیکەی‬ ‫ئێرانیش وەک ئازەربایجان‪ ،‬خوزستان و‬ ‫بەلوچستان دەکێشێرێ و ئــەوە رێژیمی‬ ‫تارانی زۆر نیگەران کردوە‪.‬‬ ‫‪٥‬ــ ترس لە بوون و نفووزی ئیسرائیل‬ ‫لە کوردستان‪ :‬بە وەبەرچاوگرتنی قسەکانی‬ ‫بێنیامین نێتانیاهۆ ســـەرۆک وەزیــرانــی‬

‫فەرهەنگ‪ ،‬الیەنگری توندوتیژی‪ ،‬دژە دین و‬ ‫دوژمنی ئێران بناسێنێ بۆ ئەوەی خواستە‬ ‫رەواکــانــی نــەتــەوەی کــورد بۆ ناوچەکانی‬ ‫دی ــک ــەی ئ ــێ ــران پــەرەنــەســتــێــنــێ‪ ،‬چونکە‬ ‫کــوردەکــان بــە دروشــمــی دێموکراسی بۆ‬ ‫ئێران‪ ،‬خودموختاری بۆ کوردستان هاتنە‬ ‫مەیدانی خەباتەوە‪ .‬بە زیادبوونی سەفەری‬ ‫خەڵکی ناوچە جۆراوجۆرەکانی ئێران بۆ‬ ‫کوردستان بە مەبەستی سەفەر و کڕینی کااڵ‬ ‫لە بازارچە سنوورییەکان‪ ،‬لەگەڵ فەرهەنگی‬ ‫میواندۆستی و ئینساندۆستانەی کوردەکان‬ ‫ئــاشــنــابــوون و درۆکــانــی رێــژیــم لــە دژی‬ ‫گەلی کوردیان بۆ روون بۆتەوە‪ .‬لە چەند‬ ‫ساڵی رابــردوودا هاتوچۆی ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫ئێرانی و هەروەها هونەرمەندانی ئێرانی‬ ‫بــۆ بــەڕێــوەبــردنــی کۆنسێرت و بەرنامە‬ ‫سیاسییەکانیان بــۆ هەرێمی کوردستان‬ ‫زیادی کردوە و بێگومان ئەگەر کوردستان‬

‫سەربەخۆ بێ ئەم هاتوچۆیانە زیاتر دەکا و‬ ‫خەڵکی ئێران زیاتر لەگەڵ واڵتی دێموکراتی‬ ‫کوردستان ئاشنا دەبــن و ئــەم مەسەلەیە‬ ‫لــەبــاری فەرهەنگییەوە بۆ رێژیمی ئێران‬ ‫کێشەخوڵقێنە‪.‬‬ ‫‪٧‬ــ زیادبوونی هێز و نفوزی تورکیە‬ ‫و عەرەبستان لە ناوچەکە‪ :‬سەربەخۆیی‬ ‫کوردستان و بە دوای ئەویش‌دا جیابوونەوە‬ ‫ناوچە سوننەنشینەکانی عێراق بە زیانی‬ ‫ئــێــران و بــە قــازانــجــی واڵتــانــی رکــەبــەری‬ ‫ئێران واتــە تورکیە و عەرەبستان دەبــێ‪.‬‬ ‫بە وەبەرچاوگرتنی قسەکانی بەرپرسانی‬ ‫تــورکــیــە وەک وتــەبــێــژی حــیــزبــی داد و‬ ‫گــەشــەپــێــدان کــە دابــوشــبــوونــی عــێــراقــی‬ ‫بــە شتێکی حەتمی زانــی و گوتی ئەگەر‬ ‫کوردستان سەربەخۆیی رابگەیەنێ ئەوان‬ ‫بــرای ئێمەن‪ ،‬دەردەکــــەوێ کە تورکیە بە‬ ‫سەربەخۆیی باشووری کوردستان رازییە‪.‬‬ ‫لە چەند ساڵی رابردوودا تورکیە بە ئاشکرا‬ ‫پشتیوانیی لە باشووری کوردستان کردوە‬ ‫و تەنانەت بە پێچەوانەی سیاسەتەکانی‬ ‫بــەغــدا رێــگــەی بــە کــوردەکــان داوە کــە لە‬ ‫رێــگــەی تــورکــیــەوە نــەوت هــەنــاردە بکەن‪.‬‬ ‫سەفەرە بەردەوامەکانی هــەردووال بۆ الی‬ ‫یەکتر یەکێکی دیکە لە نیشانەکانی گەرمی‬ ‫و جیددی بوونی پێوەندییەکانیانە‪ .‬چونکە‬ ‫ب ــاش ــووری کــوردســتــان رێــگــەی بــۆســەر‬ ‫دەریای ئازاد نیە پێویستیی بە تورکیە هەیە‬ ‫کە وەک واڵتێکی دۆست و برا بۆ پێوەندی‬ ‫گرتن بــە دنــیــای ئ ــازاد و هــەنــاردەکــردنــی‬ ‫نەوتەکەی کەڵکی لێ‌وەرگرێ و تورکیەش‬ ‫لەم پێوەندییەدا قازانجی ئابووریی دەست‬ ‫دەکەوێ و بواری ئاشتەوایی نیشتمانی لەگەڵ‬ ‫کوردەکانی دژبەری خۆی پێک‌دێنێ و ئەم‬ ‫نفوزەی تورکیە لە باشووری کوردستان‪،‬‬ ‫نفوزی کۆن و نەریتیی ئێران لەم ناوچەیە‬ ‫کەمڕەنگتر دەکــاتــەوە و ئــەوە شکستێکی‬ ‫دیکەیە بۆ رێژیمی تاران لە ناوچەکەدا‪ .‬لە‬ ‫الیەکی دیکەوە واڵتی عەرەبستان ئەگەرچی‬ ‫لــە بــوونــی هــێــزی تـــونـــدڕەوی داعـــش لە‬ ‫سنوورەکانی خۆی نیگەرانە بەاڵم بە سێ‬ ‫هۆ سەربەخۆیی باشووری کوردستان بە‬ ‫قازانجی دەبــێ‪ :‬یەکەم‪ ،‬پێکهاتنی دەوڵەتی‬ ‫کــوردســتــان لــە دژی بــەرژەوەنــدەکــانــی‬ ‫رێــژیــمــی ئــێــرانــە‪ .‬دووەم‪ ،‬ســەربــەخــۆیــی‬ ‫کوردستان و ناوچە سوننەنشینەکان دەبێتە‬ ‫هــۆی الوازبــوونــی عێراق کە هاوپەیمانی‬ ‫ئــێــرانــە‪ .‬ســێــهــەم‪ ،‬بــڕانــی ک ــەوان ــەی شیعە‬ ‫زەبرێکی قورس لە بەرژەوەندەکانی ئێران‬ ‫لە ناوچەکە دەدا و بواری رووخانی رێژیمی‬ ‫بەشار ئەسەد وەک هاوپەیمانی ئێران و‬ ‫دوژمنی عەرەبستان دەڕەخسێنێ‪.‬‬ ‫بــە وەبــەرچــاوگــرتــنــی ئــەم ‪ ٧‬هــۆکــارە‬ ‫بێگومان رێــژیــمــی ئــێــران هــەمــوو کارێک‬ ‫دەکـــا بــۆ ئــــەوەی رێــگــە لــە ســەربــەخــۆیــی‬ ‫بـــاشـــوووری کــوردســتــان بــگــرێ‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫بێ‌شک سەرکردەکانی کورد بە شێوەیەک‬ ‫سەربەخۆیی رادەگــەیــەنــن کە پشتیوانیی‬ ‫تورکیە و چەند واڵتی عەرەبی لە پشت بێ‬ ‫و‪ ،‬لەم حاڵەتەدا رێژیمی زاڵ بەسەر ئێراندا‬ ‫تەنانەت بە دەستێوەردانی راستەوخۆش لە‬ ‫عێراق‌دا و شەڕ لەگەڵ کوردەکانیش ناتوانێ‬ ‫رێگربێ لەبەردەم سەربەخۆیی کوردەکان‪.‬‬ ‫رێبەران و خەڵکی باشووری کوردستان‬ ‫لە دوو دەیەی رابردوودا سەلماندویانە کە‬ ‫هیچ دوژمنایەتییەکیان لەگەڵ هیچ نەتەوە و‬ ‫مەزهەبێک نیە و خەڵکی ئێران بە دۆست‬ ‫و بــرای خۆیان دەزانــن و پێکهاتنی واڵتی‬ ‫کوردستان لە تەنیشت سنوورەکانی ئێران‬ ‫جگە لە قازانجی هیچ زیانێکی بۆ ئێران‬ ‫نیە و ئەوە رێژیمی ئێرانە کە لە پێکهاتنی‬ ‫واڵتی کوردستان زەرەر دەکا نەک خەڵکی‬ ‫ئازادیخوازی ئێران‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫وتووێژ‬

‫له‌باره‌ی رووداوه‌کانی ئه‌م دواییانه‌ی عێراق‬ ‫ل ‌ه وتووێژێک‌دا له‌گه‌ڵ عه‌بدوڵاڵ به‌هرامی‬

‫ئــاره‌ش لورستانی‪ :‬بە لە بەرچاوگرتنی‬ ‫رووداوەکـــانـــی ئــەم دوایــیــانــەی رۆژهــەاڵتــی‬ ‫نێوەڕاست و بەشەکانی کوردستان‪ ،‬دۆخی‬ ‫سیاسیی نــەتــەوەی کـــورد بەگشتی چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنی؟‬ ‫من پێم وایــە ئــەو ئاڵوگۆڕانەی لە ناوچەدا‬ ‫روویان داوە یان لە حاڵی روودان دان‪ ،‬کارتێکەریی‬ ‫بەرچاویان لە سەر پارچەکانی کوردستان داناوە‪.‬‬ ‫روونە کە چەندو چۆنی ئەم کارتێکەرییە لەسەر‬ ‫هەر کام لە پارچەکانی کوردستان وەک یەک نیە‪.‬‬ ‫دیارە لە پەنا کارتێکەریی رووداوەکانی ناوچەدا‬ ‫پێویستە باس لە دوو دەستە ئاڵوگۆڕی دیکەش‬ ‫بکەین‪ .‬یەکەم ئــەو ئاڵوگۆڕانەی لــەم واڵتانەدا‬ ‫کوردستانیان بە سەر دابەش کراوە روو دەدەن‬ ‫و دووەم ئــەو ئــاڵــوگــۆڕانــەی لــە نێو گۆڕەپانی‬ ‫سیاسەت و کۆمەڵگەی هەر کام لە پاڕچەکانی‬ ‫کوردستان دا دێنە گــۆڕێ‪ .‬دەکــرێ بەدڵنیاییەوە‬ ‫بڵێین ئەم ئاڵوگۆڕانەی بەتایبەت دۆخی سیاسیی‬ ‫پارچەکانی کوردستانیان گرتۆتەوە لە داهاتوو‬ ‫دا قووڵتر دەبــنــەوەو بە شێوەیەکی بەرهەستتر‬ ‫ئاکامەکانی دەردەکەون‪.‬‬ ‫ئەوە کە باشووری کوردستان لە ئاکامی ئەو‬ ‫ئاڵوگۆڕانەی عێراقیان گرتۆتەوە کەوتۆتە دۆخێکی‬ ‫زۆر جیاوازەوەو پرسی سەربەخۆیی باشووری‬ ‫کوردستان بە ناوچە دابڕێندراوەکانیشەوە بۆتە‬ ‫پرسی واڵتانی ناوچەو تەنانەت زلهێزەکانی دنیاش‬ ‫بەرچاوترینی ئەم ئاڵوگۆڕانەیە‪ .‬ئەم دۆخە نوێیە‬ ‫دەتــوانــێ سەربەخۆیی بــاشــووری کوردستانی‬ ‫لێبکەوێتەوە‪ ،‬کە بە لێکدانەوەی ژمارەیەکی زۆر‬ ‫لە شارەزایانی سیاسی پێداویستییەکانی ئامادە‬ ‫ب ــوون‪ .‬روودانـــی روداوێــکــی ئــەوتــۆش دەتــوانــێ‬ ‫جگە لــە گۆڕینی نەخشەی سیاسیی ناوچەکە‬ ‫کاردانەوەی پۆزەتیڤی لە بەشەکانی کوردستان‬ ‫بەداوە بێ‪.‬‬ ‫هــاوکــات لــەگــەڵ ئــاڵــوگــۆڕەکــانــی بــاشــووری‬ ‫کــوردســتــان و عــێــراق لــە تــورکــیــە و بــاکــووری‬ ‫کوردستان پرۆسەی رووداوەکـــان کەوتوونەتە‬ ‫رێــڕەوێــکــی بــنــیــاتــنــەر بــە قــازانــجــی چــارەســەر‬ ‫کرانی پرسی کــورد لە تورکیە‪ .‬لەم پێوەندییەدا‬ ‫پەسەندکرانی گــەاڵڵــەی ئاشتی لەگەڵ کــورد لە‬ ‫پارلمانی ئــەو واڵتـــەدا دەتــوانــێ ببێتە بەستێنی‬ ‫پــتــەوتــربــوونــی پــێــگــەی ســیــاســیــی کـــــوردو لە‬ ‫درێژماوەدا ئاشتیی نێوان بزووتنەوەی کورد و‬ ‫حکوومەتی تورکیەی لێ بکەوێتەوە‪.‬‬ ‫ل ــە رۆژئـــــــاوای کــوردســتــانــیــش هــەرچــەنــد‬ ‫دوورەدیمەنی رووداوەکــان تاڕادەیەک ناروونەو‬ ‫بەستراوەتەوە بە داهــاتــووی ســووریــەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەوحاڵەش پاراستن و بەهێز کردنی سەنگ و‬ ‫قورسایی کوردو یەکگرتوویی هێزە ساسییەکان‬ ‫و دیپلۆماسیی ژیرانە دەتــوانــن ببنە هۆکارێکی‬ ‫گەرەنتیکار بۆ ئەوەی ستاتۆی ئێستای کورد نەک‬ ‫درێژەی هەبێ‪ ،‬بەڵکوو بەهێزتریش بێ‪.‬‬ ‫رۆژهــــەاڵتــــی ک ــوردس ــت ــان دا ئــەگــەرچــی‬ ‫بەشێوەیەکی بەرهەست نیشانەکانی ئاڵوگۆڕێکی‬ ‫سیاسی تێدا بەدی ناکرێ‪ ،‬بەاڵم بێگومان ئەمڕۆ‬ ‫زیــاتــر لــە ه ــەر ک ــات ئیلهامی هــیــوابــەخــشــی لە‬ ‫پارچەکانی دیکەی کوردستان وەرگــرتــوە‪ .‬جگە‬ ‫لەمە دەکرێ بڵێین ئەم بەشەی کوردستان زیاتر لە‬ ‫هەر کات دەریخستوە کە کە سیاسەتی سەرکوتی‬ ‫حکوومەتی ناوەندی نەیتوانیوە لە درێژخایەن دا‬ ‫سەرکەوتوو بێ‪ .‬ئەمڕۆ رۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫لە هەناوی خۆی دا خەریکە ئاڵوگۆڕی بەرچاو و‬ ‫بنچینەیی بەخۆیەوە دەبینێ‪ .‬تەنینەوەی کولتووری‬ ‫مافخوازی و شکاندنی تابۆی بڤەبوونی هێنانە‬ ‫گۆڕێی داخوازە سیاسییەکانی نەتەوەی کورد کە‬ ‫دەکرێ بە هەنگاوە بەراییەکانی هەرچی زیاتر بە‬ ‫جەماوەری کردنی خەباتی نەتەوەیی دانرێ‪.‬‬ ‫پــەرەگــرتــنــی کــولــتــووری ک ــاری مــەدەنــی و‬ ‫فەرهەنگی لە پەنا گەشەی هەستی شوناسخوازی‬ ‫داو بەروژوورچوونی ئاستی وشیاریی سیاسی لە‬ ‫نیشانە بەرچاوەکانی ئاڵوگۆڕەکانی ئەم بەشەی‬ ‫کوردستانن‪ .‬بەدڵنیاییەوە لە ئەگەری رەخسانی‬ ‫هەرچەشنە هەلێکی سیاسی دا ئەم پێشکەوتنانە‬ ‫دەتوانن ببنە پاڵپشتێکی بەهێز بۆ قورس بوونی‬ ‫سەنگی سیاسیی کورد لەم بەشە کوردستان‪.‬‬ ‫ئـــاره‌ش لــورســتــانــی‪ :‬ئــەگــەر بــاشــووری‬ ‫کوردستان سەربەخۆیی رابگەیەنێ پرسی کورد‬ ‫دەچێتە چ قۆناخێکەوە؟‬ ‫سەربەخۆیی باشووری کوردستان دەکرێ‬ ‫بە یەکێک لە رووداوە سیاسییە هەرە گرنگەکانی‬ ‫رۆژه ــەاڵت ــی نــێــوەڕاســت لــە قــەڵــەم بـــدرێ‪ .‬ئەم‬ ‫هەنگاوە لە یەکەم روانــیــن دا بە دەسکەوتێکی‬ ‫گەورەی سیاسی‪ ،‬یان قەرەبووکردنەوەی بەشێک‬ ‫لەوغەدرە مێژووییە لە قەڵەم دەدرێ کە لە مێژوودا‬ ‫لە کورد کراوە‪ .‬ئەم غەدرە مێژووییە دەبێ رۆژێک‬ ‫کۆتایی بێ و گەورەترین نەتەوەی بێ دەوڵەت‬

‫حەقی خۆی وەرگرێتەوە‪ .‬هەنگاوێکی ئاوا گەورە‬ ‫لەالیەن کوردەوە هەم دەتوانێ ببێتە سەرچاوەی‬ ‫ئیلهام بۆ بەشەکانی دیکەی کــوردســتــان‪ ،‬هەم‬ ‫کارتێکەریی راستەوخۆ لە سەر بەشەکانی دیکەی‬ ‫کوردستان دانێ‪ .‬ئەم هەنگاوە لە هەمان دەتوانێ‬ ‫ببێتە مایەی نیگەرانی و تەنانەت ترسێکی گەورە‬ ‫بــۆ حکومەتەکانی نــاوچــە کــە دەبینن سیستمی‬ ‫دەوڵەت_نەتەوەی زۆرەملی و پێکەوەژیانی بەزۆر‬ ‫لە عێراق شکستی هێناوە‪ .‬بۆیە چاوەڕوان دەکرێ‬ ‫حکومەتی ســەربــەخــۆی بــاشــووری کوردستان‬

‫بــتــوانــێ ب ــەر بــە ســەربــەخــۆبــوونــی بــاشــووری‬ ‫کوردستان بگرێ‪.‬‬ ‫ئــاره‌ش لورستانی‪ :‬دەکــرێ کوردستانی‬ ‫سەربەخۆ ببێتە شوێنێک کە واڵتانی بەهێزی‬ ‫دنیا بەرژەوەندییەکانی خۆیانی تێدا ببێننەوە؟‬ ‫پێم وایــە هەر ئێستاش هەرێمی کوردستان‬ ‫بۆتە شوێنی بەرژەوەندییە ئابوورییەکانی بەشێک‬ ‫لە واڵتانی رۆژئــاوایــی‪ .‬بە لەبەرچاوگرتنی ئەو‬ ‫پوتانسێلە ئابوورییانەی هەیەتی و هــەروەهــا‬ ‫جێگیرییەکی تەناهی و سیاسی کە لــەوێ بەدی‬

‫پێم وایە سەرەکیترین کارتێکەریی سەربەخۆیی باشوور لەسەر رۆژهــەاڵت‪،‬‬ ‫دەتــوانــێ بریتی بێ لە گەشەی بە بیری نەتەوەیی و قوڵبوونەوەی هەستی‬ ‫شوناسخوازانە‪ .‬دیارە ئەوەش فاکتەرێکی گرنگە کە پێویستە حیزبە سیاسییەکانی‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان بە قازانجی بەرەوپێشبردنی بزووتنەوەی نەتەوەیی لەم‬ ‫بەشەی کوردستان کەڵکی لێوەرگرن‬

‫لە چەند الوە بکەوێتە ژێر فشارو هەڕەشەوە‪.‬‬ ‫ئەوەش کۆی بزوونتەوەی کورد دەخاتە دۆخێکی‬ ‫بە تەواوی جیاوازەوە‪.‬‬ ‫ئـــاره‌ش لــورســتــانــی‪ :‬بــیــروڕای گشتیی‬ ‫کۆمەڵگەی جیهانی و دەسەاڵتە بااڵدەستەکانی‬ ‫دنیا چۆن دەڕواننە سەربەخۆیی کوردستان ؟‬ ‫نــاکــرێ چـــــاوەڕوان بــیــن ب ــی ــروڕای گشتیی‬ ‫کۆمەڵگەی جیهانی روانگەیەکی وەک یەکیان‬ ‫بۆ پرسی کــورد هەبێ‪ .‬بــەاڵم النیکەم دەتوانین‬ ‫چاوەڕوان بین بیروڕای گشتیی واڵتان پێشکەوتوو‬ ‫بە تایبەت لە ئورووپا پێشوازی لە پێکهاتنی دەوڵەتی‬ ‫کوردستان بکەن یان النیکەم دژایەتیی نەکەن‪.‬‬ ‫لە ئاستی واڵت و دەسەاڵتە بااڵدەستەکانیش دا‬ ‫دیــارە نابێ چـــاوەڕوان بکەین روانگەکان وەک‬ ‫یەک بێ‪ .‬لێرەدا تەنیا بەرژەوەندییە ئابووری و‬ ‫سیاسییەکانن کە دیاریی دەکەن کام واڵتی بەهێزی‬ ‫دنیا پشتگریی لە سەربەخۆیی کوردستان دەکا‪.‬‬ ‫راستە بەشێک لە واڵتانی ئورووپایی و ئەمریکا‬ ‫بەرژەوەندییان لە عێراق هەیە‪ .‬بەاڵم راستییەکەی‬ ‫ئەوەیە ئەو بەرژەوەندییانەی ئەوان لە واڵتێک دا‬ ‫کە جێگیریی سیاسی و تەناهیی تێدا نیە هەمیشە‬ ‫لە مەترسی دان‪.‬‬ ‫رەنگە لێرەدا بەرژەوەندیی ئەوان لەگەڵ ئەو‬ ‫واڵتانەی کوردستانیان بەسەردا دابــەش کراوە‬ ‫بێتە گۆڕێ‪ .‬بەاڵم ئەم فاکتەرەش بەهیچ شێوەیەک‬ ‫ناتوانێ وەک پێشوو دەور بگێڕێ‪ .‬ئێستا لەو‬ ‫چوار واڵتە کوردستانیان بەسەردا دابەش کراوە‬ ‫دوویان لەگەڵ رۆژئــاوا ملمالنەی توندیان هەیە‪،‬‬ ‫واڵتی عێراق بەکردەوە دابــەش بوە‪ .‬دەمێنێتەوە‬ ‫تــورکــیــە‪ .‬دەوڵ ــەت ــی ئ ــەم واڵتــــەش جــگــە ل ــەوەی‬ ‫کۆمەڵێک هەنگاوی بۆ چارەسەری پرسی کورد‬ ‫لەو واڵتە هەڵێناوەتەوە‪ ،‬بەرژەوەندیی ئابووریی‬ ‫گرنگی لە باشووری کودستان هەیە‪ .‬کەواتە لە‬ ‫سەردەمی ئێستادا دۆستایەتیی رۆژئــاوا لەگەڵ‬ ‫واڵتانی ناوچە ناتوانێ کارتێکەریی جارانی لەسەر‬ ‫روانگەی ئەوان لەبارەی پرسی کوردەوە هەبێ‪.‬‬ ‫من پێم وایە هەرچەند پشتگریی دنیای دەرەوە‬ ‫گرنگە‪ .‬ب ــەاڵم گرنگترین فاکتەر یەکگرتوویی‬ ‫هێزە سیاسییەکان و ویستی کۆمەاڵنی خەڵکی‬ ‫کوردستانە‪ .‬ئەگەر ویستی ئــەوان دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتێکی سەربەخۆ بێ‪ ،‬پێم وانیە هیچ الیەنێک‬

‫دەکرێ‪ ،‬چاوەڕوان دەکرێ باشووری کوردستان‬ ‫ببێتە شوێنی کۆکردنەوەی بەرژەوەندیی واڵتانی‬ ‫رۆژئاوایی‪ .‬ئەو سەرمایەدانانە قورسانەی کۆمپانیا‬ ‫بیانییەکان لە هەرێمی کوردستان کردوویانە و‬ ‫دەیکەن نیشانەیەکی روونی ئەو راستییەیە‪.‬‬ ‫ئاره‌ش لورستانی‪ :‬حیزبە سیاسییەکانی‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان لە کوێی ئەو ئاڵوگۆڕانەدا‬ ‫هەڵکەوتوون؟‬ ‫روونــە کە لە پێوەندی لەگەڵ ئاڵوگۆڕەکانی‬ ‫بــاشــووری کوردستان دا حیزبە سیاسییەکانی‬ ‫رۆژهەاڵتی کوردستان دەورێکی ئەوتۆیان نیە‪،‬‬ ‫بــەاڵم بێگومان هەر ئاڵوگۆڕێک کە لەو بەشەی‬ ‫کــوردســتــان یــان بەشەکانی دیــکــەدا روو دەدا‪،‬‬ ‫کــارتــێــکــەریــی لــەســەر رۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان‬ ‫و حیزبە سیاسییەکانی دەبــێ و بەدڵنیاییەوە‬ ‫رووبەڕووی بەرپرسیارەتیشیان دەکاتەوە‪.‬‬ ‫پــێــم وایـــــە س ــەرەک ــی ــت ــری ــن کــارتــێــکــەریــی‬ ‫سەربەخۆیی باشوور لەسەر رۆژهەاڵت دەتوانێ‬ ‫بریتی بــێ لــە گــەشــەی بــە بــیــری نــەتــەوەیــی و‬ ‫قــوڵــبــوونــەوەی هەستی شــونــاســخــوازانــە‪ .‬دیــارە‬ ‫ئــەوەش فاکتەرێکی گرنگە کە پێویستە حیزبە‬ ‫سیاسییەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان بە قازانجی‬ ‫بەرەوپێشبردنی بــزووتــنــەوەی نــەتــەوەیــی لەم‬ ‫بەشەی کوردستان کەلکی لێوەرگرن‪.‬‬ ‫لـــە پ ــێ ــوەن ــدی لـــەگـــەڵ بــەرپــرســایــەتــیــیــەک‬ ‫کــە ســەربــەخــۆیــی بــاشــوور رووبـــــەروی هێزە‬ ‫ســیــاســیــەکــانــی رۆژهــــەاڵتــــی دەکــــاتــــەوە دەب ــێ‬ ‫بڵێین هــــەروەک ئــاڵــوگــۆڕەکــانــی دوای ‪١٩٩٠‬‬ ‫بەرپرسیارەتییەکی نەتەوەیی بۆ بزووتنەوەی‬ ‫رۆژهەاڵت دروست کردو تەنانەت لە زۆر بارەوە‬ ‫سنورداری کردوون‪ ،‬لە دۆخێکی ئەوتۆدا دەتوانێ‬ ‫تووشی سنوورداریی زیاتری بکاتەوە‪ .‬مەبەست‬ ‫لە ســنــوورداربــوون ئــەوەیــە کە چاالکیی حیزبە‬ ‫رۆژهەاڵتییەکان لە بنکەکانی باشوورەوە لەوەش‬ ‫زیاتر دەکەوێتە ژێر کارتێکەریی بەرژەوەندییەکانی‬ ‫ئەو بەشەوە‪ .‬بۆیە ئەو حیزبانە ناچارن لەوەش‬ ‫کە هەیە چاوەڕوانییان لە باشوور وەک پشتی‬ ‫بەرەیەک کەمتر بێ‪.‬‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫سوپاسنامه‌ی حیزبی دیموکراتی کوردستان بۆ خەڵکی کوردستان‬

‫ڕێز لە وه‌فاداری‌و هەڵوێستی‬ ‫ئه‌مه‌گناسانەتان ده‌گرین‬

‫خه‌ڵکی ئه‌مه‌گناسی کوردستان!‬ ‫هــۆگــران و ئه‌ویندارانی‬ ‫ڕێگا و باوه‌ڕ و ئامانجه‌کانی‬ ‫د‪.‬قاسملووی ڕیبه‌ڕ!‬ ‫تێکۆشه‌ران‪ ،‬ئه‌ندامان‪،‬‬ ‫الیـ ـه‌ن ــگ ــران و دڵــســۆزانــی‬ ‫دیموکرات!‬ ‫یـــــــادی ‪ 25‬ســـاڵـــه‌ی‬ ‫شه‌هیدبوونی د‪.‬قاسملووی‬ ‫ڕێـــــــــبـــــــــه‌ڕ‪ ،‬جـــــارێـــــکـــــی‬ ‫دیکه‌هه‌موومانی لــه‌ده‌وری‬ ‫یـه‌ک کۆ کــرده‌وه‌بــۆ ئـه‌وه‌ی‬ ‫وێ ــک ــڕا ئــــاوڕ لــه‌خــه‌بــات و‬ ‫تــێــکــۆشــانــی ســیــاســیــی ئـه‌و‬ ‫که‌سایه‌تییه‌گه‌وره‌یه‌بده‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ چه‌ند حه‌وتوو ده‌چێ‪ ،‬کوردستان‌و هه‌رواڵت‌و شوێنێک ک ‌ه ژمارەیەکی‬ ‫زۆر لە کوردانی نیشتمانپه‌رو ‌هر‌و ئه‌مه‌گناسیان لێ ده‌ژین‪ ،‬بوون به‌مه‌یدانی‬ ‫چاالکیی سیاسیی‪،‬ڕۆشنبیری‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی و خه‌باتکارانه‌به‌مه‌به‌ستی ڕێز‬ ‫گرتن له‌یادی ئه‌و ڕێبه‌ره‌به‌توانایه‌ی خه‌باتی رزگاریخوازیی نه‌ته‌وه‌که‌مان‬ ‫له‌ڕۆژهه‌التی کوردستان‪.‬‬ ‫له‌نێوخۆی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪ ،‬ئێوه‌هۆگرانی ڕێگا‌و ئامانجه‌کانی‬ ‫د‪.‬قاسملووی ڕێبه‌ڕ له‌حه‌وتوویه‌ک زووت ــره‌و ‌ه قۆڵتان له‌یادکردنه‌وه‌ی‬ ‫ڕێبه‌ری شه‌هیدی خۆتان هه‌ڵماڵی‪ .‬به‌کاری ته‌بلیغیی به‌رین‌و باڵوکردنه‌وه‌ی‬ ‫وێنه‌‌و وته‌کانی د‪.‬قاسملووی نه‌مر له‌زۆربه‌ی شار‌و گونده‌کانی کوردستان‌‌و‬ ‫شه‌کاندنه‌وه‌و هه‌اڵوه‌سینی ئــااڵی کوردستان‌و پوستێری د‪.‬قاسملوو‪،‬‬ ‫وه‌فاداریی خۆتان به‌ڕێگا‌و ئامانجه‌کانی ئه‌و ڕێبه‌ره‌نه‌مره‌دووپات کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‪22‬ی پووشپه‌ر‪ ،‬لە گەڵ ئەوەی کۆماری ئیسالمی‪ ،‬زۆر لە شارەکانی بە‬ ‫هێزە ئەمنییەتی و سەرکوتکەرەکانی تەنیبوو‪ ،‬پاڕازیتی خستبووە سەرکانالە‬ ‫تەڤیزیۆنییە کوردییەکان‪ ،‬خەتی ئەنترنێت و پێوەندەییە تەلەفۆنییەکانی لە‬ ‫گەڵ کێشە و گرفت بەرەوڕوو کردبوو‪‌،‬ئێوە به‌بایکۆتکردنی شه‌قام وبازاڕ‌و‬ ‫شوێنه‌گشتییه‌کان‌و له‌زۆر شوێنیش به‌داخستنی دوکان‌و بازاڕ‌‌و زاڵکردنی‬ ‫که‌شوهه‌وای نه‌ته‌وه‌یی‌و حه‌ماسی به‌سه‌ر شوێنی ژیانتان دا‪ ،‬جارێکی دیک ‌ه‬ ‫سه‌لماندتان که‌تاوانی کۆماری ئیسالمی به‌رامبه‌ر د‪.‬قاسملوو‌و نه‌ته‌وه‌که‌ی‬ ‫له‌بیر ناکه‌ن‪‌.‬شه‌وی ‪ 22‬له‌سه‌ر ‪23‬ی پووشپه‌ڕیش به‌کوژاندنه‌وه‌ی چرای‬ ‫ماڵه‌کانتان له‌ساته‌وه‌ختی شه‌هیدکرانی د‪.‬قاسملوو‌و هاوڕییانی دا‪ ،‬ڕێژیمی‬ ‫تیرۆریستی کۆماری ئیسالمیتان سەرلەنوێ مه‌حکووم و ڕیسوا کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫لە هەرێمی کــوردســتــان‌و لە واڵتــە ئورووپاییەکانیش‪ ،‬ڕێــبــواران‌و‬ ‫درێــــژەدەرانــــی ڕێــگــای د‪.‬قــاســمــلــوو‪ ،‬بــە بــەشــداریــی ک ــوردان ــی بەشە‬ ‫جۆراوجۆرەکانی کوردستان و‌دۆستانی ئێرانی‌و بیانیی نەتەوەی کورد‪،‬‬ ‫یادی کارەساتی تیرۆریستیی ڤییەن و کەسایەتیی د‪.‬قاسملوویان کردەوە‪.‬‬ ‫لە کۆڕ‌و کۆبوونەوە‌و سمینار‌و مراسمی تایبەت دا‪ ،‬ڕێزیان لەخزمەتەکانی‬ ‫ئــەو ڕێبەرە بە توانایە بە خەباتی نەتەوەکەی گــرت‪ ،‬تیشکیان خستە‬ ‫سەربیروبۆچوون‌و روانگەکانی‪ ،‬وتە‌و ئامۆژگارییەکانیان وەبیر هێنایەوە‪،‬‬ ‫تیرۆریزمی کــۆمــاری ئیسالمی‌و ساتوسەودا‌وهەڵوێستی شەرماویی‬ ‫دەوڵەتی ئوتریشیان مەحکووم کرد‌و لە گەڵ گیانی ئەو ڕێبەرە پەیمانیان‬ ‫نوێ کردەوە کە هەتا وەدیهێنانی ئامانجەکانی‪ ،‬لە تێکۆشان و خەبات دا‬ ‫بەردەوام دەبن‪.‬‬ ‫ڕەهەندێکی دیکە لە یادکردنەوەی ‪25‬ساڵەی تیرۆری د‪.‬قاسملوو‪،‬‬ ‫گرنگیدانی راگەیەنە کوردییەکان‌و تۆڕەکۆمەاڵیەتییەکان بە بیرەوەریی‬ ‫تیرۆری د‪.‬قاسملوو وئەندێشە‌و خزمەتەکانی ئەو کەسایەتییە زانستی‬ ‫‌و‌خەباتکارە بوو‪ .‬نووسەران‪ ،‬چاالکانی بواری میدیا‌وهەڵسووڕاوانی دنیای‬ ‫مەجازی بە بایەخەوە ئاوڕیان لە ڕۆڵی بێوێنە‌و شوێندانەری د‪.‬قاسملوو لە‬ ‫بزووتنەوەی نەتەوەیی و دیموکراسیخوازی لە ئاستی کوردستان‌و ئێران‌دا‬ ‫دایەوە‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬بە ڕێز‌و پێزانینەوە دەڕوانێتە وەفاداری‌و‬ ‫هەڵوێستی ئەمەگناسانەی هەمووی ئێوە هۆگران‌و ئەویندارانی بیر‌و‬ ‫خزمەتەکانی د‪.‬قاسملوو‌‪ .‬بە بۆنەی بەشداریتان لە چاالکییە جۆراوجۆرەکانی‬ ‫یادی ‪25‬ساڵەی تیرۆری ئەو ڕێبەرە مەزنەدا دەستخۆشی‌و ماندوونەبوونیتان‬ ‫لێدەکەین‪..‬خۆشحاڵین کە ئێوە بە هەڵوێستی ســاڵ بەساڵ گشتیتر و‬ ‫یەکگرتووانەترتان‪ ،‬بە کردەوە رۆژی شەهیدبوونی د‪.‬قاسملووتان کردوە‬ ‫بە ڕۆژی مەحکوومکردنی تیرۆر‌و سەرکوت‌و‪ ،‬لەم ڕۆژە دا بە کۆماری‬ ‫ئیسالمیی دەیسلمێننەوە کە قاسملوو ئەگەر بە جەستە لە نیومان دا نەماوە‪،‬‬ ‫بیر‌و‌ڕێگاوئامانجەکانی و خەبات لە پێناویان دا‪ ،‬هەر زیندوو و بەردەوامە‪.‬‬ ‫ئێمە وەک سامانێک دەڕوانینە وانە‌‌و ئەزموونەکانی نارەزایەتیدەربڕینی‬ ‫‪22‬ی پووشپەڕی خەڵکی کوردستان‌و‪ ،‬نیاز‌و هیوامان وایە بەم سامانە‬ ‫خەباتکارانەیە‪ ،‬یەکگرتوویی نەتەوەیی وهاوخەباتیمان لە لە بۆنە و سااڵنی‬ ‫داهاتوو دا‪،‬بەهێزتر و دەوڵەمەندتر بکەین‪.‬‬ ‫ساڵوی دووبارە لە گیانی پاکی شەهیدانی ‪22‬ی پووشپەڕ‌و سەرجەم‬ ‫قوربانیانی تیرۆریزمی کۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫ســەربــەرزی و سەرکەوتن بۆ خەباتی ڕەوای نــەتــەوەی کــورد لە‬ ‫ڕۆژهەاڵتی کوردستان‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫کۆمیسیۆنی تەشکیالت‬ ‫‪24‬ی پووشپەڕی‪1393‬‬ ‫‪15‬ی جوالی ‪2014‬‬

‫‪13‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫سیاسی ـــــ مێژوویی‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫حیزبی توودەی ئێران‌و بزووتنەوەی نەتەوەیی كورد لە ئێران‌دا‬

‫د‪ .‬كامەران ئەمین ئاوە‬ ‫و‪ :‬سیراوان مووساپوور‬ ‫پێشەكییەك بۆ چوونەناو بابەتی‪:‬‬ ‫هەڵوێستی حیزبی تـــوودەی ئــێــران لە‬ ‫پێوەندیی لەگه‌ڵ بزووتنەوەی نەتەوەیی‬ ‫كورد پێش شۆڕشی ڕێبەندانی ‪57‬‬ ‫دوای لەسەركارنەمانی ڕەزاشــا‪ ،‬حیزبی‬ ‫تــــوودەی ئــێــران لــە ‪10‬ی ڕەزبــــەری ساڵی‬ ‫‪1320‬ی هــەتــاوی دامـــــەزرا‪ .‬لــە ســەردەمــی‬ ‫دەسەاڵتدارێتیی محەمەدڕەزاشای پەهلەوی‬ ‫حیزبی تــــوودەی ئــێــران یەكێك لــەو چەند‬ ‫حیزبانە بوو كە بــەردەوام بەرگریی لە مافە‬ ‫نەتەوەییەكانی گەالنی ئێران بە شێوەیەكی‬ ‫گشتی و گەلی كورد بە تایبەتی بۆ گەیشتن‬ ‫بە خودموختاری لە چوارچێوەی ئێران و لە‬ ‫هەمان كاتدا پاراستنی یەكپارچەیی خاكی‬ ‫ئەو واڵتــەی دەكــرد‪ .‬لە بەرنامەكانی حیزبی‬ ‫تــوودەی ئێران لە كۆنگرەی یەكەم (‪)1323‬‬ ‫و كــۆنــگــرەی دووەم كــە دوو س ــاڵ پــاش‬ ‫ڕووخانی كۆماری كوردستان و حكوومەتی‬ ‫میللی ئازەربایجان لە ساڵی ‪ 1327‬پێك هات‪،‬‬ ‫ئاماژە بە «ئازادیی تەواوی كەمایەتییەكان لە‬ ‫(‪)1‬‬ ‫كاروبارە كولتووریی و ئایینییەكان» كراوە‬ ‫و هەروەها لە بەرنامەی حیزبی توودەی ئێران‬ ‫دوای پلێنۆمی حەوتەم و كۆنفڕانسی یەكگرتن‬ ‫لەگه‌ڵ فیرقەی دێموكراتی ئازەربایجان لە‬ ‫هاوینی ‪1339‬ی هــەتــاوی ئــامــاژە بــە مافی‬ ‫دیــاریــكــردنــی چــارەنــووســی گــەالنــی ئــێــران‬ ‫كــراوە‪ )2(.‬لە سەردەمی كۆماری كوردستان‪،‬‬ ‫حیزبی تــــوودەی ئــێــران لــەڕاســتــیــدا تاقانە‬ ‫پشتیوانی نێوخۆیی ئــەو كــۆمــارە بــوو‪ .‬ئەم‬ ‫حیزبە دوای ڕووخانی كۆماری كوردستان‬ ‫ڕۆڵــێــكــی كــاریــگــەریــی بــۆ وێــنــە لــە ب ــواری‬ ‫زیــنــدووكــردنــەوەی ڕێكخراوەكانی حیزبی‬ ‫دێموكراتی كوردستان‪ ،‬پەروەردەكردنی كادر‬ ‫و یارمەتیدان لە چاپكردنی باڵوكراوەكان و‪..‬‬ ‫بینیوە‪.‬‬ ‫«حیزبی تـــوودەی ئــێــران لــە كۆنگرەی‬ ‫دووەمی خۆیدا خوازیاری پێكهێنانی پێوەندیی‬ ‫نــزیــكــتــر ل ــەگــه‌ڵ «ف ــی ــرق ــە»ی دێــمــوكــراتــی‬ ‫كوردستان بوو و بە پڕاكتیزەكردنی بڕیارەكانی‬ ‫كۆنگرەی دووەم‪ ،‬حیزب گوڕ و تینی زیاتری‬ ‫بە تەبلیغات لەبارەی مەسەلەی «قەومی»‬ ‫دا‪ .‬بــەم پێیە دروشمگەلێكی وەك «بــژی‬ ‫یەكێتیی خەڵكی ئێران»‪« ،‬بژی بزووتنەوەی‬ ‫نــەتــەوەیــی ئــازەربــایــجــان و كــوردســتــان»‪،‬‬ ‫نەمانی هەر چەشنە سەركوتێكی نەتەوەیی»‬ ‫و « پشتیوانی لە مافی خودموختاریی بۆ‬ ‫كوردستان و ئازەربایجان بكەن» بە لیستی‬ ‫دروشمە خەیابانییەكانی ئەم حیزبەوە زیاد‬ ‫بــوو‪ ...‬لە ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان لە دەیەمین‬ ‫ساڵی كۆچی دوایی «ئەرانی» دا ڕۆژنامەی‬ ‫سەرەكیی حیزب لە ژمارەی تایبەتیی خۆیدا‬ ‫لــەژێــر ناونیشانی «شــەهــیــدە گــەورەكــانــی‬ ‫ئێران» نە تەنیا ڕێزی لە سیما بەرچاوەكانی‬ ‫ئازەربایجان بەتایبەت حەیدەرخان‪ ،‬ستارخان‬ ‫و خەیابانی گــرتــبــوو‪ ،‬بەڵكو یــادی ســەدان‬ ‫خەباتگێڕی كــورد و ئــازەری كــردەوە كە لە‬ ‫(‪)3‬‬ ‫ڕاپەڕینی ‪25‬ـ‪ 1324‬گیانیان لەدەست دابوو‪.‬‬ ‫لــە سالی ‪ 1327‬دا ڕێبەرایەتیی كاتیی‬ ‫حیزبی دێــمــوكــراتــی كــوردســتــان لەڕێگەی‬ ‫ئاغای سارمەددینی سادق وەزیری یاساناس‬ ‫و ئەندامی حیزبی تــوودەی ئێران و‪ ،‬نەمر‬ ‫ســدیــقــی ئــەنــجــیــری ئــــازەر ســەرنــووســەری‬ ‫بــاوكــراوەی «هــاواری نیشتمان» ئۆرگانی‬ ‫یەكێتیی الوانــی دێموكراتی كوردستان لە‬ ‫ســەردەمــی كــۆمــاری كــوردســتــان‪ ،‬پێوەندیی‬ ‫لەگه‌ڵ ڕێبەرایەتیی حیزبی تــوودەی ئێران‬ ‫گــرت و(‪ )4‬هــاوكــاریــی ڕێــكــخــراوەیــی ئــەوان‬ ‫دەست پێ‌دەكا‪ .‬پێوەندییەكانی حیزبی توودەی‬ ‫ئێران و حیزبی دێموكراتی كوردستان لەم‬ ‫قۆناغەدا بەشێوەیەك لێك نزیك و توندوتۆڵ‬ ‫بـــوو ك ــە ئــەنــدامــانــی حــیــزبــی دێــمــوكــراتــی‬ ‫كوردستان لە دەرەوەی كوردستان دەچوونە‬ ‫ناوچەكانی جێی‌چاالكیی حیزبی تــوودەی‬ ‫ئێران‪ .‬حیزبی دێموكرانی كوردستانیش بە‬ ‫كــردەوە ڕۆڵی ڕێكخراوی ئەیالەتیی حیزبی‬ ‫توودەی لە كوردستان دەگێڕا و شوێنكەوتوو‬ ‫و جێبەجێكاری سیاسەتەكانی ئەو حیزبە لە‬ ‫كوردستان بوو‪ .‬ئەم پێوەندییە هەتا بەهاری‬ ‫سالی ‪ 1334‬و پچڕانی پێوەندیی كادرەكان‬ ‫و ڕێبەرانی حیزبی دێموكراتی كوردستان‬ ‫لەگه‌ڵ حیزبی توودەی ئێران بەهۆی نفووزی‬

‫هێزەكانی پۆلیسی ئێران لە ڕێكخستنەكانی‬ ‫حیزبی توودەی ئێران درێژەی كێشا‪)5(.‬‬ ‫لــە مـــاوەی نــێــوان ســااڵنــی ‪ 1332‬هەتا‬ ‫ڕوودانــی شۆڕشی ڕێبەندانی ‪57‬ی هەتاوی‬ ‫بێجگە لەو هەوراز و نشێوە زۆرانەی كە لە‬ ‫پێوەندییەكانی نێوان دوو حیزبدا هاتە كایەوە‪،‬‬ ‫بەشێكی زۆر لە كادرەكانی حیزبی دێموكراتی‬ ‫كوردستان هەتا كۆتاییەكانی دەیــەی ‪70‬ی‬ ‫سەدەی بیستەمی زایینی پێوەندییەكی نزیك‬ ‫و توندوتۆڵیان لەگه‌ڵ حیزبی توودەی ئێران‬ ‫هەبوو و كەڵكیان لە یارمەتییە مــاددیــی و‬ ‫مەعنەوییەكانی ئەو حیزبە وەردەگرت‪.‬‬ ‫لە مــەودای نێوان سااڵنی ‪ 1965‬هەتا‬ ‫‪ 1970‬بە یارمەتیی حیزبی توودەی ئێران ‪26‬‬ ‫ژمــارەی «كوردستان» بە سەرنووسەریی‬ ‫دوك ــت ــور قــاســمــلــوو و هــاوكــاریــی كــەریــم‬ ‫حیسامی‪ ،‬حەسەن قزڵجی‪ ،‬محەمەد موهتەدی‪،‬‬ ‫عەلی گەالوێژ لە ئورووپا باڵو كرایەوە‪ .‬لە‬ ‫ڕادیۆ پەیكی ئێران»یش بەرنامەكانی كوردی‬ ‫باڵو بوونەوە كە تێیاندا باسی مەسەلەكانی‬ ‫كوردستانی ئێران و عێراق و ‪ ...‬دەكرا‪ .‬لە ڕەوتی‬ ‫شكڵ‌گرتنی «حیزبی دێموكراتی كوردستان‬ ‫ـ كۆمیتەی شۆڕشگیڕی» و دەسپێكردنی‬ ‫خەباتی چەكدارانە لە كوردستان لە ساڵەكانی‬ ‫‪ 47‬ـ ‪ 46‬دا‪ ،‬لە دانیشتنی دوكتور ڕادمەنیش‬ ‫سكرتێری گشتیی حیزبی توودەی ئێران لەگه‌ڵ‬ ‫نوێنەرانی «كومیتەی شۆڕشگێڕیی حیزبی‬ ‫دێموكراتی كوردستان» لە نۆی فێورییەی‬ ‫‪ 1968‬لــە بــەغــدا (‪ )6‬ڕێككەوتنێك لــەبــارەی‬ ‫هاوكاریی ئەم حیزبە و یارمەتییە ماددیی و‬ ‫مەعنەوییەكانی بە بزووتنەوەی چەكدارانە‬

‫حیزبێكی سەربەخۆ لەالیەن ئــەو حیزبەوە‬ ‫دەرەنجامێكی نەبوو‪ .‬بە چوونەدەری دوكتور‬ ‫كیانووری لەدانیشتنێك كە لە جوالی ‪1975‬‬ ‫(‪)7‬‬ ‫لە بێرلین لەنێوان هەیئەتی نوێنەرایەتیی‬ ‫حیزبی توودەی ئێران (ئیرەج ئەسكەندەری‪،‬‬ ‫كیانووری و عەلی گەالوێژ) لەگه‌ڵ هەیئەتی‬ ‫نوێنەرایەتیی حیزبی دێموكراتی كوردستانی‬ ‫ئێران ( دوكتور قاسملوو‪ ،‬كەریم حیسامی و‬ ‫حەمەدەمینی سیراجی) پێك هاتبوو‪ ،‬بە كردەوە‬ ‫پێوەندییە دۆستانە و مێژووییەكانی ئەوان تێك‬ ‫چوو‪ .‬ئاستی ئەو ناكۆكییانە گەیشتە ڕادەیەك‬ ‫كە حیزبی توودەی ئێران لە بەیاننامەیەك كە‬ ‫لە ڕۆژنامەی «مردم» ژمارە ‪ 36‬ـ گەالوێژی‬ ‫‪ 1354‬ـ چــاپ و بــاو كــرایــەوە و چەندین‬ ‫جاریش لە ڕادیۆ پەیكی ئێران خوێندرایەوە‪،‬‬ ‫خوازیاری هاتنەدەری خەباتگێڕانی كورد لە‬ ‫حیزبی دێموكراتی كوردستان و چوونەناو‬ ‫«حیزبی چینی كرێكاری ئێران» بوون‪ .‬ئەم‬ ‫كارە لەگه‌ڵ دژكردەوەی ڕێبەرایەتیی حیزبی‬ ‫دێموكراتی كوردستان وناڕەزایەتیی دۆستانە‬ ‫و لۆژیكیانەی ئــەوان بــەرەوڕوو بــۆوە و لە‬ ‫وتارێك لەژێر ناونیشانی «وەاڵمی پەیامێک»‬ ‫لە ڕۆژنامەی كوردستان‪ ،‬ئۆرگانی كومیتەی‬ ‫نــاوەنــدیــی حیزبی دێــمــوكــراتــی كــوردســتــان‬ ‫(ئێران) ژمــارە ‪ 37‬ـ گەالوێژی ‪ ،54‬واڵمیان‬ ‫(‪)8‬‬ ‫دانەوە‪ .‬دژایەتیی كیانووری لەگه‌ڵ دوكتور‬ ‫قاسملوو لەم بڕگە زەمانییەدا كاریگەرییەكی‬ ‫نەرێنیی لەسەر پێوەندییەكانی حیزبی توودەی‬ ‫ئێران و حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران‬ ‫لە سەردەمی دوای شۆڕشی ڕێبەندانی ‪57‬‬ ‫بەجێ‌هێشت‪ .‬دوكتور كیانووری لە «پرسیار‬

‫لە كوردستان هاتە كایەوە‪ .‬بەشێكی زۆر لە‬ ‫كادر و پێشمەرگەكانی ئەم بەشە لە حیزبی‬ ‫دێــمــوكــرات لــە خەباتی چــەكــدارانــە بــە دژی‬ ‫رێژیم پڕچەك و پۆشتەوپەرداخی شا گیانیان‬ ‫لــەدەســت دا و پشتیوانیی حیزبی تــوودەی‬ ‫ئــێــران بــەكــردەوە لــە دەربــڕیــنــی هـــاودەردی‬ ‫و گەیاندنی هەواڵ لە باڵوكراوەكانی خۆیدا‬ ‫و ڕەنــگــدانــەوەی ئــەم ڕووداوانــــە لــە بەشی‬ ‫كوردیی «رادیۆ پەیكی ئێران»دا كورت بۆوە‪.‬‬ ‫لە سەرەتاكانی دەیەی ‪70‬ی سەدەی بیستەمی‬ ‫زایینی بە گەڕانەوەی دوكتور عەبدولڕەحمانی‬ ‫قاسملوو بۆ كوردستان و زیندووكردنەوەی‬ ‫ڕێكخراوەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستان‬ ‫لەالیەن ناوبراو و كادر و ئەندامەكانی دیكەی‬ ‫ئــەو حیزبە لــە ئــێــراق كــە بەشێكی زۆریــان‬ ‫الیەنگری حیزبی توودەی ئێران و ئۆردوگای‬ ‫سۆسیالیستیی بوون‪ ،‬ئەم هیوایە بۆ حیزبی‬ ‫تــــوودەی ئــێــران دروسـ ــت ب ــوو كــە حیزبی‬ ‫دێموكراتی كوردستان ببێتەوە ڕێكخراوی‬ ‫ئــەیــالــەتــیــی ئـــەو ل ــە كــوردســتــانــی ئــێــران‪.‬‬ ‫ب ــەاڵم سیاسەتەكانی دوكــتــور قاسملوو و‬ ‫ێ سەرەڕای ئەوەی خوازیاری‬ ‫ڕێبەرایەتیی نو ‌‬ ‫پێوەندیی دۆستانە لەگه‌ڵ حیزبی تــوودەی‬ ‫ئێران و ئۆردوگای سۆسیالیستی و پێكهێنانی‬ ‫بــەرەیــەكــی یــەكــگــرتــووی نیشتمانی بــوون‪،‬‬ ‫مەبەستیان بەسەربەخۆ ڕاگرتنی ئەو حیزبە‬ ‫بــوو‪ .‬هەوڵەكانی دۆســتــانــەی ڕێبەرایەتیی‬ ‫ئەوكاتی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران‬ ‫لە دەیــەی ‪70‬ی ســەدەی بیستەم زایینی بۆ‬ ‫پێكهێنانی بــەرەی یەكگرتوو لەگه‌ڵ حیزبی‬ ‫تــــوودەی ئــێــران ســــەرەڕای حــەز و مەیلی‬ ‫ئیرەجی ئەسكەندەری سكرتێری ئەوكاتی‬ ‫حیزبی توودەی ئێران بەهۆی كارشكێنییەكنی‬ ‫نورەددینی كیانووری و بە فەرمی نەناسینی‬ ‫حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران وەك‬

‫و وەاڵم»ی خۆیدا جەختی لــەوە كــردووە‪:‬‬ ‫«حیزبی توودەی ئێران سەرەڕای هەوڵەكانی‬ ‫چــەنــد ســاڵــەی دوكــتــۆر قاسملوو هیچكات‬ ‫ئــامــادەی دانیشتن لەگه‌ڵ نــاوبــراو بە نێوی‬ ‫فەرمیی حیزبی دێموكراتی كوردستان لەسەر‬ ‫مێزی وتووێژ نەبووە‪)9(».‬‬ ‫سەرچاوەكان‪:‬‬ ‫‪ .1‬اسناد و دیدگاەها‪ ،‬حزب تودە ایران از‬ ‫آغاز پیدایی تا انقالب بهمن ‪ .1357‬چاپ اول ‪.1360‬‬ ‫ص‪ 66:‬و ‪.143‬‬ ‫‪ .2‬ســەرچــاوەی پێشوو‪ ،‬الپـــەڕە ‪ 403‬و‬ ‫‪.419‬‬ ‫‪ .3‬ایــــران در بــیــن دو ان ــق ــاب‪ ،‬یــروانــد‬ ‫ابراهامیان‪ ،‬ص ‪ 510‬چــاپ شانزدهم‪ ،‬نشر نی‪،‬‬ ‫تهران ‪.1359‬‬ ‫‪ .4‬پەنجا ســاڵ خــەبــات‪ ،‬كــورتــەمــێــژووی‬ ‫حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئــێــران‪ ،‬بەرگی‬ ‫یەكەم‪ ،‬الپەڕی ‪ ،77‬جەلیل گادانی‪ ،‬چاپی موكریانی‪،‬‬ ‫هەولێر‪.‬‬ ‫‪ .5‬لــە كــۆبــوونــەوەیــەكــدا بــە بــەشــداریــی‬ ‫غەنی بلووریان‪ ،‬عەبدولڕەحمان قاسملوو‪ ،‬هاشم‬ ‫ئــەقــڵــوتــتــوالب‪ ،‬سلێمان مــوعــیــنــی‪ ،‬حــەمــەدەمــیــن‬ ‫ڕاتبی‪ ،‬عەبدوڵاڵی ئیسحاقی‪ ،‬سدیق ئەنجیری و‬ ‫ئەسعەد خودایاری لە بەهاری ‪1334‬ی هەتاوی ـ‬ ‫‪1955‬ی زایینی لە ماڵی سدیق ئەنجیری لە تاران‬ ‫پێك هــات‪ ،‬بە سەرنجدان بە نفووزی پۆلیس لە‬ ‫تەشكیالتی حیزبی تــوودەی ئێران‪ ،‬بۆ پێشگرتن‬ ‫لە ئاشكرابوونی ئەندامانی حیزبی دێموكراتی‬ ‫كوردستانی ئــێــران‪ ،‬بــڕیــاری پچڕاندنی تــەواوی‬ ‫پێوەندییەكانی تەشكیالتیی لەگه‌ڵ حیزبی توودەی‬ ‫ئــێــران درا‪ .‬ئــاڵــەكــۆك‪ ،‬بــیــرەوەریــیــەكــانــی غەنی‬ ‫بلووریان‪ ،‬الپەڕە ‪ ،155‬ستۆكهۆڵم ‪.1997‬‬ ‫‪ .6‬بــیــرەوەریــیــەكــانــی كەریمی حیسامی‪،‬‬ ‫بەرگی سێهەم‪ ،‬الپەڕەی ‪ ،101‬ستۆكهۆڵم ‪.1988‬‬

‫‪ .7‬بــیــرەوەریــیــەكــانــی كەریمی حیسامی‪،‬‬ ‫بەرگی چوارەم‪ ،‬الپەڕەی ‪ ،162‬ستۆكهۆڵم‪.‬‬ ‫‪ .8‬لــەم واڵمنامه‌یەدا وێــڕای سەرلەنوێ‌‬ ‫پێداگرتنەوە لەسەر خەبات و پێكهێنانی بەرەی‬ ‫یەكگرتوو بە دژی رێژیمی دیكتاتۆریی شا و‬ ‫هــەروەهــا ڕەتــكــردنــەوەی تۆمەتەكانی حیزبی‬ ‫تـــوودەی ئــێــران لــە پێوەندیی لــەگـه‌ڵ ئیددیعای‬ ‫پاشگەزبوونەوەی حیزبی دێموكرات لە بەڵێنی‬ ‫یەكگرتنی تەشكیالتیی دوو حیزب بــۆ نموونە‬ ‫هاتووە‪ »:‬ئەوەكە حیزبی دێموكراتی كوردستان‬ ‫نــەریــتــی هــاوپــێــوەنــدیــی و یەكێتیی سیاسیی و‬ ‫تەشكیالتیی چاالكە تێكۆشەرەكانی وەال نــاوە‪،‬‬ ‫تۆمەتێكی بێ‌ئینسافانەیە‪ .‬حیزبی دێموكراتی‬ ‫كوردستان لە ڕۆژی یەكەمی دروســت بوونی‬ ‫خۆیەوە‪ ،‬ڕێكخراوێكی سیاسیی سەربەخۆ بووە و‬ ‫هەر لەو كاتەوە بۆ پێكهێنانی بەرەیەكی یەكگرتووی‬ ‫نیشتمانی لەنێو حیزب و ڕێكخراوە دێموكراتە‬ ‫ئێرانییەكان و بۆهاوكاریی و هاوپێوەندیی هێزە‬ ‫نیشتمانییە دژە ئیمپریالیستییەكان و دژی ڕێژیمی‬ ‫دیكتاتۆریی شا تێ‌دەكۆشێ‌‪.‬‬ ‫یەكگرتنی سیاسی و تەشكیالتی شتێكە و‬ ‫بەشداریی لە بەرەی یەكگرتوو و هاوكاریی نێوان‬ ‫دوو حیزب شتێكی دیكەیە‪ .‬یەكگرتنی سیاسی‬ ‫و ڕێكخراوەیی كە لەنێوان ڕێبەرایەتیی حیزبی‬ ‫توودەی ئێران و فیرقەی دێموكراتی ئازەربایجان‬ ‫لــەدەرەوەی واڵت و دوور لە نیشتمان دروست‬ ‫بوو‪،‬ناتوانێ‌ ببێتە ئۆلگوو و سەرمەشقێك بۆ حیزب‬ ‫و ڕێكخراوە دێموكراتەكانی دیكە‪ .‬یەكگرتوویی‬ ‫سیاسی و ڕێكخراوەیی دوو حیزبی جیاواز كە‬ ‫بەرنامە و پێڕەوی جیاوازیان هەیە بەم ئاسانییە‬ ‫نیە و بە ناردنی پەیام و پێشنیار و بەپێی حەز و‬ ‫ویستی چەند ڕێبەرێك جێبەجێ‌ نابێ‌‪ .‬داواكاریی‬ ‫حیزبێك كــە خــۆی بــە حیزبی چینی كرێكار و‬ ‫خاوەن دنیابینی زانستیی دەزانێ‌ لە ڕێكخراوەكانی‬ ‫حیزبێكی نەتەوەیی و دێموكرات بۆ پێوەندیی گرتن‬ ‫لەگه‌ڵ ڕێبەرایەتیی حیزبێكی دیكە و پێڕەوی لە‬ ‫بەرنامە و ئامۆژگارییەكانی بە پاراستنی ناوی‬ ‫خــۆیــەوە‪ ،‬كارێكی نــادروســت و دوور لە ڕێباز‬ ‫و لێكدانەوەی ماركسیستییە‪ .‬ڕێبەرانی حیزبی‬ ‫تــوودەی ئێران باش دەزانــن حیزبی دێموكراتی‬ ‫كوردستانی ئێران حیزبی چینێكی دیاریكراو نیە‪.‬‬ ‫حیزبێكی نەتەوەیی و دێموكراتە كە لە قۆناغی‬ ‫خەبانی ڕزگاریخوازانە بۆ ئێرانێكی دێموكرات و‬ ‫بۆ وەدەسهێنانی مافە نەتەوەییەكانی گەلی كورد‬ ‫لە كوردستانی ئێران‪ ،‬نوێنەرانی هەموو چین و‬ ‫توێژە دێموكراتەكانی كۆمەڵگەی كوردستانی لە‬ ‫دەوری خۆی كۆ كردۆتەوە‪ .‬ئایا حیزبێك كە خۆی‬ ‫بە ماركسیست دەزانێ‌‪ ،‬دەتوانێ‌ وەها ڕێكخراوێك‬ ‫بەم شێوە و پێكهاتەیەوە لەنێو ڕێكخراوەكانی‬ ‫خۆیدا جێ‌ بكاتەوە؟ كۆمیتەی ناوەندیی حیزبی‬ ‫توودەی ئێران بەبێ‌ لەبەرچاوگرتنی ئەم راستییە‬ ‫كــە دەســتــێــوەردان لــە كــاروبــارە نێوخۆییەكانی‬ ‫حیزبێكی دیكە لەگەڵ بنەماكانی ماركسیسم و‬ ‫ڕێبازی سیاسی و ئەخالقیی حیزبێكی دێموكرات‬ ‫و پێشكەوتنخواز یەك ناگرێتەوە‪ ،‬داوای لە هەموو‬ ‫تێكۆشەرانی كــورد كــردووە گــرووپ و كۆمەڵە‬ ‫جۆراوجۆرەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی‬ ‫ئێران بەپێی بەرنامەی سیاسی و ڕێنوێنییەكانی‬ ‫تەشكیالتی حیزبی توودەی ئێران‪ ،‬دابڕێژنەوە و‬ ‫پێوەندیی لەگەڵ ناوەندی حیزبی تــوودەی ئێران‬ ‫بگرن‪ ...».‬ئێمە چاالكیی تەواوی حیزب و ڕێكخراوە‬ ‫پێشكەوتنخوازەكان لــە كوردستانی ئــێــران بە‬ ‫كارێكی ڕەوا دەزانــیــن بــەاڵم دەســتــێــوەردان لە‬ ‫كاروباری نێوخۆیی حیزبی دێموكراتی كوردستانی‬ ‫ئێران بە كردەوەیەكی خراپكارانە و نادۆستانە‬ ‫لەقەڵەم دەدەین‪ .‬مافی خۆمانە لە ڕێبەرانی حیزبی‬ ‫توودەی ئێران بپرسین ئێوە كە خۆتان بە حیزبی‬ ‫چینی كرێكاری ئێران دەزانن‪ ،‬بۆ لە كوردستان بە‬ ‫نێوی حیزبی توودەی ئێران‪ ،‬ڕێكخراوی سیاسیی‬ ‫چینی كرێكاری دروست ناكەن و بۆچی داوا لە‬ ‫ڕێكخراوەكانی حیزبێكی نەتەوەیی و دێموكرات‬ ‫دەكەن دەست لە حیزبی خۆیان هەڵگرن‪ ،‬بەرنامە‬ ‫و پێڕەوی خۆیان وەال بنێن و بێنە نێو حیزبی‬ ‫تـــوودەی ئــێــران؟ ئــایــا داواك ــاری ــی ڕێبەرایەتیی‬ ‫حیزبی توودەی ئێران لە خەباتكارانی گەلی كورد‬ ‫بۆ پێكهێنانی ڕێكخراوەكانی حیزبی دێموكراتی‬ ‫كوردستانی ئێران نــەك ڕێكخراوەكانی حیزبی‬ ‫توودەی ئێران خۆی نیشاندەری ئەم ڕاستیە نیە‬ ‫كە حیزبی ئێمە لەنێو خەڵكی كوردستانی ئێران‬ ‫خۆشەویستە و تێكۆشەوانی گەلی كورد حیزبی‬ ‫دێموكراتی كوردستانی ئێران بە حیزبی پێشڕەوی‬ ‫كوردستانی ئێران دەزانن؟ (سەرچاوەی كوردی)‬ ‫‪ .9‬پــرســش و پــاســخ‪ ،‬مــســائــل داخــلــی و‬ ‫خارجی انقالب ایران شمارە ‪،)19(9‬ص‪.76‬‬

‫درێژەی‪:‬‬

‫قەیرانی سیاسی‌و‬ ‫بارودۆخی نوێی گۆڕانە سیاسی‬ ‫ـــ کۆمەاڵیەتی‌یەکان‬ ‫پێناو بەرگری لە نەریت و زەبروەشاندن‬ ‫لە مۆدرنیتە دەخاتە گەڕ‪.‬‬ ‫نــاڕەزایــەتــی گــرژ و دژکـ ــردەوەی‬ ‫تــونــدو تــیــژی واڵت ــان ــی ئــیــســامــی کە‬ ‫تەنانەت ئەزموونی بەهاری ئیسالمیشی‬ ‫تیپەڕاندوە ‪ ،‬لەبەرابەر باڵوبوونەی فیلمی‬ ‫(بێ‌تاوانی موسڵمانان) داو هێرش کردنە‬ ‫سەر باڵوێزخانەی واڵتانی رۆژئاوایی‬ ‫و ئــازارو ئەزێت‌و دەستدرێژی کردنە‬ ‫ســەر دیپلۆمات‌و باڵوێزخانەکانیان‌و‬ ‫لە کۆتایی دا کوشتنی بێ بەزەییانەی‬ ‫ئــەوان‪ ،‬تەقینەوەو هێرشی خۆکوژی‪،‬‬ ‫کە هێرشی ‪١١‬ی سیبتامبر باشترین‬ ‫نموونەیەتی‪ ،‬ئاگرتێبەردانی مەشروب‬ ‫فرۆشی‌و دەرکردنی بڕیاری کوشتنی‬ ‫کەسانی وەک سەلمان روش ــدی و‪...‬‬ ‫نموونەیەکن کە رادەی ناهەماهەنگی‬ ‫و پێنەگەیشتوویی گۆڕانی کۆمەاڵیەتی‬ ‫زۆربــەی کۆمەڵگە رۆژهەاڵتییەکان لە‬

‫کوردستان بە هۆی پێکهاتەی ‬ ‫ئەتنیکی خۆی و بە سەرنجدانی‬ ‫بە فاکتەرەی گرینگ نەبوونی‬ ‫ئەزمونی پێویست لە سیستم‬ ‫و ستره‌کچه‌ری حکوومەت‌داری‪،‬‬ ‫دەبێ هەمیشە لە هەلومەرجی‬ ‫گـــــۆڕانـــــی کـ ــۆمـ ــەاڵیـ ــەت ـ ـی‌و‬ ‫دامەزراندنی نەزمی نوێ ورد‬ ‫بێتەوەو لە ئێستاوە هەوڵ بۆ‬ ‫دامەزراندنی پێوەندی سیاسی‬ ‫ـ کۆمەاڵیەتی زیاتر و لۆژیکی‬ ‫تر لە کۆمەڵگەی کوردی بدرێ‬

‫سەر بەستێنی نەریت دەردەخا و بە بێ‬ ‫نەزمی خــۆی‪ ،‬نه‌زمی نوێی جیهانی و‬ ‫تەنانه‌ت داهاتووی دیموکراسیخوازیش‬ ‫دەخاتە مەترسی‌یەوە‪.‬‬ ‫دەس ــەاڵت ــی ئیسالمی ســیــاســی و‬ ‫بەریانی نەریتی و واڵتانی رۆژهەاڵتی‬ ‫بە ئامادەکردنی هێزەکانیان لە بەرامبەر‬ ‫فەرهەنگی رۆژئاوا‪ ،‬بە ناوی داکۆکی لە‬ ‫ئایدێنتیتی‌و فەرهەنگی ئیسالمی‌و کەڵک‬ ‫وەرگرتن لە پڕو پاگەندەی نەریتی و‬ ‫شێواندنی ئەندێشە دژە رۆژئاواییەکان‬ ‫بە مۆرکی دوژمنانی ئایین و کافران و‪...‬‬ ‫هێز و پوتانسییەلەکانی واڵت لە ژێر‬ ‫نــاوی سەبازو فیدایی دەخەنە رێگەی‬ ‫بەرگری لە بەرژەوەندییەکانی خۆیان‪.‬‬ ‫کــوردســتــان بــە ه ــۆی پێکهاتەی‬ ‫ئەتنیکی خــۆی و بــە سەرنجدانی بە‬ ‫فاکتەرەی گرینگ نەبوونی ئەزمونی‬ ‫پێویست لــە سیستم و ستره‌کچه‌ری‬ ‫ح ــک ــووم ــەت‌داری‪ ،‬دەبـــێ هەمیشە لە‬ ‫هــەلــومــەرجــی گــۆڕانــی کــۆمــەاڵیــەتـی‌و‬ ‫دامەزراندنی نەزمی نوێ ورد بێتەوەو‬ ‫لــە ئێستاوە ه ــەوڵ بــۆ دامــەزرانــدنــی‬ ‫پێوەندی سیاسی ـ کۆمەاڵیەتی زیاتر‬ ‫و لۆژیکی تــر لــە کۆمەڵگەی کــوردی‬ ‫بـــدرێ و ه ــەروەه ــا فــاکــتــەری ئایین‬ ‫(نـــەریـــت) وەک پــوتــانــســیــیــەلــێــک کە‬ ‫تــوانــای پــەرەپــێــدان و بــاوکــردنــەوەی‬ ‫لە کەشی دوای گــۆڕانــی کۆمەاڵیەتی‬ ‫کوردستان‌و دامــەزرانــدنــی دەسەاڵتی‬ ‫مافی دیاریکردنی چارەنووسی کوردی‬ ‫ب ـ ‌ه ده‌ســتــی خــۆی هــەیــە و رەنــگــە بە‬ ‫هــۆی نەبوونی پێوەندی و بەستێنی‬ ‫سازی دروست‪ ،‬کوردستانیش ببێ بە‬ ‫گۆڕەپانی گەشەو پێگەیشتنی بەریانییە‬ ‫ئــایــیــنـی‌و نــەریــتــی رەوتــــە سیاسیی‌و‬ ‫یــان خەڵکێک کە ماوەیەکی زۆر ‌ه لە‬ ‫حکوومەتێکی ئایینی دڵخوازی خۆیان‬ ‫بێبەش بوون‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫سیاسی‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫قەیرانی سیاسی‌و بارودۆخی نوێی‌گۆڕانە سیاسی ـ کۆمەاڵیەتی‌یەکان‬

‫ئاره‌ش لورستانی‬ ‫و‪ :‬ئاڵه‌شین‬ ‫گــــەورەتــــریــــن ک ــێ ــش ــەی ســەقــامــگــیــری‬ ‫دێموکراسی لە رۆژهەاڵت‪ ،‬رووبەرووبوونەوەی‬ ‫رۆژئاواچێتی‌و ئیسالمی سیاسییە کە بەناوی‬ ‫بەربەرەکانی مودێرنیتە لە ئارا دایە‪.‬‬ ‫راپەرینی نەتەوەکانی ســووریــە‪ ،‬بەهاری‬ ‫عــەرەبــی‪ ،‬یاخیگه‌ریی گــرووپ ـ ‌ه بــنــئــاژۆخــواز ‌ه‬ ‫ئایینییه‌کان‪ ،‬رووداوەکــانــی عــێــراق‌و مه‌یل ب ‌ه‬ ‫گۆڕانی کۆمەاڵیەتی رۆژه ــەاڵت رووب ــەرووی‬ ‫مــلــمــان ـێ‌و‪ ،‬ب ــەرژەوەن ــدی ــخ ــوازی زلــهــیــزەکــان‬ ‫بووەتەوەو گۆڕانی کۆمەاڵیەتی بە سەرنجدان‬ ‫بە گرینگترین فاکتورە زانستییە سیاسییه‌کانی‬ ‫خـــۆی‪ ،‬رەوگــــەی پــڕ لــە هــــەوراز و نەشێوی‬ ‫خۆی دەپێوێ‪ .‬گرینگترین فاکتۆرەکانی گۆڕانی‬ ‫کــۆمــەاڵیــەتــی بریتین لــە رێـــژەی حەشیمەتی‪،‬‬ ‫تەکنیک یا تکنۆلۆژی‪ ،‬پاشخانی ئابووری‪ ،‬بایه‌خە‬ ‫فەرهەنگییەکان‪ ،‬ئــایــدیــۆلــۆژی‌و پــارادۆک ـس‌و‬ ‫ناکۆکییە سیاسی ـ کۆمەاڵیەتییەکان‪.‬‬ ‫رێــژەی حەشیمەت‌و فرەچەشنی ئەتنیکی‬ ‫هەمیشە فاکتەری دابەشینی کــارو زیادبوونی‬ ‫حــەشــیــمــەت‌و مــەدەنــیــن‪ .‬بــە ســەرنــجــدان بە‬ ‫بەربەرینی جۆراو جۆری حەشیمەت لە واڵتانی‬ ‫رۆژهەاڵتی‪ ،‬دابە شینی کار هه‌میش ‌ه جۆراوجۆر‬ ‫بووەو ئەم دابەشینەی کار‪ ،‬بنەمایی دابەشکردنی‬ ‫دەسەاڵت‌و سامان لە ناوچە جۆراو جۆرەکانی‬ ‫واڵت لەبەرچاو دەگرێ‪ .‬ئەگەر نەریت زاڵ بێ‪،‬‬ ‫پێوەندییە نەریتییەکان‪ ،‬سیستمیکی دارزاو و‬ ‫نادادپەروەری نادیموکرات بڕەو پێدەداو پێوەرو‬

‫بــنــەمــای دادپــــــەروەری کــۆمــەاڵیــەتــی لــە سەر‬ ‫بنچینەی خانەدانی نەریتی‪ ،‬لە چوارچێوەیەکی‬ ‫ســەق ـت‌و پــاشــڤــەڕۆیــی دادەمـــــەزرێ کــە مافی‬ ‫مرۆڤ فیدای بەرژەوەندی‌و قازانجی دڵخوازی‬ ‫نەریت دەکاو‪ ،‬ره‌وشتی مه‌ده‌نیش ک ‌ه به‌رهه‌می‬ ‫سیاسی‪-‬کۆمه‌اڵیه‌تی حه‌شیمه‌ته‌‪ ،‬ده‌بێت ‌ه قوربانی‬ ‫پێوه‌ندیی ‌ه پێناسەکراوو نۆێ داوه‌شاوەکانی‬ ‫نەریت‪ .‬یەکدەست کردنی حەشیمەتی‌و گرنگی‬ ‫نەدان بە بوون‌و وجودی نەتەوەکانی واڵتیک‪،‬‬ ‫یەکێکی دیکە لە کەم‌و کوری‌و نایەکسانی یەکانی‬ ‫حکوومەتی نەریتی‌یه‌؛ کە هەوڵ دەدا یەکیه‌تی‌و‬ ‫یەکپارچەیی واڵتــەکــەی لە چــوارچــێــوەی یەک‬ ‫دەوڵەت ـ نەتەوەو بە ئاراستەی بەرژەوەندیی‬ ‫و قازانجی خۆی بەکار بێنێ‪ .‬ئەو حکوومەتانەی‬ ‫وەک حکوومەتی کۆماری ئیسالمی کە لە سەر‬ ‫بنەمای ئیسالمی بــرەو بـ ‌ه نــەریــت و ڕێبارو‬ ‫ئایدۆلۆژی دڵخوازی خۆی ده‌دا‪ ،‬ب ‌ه پرۆسەی‬ ‫یــەک دەوڵـــەت ـ نــەتــەوە تێری نــەخــواردوە و‬ ‫چەمکی ئۆمەتی وەک بازنەی تەسکی گەمارۆی‬ ‫کۆجێیی کردنەوەی حەشیمەت بەکار دێنێ و‪،‬‬ ‫لەم فۆرمەدا دابەشێنی کارو کەڵەکەی رەوشت‬ ‫دەکــرێــتــە ئــاراســتــەی بەهێزکردنی میلەتێکی‬ ‫یەکگرتوو‪.‬‬ ‫تەکنیک‌و تکنۆلۆژی وەک فاکتەری دوای‬ ‫حــەشــیــمــەت ب ــە ئـــاقـــاری گ ــەش ــەو تــەڤــگــەری‬ ‫حەشیمەت به‌ره‌و دیموکراسی ‌و بای ‌هخ‌ساالری‬ ‫هــەنــگــاو دەنـــێ‪ ،‬لــە سیستمی تــاک‌ دەوڵــــەت ـ‬ ‫نــەتــەوەیــی یــا ئــۆمــەتــی یــەکــگــرتــوو‪ ،‬نــەک هەر‬ ‫نەبووەتە فاکتەریکی پێشەنگ‪ ،‬بەڵکوو وەک‬ ‫هۆکاری کۆنترۆڵی حەشیمەت‌و ئامرازی گوشار‬ ‫بۆ سەر چین‌و توێژە جیاوازی خەڵک لە پێناو‬ ‫پاراستنی سیستمی نەریتی زاڵ بە کار هاتوەو‬ ‫هەموو داهێنان‌و نوێکاری‌یەک لە بیاڤە سیاسی‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ ،‬زانستی‌یه‌کان تەنیا ستره‌کچەری‬ ‫پاوانخوازی نەریتی زاڵی بە هێز کردوە‪.‬‬

‫ژێرخانی ئابووری وەک دیاریکه‌ری سنووری‬ ‫تەکنیک‌و تکنۆلۆژی لە پێناو شوێندانان لە سەر‬ ‫حەشیمەت و ئامانجی کۆتاییشی دامەزراندنی‬ ‫خۆشبژیوی کۆمەاڵیەتی و دادپەروەرییە‪ ،‬تەنیا‬ ‫لەو بیاوڤانە دا دەجوڵێ کە سیستمی دەسەاڵتدار‬ ‫پێناسەی کردوە و لەم نێوانەش‌دا سروشتی‌یە‬ ‫گۆڕانی کۆمەاڵیەتی تا ئــەو جێگەیەی دەلــوێ‬ ‫بە کۆنترۆڵی ئەو فاکتەرانەی لێیان دواوین بە‬ ‫ئاقاری مەوجودییەت و سەقامگیری نەریتی زال‬ ‫دا بچێ‪.‬‬

‫بایه‌خە بەرمەبەستەکان هەنگاو بنێ‪ ،‬وەک دژە‬ ‫نــورم ده‌نــاســرێ و سیستمی دەســەاڵتــدار بە‬ ‫کەڵک وەرگرتن لە ئامرازەکانی گوشار هەوڵ‬ ‫دەدا کاریگەرییە نادڵخوازەکانی بەتاڵ بکاتەوە‪.‬‬ ‫ئــایــدیــۆلــۆژی وەک پێنجەمین فــاکــتــەرەی‬ ‫گرینگی گــۆڕانــی کۆمەاڵیەتی بــە سەرنجدان‬ ‫بە تایبەتمەندییەکانی خــۆی وەک پــرۆگــرام و‬ ‫لۆژیکی سیستمی زاڵ‪ ،‬رێکخەری پیوەندیەکانی‬ ‫چ ــوار فــاکــتــەرەکــەی پــێــشــووە و راگــەیــەنــەرو‬ ‫جێبەجێکارییانە لە کۆمەڵگەدا‪ .‬ئایدۆلۆژی بە‬

‫بــای ـه‌خــە کــۆمــەاڵیــەتــیــیــەکــان وەک یــەکــەی‬ ‫بــای ـه‌خ دانــــان و راکــێــشــانــی ب ــەش ــداری هێزە‬ ‫کۆمه‌اڵیەتییەکان کە راستەوخۆ سێ فاکتەری‬ ‫پێشتر کــاریــگــەرن لــە ســەری و‪ ،‬ئــەم بایه‌خە‬ ‫کۆمەاڵیەتییانەش کــاریــگــەریــی دەکــەنــە سەر‬ ‫فاکتۆرەکانی پێشتر‪ .‬بایه‌خە کۆمەاڵیەتییەکانیش‬ ‫بە سەرنجدان بە کانالیزە بوونی فاکته‌رەکانی‬ ‫حەشیمەت‪ ،‬تەکنیک و ژێرخانی ئابووری لە پێناو‬ ‫ویستی سیستمی زاڵ‪ ،‬لە سەر هەمان بەستێنی‬ ‫پێداویستی یە بیچم دەگرێ و سروشتیشە هەر‬ ‫هێزێکی تاکە کەسی و کۆمەاڵیەتی بە پێچەوانەی‬

‫ســەرنــجــدان بــە چه‌شنی هــێــزی دەس ــەاڵت ــدار‪،‬‬ ‫پێوەندی نێوانی دەســەاڵت و ئایدۆلۆژی ئەو‬ ‫رێگەچارانەی دەیخاتەروو و گرەنتی نێوەرۆکی‬ ‫خـــودی ئــایــدۆلــۆژی‪ ،‬بـــەردەوامـــی یــا الوازی‬ ‫دەسەاڵتە‪.‬‬ ‫شەشه‌مین و دوایین فاکتەری کاریگەری‬ ‫گۆڕانی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬پارادۆکس و ناکۆکییەکانن‪.‬‬ ‫دژایەتی پارادۆکسەکان؛ کۆمەڵە ناهەماهەنگی‬ ‫و نــاڕەزایــەتــیــیــەکــانــی خەڵکی واڵتــیــک و‪ ،‬یان‬ ‫کۆمەڵە ناهاوئاهەنگی و ناکۆکی‌یەکانی نێوخۆی‬ ‫سترەکچەرەی هێزی زاڵن‪ ،‬کە دەبنە هۆی سستی‬

‫و الوازی پێکهاتەی حکوومەتی‌و پێوەندیی‌و‬ ‫رەوت‌و لۆژیکی نێوان پێنج فاکتەرەکەی پێشتر‬ ‫دەفەوتێنی‪ .‬لەم قۆناخەدا دژایەتییەکان بە گشتی‬ ‫تــونــدوتــیــژی‌یــان لــێ دەکــەوێــتــەوەو پێویستی‬ ‫گۆڕانی کۆمەاڵیەتی‌و گۆڕینی سیستم‌و میتۆدی‬ ‫نۆیی سیاسی ـ کۆمەاڵیەتی خۆلێنەبوێر دەبێ‪.‬‬ ‫کاتێک گــۆڕانــی کۆمەاڵیەتی خێرا ده‌بــێ‌‌و‬ ‫لێکهەڵوەشانی هــەمــوو سیستمی حکوومەتی‬ ‫و سترە کچەرە بنەماییەکانی لێ بکەوێتەوە‪،‬‬ ‫ش ــۆڕش روو دەداو ئــەگــەر بـــوارو بەستێنی‬ ‫گۆرانکارییەکان و هەلومەرجی تێپەڕین لە‬ ‫قۆناخی خواروو بە بەرەو نێوەڕاست وتەنانەت‬ ‫بااڵ دابین نەکرێ‪ ،‬قەیرانی سیاسی ـ کۆمەاڵیەتی‬ ‫ئارایی بــواری هاتن ‌ه ئــارای هــەر ‌هج‌و م ـه‌ره‌ج‌و‬ ‫شەڕی نێوخۆی شاراوەو نهێنی دەڕه‌خسێنێ‪.‬‬ ‫هــەمــوو کــۆمــەڵــگــەیــەک بــە ســەرنــجــدان بە‬ ‫فــۆرم‌و چەشنی گۆڕانی خــۆی‌و دامەزراندنی‬ ‫ســیــســتــمــی نـــــوێ‪ ،‬ت ــێ ــچ ــووی ک ــۆم ــەاڵی ــەت ــی‪،‬‬ ‫رەوانــی‪ ،‬ئابووری‪ ،‬سیاسی و فەرهەنگی دەدا‪.‬‬ ‫ئەزمونەکانی بــەهــاری عــەرەبــی و زاڵبوونی‬ ‫دەســەاڵتــی ئیسالمی سیاسی بەسەر بیروڕاو‬ ‫سیستمی حکوومەتی هەندێک واڵتانی عه‌ره‌بی‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست زۆربه‌یان هێژمۆنی و‬ ‫سه‌قامگیریی دەسەاڵتی ئایین و یان باشتر بڵێین‬ ‫دەسەاڵتی نەریتی لێکەوتۆتەوە‪ ،‬کە بەسەرنجدان‬ ‫بە لێکهەڵنەاڵواردن و نــاڕوونــی فاکتەرەکانی‬ ‫گـــۆڕانـــی کــۆمــەاڵیــەتــی و نــەبــوونــی فــۆرمــی‬ ‫مودێرین‌و دێموکراتیکی هۆکارەکانی گــۆڕان‪،‬‬ ‫وزەی کۆمەڵگە و خەڵک بەستێنی پێشخستنی‬ ‫و پێشکەوتن ناپێوێ و بەرەی دژە رۆژئاوایی‬ ‫و داکۆکییەکەری بایەخ ‌ه نەریتی ـ مەزهەبییەکان‬ ‫بە شێوەیەکی توندوتیژو نالۆژیکییانە‪ ،‬کەش و‬ ‫سەرچاوە مــاددی و هزری‌یەکانی کۆمەڵگە لە‬

‫زمان وه‌ک شوناس‌و پێناسی نه‌ته‌وه‌یی‌و‪ ،‬وه‌ک ماف‌و داوا‬ ‫[ کورته‌ سه‌رنجێک له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی عه‌لی یونسی له‌سه‌ر خوێندن یان نه‌خوێندن ب ‌ه زمانی دایک ]‬

‫عه‌لی بداغی‬ ‫حـــــــه‌ســـــــه‌ن ڕووحـــــــــانـــــــــی لــ ‌ه‬ ‫هـه‌ڵــبــژاردنـه‌کــانــی ســـه‌رۆک کۆماریی‬ ‫ســاڵــی ‪ 92‬ل ـه‌ کــوردســتــان‌و نــاوچـ ‌ه‬ ‫پــه‌راوێــزخــراوه‌کــانــی دیــکــه‌ی ئــێــران‬ ‫زۆرترین ده‌نگی ده‌نگده‌رانی بۆ خۆی‬ ‫کـــۆکـــرده‌و ‌ه ک ـ ‌ه بــێــگــومــان یـه‌کــێــک له‌‬ ‫هۆکاره‌کانی ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ک پێشوازیی‌و‬ ‫ئ ــام ــاده‌ی ــی خ ـه‌ڵــکــی ک ــوردس ــت ــان بۆ‬ ‫هه‌رچه‌شن ‌ه گۆڕانێک ل ‌ه پێناو کرانه‌وه‌ی‬ ‫سیاسی بوو‪ ،‬هۆیه‌کی دیکه‌شی بۆ ئه‌و‬ ‫واده‌و به‌ڵێنانه‌ ده‌گه‌ڕاو ‌ه ک ‌ه ڕووحانی‬ ‫له‌ بــواری ماف ‌ه مـه‌ده‌نـی‌و نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی خه‌ڵکدا ده‌یدان‪.‬‬ ‫یـ ـه‌ک ــێ ــک لــــ ‌ه واده‌و ب ـه‌ڵــێــنــان ـ ‌ه‬ ‫جێبه‌جێکردنی مافی خوێندن به‌ زمانی‬ ‫ن‬ ‫دایکی ل ‌ه هه‌موو قۆناغه‌کانی خوێند ‌‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌و به‌ڵێنییه‌ له‌ به‌یاننامه‌ی ژمار ‌ه ‪3‬‬ ‫ی ڕووحانی‌و له‌ به‌یاننامه‌ی نه‌ته‌وه‌کان‬ ‫(ق ـه‌وم ـه‌کــان)‪ ،‬دیــن‌و ئــایــیــنــزاکــان‌دا ب ‌ه‬ ‫تۆخی ڕه‌نگی دابۆوه‌‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن ڕووحانی دوای بردنه‌وه‌ی‬ ‫گــــره‌وی ه ـه‌ڵــبــژاردن ـه‌کــانــی ســـه‌رۆک‬ ‫کۆماری ب ‌ه دیاریکردنی عه‌لی یونسی‪،‬‬ ‫وه‌ک یاریده‌ده‌ری خۆی بۆ کاروباری‬ ‫ک ـه‌مــای ـه‌تــیــی ـ ‌ه ئــایــیــن ـی‌و نــه‌تــه‌وه‌یــی‌و‬ ‫ئایینزاکان ئـه‌و تروسکاییه‌ی ل ‌ه دڵی‬ ‫هـــیـــواداری ن ـه‌ت ـه‌وه‌کــانــدا ڕاگــــرت ک ‌ه‬ ‫ده‌کـــرێ ئـه‌مــجــاره‌یــان جێبه‌جێکردنی‬ ‫ئه‌سڵی پشتگوێ ‌خـــراوی ‪ 15‬و ‪19‬‬ ‫ی قــانــوونــی بنه‌ڕه‌تیی واڵت تینێکی‬ ‫ت ـێ‌بــگ ـه‌رێ‌و دوای ‪ 35‬ســاڵ بخرێت ‌ه‬ ‫ڕۆژه‌ڤــی کــاری ده‌وڵ ـه‌ت ـه‌وه‌‪ .‬بـه‌اڵم له‌و‬ ‫دواییانه‌دا نووسینێکی عه‌لی یونسی‬ ‫له‌ په‌یجی فه‌یسبووکیی خۆی له‌سه‌ر‬ ‫بابه‌تی خوێندن‌ یان ڕێگری له‌ خوێندن‬ ‫ب ‌ه زمانی دایکی ئه‌و باسه‌ی ب ‌ه الیه‌کی‬ ‫دیکه‌دا خسته‌وه‌‪.‬‬ ‫یونسی ده‌ڵێ «هه‌ندێ الیه‌ن ل ‌ه نێو‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا به‌ هیچ جۆرێک نایانه‌وێ‌و‬ ‫نــایـه‌ڵــن ب ــاس ل ـ ‌ه خــوێــنــدن ب ـ ‌ه زمــانــی‬ ‫دایــک ـی‌و خوێندن بـه‌ زمانێکی غه‌یر ‌ه‬

‫فــارســی بــکــرێ‪ ،‬هه‌ندێک الیه‌نیش ل ‌ه‬ ‫نێو نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ی غه‌یر ‌ه فارسدا‬ ‫ل ـه‌ ســه‌ر ئــه‌و بــابـه‌تـه‌ ک ـه‌ زۆریـــش ل ‌ه‬ ‫ئه‌وله‌وییه‌ت‌دا نیی ‌ه پێداگری ده‌کـه‌ن‌و‬ ‫ئ ـه‌وه‌ش کێشه‌ی بۆ ده‌وڵــه‌ت‌و دزگای‬ ‫جێبه‌جێکاری واڵت دروست کردوه‌‪».‬‬ ‫ل ‌ه پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌و دوابۆچوون‌و‬ ‫قسانه‌ی یونسی‪ ،‬یاریده‌ده‌ری سه‌رۆک‬ ‫کۆماری ئێران بۆ کاروباری ئتینیک‌و‬ ‫که‌مایه‌تییه‌ ئایینییه‌کانی ئێران پێویست ‌ه‬ ‫چه‌ند سه‌رنجێک بێنمه‌ به‌رباس‪:‬‬ ‫یه‌که‌م ئه‌وه‌ی جیا له‌وه‌ی ب ‌ه ڕوونی‬ ‫ب ــاس لـــه‌و ‌ه نــاک ـه‌ن کــێــن ئــه‌ ‌و ک ـه‌س‌ ‌و‬ ‫الیه‌نان ‌ه وه‌ک جن‌و بیسمیلال ل ‌ه خوێندن‬

‫سه‌رۆک کۆمار له‌ کاتی بانگه‌شه‌کانی‬ ‫هه‌ڵبژاراردن له‌مه‌ڕ کرانه‌وه‌ی سیاسی‌و‬ ‫بووژاندنه‌وه‌ی ئابووریی کوردستان‌و‬ ‫ســڕیــنــه‌وه‌ی ڕوانــیــنــی ئـه‌مــنــیـه‌تــی ل ‌ه‬ ‫کوردستان نه‌هاتوون ‌ه دی‌و بێبه‌شیی‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان ل ‌ه ماف ‌ه سیاسی‌و‬ ‫مه‌ده‌نییه‌کانیان هه‌ر وه‌ک جارانه‌و وه‌ک‬ ‫چۆن بینیمان ک ‌ه سیاسه‌تی سه‌رکه‌وت‌و‬ ‫زه‌بــروزه‌نــگ‌و بگره‌و به‌ند‌و ئێعدامی‬ ‫چاالکانی سیاسیی کــورد ه ـه‌ر وه‌ک‬ ‫پێشوو له‌ کوردستان ل ‌ه بڕه‌و دایه‌‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫جه‌نابتان ئ ـه‌و ‌ه بزانن که‌ نابێ چیدی‬ ‫خــۆڵ له‌ چــاوی خه‌ڵک بکه‌ن‪ ،‬خه‌ڵکی‬ ‫کــوردســتــان ئــاکــارو ڕه‌فــتــارو بڕیارو‬

‫بانگه‌شه‌کانی هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رۆک‬ ‫کۆماریدا به‌یاننامه‌ی ژمار ‌ه ‪ 3‬ی تایبه‌ت‬ ‫ب ـ ‌ه مــافـه‌کــانــی ئیتینیک‌و که‌مایه‌تیی ‌ه‬ ‫ئاینییه‌کانی وه‌ک به‌ڵگه‌و سه‌نه‌دێک‬ ‫بــاو کـــرده‌وه‌؟ چۆنه‌ ئ ـه‌و کــات ئـه‌و ‌ه‬ ‫ئه‌وله‌وییه‌تی ویست‌و داوای خه‌ڵکی‬ ‫کــوردســتــان ب ــوو‪ ،‬بــۆی ـه‌ش ل ـ ‌ه به‌ندی‬ ‫‪4‬ی بـه‌یــانــنــامـه‌کـه‌دا زۆر ب ـه‌ڕوون ـی‌و‬ ‫ڕاشــکــاوی هێنابووتان ک ـ ‌ه ئامانجی‬ ‫ده‌وڵ ـه‌ت جێبه‌جێکردنی‌ ئه‌سڵی ‪ 15‬ی‬ ‫قانوونی بنه‌ڕه‌تیی واڵت‌و خوێندن ب ‌ه‬ ‫زمانی دایکی بۆ هه‌موو نه‌ته‌وه‌کانی‬ ‫کورد‪ ،‬ئــازه‌ری‌و عه‌ڕه‌ب‌‌و نه‌ته‌وه‌کانی‬ ‫دیکه‌یه‌‪ ،‬ئێستا چۆن ‌ه ک ‌ه دوای ڕاکێشانی‬

‫ب ‌ه زمانی دایکی بۆ نه‌ته‌وه‌ نافارسه‌کان‬ ‫ده‌ســڵ ـه‌مــێــن ـه‌وه‌‪ ،‬بـــه‌اڵم مـــادام ئــه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ی زیاتر ل ‌ه ‪ 35‬ساڵ ‌ه ده‌سه‌اڵت ئه‌و‬ ‫مافه‌ی له‌ زۆریــنـه‌ی خه‌ڵکی ئێران ل ‌ه‬ ‫زه‌وت کردوه‌‪ ،‬خه‌ڵک ئه‌وه‌ ب ‌ه ئیڕاده‌و‬ ‫بڕیاری هه‌موو حاکمییه‌ت داده‌نێن‪ ،‬نه‌ک‬ ‫به‌شێک ل ‌ه حاکمییه‌ت‌و هیچ الیه‌نێک ل ‌ه‬ ‫نێو حاکمییه‌تدا ناتوانێ خۆی له‌و تاوان ‌ه‬ ‫بدزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دووهــــه‌م ئـــه‌وه‌ی ب ـ ‌ه سـه‌رنــجــدان‬ ‫بــــه‌و ‌ه کــ ‌ه نـــه‌ک هـــه‌ر واده‌و به‌ڵێنی‬ ‫جــێــبـه‌جــێــکــردنــی خــوێــنــدن بــ ‌ه زمــانــی‬ ‫دایکی‪ ،‬به‌ڵکوو واده‌و به‌ڵێنه‌کانی دیکه‌ی‬

‫کرده‌وه‌کانتان ده‌بینێ‪ ،‬نه‌ک قسه‌ی سه‌ر‬ ‫زارتـــان‌و؛ به‌ گوتارده‌رمانیش پرسی‬ ‫خه‌ڵک له‌ کوردستان‌و ئێران چاره‌سه‌ر‬ ‫نابن‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌و به‌شه‌ش‌دا ک ‌ه ده‌فه‌رموون!‬ ‫کـ ـه‌ «خ ــوێ ــن ــدن بـ ـ ‌ه زم ــان ــی دایــکــی‌و‬ ‫پێداگریی کۆمه‌ڵێک ک ـه‌س‌و الی ـه‌ن ل ‌ه‬ ‫سه‌ر ئه‌و داوای ‌ه که‌ له‌ ئێستادا زۆریش‬ ‫ل ‌ه ئه‌وله‌وییه‌تدا نییه‌»‪ ،‬له‌و باره‌و ‌ه ئه‌من‬ ‫پرسیار له‌ جه‌نابتان ده‌که‌م ک ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و بابه‌ت‌وداوایه‌ ل ‌ه ئه‌وله‌وییه‌تی داوا‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان نییه‌‪،‬‬ ‫ئاغای حه‌سه‌ن ڕووحانی ل ‌ه به‌رچی ل ‌ه‬

‫ده‌نــگــی ئـــه‌و خ ـه‌ڵــک ـه‌ی کــ ‌ه ب ـه‌ت ـه‌مــای‬ ‫وه‌دیهاتنی ئه‌و ماف‌و داوا سه‌ره‌کییان ‌ه‬ ‫ئێوه‌ی ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌کاندا سه‌رخست‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ بوون ‌ه داوای نــاڕه‌واو‬ ‫زێده‌خوازی؟‬ ‫ئــاغــای یونسی خه‌ڵكی ک ــورد ل ‌ه‬ ‫ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان ده‌وروبـــه‌ری‬ ‫خۆیان ل ‌ه ناوچه‌که‌دا ده‌بینن‪ ،‬ده‌بینن‬ ‫که‌ کورده‌کان له‌ باکووری کوردستان‬ ‫خۆیان بۆ گرتنه‌ده‌ستی پۆستی سه‌رۆک‬ ‫کــۆمــاری پـــااڵوتـــووه‌‪ ،‬ده‌بــیــنــن ک ـ ‌ه ل ‌ه‬ ‫خۆراوای کوردستان ب ‌ه دروستکردنی‬ ‫کانتۆنه‌کان‌و بایکۆتی هه‌ڵبژاردنه‌کانی‬

‫س ـه‌رۆک کۆماری خۆیان ناوچه‌کانی‬ ‫خــۆیــان بــه‌ڕێــو ‌ه ده‌بــــه‌ن‪ ،‬ده‌بــیــنــن ک ‌ه‬ ‫کــورد ل ‌ه بــاشــوور چه‌ند هه‌نگاوی تا‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ماوه‌‪ ،‬ئه‌دی ئێوه‌ ل ‌ه چی‌ڕا‬ ‫پێتان وای ـ ‌ه خوێندن ب ‌ه زمانی دایــک‪،‬‬ ‫وه‌ک سه‌ره‌تاییترین مافی هه‌ر که‌س‌و‬ ‫نـه‌تـه‌وه‌یـه‌ک لـ ‌ه ئــێــران بــۆ کوردستان‬ ‫ب ـه‌شــێــک لـ ـ ‌ه داوا سـ ـه‌ره‌ت ــای ــی ن ـه‌ک‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانیشی نییه‌؟‬ ‫ئه‌و ‌ه نیی ‌ه له‌ هه‌رچی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ـه بۆ نوێنه‌رایه‌تیی مه‌جلیس‪،‬‬ ‫ئه‌و واڵتـ ‌‌‬ ‫ســـــه‌رۆک کــــۆمــــاری‌و ش ــووڕاک ــان ــی‬ ‫شـــارو گــونــده‌کــان ـه‌ ی ـه‌ک ـه‌م دروشـــم‌و‬ ‫به‌ڵێنیی کاندیداکان کارکردن بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌یه‌‪ ،‬ئ ـه‌وه‌ نیی ‌ه شــارو گوندی‬ ‫کــوردســتــان ن ـه‌مــاو ‌ه فــێــرگـه‌ی زمانی‬ ‫کـــوردی لــێ دانــه‌نــرێ‌و پــیــرو مــنــداڵ‌و‬ ‫کوڕو کاڵ خۆویستان ‌ه له‌و کالسانه‌دا بۆ‬ ‫فێربوونی خوێندنه‌وه‌و نووسینی زمانی‬ ‫خۆیان به‌شدارییان تێدا نه‌‌که‌ن‪ ،‬ئێستا‬ ‫چۆنه‌و ب ‌ه چی‌ڕا ئێو ‌ه ده‌ڵێن ئه‌وه‌ داوای‬ ‫سه‌ره‌کی‌و گرینگی خه‌ڵکی کوردستان‬ ‫نییه‌و پێداگری چاالکان‌و هه‌ڵسووڕاوانی‬ ‫سیاسی‌و مه‌ده‌نیی نه‌ته‌وه‌کان ل ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌و داوای ‌ه السارییه‌؟‬ ‫ماوه‌ بڵێین که‌ ئاغای یاریده‌ده‌ری‬ ‫سـه‌رۆک کۆمار! زمانی دایک به‌شیک‬ ‫ل ‌ه شوناسی نه‌ته‌وه‌یی‌و کلتووری هه‌ر‬ ‫تــا‌ک‌و نـه‌تـه‌وه‌یـه‌کـه‌‪ ،‬خه‌ڵک شوناس‌و‬ ‫هۆوییه‌تی خۆیان ده‌وێ؛ خوێندن ب ‌ه‬ ‫زمانی دایک مافی سه‌ره‌کی‪ ،‬سه‌ره‌تایی‌و‬ ‫بێ ئه‌مالوئه‌والی هه‌ر تاکێکه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ل ‌ه واڵت‌و نیشتمانی خۆی‪ ،‬ئه‌وه‌ مافه‌و‬ ‫هیچ که‌س‌و الیه‌نێک بۆی نیی ‌ه ئه‌و ماف ‌ه‬ ‫له‌ ئه‌وی‌دی زه‌وت کا‪.‬‬ ‫ئـــاغـــای ی ــون ــس ــی! جــیــا لــــه‌وه‌ی‬ ‫خ ــوێ ــن ــدن بـــ ‌ه زمـــانـــی دایـــــک مــافــی‬ ‫ســروشــتــی‪ ،‬به‌ڵكوو ل ـه‌مــڕۆدا مافێکی‬ ‫کــۆم ـه‌اڵی ـه‌ت ـی‌و سیاسیشه‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ب ـه‌پــێــی پ ـه‌ســنــدکــراوه‌کــانــی یونسکۆ‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌کان ک ‌ه ئێرانیش یه‌ک ل ‌ه واڵتانی‬ ‫ئه‌ندامه‌‪ ،‬پێبه‌ند ب ‌ه پاراستنی زمانه‌کان‬ ‫وه‌ک میراتێکی سیاسی‌و کلتووری‌‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی کراون‌و ئه‌و ‌ه پێ‌خوێندن‌و‬ ‫به‌کارهێنان‌و ب ‌ه ره‌سمی ناسینی زمان ‌ه‬

‫ل ‪١٣‬‬ ‫ک ‌ه ده‌توانێ له‌ شااڵوی نه‌مان بیپارێزێ‪.‬‬ ‫ئاغای یاریده‌ده‌ری سه‌رۆک کۆمار!‬ ‫ئێو ‌ه ده‌بــێ بزانن که‌ نابێ سیاسه‌تی‬ ‫حاشاو ڕێگریی خۆتان ل ‌ه وه‌دیهاتنی‬ ‫یه‌کێک ل ‌ه مافه‌ سه‌ره‌کییه‌کانی خه‌ڵک‬ ‫به‌و ‌ه پاساو بده‌نه‌و ‌ه ک ‌ه ئه‌وه‌ بابه‌ت‌و‬ ‫داوای سـه‌ره‌کــیــی خـه‌ڵــک نییه‌‪ ،‬ئ ـه‌و ‌ه‬ ‫خـــۆڵ لــ ‌ه چــــاوی خــه‌ڵــک کـــردنـــه‌وه‌و‬ ‫که‌س ئه‌و ‌ه ل ‌ه زمانی ئێو ‌ه وه‌رناگرێ‪،‬‬ ‫چــونــکــی نــیــازی دڵ ــی ئــێــو ‌ه ئێستاک ‌ه‬ ‫هه‌موو ده‌یزانن‪ .‬به‌اڵم پرسیار ئه‌وه‌ی ‌ه‬

‫ئاغای یاریده‌ده‌ری سه‌رۆک‬ ‫کــۆمــار! ئێو‌ه ده‌بــێ بزانن ک ‌ه‬ ‫نابێ سیاسه‌تی حاشاو ڕێگریی‬ ‫خۆتان ل ‌ه وه‌دیهاتنی یه‌کێک‬ ‫ل ‌ه ماف ‌ه سه‌ره‌کییه‌کانی خه‌ڵک‬ ‫به‌و‌ه پاساو بده‌نه‌و‌ه ک ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫بابه‌ت‌و داوای سه‌ره‌کیی خه‌ڵک‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئـ ـه‌و‌ه خــۆڵ ل ـ ‌ه چــاوی‬ ‫خه‌ڵک کردنه‌وه‌و که‌س ئه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫زمانی ئێو‌ه وه‌رناگرێ‪ ،‬چونکی‬ ‫نــیــازی دڵ ــی ئــێــو‌ه ئێستاک ‌ه‬ ‫هه‌موو ده‌یزانن‬ ‫ک ‌ه تا که‌نگێ هه‌ڵه‌ تێگه‌یشتن‌و چه‌وت‬ ‫ب ــی ــرک ــردنــه‌وه‌ی ئــێــو ‌ه ده‌بــــێ هـــه‌روا‬ ‫درێ ــژه‌ی هه‌بێ که‌ بوونی فره‌زمانی‬ ‫ل ‌ه واڵتێکی فره‌نه‌ته‌وه‌دا نه‌ک هه‌ڕه‌ش ‌ه‬ ‫بۆ سه‌ر ته‌واوه‌تیی ئه‌و واڵته‌ نه‌بوه‌و‬ ‫نییه‌‪ ،‬بگر ‌ه ده‌رفه‌ت‌و بوارو به‌ستێنێکی‬ ‫له‌بار بۆ تێکه‌اڵویی زمانی‌و کلتوورییه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و بگره‌‌ سووربوون ل ‌ه سه‌ر‬ ‫سه‌پاندنی زمانێکی تایبه‌ت‌و فارساندنی‬ ‫بیری کوردی‪ ،‬زمانی کوردی‪ ،‬شوناسی‬ ‫کوردیی ‌ه ک ‌ه ده‌تــوانــێ مه‌ترسییه‌کانی‬ ‫لێکترازان‌و هه‌ڕه‌ش ‌ه بۆ ئه‌و ته‌واویه‌تیی ‌ه‬ ‫دروست بکا؟‬

‫‪11‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫تایبەت‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫ی هاتبوون‬ ‫ی پەیامهەڵگری‌ ئاشت ‌‬ ‫ئه‌وان نەک بۆ وتووێژ‪ ،‬بۆ كوشتن ‌‬ ‫(ڕاپۆرتێک لە بارەی ناوەرۆکی وتووێژ‌ە خوێناوییەکەی‌‪13‬ژوئیەی ڤییەن)‬ ‫بە قەڵەمی کریس کۆچێرا‬ ‫دوكــتــور قــاســمــلــوو بــۆ ب ــاس لـه‌سـه‌ر‬ ‫داخــــوازه‌كــــانــــی‌ گــه‌لــی‌ كـــــورد لـــه‌ گــه‌ڵ‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‌و دیتنه‌وه‌ی‌‬ ‫رێگاچاره‌یه‌كی‌ ئاشتیخوازانه‌ بۆ كێشه‌ی‌‬ ‫كورد له‌ ڕۆژهەالتی كوردستان ‪ ،‬چووبووه‌‬ ‫ڤییه‌ن‪ .‬ئه‌و قسانه‌ش كه‌ له‌و چاوپێكه‌وتنه‌دا‬ ‫كردبوونی‌‪ ،‬هه‌ر له‌و پێوه‌ندی‌یه‌دا بوون‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ به‌ ناوی‌ نوێنه‌رانی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمییەوە‌ بۆ وتووێژ له‌گه‌ڵ‌ دوكتور‬ ‫قاسملوو‌و هاوڕێیانی‌ هاتبوون‪ ،‬نیازێكی‌‬ ‫دیكه‌یان هه‌بوو‪:‬‬ ‫ئه‌وان نەک بۆ وتووێژ بۆ كوشتنی‌‬ ‫پەیامهەڵگری‌ ئاشتی‌ هاتبوون‪.‬‬ ‫کــاتــی خــۆی رۆژن ــامــه‌ی‌ فه‌رانسه‌یی‌‬ ‫«لــۆمــۆنــد» رۆژی‌ ‪1‬ی‌ ژانــویــه‌ی‌ ‪1998‬‬ ‫وتــارێــكـی‌ ب ـه‌ قه‌ڵه‌می‌ كــریــس كۆچێرا له‌‬ ‫بــــاره‌ی‌ نــێــوه‌رۆكــی‌ نـــــه‌واری‌ قسه‌كانی‌‬ ‫دوكــتــور قاسملوو‌و نــاردراوانــی‌ رێژیمی‌‬ ‫ئــێــران ل ـه‌ چاوپێكه‌وتنی‌ ڤییه‌ن دا‪ ،‬باڵو‬ ‫ك ــرده‌وه‌‪ .‬گۆڤاری‌ «آ‌رش»ی ــش له‌ ژمــاره‌‬ ‫‪65‬ی‌ خــۆی‌دا وه‌گــێــڕدراوی‌ فارسیی‌ ئه‌م‬ ‫وتــــاره‌ی‌ ب ــاوك ــرده‌وه‌‪ .‬ب ـه‌م هــۆی ـه‌وه‌ كه‌‬ ‫زۆر له‌ هۆگرانی کەسایەتیی د‪.‬قاسملوو‬ ‫حەز دەکەن بزانن لەم دانیشتنە خوێناوییە‬ ‫دا چ قسە‌و باسێک لە نیوان د‪.‬قاسملوو و‬ ‫نــاردراوانــی تیرۆریست هاتوونە گــۆڕێ‪،‬‬ ‫وەرگـــێـــردراوی کــوردیــی ئــەم راپــۆرتــەی‬ ‫کــریــس کــۆچــێــرا لــە ‪ 25‬ســاڵــەی شەهید‬ ‫بوونی ئەو ڕێبەرە دا‪ ،‬جارێکی دیکە باڵو‬ ‫دەکەینەوە‪.‬‬ ‫‪13‬ی‌ ژوئیه‌ی‌ ‪ ،1989‬عه‌بدوڵڕه‌حمان‬ ‫قاسملوو سكرتێری‌ حیزبی‌ دێمۆكراتی‌‬ ‫كوردستانی‌ ئــێــران‪ ،‬به‌ هــۆی‌ دوو گولله‌‬ ‫كه‌ وه‌سـه‌ری‌ كه‌وتبوو‪،‬له‌گه‌ڵ‌ دوو كه‌سی‌‬ ‫دیكه‌ له‌ هاوڕێیانی‌‪ ،‬له‌ ئاپارتومانێكی‌ شاری‌‬ ‫ڤییەن دا‪ ،‬كوژرا‪ .‬ئه‌و كاته‌‪ ،‬ده‌ ساڵ‌ بوو كه‌‬ ‫شه‌ڕ له‌ نێوان ئه‌رته‌شی‌ تاران‌و پێشمه‌رگه‌‬ ‫كــورده‌كــان دا درێ ــژه‌ی‌ هـه‌بــوو‪ .‬به‌ دوای‌‬ ‫یه‌كه‌م چاوپێكه‌وتن له‌ دیسامبری‌ ‪‌1988‬و‬ ‫ژانویه‌ی‌ ‪1989‬دا‪ ،‬قاسملوو سه‌ر له‌نوێ‌ ئه‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتنانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ نوێنه‌رانی‌ [رێژیمی‌]‬ ‫ئــێــران ده‌ســـت پـــێ‌كـــرده‌وه‌‪ .‬یـه‌كــێــك لـه‌م‬ ‫نوێنه‌رانه‌ محه‌ممه‌د جه‌عفه‌ر سه‌حراڕوودی‌‪،‬‬ ‫جێگری‌ سـه‌رۆكـی‌ ئیتالعاتی‌ (نێوخۆیی‌)‬ ‫پاسدارانی‌ شۆرش له‌ كوردستان بوو‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ ته‌قه‌ كردنه‌كه‌دا بۆخۆشی‌ بریندار بوو‪.‬‬ ‫ســـــه‌حـــــراڕوودی‌ كـــه‌ لـــه‌ ی ـه‌كــێــك له‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كان خــســتــبــوویــان‪ ،‬لـه‌الیـه‌ن‬ ‫پۆلیسی‌ ئــوتــریــشـه‌وه‌ ئــیــجــازه‌ی‌ چوونه‌‬ ‫ده‌ر ل ـه‌ نـه‌خــۆشــخــانـه‌ی پــــێ‌درا‌و توانیی‌‬ ‫په‌نا بۆ سه‌فاره‌تی‌ ئێران ببا‪ .‬ناوبراو له‌‬ ‫‪22‬ی‌ ژووئیه‌دا له‌ ئوتریش وه‌ده‌ركــه‌وت‪.‬‬ ‫پارێزه‌ر(ئیسكۆرت)ێكی‌ دیكه‌ی‌ ئێرانی‌ به‌‬ ‫ناوی‌ بزورگیان بۆ ماوه‌یه‌ك له‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫پۆلیس ڕاگیرا‪ ،‬پاشان بڕیاری‌ گرتنی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ كه‌ پێشتر درابــوو‪ ،‬ه ‌هڵ‌وه‌شێندرا‌و‬ ‫ئه‌ویش توانیی‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ئێران‪ .‬سێهه‌م‬ ‫كــه‌س حــاجـی‌ مسته‌فه‌ویی‌ الجــــه‌وه‌ردی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ ئیتالعات (ی‌ نێوخۆیی‌)له‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌ ئازادییه‌كی‌ ته‌واوه‌وه‌ توانیی‌‬ ‫له‌ ئوتریش بچێته‌ ده‌ر‪.‬‬ ‫وتــووێــژه‌كــان ـی‌ نــــاردراوانــــی‌ تـــاران‌و‬ ‫رێ ــبــه‌رانــی‌ كــــورد بــه‌ه ــۆی‌ بــه‌شــدارانــی‌‬ ‫وتووێژه‌كه‌وه‌ له‌سه‌ر كاسێت تۆمار كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ونه‌وارانه‌ كه‌ له‌ ده‌ستی‌ پۆلیس دابوون‪،‬‬ ‫س ـه‌رئ ـه‌نــجــام درانـــــه‌وه‌ بــه‌ ب ـه‌رپــرســان ـی‌‬ ‫حیزبی‌ دێــمــۆكــراتـی‌ كــوردســتــانـی‌ ئــێــران‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵال حه‌سه‌نزاده‌ سكرتێری‌ گشتیی‌‬ ‫حیزبی‌ دێــمــوكــراتـی‌ كــوردســتــانـی‌ ئێران‬ ‫ئیجازه‌ی‌ گوێگرتن له‌و كاسێتانه‌ی‌ پێ‌داین‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵره‌حمان قاسملوو قه‌ت به‌م وردبینییە‌‬ ‫ده‌روونناسییانه‌وه‌ بۆچوونه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫ل ـه‌بــاره‌ی‌ خودموختاری‌ بۆ كوردستانی‌‬ ‫ئێران شی‌ نه‌كردبۆوه‌‪:‬‬ ‫پرسیار‌و وه‌اڵمه‌كانی‌ الیه‌نه‌ ئێرانی‌یه‌كان‬ ‫كــه‌ پــێــیــان وانـ ـه‌ب ــوو رۆژێــــك لــه‌ رۆژان‬ ‫قسه‌كانیان ئاشكرا ده‌بــن‪ ،‬زۆر به‌ باشی‌‬ ‫ناته‌بابوونی‌ بۆچوونه‌كانیان‌و روحیاتی‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ كۆماری‌ ئیسالمیی‌ ئێران له‌‬ ‫نێوان بــڕوا هه‌بوون به‌ روانــگــه‌‌‌‌‌و دیــارده‌‬ ‫سیاسی‌یه‌ مۆدێرنه‌كان‌و بیروبۆچوونه‌كانی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ خه‌الفه‌تی‌ عه‌لی‌دا‪ ،‬نیشان ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫ئایا بكوژانی‌ قاسملوو پــاش بیستن ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچوونه‌كانی‌‪ ،‬بڕیاریان دا بیكوژن؟ یان‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌رله‌ ده‌ست پێكردنی‌ قسه‌كانی‌‪،‬‬ ‫بڕیاری‌ كوشتنیان دابــوو؟ گوێڕاگرتن بۆ‬ ‫نه‌واره‌كان‪،‬ئه‌م سیناریۆی ‌هی‌ خواره‌وه‌مان‬ ‫دێنێته‌ به‌رچاو‪:‬‬ ‫ده‌س ـه‌اڵتــداران ـی‌ ئــێــران كـه‌ ده‌یانزانی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ قاسملوو له‌ ئاكامی‌ زه‌بــره‌‬ ‫نیزامی‌یه‌كانی‌ ئێران‌و له‌تبوونێك كه‌ ساڵی‌‬ ‫‪[ 1988‬ئــه‌م بــزووتــنـه‌وه‌یــه]‌ به‌خۆیه‌وه‌ی‌‬ ‫دیت‪ ،‬زۆر الواز بووه‌‌و‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌یانزانی‌‬ ‫قاسملوو پێی‌ خۆشه‌ كێشه‌كه‌ له‌ رێگای‌‬ ‫وت ــووێ ــژه‌وه‌ چــاره‌ســه‌ر بــبـێ‌‪ ،‬هــه‌ر بۆیه‌‬ ‫هــومــێــدی‌ ئــه‌وه‌یــان ه ـه‌بــوو ك ـه‌ لـه‌وانـه‌یـه‌‬ ‫ی داخــوازه‌كــانـی‌‪ ،‬وات ـه‌ تێكۆشانی‌‬ ‫به‌ نیوه‌ ‌‬ ‫قانوونیی‌ حیزبه‌كه‌ی‌ رازی‌ بێ‪ .‬به‌اڵم پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ قاسملوو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ پێ‌داده‌گرێ‌‬ ‫ی تـــازه‌ی‌ ئــێــران (خومه‌ینی‌‬ ‫ك ـه‌ رێــب ـه‌ران ـ ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك پێشتر له‌ ‪4‬ی‌ ژوئه‌نی‌ ‪1989‬دا‬ ‫ێ رابگه‌یه‌نن كه‌ داخــوازی‌‬ ‫مــردبــوو) ده‌ب ـ ‌‬ ‫خودموختارییان قه‌بووڵه‌‪ ،‬ناردراوانی‌ تاران‬ ‫به‌ دوای‌ یه‌كه‌م چاوپێكه‌وتن دا‪ ،‬له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ خۆیان پێوه‌ندی‌ ده‌گــرن كه‌‬ ‫دیاره‌ ده‌ستووریان پێ‌ده‌درێ‌‪ :‬بیكوژن‪.‬‬ ‫ســـــه‌حـــــراڕوودی‌ راده‌گــــه‌یــــه‌نــــێ‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ پــێــك ـه‌وه‌ رێ ــك ك ـه‌وتــوویــن ك ـه‌ ئـه‌م‬ ‫چــاوپــێــكـه‌وتــنــانـه‌مــان ب ـه‌ تــــه‌واوی‌ نهێنی‌‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ .‬چونكه‌ دوژمــنــانــێــك هــه‌ن كه‌‬ ‫نایانه‌وێ‌ ئه‌و گیروگرفتانه‌ چاره‌سه‌ر بكرێن‪.‬‬ ‫ئ ـه‌و‪ ،‬پێ‌ له‌سه‌ر ئ ـه‌وه‌ داده‌گ ــرێ‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ی ئێرانیش دا‪ ،‬كه‌سانێك‬ ‫له‌نێو حكوومه‌ت ‌‬ ‫هـه‌ن كه‌ دژی‌ هـه‌ر جــۆره‌ چاوپێكه‌وتن‌و‬ ‫پێوه‌ندی‌یه‌كن‪ .‬له‌ ئاستی‌ هه‌ڵسووڕێنه‌رانی‌‬ ‫واڵت دا ته‌نانه‌ت قسه‌كردنی‌ راشكاوانه‌ش‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌و ‌ه مومكین نیه‌‪.‬‬ ‫عـه‌بــدو‌ڵــڕه‌حــمــان قاسملوو دێته‌سه‌ر‬ ‫كاكڵه‌ی‌ مه‌سه‌له‌كه‌‪ :‬له‌ دوو چاوپێكه‌وتنی‌‬ ‫پێشوومان دا‪ ،‬ئێمه‌ لـه‌بــاره‌ی‌ دوو خاڵی‌‬ ‫ئه‌سڵییه‌وه‌ قسه‌مان ك ــرد‪ :‬قبووڵكردنی‌‬ ‫ئه‌سڵی‌ خودموختاری‌‌و ئه‌سڵی‌ تێكۆشانی‌‬ ‫ئازادانه‌ی‌ حیزبی‌ ئێمه‌ له‌نێوخۆی‌ واڵت دا‪.‬‬ ‫ئێوه‌ واڵمتان دایه‌وه‌ كه‌ هه‌ڵسووڕێنه‌رانی‌‬ ‫رێــژیــم ل ـه‌گ ـه‌ڵ‌ قــه‌بــووڵ كــردن ـی‌ ئه‌سڵی‌‬ ‫خــودمــوخــتــاری‌دا نــیــن‪ .‬لـــه‌بـــاره‌ی‌ خاڵی‌‬ ‫دووهـه‌مـه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌ ده‌فته‌ری‌ سیاسی‌دا‬ ‫باسێكی‌ زۆر دوورو درێژمان هه‌بوو كه‌‬ ‫ئایا پێشمه‌رگه‌كان چه‌كه‌كانیان ته‌حویل‬ ‫بده‌نه‌و ‌ه یان نا؟ ده‌فته‌ری‌ سیاسی‌ وا بیر‬ ‫ده‌كــاتـه‌وه‌ كه‌ مومكین نیه‌ چه‌ك ته‌حویل‬ ‫بدرێته‌وه‌‪ .‬ئێوه‌ ده‌بێ‌ له‌ومه‌سه‌له‌یه‌ بگه‌ن‬ ‫كــه‌ پـــاش ده‌ ســـاڵ‌ شــــه‌ڕو ئـــه‌و ه ـه‌مــوو‬ ‫قــوربــانــیــدان ـه‌‪ ،‬خــودمــوخــتــاری‌ بـــووه‌ به‌‬ ‫سه‌مبولی‌ داخوازه‌كانی‌ ئێمه‌‪ .‬ئێوه‌ ده‌تانه‌وێ‌‬ ‫ئێمه‌ وشه‌یه‌كی‌ دیكه‌ به‌كار بێنین؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫نیوه‌رۆكی‌ خودموختاری‌ قه‌بووڵ‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چــلــۆن ـه‌ كــه‌ لــه‌ وشــــه‌ی‌ خــودمــوخــتــاری‌‬ ‫ده‌تــرســن؟ قاسملوو ه ـه‌ر ل ـه‌و كــاتـه‌دا كه‌‬ ‫خۆی‌ وك پیاوی‌ خودموختاری‌ ناو ده‌با‪،‬‬ ‫ده‌ڵــێ‌‪ :‬نه‌سڵی‌ مــن‪ ،‬نه‌سڵی‌ دێمۆكراسی‌و‬ ‫خــودمــوخــتــاری‌یـه‌‪ .‬پــاشــان وێـــڕای‌ داوای‌‬ ‫درێژه‌ی‌ وتووێژ‪ ،‬وریایان ده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێ‌‪:‬‬ ‫دڵنیا بن ئه‌گه‌ر گیروگرفتی‌ كورد چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ دوور‬ ‫بوونه‌وه‌ له‌ مه‌ركه‌زو جیاییخوازی‬ ‫سـه‌حــراڕوودی‌‪ :‬ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جاره‌ كه‌‬ ‫له‌ نێومان دا له‌سه‌ر ئه‌و شته‌ كه‌ ئیسالم‬ ‫بۆ میلله‌ته‌كانی‌ ده‌كــا‪ ،‬باس ده‌كه‌ین‪ .‬ئێمه‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ گیروگرفته‌كانمان گوێ‌‬ ‫به‌ قسه‌ی‌ كه‌س ناده‌ین‪ ،‬نه‌ رۆژهه‌اڵت‌و نه‌‬ ‫رۆژئــاوا‪ ،‬ئێمه‌ ئاماده‌ین خۆمان بكه‌ین به‌‬ ‫قوربانیی‌ بیروباوه‌ڕمان‪.‬‬ ‫قاسملوو‪ ...‬من ده‌مه‌وێ‌ شتێكتان عه‌رز‬ ‫بكه‌م‪ ،‬من له‌و هه‌موو كۆسپانه‌ی‌ له‌ پێوه‌ندی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ راگه‌یاندنی‌ خودموختاری‌دا ناوتان‬ ‫بردن‪ ،‬قانیع نه‌بووم‪ ...‬له‌ هه‌لومه‌رجی‌ ئێستادا‬ ‫ئ ـه‌وه‌ ئاغایان خامه‌نه‌یی‌‌و ره‌فسه‌نجانین‬ ‫كه‌ نوێژی‌ هه‌ینیی‌ تــاران به‌ڕێوه‌ ده‌ب ـه‌ن‪.‬‬ ‫ئ ـه‌وان ده‌توانن له‌ بــاره‌ی‌ خودموختاریی‌‬ ‫كوردستانه‌و ‌ه بیروڕای‌ خۆیان رابگه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫قاسملوو پاشان ڕوانگه‌‌و بۆچوونی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ باره‌ی‌ خودموختارییه‌وه‌ به‌ درێژی‌ شی‌‬ ‫ده‌كــات ـه‌وه‌‪ :‬بۆ ئێمه‌ چــوار خاڵی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫لــه‌گــۆڕێــدان‪ :‬خــودمــوخــتــاری‌‪ ،‬ب ـه‌ مــانــای‌‬ ‫كۆنه‌بوونه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت له‌ ناوه‌ند‪ ،‬دووهه‌م‬ ‫خاڵی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ بۆ ئێمه‌ زمانی‌ كوردی‌یه‌‪.‬‬

‫كوردی‌ ده‌بێ‌ ببێته‌ زمانی‌ ره‌سمیی‌ ناوچ ‌ه‬ ‫كوردنشینه‌كان‪ .‬سێهه‌م خاڵ‌ دیاریكردنی‌‬ ‫ســنــووره‌كــان ـی‌ نــاوچــه‌ی‌ خــودمــوخــتــاره‌‪.‬‬ ‫بــۆ ئـ ـه‌م مـه‌بـه‌ســتـه‌ ده‌بـــێ‌ فــاكــتــۆره‌كــانـی‌‬ ‫جوغرافیایی‌‪ ،‬ئابووری‌‌و به‌تایبه‌تی‌ ویستی‌‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكه‌ی‌ له‌ ناوچه‌ كوردنشینه‌كان دا‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬سه‌رنجیان بدرێتێ‌‪ .‬چواره‌م خاڵی‌‬ ‫گرنگ بۆ میلله‌تی‌ كــورد‪ ،‬ده‌بێ‌ ئه‌منییه‌تی‌‬ ‫نێوخۆیی‌ ناوچه‌ كوردنشینه‌كان به‌ هۆی‌‬ ‫كورده‌كانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ بچێ‌‪ ...‬ئێمه‌ شتێكی‌‬ ‫له‌وانه‌ زیاترمان ناوێ‌‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێوه‌ندیی‌‬ ‫بــه‌ وه‌دیــهــاتــن‌و جــێــبـه‌جـێ‌ ب ــوونــی‌ ئـه‌م‬ ‫داخــوازان ـه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ واقیع بینین‪ .‬بۆ‬ ‫وێنه‌ له‌سه‌ر دیاریكردنی‌ سنووری‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫خــودمــوخــتــار نــاكــۆكــی‌‌و كێشه‌ی‌ چووكه‌‬ ‫ده‌بن‪ .‬به‌اڵم كورده‌كان ئاماده‌ن نین له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م شته‌ چكۆالنه‌ به‌شه‌ڕ بێن‪ ،‬به‌ مه‌رجێك‬ ‫كه‌ ئه‌سڵه‌كه‌ قبووڵ‌ بكرێ‌‪.‬‬

‫ك ـه‌ ل ـه‌س ـه‌ر هێندێك مـه‌سـه‌لـه‌ بۆچوونی‌‬ ‫جیاوازمان هه‌ن‪.‬‬ ‫ســه‌حــراڕوودی‌ باسێكی‌ دوور‌ودرێـــژ‬ ‫ده‌ســت پێ‌ده‌كا كه‌ هیچ پێوه‌ندی‌یه‌كی‌ به‌‬ ‫مـه‌سـه‌لـه‌كـه‌وه‌ نیه‌‪...‬ئێستا دێینه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ خودموختاری‌‪ .‬له‌م باره‌یه‌وه‌ دوو‬ ‫فكر هه‌ن‪ .‬یه‌كێك له‌م فكرانه‌ ده‌مانگێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ سه‌رده‌می‌ حه‌زره‌تی‌ عه‌لی‌‌و‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌مه‌یه‌ كه‌ ح ـه‌زره‌ت ـی‌ عه‌لی‌ له‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫خه‌الفه‌ت دانیشتبوو‌و حكوومه‌تی‌ ده‌كرد‪.‬‬ ‫بــه‌اڵم هێندێك نــاوچـه‌ ه ـه‌بــوون بـه‌ نــاوی‌‬ ‫والیت (ئوستان) كه‌ حاكمه‌كان (والی‌یه‌كان)‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌وێیان به‌ده‌سته‌وه‌ بــوو‌و‪ ،‬له‌‬ ‫چاو ناوچه‌ خودموختاره‌كان ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫به‌رباڵوتریان هـه‌بــوو‪ .‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌‬ ‫كه‌سانی‌ ئه‌وتۆ هه‌ن كه‌ ئه‌م فكره‌ به‌ هی‌‬ ‫ســه‌رده‌مــی‌ عـه‌لـی‌ ده‌زانــــن‌و ل ـه‌س ـه‌ر ئه‌م‬ ‫بــاوه‌ڕن كه‌ هه‌لومه‌رجی‌ ئه‌مڕۆ جیاوازه‌‪،‬‬ ‫دوژمن چوار ده‌وری‌ ئێمه‌ی‌ گرتوه‌‪ .‬واته‌‬

‫قاسملوو به‌م جۆره‌ ئاكام له‌ باسه‌كان‬ ‫وه‌رده‌گرێ‌‪:‬‬ ‫ئـــه‌وه‌یـــان مــومــكــیــن نــی ـه‌ كــه‌ وشــه‌ی‌‬ ‫خودموختاری‌ چاوپۆشی‌ لێ‌ بكرێ‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫وشــه‌یــه‌ بــۆ نـــه‌تـــه‌وه‌ی‌ كـــورد واتــای ـه‌ك ـی‌‬ ‫عــاتــیــفـی‌و مــێــژووی ـی‌ ه ـه‌ی ـه‌‪ .‬ئــه‌م وشـه‌یـه‌‬ ‫سه‌مبولێكه‌‪ .‬من وا هه‌ست ده‌كه‌م كه‌ ئێوه‌‬ ‫نێوه‌رۆكه‌كه‌ قبووڵ‌ بكه‌ن به‌اڵم ده‌تانه‌وێ‌‬ ‫ئێمه‌ واز له‌ وشه‌كه‌ بێنین‪ .‬له‌ ئیسالم دا‬ ‫هه‌ركاتێك ده‌قێكی‌ پــیــرۆز ده‌خوێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناكرێ‌ بێ‌ گوتنی‌ بسم الله‌ الرحمن الرحیم‬ ‫ێ بكرێ‌‪ .‬ئه‌وه‌ش راست وایه‌‪ .‬ئێوه‌‬ ‫ده‌ست پ ‌‬ ‫نیوه‌رۆكی‌ خودموختاریتان قبووڵه‌ به‌اڵم به‌‬ ‫بێ‌ بسم الله‌ الرحمن الرحیم‪.‬‬ ‫ئێرانی‌یه‌كان (ناردراوانی‌ رێژیم) ده‌ڵێن‬ ‫بۆ درێژه‌ی‌ باسه‌كان كه‌ هومێدێكی‌ زۆریان‬ ‫خوڵقاندوه‌ ده‌ب ـێ‌ له‌گه‌ڵ‌ تــاران پێوه‌ندی‌‬ ‫بگرین‪ .‬بــۆ سبه‌ینێ‌ رۆژی‌ ‪13‬ی‌ ژوئیه‌‬ ‫ســـه‌حـــراڕوودی‌ ده‌ڵـــێ‌ ل ـه‌گ ـه‌ڵ‌ بــــراده‌ران‬ ‫پێوه‌ندیی‌ گرتوه‌‪ :‬ئێوه‌ دوێنێ‌ گوتتان كه‌‬ ‫بـه‌رپــرســانـی‌ ئێرانی‌ ده‌تــوانــن ل ـه‌ نوێژی‌‬ ‫هه‌ینی‌ دا لـه‌ ب ــاره‌ی‌ خودموختاری‌یه‌وه‌‬ ‫قسان بــك ـه‌ن‪ ...‬هێندێك مه‌سه‌له‌ ه ـه‌ن كه‌‬ ‫ب ـه‌رپــرســان‌و ئیمام جومعه‌كان ده‌تــوانــن‬ ‫له‌باره‌یانه‌وه‌ قسه‌ بكه‌ن‪ .‬به‌اڵم ده‌بێ‌ بزانن‬

‫واڵتانێك كه‌ ئه‌ندامی‌ په‌یمانی‌ ناتۆ (اوتان)‬ ‫ن‪ ،‬رێژیمه‌ كۆنه‌په‌رسته‌كان‪ ،‬كه‌ ناهێڵن‬ ‫خــودمــوخــتــاری‌ هـــه‌ر لــه‌ چــوارچــێــوه‌ی‌‬ ‫خــۆی‌ دا وه‌مــێــنـێ‌‪ .‬ئـــه‌وان هــه‌وڵ‌ ده‌ده‌ن‬ ‫ی ب ـه‌ریــن بــك ـه‌ن ـه‌وه‌ تا‬ ‫ك ـه‌ چــوارچــێــوه‌ك ـه‌ ‌‬ ‫سه‌رئه‌نجام ده‌گا به‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‪ .‬كه‌ وا‬ ‫بوو خودموختاری‌ مه‌سه‌له‌یه‌ك نیه‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫بتوانین به‌ یه‌ك دوو به‌یاننامه‌ له‌ نوێژی‌‬ ‫هه‌ینی‌دا چــاره‌س ـه‌ری‌ بكه‌ین‪ .‬مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫دووهــه‌م‪ :‬حیزبی‌ دێمۆكراتی‌ كوردستان‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ هه‌م هه‌لومه‌رجی‌ پێشوو بپارێزێ‌‌و‬ ‫هه‌م له‌گه‌ڵ‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ وتووێژ بكا‪،‬‬ ‫ی لـێ‌قبووڵ‌ ناكرێ‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم من دڵنیام كه‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ســه‌حــراڕوودی‌ درێــژه‌دان ـی‌ قسه‌كانی‌‬ ‫به‌ حاجی‌ مسته‌فه‌وی‌ ده‌سپێرێ‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫ده‌ڵ ـێ‌‪ :‬بسم الله‌ الرحمن الرحیم‪ ...‬حیزبه‌‬ ‫كومونیسته‌كان له‌ بــاره‌ی‌ میلله‌ته‌كانه‌وه‌‬ ‫پ ـه‌یــڕه‌وی‌ له‌ تیئۆریی‌ ئیستالین ده‌ك ـه‌ن‪.‬‬ ‫عه‌ره‌به‌كان ده‌ڵێن ئـه‌وه‌ ن ـه‌زه‌ری‌ ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫حــیــزبـه‌ ســوســیــال دێــمــۆكــرات ـه‌كــان رێگا‬ ‫چــــاره‌ســــه‌ری‌ خ ــۆی ــان هــه‌یــه ‌‌و ئ ـه‌ویــش‬ ‫كـه‌ پێوه‌ندیی‌ بـه‌ هێزه‌ ئیسالمی‌یه‌كان‌و‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌یه‌وه‌ هه‌یه‌ تا ئێستا له‌م‬ ‫باره‌وه‌ شیكردنه‌وه‌‌و لێكدانه‌وه‌یه‌ك نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بتوانین كارێك بكه‌ین كه‌ كۆماری‌‬

‫ئیسالمی‌ ب ـه‌ جــیــددی‌ بــه‌م مـه‌سـه‌لـه‌یـه‌وه‌‬ ‫خه‌ریك بێ‌‌و تیئۆریز ‌هی‌ بكا‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫سـه‌ركـه‌وتــنــێــكـی‌ زۆر گــــه‌ور ‌ه ده‌بــــێ‌‪ .‬له‌‬ ‫ئیسالم دا‪ ،‬گومانی‌ تێدا نیه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر‪،‬‬ ‫محه‌ممه‌د‌و جێ‌نشینانی‌ رێوشوێنی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ خۆیان هه‌بووه‌‪ .‬هیوادارم كه‌ رێژیم مل‬ ‫بۆ ئه‌م جۆره‌ مه‌سه‌النه‌ رابكێشێ‌‌و له‌ نێوان‬ ‫رێوشوێنه‌ سوننه‌تی‌یه‌كان‌و ئ ـه‌و ‌هی‌ ئێوه‌‬ ‫داوای‌ ده‌كــه‌ن‪ ،‬بتوانێ‌ شتێك له‌ نێو ئه‌و‬ ‫دووانه‌دا بدۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫قاسملوو‪ :‬ئێوه‌ ده‌ڵێن كه‌ له‌ هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫ئێستادا مـه‌سـه‌لـ ‌هی‌ ئه‌سڵی‌ چــاره‌س ـه‌ری‌‬ ‫م ـه‌س ـه‌ل ـه‌ی‌ خــودمــوخــتــاری‌ نــی ـه‌‪ ،‬به‌ڵكوو‬ ‫چـــاره‌ســـه‌ری‌ پــێــوه‌نــدی ـی‌ نــێــوان حیزبی‌‬ ‫دێمۆكراتی‌ كوردستانی‌ ئێران‌و كۆماری‌‬ ‫ئیسالمیی‌ ئــێــران مـه‌بـه‌ســتـی‌ ئه‌سڵی‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ هاتووینه‌ ئێره‌ كه‌ داواتــان لێ‌ بكه‌ین‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ خودموختاری‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫دوكتور قاسملوو هه‌وڵ‌ ده‌دا كــه‌ مـــافی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ چاره‌نووس شی‌ بكاته‌وه‌ كه‌ به‌‬ ‫چه‌ندین شێوه‌ جێبه‌جێ‌ ده‌بێ‌‪ :‬سه‌ربه‌خۆیی‌‪،‬‬ ‫فیدرالیزم یا خودموختاری‌‪.‬‬ ‫له‌ درێــژ ‌هی‌ قسه‌كانی‌دا ده‌ڵ ـێ‌‪ :‬ئه‌و ‌هی‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ مه‌سه‌له‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئایا كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ب ـه‌ راســت ـی‌ ده‌یــــه‌وێ‌ كێشه‌ی‌‬ ‫میللییه‌ته‌كان له‌ ئێران دا چاره‌سه‌ر بكا؟‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌اڵمی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ به‌ڵێ‌یه‌‪،‬‬ ‫ئــێــمـه‌ ده‌مــــانــــه‌وێ‌ بــزانــیــن كــه‌ ده‌یــــه‌وێ‌‬ ‫چــۆنـی‌ چــاره‌ســه‌ر بــكــا؟ ئــایــا ب ـه‌ شێو ‌هی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬فیدرالیزم یا خودموختاری‌؟‬ ‫ئێمه‌ كورده‌كان النیكه‌می‌ داخوازه‌كانمان‬ ‫هێناوه‌ته‌ گ ــۆڕێ‌‪ .‬ئێمه‌ فیدرالیزمیشمان‬ ‫قبووڵه‌‪ ،‬به‌ دڵنیایی‌یه‌وه‌ ده‌ڵێم به‌ بڕوای‌‬ ‫من به‌و هۆیه‌وه‌ كه‌كاتی‌ خۆی‌ له‌ ئیسالم‬ ‫دا جۆره‌ فیدرالیزمێك هه‌بووه‌ واباشتره‌ كه‌‬ ‫فیدرالیزم هه‌ڵ‌ببژێردرێ‌و بۆ وێنه‌ یه‌كیه‌تیی‌‬ ‫كۆماره‌ فیدراڵه‌كانی‌ ئێران پێك بهێنرێ‌‪.‬‬ ‫كـه‌وابــوو ئێوه‌ ئه‌گه‌ر نه‌ سه‌ربه‌خۆییتان‬ ‫قبووڵ‌ بێ‌‪ ،‬نه‌ فیدرالیزم‌و نه‌ خودموختاری‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌و مانایه‌یه‌ كه‌ ناتانه‌وێ‌ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫میللییه‌ته‌كان له‌ ئێران دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫قاسملوو ئه‌و ئاكامه‌ وه‌رده‌گرێ‌ كه‌ ‪:‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ سبه‌ینێ‌ به‌شێكی‌ دیك ‌هی‌ ئێران‬ ‫خــوازیــاری‌ خودموختاری‌ بـێ‌‪ .‬ده‌ب ـێ‌ ئه‌و‬ ‫ئازایه‌تییە‌ هه‌بێ‌‌و به‌ ئوسوول‌و پرەنسیپی‌‬ ‫ئ ـه‌وتــۆ‪ ،‬مـه‌سـه‌لـه‌ نێوخۆیییه‌كانی‌ ئێران‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن كه‌ هه‌موو ال قبووڵیان‬ ‫ب ـێ‌‪ .‬ه ـه‌م عـه‌ربـه‌كــان‪ ،‬ه ـه‌م به‌لووچه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌م توركمه‌نه‌كان‌و هه‌م كورده‌كان ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌مڕۆوه‌ نه‌توانین ئه‌و مه‌سه‌النه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ین ده‌بــن بـه‌ موسیبه‌تێكی‌ گشتی‌ بۆ‬ ‫واڵته‌كه‌مان‪.‬‬ ‫پاش چه‌ند قسه‌یه‌كی‌ دیكه‌‪ ،‬ئه‌وان رۆژی‌‬ ‫داهاتوو بۆ درێــژ ‌هی‌ وتووێژه‌كان دیاری‌‬ ‫ده‌كــه‌ن‪ .‬فــازڵ‌ ره‌س ــووڵ‌‪ ،‬كــوردی‌ عێراقی‌‬ ‫كه‌ نه‌خشی‌ نێوبژیوانی‌ هه‌یه‌ له‌ قسه‌كانی‌‬ ‫هه‌ر دوو ال ئه‌م ئاكامه‌ وه‌رده‌گـــرێ‌‪ :‬یان‬ ‫ئێوه‌ ده‌گه‌نه‌ هێندێك رێككه‌وتن‌و درێــژه‌‬ ‫ب ـه‌ وتــووێــژ ده‌ده‌ن بــه‌و م ـه‌رج ـ ‌هی‌ شه‌ڕ‬ ‫رابوه‌ستێ‌‪ ،‬یان بێ‌ ئه‌و ‌هی‌ شه‌ڕ بوه‌ستێ‌‪،‬‬ ‫وتووێژه‌كان درێژه‌ پێ‌ده‌ده‌ن‪ .‬به‌اڵم له‌ هه‌ر‬ ‫حاڵ‌دا باشتره‌ ئه‌مڕۆ كه‌ هه‌لومه‌رج له‌باره‌‪،‬‬ ‫بگه‌نه‌ رێككه‌وتن‌و ئاكام‪ 3 ،‬ساڵی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ وه‌زع بــگــۆڕێ‌‌و موعادیله‌كان‌و‬ ‫هاوسه‌نگیی‌ هێزه‌كان به‌مجۆره‌ نه‌مێنێ‌و‬ ‫هه‌لومه‌رجی‌ ئه‌وكات شتێكی‌ دیكه‌ ببێ‌‪.‬‬ ‫ئـه‌وه‌ دوا وشه‌كانن‪ .‬ده‌نگی‌ جوواڵنی‌‬ ‫كــورســی‌‌و مــێــزه‌كــان ده‌بــیــســرێ‌‪ ،‬پاشان‬ ‫ده‌نگی‌ چوار ته‌ق ‌هی‌ كپ كه‌ دیاره‌ به‌ چه‌كی‌‬ ‫ته‌یار ب ‌ه ئامێری‌ ده‌نگ كپكه‌ر كراون‪ ،‬دێته‌‬ ‫گۆڕێ‌‪ .‬ئینجا بێ‌ده‌نگیی‌ ته‌واو‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫تایبەت‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫قسه‌کانی د‪ .‬فرێدریک تیسۆ کۆنسولی پێشووی فه‌ڕانسه له کوردستان‬

‫له سیمیناری ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هیدبوونی د‪ .‬قاسملوو له پارلمانی بریتانیا‬

‫ئه‌من یه‌کجار زۆر خۆشحاڵ و هه‌ژاوم که‬ ‫ئه‌مڕۆ لێره له‌گه‌ڵتانم بۆ یادکردنه‌وه‌ی که‌سێک‬ ‫که ئه‌من به مامۆستای خۆمم ده‌زانـــی‪ ،‬واته‬ ‫دوکتور عه‌بدولڕه‌حمان قاسملوو که هه‌روه‌ک‬ ‫هه‌موو ده‌زانــن بیست و پێنج ســاڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫به‌ده‌ستی رێژیمی ئێران تێرۆر کــرا‪ .‬ئه‌مساڵ‬ ‫چه‌ندین رێوڕه‌سم به‌و بۆنه‌وه له گۆڕستانی‬ ‫پێرالشێز و هه‌روه‌ها له پارلمانی فه‌ڕانسه‌ش‬

‫به‌ڕێوه چوون‪.‬‬ ‫که‌س دوکتور قاسملووی له‌بیر نه‌چۆته‌وه‪.‬‬ ‫کــه‌س نــاتــوانــێ دوکــتــور قاسملوو له‌بیر بکا‪.‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ی ده‌یانناسی ده‌زانــن که چه‌نده‬ ‫زیــره‌کــیــی ـه‌ک ـه‌ی و روانــیــنــی ئـــه‌و بــۆ جیهان‬ ‫هیوابه‌خش بوو‪ .‬ئه‌و که‌سێک نه‌بوو که سیاسه‌ت‬ ‫ته‌نیا له گه‌یشتن به ده‌سه‌اڵت و پۆستێکدا ببینێ‪.‬‬ ‫بــنـه‌مــای خ ـه‌بــات و تێکۆشانی وی به‌ڕاستی‬

‫بیروباوه‌ڕ بوو و له‌بیروباوه‌ڕیشیدا هه‌تا سه‌ر‬ ‫ده‌چوو و پێی وابوو که ده‌بێ به تـه‌واوی ئه‌و‬ ‫نه‌خشه بنوێنێ که مێژووی میلله‌ته‌که‌ی لێی داوا‬ ‫ده‌كا‪.‬‬ ‫ئه‌من به‌ختی ئــه‌وه‌م هه‌بوو که له مانگی‬ ‫فێبریواریی ‪ 1981‬دا له‌گه‌ڵی ئاشنا بــووم‪ ،‬له‬ ‫شوێنێک که بۆ پاراستنی له بۆمبارانی دژمن‬ ‫دروســت کــرابــوو‪ .‬ئـه‌و ب ‌ه تــه‌واوی له خزمه‌ت‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کــورددا بوو‪ .‬پرسیاری سه‌ره‌کییش‬ ‫ئه‌و ‌ه بوو که ئایا ده‌کرێ به ئاشتی بگه‌ین به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاماده بین له‌گه‌ل دژمن وتووێژ بکه‌ین؟‬ ‫هێندێک که‌س ئێستاش لۆمه‌ی دوکتور قاسملوو‬ ‫ده‌کــه‌ن کــه بــۆخــۆی راســتـه‌وخــۆ و بــه قیمه‌تی‬ ‫گیانی خۆی له‌گه‌ڵ دژمنه‌که‌ی دانیشتووه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕاستی ئه‌گه‌ر دوکتور قاسملوو باش بناسین‪،‬‬ ‫ده‌كرێ له‌وه‌دا که لۆژیکی ئاشتیخوازانه‌ی خۆی‬ ‫تا سه‌ر جێبه‌جێ کــردووه و گیانی خۆی له‌و‬ ‫پێناوه‌دا به‌خت کردوه لۆمه‌ی بکه‌ین؟‬ ‫ئه‌من ئه‌و پیاوه‌م پڕ به‌دڵ خۆش ده‌ویست‪،‬‬ ‫مرۆڤێکی باش و راستگۆ که قه‌ت حازر نه‌بوو‬ ‫له‌پێناوی ناسران و دانپێدانانی خه‌باته‌که‌یدا‬ ‫پـه‌نــا بــۆ تــێــرۆریــزم بـ ـه‌رێ‪ .‬ئـ ـه‌وه‌ی قاسملوو‬ ‫خ ـه‌بــاتــی بــۆ ده‌کــــرد شــتــێــك نــه‌بــوو جــگــه له‬ ‫هه‌قی مــان و مه‌وجوودییه‌تی گه‌له‌که‌ی له‌نێو‬ ‫ئێرانێکی دێموکراتیکدا و به‌ڕه‌سمی ناسران و‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنی ناسنامه‌ی گه‌له‌که‌ی‪ ،‬مافی ئه‌وه‬ ‫که کورده‌کان بتوانن زمان و فه‌رهه‌نگی خۆیان‬ ‫بۆ مناڵه‌کانیان بگوازنه‌وه‪ .‬ئه‌مانه شتێک بوون‬ ‫که ئــه‌وده‌م له ئێراندا رێگه‌یان پێ نــه‌ده‌درا و‬ ‫بـه‌داخـه‌وه ئێستاش هه‌ر مافی کــورده‌کــان له‌و‬ ‫واڵته‌دا به‌ڕه‌سمی نه‌ناسراوه و رێزی لێ ناگیرێ‪.‬‬ ‫ئه‌من به‌ڕاستی قاسملووم خۆش ده‌ویست‪.‬‬ ‫قاسملوو مامۆستایه‌کی به ته‌واوی مانای وشه‬ ‫بــوو‪ .‬ئـه‌و ناوچه‌ی خــۆی و گه‌له‌که‌ی خــۆی و‬ ‫هه‌موو کــۆت و به‌نده‌کانی ژیئۆپۆلیتیکی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ی گه‌لی کوردی به‌سه‌ر چه‌ند پارچه‌دا‬

‫درێژەی‪:‬ه ‌‬ ‫ه‬ ‫واڵ و راپۆرت‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی کۆڕیادی ‪ ٢٥‬ساڵەی شەهیدانی ڤییەن‬

‫ئۆسلۆ‬ ‫ڕێکه‌وتی ‪٢١‬ی پووشپەڕو ل ‌ه ‪٢٥‬ساڵەی تێرۆری شه‌هیدانی‬ ‫ڤییه‌ن‌دا بۆ یــادو بــیــره‌وه‌ریــی شه‌هید دوکــتــور قاسملوو و‬ ‫هاوڕێیانی کۆڕیادێکی به‌رین ل ‌ه ئۆسلۆی پێته‌ختی نۆروێژ‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪..‬‬ ‫لـه‌و کــۆڕیــاده‌دا که‌ لـه‌الیـه‌ن کۆمیتەی دەرەوەی واڵتی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان‌و ب ‌ه به‌شداریی سەدان کەس لە‬ ‫ئەندامان‌و الیەنگرانی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە واڵتانی‬ ‫سوئێد‪ ،‬نــۆروێــژ‪ ،‬دانــمــارک‌و فینالند بـه‌ڕێــوه‌ چــوو‪ ،‬مستەفا‬ ‫شەڵماشی‪ ،‬ئەندامی دەفتەری سیاسیی حیزب‌و بەرپرسی‬ ‫کومیتەی دەرەوەی واڵتی حیزب؛ ئەحمەدی رەئفەت‪ ،‬نووسەرو‬ ‫رۆژنامەنووس‌؛ دکتور گوڵمراد مرادی‪ ،‬وتەبێژی ئەنجومەنی‬ ‫نێونەتەوەیی قەڵەمی ئێران‌و؛ یان بۆیەر‪ ،‬نووسەرو دۆستی‬ ‫گەلی کورد‪ ،‬هه‌ر کام ل ‌ه سه‌ر الیەنێکی ژیانی سیاسی دکتور‬ ‫قاسملوو قسه‌یان کرد‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د رەئفەت لە باسەکەی‌دا‪ ،‬وەک قوتابییەکی سیاسیی‬ ‫دکتوو قاسملوو گوتی؛ قاسملوو تەنیا رێبەرێکی کورد نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵکوو کەسایەتییەک بوو کە دەیتوانی کاریگەریی لە سەر‬ ‫ت ــەواوی ئێران هەبێ‪ .‬دکــتــوور قاسملوو پێش حیزبەکانی‬ ‫دیکه‌ی ئێران باسی لە دێموکراسی دەکرد‪ ،‬هەر بۆیە زۆربەی‬ ‫حیزبەکانی دیکه‌ی ئێرانی ناوبراویان وەک ڕێبەرێکی خۆیان‬ ‫قبووڵ بوو‪ ،‬هەر ئەمەش یەکێک لەو هۆکارانە بوو کە بوو ‌ه‬ ‫هۆکاری تێرۆرکردنی‪ .‬قاسملوو قوربانی ڕێگای وتووێژ‬ ‫بوو‪ ،‬ئەو چەک بەدەست نەکوژرا‪ ،‬بەڵکوو چەکێکی گرینگتری‬ ‫بەدەستەوە بوو کە ئەویش چەکی دیالۆگ بوو‪ .‬نابراو ل ‌ه باس‬ ‫ل ‌ه سه‌ر بارودۆخی ئێستای سیاسی‌و داهاتووی ئێران گوتی‬ ‫هەر کەسێک دژی دابه‌شبوونی ئێرانە‪ ،‬دەبێ بۆ دامەزراندنی‬ ‫سیستمێکی فێدراڵی هەوڵ بدا‪.‬‬ ‫لـ ‌ه بڕگه‌یه‌کی دیــکـه‌ی ئ ـه‌و کــۆڕیــاده‌دا سمایل بــازیــار‪،‬‬ ‫کەسایەتی‌و تێکۆشەری دێرینی ریزەکانی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان‌و مامۆستای زانکۆ‪ ،‬باسێکی لە ژێر ناوی «قاسملوو‪،‬‬ ‫ناسیونالیزم و ئەندێشەی چەپ» پێشکەش کرد‪.‬‬ ‫کاک سمایل بازیار ل ‌ه باسه‌که‌یدا تیشکی خست ‌ه سه‌ر دوو‬ ‫هێڵی سەرەکیی سیمای قاسملوو‪ ،‬واته‌ نەتەوەیی بوون‌و چەپ‬ ‫بوونی کاک دوکتور بوو‪ .‬به‌ڕێزیان لە باسەکەیدا ئەو بەڵگانەی‬ ‫خستە ڕوو کە چۆن دکتور قاسملوو لە چەپێکی کــوردەوە‬ ‫دەبێتە کوردێکی چــەپ‌و چــۆن هەستی نــەتــەوەیـی‌و بیری‬ ‫نەتەوەیی وا لە قاسملوو دەکا زیاتر وەک کوردێکی چەپ بۆ‬ ‫چارەسەری کێشەی کورد هەنگاو بنێ‌و لە ئاسۆی دوورتری‬ ‫ستراتیژیی قاسملوودا کوردستانی سەربەخۆ هەبێ‌و تەنانەت‬ ‫تێڕوانینی بۆ یەکگرتنەوەی هەر چوارپارچەی کوردستانیش‬ ‫هەبێ‌و بازیار بۆ سەرجەم ئەو باسانەش بەڵگە‌و دیکۆمێنتی‬ ‫خستە ڕوو‪.‬‬ ‫« یان بۆیەر»‪ ،‬نووسەرو دۆستی نیزێکی گەلی کورد‬ ‫کۆرگێڕێکی دیکه‌ی ئەم کۆڕیادە بوو باسی لە ئه‌ندێشه‌ی‬ ‫پێشکەوتووی دکــتــور قاسملوو و داهــاتــووی گه‌لی کــورد‬ ‫کردو گوتی؛ دکتوور قاسملوو واگــەورە ببوو کە سیاسەت‬

‫بکاو بیرو هزرو خوێندنەوەی دروستی بۆ ئەو سەردەم‌و بۆ‬ ‫ئێستا هەبێ‌و ئەو لێکدانەوانەشی بۆ ئێستا دروست ده‌رچوو‪.‬‬ ‫«بۆیەر» پێی وابوو کوردی باشوور سەربەخۆ دەبن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کوردی باشوورو بارزانی نابێ بەشەکانی دیکەی کوردستان‬ ‫لەبیر بکەن‪.‬‬

‫دوا ب ــەدوای «یــان بــۆیــەر»‪ ،‬دکتور گوڵمراد مــورادی‪،‬‬ ‫نووسەرو وتەبێژی ئەنجوومەنی نێونەتەوەیی قەڵەمی ئێران‬ ‫قسه‌ی کردو‪ ،‬وێڕای ئاماژە بە کەسایەتیی دکتور قاسملوو و‬ ‫ئەو پیالنانەی کە دوژمنان دژ بە رێبەرە هەڵکەوتەکانی گەلی‬ ‫کورد دەیگێڕن‪ ،‬گوتی‪ :‬دکتور قاسملوو بە پێچەوانەی بۆچوونە‬ ‫ناکۆکەکان‪ ،‬سیاسەتمەدارێک بوو ئاگا لە بواری بارودۆخی‬ ‫رۆژهەاڵتی نێوەڕاست‌و دەیزانی چۆن دەبێ لەگەڵ دژبەراندا‬ ‫بجوڵێتەوە‪ ،‬هەر چەند ئامانجی دژبــەران تەنیا لەنێوبردنی‬ ‫هەڵکەوتەکانی کۆمەڵگای کــوردەواری وەکوو خودی خۆی‌و‬ ‫کەسانی وەک ئەو بوو‪.‬‬ ‫دوکتور گوڵمراد گوتی دوکتور قاسملوو بە دروستی‬ ‫دەیزانی نائاگایی دەسەاڵتی هەیە بەسەر هەموو رۆژهەاڵتی‬ ‫نێوەڕاستداو دەبێ ئەو کەموکورییە لەنێو بچێ‪ .‬ئەو بیگومان‬ ‫دەیزانی رێبه‌رانی کۆماری ئیسالمی سه‌باره‌ت ب ‌ه وتووێژ‬ ‫هیچیان پێ نییە‪ ،‬بەاڵم ئەو نه‌مرە بۆ سەلماندن بە هەموو‬ ‫نەتەوەکانی ئێران‪ ،‬ئاگایانە ئەو ریسکەی کرد‌و دەیویست هیچ‬ ‫بیانوویەک نەداتە دەستی دوژمنەوە کە بە خەڵک بڵێن حیزب ‌ه‬ ‫کوردییەکان نایانەوێ لەسەر چارەسەری کێشەکان لەگەڵ‬ ‫ئێمەدا وتووێژ بکه‌ن‪.‬‬ ‫کۆڕگێر له‌ کۆتایی باسه‌که‌یدا تیشکی خسته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه دوکتور قاسملوو یەکێک بوو لە یەکەم رێبەرانی حیزبە‬ ‫سیاسییەکان کە دەیزانی هەتاکوو نەتەوەکان ماف‌و مێژووی‬ ‫خۆیان نەزانن‪ ،‬ناتوانن لە رێگای یەکگرتندا دەست بدنە دەستی‬ ‫یەک‌و بە دڵ و گیان یەکگرتووانە بۆ بەدەستهێنانی مافەکانی‬ ‫خۆیان خەبات بکەن‪.‬‬ ‫شــایــانــی بــاسـه‌ ئــەو هێز و الیــەنــانــەی بــەشــداریــی ئەو‬ ‫کــۆڕیــادەیــان کــردبــوو بریتی بــوون ل ـه‌‪ :‬پــارتــی دێموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬یەکێتی نیشتمانیی کوردستان‪ ،‬پارتی سەربەخۆی‬ ‫کــوردســتــان‪ ،‬کــۆنــگــرەی نــەتــەوەیــی کـــورد‪ ،‬پــارتــی یەکێتی‬ ‫دێموکراتی سوریە»پەیەدە»و کۆمیتەی هاوبەشی هێزەکانی‬ ‫ڕۆژهەاڵت‪.‬‬

‫دابه‌ش کردبوو به‌باشی ده‌ناسی‪ .‬ئه‌من زۆر شت‬ ‫له‌و پێوه‌ندییه‌دا له‌و فێر بووم‪ .‬به‌تایبه‌تی ئه‌وه که‬ ‫چۆن له پاش کۆماری کوردستان له مه‌هاباده‌وه‬ ‫فه‌زای سیاسی جاری وابوو که‌مێک کرابۆوه و‬ ‫زۆربه‌ی کاتیش به‌ته‌واوی داخرابۆوه‪ .‬ئێمه ئه‌و‬ ‫کاته پزیشک بووین و له‌سه‌ر داوای دوکتور‬ ‫قاسملوو چووبووینه کوردستان هه‌تا که‌مێک‬ ‫یارمه‌تیی پزیشکی ب ‌ه خه‌ڵکی کورد بگه‌یه‌نین‪،‬‬ ‫چونکه ئـه‌و کاته کوردستان هیچ خزمه‌تێکی‬ ‫پزیشکیی لێ نه‌مابوو‪.‬‬ ‫ئه‌من ئه‌مڕۆ لێره‌م هه‌تا له‌گه‌ڵ دۆستانی‬ ‫کوردمان ل ‌ه له‌نده‌ن و له‌گه‌ڵ ئه‌و بریتانیاییانه‌ی‬ ‫پــشــتــیــوانــی لــه کــــورد ده‌کــــه‌ن رێـــز لــه یــادی‬ ‫دوکــتــور قاسملوو بگرین‪ .‬ده‌ستخۆشیش به‬ ‫پارلمانی ئینگلستان ده‌ڵێم که لـه‌م دواییانه‌دا‬ ‫هه‌نگاوی گه‌وره‌ی له‌بواری به‌ڕه‌سمی ناسینی‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیی کورداندا هه‌ڵێناوه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌من تا ماوه‌یه‌ک پێش ئێستا بۆ ماوه‌ی پێنج‬ ‫ساڵ کۆنسولی گشتیی فه‌ڕانسه له هه‌ولێر بووم‪.‬‬ ‫ئه‌مه شتێک نه‌بوو جگه له درێژه و سه‌ره‌نجامی‬ ‫بـه‌سـه‌رهــاتــێــکــی کــــوردی کــه ل ـه‌گ ـه‌ڵ دوکــتــور‬ ‫قاسملوو ده‌ستم پێ کردبوو‪.‬‬ ‫له‌م کات و ساته‌دا ناتوانم ئیشاره‌یه‌کیش‬ ‫به بــارودۆخــی کوردستانی عیراق نه‌که‌م‪ .‬بیر‬ ‫بکه‌نه‌وه ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ دوکتور قاسملوو مابا‬ ‫گفتگۆی چـه‌نــده سه‌رنجڕاکێشمان سـه‌بــاره‌ت‬ ‫به بــارودۆخــی ئێستا له‌گه‌ڵی ده‌بــوو‪ .‬بێگومان‬ ‫نـ ‌ه ده‌زانـــم ئـه‌گـه‌ر مابا ئـه‌مــڕۆ چــی ده‌گ ــوت و‬ ‫نه ده‌شمهه‌وێ به زمانی ئــه‌وه‌وه قسه بکه‌م‪.‬‬ ‫بـه‌اڵم ئ ـه‌وه‌ی ده‌توانم بیڵێم ئه‌وه‌یه که مێژوو‬ ‫دووبــاره نابێته‌وه مه‌گه‌ر له هه‌ڵه‌كانیدا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫کاتێك ئومێدێک هـه‌یــه‪ ،‬کاتێک په‌نجه‌ره‌یه‌ک‬ ‫ده‌كرێته‌وه‪ ،‬وا باشه به هه‌ڵه‌ش ‌ه پڕی نه‌ده‌ینێ‪.‬‬ ‫پێویسته په‌نجه‌ره‌که به کراوه‌یی بێڵینه‌وه هه‌تا‬ ‫ده‌رفه‌تی گونجاو رێک که‌وێ که له رێگه‌یه‌وه‬ ‫ده‌ستمان وه‌ودیوی په‌نجه‌ره‌ک ‌ه ڕابگا‪ .‬وێنای ئه‌م‬

‫په‌نجه‌ره‌ کراوه‌یه بۆ من ته‌واو واقیعی ئه‌مڕۆی‬ ‫کوردستانی عیراق ده‌رده‌خا‪.‬‬ ‫ئێمه مێژووی عیراق و له‌به‌ریه‌کهه‌ڵوه‌شانی‬ ‫ئیمپراتۆریی عوسمانی له‌سه‌ر ده‌ستی فه‌ڕانسه‬ ‫و بریتانیا له ساڵی ‪ 1916‬دا ده‌ناسین‪ .‬ده‌شزانین‬ ‫لـه‌و س ـه‌رده‌م ـه‌دا ده‌سـه‌اڵتــه رۆژئــاوایــیـه‌کــان چ‬ ‫به‌شێکیان دایــه گه‌لی کــورد به‌گشتی و گه‌لی‬ ‫کورد له عیراق به‌تایبه‌تی‪ .‬به‌شه‌که‌ش جگه له‬ ‫حــاشــاکــردن لــه مافه‌کانی کــورد و سه‌رکوتی‬ ‫ئ ـه‌م گـه‌لــه ل ـه‌الی ـه‌ن رێژیمی ب ـه‌غــداوه شتێکی‬ ‫دیکه نه‌بوو‪ .‬له‌حاڵێکدا عیراق واڵتێکی عه‌ره‌بی‬ ‫نیه‪ ،‬به‌ڵکوو واڵتێکه به دوو نه‌ته‌وه و چه‌ندین‬ ‫کــولــتــوره‌وه‪ .‬ئ ـه‌م کولتوران ‌ه ئه‌مڕۆ به زمانی‬ ‫توندوتیژی خۆیان ده‌رده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌ک خــۆم پێم وایـــه ئ ـه‌مــڕۆ کــاتــی ئ ـه‌وه‬ ‫هــاتــووه که گه‌لی کــورد به سه‌ربه‌خۆیی بگا‪،‬‬ ‫مافێک که له مه‌نشووری نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫و مه‌نشووری مافی مرۆڤدا به‌ڕه‌سمی ناسراوه‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌ڕاست پێتان وایه ئه‌گه‌‌ر ئه‌مڕۆ دوکتور‬ ‫قاسملوو مابا‪ ،‬به هۆکاری ژیئۆستراتژی که‬ ‫دیپڵۆماته‌کان زۆریان حه‌ز لێیه‪ ،‬دژایه‌تیی له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی کوردستانی عیراق ده‌کرد؟ ئه‌من‬ ‫بۆخۆم باوه‌ڕ ناکه‌م که‌ وای کردبا‪.‬‬ ‫ئه‌‌مه ئه‌و چه‌ند بیر و هه‌سته بوو که ویستم‬ ‫له‌و ده‌رفه‌ته‌دا له‌گه‌ڵ ئێوه‌ی به‌ش بکه‌م‪ .‬سوپاسی‬ ‫ئه‌و که‌سانه ده‌که‌م که ئه‌و رێوڕه‌سمه‌یان وه‌ڕێ‬ ‫خستووه و سپاسیان ده‌که‌م که منیان ده‌عوه‌ت‬ ‫کرد بۆ ئه‌وه‌ی له هه‌ژانی یادکردنه‌وه و رێزگرتن‬ ‫له دوکتور قاسملوودا له‌گه‌ڵتان بم‪ .‬هیواداریشم‬ ‫ساڵێکی دیک ‌ه هه‌ر دوو الی دێموکڕات پێکه‌وه‬ ‫لــه‌گــه‌ڵ دۆســتــانــی دوک ــت ــور قــاســمــلــوو ی ـه‌ك‬ ‫رێوڕه‌سمی هاوبه‌ش له گۆڕستانی پێرالشێز‬ ‫به‌ڕێوه به‌رن‪ ،‬نه‌ک دوو رێوڕه‌سمی جیاواز‪ .‬ئه‌م‬ ‫کاره ده‌توانێ په‌نجه‌ره‌یه‌ک به‌سه‌ر کورده‌کانی‬ ‫ئێرانیشدا بکاته‌وه‪.‬‬

‫به‌ڕێوەچوونی سیمینارێک به‌بۆنه‌ی ‪ 25‬ساڵه‌ی‬ ‫تێرۆری دوکتور قاسملوو ل ‌ه پارلمانی بریتانیا‬ ‫له ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هید بوونی دوکتور قاسملووی‬ ‫نـه‌مــردا‪ ،‬به ده‌سپێشخه‌ری و رێکخستنی نوێنه‌رایه‌تیی‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له بریتانیا‪ ،‬ئێواره‌ی رۆژی‬ ‫دووشه‌ممه ‪ 14‬ی ژوئیه‌ی ‪ 2014‬سیمینارێک به به‌شداریی‬ ‫خاتوو به‌یان سامی عه‌بدولڕه‌حمان نوێنه‌‌ریی حکوومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان و نوێنه‌رانی حیزب و الیه‌نه‌کانی هه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌ی کوردستان و کۆمه‌ڵێک رێکخراوی ئێرانی‬ ‫و ده‌یان که‌س له که‌سایه‌تییه سیاسی و فه‌رهه‌نگییه کورد‬ ‫و ئێرانی و بیانییه‌کانی دانیشتووی له‌نده‌ن‪ ،‬سیمینارێک له‬ ‫قاسملوو بووه هۆی ئه‌وه که زۆر له بزووتنه‌وه و هێزه‬ ‫یه‌کێک له هۆڵه‌کانی پارلمانی بریتانیا به‌ڕێوه چوو‪.‬‬ ‫پێشکه‌وتنخوازه‌کانی هه‌موو قاڕڕه‌کانی جیهان له‌دوای‬ ‫ل ‌ه س ـه‌ره‌تــای سیمیناره‌که‌دا بـه‌ڕێــوه‌‌بـه‌ری کۆڕه‌که‬ ‫ئه‌و ‌ه زیاتریش سه‌رنج بده‌نه پرسی کورد و هه‌وڵ بده‌ن‬ ‫خــاتــوو رۆزا ب ــۆرک ب ـه‌نــاوی هـــاوڕێ م ـه‌ولــود ســواره‬ ‫زیاتر له‌‌گه‌ڵ که‌سایه‌تیی قاسملوو و خه‌باتی کورده‌کان‬ ‫نوێنه‌ری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له بریتانیا و‬ ‫ئاشنا ببن‪.‬‬ ‫«سه‌نته‌ری په‌ره‌پێدانی کورد»ه‌وه به‌خێرهێنانی به‌شدارانی‬ ‫دوایــیــن کۆڕگێری سیمیناری ‪ 25‬ســاڵـه‌ی تێرۆری‬ ‫سیمیناره‌که‌ی کرد و وێرای ئاماژ ‌ه به ئامانجی سیمیناره‌که‬ ‫دوکــتــور قاسملوو لــه پارلمانی ئینگلستان بریتی بوو‬ ‫کۆڕگێڕه‌کانی ناساند‪.‬‬ ‫له به‌ڕێز جێرێمی کۆربین ئه‌ندامی پارلمانی بریتانیا و‬ ‫بابه‌تی یه‌كه‌‌می سیمیناره‌که له‌الیه‌ن د‪ .‬ئاسۆ حه‌سه‌ن‬ ‫جێگری به‌رپرسی کۆمیته‌ی مافی مرۆڤ له پارلمانی ئه‌و‬ ‫زاده ئه‌ندامی کۆمیته‌ی نــاوه‌نــدیــی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫‌واڵتــه‪ .‬جێرێمی کۆربین له سه‌ره‌تای باسه‌که‌یدا وێڕای‬ ‫کوردستانه‌وه پێشکه‌ش کرا‪ .‬ک ‌ه ده‌قی باسه‌که‌ی هه‌ر له‌م‬ ‫ده‌سخۆشی و خۆشحاڵی ده‌ربــڕیــن لــه به‌‌ڕێوه‌چوونی‬ ‫ژماره‌یه‌ی «کوردستان» دایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م بۆنه‌یه وه‌ک ده‌رفه‌تێک بۆ هێنان ‌ه به‌ر باسی پرسی‬ ‫پاشان دوکتور فریدرێک تێسۆ کۆنسوولی گشتیی‬ ‫کورده‌کانی ئێران‪ ،‬باسی بیره‌وه‌ریی خۆی له کاتی تێرۆری‬ ‫پێشووی فه‌ڕانسه له کوردستان و دۆستی نزیکی دوکتور‬ ‫دوکتور قاسملوو کرد که چ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی له به‌ستێنی‬ ‫قاسملوو باسێکی له‌باره‌ی رابردووی دۆستایه‌تیی خۆی‬ ‫سیاسی و مێدیایی بریتانیادا هه‌بووه و بۆخۆیشی هه‌ر ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ دوکتور قاسملوو و تێگه‌یشتنی له که‌سایه‌تی و‬ ‫کاته به‌دواداچوونی بۆ کردووه‪.‬‬ ‫بیروباوه‌ڕی ناوبراو کرد‪.‬‬ ‫له کۆتایی قسه‌کانیدا جێرێمی کۆربین رایگه‌یاند که‬ ‫ئینجا نۆر ‌ه گه‌یشتنه په‌یامی لویس ئه‌یاال سکرتێری‬ ‫خه‌باتی کورده‌کان خه‌باتێكی ره‌وایه و به داخ و په‌ژاره‌وه‬ ‫گشتیی رێــكــخــراوی ئه‌نترناسیۆنالی سۆسیالیست که‬ ‫بۆ تێرۆری دوکتور قاسملووی روانیه‌وه و گوتی قاسملوو‬ ‫به‌هۆی کۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌‌ڵ جۆرج پاپاندریۆ سه‌رۆکی‬ ‫مرد بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانی دیکه باشتر بژین‪.‬‬ ‫ئ ـه‌و رێکخراوه له سه‌فه‌‌ر بــوو و نه‌یتوانیبوو بۆخۆی‬ ‫بـه‌شــی دووه‌مـ ــی سیمیناره‌ک ‌ه بــۆ پــرســیــار و را و‬ ‫به‌شداری سیمیناره‌كه بێ‪ .‬له سه‌ره‌تای ئه‌و په‌یامه‌دا که‬ ‫بۆچوونی به‌شدارانی سیمیناره‌كه ته‌رخان کرابوو که له‌و‬ ‫ی به‌رپرسی باره‌گای ناوه‌ندیی‬ ‫له‌الیه‌ن خاتوو له‌تیفه پێر ‌‬ ‫به‌شه‌دا ژماره‌یه‌کی زۆر پرسیار سه‌باره‌ت به په‌روه‌نده‌‌ی‬ ‫ئه‌نترناسیۆنالی سۆسیالیست له له‌نده‌ن خوێندرایه‌وه‪ ،‬لویس‬ ‫تێرۆری دوکتور قاسملوو و پرسی کــورد له ئێران و‬ ‫ئه‌یاال ئیشاره‌ی به پێوه‌ندیی مێژوویی ئه‌نترناسیۆنالی‬ ‫ئاینده‌ی دێموکڕاسی له‌و واڵته‌دا و بارودۆخی سیاسیی‬ ‫سۆسیالیست لـه‌گـه‌ڵ کــورده‌کــان کــردبــوو کــه له‌ڕێگای‬ ‫ناوچه و به‌رپرسیارێتیی واڵتانی رۆژئــاوا سه‌باره‌ت به‬ ‫دوکتور قاسملوو‌ه‌وه دامه‌زرابوو و گوتی هه‌روه‌‌ک چۆن‬ ‫هه‌موو ئـه‌و بابه‌تانه رووبـــه‌ڕووی هه‌ریه‌ک له دوکتور‬ ‫دوکتور قاسملوو به‌شێكی به‌رچاوی تێکۆشانی سیاسیی‬ ‫فرێدرێک تیسۆ و دوکتۆر ئاسۆ حه‌سه‌ن زاده و به‌ڕێز‬ ‫خۆی بۆ ناساندنی پرسی کورد له ئێران به‌دنیای ده‌ره‌وه‬ ‫جێرێمی کۆربین کرابوونه‌وه که له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه واڵم‬ ‫له‌ڕێگای ئه‌‌نترناسیۆنال سۆسیالیسته‌وه کردبوو‪ ،‬کۆتایی‬ ‫درانه‌وه‪.‬‬ ‫ژیانیشی به چه‌شنێک به‌و رێكخراوه به‌سترایه‌وه چونکه‬ ‫شایانی باسه که ده‌یان که‌سی دیکه که بۆ به‌شداری‬ ‫ته‌نیا سێ حه‌فت ‌ه پاش به‌شداریی له کۆنگره‌ی هه‌ژده‌هه‌می‬ ‫له‌و سیمیناره‌دا هاتبوون به‌هۆی نه‌بوونی جێگه نه‌یانتوانی‬ ‫ئه‌نترناسیۆنال سۆسیالیست له ستۆکهۆڵم‪ ،‬تێرۆر کرا‪.‬‬ ‫له سیمیناره‌که‌دا به‌شدار بن‪ .‬هه‌ربۆیه کۆمیته‌ی یادی ‪25‬‬ ‫لــویــس ئ ـه‌یــاال وێــــڕای وه‌بــیــر خــســتــنـه‌وه‌ی پێکه‌وه‬ ‫ساڵه‌ی شه‌هیدانی ڤییه‌ن به پێویستی ده‌زانێ سه‌باره‌ت به‌‌و‬ ‫گرێدراویی ئه‌و بایه‌خانه‌ی دوکتور قاسملوو خه‌باتی بۆ‬ ‫بابه‌ته داوای لێبوردن ل ‌ه هه‌موو ئه‌و به‌ڕێزانه بکا‪.‬‬ ‫ده‌کردن له‌‌گه‌ڵ ئامانج و پره‌نسیپه‌کانی سۆسیالیسته‌کانی‬ ‫جــیــهــان‪ ،‬بــاســی ئــــه‌وه‌ی کــردبــوو کــه م ـه‌رگــی دوکــتــور‬

‫‪9‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫تایبەت‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫قسه‌کانی دوکتور ئاسۆی حه‌سه‌ن زاده‬

‫له سیمیناری ‪ 25‬ساڵه‌ی تێرۆری دوکتور قاسملوو له پارلمانی ئینگلستان‬ ‫به‌ڕێزان!‬ ‫بۆ من شه‌ره‌فێکی گ ـه‌وره‌یــه که له‌م‬ ‫شوێنه به‌پرستیژه‌م بۆ ئه‌وه‌ی سه‌باره‌ت‬ ‫به دوکتور قاسملوو و خه‌باتی کورده‌کان‬ ‫له ئێران قسه بکه‌م‪ .‬سوپاسی پارلمانی‬ ‫بریتانیا ده‌کـه‌م بۆ وه‌خۆگرتنی ئه‌م یاده‬ ‫پیرۆزه‪.‬‬ ‫ئێمه سه‌رله‌نوێ لێره کۆ بووینه‌وه هه‌تا‬ ‫یادی عه‌بدولڕه‌حمان قاسملوو بکه‌ینه‌وه که‬ ‫بیست و پێنج ساڵ پێش ئێستا به ده‌ستی‬ ‫هه‌ر ئه‌و که‌سانه‌ تێرۆر کرا که به‌ڕواڵه‌ت‬ ‫هــاتــبــوون لــه‌الیــه‌ن کــۆمــاری ئیسالمیی‬ ‫ئــێــران ـه‌وه ســه‌بــاره‌ت بــه چــاره‌سـه‌رێــکــی‬ ‫سیاسیی پرسی کورد له ئێران وتووێژی‬ ‫له‌گه‌ڵ بکه‌ن‪.‬‬ ‫دوکــتــور قــاســمــلــوو شــایــانــی ئ ـه‌وه‌یــه‬ ‫به‌رده‌وام یاد بکرێته‌وه و رێزی لێ‌بگیرێ‪.‬‬ ‫ئێمه یـه‌کــجــار زۆر قـــــه‌رزداری ئ ـه‌ویــن‪.‬‬ ‫ئه‌و ت ـه‌واوی ژیانی خۆی خسته خزمه‌ت‬ ‫ئازادیی گه‌لی کورد و هه‌موو هه‌وڵێکی دا‬ ‫هه‌تا مه‌سه‌له‌ی کورد به دنیا بناسێنێ‪ ،‬له‬ ‫سه‌رده‌مێکدا که کورده‌کان ته‌نانه‌ت خراپتر‬ ‫له ئێستاش سه‌رکوت ده‌کران و حاشا له‬ ‫مافه‌کانیان ده‌كــرا‪ ،‬سه‌رده‌مێک که له‌ودا‬ ‫کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌یی به‌حاڵ ئاگاداری‬ ‫بارودۆخی خراپ و ته‌نانه‌ت مه‌وجودییه‌تی‬ ‫گه‌لی ئێمه بــوو‪ .‬هه‌ربۆیه ئه‌م بۆنه‌یه بۆ‬ ‫یادکردنه‌وه‌ی دوکتور قاسملوو نیشانه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌گناسیی ئێمه له‌حاند خزمه‌ته‌کانی‬ ‫دوکتور قاسملوو به نه‌ته‌وه‌که‌یدایه‪.‬‬ ‫هــــه‌ر لــــه‌و کــــاتــــه‌دا‪ ،‬کــه‌ســایــه‌تــی و‬ ‫بیروباوه‌ڕی قاسملوو ده‌بێ له‌و خه‌باته‌دا‬ ‫که ئه‌مڕۆ ئێمه بۆ ئازادیی گه‌له‌که‌مان و‬ ‫بۆ دێموکڕاسی له واڵته‌که‌ماندا به‌ڕێوه‌ی‬ ‫ده‌ب ـه‌یــن رێــنــیــشــانــده‌رمــان بــێ‪ .‬هه‌ربۆیه‬ ‫یــادکــردنــه‌وه‌ی دوکــتــور قاسملوو ته‌نیا‬ ‫وه‌بیرهێنانه‌وه‌یه‌کی سه‌مبولیک نیه‪ .‬بۆ ئێمه‬ ‫کورده‌کانی ئێران که بکوژانی قاسملوو‬ ‫هێشتا چنگیان به‌سه‌ر واڵته‌که‌ماندا گرتووه‬ ‫و بارودۆخی ژیئۆپۆلیتیک و نێونه‌ته‌وه‌ییش‬ ‫هێشتا هانابه‌خشمان نیه‪ ،‬ئه‌م یادکردنه‌وه‌یه‬ ‫کرده‌وه‌یه‌کی سیاسیشه‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر قاسملوو ئه‌وه‌نده له یاده‌وه‌ری‬ ‫سیاسی و به‌کۆمه‌ڵی کورده‌کان به‌تایبه‌تی‬ ‫لــه ئێراندا زیــنــدوویــه‪ ،‬ئه‌مه ته‌نیا له‌به‌ر‬ ‫کاریزما و که‌سایه‌تیی به‌ڕاستی بێوێنه و‬ ‫فره‌ڕه‌هه‌ندی ئه‌و نیه‪ .‬به‌ڵکوو له سه‌رووی‬ ‫هه‌موو شتێكه‌وه له‌به‌ر ئه‌وه‌یه که قاسملوو‬ ‫هێمای مێژوویه‌کی به‌رده‌وام و زیندوویه‪.‬‬ ‫قاسملوو هێندێک خیسڵه‌تی به خه‌باتی‬ ‫کورده‌کانی ئێران به‌خشی که ببوونه هۆی‬ ‫ئــه‌وه کــه ئ ـه‌و خه‌باته ته‌نیا لــه هـه‌وڵــدان‬ ‫بۆ وه‌ده‌ستهێنانی مافه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی‬ ‫ئه‌واندا خۆی کــورت نه‌کاته‌وه‪ .‬قاسملوو‬ ‫و لــه رێــگ ـه‌ی ئ ـه‌ویــش ـه‌وه حــیــزبـه‌كـه‌ی و‬ ‫خه‌باته‌که‌ی له‌ڕاستیدا دژه مۆدێل و ئانتی‬ ‫تێزی جه‌هانبینی و فه‌لسه‌فه‌ی حوکمڕانیی‬ ‫کۆماری ئیسالمی بوون‪ .‬هه‌ر ئه‌م دژایه‌تییه‬ ‫ئاشتی هه‌ڵنه‌گره‌ و خه‌باتی به‌کرده‌وه‌ی‬ ‫قاسملووش به‌دژی ئه‌و رێژیمه بوون که‬ ‫کۆماری ئیسالمییان هێنابووه سه‌ر ئه‌وه که‬ ‫قاسملوو وه‌ک ئامانجێکی سه‌ره‌کی بخاته‌‬

‫قاسملوو ه ـه‌ر به‌ته‌نیا‬ ‫پــیــاوی بــیــر و تــیــئــۆری ن ـه‌بــوو‪،‬‬ ‫پــیــاوی کـــــرده‌وه‌ش بـــوو‪ ،‬لـه‌گـه‌ڵ‬ ‫ئازایه‌تییه‌کی که‌م‌وێنه و توانایه‌کی‬ ‫گه‌ور‌ه بۆ داهێنان و ده‌سپێشخه‌ری و‬ ‫ریسک کردن‪ .‬چ له‌سه‌رده‌می ژیانی‬ ‫ئه‌کادیمییدا و چ به‌درێژایی ژیانی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬هه‌ڵوێسته بوێره‌کانی زۆر‬ ‫جار تووشی کێش ‌ه و گیروگرفتیان‬ ‫کردبوو‬

‫نێو لیستی ئه‌و دژبـه‌رانـه‌ی ده‌یویست له‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت له‌نێویان به‌رێ‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫شه‌پۆلی چڕ و تازه‌ی کوشتاری نه‌یارانی‬ ‫رێژیم له ده‌ره‌وه‌ی واڵت له‌دوای کۆتایی‬ ‫هاتنی شه‌ڕی ئێران و عیراق به تێرۆری‬ ‫دوکتور قاسملوو ده‌ستی پێ کرد‪.‬‬ ‫ل ــه رۆژهــه‌اڵتــێــکــی نــێــوه‌ڕاســتــدا که‬ ‫به‌ده‌ست ئیفراتیگه‌ری و دابه‌شبوونه‌کانه‌وه‬ ‫هه‌نجن هه‌نجن ببوو‪ ،‬قاسملوو نوێنه‌رایه‌‌تیی‬ ‫چه‌‌شنێک له عه‌قالنییه‌ت و هاوسه‌نگیی‬ ‫ده‌کـــرد‪ .‬له‌کاتێکدا بــۆخــۆی به‌رهه‌مێکی‬ ‫ئ ــاڵ ــۆزی ــیــه‌ك ــان ــی ک ــۆمــه‌ڵ ــگ ــای خــــۆی و‬ ‫سه‌رده‌می خۆی بوو‪ ،‬قاسملوو ده‌یویست‬ ‫رۆڵ ــی ئــاشــتــکـه‌ره‌وه‌یـه‌کــی ئــه‌و دژای ـه‌تــی‬ ‫و ناته‌بایه‌یانه‌ بگێڕێ که پرسی کورد و‬ ‫مه‌سه‌له‌ی دێموکڕاسی له ناوچه‌یاندا ده‌وره‬ ‫دابوو‪ .‬ئه‌و که دواتر بووه مارکسیستێک‬ ‫و رێــب ـه‌رێــکــی نــاســیــۆنــالــیــســتــی کـــوردی‬ ‫لــێ ده‌رچــــوو‪ ،‬ســاڵــی ‪ 1930‬لــه دایکێکی‬ ‫مه‌سیحیی ئــاســۆڕی و باوکێکی فئودال‬ ‫که به‌شداریی له دامــه‌‌زرانــدنــی کۆماری‬ ‫کوردستان له ساڵی ‪ 1946‬دا کردبوو‪ ،‬له‬ ‫دایک ببوو‪ .‬له‌حاڵێکدا که له کۆمه‌ڵگایه‌کی‬ ‫دواکــه‌وتــووه‌وه هاتبوو‪ ،‬هــاوکــات له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ستپێکردنی تێکۆشانی سیاسی به‌دژی‬ ‫رێژیمی شا‪ ،‬رێگای مۆدێرنیته و زانستی‬ ‫له پاریس و پاشان له پراگ گرتبووه به‌ر‬ ‫و خوێندنی ل ـه‌بــواری ئــابــووری‌دا ت ـه‌واو‬ ‫کردبوو‪ .‬به‌اڵم فراوانیی ئاسۆی بیری و‬ ‫خۆشه‌ویستیی بۆ زانست و فێربوون وای‬ ‫کردبوو که شاره‌زایه‌تییه‌کی زۆر له بواری‬ ‫پسپۆڕییه‌كه‌ی ئه‌والتر بێ‪ .‬ئه‌و که نزیک به‬ ‫ده زمانی زیندووی دنیای ده‌زانی‪ ،‬به‌سه‌ر‬ ‫بواره‌کانی وه‌ک مێژوو و ئه‌ده‌بیاتیشدا‬ ‫زۆر زاڵ بوو و هه‌موو ئه‌وانه‌ی دیتبوویان‬ ‫و له‌گه‌ڵی دانیشتبوون هه‌ستیان بـه‌وه‬ ‫کــردبــوو کــه لـه‌گـه‌ڵ ئه‌نسیکلۆپیدیایه‌كی‬ ‫زیندووی فه‌رهه‌‌نگ به‌ره‌وڕوون‪.‬‬ ‫به‌اڵم قاسملوو هه‌ر به‌ته‌نیا پیاوی بیر‬ ‫و تیئۆری نه‌بوو‪ ،‬پیاوی کــرده‌وه‌ش بوو‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئازایه‌تییه‌کی که‌موێنه و توانایه‌کی‬ ‫گــــه‌وره‌ بــۆ داهــێــنــان و ده‌سپێشخه‌ری‬ ‫و ریسک ک ــردن‪ .‬چ ل ـه‌س ـه‌رده‌مــی ژیانی‬ ‫ئ ـه‌کــادیــمــیــیــدا و چ بـــه‌درێـــژایـــی ژیــانــی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬هه‌ڵوێسته بوێره‌کانی زۆر جار‬ ‫تووشی کێشه‌ و گیروگرفتیان کردبوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و هه‌میشه ئه‌وه‌ی پێ باشتر بوو‬ ‫تا ئ ـه‌وه‌‌ که پره‌نسیپه‌کانی خــۆی وه‌ژێــر‬ ‫پێ بنێ و حاشایان لێ بکا‪ .‬له‌نێو هه‌موو‬ ‫ئه‌و پره‌نسیپانه‌‌شدا سه‌ربه‌خۆیی سیاسی‬ ‫بــۆ ئــه‌و لــه ه ـه‌مــوویــان گرینگتر بــوو و‬ ‫قه‌ت حــازر نه‌بوو سه‌ربه‌خۆیی خۆی به‬ ‫پێویستییه‌کانی پشتیوانی و هاوپه‌یمانی‬ ‫بگۆڕێته‌وه‪.‬‬ ‫قــاســمــلــوو بـــه‌قـــووڵـــی بـــــــاوه‌ڕی به‬ ‫مافی چ ــاره‌ی خۆنووسینی گه‌لی کــورد‬ ‫ه ـه‌بــوو‪ ،‬به‌‌چه‌شنێک کــه ده‌یــگــوت ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆژێك کورده‌کان ده‌وڵه‌تێکی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫داب ــمــه‌زرێ ــن ــن ک ــه هــه‌م ــوو کــوردســتــان‬ ‫وه‌سه‌ریه‌ک بخاته‌وه‪ ،‬ئه‌مه ته‌جزیه‌ته‌ڵه‌بی‬ ‫نیه به‌ڵكوو یه‌کگرتنه‌وه‌یه‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‪،‬‬ ‫بــه ناسیارییه‌ک کــه لــه ئــاڵــۆزیــی پرسی‬ ‫ک ــورد و واقیعییه‌ته ژیئۆپۆلیتیکه‌کانی‬ ‫ئه‌وسای هه‌بوو‪ ،‬ئه‌و بۆ وه‌دیهێنانی مافه‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی کــورد له‌نێو ئێرانێکی‬ ‫دێموکراتیکدا خه‌باتی ده‌کرد‪ .‬به‌اڵم دانانی‬ ‫خه‌باته‌که‌ی لــه چــوارچــێــوه‌ی ئێراندا به‬ ‫مانای پشتگوێ خستنی به‌ستراوه‌یی و‬ ‫هاوپێوه‌ندیی له‌گه‌ڵ کــوردی پارچه‌کانی‬ ‫دیکه‌‌ی کوردستان نه‌بوو و له‌و باوه‌ڕه‌دا‬ ‫بــــوو کـــه بـــزوتـــنـــه‌وه‌ی کـــــورد لـــه ه ـه‌ر‬ ‫پارچه‌یه‌کی کوردستان ده‌بــێ ئاگای له‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی کــورد له پارچه‌کانی‬ ‫دیکه‌ بێ‪ ،‬به‌تایبه‌‌تی له کانتێکستی پێوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تانی حاکم به‌سه‌ر کوردستاندا‪.‬‬ ‫ســـه‌ره‌ڕای ئیمانی پته‌و و پره‌نیسپه‌‬ ‫ڕوونه‌كانی‪ ،‬قاسملوو سیاسه‌تمه‌دارێکی‬ ‫پراگماتیست بوو که حــازر نه‌بوو بچێته‬ ‫ژێر باری دیکتاتۆڕیی دۆگمه‌کان‪ .‬له‌حاڵێکدا‬ ‫ئه‌و مرۆڤێکی به‌ته‌واوی مانای وشه الئیک‬ ‫بـــوو‪ ،‬پ ــاش ئینقالبی ‪1979‬ی ئــێــران و‬ ‫ته‌نانه‌ت پاش بایکۆت کردنی ریفراندۆمی‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی وه‌ک ته‌نیا نوێنه‌ری‬ ‫الئیکی مه‌جلیسی خوبره‌گان هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫کاندیداکانی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬

‫هه‌روه‌ها له یه‌که‌مین هه‌ڵبژاردنی پارلمانیی‬ ‫پـــاش ئــیــنــقــابــیــشــدا بــه‌شــداریــیــان ک ــرد‪.‬‬ ‫ب ـه‌اڵم رێژیمی نــوێ هه‌ڵبژاردنی ئه‌وانی‬ ‫ه ـه‌ڵــوه‌شــانــده‌وه و قاسملوو بۆخۆیشی‬ ‫به‌هۆی مه‌ترسی بۆ سه‌رگیانی و هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫راسته‌وخۆی شه‌خسی ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی‬ ‫هه‌رگیز لــه کــۆبــوونـه‌وه‌کــانــی مه‌جلیسی‬ ‫خوبره‌گاندا به‌شدار نه‌بوو‪.‬‬ ‫قاسملوو هه‌میشه رێگاچاره‌ی سیاسی‬

‫زۆرترین هه‌وڵی بۆ به‌نێونه‌ته‌وه‌یی کردنی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کــورد دا‪ .‬له‌ سه‌رده‌مێکدا که‬ ‫جیهانی ده‌ره‌وه سه‌رنج و هۆگرییه‌کی‬ ‫زۆر ک ـه‌مــی بــۆ پــرســی کـــورد لــه خــۆی‬ ‫نیشان ده‌دا‪ ،‬ئه‌و پێی وابوو که کورده‌کان‬ ‫نــابــێ پــێــوه‌نــدیــیــه‌‌کــانــیــان ت ـه‌نــیــا ل ـه‌س ـه‌ر‬ ‫بنه‌مای پێوه‌ری ئیدئۆلۆژی دابمه‌زرێنن‪.‬‬ ‫ب ـه‌م چه‌شنه ئ ـه‌و پێوه‌ندیی دۆستانه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ سۆسیال دێموکڕاته‌کانی ئورووپا‬

‫له رۆژهه‌اڵتێکی نێوه‌ڕاستدا که به‌ده‌ست ئیفراتیگه‌ری‌و دابه‌شبوونه‌کانه‌وه‬ ‫هه‌نجن هه‌نجن ببوو‪ ،‬قاسملوو نوێنه‌رایه‌‌تیی چه‌‌شنێک عه‌قالنییه‌ت و‬ ‫هاوسه‌نگیی ده‌کرد‬ ‫و ئاشتیخوازانه‌ی کێشه‌کانی ته‌رجیح‬ ‫ده‌دا‪ .‬پ ــاش ئــــه‌وه‌ی خــومـه‌یــنــی ف ـه‌تــوای‬ ‫جیهادی به‌دژی کوردستان ده‌رکــرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قبووڵی کرد له‌گه‌ڵ ئه‌و رێژیمه‌دا که به‬ ‫رێژیمێکی سه‌رده‌م به‌سه‌رچووی ده‌زانی‬ ‫ده‌ست به وتووێژ بکا‪ .‬ئه‌و پاش کۆتایی‬ ‫هاتنی شه‌ڕی ئێران و عیراق بۆ جارێکی‬ ‫دیکه ئه‌م کاره‌ی کرد‪ .‬به‌اڵم ده‌رکه‌وت که‬ ‫وتووێژه‌کانی یه‌كه‌م شتێک نه‌بووه جگه‬ ‫له تاکتیکێک له‌الیه‌ن رێژیمه‌وه هه‌تا بۆ‬ ‫داگیرکردنه‌وه‌ی ناوچه کوردییه‌کان کات‬ ‫بکڕێ و وتووێژی دووه‌میش داوێک بوو‬ ‫بۆ کوشتنی قاسملوو‪.‬‬ ‫ئـــه‌خـــاقـــی س ــی ــاس ــی کــــه ئــــه‌وه‌نــــده‌‬ ‫لــه‌الی قاسملوو گرینگ بــوو لــه ئاستی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیشدا جێبه‌جێی ده‌كرد‪ .‬له‌حاڵێکدا‬ ‫ئ ـه‌و جیهانه‌ی ئ ـه‌و لێی هاتبوو و تێیدا‬ ‫خوێندبوو له‌و سه‌رده‌مه‌دا ته‌واو که‌وتبووه‬ ‫ژێر کاریگه‌ریی ئایدئۆلۆژیی کۆمۆنیستی‪،‬‬ ‫ئـــه‌و دوودڵ نــه‌ب ــوو لــــه‌وه ک ــه بـــه‌دژی‬ ‫ده‌خــالـه‌تــی سۆڤیه‌تی لــه چیکوسلۆواکی‬ ‫له ساڵی ‪ 1968‬راوه‌ستێ‪ .‬ئه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫لــه مـه‌حــکــوم کــردنــی گرتنی سـه‌فــاره‌تــی‬ ‫ئه‌مریکا لــه تــارانــیــش لــه ســاڵــی ‪1979‬دا‬ ‫دوودڵیی نه‌کرد‪ .‬به‌‌له‌به‌رچاوگرتنی فه‌زای‬ ‫دژه‌ ئیمپریالیستیی ئـه‌و س ـه‌رده‌مــه‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌ڵوێستانه‌ به‌ته‌واوی ریزپه‌ڕ (ئیستسنا)‬ ‫بوون‪ .‬دواتر له ساڵه‌کانی ‪1980‬دا له‌حاڵێکدا‬ ‫رێــبـه‌رایـه‌تــیــی خــۆڕاگــریــی چ ـه‌كــداران ـه‌ی‬ ‫بـ ـه‌دژی رێژیمی ئــیــران ده‌کـــرد‪ ،‬دوکتور‬ ‫قاسملوو سۆسیالیزمی دێموکڕاتیکی‬ ‫هێنایه نێو پرۆگرامی پارته‌که‌ی‪ .‬ئامانجی‬ ‫ئه‌و له‌و کاره ئه‌وه بوو که هه‌م مه‌ودایه‌ک‬ ‫بخاته نێوان خــۆی و حیزبه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫سۆسیالیزمی مه‌وجوود به‌هۆی نه‌بوونی‬ ‫دێموکڕاسی تێیدا و هه‌م ئه‌و سه‌رنج و‬ ‫پشتیوانییه‌ی له رۆژئــاوا به‌دوایدا ده‌گه‌ڕا‬ ‫باشتر پاساو بدا و رێگه‌ی بۆ خۆش بکا‪.‬‬ ‫قاسملوو ئه‌و رێبه‌ره کــورده بوو که‬

‫دامــه‌زران ــد کــه زۆربــه‌یــان یه‌کجار زۆر‬ ‫کـه‌وتــنــه ژێــر کــاریــگـه‌ریــی کـه‌ســایـه‌تــی و‬ ‫روانگه‌ی سه‌رووئاسایی دوکتور قاسملوو‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌روه‌ها بڕیار بوو چه‌ند رۆژێک پاش‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ی تێیدا تێرۆر کرا سه‌ردانی واڵته‬ ‫یه‌كگرتووه‌کانی ئه‌مریکا بکا‪ .‬جێگه‌ی داخه‬ ‫و فردریک تیسۆ لێره ده‌توانێ ئه‌و قسه‌یه‌م‬ ‫ته‌ئید بکا که سه‌ره‌ڕای خیسڵه‌تی ره‌وا و‬ ‫پێشکه‌وتنخوازانه‌ی خه‌باته‌که‌ی‪ ،‬سه‌رنج و‬ ‫پشتیوانییه‌ک که دوکتور قاسملوو بۆ ئه‌و‬ ‫خه‌باته‌ی وه‌ده‌ست هێنا ته‌نیا مرۆڤدۆستانه‬ ‫بوو‪ .‬دیاره یارمه‌تیی مرۆیی له‌و سه‌رده‌مه‌‬ ‫سه‌خته‌دا بۆ گه‌لی ئێمه یه‌کجار به‌نرخ بوو‬ ‫و کورده‌کانی ئێران بۆ هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی‬ ‫که‌سانی وه‌ک دوکتور تیسۆ ئه‌وکاته بۆ‬ ‫گه‌له‌که‌مانیان کرد‪ ،‬ئه‌مه‌گناسیانن‪.‬‬ ‫لـــه‌حـــاڵـــێـــکـــدا دوکـــــتـــــور قــاســمــلــوو‬ ‫ش ــۆڕش ــگ ــێ ــڕێ ــک و ســـه‌رکـــرده‌یـــه‌کـــی‬ ‫کــاریــســمــاتــیــک بــــوو‪ ،‬ئــاشــقــی ژیــــان و‬ ‫هیومانیستێکی مـ ـه‌زن و دێموکڕاتێكی‬ ‫واقیعی ب ــوو‪ .‬ئــه‌و دژی فـه‌ردپـه‌ره‌ســتــی‬ ‫بوو و ده‌یتوانی وه‌ک پێشمه‌رگه‌کانی له‬ ‫سه‌ختترین بارودۆخی ژیاندا بژی‪ .‬ئه‌و پێی‬ ‫وابوو که خه‌بات بۆ مافه نه‌ته‌وایه‌تییه‌كانی‬ ‫گـه‌لــی ک ــورد نــابــێ ببێته هــۆی پشتگوێ‬ ‫خستنی ئیدئاله‌کانی عه‌داڵه‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫و یه‌کسانیی نێوان مرۆڤه‌کان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫یه‌کسانیی نێوان ژن و پیاو‪ .‬هه‌روه‌ها پێی‬ ‫وابوو ئه‌وه که ئێمه به‌دژی رێژیمێکی دڕنده‬ ‫خه‌بات بکه‌ین که رێز له هیچ شتێک ناگرێ‬ ‫– نه یاسای نێونه‌ته‌وه‌یی و نه ته‌نانه‌ت‬ ‫رێساکانی خۆیشی‪ -‬نابێ پاڵمان پێوه بنێ‬ ‫که ئێمه‌ش به نۆره‌ی خۆمان به‌هاکانمان‬ ‫سه‌باره‌ت به که‌رامه‌تی مرۆڤ به‌تایبه‌تی‬ ‫لــه مـه‌یــدانــی شـ ـه‌ڕدا ژێــر پــێ بنێین‪ .‬به‌م‬ ‫چه‌شنه بوو که ئه‌و فێری پێشمه‌رگه‌کانی‬ ‫خــۆی کــرد که له‌گه‌ڵ دیله‌کانی ش ـه‌ڕ به‬ ‫باشی ره‌فتار بکه‌ن و هه‌میشه ئازادیان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها فێری پێشمه‌رگه‌کانی کرد‬

‫که له په‌نابردن بۆ مێتۆدی تێرۆریستی‬ ‫خۆ ببوێرن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی زۆر باش ده‌یزانی‬ ‫که ئه‌مه ده‌بێته هۆی ئه‌وه که مێدیاکانی‬ ‫جیهان که‌متر باسی خه‌باته‌که‌ی بکه‌ن‪.‬‬ ‫دۆستانی خۆشه‌ویست!‬ ‫ئ ـه‌گ ـه‌ر گــوتــم کــه داســتــانــی قاسملوو‬ ‫داستانێکی به‌رده‌وامه ئه‌وه هه‌روه‌ها له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه که بۆ ئێمه بیره‌وه‌ریی دوکتور‬ ‫قاسملوو بریتییه له برینێكی ئاوه‌اڵ‪ .‬ئاوه‌اڵ‬ ‫چونکه ئێمه ته‌نیا ب ـه‌ده‌ســت پیالنێکه‌وه‬ ‫ماته‌مبار نین که به‌‌شێوه‌ی نائینسانی و به‬ ‫که‌ڵكی خراپ وه‌رگرتن له حوسنی نیه‌تی‬ ‫ئینسانێک‪ ،‬گه‌له‌که‌مانی له رێبه‌رێکی بێوێنه‌‬ ‫بێبه‌ش کــرد‪ .‬ئێمه هـه‌روه‌هــا به‌هۆی ئه‌و‬ ‫ئابڕووچوون و ناعه‌داڵه‌تییه‌وه بێزار و‬ ‫تووڕه‌ین که ده‌وڵه‌تی ئوتریش به ئازادکردن‬ ‫و ئیسکۆرت کردنی تێرۆریسته‌کان بۆ‬ ‫پــه‌روازی «ئیران ئه‌یر»ی فڕۆکه‌خانه‌ی‬ ‫ڤییه‌ن ئه‌نجامی دا‪ .‬ئــه‌‌م جینایه‌ته هیچ‬ ‫لێکه‌وتێكی قـه‌زایــی کاریگه‌ری نه‌بوو و‬ ‫رێگه‌ به جێبه‌جێ بوونی عه‌داڵه‌ت نه‌درا‪.‬‬ ‫بـه‌خــۆشــیـه‌وه ئ ـه‌و شــانــتــاژه ئــابــووری و‬ ‫ئه‌منیه‌تییانه‌ی ده‌وڵه‌تی ئوتریش ته‌سلیمیان‬ ‫بــوو نه‌یانتوانی پێش ب ـه‌وه بگرن که له‬ ‫ســاڵــی ‪1997‬دا قــازیــیـه‌کــانــی ئــاڵــمــان له‬ ‫که‌یسی میکۆنۆسدا سه‌باره‌ت به تێرۆری‬ ‫جێگره‌وه‌ی قاسملوو‪ ،‬سادق شه‌ڕه‌فکه‌ندی‪،‬‬ ‫رابگه‌یه‌نن که پایه‌به‌رزترین کاربه‌ده‌ستانی‬ ‫ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی ب ـه‌رپــرســیــاری ئـه‌و‬ ‫ماشێنی تــێــرۆره‌‌ن که ئ ـه‌و حکومه‌ته بۆ‬ ‫له‌نێو بردنی نه‌یارانی خۆی له ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت دایمه‌زراندووه‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‌تر‪ ،‬له‌حاڵێکدا که‬ ‫مافه ه ـه‌ره سه‌ره‌تاییه‌كانی کورده‌کانی‬ ‫ئێران به‌شێوه‌ی ئاشکرا و سیستماتیک‬ ‫ه ـه‌روا پێشێل ده‌كرێن‪ ،‬قبووڵی ئـه‌وه که‬ ‫کۆمه‌ڵگای جیهانی هێشتا چاره‌نووسی ئه‌و‬ ‫گه‌له پشت گوێ ده‌خــا‪ ،‬ئاسان نیه‪ .‬چۆن‬ ‫ده‌کرێ قبووڵی بکه‌ین که ته‌واوی پرسی‬ ‫مافی مرۆڤ و دێموکڕاسی به‌هۆی مشت‬ ‫و مڕه‌کانی نێوان کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌یی و‬ ‫رێژیمی ئێران له‌سه‌ر پرسه ئه‌منیه‌ته‌کانی‬ ‫وه‌ک دۆسیه‌ی ناوکی و ئه‌مڕۆش قه‌یرانی‬ ‫ســوریــه و عــیــراق بــک ـه‌وێــتــه پــه‌راوێ ــز؟‬ ‫دره‌نــــگ یــا زوو ده‌وڵـــه‌تـــی ئــوتــریــش و‬ ‫بنیاته ئورووپاییه پێوه‌ندیداره‌کان ده‌بێ‬ ‫رووبـــه‌ڕووی به‌رپرسیارێتیی ئه‌خالقیی‬ ‫خۆیان ببنه‌وه و قبووڵی بکه‌ن که رێگه‌دان‬ ‫به پێڕاگه‌یشتنی که‌یسی تێرۆری قاسملوو‬ ‫هـه‌ر ته‌نیا ره‌وا و ئه‌خالقی نیه‪ ،‬به‌ڵکوو‬ ‫ل ـه‌بــاری سیاسیشه‌وه بـه‌بـه‌رهـه‌م ده‌بــێ‪.‬‬ ‫دره‌نگ یا زوو‪ ،‬ده‌سه‌اڵته نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان‬ ‫ده‌بێ رووبه‌ڕووی ئه‌و راستییه ببنه‌وه که‬ ‫به‌بێ هه‌بوونی ده‌وڵه‌تانێکی به‌رپرسیار‬ ‫لــه رۆژه ـه‌اڵتــی نــێــوه‌ڕاســتــدا کــه له‌پێشدا‬ ‫رێز له مافی هاوواڵتیانی خۆیان بگرن‪،‬‬ ‫ئاشتی و ته‌بایی نێونه‌ته‌وه‌یی که ئه‌منیه‌تی‬ ‫میللی و ته‌نانه‌ت قازانجی ئابووریی ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتانه‌ی پێ به‌ستراوه‌ته‌وه‪ ،‬واقیعی و‬ ‫پایه‌دار نابێ‪.‬‬ ‫دۆستانی خۆشه‌ویست!‬ ‫رۆژهـــه‌اڵتـــی نــێــوه‌ڕاســت لــه هـه‌مــوو‬ ‫کاتێک زیــاتــر لــه جــۆش و خــرۆشــدایــه‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای رێژه‌یه‌کی هه‌رگیز نه‌دیتراو له‬ ‫توندوتیژی و وه‌حشیگه‌ری‪ ،‬و سه‌ره‌ڕای‬ ‫مه‌ترسیی جــۆراوجــۆر لــه ده‌وروبــــه‌ری‬ ‫ئێمه‪ ،‬هێندێک په‌نجه‌ره‌ی نــوێ خه‌ریکن‬ ‫بـ ـه‌ڕووی پرسی ک ــورددا ده‌کــرێــن ـه‌وه‪ .‬له‬ ‫خۆم ده‌پرسم ئایا ئه‌وه قاسملوو بوو که‬ ‫زۆر له‌پێش سـه‌رده‌مــی خۆیه‌وه هاتبوو‬ ‫یان ئه‌وه مێژوو بوو که مه‌وعیدی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ قاسملوو له‌‌کیس چــوو؟ ئیجازه‌م‬ ‫بده‌ن هیوادار بم که بیره‌وه‌ریی قاسملوو‬ ‫و ده‌رس و رێنوێنییه‌کانی‪ ،‬ب ـه‌رچــاو و‬ ‫ب ـه‌رپــێــی هــه‌مــوومــان لــه‌‌ســه‌ر ئـ ـه‌و رێگا‬ ‫سه‌خت و درێــژه‌ که بۆ وه‌دیهێنانی مافه‬ ‫ره‌واکانی گه‌لی کورد و به‌گشتی بۆ ئاشتی‬ ‫و دێموکڕاسی لــه نــاوچ ـه‌دا له‌پێشمانه‪،‬‬ ‫رووناک بکاته‌وه‪.‬‬ ‫سوپاسی سه‌رنجتان ده‌كه‌م‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫تایبەت‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫چەند به‌شێک ل ‌ه وتاری بەڕێز مسته‌فا شه‌ڵماشی ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزب‪،‬‬

‫ل ‌ه یادی ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هیدانی ڤییه‌ن دا‬

‫به‌ڕێزان نوێنه‌رانی حیزب و ڕێکخراو ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کان!‬ ‫به‌ڕێزان که‌سایه‌تیی ‌ه سیاسی‪ ،‬فه‌رهه‌نگی‪،‬‬ ‫هونه‌ری و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان!‬ ‫به‌ڕێزان ئه‌ندامان و الیه‌نگرانی حیزبی‬ ‫دێموکڕاتی کوردستان!‬ ‫به‌شدار بوانی به‌ڕێز!‬ ‫لـ ـ ‌ه ده‌وری ی ـ ـه‌ک کــۆبــویــنــه‌و ‌ه ت ــا ی ــادی‬ ‫کــاره‌ســاتــێــکــی دڵــت ـه‌زێــن بــکـه‌یــنـه‌و ‌ه ک ـ ‌ه تــێـی‌دا‬ ‫ڕێــبـه‌رێــکــی بــێ هــاوتــای حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی‬ ‫کوردستان و نه‌ته‌وه‌ی کورد شه‌هیدی ڕێبه‌ر‬ ‫دوکتور عه‌بدولڕه‌حمانی قاسملو‪ ،‬هــاوڕێ ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ دوو که‌سایه‌تی هه‌ڵکه‌وتوی دیکه‌ی حیزبی‬ ‫دێموکڕات وکورد کاک عه‌بدوڵاڵ قادری ئازه‌ر‬ ‫ئه‌ندامی کومیته‌ی ناوه‌ندی و نوێنه‌ری حیزبی‬ ‫دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان ل ـه‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫و دوکــتــور فــازل ڕه‌ســوڵ که‌سایه‌تی سیاسی‬ ‫کوردی باشووری کوردستان بوونه‌ قوربانی ل ‌ه‬ ‫ڕێگای وه‌ده‌ستهێنانی ماف ‌ه ڕه‌واکانی گه‌له‌که‌مان‬ ‫و ل ‌ه ڕێگای ئاشتی‪ ،‬ئــازادی و دێموکڕاسی دا‬ ‫بــۆ کــوردســتــان و ده‌راوســێــکــانــی کوردستان‬ ‫‪ .‬له‌ الی ـه‌ن حیزبی دێموکڕاتی کوردستانه‌و ‌ه‬ ‫سپاستان ده‌ک ـه‌م ک ‌ه ل ‌ه یــادی ‪ 25‬ساڵه‌ی ئه‌و‬ ‫بیره‌وه‌ریی ‌ه تاڵه‌ دا ل ‌ه گه‌ڵمان به‌شدارن‪ .‬بێگومان‬ ‫ئه‌و یــاد ‌ه تاڵه‌ هه‌م بیره‌وه‌ریه‌کی ناخۆش ‌ه بۆ‬ ‫هه‌مومان و هه‌م وره‌مان بۆ درێژه‌دانی ڕێگای‬ ‫شه‌هیدانی ڕێبه‌ری وه‌ک قاسملو پته‌وتر ده‌کا‪ .‬ب ‌ه‬ ‫پێویستی ده‌زانم‌ وێڕای ناردنی ساڵوێکی به‌تین‬ ‫بۆ ڕوحــی پاکی هه‌مو شه‌هیدانی کوردستان‬ ‫به‌گشتی و شه‌هیدانی ئه‌و کاره‌ساته‌ دڵته‌زێنه‌ ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی‪ ،‬باسێک له‌سه‌ر شه‌هیدی ڕێبه‌ر دوکتور‬ ‫قاسملو بکه‌م‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪22‬ی‌ پووشپه‌ر ‌‬ ‫‪....‬ب ‌ه داخێکی گرانه‌و ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ساڵی‌‪13( 1368‬ی‌ژوئیه‌ی‌‪ )1989‬له‌ كاتێك‌دا بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌سه‌ری‌ ئاشتیخوازانه‌ ‌‬ ‫ی رێگا ‌‬ ‫دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڵ چه‌ند نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی كورد ل ‌ه ئێران‌دا له‌گ ‌ه ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌ له‌ وییه‌ن ل ‌ه سه‌ر‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫حكوومه‌ت ‌‬ ‫ی رێبه‌ر‬ ‫مێزی‌ وتووێژ دانیشتبوون‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ی تێكۆشه‌ر‬ ‫دوكــتــور قاسملوو لـه‌گـ ‌هڵ‌ هــاوڕێ ـ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئــازه‌ر ئه‌ندامی‌ كۆمیته‌ ‌‬ ‫كاك عبدالله‌ قــادر ‌‬ ‫ی حیزب ل ‌ه ئورووپا و دوكتور‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫فازل ره‌سووڵ‌ كوردی‌ باشووری کوردستان و‬ ‫ی ب ‌ه ناو‬ ‫ی زانستگ ‌ه له ‌وییه‌ن ب ‌ه ده‌ست ‌‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت بۆ وتووێژی‌ ئاشتی‌‪ ،‬شه‌هید‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫كران‪.‬‬ ‫ئه‌و تیرۆڕه‌ ته‌نیا دژی حیزبی دێموکڕات و‬ ‫دوکتور قاسملوو نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو ل ‌ه هه‌مان کات‬ ‫دا دژایه‌تییه‌کی کوێر و قین له‌داڵنه‌ بوو ل ‌ه گه‌ڵ‬ ‫ئاشتی‪ ،‬دێموکڕاسی و ئازادی‪ .‬ڕێژیمی کۆماری‬ ‫ئیسالمی له‌ چه‌ند بواردا دوژمنی سه‌ر سه‌ختی‬ ‫دوکتور قاسملو بوو‪ .‬ڕژیم دژی که‌سایه‌تییه‌ک‬ ‫بوو ک ‌ه له‌ الیه‌که‌و ‌ه گه‌وره‌ترین هێزی نه‌ته‌وه‌یی‪،‬‬ ‫مــافــخــواز‪ ،‬دێموکڕاسیخواز ‪ ،‬پێشکه‌وتوو و‬ ‫شۆڕشگێڕی ڕێبه‌ری ده‌کرد‪ .‬ل ‌ه الیه‌کی دیکه‌و ‌ه‬ ‫دیــارتــریــن که‌سایه‌تی ســیــاســی‪ ،‬ئاشتیخواز‪،‬‬ ‫دێموکڕاسیخواز‪ ،‬ب ‌ه توانا ل ‌ه بواری زانستی دا و‬ ‫ب ‌ه ناوبانگ له‌ دیپڵۆماسی و په‌یوه‌ندی دا بوو‪.‬‬ ‫جێگای خۆیه‌تی ئیشار ‌ه به‌وه‌ بکه‌م ک ‌ه زۆر‬ ‫که‌سایه‌تی کورد و غه‌یر ‌ه کورد ل ‌ه سه‌ر دوکتور‬ ‫قاسملووی نه‌مر هه‌ر ئه‌و بۆچونه‌یان هه‌بوو‪.‬‬ ‫ک ‌ه ده‌توانین لێره‌دا ئیشار ‌ه به‌ مادام میتران ک ‌ه‬ ‫که‌سایه‌تیه‌کی گرنگی فه‌ڕانسه‌یی و هاوسه‌ری‬ ‫فــڕانــســوا مــیــتــران ســـه‌رۆک کــۆمــاری پێشوی‬ ‫فه‌رانسه‌‪ ،‬دوکتور بێرنارد کۆشنه‌ر وه‌زیــری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی پێشووی واڵتی فه‌ڕانسه‌‪،‬کارڵ جێچ‬ ‫هاو خوێندکار و هاوکاری دوکتور له‌ زانستگای‬ ‫پــڕاگ‪ ،‬تۆماس هاماربێری سوئێدی‪ ،‬دوکتور‬

‫ئیسماعیل بێشکچی‪ ،‬دوکتور مه‌حموود عوسمان‬ ‫که‌سایه‌تی سیاسی باشووری کوردستان‪ ،‬پێیه‌ر‬ ‫مۆروا‪ ،‬سیاسه‌توانی فه‌ڕانسه‌یی‌‪ ،‬دوکتور که‌نداڵ‬ ‫نزان که‌سایه‌تی سیاسی باکووری کوردستان‪،‬‬ ‫کــریــس کــۆچــێــڕا ڕۆژن ــامـ ـه‌وان ــی بـه‌نــاوبــانــگــی‬ ‫فــه‌ڕان ــســه‌ی ــی‪ ،‬دوکـــتـــور بــێــرنــارد گ ــران ــژۆن‬ ‫ف ـه‌ڕانــس ـه‌وی‪ ،‬ســه‌الح بــه‌دره‌ددیــن که‌سایه‌تی‬ ‫سیاسی ڕۆژئاوای کوردستان و زۆر سه‌رکرد ‌ه‬ ‫و که‌سایه‌تی دیکه‌ی کورد و غه‌یره‌ کورد بکه‌ین‪.‬‬ ‫‪ ‌ ...‬کۆماری ئیسالمی ل ‌ه تێڕۆڕی دوکتور‬ ‫قاسملوی نـه‌مــر دا چـه‌نــدیــن ئامانجی تاقیب‬ ‫ده‌کرد‪ .‬دیار ‌ه ئامانجی سه‌ره‌کی ل ‌ه ناوبردن‪ ،‬یا‬ ‫الواز کردنی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و‬ ‫له‌و ڕێگایه‌شه‌وه‌ ب ‌ه چۆکداهێنانی جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫ڕزگـــاریـــخـــوازی خ ـه‌ڵــکــی ک ــوردس ــت ــان ب ــوو‪.‬‬ ‫ئامانجێکی دیکه‌ی کۆماری ئیسالمی له‌ناوبردنی‬ ‫که‌سایه‌تیه‌کی سیاسی ئاشتیخواز و دیپڵۆمات‬ ‫بوو که‌ ب ‌ه شێوه‌یه‌کی زانستی‪ ،‬مرۆڤدۆستان ‌ه‬ ‫و لــ ‌ه چ ــوارچ ــێ ــوه‌ی م ـه‌نــشــور و بــڕیــارنــام ـ ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌کان دا‪ ،‬به‌ چه‌ندین زمانی زیندووی‬ ‫دنیا‪ ،‬ده‌یتوانی جینایه‌ته‌کانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫و پێشێلکاریه‌کانی بـــواری مــافــی م ــرۆڤ ل ‌ه‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی دا‪ ،‬ل ‌ه هه‌موو دنیا ل ‌ه قاو‬ ‫بدا‪ .‬له‌ الیه‌کی دیکه‌و ‌ه دوکتور قاسملوو و ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ی ک ‌ه دوکتور قاسملوو ڕێبه‌ری ده‌کرد‪،‬‬ ‫له‌و سه‌رده‌مه‌دا ببوون ‌ه پێشه‌نگی جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫ئــازادیــخــوازی ل ـه‌ س ـه‌رانــس ـه‌ری ئــێــران دا‪ .‬ل ‌ه‬ ‫هه‌موو پانتایی ئێرانه‌وه‌ ئازادیخوازان ڕوویان‬ ‫ل ‌ه حیزبی دێموکڕات و دوکتور قاسملوو ده‌کرد‪.‬‬ ‫‪....‬کۆماری ئیسالمی بیری له‌وه‌ کردبۆو ‌ه ک ‌ه‬ ‫ب ‌ه له‌ نێوبردنی ڕێبه‌رێکی وه‌ک دوکتور قاسملوو‬ ‫جـــوواڵنـــه‌وه‌ی کـــورد و حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی‬ ‫کــوردســتــان بــێ س ـه‌رده‌کــا و بیری نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫پێشکه‌وتنخواز و گرێدراو ب ‌ه کۆڕ و کۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ییه‌ مرۆڤدۆسته‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌و الوازی‬ ‫ده‌با‪ .‬ئه‌و ‌ه ل ‌ه ڕاستی دا خه‌ونی هه‌موو ڕێژێم‬ ‫و حکوومه‌ته‌ دیکتاتۆره‌کانه‌‪ .‬ئ ـه‌وان هه‌میش ‌ه‬ ‫بــۆ چونیان ئــه‌و ‌ه بــوو ‌ه کـه‌ بـ ‌ه لـ ‌ه نێو بردنی‬ ‫ڕێبه‌ری جواڵنه‌وه‌‪ ،‬خودی جواڵنه‌وه‌ک ‌ه ل ‌ه نێو‬ ‫به‌رن‪ .‬ئێعدامی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د ل ‌ه پێش‬ ‫تێڕۆڕی دوکتور قاسملوو دا و تیڕۆڕی دوکتور‬ ‫شـه‌ڕه‌فــکـه‌نــدیــش ل ـ ‌ه دوای تــێــڕۆڕی دوکــتــور‬ ‫قاسملوو هه‌ر به‌و ئامانجه‌ ئه‌نجام دراون‪ .‬ئه‌و‬ ‫جینایه‌تانه‌ ل ‌ه مێژووی پڕ کاره‌سات و قوربانی‬ ‫دانــی نـه‌تـه‌وه‌کـه‌مــان به‌تایبه‌ت لـه‌ ڕۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫کوردستان دا به‌داخه‌و ‌ه له‌ هه‌موو قۆناغه‌کان دا‬ ‫ئه‌نجام دراون‪ .‬بێگومان ده‌بێ ئه‌و ڕاستیی ‌ه بزانین‬ ‫ک ‌ه له‌ داهاتوش دا‪ ،‬هه‌رچه‌ند ڕه‌نگ ‌ه ب ‌ه به‌رنامه‌ی‬ ‫جــیــاوازه‌وه‌‪ ،‬دژی ڕێبه‌رانمان و که‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫لێوه‌شاوه‌کانمان درێــژه‌ی ده‌بــێ‪ .‬بۆی ‌ه جێگای‬ ‫خۆیه‌تی ڕێبه‌ر و که‌سایه‌تیی ‌ه شه‌هیده‌کانمان‬ ‫له‌بیر نه‌که‌ین و ق ـه‌دری که‌سایه‌تی و ڕێبه‌ر ‌ه‬ ‫زیندوه‌کانیشمان بزانین‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان!‬ ‫یه‌ک پرسیار ڕه‌نگه‌ ل ‌ه زه‌ینی هه‌موومان‌دا‬ ‫بێت و بچێ‪ .‬به‌ڕاستی چــۆن بــوو ک ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵ نوێنه‌رانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫دانیشت و به‌م شێوه‌ی ‌ه شه‌هید کرا؟‬ ‫ب ‌ه بڕوای من وه‌اڵمی ئه‌و پرسیار ‌ه ده‌توانین ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی هزر و بۆ چوونی دوکتور قاسملوو‬ ‫دا په‌یدا بکه‌ین‪ .‬ڕه‌وشی ئاشتیخوازانه‌ی دوکتور‬ ‫قاسملوو هـه‌ر ل ‌ه سـه‌ره‌تــای شۆڕشی گه‌النی‬ ‫ئیران دا ده‌ســت پێ ده‌کــا‪ .‬ه ـه‌ر ل ‌ه سه‌ره‌تای‬ ‫هاتنه‌سه‌رکاری حکوومه‌تی تازه‌وه‌ هه‌وڵی داو ‌ه‬ ‫تا مه‌سه‌له‌ی کورد ل ‌ه ئێران دا ب ‌ه شێوه‌ی وتووێژ‬ ‫چاره‌سه‌ر بکا‪ .‬ل ‌ه هه‌ر ده‌رفه‌تێک که‌ هاتبێت ‌ه پێش‬ ‫که‌ڵکی وه‌رگرتو ‌ه و هیچ پێشنیارێکی ئاشتی ڕه‌ت‬

‫نـه‌کــردوه‌تـه‌وه‌‪ .‬له‌ بیرم ‌ه ل ‌ه دوای شـه‌ڕی سێ‬ ‫مانگ ‌ه و بـه‌دوای بێ ئاکام مانه‌وه‌ی وتووێژی‬ ‫هه‌یئه‌تی نوێنه‌رایه‌تی کورد ل ‌ه گه‌ڵ حکوومه‌ت‪،‬‬ ‫زۆر هه‌وڵی دا ڕیگایه‌کی دیکه‌ بدۆزێته‌وه‌‪ .‬باسی‬ ‫گه‌اڵڵه‌ی شه‌ش مادده‌یی هێنای ‌ه گۆڕ و حیزب‬ ‫هه‌وڵی دیکه‌ی ئاشتی دا‪ .‬دوکتور قاسملوو پێی‬ ‫وابوو ته‌نانه‌ت یه‌ک ڕۆژ وه‌دوا که‌تنی شه‌ڕیش‬ ‫نیعه‌ت ‌ه بۆ دێموکڕاسیخوازانی کوردستان و‬ ‫ئێران و زۆر هه‌وڵی ده‌دا شه‌ڕ ل ‌ه ناو به‌رێ یا‬ ‫النی که‌م وه‌دوای بخا‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌ش بوو کاتی‬ ‫خۆی زۆر الیه‌ن به‌ حیزبی دێموکڕاتیان ده‌گوت‬ ‫سازشکار‪.‬‬ ‫دوک ــت ــور قــاســمــلــوو نـــــه‌زه‌ری وابـــــوو که‌‬ ‫شۆڕشگێڕی ڕاسته‌قین ‌ه ئ ـه‌و که‌س ‌ه نیی ‌ه ک ‌ه‬ ‫ش ـه‌ڕ ســاز ده‌کــا‪ ،‬به‌ڵکوو ئ ـه‌و که‌سه‌یه‌ که‌ ب ‌ه‬ ‫هه‌موو هیزیه‌و ‌ه هـه‌وڵ ده‌دا بۆ ئاشتی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هێرش کرای ‌ه سه‌ر گه‌له‌که‌ی به‌و په‌ڕی‬ ‫تواناو ‌ه به‌رگری ده‌کا‪ .‬که‌وابو مێتۆدی خه‌باتی‬ ‫دوکتور قاسملوو ئه‌وه‌بو ک ‌ه به‌رگری بکا بۆ‬ ‫سه‌پاندنی وتــووێــژ و ئاشتی‪ .‬ه ـه‌ر ڕاســت ب ‌ه‬ ‫خاتری ئه‌و مێتۆد ‌ه بوو که‌ جارێک ب ‌ه گه‌اڵڵه‌ی‬ ‫‪ 26‬مادده‌یی‪ ،‬جارێکی تر به‌ گه‌اڵڵه‌ی ‪ 6‬مادده‌یی‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا ک ‌ه نه‌هێڵێ وتووێژ ڕابوه‌ستێ و‬ ‫شکست بــخــوا‪ .‬جگ ‌ه لــه‌و ‌ه دوکــتــور قاسملوو‬ ‫ده‌یهه‌ویست ل ‌ه هه‌ر ده‌رفه‌تێک که‌ڵک وه‌رگرێ‪.‬‬ ‫ئه‌و باوه‌ڕی به‌و ‌ه هه‌بوو که‌ سیاسه‌ت هونه‌ری‬ ‫مومکینه‌‪ .‬ناکرێ له‌ سیاسه‌ت دا یا هه‌زارت بوێ‬ ‫یا هیچ‪ .‬به‌ڵکوو ژمــاره‌ی دیکه‌ش لـه‌و به‌ینه‌دا‬ ‫هه‌ن‪ .‬مخابن کاربه‌ده‌ستانی کۆماری ئیسالمی‬ ‫هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ و تا ئیستاش باوه‌ڕیان ب ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری ئاشتیخوازان ‌ه بۆ مه‌سه‌له‌ی کورد‬ ‫نه‌بوو و نیانه‌‪.‬‬ ‫که‌وابو ئوسول و مێتۆدی دوکتور قاسملوو‬ ‫ئه‌وه‌بوو که‌ وتووێژ ڕه‌ت نه‌کاته‌وه‌‪ .‬ب ‌ه ئاگایی‬ ‫له‌و ئاشتیخوازییه‌ی دوکتور قاسملوش بوو ک ‌ه‬ ‫کۆماری ئیسالمی پالنی تیڕۆڕکردنی ئه‌وی ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی هێنانه‌گۆڕی وتووێژ دا داڕشت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێ ئیقرار به‌وه‌ش بکه‌ین که‌ چ شه‌خشی‬ ‫شه‌هیدی ڕێبه‌رمان‪ ،‬چ هاوڕێیانی له‌و دانیشتنه‌دا‬ ‫به‌شدار بوون و چ حیزب به‌ گشتی و ته‌شکیالتی‬ ‫حیزب به‌ تایبه‌تی بێ موباالتییه‌کی گه‌وره‌یان‬ ‫کردوه‌‪ ،‬ل ‌ه چۆنیه‌تی ئۆرگانیزه‌کردنی دانیشتنه‌ک ‌ه‬ ‫دا‪ .‬کۆماری ئیسالمی ب ‌ه داڕشتن و به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئه‌و پیالنه‌ الپه‌ڕه‌یه‌کی ڕه‌ش و جینایه‌تکارانه‌ی‬ ‫دیکه‌ی ب ‌ه مێژووی پڕ ل ‌ه شوره‌یی خۆی زیاد‬ ‫کــرد و ده‌بــێ بڵێین زه‌ڕبه‌یه‌کی گـه‌وره‌شــی ل ‌ه‬ ‫حیزبی دێموکڕاتی کورستان و جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫کــورد لـه‌ ڕۆژه ـه‌اڵتــی کــوردســتــان بـه‌ تایبه‌تی‬ ‫و ل ـ ‌ه س ـه‌رانــس ـه‌ری کــوردســتــان ب ـ ‌ه گشتی‌دا‪.‬‬ ‫به پڕۆسه‌ی‬ ‫هه‌روه‌ها خه‌سارێکی زۆر گه‌وره‌ی ‌‌‬ ‫دێموکڕاسی و ئــازادی ل ‌ه سه‌رانسه‌ری ئێران‬ ‫گه‌یاند‪ .‬ب ـه‌اڵم هه‌رگیز ن ـه‌ی توانی به‌ هه‌موو‬ ‫مه‌به‌ست ‌ه گه‌اڵوه‌کانی خۆی بگا‪ .‬که‌ به‌ر ل ‌ه هه‌مو‬ ‫شتێک بریتی بو له‌ به‌چۆک داهێنانی حیزبی‬ ‫دێموکراتی کــوردســتــان‌و جــوواڵن ـه‌وه‌ی گه‌لی‬ ‫کورد له‌ ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان!‬ ‫په‌روه‌نده‌ی ئه‌و جینایه‌ته‌ به‌داخه‌و ‌ه هه‌ر وا ب ‌ه‬ ‫هه‌ڵواسراوی ماوه‌ته‌وه‌و ته‌نانه‌ت ب ‌ه دواداچونی‬ ‫قه‌زاییشی ب ‌ه تـه‌واوی بۆ نه‌کراوه‌‪ .‬حکوومه‌تی‬ ‫ئوتریش هه‌ر له‌ یه‌که‌م ڕۆژه‌کانی ئه‌و جینایه‌ت ‌ه‬ ‫دا‪ ،‬بازرگانی به‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه‌ کرد و ل ‌ه جیاتی‬ ‫تاقیبی جینایه‌تکاران و به‌ند کردنیان و سپاردنیان‬ ‫ب ‌ه دادگــا‪ ،‬ئه‌وکه‌سه‌ی که‌ گیرابووش ڕه‌وانـه‌ی‬ ‫ئێرانی کــرده‌وه‌‪ .‬حیزبی دیموکڕات ل ‌ه قۆناغی‬ ‫جیاوازدا ئه‌وه‌ی ل ‌ه توانای دابوبێ هه‌وڵی داو ‌ه‬ ‫ئه‌و په‌روه‌نده‌ی ‌ه زیندو ڕابگرێ و ل ‌ه ده‌رفه‌تێک‬ ‫دا بیگه‌یه‌نێته‌ دادگــای ـه‌کــی سـه‌اڵحــیــیـه‌تــداری‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی‪ .‬ته‌نانه‌ت دوو ساڵیش له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ئێمه‌ ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ کامپینێکمان وه‌ڕی خست و‬ ‫زۆر ئیمزامان ل ‌ه که‌ سایه‌تی ناودار کۆکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫س ـه‌ردانــی حکوومه‌تی ئوتریشمان کــرد و ل ‌ه‬ ‫ڕێگای حیزبه‌کانی ئه‌وێوه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت ل ‌ه ڕێگای‬ ‫سه‌وزه‌کانه‌و ‌ه مه‌سه‌له‌که‌مان گه‌یانده‌ پارله‌مانی‬ ‫ئه‌و واڵته‌‪ .‬به‌اڵم تا ئێستاش مخابن ب ‌ه جێگایه‌کی‬ ‫مه‌تڵوب نه‌گه‌یشتوین‪ .‬به‌ باوه‌ڕی من پێویست ‌ه‬ ‫هـ ـه‌ردوک الی دێموکڕات پێکه‌و ‌ه ب ـه‌و گرنگ ‌ه‬ ‫هه‌ستن و کومیته‌یه‌کی هاوبه‌شی بۆ دانێن تا‬ ‫به‌ جیددییه‌تی زۆرتــره‌وه‌ به‌دوای ئه‌و مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫گرنگه‌ دا بچن‪.‬‬ ‫‪ ...‬خۆشه‌ویستان!‬ ‫جێگای خۆشحاڵیه‌ که‌ ئه‌مڕۆ له‌ هه‌موو کات‬ ‫و ساتێک زیاتر ئاسۆی گه‌لی کورد ب ‌ه گشتی‬ ‫ڕوون و پڕ ده‌ســک ـه‌وت دی ــاره‌‪ .‬ل ‌ه باشووری‬ ‫واڵته‌که‌مان به‌خۆشییه‌وه‌ حکوومه‌تێکی گه‌لی‬

‫وه‌ک بـه‌رهـه‌مــی خه‌باتێکی دوور و درێ ــژ و‬ ‫پــڕکــاره‌ســات‪ ،‬دامــــه‌زراوه‌‪ .‬کــورد ل ـه‌و به‌شه‌ی‬ ‫کوردستان خاوه‌نی سه‌رۆک‪ ،‬پاڕله‌مان‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫خۆیه‌تی‪ .‬خاوه‌نی هێزی لشکریی پێشمه‌رگه‌‌و دام‬ ‫و ده‌زگای پاراستنی خۆیه‌تی و له‌ ڕووداوه‌کانی‬ ‫ئه‌م دواییانه‌ی عێڕاقیش دا نیشانی‌دا ک ‌ه ده‌توانێ‬ ‫پارێزگاری ل ‌ه ده‌سکه‌وته‌کانی بکا ل ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه‌ک دا و ب ‌ه خۆشییه‌و ‌ه بۆ یه‌که‌م‬ ‫جــار تــوانــی ه ـه‌مــوو ســنــوره‌کــانــی بــاشــووری‬ ‫کــوردســتــان بخاته‌ ژێــر فه‌رمانی حکوومه‌تی‬ ‫هه‌رێم و ناوچ ‌ه دابڕێنراوه‌کان بگێڕێته‌و ‌ه سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫‪ ....‬بــێــگــومــان ئــه‌و ســیــاسـه‌تـه‌ ئــازایــان ـ ‌ه و‬ ‫حـه‌کــیــمــانـه‌ی بــاشــوری واڵتــه‌کــه‌مــان بـ ـه‌ر ل ‌ه‬ ‫ه ـه‌مــوشــتــیــک بــه‌رهــه‌مــی ی ـه‌کــگــرتــویــی هــێــز ‌ه‬ ‫خه‌باتگێڕه‌کانی و پێکهاتنی حکوومه‌تی نیشتمانی‬ ‫بنک ‌ه ف ــراوانــ ‌ه ک ـ ‌ه ه ـه‌مــوو هــێــز ‌ه بــراوه‌کــانــی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تێدایه‌‪ .‬هــیــواداریــن وه‌ک گلێنه‌ی‬ ‫چــاویــان پــارێــزگــاری لـ ‌ه و یه‌کیه‌تیی ‌ه بکه‌ن و‬ ‫هه‌رگیز و لـ ‌ه ژێــر هیچ فشارێکی ده‌ره‌کـــی ‪،‬‬ ‫ئابووری و ته‌نانه‌ت نیزامیش دا پاشه‌کشه‌ له‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ نه‌ته‌وه‌یی ‌ه یان نه‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ل ‌ه ڕۆژئــاوای کوردستانیش کورد‬ ‫خه‌ریکی پێکهێنانی بنکه‌کانی خۆبه‌ڕیوه‌به‌ریه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێستی بــوێــرانـه‌ی ده‌س ـه‌اڵتــی کـــوردی ل ‌ه‬ ‫و ب ـه‌ش ـه‌ی کــوردســتــان ک ـ ‌ه بــه‌شــداری نه‌کرد‬ ‫لـه‌ هه‌ڵبژاردن ‌ه کارتۆنیه‌که‌ی ڕژیــمــی ئه‌سه‌د‬ ‫دا‪ ،‬نیشانه‌ی ئــیــراد ‌ه بۆ خۆ بـه‌ڕێــوه‌بـه‌ری یه‌‪.‬‬ ‫هیوادارین له‌و به‌شه‌ش یه‌کیه‌تیه‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫له‌ هه‌موو ڕێکخراو ‌ه سیاسییه‌کان پێک بێ و‬ ‫پێکه‌و ‌ه حکوومه‌تێکی بنک ‌ه فراوانی نیشتمانی‬ ‫دامه‌زرێنن و له‌ و ده‌رفـه‌تـه‌ی بۆیان هاتوه‌ت ‌ه‬ ‫پێش ئه‌و په‌ڕی که‌ڵک وه‌رگرن و ب ‌ه یه‌کگرتویی‬ ‫به‌رگری ل ‌ه ده‌سکه‌وته‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌مان له‌و‬ ‫به‌ش ‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان!‬ ‫له‌ باکووری کوردستانیش هه‌تا دێ ئاسۆک ‌ه‬ ‫ڕونتر ده‌بێته‌وه‌‪ .‬حکوومه‌تی تورکیا هه‌رچه‌ند ب ‌ه‬ ‫هه‌نگاوی سست و جار و بار پاشه‌کشه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تا دێ له‌ واقیعبینی زۆرتر نیزیک ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیار ‌ه ئه‌وه‌ش ل ‌ه ده‌رک کردنی ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫دایـ ـ ‌ه ک ـ ‌ه بــۆ ده‌وڵــه‌تــی ت ــورک کوردستانێکی‬ ‫دۆســـت وه‌ک ده‌راوس ــێ ــیــه‌ک کــ ‌ه ده‌کــــرێ ل ‌ه‬ ‫ب ــاری ئــابــووریــه‌و ‌ه ل ـه‌ ئیمکانات ‌ه زۆره‌کــانــی‬ ‫که‌ڵک وه‌رگری‪ ،‬زۆر باشتره‌ له‌ کوردستانێکی‬ ‫دوژمــن ک ‌ه ده‌بێ به‌ ملیاردها دۆاڵر ل ‌ه ساڵ‌دا‬ ‫س ـه‌رف کـه‌ی تا بتوانی ‌ مـه‌هــاری بکه‌ی‪ .‬وێ‬ ‫ده‌چێ ده‌وڵه‌تی تورک له‌و ‌ه تێگه‌یشتبێ ک ‌ه هیچ‬ ‫سودێک نابینێ ل ـه‌وه‌ی که‌ ب ‌ه هێرشی نیزامی‬ ‫جوواڵنه‌وه‌ی کورد به‌ چۆک دابێنێ‪ .‬ده‌یان ساڵ‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ هه‌ڵه‌یه‌ی به‌ڕێوه‌ بردو ‌ه و هیچی‬ ‫بۆ نه‌کراوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ل ‌ه مه‌ودواش به‌و سیاسه‌ت ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌ی ‌ه کــار بکا‪ ،‬جگه‌ له‌ زیــان هیچی ده‌ست‬ ‫ناکه‌وێ‪ .‬دیار ‌ه ده‌توانێ زیان ب ‌ه کورد بگه‌یه‌نێ‪،‬‬ ‫بـه‌اڵم دۆڕاوی سه‌ره‌کی بۆخۆی ده‌بــێ‪ .‬کورد‬ ‫ل ‌ه تورکیا نه‌ک ته‌نیا توانیویه‌تی بوونی خۆی‬ ‫بسه‌پێنێ‪ ،‬به‌ڵکو خه‌ریکه‌ دام ـه‌زراو ‌ه پێک دێنێ‬ ‫و داوای شه‌راکه‌تی ده‌سه‌اڵت ده‌کا‪ .‬خۆکاندید‬ ‫کــردنــی س ـه‌الح ـه‌ددیــن ده‌مــیــرتــاش بــۆ پۆستی‬ ‫س ـه‌رۆک کۆماری ل ‌ه تورکیا به‌ النی که‌مه‌و ‌ه‬ ‫نیشانه‌ی باوه‌ڕبه‌خۆبون و هه‌ڵسوکه‌وتی کورد ‌ه‬ ‫له‌ ئاستێکی به‌رز دا‪ .‬هه‌روه‌ها له‌بیرمان نه‌چی‬ ‫که‌ عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن سه‌رۆکی پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردستان نه‌خشێکی زۆر کاریگه‌ر ده‌گێڕێ ل ‌ه‬ ‫سیاسه‌تی کورد و ته‌نانه‌ت ل ‌ه ڕادده‌ی تورکیاش‬ ‫دا‪ .‬ڕیبه‌ری پ‪.‬ک‪.‬ک هه‌رچه‌ند له‌ زیندان دایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌خشی ڕێبه‌رێک ده‌گێڕێ که‌ شوێنکاری‬ ‫لــه‌ســه‌ر داهـــاتـــوی بـــاکـــووری کــوردســتــان و‬ ‫تورکیاش هه‌یه‌‪ .‬هه‌ر به‌و پێیه‌ش پ‪.‬ک‪.‬ک ڕۆڵی‬ ‫سه‌ره‌کی هه‌یه‌ له‌ داڕشتنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌کانی‬ ‫کورد و تورک له‌ داهاتوی ئه‌و واڵته‌دا‪ .‬گومان‬ ‫له‌و ‌ه دانی ‌ه ب ‌ه پێشکه‌وتن و سه‌رکه‌وتنی پڕۆسه‌ی‬ ‫ئاشتی و دێموکڕاسی له‌ باکووری کوردستان و‬ ‫تورکیه‌‪ ،‬هه‌م مه‌سه‌له‌ی کورد چاره‌سه‌ر ده‌بێ و‬ ‫هه‌م وه‌اڵتی تورکیه‌ هه‌نگاوی گه‌وره‌تر به‌ره‌و‬ ‫پێشکه‌وتن داوێ‪.‬‬ ‫به‌ اڵم ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌داخه‌و ‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌لومه‌رجێکی ته‌واو جیاواز دا ده‌ژی‪ .‬له‌ الیه‌که‌و ‌ه‬ ‫حکوومه‌تی کۆماری ئیسالمی تا ئێستاش هه‌ر‬ ‫ب ‌ه مێتۆدی کــۆن و ل ‌ه ڕێگای سه‌رکوت و ب ‌ه‬ ‫ئه‌منییه‌تی کردنی مه‌سه‌له‌ی کورده‌و ‌ه ده‌ڕوانێت ‌ه‬ ‫مـه‌سـه‌لـه‌ی ک ــورد و نـه‌تـه‌وه‌کــانــی دیــک ـه‌ی نێو‬ ‫ئێران و تا ئێستا توانیویه‌تی ب ‌ه ئێعدام‪ ،‬هێرشی‬ ‫نیزامی و لشکرکێشی ئاوره‌ک ‌ه ل ‌ه ژێر خۆڵه‌مێش‬ ‫دا ڕابگرێ‪ .‬ڕه‌نگ ‌ه بۆ هێندێک هێز و الیـه‌ن و‬

‫رۆژنامەی‬ ‫بۆ هێندێک کـه‌س ئ ـه‌وه‌ به‌مانای سه‌رکه‌وتنی‬ ‫کۆماری ئیسالمی ل ‌ه سه‌رکوتکردنی خه‌باتی‬ ‫گه‌لی کــورد و گه‌النی دیکه‌ی ئێران له‌ قه‌ڵه‌م‬ ‫بــدرێ‪ .‬به‌اڵم گومانم له‌و ‌ه دا نیی ‌ه ک ‌ه دۆڕاوی‬ ‫س ـه‌ره‌کــی ل ـه‌و یارییه‌ سیاسیه‌دا حکوومه‌تی‬ ‫کۆماری ئیسالمی و شۆوێنیزمی ئیرانییه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫خۆیان زۆر ب ‌ه زیره‌ک ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک ده‌ڵێن‬ ‫ده‌عبای زیره‌ک ب ‌ه ده‌ندونکێ پێو ‌ه ده‌بێ‪ .‬زۆر‬ ‫ده‌مێکه‌ سیاسه‌توانانی ئێرانی پێیان وای ‌ه ده‌توانن‬ ‫فێل ل ‌ه خه‌ڵکی خۆیان و هه‌موو جیهانیش بکه‌ن‪.‬‬ ‫ب ـه‌اڵم لـ ‌ه ئــاخــری دا ئــه‌وه‌ی بـ ‌ه دوا که‌وتویی‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و له‌و سه‌رده‌مه‌دا نه‌ی توانیو ‌ه ڕێگای‬ ‫پێشکه‌وتن بپێوێ‪ ،‬هه‌ر ئه‌وانن‪ .‬وه‌اڵتێکی به‌هێز‪،‬‬ ‫به‌ ئیمکاناتێکی زۆری سروشتی وه‌ک نه‌وت‬ ‫گــازه‌وه‌ و ب ‌ه خه‌ڵکێکی زیــره‌ک و لێهاتوه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا چه‌ندین هه‌نگاو ل ‌ه دوای تورکیایه‌کی بێ‬ ‫نه‌وت وگاز ‌ه و ته‌نانه‌ت ل ‌ه سیاسه‌تی ناوچه‌یی‬ ‫و نێونه‌ته‌وه‌یش دا پیێ دۆڕاندوه‌‪ .‬له‌ حاڵیک دا‬ ‫ل ‌ه ڕووی مێژوویی و فه‌رهه‌نگییه‌و ‌ه ئێران ل ‌ه‬ ‫کورد نیزیکتره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ تورکیایه‌ که‌ که‌ڵکی‬ ‫زیــاتــری ئــابــووری ل ـه‌و ده‌رف ـه‌ت ـ ‌ه وه‌رده‌گـــرێ‬ ‫ک ‌ه له‌ باشووری کوردستان هاتوه‌ته‌ ئــاراوه‌‪.‬‬ ‫کاربه‌ده‌ستانی ئێرانی غیره‌تی گۆڕینی سیاسه‌تی‬ ‫خۆیان نییه‌‪ .‬ه ـه‌ر ل ‌ه مێتۆد ‌ه دواکـه‌وتــوه‌کـه‌ی‬ ‫ئه‌منییه‌تی و نیزامی که‌ڵک وه‌رده‌گــرن و پێیان‬ ‫وای ‌ه ده‌کرێ و ده‌توانن له‌م سه‌رده‌مه‌ش دا ب ‌ه‬ ‫ئێعدام و کوشتار و گرتن و ڕاونان دژبه‌رانی‬ ‫خۆیان ل ‌ه مه‌یدان وه‌ده‌رخه‌ن‪ .‬ئه‌وان ب ‌ه بیانوی‬ ‫پاراستنی یه‌کپارچه‌یی خاکی ئێران ک ‌ه ب ‌ه زۆر‬ ‫و سته‌م پێکیانه‌وه‌ لکاندوه‌‪ ،‬نه‌ته‌وه‌کانی ئێران‬ ‫سه‌رکوت ده‌که‌ن و ئینکاری پێکهاته‌ی فره‌نه‌ته‌وه‬ ‫‌بوونی ئێران ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌وان به‌داخه‌وه‌ له‌و ڕاستی ‌ه‬ ‫تێناگه‌ن ک ‌ه سه‌رده‌می ئه‌و مۆدێل ‌ه به‌سه‌ر چو ‌ه و‬ ‫ڕاست ئه‌و سیاسه‌ت ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆی پارچه‌بوونی‬ ‫ئــێــران‪ .‬چونکه‌ چــیــدی ن ـه‌ت ـه‌وه‌کــانــی ئــێــران و‬ ‫لـه‌ پێش هـه‌مــوویــانـه‌وه‌ کــورد لـه‌ ڕۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫کوردستان ناتوانن ئه‌و سیاسه‌ت ‌ه شۆوێنیستی‬ ‫و دژ به‌ مرۆڤایه‌تیه‌ قه‌بووڵ که‌ن و ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫بـه‌و جــۆر ‌ه ئینکار بکرێن و مه‌سه‌له‌که‌یان ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی ئێران دا جێ به‌جێ نه‌بێ‪ ،‬بێگومان‬ ‫بــڕیــار ل ـه‌ چــاره‌نــوســی خــۆیــان ده‌ده‌ن و له‌و‬ ‫مه‌ینه‌تی ‌ه دێن ‌ه ده‌ر‪ .‬راستیه‌که‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه هه‌ل‬ ‫و مه‌رجیش بۆ ڕزگاری نه‌ته‌و ‌ه ژێر ده‌سته‌کان‬ ‫و به‌تایبه‌ت گه‌وره‌ترین نه‌ته‌وه‌ی بێ ده‌وڵه‌تی‬ ‫دنیا که‌ کورد ‌ه زۆر گۆنجاوه‌‪ .‬جێگای نیگه‌رانی‌و‬ ‫داخـ ‌ه که‌ ته‌نانه‌ت ئۆپۆزیسیۆنی سه‌راسه‌ری‬ ‫ئێرانیش‪ ،‬چ ل ‌ه ناوخۆی واڵت و چ له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت‪ ،‬تا ئێستاش هه‌رله‌ چوارچێوه‌ی سیاسه‌تی‬ ‫ئێنکاری دوای جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م دا قه‌تیس‬ ‫ماوه‌و ئێستاش پێی وای ‌ه ته‌نیا ڕێگای پاراستنی‬ ‫سنووری جوغڕافیایی ئێران‪ ،‬ئینکاری فره‌نه‌ته‌و ‌ه‬ ‫بوونی ئێرانه‌‪ .‬ده‌نا ده‌بوو ده‌مێک بێ هه‌موویان‬ ‫فیدڕاڵی نه‌ته‌وه‌ییان قه‌بووڵ کردبای ‌ه که‌ ته‌نیا‬ ‫ڕێگای ‌ه بۆ پاراستنی ئێران ل ‌ه دابـه‌ش بوون و‬ ‫بۆ وه‌دی هێنانی دێموکڕاسی ل ‌ه ئێران و بۆ‬ ‫ڕیعایه‌ت کردنی مافی مرۆڤ و بۆ ئاوڕدانه‌و ‌ه‬ ‫له‌ مافه‌کانی ژنان و چین و توێژه‌ جیاوازه‌کان و‬ ‫به‌کورتی ته‌نیا ڕێگای پێشکه‌وتنی ئێرانه‌‪ .‬جێگای‬ ‫خۆیه‌تی النــی ک ـه‌م ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی و‬ ‫ڕوناکبیرانی ئێرانی هه‌ست به‌و زه‌روره‌ت ‌ه بکه‌ن‬ ‫تا دره‌نگ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان!‬ ‫ل ‌ه الیه‌کی دیکه‌شه‌و ‌ه جوواڵنه‌وه‌ی کورد ب ‌ه‬ ‫سه‌رده‌مێکی زۆر دژوار دا تێده‌په‌ڕێ‪ .‬زوڵم و‬ ‫زۆری ڕێژیم و خراپی باری ئابووری‪ ،‬سیاسی‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تی ل ‌ه الیه‌ک و پرش و باڵوی نێو‬ ‫حیزب و ڕێکخراوه‌ سیاسیه‌کان‪ ،‬سستبونی‬ ‫هیوا به‌ کاری سیاسی و حیزبایه‌تی‪ ،‬نا ئومێدی‬ ‫ڕوناکبیرانی سه‌ربه‌خۆ له‌ الیه‌کی دیکه‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫ڕادده‌یــه‌ک سستی به‌سه‌ر جــوواڵنـه‌وه‌ی گه‌لی‬ ‫کورد له‌و به‌شه‌ی کوردستان دا هێناوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫گومانم لـه‌وه‌ دا نی ‌ه ک ‌ه ئه‌و ده‌ورانــی پرش و‬ ‫بـــاوی و نــائــومــێــدیـه‌ش ب ـه‌س ـه‌ر ده‌چـ ــێ‪ .‬ئـه‌و‬ ‫هێزانه‌ی ک ‌ه هۆکاری سه‌ره‌کی بۆ پرش و باڵوی‬ ‫هێزه‌کانن‪ ،‬ڕۆژێک تێده‌گه‌ن ک ‌ه ئه‌م وه‌زعه‌ به‌ر‬ ‫له‌ هه‌موو الیه‌ک به‌ زیانی ئه‌وانه‌‪.‬‬ ‫‪ ....‬ئه‌وه‌نده‌ی پێوه‌ندی ب ‌ه حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کــوردســتــان ـه‌وه‌ بــێ‪ ،‬کــار ک ــردن بــۆ یه‌کڕیزی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی به‌ ئه‌رکی خۆی ده‌زانێ‪ .‬چ ل ‌ه بواری‬ ‫وه‌س ـه‌ری ـه‌کــخــســتــن ـه‌وه‌ی بــنـه‌مــاڵـه‌ی گـــه‌وره‌ی‬ ‫دێــمــوکــڕات ـه‌وه‌ بــێ و چ ل ـ ‌ه بـــواری پێکهێنانی‬ ‫یه‌کیه‌تیه‌کی نه‌ته‌وه‌یی بنک ‌ه فــره‌وان تــره‌و ‌ه بێ‬ ‫هه‌مو کاتێک کاری بۆ کردوه‌ و له‌ مه‌ودواش ب ‌ه‬ ‫گوڕتر ل ‌ه جاران کاری بۆ ده‌کا‪.‬‬ ‫جارێکی دیکه‌ سپاستان ده‌که‌م بۆ به‌شداری‬ ‫له‌ یادی شه‌هیدانی وییه‌ن دا و بۆ ڕاگه‌یاندنی‬ ‫وه‌فاداریتان به‌ ئامانجی شه‌هیدان به‌گشتی و‬ ‫قاسملوی ڕێبه‌ر به‌تایبه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌ر سه‌رکه‌وتو بن‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫ی ـه‌ک گــرتــوو ده‌بینن ل ـه‌و حــالـه‌تــه‌‌دا مه‌جبوورن‬ ‫موعامه‌له‌ی ده‌گه‌ڵ بکه‌ن به‌و ده‌لیل ‌ه نیگه‌رام ک ‌ه‬ ‫ئێمه‌ به‌و ئه‌قلیه‌ته‌‌‪ ،‬یه‌کتر ته‌حه‌مول نه‌کردن‌و دوو‬ ‫ب ـه‌ره‌ک ـی‌و چه‌ند ب ـه‌ره‌ک ـی‌و ئینشعاب‌و ئینشقاق‬ ‫پچینه‌و ‌ه نێو بازنه‌یه‌کی گه‌وره‌ی سیاسی ل ‌ه ئێران‌دا‬ ‫واڵمده‌ری ئه‌رک‌و مه‌سئولییه‌ته‌کانی خۆمان نه‌بین‌‪،‬‬ ‫ئه‌و کێشه‌و ئه‌و الیه‌ن ‌ه ڕه‌وانی‌و یه‌کتر بۆغزاندنه‌و‬ ‫یه‌کتر ئه‌زیه‌ت کردن ‌ه به‌رینه‌و ‌ه نێو خه‌ڵک‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێمه جه‌معێک لێره‌و جه‌معێک ل ‌ه ده‌ره‌و ‌ه پێی‬ ‫ئێستا ‌‌‬ ‫مه‌شغولین زۆرتر مه‌شغه‌له‌ی ئه‌ندامانی ئاشکرای‬ ‫حیزبی دێموکراته‌‪ ،‬من له‌و ‌ه نیگه‌رانم ئه‌و جه‌مع ‌ه‬ ‫ئه‌و کێشان ‌ه به‌رێته‌و ‌ه ڕۆژهـه‌اڵتــی کوردستان‌و‬ ‫ل ‌ه ئوستانه‌کانی کوردستان‌دا به‌و شێوه‌ی ک ‌ه تا‬ ‫ئێستا ته‌عاموولمان له‌گه‌ڵ یه‌ک کردو ‌ه ته‌عامول‬ ‫ل ـه‌گ ـه‌ڵ یــه‌ک بکه‌یین ئــه‌و وه‌خــت ـ ‌ه میلیون‌ها ل ‌ه‬ ‫خه‌ڵکی کوردستانی ئێران ده‌که‌وێت ‌ه نێو کێشه‌کانی‬ ‫دێموکراته‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌وجۆر ‌ه گۆڕه‌پانه‌ک ‌ه دابه‌ش بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه من لێی نیگه‌رانم و جێگای خۆشیه‌تی ک ‌ه‬ ‫من ئه‌و نیگه‌رانی ‌ه باس بکه‌م و هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫نیگه‌رانیه‌ی ‌ه ک ‌ه ئیحساسی مه‌سئولیه‌ت دروست‬ ‫ن بۆ‬ ‫ده‌کــا بۆی ‌ه هه‌میش ‌ه ئێم ‌ه پێش ق ـه‌ده‌م بووی ‌‬ ‫ئه‌وه‌یکه‌ ڕێگا چاره‌یه‌ک بۆ کێشه‌ی دێموکراته‌کان‬ ‫ببینینه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫کــوردکــانــاڵ‪ :‬کــاک خالید! باسی دوگــم‬ ‫نه‌بوونی دوکتور قاسملوومان ل ‌ه سیاس ‌هت‌دا کرد‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ه جۆربه‌جۆره‌کانی‌‪ ،‬گه‌م ‌ه سیاسیی ‌ه‬ ‫جۆربه‌جۆره‌کانی‌و ته‌نانه‌ت چوون ‌ه سه‌ر میزی‬ ‫موزاکره‌ش‌‪ ،‬پاس ‪‌25‬ساڵ هه‌مان شت ل ‌ه جه‌نابت‬ ‫ده‌بیندرێت دیار ‌ه ب ‌ه نه‌قده‌و ‌ه چاوی لێ‌ده‌که‌ن‬ ‫ک ‌ه سکرتێری حیزبی دێموکرات وات ‌ه خالیدی‬ ‫عه‌زیزی رۆژێک ده‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردن ‌ه رۆژێک نیه‌‌‪،‬‬ ‫رۆژێک باس ل ‌ه ماده‌ی ‪‌15‬و ‪ 19‬قانونی ئه‌ساسی‬ ‫ل ‌ه ئێران‌دا ده‌کا ک ‌ه ل ‌ه ئاستێکی خواره‌وه‌ی ‌ه‬ ‫و ته‌نانه‌ت ل ‌ه چه‌ند مانگی ڕابــردو‌دا باس ل ‌ه‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬ ‫عه‌قلیه‌تی سپای پاسداڕان‌و خه‌ڵکی ده‌وروبـه‌ری‬ ‫وه‌لــی فه‌قی شکڵی گرتوو ‌ه ب ‌ه دیــدی ئه‌منییه‌تی‬ ‫چاو ل ‌ه کوردستان‌و هه‌موو ئێران‌و ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫نێوه‌ڕاست ده‌کا‪ ،‬هه‌میش ‌ه پێی خۆش ‌ه موخالفینی‬ ‫کۆماری ئیسالمی شوعار بده‌ن باسی توند‌و تیژی‬ ‫بکه‌ن حاڵ ‌هت‌های ن‌ا ئه‌منی بێن ‌ه گۆڕێ‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫گــوڕه‌شـ ‌ه بکه‌ی‪ ،‬ل ـه‌و حاله‌ته‌‌دا ئ ـه‌و ئیستعدادی‬ ‫زۆر ‌ه بۆ به‌ربه‌ره‌کانی تۆ له‌و جور ‌ه شوعاران ‌ه ک ‌ه‬ ‫هه‌ر هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌ش ‌ه بێ‪ ،‬شوعار به‌ده‌ی خۆت‬ ‫دێڵێوه‌‌‪ ،‬شوعاره‌کان ئه‌گە ‌ر وابوون ک ‌ه خه‌ڵکێکی‬ ‫زۆر خۆی تێدا نه‌دیته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ‌ه کۆماری ئیسالمی‬ ‫پێی خۆشه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه ک ‌ه ئێست‌ا مه‌جالی خه‌باتی‬ ‫چه‌کداری ڕاسته‌‌و خۆی پێشمه‌رگانه‌مان نیه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫حیزبێکی‌ ئازاد نین ل ‌ه نێوخۆی واڵت ئه‌و خه‌بات ‌ه‬ ‫ڕێبه‌ری بکه‌ین ڕیگامان ئه‌وه‌ی ‌ه گفت‌ومانی خۆمان‬ ‫ب ‌ه شێوه‌یه‌کی مه‌ده‌نی بخه‌ین ‌ه نێو کۆمه‌اڵنی خه‌ڵک‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وایـ ‌ه ئێم ‌ه شتێکمان ده‌ســت پێ‌کردو ‌ه ک ‌ه‬ ‫کۆماری ئیسالمی لێی نیگه‌رانه‌‪ .‬ب ‌ه نیسبه‌ت هه‌مووی‬ ‫ئه‌وان ‌ه هه‌ده‌فه‌که‌ی ئێم ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ئـه‌وه‌ی دوکتور‬ ‫قاسملوو لێی نیگه‌ران بوو کا‌تی خۆی مه‌جبوور‬ ‫بوو موزاکره‌ی کرد ک ‌ه حیزبی دێموکرات تووشی‌‬ ‫ژیان ل ‌ه ته‌بعید‌دا نه‌بێ‪ ،‬ل ‌ه جێگای خۆی نه‌مێنێته‌و ‌ه‬ ‫ـوه س ـه‌ری‬ ‫ک ـ ‌ه به‌شێکی موشکالتی ئێم ‌ه ل ـه‌وهـ ‌‌‬ ‫گرتووه‌‪ .‬هه‌ده‌فی ئێم ‌ه و گفت‌ومانێک ک ‌ه ئه‌منیش‬ ‫کۆمه‌کم پێ کردووه‌ ئه‌و ‌ه بووه‌ ک ‌ه خه‌ڵکێکی زۆر‬ ‫خۆیان رووبــه‌رووی کۆماری ئیسالمی ببینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و حیزب ‌ه هه‌ر ل ‌ه باشووری کوردستان‬ ‫بمێنێته‌وه‌و کۆماری ئیسالمی نـه‌رووخـێ‌و ئێم ‌ه‬ ‫نه‌توانین بچینه‌و ‌ه نێوخۆی واڵت‪ ،‬با عه‌قلیه‌تی‬ ‫حیزبی دێموکرات و ئه‌و حه‌ل ‌ه مه‌ده‌نیانه‌ی دێنێت ‌ه‬ ‫پێشێ ک ‌ه خه‌ڵکێکی زۆر ل ‌ه خه‌باته‌که‌‌دا بن له‌وێ‬ ‫ل ‌ه گۆڕه‌پانه‌که‌‌دا رووب ـه‌رووی کۆماری ئیسالمی‬ ‫بێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر کۆماری ئیسالمی بۆخۆی پێیوای ‌ه‬ ‫حیزبه‌که‌ی ئێمه‌ی ل ‌ه تاراوگه‌‌دا هێشتۆته‌و ‌ه به‌اڵم‬ ‫بیر‌و هۆشی حیزبی ئێم ‌ه ل ‌ه نێو خه‌ڵکێکی زۆر‬

‫هه‌رچه‌ند ئێستا دوکتور قاسملوو ل ‌ه نێومان‌دا نه‌ماو‌ه به‌اڵم ‪‌25‬ساڵ دوای تیرۆر کردنی‬ ‫شه‌هید دوکتور قاسملوو به‌شیک له‌و پرۆژه‌‌و ئه‌و ئاره‌زوانه‌ی دوکتور قاسملوو ب ‌ه دوای‌دا‬ ‫ده‌گه‌ڕا‪ ،‬وه‌دی هاتووه‪ .‬قه‌زیه‌ی کورد ل ‌ه سێ پارچه‌که‌ی دیکه‌ی کوردستان ب ‌ه خۆشییه‌و‌ه‬ ‫له‌ مه‌وقه‌عیه‌تێک دای ‌ه ک ‌ه تاز‌ه به‌ره‌و دوای ‌ه ناچێته‌وه‌و به‌ره‌و پێش ده‌چێ‬

‫دانیشتنی جه‌نابت ب ‌ه مه‌به‌ستی موزاکره‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نۆێنه‌رانی کۆماری ئیسالمی کرا‪ ،‬چی ئه‌ڵێی‬ ‫‪،‬‬ ‫جه‌نابت ئه‌م ‌ه ئینعیتاف ‌ه ئه‌م ‌ه خاڵی الوازه ‌‬ ‫نه‌خێر خاڵی ب ‌ه قووه‌ته‌‌؟‬ ‫کاتێک ئه‌تۆ دێی ‌ه نێو هه‌مووی ئه‌و مه‌وزوعاته‌‌‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی موزاکر ‌ه مه‌سه‌له‌ی ماده‌ی ‪‌15‬و ‪،‌ 19‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی دروست کردنی حیزبێک ل ‌ه نێو خۆی‬ ‫واڵت‌‪ ،‬مـه‌سـه‌لـه‌ی خه‌باتی م ـه‌ده‌ن ـی‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‬ ‫که‌ڵک وه‌رگرتن ل ‌ه فورسه‌ته‌کان‌‪ ،‬هێنان ‌ه گۆری‬ ‫زمــانــی زگــمــاکــی‪ ،‬ئــه‌وانــ ‌ه به‌شێکن ل ـ ‌ه پـــرۆژه‌‌و‬ ‫پــرۆس ـه‌ی جێ‌به‌جێ ک ــردن‌و جــێ خستنی مافه‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی خۆمان‌‪ .‬من ئاماژه‌م به‌و ‌ه کرد‬ ‫کـه‌ دوکــتــور قاسملوو سیاسه‌تی ی ـه‌ک بۆعدی‬ ‫نــه‌ده‌دیــت‪ ،‬سیاسه‌تی ئ ــاوا چــاو لــێ ده‌کـــرد‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫سیاسه‌تی یه‌ک بۆعدیدا یه‌ک رێگا حه‌ل به‌سه‌رت‌دا‬ ‫ته‌حمیل ده‌کرێ‌‪ ،‬ل ‌ه سیاسه‌تێکی ئه‌وا دا تۆ ئه‌نواعی‬ ‫ئیحتماالت موتاله‌ع ‌ه ده‌که‌ی‌و ئه‌نواعی ڕێگا حه‌ل‬ ‫ده‌بینیه‌وه‌‪ .‬من له‌و که‌سانه‌م له‌ نیزیکه‌وه له‌گه‌ڵ‬ ‫دوکتور قاسملوو ب ‌ه ڕاستی کــارم نه‌کردوه‌‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫عــوزوی ڕێبه‌ری حیزب بــووم ئه‌و کاته‌‪ ،‬ن ‌ه ئه‌و‬ ‫مه‌وقه‌عیه‌ت ‌ه حیزب‌و ته‌شکیالته‌‌شم ئـه‌وه‌نــد ‌ه ل ‌ه‬ ‫سه‌رو ‌ه بووه‪ ،‬به‌اڵم هه‌میش ‌ه ک ‌ه ئاوڕ ده‌ده‌مه‌و ‌ه ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی سیاسه‌ت کردنی دوکتور قاسملوو‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه دوکتور قاسملوو زۆر ڵیبڕاڵ‌و زۆر واقع‌بین‬ ‫چاوی ل ‌ه شته‌کان ده‌کرد ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه جامه‌عه‌ی‬ ‫پیچیده‌ی ئێران‌دا ئه‌و ‌ه ب ‌ه الی منه‌و ‌ه زۆر گرینگی‬ ‫هه‌بوو‌‪ ،‬جا کاتێک ئـه‌و مه‌وزوعات ‌ه دێت ‌ه گۆڕێ‬ ‫ئێم ‌ه وه‌ک حیزبی دێموکرات‌‪ ،‬ڕێبه‌رانی حیزبی‬ ‫دێموکرات وه‌زیفه‌مان ئه‌وه‌ی ‌ه نه‌قشیه‌کی سیاسی‬ ‫گــه‌وره‌ی ئێران ده‌بنێین مـه‌جــال‌و ده‌رفه‌ته‌کان‌‪،‬‬ ‫ئاسته‌نگه‌کان‌‪ ،‬فــورسـه‌تـه‌کــان‌‪ ،‬توانایی خۆمان‌‪،‬‬ ‫داهاتووی ئێران‌‪ ،‬ئێران چۆن دروست بووه‌‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌گــۆڕێ‌‪ ،‬ئێران ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌‪ ،‬وه‌زع‬ ‫له‌وێ‌‪ ،‬چمان بۆ ده‌کرێ چمان بۆ ناکرێ‌‪ ،‬ئاوا چاو‬ ‫له خه‌بات‌و تێکۆشان‌و وه‌زیفه‌کانی خۆمان بکه‌ین‪،‬‬ ‫ب ‌ه باوه‌ری من کۆماری ئیسالمی ئه‌و گفت‌ومانه‌ی‬ ‫ئێستای حیزبی دێموکرات ک ‌ه ئه‌و شتانه‌ی ئاماژه‌م‬ ‫پێ کردوو ‌ه خه‌ڵک ته‌شویق ده‌کا له‌سه‌ر وان ‌ه کار‬ ‫بکه‌ن ب ‌ه زه‌ره‌دی که‌متر‌‪ ،‬خه‌ته‌ری زۆر بۆ خۆیان‬ ‫دروســت نه‌که‌ن تا ب ‌ه راحه‌تی تێدا نه‌چن به‌ڵک ‌ه‬ ‫له‌و چوارچێوه‌‌دا ته‌عاموول بکه‌ن ئه‌و گفت‌ومان ‌ه‬ ‫م ـه‌ده‌نــیــه‌‌‪ ،‬کــۆمــاری ئیسالمی لـ ـه‌و گفت‌ومان ‌ه‬ ‫مه‌ده‌نیه‌ی ئێم ‌ه ده‌ترسێ و له‌و گفت‌ومان ‌ه مه‌ده‌نیه‌ی‬ ‫ی ک ‌ه ب ‌ه‬ ‫نێوخۆی واڵت ده‌ترسێ‌‪ ،‬کۆماری ئیسالم ‌‬

‫ده‌بێ بێت ‌ه گۆڕێ و له‌وێدا رووب ـه‌رووی ببنه‌وه‌‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر موزاکر ‌ه ڕه‌نگ ‌ه شتێکی زۆرم نه‌بێ ئێستاش‬ ‫له‌و بـــاوه‌ره‌دام ئه‌گه‌ر کۆماری ئیسالمی داوای‬ ‫موزاکر ‌ه ل ‌ه ئێم ‌ه بکا‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌بێ له‌گه‌ڵی دابنیشین‬ ‫ک ‌ه داوا ده‌کا مه‌وزووعاتێکی هه‌یه‌ و ده‌بێ گوێی‬ ‫بده‌یینێ و بڵێین ک ‌ه ئێمه‌ش له‌سه‌ر موزاکر ‌ه ئه‌و‬ ‫تێبینیانه‌مان هه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر مه‌وزوعێک دێنێت ‌ه گۆڕێ‬ ‫ئێم ‌ه نابێ نــادیــده‌ی بگریین‪ ،‬شته‌که‌ی خۆمان‬ ‫باس که‌ین ئێم ‌ه نه‌که‌وین ‌ه ئه‌و خانه‌یه‌‪ .‬دیــار ‌ه با‬ ‫بڵێم رووخانی کۆماری ئیسالمی باشترین شت ‌ه‬ ‫بۆ دێموکراسی‌و بۆ خه‌ڵکی کورد ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان هه‌رچه‌ند عه‌واقیب‌و عه‌واریزی خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه نابێ لێی بترسێین‪ .‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫له‌و خانه‌یه‌‌دا گیر نه‌که‌یین مادام ‪‌35‬ساڵ ‌ه بۆمان‬ ‫نه‌رووخاو ‌ه شتی دیک ‌ه نه‌هێنین ‌ه گۆڕێ‌‪ ،‬به‌حس‌و‬ ‫قس ‌ه ده‌بــێ بخه‌ین ‌ه نێو خه‌ڵک بۆی ‌ه گفت‌ومانی‬ ‫موزاکره‌ش ب ‌ه باوه‌ڕی من هه‌ر ل ‌ه جێی خۆیدایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر کۆماری ئیسالمی په‌یامێکی بۆ ئێم ‌ه ناردبێ‌و‬ ‫ئێم ‌ه واڵم‌مان داوه‌ته‌و ‌ه ئه‌و ‌ه ل ‌ه جێگای خۆی دایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ت ده‌کــا ب ‌ه دووای به‌رژه‌وه‌ندێکه‌نی‬ ‫خـــۆی‌دا ده‌گــــه‌رێ ئێمه‌ش ســیــاسـه‌ت ده‌که‌یین‬ ‫ب ـه‌دوای به‌رژه‌وه‌ندییه‌کا‌نی خۆمان‌دا ده‌گه‌رێین‬ ‫هه‌رچه‌ند ئێم ‌ه ئێستا چاالکی نیزامیمان نی ‌ه ک ‌ه‬ ‫کوتم ب ‌ه شێوه‌ی ئازادان ‌ه کار بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم بۆی‬ ‫ده‌رکه‌وتووه‌ ل ‌ه هه‌مووی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫لــ ‌ه ئــیــام ـه‌و ‌ه بــگــر ‌ه تــا کــرمــانــشــان‌و ئوستانی‬ ‫سنه‌‌و ئوستانی ورمـێ‌و کورده‌کانی خوراسان‌و‬ ‫کــورده‌کــانــی هــه‌مــه‌دان‌و مه‌نته‌قه‌ی لۆرستان‌و‬ ‫کورده‌کانی تاران ک ‌ه ئه‌قلیه‌تی دیفاع ل ‌ه مافه‌کانی‬ ‫ن ـه‌ت ـه‌وای ـه‌تــی خــۆمــان ل ـ ‌ه پ ـه‌ره‌گــرتــن دایـــه‌‪ ،‬بۆی‬ ‫ده‌رکه‌وتووه‌ کورد ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست بۆت ‌ه‬ ‫فاکتۆڕێک‌‪ ،‬بۆی ده‌رکه‌وتوو ‌ه ئه‌و سه‌رده‌م به‌سه‌ر‬ ‫چوو ک ‌ه کێشه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ته‌نیا ب ‌ه‬ ‫کێشه‌ی فه‌له‌ستین‌و ئیسراییل باسی لێده‌کرا ئێستا‬ ‫قه‌زیه‌یه‌ک ب ‌ه نێوی قه‌زیه‌ی کورد هاتۆت ‌ه گۆڕێ‪،‬‬ ‫دره‌نگ ی‌ا زوو پێی کۆماری ئیسالمی ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێم ‌ه ده‌بێ ل ‌ه الیه‌نێکی دیکه‌شه‌و ‌ه بێینه‌ سه‌ر‬ ‫دروست کردنی زه‌مینه‌‌و به‌سته‌ری موناسب بۆ‬ ‫ئه‌و جۆر ‌ه گفت‌ومانه‌‌‪.‬‬ ‫کــوردکــانــاڵ‌‪ :‬کــاک خالید وه‌ک‌و دوایین‬ ‫پرسیار له‌م به‌رنامه‌یه‌دا ک ‌ه زیاتر تا‌یبه‌ت بوو‬ ‫ب ‌ه یادی دوکتور قاسملوو‌‪ ،‬باس ل ‌ه که‌سایه‌تی‬ ‫سیاسی دوکتور قاسملوو بوو‪ ،‬ئێستا پاش‬

‫وتووێژ‬ ‫‌‬ ‫‌بینین‬ ‫‪‌25‬ساڵ ل ‌ه نه‌مانی دوکتور قاسملوو ده‬ ‫ل ‌ه باشووری کوردستان باس ل ‌ه ڕێفڕاندۆم‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬جه‌نابت چۆن له‌و دۆخ ‌ه ده‌ڕوانی؟‬ ‫ده‌کرێ بڵێم هه‌رچه‌ند ئێستا دوکتور قاسملوو‬ ‫ل ‌ه نێومان‌دا نه‌ماو ‌ه بـه‌اڵم ‪‌25‬ســاڵ دوای تیرۆر‬ ‫کــردنــی شه‌هید دوکــتــور قاسملوو به‌شیک له‌و‬ ‫پــرۆژه‌‌و ئـه‌و ئــاره‌زوان ـه‌ی دوکتور قاسملوو ب ‌ه‬ ‫دوای‌دا ده‌گه‌ڕا‪ ،‬وه‌دی هاتووه‪ .‬قه‌زیه‌ی کورد ل ‌ه‬ ‫سێ پارچه‌که‌ی دیکه‌ی کوردستان ب ‌ه خۆشییه‌و ‌ه‬ ‫ل ـ ‌ه مه‌وقه‌عیه‌تێک دایـ ـ ‌ه ک ـ ‌ه ت ــاز ‌ه بـــه‌ره‌و دوایــ ‌ه‬ ‫ناچێته‌وه‌و به‌ره‌و پێش ده‌چێ‪ .‬ته‌نیا ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان ئه‌و شۆێنه‌ی دوکتور قاسملوو لێی‬ ‫له‌دایک بوو ‌ه و هه‌موو ئاره‌زووکانی ئه‌و ‌ه بوو ‌ه‬ ‫ک ‌ه حیزبی دێموکرات جارێکی دیک ‌ه له‌وێ بتوانێ‬ ‫ده‌وری هه‌بێ له‌سه‌ر دروست کردنی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان‌و عه‌قلییه‌تێکی سیاسی له‌وێ ئێم ‌ه ئیستا‬ ‫ئه‌و مه‌وقه‌عیه‌تمان نیه‌‌‪ ،‬ل ‌ه ته‌واوی ئه‌و باسانه‌ی ک ‌ه‬ ‫مه‌ربووت به‌ پارچه‌کانی دیکه‌ی ‌ه پێم خۆش ‌ه ئاماژ ‌ه‬ ‫ب ‌ه یه‌ک شت بکه‌م ڕاست ‌ه ل ‌ه هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و ‌ه ده‌چێ ک ‌ه ڕاپرسێک بکرێ شتێکی باش ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نووسی خۆیان بڕیار بــده‌ن‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ‌ه قه‌زیه‌ی چاره‌نووسی باشووری کوردستان ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر قسه‌ش ل ‌ه ده‌وڵه‌تی کوردی بکرێ قس ‌ه ل ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی کوردی بۆ باشووری کوردستان ‌ه قس ‌ه‬ ‫ی یا چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد‬ ‫ل ‌ه ده‌وڵه‌تی کورد ‌‬ ‫ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وای ‌ه ئه‌رک‌و‬ ‫تێکۆشان‌و وه‌زایفه‌‌و کاری خۆمان چ بۆ ئێم ‌ه حیزبی‬ ‫دێموکرات چ بۆ خه‌ڵک ل ‌ه نێوخۆی واڵت وه‌ک خۆی‬ ‫ل ‌ه جێگای خۆی دا هه‌یه‪ ،‬ده‌بێ ب ـه‌رده‌وام بچێته‬ ‫پێشێ و ده‌بێ تێبکۆشین ل ‌ه هه‌مان کات‌دا حیزبی‬ ‫دێموکرات هه‌وڵده‌دا هه‌ڵوێستێکی مه‌سئووالنه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی هه‌بێ نیسبه‌ت ب ‌ه باشووری کوردستان‬ ‫و ب ‌ه شێوازی جۆراوجۆر ب ‌ه ئێرانییه‌کان بڵێین‬ ‫ک ـ ‌ه ئ ـه‌گ ـه‌ر ل ـ ‌ه ب ــاش ــووری کــوردســتــان لـه‌سـه‌ر‬ ‫چــاره‌نــووســی خــۆیــان بــڕیــار بــده‌ن حــه‌ق‌و مافی‬ ‫خۆیان ‌ه ئه‌وه‌شمان له‌به‌ر چــاو بێ ئێم ‌ه خه‌ڵکی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی کوردستانین حیزبه‌کانی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کــوردســتــان یــان کوردستانی ئــێــران زۆرت ــر د ‌ه‬ ‫فکری به‌شه‌که‌ی خۆمان دابین زۆرتــر به‌وێو ‌ه‬ ‫فکرمان مه‌شغوول که‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وێ بنووسین بۆ‬ ‫ئه‌وێ قس ‌ه بکه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وێ سیاسه‌ت بکه‌ین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وێ دیپلۆماسی بکه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وێ لۆبی بکه‌ین و‬ ‫ده‌بێ فکری سه‌ره‌کی‌و مه‌شغه‌له‌ی فکری فه‌عالینی‬ ‫سیاسی ل ‌ه نێوخۆی واڵت هه‌ر له‌سه‌ر ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان بێ ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه له‌وێ به‌قووه‌ت بین‪،‬‬ ‫ده‌نگمان بـ ‌ه هێز بــێ‪ ،‬قـه‌ڵـه‌م‌مــان بــاش کــار بکا‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێکی زۆر لـ ‌ه ئــێــران لـ ‌ه کێشه‌که‌ی خۆمان‬ ‫بگه‌یه‌نین‪ ،‬به‌وجۆر ‌ه ده‌توانین کۆمه‌ک بکه‌ین ب ‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌کی مه‌سئووالنه‌ی کۆمه‌ڵگای ئێران‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه داهاتووی باشووری کوردستانیش‌و‬ ‫حــکــوومـه‌تــی کــۆمــاری ئیسالمی م ـه‌جــبــوور ب ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێستێکی مه‌سئووالن ‌ه بێ‌و نه‌که‌وێت ‌ه خانه‌ی‬ ‫تێکدان‪ ،‬بۆی ‌ه بۆ جارێکی دیک ‌ه دێمه‌و ‌ه سه‌ر ئه‌و ‌ه‬ ‫ک ‌ه ئه‌من گه‌ش‌بینم ب ‌ه داهاتووی کورد ب ‌ه گشتی‬ ‫ک‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه ته‌نیشت ئه‌وه‌‌دا ته‌ئکید له‌سه‌ر واقع‌بینییه‌ ‌‬ ‫ده‌که‌مه‌و ‌ه ک ‌ه دوکتور قاسملوو هه‌میش ‌ه به‌الیه‌و ‌ه‬ ‫گرینگ بوو‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ئێم ‌ه ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کــوردســتــان بــــه‌رده‌وام ده‌بــێ خــۆمــان ئـ ـه‌رک‌دار‬ ‫بکه‌ین‌و کاری بۆ بکه‌ین‌و هه‌وڵ‌و تێکۆشانمان هه‌ر‬ ‫بۆ ئه‌وێ بێ ئه‌گه‌ر باشووری کوردستان هیوادارم‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و ‌ه بڕوا ئه‌گە ‌ر ڕۆژێک ل ‌ه ڕۆژان د ‌هو‌ڵه‌تی‬ ‫خۆشی پێک هێنا ئه‌و ‌ه بۆ خۆیان بۆ باشووری‬ ‫کوردستان ده‌وڵه‌تی کوردیان دروســت کردوو ‌ه‬ ‫نه‌ک بۆ ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌بیرمان بێ ئێم ‌ه‬ ‫ده‌وری ‪‌20‬ده‌وڵه‌تی عه‌ره‌بیمان هه‌ی ‌ه هه‌رکه‌س ‌ه‬ ‫مه‌سئووله‌ به‌رانبه‌ر به‌و شۆێنه‌ی تێیدا هه‌یه‌‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬به‌ڕێز کاک خاکید عه‌زیزی‬ ‫سکرتێری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫خــۆشــحــالــم کــ ‌ه ئـــه‌و مــه‌جــالــه‌ت بــۆ ئێم ‌ه‬ ‫ڕه‌خساند‌و میوانی ئـه‌م به‌رنامه‌وه‌ بــووی‪‌‌‌.‬‬ ‫زۆر سپاس بۆ ئێوه‌ش‌و بۆ هه‌مووی بینه‌رانی‬ ‫کــوردکــانــاڵ هــه‌ر وه‌ک ــی ل ـ ‌ه ڕاگ ـه‌یــانــدراوه‌کــانــی‬ ‫هـــه‌ردوو الی دێــمــوکــرات هــاتــوو ‌ه ئێم ‌ه خۆمان‬ ‫مه‌سئوول‌و مــوه‌زه‌ف ده‌بینین ک ‌ه یادی دوکتور‬ ‫قاسملوو بکه‌ینه‌و ‌ه ڕه‌نگ ‌ه زۆر ئاسان نه‌بێ ل ‌ه‬ ‫ژێر فشار‌و ته‌هدید‌و عه‌قلیه‌تی ئه‌منییه‌تی کۆماری‬ ‫ئیسالمی ل ‌ه ڕۆژهـه‌اڵتــی کۆردستان ب ‌ه ڕاحه‌تی‬ ‫ئیجازه‌مان پێ بدرێ ئه‌و ئه‌رک ‌ه ب ‌ه جێ بگه‌یه‌نین‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیوادارم هه‌مووی خه‌ڵک ب ‌ه هه‌ر جۆرێک‬ ‫بۆیان ده‌کرێ‌و ب ‌ه هه‌ر شێوه‌یه‌ک بۆیان عه‌مه‌لی ‌ه‬ ‫بـ ‌ه جــۆرێــک یــادی ئ ـه‌و ڕێــب ـه‌ر ‌ه مـه‌زنـ ‌ه بکه‌نه‌و ‌ه‬ ‫ته‌واوی ژیان‌و ئه‌ندیشه‌‌و فکری خه‌بات‌و تێکۆشان‬ ‫بوو بۆ خه‌ڵکی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان و هه‌ر له‌و‬ ‫پێناوه‌ش‌دا تیرۆر کرا‪ ،‬هه‌موو الیه‌کتان هه‌ر ساغ‌و‬ ‫سالمه‌ت بن هیوادارم ل ‌ه داهاتوویه‌کی نیزیک‌دا‬ ‫بیر‌و ئه‌ندیشه‌کانی دوکتور قاسملوو ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان قانونی ‌بێ‌‪ ،‬مۆئه‌سه‌سه‌یی بێ‌‪ ،‬بێ ب ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت و ئێمه‌ش ب ‌ه مافه‌کانی خۆمان شاد بین‌‪.‬‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌‌ ‌ ‌‌‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫دڕێژه‌ی‌‪:‬‬

‫په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫گــۆڕانـه‌کــانــی ئ ـه‌و چه‌ندساڵه‌ی دوای ــی نــاوچــەی رۆژهــەاڵتــی‬ ‫نــێــوەڕاســت بەتایبەت دوو ئ ـه‌زمــوونــی گرنگی پــێــوه‌نــدیــدار به‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کــورده‌وه له تورکیاو عێراق ئه‌وه‌مان بۆ ده‌سه‌ڵمێنن‬ ‫که رێگه‌ی پێکه‌وه‌مانەوە له‌نێو نەتەوەکان‌و پێکهاتە جیاوازەکانی‬ ‫واڵتیک‌دا‪ ،‬رێگه‌ی لێکتێگەیشتن‌و رێککەوتنە نەک شەڕ‌و سەرکوت‌و‬ ‫پەڕاویزخستن‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌ی ئێستا له عێراق‌دا ده‌یبینین‪ .‬له عێراق‪،‬‬ ‫دوای‪ ١٠‬ساڵ ده‌سهاڵتداریی نوێ‌و دوای ‪١٠‬ســاڵ هەوڵی کورد‬ ‫بۆ تێگەیاندنی هاوبەشە سیاسییە عەرەبەکانی له مافەکانی‌و دوای‬ ‫ئ ـه‌وه‌ی که هه‌موو هه‌وڵێکی بۆ برایه‌تی و پێکه‌وه ژیــان بێئاکام‬ ‫مایەوه‪ ،‬گۆڕانە چاوەڕوان نەکراوەکان کوردیان گه‌یاندۆتە قۆناغێکی‬ ‫نوێ له دابینکردنی مافه‌کانیان‪ .‬ئه‌وان له باشووری کوردستان به‬ ‫پشتبه‌ستن به ئیراده‌ی خۆیان به‌ره‌و چاره‌سه‌رییه‌کی یه‌ک‌الکه‌ره‌وه‬ ‫ده‌ڕون‪ .‬لێره‌داجێی خۆیەتی که هیوای سه‌رکەوتنیان بۆ بخوازینو‬ ‫دڵنیایان بکەینەوە که رێبوارانی رێگای قــازی محه‌ممه‌د‌و د‪.‬‬ ‫قاسملوو خۆیان به پشتیوانیان دەزانن‌و له پاڵپشتی و یارمه‌تیدانیان‬ ‫دریغی‌ناکه‌ن‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی خه‌باتگێڕی کوردستان!‬ ‫ئەگەر ‪ ٢٥‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ده‌ستی تیرۆر‌و جینایه‌ت رێبه‌رێکی‬ ‫مه‌زنی له ئێمه ئه‌ستاند‌و ئێمه‌ی له زانست‌و توانا‌و ئه‌زموونه‌کانی‬ ‫بێبه‌شکرد‪ ،‬ئەو له پاشخۆی حیزبێکی به‌جێه‌ێشت که دڵنیا بوو بۆ‬ ‫خه‌بات و گه‌یشتن به ئامانجه‌کانی ده‌توانێ درێژه به تێکۆشانبدا‪.‬‬ ‫قاسملوو دهیزانی له حیزبه‌که‌یدا که‌سانێکی وا پـه‌روه‌رده‬ ‫بــوون که بتوانن له‌سه‌ر ئـه‌و رێبازه درێــژه به‌سیاسه‌ت بــده‌ن‌و‬ ‫هه‌م دڵنیاش بوو لەوەی کە خەڵکی کوردستان وه‌ک پشتیوانانی‬ ‫راسته‌قینه‌و هەتاسەری حیزبی دیموکرات‪ ،‬له به‌رامبه‌ر دوژمنانیدا‬ ‫لــه پشت حیزبه‌که‌یه‌وه ده‌بــن‌و ئـه‌مـه‌ی بــه ڕه‌م ــزی سه‌رکه‌وتن‬ ‫ده‌زانی‪ ..‬چونکه ئه‌و باوه‌ری وابوو کە سەرچاوەی هێزی بنەڕەتیی‬ ‫خه‌بات و تێکۆشان‪ ،‬کۆمه‌اڵنی خه‌ڵکی کوردستانن‌و هه‌تا ئەو خه‌ڵکه‬ ‫پشتیوانی حیزبی دیمۆکرات بن‪ ،‬حیزب له تێکۆشان بۆ وەدیهێنانی‬ ‫ئامانجه‌کانیان راناوه‌ستێ‪.‬‬ ‫ئێوه خەڵکی تێکۆشەر‌و ئازادیخوازی کوردستان!‬ ‫بە وەفاداریتان بە ڕێگا‌و ئامانجەکانی د‪ .‬قاسملوو‪ ،‬نیشانتان‬ ‫داوه که مهرگ‪ ،‬نەک هەر نهیتوانیوە ئهو رێبه‌ره مەزنە له بەر چاوی‬ ‫ئێوە ون بکا‌و لەبیر ئێوەی بباته‌وه‪ ،‬به‌ڵکوو ئێستاش دوای‪ ٢٥‬ساڵ‪،‬‬ ‫ئێوه هه‌روا یاری وه‌فاداری ڕێگا‌و ڕێبازەکەی ئەون‌و قاسملووی‬ ‫نەمر‪ ،‬بۆ ئێوه سیمبوڵی رێبه‌رێکی هه‌میشه زیندوویه‪ .‬هەموو‬ ‫جێهانیان دەزانن دوای تێپەڕ بوونی‪٢٥‬ساڵ له شه‌هید بوونی ئەو‬ ‫گەورە پیاوە‪ ،‬خەڵکی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ئێستاش قاسملوولە‬ ‫نێو خۆیان دا دەبینن‌و لە خەباتی نەتەوەیی و ئازادیخوازی‌دا بە‬ ‫رێبەری خۆیانی دەزانن‪.‬‬ ‫تێکۆشەران‪ ،‬ئه‌ندامان‪،‬الیه‌نگران‌و دۆستانی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستان!‬ ‫له‌م بیرەوەرییە ناخۆشه‌دا‌و له پاش تێپه‌ڕبوونی ‪٢٥‬ساڵ‬ ‫به‌سه‌رشه‌هید بوونی رێبه‌ری مه‌زنمان د‪.‬قاسملوودا‪ ،‬ده‌بێ له رێگه‌ی‬ ‫تێکۆشانی بـــەردەوام‌‌و بره‌وپێدانی تێکۆشان‌و چاالکییه‌کانمان‪،‬‬ ‫هــەروەهــا کــارکــردن بــۆ بــەهــێــزبــوون‌‌و بەرینترکردنی مەیدانی‬ ‫خه‌باتمان‪ ،‬به ســووربــوون له‌سه‌ر داوا ڕه‌واکانمان و پێداگری‬ ‫له‌سه‌ر درێژه‌دانی خه‌بات تا گه‌یشتن به ئامانجه‌کانمان‪،‬یادی ئەو‬ ‫رێبەرە گەورەیە‌و هاوڕێی تاسەری‪ ،‬کاک عەبدوڵال قادری‌‌و هه‌موو‬ ‫شه‌هیدانی کوردستان به‌رز رابگرین‪ .‬هەر لەم بیرەوەرییەش دا‬ ‫بەڕێزەوە یادی نەمر کاک سەالم عەزیزی ئەندامی دەفتەری سیاسیی‬ ‫حیزبی دیموکرات دەکەینەوە کە ‪25‬سالەی تیرۆری د‪.‬قاسملووی‬ ‫نەمر بەرامبەرە لە گەڵ پازدەیەمین ساڵی کۆچی دوایی ئەو ڕێڕەو‌و‬ ‫هاوخەباتە بەوەجەی قاسملووی مامۆستا‌و ڕێبەر‪.‬‬ ‫حیزبەکەتان‪ ،‬حیزبی دیموکراتی کوردستان ‪25‬ســاڵ دوای‬ ‫شەهید بوونی د‪.‬قاسملووی ڕێبەر‪ ،‬وەفادار بە ڕێگا و ئامانجەکانی و‬ ‫دڵگەرم بە پشتیوانیی نەتەوە ئەمەگناسەکەی قاسملوو‪ ،‬بەگەشبینی‌و‬ ‫هیواوە بـــەرەوڕووی ڕووداو‌‌و ئاڵوگۆڕانی ناوچە‌و دەوروبــەر‬ ‫دەچێ‪ .‬دڵنیاشین ئەگەر درێژەدەرانی ڕێگەی قاسملوو‌و نەتەوەکەی‬ ‫قاسملوو‪ ،‬هــەروا بە وشــیــاری‌و لێبڕاوییەوە‪ ،‬درێــژە بە خەباتی‬ ‫ڕەوای خۆیان بدەن‪ ،‬گەلی کورد لە رۆژهەاڵتی کوردستانیش بە‬ ‫ئامانجەکانی دەگات و ئاواتی بەرزی قاسملوو و هەموو شەهیدانی‬ ‫کوردستان وەدی دێ‪.‬‬ ‫بەرز‌و بەڕێز بێ یادی ڕێبەری شەهید دوکتور عەبدولڕەحمان‬ ‫قاسملوو‪،‬‬ ‫ساڵو لە شەهیدانی ڤییەن‌و هەموو شەهیدانی رێگای رزگاریی‬ ‫کورد و کوردستان‪،‬‬ ‫سەرشۆڕی بۆ ڕێژیمی تیرۆرستی کۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫سەرکەوتن بۆ خەباتی رزگاریخوازانەی نەتەوەی کورد لە‬ ‫ڕۆژهەاڵتی کوردستان‌و هەموو بەشەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫دەفتەری سیاسی‬ ‫‪21‬ی پووشپەڕی ‪1393‬‬ ‫‪12‬ی جوالی ‪2014‬‬

‫‪6‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫قاسملوو ل ‌ه سیاسه‌تی ل ‌ه پراوێز خستن‬ ‫و هه‌روه‌ها کپ کردنی ده‌نگی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫رۆژهــه‌اڵت‌دا سه‌رکه‌وتنی به‌ده‌ست هێنا‬ ‫نه‌زه‌ری جه‌نابت چیه‌‌؟‬ ‫ئـه‌گـه‌ر بگه‌رێمه‌و ‌ه بــۆ ڕابـــردوو پێش‬ ‫ت ــی ــرۆری کــردنــی دوک ــت ــور قــاســمــلــووش‬ ‫ڕێــب ـه‌رانــی ک ــورد ت ـه‌نــان ـه‌ت ل ـه‌ س ـه‌رده‌مــی‬ ‫حکوومه‌تی په‌هله‌ویش‌دا تیرۆر کراون‌و ل ‌ه‬ ‫سێدار ‌ه دراون‌‪ ،‬ئ ـه‌و ‌ه ده‌رکــه‌وت ک ‌ه ئه‌و ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌ی ‌ه یا ئه‌و ئیقدام ‌ه بێ مه‌سئووالنه‌ی ک ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ه مه‌رکه‌زییه‌کان ب ‌ه تایبه‌ت کۆماری‬ ‫ئیسالمی بوویه‌تی ل ‌ه به‌ین بردنی ڕێبه‌رانی‬ ‫ئێم ‌ه ته‌نیا نه‌تیجه‌که‌ی ده‌بێت ‌ه ئه‌و ‌ه ک ‌ه ئه‌و‬ ‫که‌سایه‌تیی ‌ه له‌ ئێم ‌ه بستێنێ‪ .‬ڕاست ‌ه ل ‌ه ده‌ست‬ ‫دانی دوکتور قاسملوو بۆ حیزبی دێموکرات‬ ‫خه‌ساره‌تێکی گه‌ور ‌ه بوو‌‪ ،‬دوکتور قاسملوو‬ ‫پاشخانێکی ده‌وڵه‌مه‌ندی ل ‌ه سیاسه‌ت‌و ل ‌ه‬ ‫دیپلۆماسی‌و ل ‌ه حیزبایه‌تی‌و ل ‌ه ئێران ناسی‌و‬ ‫ل ‌ه دنیا ناسی‌دا هه‌بوو‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و توانایی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر یه‌ک وه‌ک گه‌نجینه‌یه‌ک مه‌جالێکی‬ ‫زۆرتــریــشــی بــوایــ ‌ه لــ ‌ه ڕێ ــبــه‌ری حیزبی‬ ‫دێموکرات ده‌یتوانی ده‌ورێکی زۆرتریشی‬ ‫هه‌بێ بۆ حیزبی دێموکرات‌‪ .‬جوواڵنه‌وه‌ی‬ ‫کورد ن ‌ه ته‌نیا سه‌رکوت نه‌کراوه‌‪ ،‬ب ‌ه باوه‌ری‬ ‫من تیرۆر کردنی دوکتور قاسملوو ل ‌ه نێو‬ ‫کــۆمـه‌اڵنــی خه‌ڵک بــێــزاری‌و تووڕه‌ییه‌کی‬ ‫زۆر ب ‌ه قووه‌تی ب ‌ه دژی کۆماری ئیسالمی‬ ‫دروســت کــرد و ل ‌ه نێو ڕیزه‌کانی حیزبی‬ ‫دێ ــم ــوک ــرات‌دا تـ ـه‌عـ ـه‌ه ــودات‌و ئــیــلــزامــاتــی‬ ‫دروســت کرد‌‪ ،‬ته‌عه‌هودات‌و ئیلزامات به‌و‬ ‫مانای ‌ه حیزبێک ڕێــبـه‌ره‌کـه‌ی ئــامــاده‌یـ ‌ه ل ‌ه‬ ‫پێناو مافی میله‌ته‌که‌ی‌دا گیانی خۆی دابنێ‌‪،‬‬ ‫ده‌ی باش ‌ه ئه‌نداما‌نی خواره‌وه‌ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫رووحـــی فــیــداکــاریــیــان تــێــدا ب ـ ‌ه قــووه‌ت‌تــر‬ ‫ێ و بــه‌قــووه‌ت بــوونــی رووحـــی فیدا‬ ‫ده‌بــ ‌‬ ‫کاری‌و تێکۆشان ل ‌ه نێو ڕیزه‌کانی حیزبی‬ ‫دێــمــوکــرات ڕه‌نــگــی داوه‪ ‌،‬ل ـ ‌ه کۆمه‌ڵگای‬ ‫ڕۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان‌‪ ،‬خه‌ڵکێکی زۆر‬ ‫هات ‌ه نێو ئــه‌وه‌‪ ،‬مــادام کــۆمــاری ئیسالمی‬ ‫ڕێبه‌رانمان له‌سه‌ر میزی موزاکر ‌ه تیرۆر‬ ‫ی‬ ‫ده‌کـــا ‌‪ ،‬ئیم ‌ه ده‌بـــێ خــه‌بــات‌و تێکۆشان ‌‬ ‫خۆمان به‌ قــووه‌ت‌تــر بکه‌ین ل ‌ه دژی ئه‌و‬ ‫ڕێژیمه‌‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رده‌می تیرۆری دوکتور‬ ‫قاسملوو خه‌باتی‌ کوردایه‌تی‌و نه‌ته‌وه‌یی ل ‌ه‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان و شعووری سیاسی‬ ‫له‌و پارچه‌یه بڵێین ل ‌ه خــواره‌وه‌‌تــر بوو یا‬ ‫مه‌نته‌قیه‌کی مه‌حدودی داگرتبۆوه‌‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بێزاری‌و ڕق‌و کینه‌ی ‌ه ل ‌ه کۆماری ئیسالم ‌‬ ‫و مودیرییه‌ت کردنی ئه‌و ڕق‌و بێزاری ‌ه ل ‌ه‬ ‫الیــه‌ن حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌و ‌ه‬ ‫بـ ‌ه تایبه‌ت ل ـه‌و دوایــیــان ـه‌دا بــوو بـ ‌ه هۆی‬ ‫ئه‌و ‌ه ک ‌ه ئه‌و خه‌بات‌و تێکۆشان ‌ه زۆربه‌ی‬ ‫زۆری ئوستانه‌کانی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫بگرێته‌وه‌‌‌‪.‬‬ ‫تــیــرۆر کــردنــی دوکــتــور قاسملوو ل ‌ه‬ ‫ئاستی نێو ده‌ڵه‌تیش‌دا بێزاری له‌ کۆماری‬ ‫ئیسالمی‌و ئـه‌وه‌یــکـ ‌ه ئــه‌و حکومه‌ت ‌ه ئــاوا‬ ‫ته‌عامول ده‌گه‌ڵ ڕێبه‌رێک ده‌کا‪ ،‬نیشان دا‪ .‬ل ‌ه‬ ‫هه‌مان کاتیشدا پێم خۆش ‌ه ئه‌وه‌ش بڵێین زۆر‬ ‫جار ئێرانییه‌کان ک ‌ه باسی ڕابردووی ئێران‌و‬ ‫مێژووی دروست بوونی ئێران ده‌که‌ن چ ب ‌ه‬ ‫کۆماری ئیسالمی‌و چ ب ‌ه ئه‌وانی پێشوو باس‬ ‫ل ‌ه ته‌مه‌دونی ئێرانی ده‌ک ـه‌ن‌‪ .‬جارێکی من‬ ‫هه‌ر له‌و پێوه‌ندیه‌دا ل ‌ه شۆنێک دانیشتبووم‬ ‫کابرایه‌کی ئێرانیشی لێ بوو دوو‪-‬سێ‌دان ‌ه‬ ‫ک ـه‌ســای ـه‌تــی ده‌ره‌وه‌شــــــی لــێ بــــوون‪ ،‬وا‬ ‫ته‌سه‌ور بکه‌م ل ‌ه ئاڵمانیا بوو‪ ،‬چه‌ند ساڵ‬ ‫پێش ئێستا بوو ئه‌و کابرای ‌ه زۆری باسی‬ ‫ته‌مه‌دونی ئێرانی کرد به‌راستی بۆخۆم ب ‌ه‬ ‫فکرم دانه‌ده‌هات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و کابرا ئاڵمانیی ‌ه‬ ‫قسه‌یه‌کی زۆر جوانی کرد‌‪ ،‬گوتی ته‌مه‌دون‬ ‫ئـه‌وه‌یـ ‌ه که‌سێکی وه‌ک دوکــتــور قاسملوو‬ ‫ک ـ ‌ه بــۆ چــاره‌ســه‌ری کێشه‌یه‌کی سیاسی‬ ‫دێ‌‪ ،‬ئااڵی سپی دێنێ ب ‌ه موزاکر ‌ه تیرۆری‬ ‫بک ‌هن‌؟ ئه‌و کابرای ‌ه ب ‌ه ته‌واوی بێده‌نگ بوو‌‪.‬‬ ‫جا جێگای خۆیه‌تی بڵێم ئه‌و پێ هه‌اڵ گوتن ‌ه‬ ‫ب ‌ه ته‌مه‌دونی ئێرانی ک ‌ه ڕه‌نگ ‌ه شتی باشی‬ ‫تێدا بووبێ‪ ،‬بـه‌اڵم ئه‌و جــۆر ‌ه کرده‌وانه‌ی‬ ‫کۆماری ئیسالمی به‌تایبه‌ت تیرۆر کردنی‬ ‫دوکتور قاسملوو به‌و شێوه‌ی ‌ه زۆری زه‌ره‌ر‬ ‫ب ‌ه غــرووری ئێرانی‌و ب ‌ه ته‌مه‌دونی ئێرانی‬ ‫گه‌یاند‪ .‬زۆرێک ل ‌ه سیاسه‌تمه‌دارانی ئێرانی‬ ‫غه‌یر ‌ه کوردیش ک ‌ه ل ‌ه ده‌ره‌و ‌ه قس ‌ه ده‌که‌ن‬ ‫ب ‌ه موناسبه‌ت ئاوڕ ده‌ده‌نه‌وه‌و ته‌عریف ل ‌ه‬ ‫خۆیان‌و ئێرانی ده‌که‌ن زۆرجار ئه‌وه‌یان پێ‬ ‫ده‌ڵێنه‌وه‌‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه نیشانه‌ی ته‌مه‌دونه‌که‌تان‬ ‫ک ‌ه ڕێبه‌رێکی وه‌ک دوکتور قاسملووتان‬ ‫ل ‌ه کاتی موزاکر ‌ه کــردن‌دا تیرۆر کرد‌‌؟! ب ‌ه‬ ‫بــاوه‌ری من هه‌مووی ئه‌وان ‌ه بوونه‌و ‌ه ب ‌ه‬ ‫وزه‌و تواناو عه‌کس‌ولعه‌مه‌لێکی به‌قووەت‬ ‫ل ‌ه پێناو ئه‌ندیشه‌و بیر‌و هۆشی دوکتور‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬ ‫قاسملوو ل ‌ه دژی کۆماری ئیسالمی‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬کاک خالید به‌ر له‌وه‌ی‬ ‫ک ـ ‌ه پچین بــاســی ‪‌25‬ســـاڵ ل ـ ‌ه نه‌مانی‬ ‫دوکتور قاسملوو بکه‌ین ک ‌ه باسی تیرۆری‬ ‫ده‌که‌ین الیه‌ن ‌ه ئه‌منیه‌تییه‌ک ‌ه جه‌نابت‬ ‫باست کرد زۆر زوو یه‌عنی ته‌قریبه‌ن‬ ‫که‌متر ل ‌ه دوو ســاڵ پــاش ئــه‌وه ئێم ‌ه‬ ‫دیسانه‌ک ‌ه مه‌جمووعه‌یه‌ک ل ‌ه ڕێبه‌رانمان‬ ‫و به‌تایبه‌تی سکرتێری ئه‌و کات دوکتور‬ ‫سه‌عیدیشمان ل ‌ه ده‌ست‌دا باش ‌ه بۆ ئه‌و ‌ه‬ ‫نابێ ک ‌ه ڕێبه‌رانی حیزبی دێموکرات‬ ‫خۆیان نه‌قد بکه‌ن‌؟‬ ‫ڕێبه‌رانی حیزبی دێموکرات ن ‌ه ته‌نیا‬ ‫ده‌بێ خۆیان نه‌قد بکه‌ن به‌ڵک ‌و ب ‌ه شێوه‌یه‌کی‬ ‫ئاسیب‌شناسی‪ ،‬م ـه‌ســئــووالنــه‌‌‪ ،‬خۆماڵی‌‪،‬‬ ‫ک ــوردان ــه‌‌‪ ،‬دێــمــوکــراتــانــه‌‌‪10 ،‬یـــان ســاڵ ل ‌ه‬ ‫ڕابردووی خۆمان ل ‌ه خزمه‌ت به‌هێزکردنی‬ ‫حیزبی دێموکراتیش‌دا نه‌قد بکه‌ین‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه حیزبێکین نــیــزیــک بــ ‌ه ‪‌70‬س ــاڵ‬ ‫خه‌بات‌و تێکۆشانمان کــردووه‌‌‪ ،‬له‌و نیزیک‬ ‫ب ‌ه ‪‌70‬ساڵه‌‪ ،‬غه‌یری سه‌رده‌می کۆمار دوای‬ ‫ئینقالبی ئێران دوو‪ -‬سێ ســاڵ مه‌جالی‬ ‫ئ ـه‌وه‌مــان هـه‌بــوو لـه‌نــاو کــۆمـه‌اڵنــی خه‌ڵک‬ ‫دابین‪ ،‬به‌اڵم به‌شی زۆری ژیانی سیاسی‬ ‫ئێم ‌ه ل ‌ه ته‌بعید دابووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ک ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو لێی نــیــگ ـه‌ران بــوو بــۆی ـ ‌ه چوو‬ ‫بۆ مــوزاکــره‌‌‪ .‬ئێستا نیزیک ب ‌ه ‪‌30‬ساڵ ‌ه ل ‌ه‬ ‫‌وه و له‌و‬ ‫هه‌رێمی کــوردســتــان مــاویــنـه‌تـه ‌‌‬ ‫ده‌ورانــه‌‌دا ئه‌گه‌ ‌ر بڵێم ل ‌ه ‪‌50‬ساڵی ئه‌خیر‌دا‬ ‫کێشه‌ی نێوخۆیی‌‪ ،‬تـه‌حـه‌مــوول نه‌کردنی‬ ‫یه‌کتر ل ‌ه حیزبی دێموکرات‌دا کۆمه‌ڵیک له‌ت‬ ‫بوون و ئینشعاباتی ل ‌ه به‌دووا دا بوو ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌من بپرسی هه‌م ئێم ‌ه ل ‌ه حیزبی دێموکراتی‬ ‫کوردستان هـه‌م هاوڕێیانی پێشوو جێی‬ ‫خۆیه‌تی پێکه‌و ‌ه دانیشین ل ‌ه به‌رده‌م ئااڵی‬ ‫کوردستان و عه‌کسی رێبه‌رانی شه‌هید ک ‌ه‬ ‫هێمای ئێمه‌ن بڵێین‌‪ ،‬ئێم ‌ه ل ‌ه کوێو ‌ه بۆ کوێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌قد ‌ه ل ‌ه خۆمان بکه‌یین سادقانه‌ ‌و‬ ‫ب ـ ‌ه شێوه‌یه‌کی ڕێکوپێک‌‪ ،‬ب ـ ‌ه ئیحساسی‬ ‫له ڕابردووی خۆمان‬ ‫مه‌سئوولیه‌ته‌و ‌ه ئاوڕ ‌‌‬ ‫بــده‌یــن ـه‌و ‌ه و بــه‌رچ ــاوه‌روون ــی بــده‌یــن ب ‌ه‬ ‫داهاتوو و بڵێین حیزبه‌که‌ی قاسملوو گه‌ور ‌ه‬ ‫ده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانێ ئه‌و نه‌قد ‌ه شتی باشی‬ ‫لێ‌بکه‌وێته‌وه‌‪ .‬دووهه‌م؛ ب ‌ه نیسبه‌ت ئه‌وه‌یک ‌ه‬ ‫ئێمه دواتر ل ‌ه میکونوس دوکتور سه‌عیدمان‬ ‫‌‌‬ ‫ل ‌ه ده‌ســت‌دا‌‪ ،‬دیسان هه‌ر ئـه‌و ‌ه ده‌ڵێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ک ـا‌ره‌ک ـه‌ی دوکــتــور سادقی شه‌ره‌فکه‌ندی‬ ‫بۆ ئــه‌وه‌ی ک ‌ه ل ‌ه میکونوس بچێ ده‌گ ـه‌ڵ‬ ‫ئێرانییه‌کان گفت‌وگ ‌ۆ و مــوزاکــر ‌ه بکا بۆ‬ ‫ئ ـه‌وه‌ی ک ‌ه به‌ره‌یه‌ک دروســت بکا ئه‌ویش‬ ‫نه‌ک هیچ ئیشکالی تێدا نه‌بوو‪ ،‬ل ‌ه جێگای‬ ‫ش‬ ‫خۆی‌دا بووه‌‪ .‬کاری ئێمه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ئێستا ‌‬ ‫هه‌ر ئه‌و ‌ه ده‌که‌یین خۆ ناتوانین ل ‌ه ژوورێکی‬ ‫به‌سته‌‌دا دانیشین‌‪ ،‬ده‌بــێ بگه‌رێین پچین ‌ه‬ ‫کـــۆرو کــۆبــون ـه‌و سێمینار‌و مــوزاکــرات‌و‬ ‫دانشتن‌و هـه‌مــووی ئ ـه‌وانــه‌‌‪ .‬ب ـه‌اڵم دیسان‬ ‫لـ ـه‌وێ ئیقداماتی ئه‌منییه‌تی خ ــراپ نیه‌‌‪،‬‬ ‫ڕه‌خنه‌م ل ‌ه ئیقداماتی ئه‌منییه‌تی ئه‌و کار ‌ه‬ ‫هه‌یه ک ‌ه ل ‌ه ڕێستورانی میکونوس گیرابوو‪،‬‬ ‫نه‌ک ل ‌ه نه‌فسی کا‌ره‌که‌ی دوکتور سادقی‬ ‫شـه‌ره‌فــکـه‌نــدی‌‪ ،‬ئــه‌و ‌ه نه‌قسێک ‌ه لـ ‌ه ئێمه‌ی‬ ‫دێــمــوکــرات ـه‌کــان‌و ڕێــبــه‌رانــی دێــمــوکــرات‬ ‫بوومان ‌ه ک ‌ه ئیده‌ی باشمان بۆ دێت ‌ه گۆرێ‬ ‫وه‌ک بــازی سیاسی بـه‌اڵم ک ‌ه ده‌چین ‌ه نێو‬ ‫ج ـێ‌ب ـه‌جــێ کــردنــی ئیشکالمان ه ـه‌ی ـ ‌ه ل ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ئه‌منییه‌تی خۆمان‌دا‌‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‌‪ :‬کاک خالید ب ‌ه نه‌قدی‬ ‫دێموکرات مه‌جالی پرسیارێکی دیکه‌ت‬ ‫کـــرده‌و ‌ه بۆ من پــاش ‪‌25‬ســاڵ چــۆن ل ‌ه‬ ‫دێموکرات‌و دێموکراته‌کان ده‌ڕووانی‌؟‬ ‫پ ــاش ‪‌25‬ســــاڵ پــێــم خــۆش ـ ‌ه ل ـ ‌ه رۆژی‬ ‫یاد کردنه‌وه‌ی شه‌هید دوکتور قاسملوو‌دا‬ ‫ئاماژ ‌ه ب ‌ه یه‌ک‪-‬دوو شت بکه‌م ل ‌ه پێوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ دێموکرات‌و دێموکراته‌کان‌دا‌‪ ،‬پێش‬ ‫هه‌موو شتێکی وا خۆش‌بوو یا وا باش‌بوو‌‪،‬‬ ‫وا ب ‌ه قازانجی بیر‌و ئه‌ندیشه‌کانی دوکتور‬ ‫قاسملوو بــوو ک ـ ‌ه ئێم ‌ه ب ـه‌س ـه‌ر یـه‌کـه‌و ‌ه‬ ‫بوواین و ب ‌ه یه‌که‌و ‌ه توانیبامان ئه‌و ئاڵ‌و‬ ‫گۆڕه ل ‌ه ‌ئه‌قلیه‌تی واحید ‌دا دروست بکه‌ین‬ ‫کــ ‌ه بـه‌شــێــکــی ده‌یــــان ســـاڵ پــێــش ئـــه‌ورۆ‬ ‫دوکتور قاسملوو ل ‌ه گفت‌ومانی سیاسی‌دا‬ ‫دروستی کردوه‌‌‪ .‬ئێم ‌ه ب ‌ه یه‌که‌و ‌ه ئیدامه‌مان‬ ‫دابا و به‌و ئه‌قلیه‌ت ‌ه حیزبی دێموکراتمان ل ‌ه‬ ‫نێو خــۆی واڵت‌‪ ،‬ل ‌ه نێو کۆمه‌اڵنی خه‌ڵک‬ ‫به‌رجه‌ست ‌ه کردباوه‌‌‪ ،‬دووهه‌م‌؛ له‌و ‌ه به‌داخم‬ ‫ک ‌ه حیزبه‌که‌ی دوکتور قاسملوو ب ‌ه هه‌ر‬ ‫ده‌لیلێک بــێ ‪‌7‬ســاڵ پێش ئــه‌ڕۆ ل ـه‌ت بوو‬ ‫ئێستا دوو دێموکراتمان هه‌ی ‌ه ه ـه‌ردووک‬ ‫المـــان ئــحــتــرامــان بــۆ دوکــتــور قاسملوو‌‪،‬‬

‫وتووێژ‬ ‫هــه‌مــوو ش ـه‌هــیــده‌کــان‌و ڕابــــــردوو‌‪ ،‬بیر‌و‬ ‫ئه‌ندیشه‌ی دوکتور قاسملووش هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جێگه‌ی داخ ‌ه ک ‌ه له‌و ‪‌7‬ساڵه‌ی ئه‌خیر دا ب ‌ه‬ ‫ن ک ‌ه ئه‌و کێشه‌ی ‌ه‬ ‫ڕێگا حه‌لێک نه‌گه‌یشتووی ‌‬ ‫چــاره‌سـه‌ر بکه‌ین‌‪ .‬ئـه‌وه‌نــده‌ی پێوه‌ندی ب ‌ه‬ ‫‌وه بێ ل ‌ه ڕاستی‌دا هه‌وڵمان داو ‌ه ک ‌ه‬ ‫ئێمه ‌‌‬ ‫ب ‌ه مــوزاکــره‌و گفت‌وگۆ له‌گه‌ڵ هاوڕێیانی‬ ‫پێشوومان ئه‌و کیشه‌ی ‌ه چاره‌سه‌ر بکه‌ین‬ ‫و ل ‌ه تــه‌واوی ئـه‌و چه‌ند ساڵه‌ی ئه‌خیردا‬ ‫کـ ‌ه ئێمه گــفـت‌وگـۆ‌و مــوزاکــره‌مــان هه‌بوو‬ ‫هه‌وڵمان داو ‌ه ب ‌ه موناسبه‌تی جۆرا‌وجۆر‬ ‫هاوکاری له‌گه‌ڵ یه‌ک بکه‌ین‌‪ ،‬ب ‌ه موناسبه‌تی‬ ‫رۆژی شه‌هیدان‌‪ ،‬رۆژی دوکتور قاسملوو‌‪،‬‬ ‫ڕۆژه‌کــانــی دیکه‌ ک ‌ه ل ـه‌و شتانه‌ڕا ده‌ست‬ ‫پێ بکه‌ین ک ‌ه ورد ‌ه ورد ‌ه دێموکراته‌کان‬ ‫لێک نیزیک بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان ئه‌وه‌یان ب ‌ه‬ ‫ته‌واوی به‌ستۆ ‌ه و ئیستعدادی هێچ جور ‌ه‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌و هاوکاریه‌کیان نه‌بووه‌‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫گه‌اڵڵه‌یه‌کمان هێنا ئه‌وانیش گه‌اڵڵه‌یه‌کی‬ ‫‪‌18‬ساڵ له‌وه‌پێش هێناویانه‌‌‪ ،‬تا ئێستاش ئێم ‌ه‬ ‫داوامان لێ کردوون ئاماد ‌ه نه‌بوون له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و گه‌اڵاڵن ‌ه قسان بکه‌ین‌‪ ،‬تا ئه‌و جێیه‌ی‬ ‫پێوه‌ندی به‌و‌ گه‌اڵڵه‌وه هه‌یه‪ ‌،‬گه‌اڵڵه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫به‌رهه‌می ڕێگا چاره‌ی ئێم ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫کێشه‌ی دێــمــوکــراتـه‌کــانــه‌‌‪ ،‬ئــی وانــیــش هی‬ ‫ئـه‌وانــه‌‌‌‪ ،‬ئـه‌و دوو گه‌اڵڵه‌ی ‌ه ده‌کــرێ قسه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر بکه‌ین‌‪ ،‬ته‌عدیل‌و ته‌ئمیمی تێدا پێک‬ ‫بێنین‌‪ ،‬ه ـه‌ردووک المان بۆ یه‌کتر ل ‌ه پێناو‬ ‫دێموکراتێکی یه‌کگرتوو ته‌نازول بکه‌ین‌‪ .‬له‌و‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬ ‫ئاوان ده‌لیلی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه دوکتور قاسملوو‬ ‫نــه‌مــاوه‌‌‪ .‬ئـ ـی‌وا هـه‌یـ ‌ه ک ـ ‌ه ن ـه‌قــدی دوکــتــور‬ ‫قاسملوو ده‌کا ده‌یهه‌وێ الیه‌ک ل ‌ه دێموکرات‬ ‫نه‌قد بکا‌و ئه‌زیه‌تی بکا‌و شتی ڕابردوو شتی‬ ‫ئاوا بێنێته‌وه‌‌‪ .‬ب ‌ه باوه‌ری من ئێم ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو وه‌ک مــوزایــیــده‌ی سیاسی ل ‌ه‬ ‫دژی یه‌ک ئیستفاده‌ی لێ نه‌که‌ین‌‪ ،‬به‌ڵکوو‬ ‫ل ‌ه فکر‌و ئه‌ندیشه‌که‌ی دوکــتــور قاسملوو‬ ‫ئیستفاد ‌ه بکه‌ین ل ‌ه دژی کۆماری ئیسالمی‌‪.‬‬ ‫وه‌ک چێهره‌یه‌کی سیاسی ل ‌ه ڕیزی هه‌موو‬ ‫ڕێبه‌رانی سیاسی کورد بۆ خۆمان ئیحترامی‬ ‫بــۆ دانــێــیـن‌‪ .‬میلله‌تێک چێهره‌کانی خۆیی‬ ‫بشکێنێ ب ‌ه مردوو ب ‌ه زیندۆوه‌‌‪ ،‬که‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کانی خۆی بشکێنێ‪ ،‬ئه‌و میلله‌ت ‌ه‬ ‫فــێــری ئـــه‌و ‌ه ده‌بـــێ کــ ‌ه خــۆیــی بشکێنێ‌‪،‬‬ ‫ئیحترام بۆ خــۆی دان ـه‌ن ـێ‌‪ ،‬ب ‌ه داخــه‌و ‌ه ل ‌ه‬ ‫له‌ت بوونی دێموکراته‌کاندا به‌ تایبه‌تی ل ‌ه‬ ‫دوو‪ -‬سێ ساڵی ئه‌ول‌دا ئه‌و دیارد ‌ه دزێو ‌ه‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬ئێستا ب ‌ه خۆشییه‌و ‌ه ئه‌و ‌ه نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫هیوادارم ئێم ‌ه ل ‌ه ‪‌25‬ساڵه‌ی یادی دوکتور‬ ‫قاسملوو جارێکی دیک ‌ه شانس بده‌ینه‌و ‌ه‬ ‫به‌و موزاکرات‌و دانیشتنانه‌‪ .‬ئێم ‌ه ل ‌ه حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستان‌دا ئاماده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه حیزبی دێموکراتێکی یه‌کگرتوو بتوانێ‬ ‫ئیداره‌‌و ڕه‌هبه‌ری جوواڵنه‌وه‌ی کورد بکا‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫هه‌مووی ئه‌و ئیحتماالت‌و سیناریو نادیار‌‌و‬ ‫نــاڕوونــان ـه‌ی کـ ‌ه لـ ‌ه داهــاتــوودا دێنه‌پێش‪،‬‬ ‫ڕێگاکه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ئێمه‌ی دێموکراته‌کان‬ ‫کــێــشـه‌ی خــۆمــان چـــاره‌ســـه‌ر بــک ـه‌یــن‪ .‬ب ‌ه‬

‫روو ب ‌ه خه‌ڵکی نێوخۆی واڵت و روو ب ‌ه ئه‌ندامانی دێموکرات ل ‌ه‬ ‫هه‌ردووک ال ده‌ڵێم‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاوڕدانه‌وه‌ک ب ‌ه مێژووی دانیشتنه‌کان‌و‬ ‫موزاکره‌کان‌و ڕێگاچاره‌کان‌و گفت‌ومانی هه‌ردووک ال بده‌نه‌و‌ه به‌حه‌ق‬ ‫ده‌زانن ک ‌ه ئێم ‌ه زۆر مه‌سئووالنه‌‌‪ ،‬ب ‌ه ئیحساسی مه‌سئولییه‌ته‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫تێ‌بینی‌‪ ،‬ب ‌ه ورد‌بینی‌و ب ‌ه نیگه‌رانی ب ‌ه نیسبه‌ت داهاتووی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان‌و موقه‌عیه‌تی حیزبی دێموکرات ته‌عامولمان کردوه‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫هه‌وڵه‌کانی خۆمان‌دا جدی بووی ‌ن و پێم خۆش ‌ه ئه‌و‌ه بڵێ ‌م ئیبتکاری‬ ‫ده‌ست‌پێکردنی ئه‌و گفت‌وگۆ‌و دانیشتنانه‌ به‌شێکی ماندوویه‌تی ئێم ‌ه‬ ‫بووه‬

‫پێوه‌ندیه‌دا ئه‌وه‌ی ل ‌ه روانگه‌ی منه‌و ‌ه گرینگ ‌ه‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی دێموکراته‌کان‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫کورت ‌ه ئاوڕدانه‌وه‌یه‌ک ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه که‌رامه‌ت‌و‬ ‫شـه‌خــســیــیـه‌ت‌و ئــیــحــتــرامــی ئینسانه‌کان‌‪،‬‬ ‫نه‌شکێندرێن‌‪ ،‬ئه‌منییه‌تی سیاسی‌‪ ،‬حقوقی‬ ‫ئینسانی ل ‌ه حیزبێکی واحید ‌دا بۆ من ل ‌ه‬ ‫هه‌موو شتێک گه‌وره‌تره‌‪ ،‬زۆرجار گوتوم ‌ه‬ ‫ئینسانییه‌ت ل ‌ه حیزبایه‌تی گه‌وره‌تره‌‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫حیزبایه‌تی ئینسانییه‌تی ئینسانه‌کانی خراپ‬ ‫کرد‌‪ ،‬فێری تۆڵ ‌ه کردنه‌وه‌و ئینتقام‌جویی‌و‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫یه‌کتر وه‌النان‌و ده‌سته‌به‌ندی‌و باندباز ‌‬ ‫نێو حیزبێک کرد ک ‌ه ئه‌و ڕێبه‌رانه‌ی له‌ده‌ست‬ ‫داو ‌ه و ده‌یهه‌وێ ل ‌ه داهاتوودا ئیداره‌ی واڵت‬ ‫بکا ئه‌و حیزبایه‌تی ‌ه خراپه‌‪ ،‬من دڵنیام ن ‌ه‬ ‫پێشه‌وا‌و ن ‌ه دوکتور قاسملو ‌و ن ‌ه دوکتور‬ ‫ن له‌سه‌ر‬ ‫شه‌ره‌فکه‌ندی کاتێک شه‌هید بوو ‌‬ ‫ئه‌و شتانه‌ شه‌هید ن ‌ه بوون‌‪ ،‬پێشه‌وا له‌سه‌ر‬ ‫دیــفــاع ل ـ ‌ه کــۆمــاری کــوردســتــان‌‪ ،‬دوکــتــور‬ ‫ی کێشه‌ی کورد‬ ‫قاسملوو له‌سه‌ر چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ تاران‌‪ ،‬دوکتور شه‌ره‌فکه‌ندی له‌سه‌ر‬ ‫دیتنه‌وه‌ی ڕێگا چاره‌یه‌ک بۆ به‌هێز کردنی‬ ‫که وای ـ ‌ه ئه‌و شتان ‌ه‬ ‫به‌ره‌یه‌ک ل ‌ه ئــێــران‌دا‌‪‌‌ ،‬‬ ‫زۆر چووکه‌ن ک ‌ه ئێم ‌ه له‌سه‌ری له‌ت بووین‬ ‫و ئێستا تـه‌وافــوقــیــان لـه‌سـه‌ر نــاکـه‌یـن‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫کۆتایی‌دا پێم‌خۆش ‌ه یه‌ک شت بڵێم ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌و کێشانه‌دا ک ‌ه هه‌مان بوو ‌ه‬ ‫تــا ئێستا یــه‌ک شــت بــک ـه‌یــن‪ ،‬که‌سایه‌تی‬ ‫دوکــتــور قــاســمــلــوو‌‪ ،‬کـه‌ســایـه‌تــی سیاسی‬ ‫دوکتور قاسملوو هه‌میش ‌ه خارج له‌و کێشان ‌ه‬ ‫ڕابگرین و ب ‌ه نێوی دوکتور قاسملوو له‌سه‌ر‬ ‫تـه‌عــریـف‌و ته‌مجید لـ ‌ه دوکــتــور قاسملوو‬ ‫موزاییده‌ی سیاسی نه‌که‌ین‪ .‬خه‌ڵکی وا هه‌ی ‌ه‬ ‫ته‌عریف ل ‌ه دوکتور قاسملوو ده‌کــا ک ‌ه ب ‌ه‬ ‫حه‌ق هه‌ڵ ده‌گرێ به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی نی ‌ه ک ‌ه‬ ‫جێگای خۆیی بداتێ بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ره‌هبه‌رانی‬ ‫دیک ‌ه نه‌قد بکا‌و بیان کــوتـێ‌‪ ،‬ئــی‌وا هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێ کاتێک دوکتور قاسملوو شه‌هید بوو‬ ‫حیزبی دێموکرات وه‌ک هه‌تیوی لێ‌هات‌‪ ،‬بێ‬ ‫سه‌رپه‌ره‌ست بوو و ئه‌وه‌یک ‌ه دێموکراته‌کان‬

‫باوه‌ری من‌‪ ،‬ئاواش فکری لێ‌بکه‌یینه‌و ‌ه تۆ‬ ‫سبه‌ینێ له‌سه‌ر مه‌وزوعێک هه‌زار که‌س ب ‌ه‬ ‫موناسبه‌تی دوکتور قاسملوو خڕ بکه‌یه‌و ‌ه‬ ‫یــا یـ ـه‌ک میلیون کـــه‌س‌‪ ،‬ئ ـه‌گ ـه‌ر کێشه‌ی‬ ‫دێموکراته‌کان نه‌که‌وێت ‌ه ئاقارێکی مه‌عقوول‬ ‫و ج ـێ‌ب ـه‌جــێ ن ـه‌بــێ ئــه‌و دوو ب ـه‌ره‌کــی ـه‌و‬ ‫یه‌کتر بوغزاندنان ‌ه پچێته‌و ‌ه نێو کۆمه‌ڵگای‬ ‫کــوردســتــانــی ئــێــران‪ ،‬که‌سایه‌تی دوکــتــور‬ ‫قاسملوو چوک ‌ه ده‌کاته‌وه‌‌‪ ،‬بۆ‌؟ هه‌ماهه‌نگی‌و‬ ‫وه‌حــــده‌ت نــاب ـێ‌‪ ،‬ئێنرژییه‌ک ‌ه کـه‌ڵــکــی لێ‬ ‫وه‌رناگیرێ‌‪ .‬ب ‌ه خۆشییه‌و ‌ه پێم خۆش ‌ه ئه‌و ‌ه‬ ‫بڵێم لـه‌و دواییانه‌دا ئه‌ندامانی دێموکرات‬ ‫ل ‌ه نێو خۆیی واڵت هه‌ر دووک به‌شی ب ‌ه‬ ‫شێوه‌ی مه‌عقواڵن ‌ه مه‌سئووالن ‌ه ته‌عاموول‬ ‫ده‌که‌ن ره‌وابیتان ده‌گه‌ڵ یه‌ک خۆش ‌ه هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌شیان لێ چــاوه‌‌روان ده‌کرێ و ئه‌وان‬ ‫ئه‌و کێشانه‌ی ک ‌ه لێر ‌ه ل ‌ه نێو ئێمه‌‌دا هه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌یگوێزنه‌و ‌ه نێو خۆیان‌‪ ،‬تێ‌بکۆشن ل ‌ه نێو‬ ‫خۆیی واڵت ک ‌ه ئێم ‌ه هه‌میش ‌ه ئه‌هه‌مییه‌تمان‬ ‫بۆ داناو ‌ه عه‌قلیه‌تی وه‌حده‌ت‌و یه‌ک ڕیزی‬ ‫ب ‌ه قووه‌ت بکه‌ن و فشار بێنن بۆ هه‌ردووک‬ ‫ال‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬کاک خالید‌! س ـه‌ره‌ڕای‬ ‫چه‌ندین مانگ له‌و گه‌اڵڵ ‌ه ک ‌ه گوزه‌راوه‌‌‪،‬‬ ‫‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ته‌وافوقات‌تان ب ‌ه ئه‌نجام نه‌گه‌یوه ‌‬ ‫پرسیاری خه‌ڵکیشه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ک ‌ه ئێو ‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت ناتوانن ل ‌ه پێرالشێز له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕی دوکتور قاسملوو دێموکراته‌کان‬ ‫پێکه‌و ‌ه کۆ بنه‌وه‌‌‪ ،‬چی ده‌لێی جوابی‬ ‫‌وه وه‌ک الیه‌نێکی‬ ‫ئه‌و خه‌ڵک ‌ه چی ئه‌ده‌یه ‌‌‬ ‫قه‌زیه‌که‌‌؟‬ ‫ئه‌من روو ب ‌ه خه‌ڵکی نێوخۆی واڵت و‬ ‫روو ب ‌ه ئه‌ندامانی دێموکرات ل ‌ه هه‌ردووک‬ ‫ال ده‌ڵێم‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاوڕدانه‌وه‌ک ب ‌ه مێژووی‬ ‫دانــیــشــتــنــه‌کــان‌و مــــوزاکــــره‌کــــان‌و ڕێــگــا‬ ‫چاره‌کان‌و گفت‌ومانی هه‌ردووک ال بده‌نه‌و ‌ه‬ ‫به‌حه‌ق ده‌زانــن ک ‌ه ئێم ‌ه زۆر مه‌سئووالنه‌‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه ئیحساسی مه‌سئولییه‌ته‌و ‌ه به‌ تێ‌بینی‌‪ ،‬ب ‌ه‬

‫رۆژنامەی‬ ‫ورد‌بینی‌و ب ‌ه نیگه‌رانی ب ‌ه نیسبه‌ت داهاتووی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‌و موقه‌عیه‌تی حیزبی‬ ‫دێموکرات ته‌عامولمان کردوه‌‪ .‬ل ‌ه هه‌وڵه‌کانی‬ ‫ن و پێم خۆش ‌ه ئه‌و ‌ه‬ ‫خۆمان‌دا جدی بووی ‌‬ ‫بڵێ ‌م ئیبتکاری ده‌ست‌پێکردنی ئه‌و گفت‌وگۆ‌و‬ ‫دانیشتنانه به‌شێکی ماندوویه‌تی ئێم ‌ه بووه‌‪.‬‬ ‫‌‌‬ ‫ئه‌و هاوڕێیانه‌مان ئه‌وایل خۆیان لێ نه‌ده‌دا‬ ‫به‌اڵم ب ‌ه خۆشیه‌و ‌ه ئه‌وانیش دوای دوایین‬ ‫کۆنگره‌ی خۆیان ها‌تن ‌ه سه‌ر ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌‪.‬‬ ‫ئێمه کۆتاییمان نه‌کردو ‌ه و بۆ ئێم ‌ه ک ‌ه‬ ‫بۆی ‌ه ‌‌‬ ‫ده‌ڵێین دێموکرات یه‌ک بگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌راستی‬ ‫بــ ‌ه دوای ئــــه‌و ‌ه دایــــن کــ ‌ه دێــمــوکــراتــێــک‬ ‫دابمه‌زرێته‌و ‌ه ک ‌ه هه‌موو الیه‌کمان تێیدا‬ ‫مــورتــاع بین‪ .‬ئێم ‌ه کــاری خۆمان کــردوه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌و به‌دواش ئێم ‌ه هه‌وڵی خۆمان ده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێویست بێ ئێم ‌ه بۆئه‌و ‌ه ته‌نازول‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و فشاره‌ی ک ‌ه ده‌هێندرێ‬ ‫کـ ‌ه ئێو ‌ه ئینتزارتان لـ ‌ه ئێم ‌ه هـه‌یــه‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫دیالۆگمان ده‌گه‌ڵ ئێو ‌ه هه‌ی ‌ه خه‌ڵکێکی زۆر‬ ‫ل ‌ه ئێو ‌ه دێن ده‌گه‌ڵ ئێم ‌ه داده‌نیشن باسی‬ ‫ئ ـه‌و ‌ه ده‌کــه‌ن‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌رکــی ئ ـه‌و ‌ه ده‌که‌یین‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌وه‌مان کردۆ ئـه‌وه‌ی ک ‌ه ب ‌ه قه‌ولی‬ ‫جه‌نابت له‌سه‌ر پێرالشێز نه‌مانتوانی له‌سه‌ر‬ ‫رۆژێک ب ‌ه توافوق بگه‌یین ئه‌و ‌ه نوقته‌یه‌کی‬ ‫زۆر مه‌نفی‌و خراپ ‌ه بۆ دێموکراته‌کان ک ‌ه‬ ‫ناتوانن بۆ یادی دوکتور قاسملوو ل ‌ه سه‌ر‬ ‫گــۆڕه‌کــه‌ی ب ـ ‌ه ی ـه‌ک ـه‌وه‌ بیکه‌ن ئێم ‌ه هیچ‬ ‫گوناحێکمان نی ‌ه هه‌موو هه‌وڵێکمان داوه‌‪.‬‬ ‫ب ـه‌اڵم ئــه‌وان هه‌موو شت ره‌د ده‌کـه‌نـه‌و ‌ه‬ ‫سیاسه‌تێکی ئینحیسار ته‌ڵه‌بی خراپیان هه‌ی ‌ه‬ ‫و هیوادارم ئاڵوگۆر له‌وانیش‌دا ب ‌ه قووه‌ت‌تر‬ ‫بێ‌و پتر بێین ‌ه سه‌ر ئه‌و قه‌ناعه‌ت ‌ه ب ‌ه یه‌که‌و ‌ه‬ ‫بین‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬کاک خالید! ئه‌مجار ‌ه‬ ‫بــاســی خـــۆت! ل ـ ‌ه قــسـه‌کــانــتــان‌دا زۆر‬ ‫نیگه‌رانی ب ‌ه نیسبه‌تی دێموکراته‌کانه‌و ‌ه‬ ‫ب ‌ه نیسبه‌تی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫دیــار ‌ه ئه‌و نیگه‌رانیانه‌ت ب ‌ه تایبه‌تی‬ ‫ل ـ ‌ه ســه‌ر بــزوتــنــه‌وه‌ی رۆژهــــه‌اڵت ب ‌ه‬ ‫گشتی نیگه‌رانێکانت چین بۆ هێند ‌ه ب ‌ه‬ ‫نیگه‌رانیه‌و ‌ه باسی ده‌که‌ی وه‌ک ده‌ڵێی‬ ‫کاتی خۆیی دوکتور قاسملووش ئاوا‬ ‫نیگه‌ران بوو‌؟‬ ‫پێشه‌کی مــن ب ـ ‌ه داهــاتــووی خـه‌بــات‌و‬ ‫تێکۆشانی خۆمان ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫زۆر خــۆش‌بــیـن‌و گ ‌هش‌بینم‌‪ ،‬ب ـه‌ نیسبه‌ت‬ ‫ئــاڵــوگــۆرەکــانــی نــاوچ ـ ‌ه پێموای ‌ه ک ــورد ل ‌ه‬ ‫مه‌وقه‌عیه‌تێک دایــ ‌ه ده‌تــوان ـ ‌ه ئیستفاده‌ی‬ ‫زۆریان لێ‌بکا‌‪ ،‬رۆژان ‌ه ئێم ‌ه خه‌ڵکی‌ نێو خۆیی‬ ‫واڵت ده‌بینین به‌راستی ئه‌من ئیحساسی‬ ‫خۆشحاڵی ده‌که‌م‪ ،‬ئیفتخار ده‌که‌م ک ‌ه خه‌ڵک‬ ‫ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ‌ه ئوستانه‌کانی‬ ‫جــۆراوجــۆر ســــه‌ره‌ڕای زه‌خـــت‌و فشاری‬ ‫کۆماری ئیسالمی ب ‌ه شێوازی جۆراوجۆر‬ ‫ته‌حه‌مولی موشکالتێکی زۆر ده‌کا به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫خه‌باتی نه‌ته‌وایه‌تی‪ ،‬ل ‌ه خه‌باتی سیاسی‌و‬ ‫مه‌ده‌نی خۆی تا ئێستاش ڕانه‌وه‌ستاو ‌ه و‬ ‫به‌رده‌وام چۆت ‌ه پێشێ‌‪ .‬ئه‌و ‌ه هیوا به‌خش ‌ه بۆ‬ ‫ئێمه‌‌و خه‌ڵک ل ‌ه نێو خۆی واڵت ب ‌ه تایبه‌ت‬ ‫ب ‌ه دوای گفت‌ومانی ئێمه‌دا تێده‌کۆشن له‌و‬ ‫فه‌عالیه‌ت‌و جموجۆاڵنه‌ی نێو خۆی واڵت‬ ‫فورسه‌ته‌کان ل ‌ه ده‌ســت ن ـه‌ده‌ن ل ‌ه هه‌موو‬ ‫مـه‌جــالــێــک ئیستفاد ‌ه بــک ـه‌ن ب ـ ‌ه شــێــوازی‬ ‫جــۆراوجــۆر جمهوری ئیسالمی ب ‌ه چالش‬ ‫بکێشن ئه‌و ‌ه جێگای خۆشحالی ‌ه من گه‌ش‬ ‫بینم ب ‌ه داهاتووی خۆمان‪ ،‬به‌اڵم بۆ من ل ‌ه‬ ‫الی ـه‌ن حیزبی دێموکراته‌و ‌ه نیگه‌رانیه‌که‌م‬ ‫لـه‌وه‌ دایـ ‌ه ک ‌ه ئیحتماالت زۆر دێت ‌ه پێشێ‬ ‫کێ پێشبینی وه‌ی ده‌کرد عێراق ئه‌و سوئال ‌ه‬ ‫گــه‌وره‌ی له‌سه‌ر بێ ک ‌ه هه‌ڵده‌وه‌شێته‌و ‌ه‬ ‫وه‌ک واحیدێکی موشه‌خه‌س نا‌مێنێ‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫شۆنێک ئیحتماله‌ن عێراق هه‌ڵوه‌شێته‌و ‌ه من‬ ‫ده‌ڵێم ئیحتماله‌ن هه‌ڵوه‌شێته‌و ‌ه ک ‌ه کورد‬ ‫تێیدا بــوو ‌ه ب ‌ه ده‌سه‌اڵتێک و کــورد به‌ره‌و‬ ‫ئ ـه‌و ‌ه ده‌روا ک ‌ه له‌سه‌ر داهــاتــووی خۆیی‬ ‫بڕیار بدا‪ .‬ئه‌و ‌ه گۆڕانێکی زۆر ‌ه ئیحتماڵێکی‬ ‫به‌قووه‌تی هێناوه‌ت ‌ه گۆڕێ ک ‌ه تۆ ده‌بێ بۆی‬ ‫ئاماد ‌ه بی‪ .‬ئـه‌وه‌ی ل ‌ه هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ئێستا که‌مێک لێی نیگه‌رانم و ل ‌ه دانیشتنی‬ ‫خۆم ڵه‌گه‌ڵ الیه‌نه‌کان ل ‌ه الیه‌ن ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسی حیزبه‌و ‌ه ک ‌ه پێمان ئه‌سپێردراو ‌ه‬ ‫ئه‌و ‌ه بوو ‌ه ک ‌ه وه‌حد ‌هت‌و یه‌ک ڕیزی خۆیان‬ ‫بپارێزن‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌حده‌ت‌و یه‌ک ڕیزی خۆیان‬ ‫بپارێزن یه‌ک ده‌نگ‌و یه‌ک گفت‌ومان‌و یه‌ک‬ ‫وتاریان هه‌بێ دڵنیام له‌و ناوچ ‌ه شێواو ‌ه‬ ‫ک ‌ه دراوسێکانی کوردستان ب ‌ه شێوازی‬ ‫جۆراوجۆر ده‌یان هه‌وێ بچن ‌ه نێو قه‌زیه‌که‌و‬ ‫شــکــاف‌و نــاکــۆکــی لــ ‌ه نــێــوان ڕیــزه‌کــانــی‬ ‫ن ئه‌و‬ ‫کورد‌دا دروست بکه‌ن ناموه‌فه‌ق ده‌ب ‌‬ ‫وه‌قـــتـــ ‌ه کــوردێــکــی‬

‫‪5‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫وتووێژ‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫خالید عه‌زیزی‪ :‬ب ‌ه قازانجی بیر‌و ئه‌ندیشه‌کانی دوکتور قاسملوو بوو که‌‬ ‫ئێمه‌ به‌سه‌ر یه‌که‌و ‌ه بوواین و به‌ یه‌که‌و ‌ه یادی دوکتور قاسملوومان بکردایه‌ته‌وه‌‬ ‫ل ـ ‌ه ‪ 25‬ســاڵ ـه‌ی تــیــرۆری دوکتور‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمانی قاسملوو سیاسه‌تمه‌داری‬ ‫ناوداری کورد‌و سکرتێری گشتیی حیزبی‬ ‫دێــمــوکــرات‌دا‪ ،‬کوردکاناڵ وتووێژێکی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ڕێز خالید عه‌زیزی سکرتێری‬ ‫گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێک‬ ‫هێناو ‌ه ک ‌ه لێره‌دا ده‌قی پیاده‌کراوی ئه‌م‬ ‫وتووێژ ‌ه ده‌خه‌ین ‌ه به‌ر دیدی خوێنه‌رانی‬ ‫رۆژنامه‌ی کوردستان‪:‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬کاک خالیدی به‌ڕێز زۆر‬ ‫به‌خێر بێی سپاس ک ‌ه داوای ئێمه‌ت ل ‌ه‬ ‫کوردکاناڵ قه‌بووڵ کرد‌‪.‬‬ ‫زۆر سپاس بــۆ ئــێــوه‌ش ه ـه‌روه‌هــا بۆ‬ ‫سـه‌رجـه‌م بینه‌رانی کــورد‌کــانــاڵ‌و تێکڕای‬ ‫کــۆم ـه‌اڵنــی خه‌ڵکی ک ــورد ل ـ ‌ه ڕۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫ن و هه‌روه‌ها جێی خۆیه‌تی ک ‌ه‬ ‫کوردستا ‌‬ ‫له‌و رۆژه‌دا ساڵو‌و ڕێزو ئیحترام‌و پێزانینی‬ ‫خۆمان بۆ روحی پاکی دوکتور قاسملوو‬ ‫ش‬ ‫بــنــێــریـن‌و جــێــگـه‌ی خــۆشــیـه‌تــی ک ـ ‌ه ئ ـه‌و ‌‬ ‫دووپــات بکه‌مه‌و ‌ه ‪‌25‬ســاڵ دوای دوکتور‬ ‫قاسملوو ئێمه‌ی تێکۆشه‌رانی دێموکرات‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵکی کــورد ل ‌ه ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان‌‪،‬‬ ‫سابیتمان کرد ک ‌ه هه‌رچه‌ند دوکتور قاسملوو‬ ‫له‌نێومان‌دا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم خه‌با‌ت‌و تێکۆشانی‬ ‫حیزبی دێموکرات ب ‌ه تایبه‌تی بۆ جێ‌به‌جێ‬ ‫کردنی بیرو ئه‌ندیشه‌کانی دوکتور قاسملوو‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند هـه‌وراز‌و نشێوی هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رده‌وام چۆت ‌ه پێشێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ب ‌ه هیمه‌ت‌و‬ ‫توانایی‌و رێز‌و حورمه‌تی خه‌ڵکی نێوخۆی‬ ‫واڵت‌و حیزبی دێــمــوکــرات‌و حیزبه‌که‌ی‬ ‫دوکتور قاسملوو بووه‌‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬کــاک خالید! ک ‌ه باس‬ ‫لـ ‌ه مــێــژووی چه‌ند ده‌یـــه‌ی ڕابـــردووی‬ ‫ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان ده‌کــرێ ـت‌و له‌و‬ ‫ی باس ل ‌ه مێژووی حیزبی‬ ‫نێوه‌دا ب ‌ه تایبه‌ت ‌‬ ‫دێموکراتی کوردستان ده‌کرێت‌‪ ،‬زۆر نێوی‬ ‫دوکتور قاسملوو دیــاره‌‌‪ ،‬زۆرجــار باس‬ ‫ل ‌ه ده‌ور‌و ڕۆڵ‌و نه‌قشی دوکتور قاسملوو‬ ‫کــراو ‌ه پێم خۆش ‌ه ل ‌ه زمان جه‌نابته‌و ‌ه‬ ‫ببیسم‌‪ ،‬ڕۆڵ‌‌‪ ،‬نـه‌قـش‌وده‌ور‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وجیاوازیانه‌ی ک ‌ه دوکتور قاسملووی‬ ‫ل ‌ه ڕێبه‌رانی دیک ‌ه ده‌کرده‌و ‌ه چین؟‬ ‫زۆر ته‌بیعی ‌ه مادام تۆ ئاوڕ ل ‌ه مێژووی‬ ‫سیاسی ئێران ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه ‪‌35‬ساڵی ڕابردو‬ ‫بده‌یه‌وه‌‪ ،‬ب ‌ه مێژووی جــوواڵنـه‌وه‌ی کورد‬ ‫ل ـه‌ رۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان‌‪ ،‬ب ـ ‌ه مــێــژووی‬ ‫حیزبی دێموکراتی کوردستان ‌و ب ‌ه زۆر‬ ‫شت ل ‌ه پێوه‌ندی له‌گاڵ قه‌زیه‌ی کــورد ب ‌ه‬ ‫گشتی ئــاور بــده‌ی ـه‌وه‌‪ ،‬ناکرێ ب ‌ه جۆرێک‬ ‫ئاماژ ‌ه ب ‌ه دوکتور قاسملوو نه‌که‌ی‌‪ .‬ده‌ورو‬ ‫کاریگه‌ری دوکتور قاسملوو‌‪ ،‬بیرو هۆش‌و‬ ‫ئه‌ندیشه‌ی دوکتور قاسملوو و شۆێنه‌واری‬ ‫دوکــتــور قاسملوو دوای نه‌مانی خۆشی‬ ‫لــ ‌ه جـــوواڵنـــه‌وه‌ی کـــورد لــه‌ ڕۆژهــه‌اڵت ــی‬ ‫کــوردســتــان‌و گــۆڕه‌پــانــی سیاسی ئێران‬ ‫ب ‌ه جۆرێک هـه‌ر دی ــاره‌‌‪ ،‬ئ ـه‌و ‌ه ده‌رده‌خ ــات‬ ‫ک ‌ه دوکــتــور قاسملوو ل ‌ه هه‌مانکات‌دا ک ‌ه‬ ‫ڕێبه‌ری حیزبی دێموکرات بوو و که‌سێکی‬ ‫ب ‌ه توانا بوو ل ‌ه حیزبی دێموکرات‌دا‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی حیزبی دێموکرات ب ‌ه هۆی‬ ‫بیر کردنه‌وه‌و شێوه‌ی سیاسه‌ت کردنی‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی ل ‌ه سیاست‌و دروست کردنی‬ ‫مه‌یدان بۆ حیزبی دێموکرات‌و هه‌روه‌ها‬ ‫و جــوواڵن ـه‌وه‌ی کــورد‌‪ ،‬دوکتور قاسملوو‬ ‫له‌وێ‌ڕا گه‌وره‌یه‌که‌ی پتریش دیاره‌‌‪ .‬ته‌بیعی ‌ه‬ ‫بۆئێم ‌ه وه‌ک ئه‌ندامانی حیزبێک ک ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو ڕێبه‌رمان بووه‌‌‪ ،‬ڕێبه‌ری خۆمان‬ ‫خــۆش ده‌وێ‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه پێمان خۆش ‌ه ب ‌ه‬ ‫چــاوی ڕێــز‌و ئیحترام‌و گ ـه‌وره‌یــی چــاوی‬ ‫لێ‌بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم هونه‌ری دوکتور قاسملوو‬ ‫ئــه‌و ‌ه بــوو لـ ‌ه ده‌ره‌وه‌ی حیزبایه‌تی‌دا ل ‌ه‬ ‫شێو ‌ه فکر کردنه‌وه‌ی خۆی خه‌ڵکێکی زۆری‬ ‫ل ‌ه چوارچیو ‌ه سیاسه‌ته‌کانی خۆیی به‌شدار‬ ‫ده‌کرد‪ .‬ب ‌ه باوه‌ری من به‌شێکی ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه‬ ‫سه‌ر ئه‌وانه‌‪ .‬جیاواز له‌و الیه‌ن ‌ه حیزبییه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێران واڵتێکی دێمو‌کراتیک بوایه‌‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ئینتخاباتێکی ئازاد‌و دێموکراتیک‌دا توانیبات‬ ‫ڕێــبــه‌رانــی ئ ــی ــداره‌ی ئــێــران هـه‌ڵــبــژێــری‌‌و‬ ‫ڕێبه‌رانی ئــیــداره‌ی کوردستان هه‌ڵبژێری‬ ‫دڵنیام دوکتور قاسملوو یه‌کێک ل ‌ه دوو یا‬

‫سێ که‌سی یه‌که‌م ده‌بوو ک ‌ه ده‌یتوانی وه‌ک‬ ‫ده‌وڵ ‌هت‌مه‌ردێکی ب ‌ه توانا هه‌م ل ‌ه کوردستانی‬ ‫ئێران هه‌م ل ‌ه ئێران ده‌ورێکی باش بگێرێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌ڵسه‌نگاندن‌و ئاوڕدانه‌وان ‌ه ل ‌ه ڕاستی‌دا‬ ‫ب ـ ‌ه حـــ ‌هق‌‪ ،‬حـه‌قــی خــۆی ـه‌ت ـی‌و‌ ڕه‌نــگ ـ ‌ه ل ـه‌و ‌ه‬ ‫زیاتریش هه‌ڵ‌بگرێ‌‪.‬‬ ‫کــوردکــانــاڵ‪ :‬ل ـ ‌ه ســیــاس ـ ‌هت‌دا‌‪ ،‬له‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی حیزب‌دا‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌یک ‌ه‬ ‫شـــاره‌زای که‌سایه‌تی سیاسی دوکتور‬ ‫قاسملوو بوو ‌ه ده‌زانێ ک ‌ه که‌سایه‌تێکی‬ ‫دووگــم ن ـه‌بــووه‌‌‪ ،‬ل ‌ه ی ـه‌ک خــان ـه‌دا ل ‌ه‬ ‫سیاسه‌ت نه‌ماوه‌ته‌وه‌‌‪ ،‬رۆژێک باس ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌کــات ته‌نانه‌ت بۆخۆشی‬ ‫به‌شداری ده‌کات وه‌ک نوێنه‌ری مجلیسی‬ ‫خبره‌گان ل ‌ه ئێران هه‌ڵده‌بژێردرێ‌‪،‬‬ ‫رۆژێـــک ئینتخابات ته‌حریم ده‌کــا‌‪،‬‬ ‫رۆژێــک ده‌چێت ‌ه فاڵن ‌ه ب ـه‌ره‌وه‌‌‪ ،‬رۆژێک‬ ‫دێت ‌ه ده‌ره‌و ‌ه ب ‌ه هه‌ر حاڵ زۆر ده‌گوترێ‬ ‫ئینعه‌تافی هه‌بووه‌‌‪ ،‬ل ‌ه سیاسه‌ت‌دا ئه‌م ‌ه‬ ‫یانی چی؟‬ ‫ل ‌ه حیزبێکی سیاسی‌دا نه‌فه‌ری یه‌که‌م‬ ‫و ره‌یــیــس جمهور یــان ســـه‌رۆک وزیــری‬ ‫واڵتێک کاتێک ده‌چێت ‌ه نێو ته‌عامول له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕووداوه‌کان‌و له‌ سیاس ‌هت‌دا خۆی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌‌و میلله‌ت ‌ه یا ئه‌و حیزب ‌ه یا ئه‌و ئه‌رکه‌ی‬ ‫پێی ئه‌سپاردراو ‌ه خۆی مه‌سئوول ده‌بینێ‌و‬ ‫هه‌موو هه‌وڵ‌وتێکۆشانی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه چۆن‬ ‫بـه‌ســتـه‌ری موناسب بــۆ جێبه‌جێ کردنی‬

‫بـ ‌ه بـــاوه‌ڕێ مــن دوکــتــور قاسملوو جــوان‬ ‫ته‌شخیسی‌دا ک ‌ه ته‌عاموول و موعامه‌ل ‌ه ب ‌ه‬ ‫له‌حازی نیزامی‌و شه‌ڕ له‌گه‌ڵ حکومه‌تێکی‬ ‫تـــاز ‌ه ئینقالبی ئــاســان نــی ـه‌‪ ،‬بــۆی ـ ‌ه زۆری‬ ‫ئیهتما ‌م دا به موزاکره‌‌‪ ،‬هه‌وڵی‌دا ب ‌ه شێوازی‬ ‫جۆراوجۆر کۆماری ئیسالمی بێنێت ‌ه سه‌ر‬ ‫‌ته و ل ـ ‌ه نێو خه‌ڵکیش‌دا ئه‌و‬ ‫ئ ـه‌و قه‌ناعه ‌‌‬ ‫قه‌ناعه‌ت ‌ه دروست بک‌ا ده‌بێ ئه‌و کێشه‌ی ‌ه ل ‌ه‬ ‫ڕێگای گفت‌وگۆو ‌ه چاره‌سه‌ر بکرێ و له‌و‬ ‫مه‌یدانه‌‌دا ته‌بیعه‌ته‌ن زۆر قه‌زاوه‌تی له‌سه‌ر‬ ‫کراوه‌‌‪ ،‬قه‌زاوه‌تی عاداڵنه‌ی له‌سه‌ر کراوه‌و‬ ‫توندڕه‌وه‌کانی ئه‌و وه‌خت ک ‌ه واقه‌عییاتیان‬ ‫ده‌رک نه‌ده‌کرد‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‌‪ :‬کاک خالید ل ‌ه نه‌تیجه‌ی‬ ‫ئـــه‌م هه‌ڵوێست ‌ه جـــۆراوجـــۆرانـــ ‌ه ل ‌ه‬ ‫تێکۆشانی سیاسی دوکتور قاسملوو و‬ ‫هه‌روه‌ها حیزبی دێموکرات‌دا زۆرجــار‬ ‫ئه‌م تاکتیک گۆڕینان ‌ه ئه‌م هه‌ڵوێست ‌ه‬ ‫جیاوازان ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه کێشه‌ی بۆ دوکتور‬ ‫قاسملوو دروســـت کــردبــێ ک ـ ‌ه ده‌ڵێم‬ ‫کێش ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه ل ‌ه نێو خــودی حیزبی‬ ‫دێموکراتیش‌دا موخالفینی خۆی هه‌بووبێ‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر ئه‌و سیاسه‌ت ‌ه یان نه‌خێر‬ ‫ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی حیزبی دێموکرات‌دا زۆر جار‬ ‫ل ‌ه باسی موزاکره‌دا دوکتور قاسملوویان‬ ‫ب ‌ه سازش‌کار ناو بــردوه‌‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ چۆن‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟‬ ‫بۆ که‌سێک ک ‌ه بیهه‌وێ گفتمان دروست‬

‫خــۆش‌بــیــن ـی‌و گـه‌ش‌بــیــنــی لــ ‌ه ســیــاس ـه‌ت‌دا‬ ‫حه‌قی ئینسانێک ‌ه ک ‌ه ستاسه‌ت‌مه‌دار ده‌بێ‬ ‫خۆشبین‌و گه‌ش‌بین بێ‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه سیاسه‌ت‌دا‬ ‫واقــع‌بــیــنــی لـــ ‌ه خــۆشــبــیــن ـی‌و گ ـه‌ش‌بــیــنــی‬ ‫گه‌وره‌تره‌‌‪ ،‬ب ‌ه باوه‌ری من دوکتور قاسملوو‬ ‫ئه‌وه‌ی زۆر تێدا به‌رجست ‌ه بوو‌‪ ،‬چوو ‌ه نێو‬ ‫«شورای میللی مقاومت» چون موجاهیدین‬ ‫مه‌تره‌ح بوون‌‪ ،‬هێزیان هه‌بوو‌‪ ،‬ئاڵتڕناتیڤ‬ ‫بوون‌و دوای ئه‌و ‌ه به‌نی‌سه‌در ب ‌ه شێوه‌یه‌کی‬ ‫قانوونی ل ‌ه ئێران هه‌ڵبژێردرا بوو‌‌‪ ،‬ره‌ئیس‬ ‫جمهورێکی ئێعتراف پێکراو بوو‌‪ ،‬ب ‌ه باوه‌ری‬ ‫من ئه‌و ‌ه یه‌کێک ل ‌ه واقع‌بینیه‌کانی دوکتور‬ ‫قاسملوو بوو‌‪ .‬دوای ‌ه شه‌ڕی ئێران‌و عێراق‬ ‫ده‌ســت پێ ده‌ک ـا‌‪ ،‬ئه‌و ل ‌ه کۆمه‌ڵگای ئێران‬ ‫هه‌ر بێ ته‌فاوه‌ت نه‌بوو‌‪ ،‬کۆماری ئیسالمی‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی کوردستان خه‌ڵک‬ ‫ل ـ ‌ه دژی کــوردســتــان هــان ب ــدا‌‪ ،‬ب ـ ‌ه زیــدی‬ ‫ئینقالب‌و الی ـه‌ن‌گــری ئیمپریالیزم‌و سه‌ر‬ ‫ب ‌ه ئهم‌ریکا‌و ئیسراییل‌‌مان بناسێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوکــتــور قاسملوو گوتی ئه‌گه‌ر کۆماری‬ ‫ئیسالمی مافه‌‌کانی ئێم ‌ه له‌به‌ر چاو بگرێ‌‪،‬‬ ‫مافه‌کانی خۆمان بداتێ ئێم ‌ه ئاماده‌یین ل ‌ه‬ ‫بـه‌ره‌کــانــی ش ـه‌ڕ دژی حکوومه‌تی عێڕاق‬ ‫ش ـه‌ڕ بکه‌یین‌‪ ،‬ئـه‌وانـ ‌ه زیــره‌ک ـی‌و هونه‌ری‬ ‫تایبه‌تی سیاسه‌ت کردنی دوکتور قاسملوو‬ ‫بوو و ل ‌ه هه‌مووی ئه‌وان ‌ه ک ‌ه دێینه‌و ‌ه سه‌ر‬ ‫ش ک ‌ه کاتی خۆی موزاکر ‌ه کرا و‬ ‫موزاکره‌ ‌‬ ‫له‌و موزاکره‌دا ک ‌ه ل ‌ه ڤییه‌ن بوو ب ‌ه داخه‌و ‌ه‬ ‫دوکتور قاسملووی تێیدا تیرۆر کرا‌‪ ،‬جاری‬

‫ل ‌ه سیاسه‌ت‌دا سیاسه‌ت‌مه‌دار ده‌بێ خۆشبین‌و گه‌ش‌بین بێ‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه سیاسه‌ت‌دا واقع‌بینی ل ‌ه خۆشبینی‌و‬ ‫گه‌ش‌بینی گه‌وره‌تره‌‌‪،‬‬ ‫سیاسه‌ته‌کانی خۆیی درووست بکا‌‪ .‬مادام‬ ‫ئ ــاوا چــاو ل ـ ‌ه سیاسه‌ت بکه‌یی ب ـ ‌ه مانای‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه سیاسه‌ت وه‌ک مه‌زهه‌ب چاو‬ ‫لێ‌ناکه‌ی‌‪ ،‬سیاسه‌ت ده‌خه‌یه‌ ناو بازنه‌یه‌کی‬ ‫گه‌وره‌ی ئیحتماالت‌و فورس ‌هت‌و گونجان‌و‬ ‫ن ‌ه گونجان‌‌‪ .‬لێره‌دا با من هێندێک برۆمه‌و ‌ه‬ ‫دواتر‌‪ ،‬ساڵی ‪‌1979‬ی ‪.‬ز‪ .‬ل ‌ه ئێران ئینقالبێک‬ ‫ده‌کــرێ زیاتر ل ‌ه ‪‌35‬ســاڵ پێش ئێستا هه‌ر‬ ‫له‌و وه‌خته‌دا دوکتور قاسملوو و حیزبی‬ ‫ن ئ ـه‌و ‌ه بوو ک ‌ه‬ ‫دێموکرات هه‌موو هه‌وڵیا ‌‬ ‫دوای ئینقالب کێشه‌ی کــورد ب ‌ه موزاکر ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بکرێ و له‌و پێوه‌ندیه‌‌دا چوون ‌ه‬ ‫نێو گه‌مه‌یه‌ک یا بازیه‌ک ک ‌ه قه‌واعیدی بازی‬ ‫خۆی هه‌بوو‪ .‬بۆ؟ به‌و ده‌لیله ل ‌ه ئێران تاز ‌ه‬ ‫ئینقالب ک ــراو ‌ه لـ ‌ه ده‌ره‌وه‌ی کوردستان‬ ‫ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی‌و ڕێبه‌رانی ئینقالب ئێستا‬ ‫ماهیه‌تیان نازانرێ و ل ‌ه ئێران‌دا ل ‌ه ته‌نیشت‬ ‫ئـه‌و ‌ه جه‌وێکی ئینقالبی ل ‌ه گــۆڕێ‌دا هه‌یه‌‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه جه‌وی ئینقالبی‌دا عاده‌ته‌ن ئیحساسات‌و‬ ‫عاتفه‌و توندوتیژی‌و شۆعار زۆره‌‌‪ ،‬تۆ ل ‌ه‬ ‫کوردستان مه‌وزوعێکت هه‌یه‌‌‪ ،‬مه‌وزوعی‬ ‫کوردستان‌و ماف ‌ه نه‌ته‌وا‌یه‌تییه‌کانی خۆمان‌‌‪،‬‬ ‫ل ـ ‌ه الیـ ـه‌ک خـه‌ڵــک مــوس ـه‌ل ـه‌ح ب ــوو ‌ه خــارج‬ ‫لـ ‌ه ئــیــراده‌ی تــۆ کـ ‌ه لـ ‌ه حاڵه‌تی موسه‌له‌ح‬ ‫بـــوون‌دا ته‌بیعه‌ته‌ن جــۆرێــک روخــســاری‬ ‫ئینقالبی‌و شۆڕشگێرانه‌ی ده‌بێ‌‪ ،‬ل ‌ه الیه‌ک‬ ‫چاو لێ‌ده‌که‌ی دوڵه‌تی ئێرانیش‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫ئینقالبییه‌‌و تــاز ‌ه هاتۆت ‌ه سـه‌رکــار‌و هێز‌و‬ ‫توانایه‌کی زۆری هه‌یه‌‌‪ ،‬چی ده‌گه‌ڵ ده‌که‌ی‌‪،‬‬ ‫چــۆنــی ده‌ب ــێ ت ـه‌عــامــوول ده‌گـــه‌ڵ بکه‌یی‌؟‬

‫بکا‌‪ ،‬بۆ ڕێبه‌رێکی سیاسی به‌تایبه‌ت که‌سێکی‬ ‫وه‌ک دوکتور قاسملوو له‌و هه‌لومه‌رجه‌ی‬ ‫‌دا‬ ‫ئه‌وکاتی ئــێــران‌‪ ،‬ل ـه‌و جــه‌وه‌ی ئینقالبیه ‌‌‬ ‫ته‌بیعه‌ته‌ن گفتمان دروست کردن کارێکی‬ ‫ئاسان نیه‌‌‌و تۆ ده‌بێ ئه‌و ڕیسکان ‌ه بکه‌ی‌و‬ ‫ته‌حه‌مولی ئه‌و به‌رخوورد ‌ه جۆرا‌وجۆران ‌ه‬ ‫بکه‌ی‌‪ .‬ئه‌گه‌ر من بڕێک بگه‌رێمه‌و ‌ه دواتر‬ ‫ئاماژ ‌ه ب ‌ه هێندێک شت ‌ه تایبه‌تییه‌کانی دوکتور‬ ‫قاسملوو بکه‌م ئه‌و کات ک ‌ه موزاکرات ده‌کرا‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا ب ‌ه شێوازی جۆرا‌وجۆر‪ ،‬نه‌هێڵێ‬ ‫موزاکر ‌ه ب ‌ه شکست بگات‪ .‬ئه‌و ‌ه هونه‌ر بوو‌‪،‬‬ ‫جمهوری ئیسالمی ئیستراتژیکه‌که‌ی ئه‌و ‌ه‬ ‫بوو موزاکرد ‌ه ب ‌ه شکست بگا‌‪ ،‬ئیستراتژی‬ ‫دوکتور قاسملوو ئه‌و ‌ه بوو ک ‌ه ب ‌ه شکست‬ ‫ی ک ‌ه خه‌ڵکێکی زۆرتــر‬ ‫نه‌گا بـۆ‌؟ بۆ ئــه‌وه‌ ‌‬ ‫ل ‌ه ئێران ل ‌ه قه‌زیه‌ی کورد تێ بگه‌ن و ب ‌ه‬ ‫ئیعتباری وان فشار بۆ کۆماری ئیسالمی‬ ‫بێ‌‪ ،‬دوای ‌ه ده‌بینین ک ‌ه جه‌وی ئێران جه‌وێکی‬ ‫زۆر ڕادیکاڵ‌و ئینقالبی‌و چه‌پ‌و ئه‌وان ‌ه بوو و‬ ‫حیزبی دێموکراتیش باوه‌ری ب ‌ه سوسیالیزم‬ ‫بــوو ئ ـه‌وکــات ـی‌‪ ،‬وا چـــــاوه‌ڕوان ده‌کـــرا ک ‌ه‬ ‫حیزبی دێموکرات ئه‌گه‌ر به‌ره‌یه‌کی دروست‬ ‫بکا ده‌بێ ده‌گه‌ڵ حیزب ‌ه چه‌پ‌و رادیکاڵه‌کان‬ ‫به‌ره‌یه‌ک دروست بکا‪ ،‬به‌اڵم ده‌بینین کاتێک‬ ‫هێرش ده‌کرێت ‌ه سه‌ر موجاهیدین‌و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌نی سه‌در ل ‌ه ده‌سه‌ه‌اڵت ده‌که‌وێ‌‪ ،‬حیزبی‬ ‫دێموکرات هه‌ڵده‌بژێرێ ک ‌ه ده‌گــه‌ڵ به‌نی‬ ‫ســـه‌در‌و موجاهیدین بــه‌ره‌یــه‌ک دروســت‬ ‫بکا و ل ‌ه نێو خودی حیزبیش‌دا هه‌ر وه‌کی‬ ‫‌تــۆ ئــامــاژه‌ت پــێ‌دا ڕه‌خــن ـه‌ی لـه‌سـه‌ر بــوو‌‪،‬‬

‫واه ـه‌ی ـه‌ دیــســان ل ـه‌س ـه‌ر ئ ـه‌و مــوزاکــره‌ش‬ ‫قه‌زاوه‌تی جۆرا‌وجۆر ده‌کرێ ک ‌ه له‌وێ‌دا ل ‌ه‬ ‫قه‌زاوه‌ت کردنه‌ک ‌ه به‌وجۆره‌ی ک ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو ده‌ب ــێ حـه‌قــی خــۆیــی پــێ بــدرێ‬ ‫غه‌دری لێ ده‌کرێ‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬هه‌ر ئه‌م باسی موزاکر ‌ه‬ ‫ل ‌ه ڤییه‌ن ک ‌ه ئاکامه‌که‌ی تیرۆری دوکتور‬ ‫قاسملووی لێ که‌وته‌و ‌ه ئێستاشی له‌گ ‌هڵ‌بێ‬ ‫ڕێبه‌ران چ ڕێبه‌رانی پێشوو و ئێستای‬ ‫حیزبی دێموکرات ره‌نگه جوابێکیان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بێ ک ‌ه بۆچی دوکتور قاسملوو‬ ‫تیرۆر کرا‪ ،‬با‌سی واقع‌بینیت کرد ب ‌ه پێی‬ ‫چ واقعبینییه‌ک دوکتور قاسملوو چوو ‌ه‬ ‫سـه‌ر میزی مــوزاکــر ‌ه یــان ل ‌ه ڕاستی‌دا‬ ‫هه‌ڵه‌ی کار ل ‌ه کــوێ‌دا بوو ک ‌ه دوکتور‬ ‫قاسملوو تێدا چوو‌؟‬ ‫یه‌که‌م تۆ کاتێک باسی موزاکره‌ ده‌که‌ی‬ ‫ی ـه‌ک سێناریو دابنێی ل ـه‌و سێناریویه‌دا‬ ‫دوو الی موزاکر ‌ه ده‌مێک ‌ه ده‌گـه‌ڵ یه‌ک ل ‌ه‬ ‫کێشه‌‌دان‌‪ ،‬ل ‌ه ره‌قابه‌ت‌دان هیچ ال نه‌یتوانیو ‌ه‬ ‫هیچ ال ل ‌ه مه‌یدانه‌ک ‌ه ده‌ر بکا‪ ،‬ئـه‌و ‌ه یه‌ک‌‪.‬‬ ‫حاله‌تێک ئه‌وه‌ی ‌ه الیه‌ک ته‌شخیس ده‌دا ل ‌ه‬ ‫ـه و موقه‌عیه‌ته‌که‌ی ل ‌ه‬ ‫مه‌وقه‌عییه‌تێک دایـ ‌‌‬ ‫ده‌وروبه‌ر باش نیه‌‪ ،‬ل ‌ه فورسه‌تێک ده‌گه‌رێ‬ ‫جه‌وی خه‌باته‌که‌‌و تێکۆشانه‌ک ‌ه بگوازێته‌و ‌ه‬ ‫بۆ ئاستێکی دیکه‌‪ .‬ئه‌و موزاکراته‌ی کاتی‬ ‫خۆیی دوکتور قاسملوو ده‌گ ـه‌ل کۆماری‬ ‫ئــیــســامــی ده‌ســـتـــی پــێــکــرد‌و لـــ ‌ه ڤــیــیـه‌نــا‬ ‫تــیــرۆریــان کــرد تــۆ ده‌بــێ لـ ‌ه بــازنـه‌یـه‌ک‌دا‌‪،‬‬

‫ل ـ ‌ه مـه‌وقـه‌عــیـه‌تـی‌دا ک ـ ‌ه ئــه‌و کــاتــی ئــێــران‌‪،‬‬ ‫ڕۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان‪ ،‬شــه‌ڕی ئــێــران‌و‬ ‫عــێــراق و ق ـه‌زی ـه‌ی کــورد بـ ‌ه گشتی تێیدا‬ ‫بوو‌‪ .‬له‌و سه‌رده‌مه‌دا شه‌ڕی ئێران‌و عێراق‬ ‫ڕاده‌وه‌ســت ـێ‌‪ ،‬حیزبی دێموکرات حیزبێک‬ ‫بوو ‌ه ک ‌ه هه‌میش ‌ه ل ‌ه ئیالقاتی خۆی ده‌گه‌ل‬ ‫ده‌وروو به‌ر سه‌ربه‌خۆیی خۆیی پاراستبوو‌‪،‬‬ ‫له‌و ‌ه نیگه‌ران بوو ک ‌ه ئه‌و شه‌ڕ ‌ه ڕابوستێ‌و‬ ‫فشارێکی ل ‌ه الیه‌ن حکوومه‌تی عێراقیشه‌و ‌ه‬ ‫بێت ‌ه سه‌ری ل ‌ه الیه‌ن حکوومه‌تی ئێرانیشو ‌ه‬ ‫ل ‌ه فشار دابــێ و ل ‌ه هه‌مان کاتیش‌دا له‌و‬ ‫ســـه‌رد ‌هم‌دا هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال‌و ئه‌وشتان ‌ه‬ ‫کرابوو‌‪ ،‬ل ‌ه سووری ‌ه کورد نه‌یده‌توانی بڵێ‬ ‫هــاوواڵتــیــشـم‌‪ ،‬لـ ‌ه تورکی ‌ه زۆر بـ ‌ه توندی‬ ‫ئینکاری کورد ده‌کــرا‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه ب ‌ه‬ ‫ئینسافه‌و ‌ه بگه‌رێینه‌و ‌ه ‪25‬ساڵ پێش ئێستا‬ ‫ک ـ ‌ه کــه‌ش‌و هـــه‌وای کــوردســتــان جه‌وێکی‬ ‫نائۆمێد کــونـه‌نــنــده‌ی تــێــدا ب ــوو‌‪ .‬دوکــتــور‬ ‫قاسملوو بۆخۆی پێشوو ل ‌ه کوردستانی‬ ‫عێراق بوو ‌ه ل ‌ه ساڵه‌کانی ‪‌58‬میالدی به‌والو ‌ه‬ ‫ها‌تۆته‌وه‌‌و دوای ـ ‌ه چۆته‌و ‌ه ده‌رێ‌و دوایـ ‌ه‬ ‫دیــســان هــاتــۆت ـه‌وه‌‌و حیزبی دێموکراتی‬ ‫دروســت کــردۆت ـه‌وه‌‌‪ ،‬زۆر نیگه‌رانی وه‌ی‬ ‫ب ــوو ‌ه جــارێــکــی دیــکـ ‌ه حیزبی دێــمــوکــرات‬ ‫ژیانی سیاسیه‌که‌ی بکه‌وێته‌و ‌ه ته‌بعید‌‪ ،‬زۆر‬ ‫نیگه‌رانی وه‌ی بووه‌ ک ‌ه حیزبی دێموکرات‬ ‫ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان هه‌ڵقه‌ندرێ‌و ل ‌ه‬ ‫باشووری کوردستان نیشته‌‌جێ بێته‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ب ‌ه داخه‌و ‌ه وای لێ‌هات‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه ئه‌و‬ ‫پێشبینیانه‌ی ک ‌ه هه‌یبوو ئه‌وان ‌ه نه‌یێن ‌ه دی و‬ ‫حیزبی دێموکرات تووشی ژیانێکی تاراوگ ‌ه‬ ‫نه‌بێت‪ .‬راستیه‌که‌ی هه‌وڵی‌دا له‌و فه‌زایه‌ی‬ ‫ک ‌ه ره‌فسه‌نجانی هێنای ‌ه گــۆرێ که‌ڵکی لێ‬ ‫وه‌ربگرێ‌‪ ،‬هه‌وڵ ده‌دا موزاکره‌ بێنێت ‌ه پێشێ‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وای ‌ه ب ‌ه ته‌شخیس له‌و ک ‌هش‌و هه‌وای ‌ه‬ ‫و بـ ‌ه ته‌شخیس له‌وه‌یک ‌ه شــه‌ڕی نیزامی‬ ‫ئێمه‌‌‪ ،‬خه‌باتی پێشمه‌رگانه‌ی ئێم ‌ه سه‌ره‌ڕای‬ ‫مــوقـه‌ده‌س بوونی خــۆی‌‪ ،‬ب ــاوه‌ری قووڵی‬ ‫دوکتور قاسملوو به‌و خه‌بات ‌ه نه‌یده‌توانی‬ ‫ئه‌و وه‌ختی کۆماری ئیسالمی بڕووخێنێ‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه زه‌ره‌ر‌و زیان که‌متر بێته‌و ‌ه‬ ‫ل ‌ه به‌ره‌کانی شه‌ڕ‌و ب ‌ه نیسبه‌ت داهاتوو‌و‬ ‫حیزبی دێموکرات هه‌وڵ ده‌دا بۆ موزاکره‌‪.‬‬ ‫کوردکاناڵ‪ :‬به‌اڵم نه‌تیجه‌ی موزاکره‌ک ‌ه‬ ‫کاک خالید ڕێک ب ‌ه پێجه‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫جــه‌وهــه‌ری ئــیــده‌ی م ــوزاک ــره‌ ده‌گــه‌ڵ‬ ‫کــۆمــاری ئیسالمی کـ ‌ه دوکــتــور قاسملوو‬ ‫هێناویه‌ت ‌ه گ ــۆرێ‌و ڕێبه‌رایه‌تی ئه‌وکاتی‬ ‫حیزبی دێموکراتیش ته‌ئیدیان ک ــردوو ‌ه‬ ‫کامیله‌ن درووست بووه‌‌و ل ‌ه جێگای خۆیی‬ ‫دابـــووه‌‌‪ ،‬نه‌فسی رووداوه‌کــــ ‌ه کـ ‌ه دوکتور‬ ‫ێ ئیده‌ی موزاکره‌‌و‬ ‫قاسملوو تیرۆر ده‌کرێ ناب ‌‬ ‫گفت‌وگۆ‌و دیالۆگ ده‌گه‌ڵ کۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی مه‌رکه‌زی‪ ،‬هه‌رکه‌سێک بێ‬ ‫ل ‌ه نێو ئێمه‌‌دا له‌به‌یین بچێ ک ‌ه وایـ ‌ه قس ‌ه‬ ‫ل ‌ه موزاکر ‌ه کردنه‌ک ‌ه نی ‌ه ک ‌ه شتێکی خراب‬ ‫نه‌بوو ‌ه و شتێکی باشیش بوو ‌ه به‌اڵم له‌سه‌ر‬ ‫ده‌رئه‌نجامی موزاکره‌که‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر موزاکره‌ک ‌ه‬ ‫دوکتور قاسملوویی تێدا تیرۆر نه‌کرابایه‌‌و‬ ‫هیچ نه‌تیجه‌شی نه‌بووای ‌ه ب ‌ه بــاوه‌ری من‬ ‫تاریخ ئاوای ده‌نووسی ک ‌ه دوکتور قاسملوو‬ ‫هه‌وڵی داو ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد‌و‬ ‫مه‌وزوعه‌کانی خۆی هێنا گۆڕێ‌و کۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵک ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‌و ل ‌ه ئێران‬ ‫ئاگادار بن‌‪ ،‬به‌اڵم کۆماری ئیسالمی ئه‌وه‌ی‬ ‫قــه‌بــووڵ ن ـه‌کــرد بـــه‌اڵم ل ـه‌ب ـه‌ر ئ ـه‌و ‌هی‌ک ـ ‌ه‬ ‫ل ـه‌و مــوزاکــره‌یــه‌‌دا ن ـه‌ف ـه‌ری یه‌کی حیزبی‬ ‫دێــمــوکــرات ب ـ ‌ه داخــــه‌وه‌ تــیــرۆر ده‌کـــرێ‪،‬‬ ‫هه‌مووی قه‌زاوه‌ته‌کان‌و ئیحساس‌و عاتیفه‌ی‬ ‫‌ئێمه ک ـه‌وت ـه‌ نــێــو ئــه‌و بــازن ـه‌یــه‌‌‪ .‬ئشکالی‬ ‫‌‌‬ ‫موزاکر ‌ه ل ‌ه جه‌وهه‌ری موزاکره‌که‌‌و ئیده‌ی‬ ‫موزاکره‌که‌‌دا نه‌بوو‌‪ ،‬له‌و ‌ه دابوو ب ‌ه له‌حازی‬ ‫ئه‌منییه‌تی ئیقداماتی دروس ـت‌و پێویست‌و‬ ‫مکانیزمی موناسب ڕه‌چاو نه‌گیرابوو بۆوه‌ی‬ ‫ک ‌ه ئه‌و نیه‌تانه‌ی کۆماری ئیسالمی ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫پشتی ئه‌و موزاکره‌ی ‌ه هه‌یبوو ئه‌و نیه‌تان ‌ه‬ ‫هه‌روا ب ‌ه ئاسانی جێ‌به‌جێ نه‌بن ئیشکاله‌ک ‌ه‬ ‫له‌وێ بوو‌‪.‬‬ ‫کــوردکــانــاڵ‪ :‬کــاک خالید زۆر جار‬ ‫باس له‌و ‌ه ده‌کرێ ک ‌ه کۆماری ئیسالمی‬ ‫ب ـ ‌ه تــیــرۆری دوکــتــور‬

‫‪4‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫پەیام‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬

‫له‌ رێوڕه‌سمی ‪25‬ساڵەی شەهیدبوونی د‪.‬قاسملوودا‬ ‫هاونیشتمانانی به‌ڕێز!‬ ‫خ ـه‌ڵــکــی خ ـه‌بــاتــگــێ ـڕ‌و خــۆڕاگــری‬ ‫کوردستان!‬ ‫هۆگرانی ڕێگاو ئامانج‌و خزمەتەکانی‬ ‫قاسملووی نەمر!‬ ‫لــــه مــــێــــژووی پـــڕکـــاره‌ســـاتـــی‬ ‫نـــــه‌تـــــه‌وه‌کـــــه‌مـــــانـــــدا‪٢٢‬ی پـــووشـــپـــه‌ڕ‬ ‫وه‌بــیــرهــێــنــه‌ره‌وەی یـه‌کــێــک لــه تاڵترین‬ ‫رووداوه‌کــان و به‌ژانترین زامه‌کانی سه‌ر‬ ‫جه‌سته‌و رۆحی گه‌لی کوردی مافخوراو و‬ ‫بێبەشە‪.‬‬ ‫‪٢٥‬ساڵ له‌مه‌وبەر له‌م رۆژه‌دا‪ ،‬دڵی‬ ‫پڕله‌ئومێدی رێبه‌ری به‌توانای بزووتنەوەی‬ ‫نەتەوەیی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان‪،‬‬ ‫د‪.‬عــەبــدوڵــڕەحــمــان قــاســمــلــوو‌و هـــاوڕێ‬ ‫عەبدوڵال قادری ئازەر‪ ،‬درایه به‌ر گولله‌ی‬ ‫چه‌کی قین لەداڵنی کۆماری ئیسالمی‌و به‌و‬ ‫جۆره زامێکی قووڵی دیکه کەوته جه‌سته‌ی‬ ‫کوردو بۆ جارێکی دیکه به شه‌هیدکردنی‬ ‫رێبه‌رێکی کــورد که بۆ ئاشتی‌‌و ئــازادی‬ ‫خه‌باتی ده‌کرد‪ ،‬په‌یامی شه‌ڕ‌و ئینکارکردنی‬ ‫مافی ن ـه‌تــەوەی کــورد به گوێی جیهان‌دا‬ ‫درایەوه‪.‬‬ ‫‪٢٥‬ســاڵ له‌مه‌وبه‌ر‌و له ‌رۆژی‪١٣‬ی‬ ‫ژوئ ــی ــەی ‪١٩٨٩‬دا‪ ،‬کــاتــێــک د‪.‬قــاســمــلــوو‬ ‫بەمەبەستی وتووێژ بۆ کۆتایی هێنان به‬ ‫ش ـه‌ڕی ماڵوێرانکه‌ری رێژیمی ئێران له‬ ‫دژی خه‌ڵکی کوردستان‌و بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫ئاشتییانه‌ی پــرســی کـــورد لــه ئــێــران‌دا‪،‬‬ ‫چووبووه ڤییەنی پێته‌ختی ئوتریش‪ ،‬له سه‌ر‬ ‫مێزی به‌ناو وتووێژ له‌گه‌ڵ هاورێیانی کاک‬ ‫عه‌بدولاڵ قادری ئازەر‌و د‪.‬فازل رەسووڵ له‬ ‫الیه‌ن تیرۆریسته بە ڕواڵەت دیپلۆماتەکانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی درانه به‌رگولله و شه‌هید‬ ‫کــــران‪ .‬بــه‌م جـــۆره ڕێــبــەرانــی کــۆمــاری‬ ‫ئــیــســامــی بــۆ جــارێــکــی دیــکــه‌ش نییه‌تی‬ ‫دوژمنانه‌ی خۆیان به‌رامبه‌ر به مه‌سه‌له‌ی‬ ‫کورد ئاشکرا کرد‌و جیه‌انیان لەم نیازەی‬ ‫خۆیان گەیاند که ئه‌وان ئاشتییان ناوێ و‬ ‫ئامادە نین لە گەڵ کورد ڕێک کەون‪.‬‬ ‫رێــب ـه‌رانــی کــۆمــاری ئیسالمی که‬ ‫بۆخۆیان داڕێــژه‌ری سه‌ره‌کیی ئه‌م پیالنه‬ ‫جینایه‌تکارانەیە بـــوون‪ ،‬بــاش ئــاگــاداری‬ ‫توانایییه‌کان‌و ڕۆڵ‌و ده‌وری قاسملوو‬ ‫له کــاری سیاسی‌و دیپلۆماسیدا بــوون و‬ ‫ده‌یانزانی شاره‌زایی و به‌تایبه‌ت نفووزی‬ ‫قاسملوو له کۆر‌و کۆمه‌ڵه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان‌دا‬ ‫چه‌کێکی گرینگه بۆ ناساندنی نێوه‌رۆکی‬ ‫دژه‌مرۆیانه‌ی ڕێژیمەکەی ئه‌وان و له‌قاودانی‬ ‫هه‌رچی زیاتری تاوان‌و پیالنه‌کانیان‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ده‌یــانــزانــی قاسملوو ته‌نیا ف ـه‌رمــانــدەری‬ ‫ه ـه‌زاران پێشمه‌رگه‌ی خۆبه‌ختکه‌ر نیه کە‬ ‫له ســەرانــســەری رۆژهــەاڵتــی کوردستان‬ ‫ل ــه ســەنــگــەری ب ــەرگ ــری ل ــه کــەرامــەتــی‬ ‫ئینسانیی ن ـه‌ت ـه‌وه‌ک ـه‌یــان دان‌و سااڵنێکە‬ ‫بوون به له‌مپه‌رێک له به‌رامبه‌ر سیاسه‌تی‬ ‫قـه‌اڵچــۆکــردن‌و کپ‌کردنی ده‌نگی خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان‌دا‪ ،‬به‌ڵکوو رێبه‌رێکی سیاسیی‬ ‫به‌تواناشە که له ده‌رەوه‌ی سنووره‌کانی‬ ‫کوردستانیش گوێ بۆ وته‌کانی راده‌گیرێ‌و‬ ‫س ــەرنـ ـج‌و تێبینییه‌کانی ســـه‌بـــاره‌ت به‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کورد‌و سیاسه‌ته‌کانی کۆماری‬ ‫ئیساڵمی‪ ،‬لێ وه‌رده‌گیرێ‪ .‬هه‌وڵدانی ئه‌وان‬ ‫بۆ شه‌هیدکردنی قاسملوو هـه‌م بەنیازی‬ ‫بێبه‌شکردنی کـــورد بــوو لــه چنینه‌وه‌ی‬ ‫به‌رهه‌می ئه‌و هه‌موو تێکۆشانه‌ی د‪.‬قاسملوو‬ ‫له الیـه‌ک‌و له الیه‌کی دیکه‌ش بە خەیاڵی‬ ‫به‌چۆکداهێنانی هێزی پێشمه‌رگه‌و له‌و‬ ‫رێگه‌وه بەچۆکداهێنانی خه‌ڵکی کوردستان‬ ‫ل ــه بـ ـه‌رام ــبـ ـه‌ر بــیــری کــۆن ـه‌پ ـه‌رســتــان ـه‌و‬ ‫داگیرکەرانەی خۆیاندابوو‪.‬‬ ‫ئــه‌گــه‌ر ئ ــاوڕێ ــک لــه ڕابـــــردووی‬ ‫تێکۆشانی د‪ .‬قاسملوو بدهینه‌وه ده‌بینین که‬ ‫له لەگەڵ ئەوەی لەته‌مه‌نی کاری سیاسیی‬ ‫خــــۆی‌دا ه ـه‌مــوو ه ـه‌وڵــی خ ــۆی داوە بۆ‬ ‫دیتنه‌وه‌ی رێگەچارەی گه‌یشتنی گه‌له‌که‌ی به‬ ‫مافه‌کانی‪ ،‬بهاڵم قه‌ت خۆی له چوارچێوه‌ی‬ ‫بیری ته‌سکی سیاسی‌و حیزبی‌دا‪ ،‬زیندانی‬ ‫نه‌کرد‪ .‬ئهو کاتێک بەتەواوی قەناعەتەوە‌و‬ ‫بــەبــاوەڕهــێــنــان بـــــەوەی ک ــە مــەســەلــەی‬ ‫کـــورد بــە ڕێــبــەریــی حیزبێکی بەهێزی‬ ‫کــوردی بە ئامانج دەگــا‪ ،‬ڕووی کردهوه‬

‫حیزبیدیمۆکراتی کوردستان‪ ،‬هەموو هەوڵی‬ ‫خۆی بۆ زیندووکردنەوە‌ و بەهێزکردنی‬ ‫حــیــزبــی دیــمــوکــرات دا‪ .‬د‪.‬قــاســمــلــوو لە‬ ‫هەلومەرجێکدابڕیاری دا کە بگەڕێتەوە‌‌و‬ ‫رێبەریی حیزب بکا کە دەیزانی بارودۆخی‬ ‫سیاسیی واڵت بەرەو گۆڕان دەڕوا‌و کورد‬ ‫دەبــێ بۆ دەرخستنی پێگەی راستەقینەی‬ ‫خۆی دەوری کاریگەری لەو ئاڵوگۆڕانەدا‬ ‫هــەبــێ‪ .‬لــه کــۆنــفــرانــســی‪٣‬و کــۆنــگــرەی‪٣‬دا‬ ‫حیزبی دیمۆکراتی کوردستانی له‌باری‬ ‫سیاسی‪ ،‬فیکری‌و به‌رنامه‌ییه‌وه بەجۆرێک‬ ‫رێکخسته‌وه کــه ســاالنــی دواتـــر‪ ،‬تــوانــای‬ ‫ڕووبــــەڕووبــــوونــــەوەی ئـــەو ئــاڵــوگــۆڕە‬ ‫گەورانەی هەبێ کە لە ئێران‌و کوردستان‬ ‫دا روو دەدەن‪ .‬کاتێک چهند ســاڵ دواتــر‬ ‫له ئێران شۆڕشکرا‌و ریژیمی پاشایه‌تی‬ ‫ڕووخــا‪،‬دەرکــەوت کە هەوڵەکانی سااڵنی‬ ‫پێشووی قاسملوو چه‌نده گرنگ‌و بایەخدار‬ ‫بوون ‪.‬‬ ‫د‪ .‬قــاســمــلــوو ل ـه‌گ ـه‌ڵ ئ ـه‌وهــشــدا که‬ ‫زۆرگرنگیی به کاری رێکخراوه‌یی‌و فیکری‬ ‫دەدا‪ ،‬وه‌ک سیاسه‌تمه‌دارێک هه‌رگیز خۆی‬ ‫به ڕابــردووه‌وه نه‌به‌سته‌وه‪ .‬ئەو به‌مانای‬ ‫راســتـه‌قــیــنـه‌ی وشـــە‪ ،‬سیاسەتمەدارێکی‬ ‫پراگماتیک بوو‪ .‬سیاسه‌تی بۆ بەدەسته‌ێنانی‬ ‫ده‌س ــکـ ـه‌وت‌و س ـه‌رک ـه‌وتــن دەکــــرد‪ ،‬بۆیه‬ ‫له‌هه‌ر فورسه‌تێک که هاتبایه پێش کەلکی‬ ‫وه‌رده‌گــــــرت‪ .‬خـه‌ڵــکــی کــوردســتــان بــاش‬ ‫له‌بیریانه که له قۆناغی دوای سەرکەوتنی‬ ‫شۆرشی ‪١٣٥٧‬دا‪ ،‬ئ ـه‌و رێکخراوانەی لە‬ ‫تێکۆشان و سیاسه‌ت‌دا تازەکار بوون‪،‬ئه‌و‬

‫زۆرالواز بــــوون‪ ،‬دیــســان ئـــه‌و ه ـه‌ل ـه‌ی‬ ‫قۆسته‌وه‌و جارێکی دیکه‌ش رێگه‌ی ئاشتیی‬ ‫خسته بـــه‌رده‌م کــاربـه‌ده‌ســتــانــی کۆماری‬ ‫ئیساڵمی‪ .‬د‪.‬قاسملوو‪ ،‬هه‌وڵیده‌دا حیزبی‬ ‫دیــمــوکــرات‌و ب ــزووت ــن ــەوەی کــوردســتــان‬ ‫له‌گه‌ڵ هەلومەرجێکی نوێدا خۆبگونجێنن‌و‬ ‫بــه‌و پــێــوانــه ســیــاسـه‌ت بــکــەن ئ ـه‌گ ـه‌ر کرا‬ ‫فورسه‌ته‌کان بقۆزنەوە‪ .‬د‪.‬قاسملوو به‌حه‌ق‬ ‫بــاوەڕی بەوەهەبوو که له ئێران کێشه‌ی‬ ‫کورد بەشەڕ چاره‌سه‌ر ناکرێ‪ ،‬بۆیه هەموو‬ ‫رێگەیەکی دەگرتەبەر بۆ ئ ـه‌وه‌ی شەڕ لە‬ ‫میللەته‌که‌مان له‌رۆژهه‌اڵت دوور بخاتەوە‌و‬ ‫تا ئەو جێگه‌یه‌ی له توانادا هەیە‪ ،‬هه‌لی نوێ‬ ‫بۆ چــاره‌س ـه‌ری پرسی کــورد‪ ،‬بخوڵقێنێ‪.‬‬ ‫بـ ـه‌اڵم بــه‌داخــه‌وه ڕێــبــەرانــی شــەڕخــواز‌و‬ ‫دژەکــوردی کۆماری ئیسالمی‪ ،‬نیازپاکیی‬ ‫قــاســمــلــوویــان بــۆ نــیــازێــکــی شــــووم‪ ،‬بۆ‬ ‫لەداوخستنی ئەو ڕێبەرە کوردە قۆستەوە‌و‬ ‫شه‌هیدیان کرد‪.‬‬ ‫د‪.‬ق ــاس ــم ــل ــوو لـــه هـــه‌مـــوو ژیــانــی‬ ‫سیاسیی خۆیدا هه‌وڵی دەدا هاوڕێیانی‌و‬ ‫نەسلەکانی داهاتوو فێربکا کە به شێلگێری‌و‬ ‫بەرده‌وامی به‌دوای ئامانجەکانیاندا بڕۆن‪ ،‬له‬ ‫سیاسه‌تکردندا ئازابن‪ ،‬توانای ئەوەیان هەبێ‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌لومه‌رجە سیاسییە نوێیه‌کان‌دا‬ ‫خۆبگونجێنن‪ .‬ئ ـه‌و فێری کــردیــن له‌گەڵ‬ ‫پــێــداگــری لـه‌سـه‌ر پرەنسیپه‌کان تووشی‬ ‫چه‌قبه‌ستوویی فیکری نه‌بین‌و وابکه‌ین بۆ‬ ‫کەلکوه‌رگرتن له هه‌ر فورسەتێک‌و لەهه‌ر‬ ‫قوناغێکی تایبه‌ت ل ـه‌خ ـه‌بــات‌دا‪ ،‬هەمیشه‬ ‫دەســتــمــان ئــاواڵــەبــێ‪ .‬بێگومان قاسملوو‬

‫بوێرییانەی قاسملوویان بەسازشکاری‬ ‫و فــورســه‌ت ت ـه‌ل ـه‌ب ـی‌و مــوزاکــره‌جــوویــی‬ ‫نــاوده‌بــرد‪ .‬ئ ـه‌و ده‌م د‪.‬قاسملوو ده‌یگوت‬ ‫ئەگه‌ر تەنانەت یـه‌ک رۆژ درەنگتر شه‌ڕ‬ ‫ده‌ستپێبکا‪ ،‬به قازانجی کورده‪،‬بەاڵم زۆر‬ ‫ک ــەس بــە داخــــەوە لــه‌م رســتــه پڕمانایه‬ ‫تێنه‌ده‌گه‌یشتن‌‪.‬‬ ‫هــه‌ر ئــه‌و ســــه‌رده‌م کاتێک هێزی‬ ‫پــێــشــم ـه‌رگ ـه‌ی کـــوردســـتـــان لـــه ه ـه‌مــوو‬ ‫بەرەکانی شه‌ڕدا سه‌رکه‌وتووانه پێشی به‬ ‫په‌الماری له‌شکری ڕێژیمی تازە گرتبوو‪،‬‬ ‫ش ـه‌ڕی ماڵوێرانکه‌ری ئێران و ئێراقیش‬ ‫ده‌ستی پێکرد‪ .‬د‪.‬قاسملوو لە یه‌که‌م پەیامیدا‬ ‫وه‌ک نه‌یزه‌کێک دڕێ بــه بــیــری تاریکی‬ ‫کۆنه‌په‌رستان دا کە بەردەوام هەوڵیان دەدا‬ ‫ئەو‌‌و حیزبەکەی‌و خەڵکی کوردستان وەک‬ ‫دوژمنێکی سوێندخواردووی خەڵکی ئێران‬ ‫نیشان بدەن‪ .‬ئەو‪،‬رایگەیاند ئه‌گه‌ر کۆماری‬ ‫ئیساڵمی مافه‌کانی خه‌ڵکی کــوردســتــان‬ ‫به‌ڕه‌سمی بناسێ‪ ،‬به هه‌موو تــوانــاوه لە‬ ‫بــەرامــبــەر دەســتــدرێــژیــی عــێــراق بــۆ سەر‬ ‫خاکی ئێران ڕادەوەستین‪.‬‬ ‫د‪.‬قــاســمــلــوو نـــەک لــە خــه‌یــاڵ‌دا‬ ‫بەڵکوو لە ســەر ئــەرزی واقیع سیاسه‌تی‬ ‫دەکــرد‪ ،‬بۆیە هەر کات پێویست با قسه‌ی‬ ‫خۆیده‌کردو په‌یامی خه‌ڵکی کوردستانی به‬ ‫هه‌موو الیه‌ک راده‌گه‌یاند‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌یترسی‬ ‫له تانه‌و ڕەخنەی کـه‌س هەبێ‪ .‬کاتێکیش‬ ‫پێشبینیی ئــه‌وه‌ی کــرد کــه شــه‌ڕی ئێران‬ ‫و عێراق پــاش‪ 8‬ساڵ بــەردەوامــی‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫کۆتاییده‌ڕوا‌و ده‌یزانی که ه ـه‌ردوو واڵت‬

‫بــۆ خ ـه‌بــات سیمبولێک و بــۆ سیاسه‌ت‬ ‫مامۆستایه‌که که نه‌ته‌نیا حیزبی دیمۆکرات‬ ‫به‌ڵکوو هـه‌مــوو خه‌ڵکی کــورد به‌تایبه‌ت‬ ‫له رۆژه ـه‌التــی کوردستان جێی خۆیەتی‬ ‫شانازیی پێوه‌بکه‌ن‌و وانه‌کانی له بیرنه‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌م جۆره قاسملوو شوێندانه‌رترین‬ ‫رێــب ـه‌ری سیاسی بــووه لــه بــزووتــنـه‌وه‌ی‬ ‫رزگــــاریــــخــــوازی خ ـه‌ڵــکــی رۆژه ــهــه‌ات ــی‬ ‫کــوردســتــان‌دا و ه ـه‌تــا ئێستاش پێگه‌ی‬ ‫فیکری‌و سیاسیی ئه‌و له په‌ره‌ئه‌ستاندندایه‪.‬‬ ‫ئــیــســتــاش‪٢٥‬ســاڵ دوای شـه‌هــیــد کــرانــی‬ ‫د‪.‬قــاســمــلــوو‪ ،‬بــه ڕوونــــی ده‌رده‌کـــه‌وێـــت‬ ‫کــه پـه‌یــامـه‌کـه‌ی له‌جێی خــۆیــدایــه‌‌و بیری‬ ‫ئینکارکردن‌و پەنابردن بۆ شه‌ڕو سەرکوت‌و‬ ‫توندوتیژی نه‌یتوانیوه و ناتوانێ ئیراده‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک له نێو ببا‪.‬‬ ‫خەڵکی خۆڕاگری کوردستان!‬ ‫ل ـه‌و‪٢٥‬ســاڵ ـه‌داکــە رێــبــەری شەهید‬ ‫د‪.‬قاسملوو لەنێومان‌دا نەماوە گه‌لێک گۆڕان‪،‬‬ ‫جیهان‌و به‌تایبه‌ت نــاوچ ـه‌ی رۆژه ـه‌اڵتــی‬ ‫نێوه‌ڕاستی گرتوه‌ته‌وه‪ .‬تێکچوونی دنیای‬ ‫دوو ج ـه‌مــس ـه‌ری‪ ،‬رێــگــه خــۆشــک ـه‌ر بــوو‬ ‫بــۆ ده‌ربــڕیــنــی ئــازادانــه‌ی بیر‌و خواستی‬ ‫نـه‌تـه‌وه‌یـی‌و سەربه‌خۆبوون له زۆر له‌و‬ ‫نــاوچــان ـه‌دا کــه نــەتــەوەکــان بــەزۆرەمــل ـی‌و‬ ‫به‌دوور له ئیراده‌ی خۆیان له ژێرده‌سه‌اڵتی‬ ‫رێــژیــمــە تــوتــالــیــتــێــره‌کــان‌دا ڕاگــیــرابــوون‪.‬‬ ‫ئەوکات‌و لەئاکامی ئەو گۆڕانا‌نەدا زۆر لەو‬ ‫نەتەوانە‪ ،‬بڕیاری یەکالکەرەوەیان لەسەر‬ ‫چارەنووسی خۆیان دا‌و چه‌ندین واڵت‌و‬

‫کەماڵ کەریمی ئەندامی دەفتەری سیاسی لە کاتی پێشکەشکردنی پەیامی دەفتەری سیاسی‌دا‬

‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬سه‌ربه‌خۆیی خۆیان راگەیاند‪.‬‬ ‫له‌عێراق ڕاپه‌ڕینی خه‌ڵک له دژی‬ ‫رێــژیــمــی بــه‌عــس‌و ب ـه‌تــایــب ـه‌ت راپــەڕیــنــە‬ ‫مەزنەکەی‪5‬ی مارسی‪١٩٩١‬ی کوردستان‪،‬‬ ‫ئ ـه‌و ناوچەیەی بــه‌رەو گۆڕانێکی گــەورە‬ ‫پ ــاڵ پــێــوه‌ن ـا‌و بـــووه ه ــۆی ئـــەوە خەڵکی‬ ‫باشووری کوردستان له به‌شێکی گەورەی‬ ‫نیشتمانەکەیان‌دا دەسەالتی خۆیان بگرنە‬ ‫دەســـت‪ .‬ئــەمــەش بــوو ب ـه‌ســەرەتــایــەک بۆ‬ ‫دامــەزرانــدنــی ده‌سـه‌اڵتــێــکــی دیموکراتیی‬ ‫خۆجێیی و پێکهێنانی پارلمان‌و حکوومەتی‬ ‫کوردی لە هه‌رێمی کوردستان‌دا‪.‬‬ ‫له باکووری کوردستان‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئینکاری ده‌ی ــان ســاڵـه‌ی بــوونــی کــورد له‬ ‫تورکیه‪ ،‬بــه‌دوای بـه‌ده‌ســهـه‌اڵت گه‌یشتنی‬

‫هــــیــــواداریــــن بــه‌وردب ــی ــن ــی ــی زیــــاتــــرەوە‬ ‫رێــــبــــه‌ری بـــکـــرێ‌و هـــاوتـــه‌ریـــب لــه‌گــه‌ڵ‬ ‫ئــامــانــجــه گشتییه‌کانی نـ ـه‌تـ ـه‌وه‌ی کــورد‬ ‫ب ـه‌ره‌وپــێــشــبــڕوات‌و لــه داهـــاتـــوودا ببێته‬ ‫مه‌کۆیه‌ک بۆ هه‌موو رزگاریخوازانی کورد‬ ‫لەم ناوچەیەدا‪.‬‬ ‫بــه ـه‌ام لــه ئــێــرانــی ژێــر دهسه‌اڵتی‬ ‫کۆماری ئیساڵمی‌دا‪ ،‬رێبه‌رانی رێژیم هه‌تا‬ ‫ئێستاش لـه‌سـه‌ر نه‌بوونی کێشه‌یه‌ک به‬ ‫ناوی مەسەلەی کورد له ئێران‌دا پێداگری‬ ‫ده‌کـــــه‌ن‪ .‬ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی لــه‪٣٥‬ســاڵ‬ ‫ته‌مه‌نی خۆیدا لە هەموو رێگەیەک و به‬ ‫هه‌موو توانایه‌که‌وه هه‌وڵی سه‌رکوتکردن‬ ‫و کپکردنی دەنگی خه‌ڵکی کوردستانیداوه‪.‬‬ ‫له هێرشی به‌رباڵوی نیزامییەوە که ده‌یان‬ ‫هەزار شەهیدی لێکهوته‌وه‪ ،‬هه‌تا پڕکردنی‬ ‫زیــنــدان ـه‌کــان لــه ئــازادیــخــوازانــی ک ــورد و‬ ‫ئێعدامی تاک تاکو به کۆمه‌ڵی رۆڵه‌کانی ئه‌م‬ ‫نه‌ته‌وەیە و راوه‌دوونانی تێکۆشەرانی‌کورد‬ ‫خۆی نه‌پاراستوه‪.‬‬ ‫ڕێبەرانی ڕێژیمی ئێران که ته‌نیا‬ ‫بیریان لــه ســەرکــوتــی ک ــورد و ئــیــرادەی‬ ‫مــافــخــوازانــەی ئــەو نــەتــەوەیــە ده‌کـــرده‌وه‬ ‫تــەنــانــەت پــه‌نــایــان بــــرده بـــه‌ر تــیــرۆری‬ ‫رێبه‌رانی حیزبی دیمۆکرات و پێیان وابوو‬ ‫له رێگه‌ی ئـه‌و زه‌بــره گـ ـه‌وره‌وه دەتوانن‬ ‫به ئاواته‌کانیان بگه‌ن‪ .‬ئێستا دوای‪٣٥‬ســاڵ‬ ‫لــه تـه‌مـه‌نــی کــۆمــاری ئیساڵمی و دوای‬ ‫تێپەڕبوونی‪ ٢٥‬ساڵ به سه‌ر شه‌هید بوونی‬ ‫د‪.‬قــاســمــلــوودا ده‌رده‌کــــه‌وێ کــه هیچ یه‌ک‬ ‫له‌و رێگایانه نه‌یتوانیوە نیازە شوومەکانی‬ ‫ئـــه‌وان وەدی بێنێ‪ .‬ئاشکرایه‌ ئــیــراده‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک بۆ دهسته‌به‌رکردنی مافه‌کانی‬ ‫به هیچ شتێک له‌بن نایه‌و نەتەنیا شه‌ڕو‬ ‫سه‌رکوت بەڵکوو تێرۆری رێبەرەکانیش‬ ‫ناتوانێ ئەوجۆرەی داگیرکەران دەیانەوێ‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌کان بکا‪.‬‬

‫پارتی دادو گه‌شه‌پێدان و له‌ژێر کاریگه‌ریی‬ ‫خه‌باتی بێوچانی تێکۆشه‌رانی کــورد له‌و‬ ‫واڵته‪ ،‬دۆزی کورد رێگەی به‌ره‌و مه‌سیری‬ ‫چاره‌سه‌ری ئاشتیانه گرتوەتەبەر‌‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وهی شەڕ بۆ له نێوبردنی کورد ده‌یان‬ ‫ساڵ درێژه‌ی هەبوو‪ ،‬له‌والشه‌وه خۆڕاگری‬ ‫و بــه‌ربــه‌ره‌کــانــی بــۆ مـــان و پــاراســتــنــی‬ ‫هووییه‌تی ک ــوردی بــــه‌رده‌وام بــوو‪ ،‬زۆر‬ ‫زووت ــر ل ــەوەی چــــاوەڕوان دەک ــرا زمانی‬ ‫ئاشتی جێگه‌ی شه‌ر و هه‌ڕه‌شه‌ی گرته‌وه‬ ‫و هه‌رچه‌ند هه‌تا ئێستاش چه‌که‌کان به‬ ‫ت ـه‌واوی وه‌الن ـه‌نــراون بـه‌اڵم ئومێدی زۆر‬ ‫هه‌یه که قۆناغی کۆتاییهێنان به شەڕ‌و‬ ‫چه‌سپاندنی ئاشتی له پێناو‌‌‌ی دابینکر‌دنی‬ ‫مافه‌نه‌ته‌وایه‌تیه‌کانی کورددا بگاتە ئەنجام‪،‬‬ ‫که بێگومان دەتوانێ زۆرترین کاریگه‌ریی‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕانەکانی داهاتوو له ناوچه‌که‌دا‬ ‫هەبێ‪.‬‬ ‫له سووریەش به‌دوای په‌ره‌گرتنی‬ ‫شـــۆڕشـــی گـــەالنـــی عــــــه‌ره‌ب لـــە واڵتـــە‬ ‫عــەرەبــیــیــەکــان‌دا‌و پەلهاویشتنی ئاگری‬ ‫ئ ـه‌و شۆرشه بۆ ئــەو واڵتــه‪ ،‬دانیشتوانی‬ ‫ناوچه‌کوردییەکان لەباکووری سووریا‪،‬‬ ‫هه‌لێکی له‌باریان بۆ ره‌خــسـا‌و هەوڵیاندا‬ ‫ناوچەکانی خۆیان بپارێزن‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫خۆجێیی کــوردی له‌و ناوچانه‌دا دروست‬ ‫بــکــه‌ن‪ .‬ئێستا لــه بـه‌شــێــکــی ئـــه‌و نــاوچــه‬ ‫کــوردیــیــان ـه‌دا لــه رێــگ ـه‌ی دروســتــکــردنــی‬ ‫کانتۆنی جیاجیاوە‪ ،‬خۆبه‌ڕێوه‌به‌رییه‌کی‬ ‫کاتی دام ــەزراوه که جێگه‌ی خۆشحاڵیه‌و‬

‫هاونیشتمانانی بەڕێز!‬ ‫له‌ماوه‌ی یه‌ک ساڵی راب ــوردوودا‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت ل ـه‌دوای دەرچوونی بەیاننامەی‬ ‫ئاغای روحانی له کاتی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رۆککۆماری له ئێران‌دا به ئیشاره‌و لە‬ ‫توێی هێندێک ئاماژەی ناڕوون‪ ،‬رووانینێکی‬ ‫تا ڕادەیــەک نوێ سەبارەت به مه‌سه‌له‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌کان له ئێراندا‪ -‬دیارە لە ژێر ناوی»‬ ‫اقـــوام ومــذاهــب»ی ئــێــران ـی‌دا‪ -‬هاتوەتە‬ ‫گۆڕێ‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند حیزبی دیمۆکراتی کوردستان‬ ‫بــه پشتبه‌ستن بــه وانـ ـه‌و ئەزموونەکانی‬ ‫رێبه‌رانی شه‌هیدی‪ ،‬به‌رده‌وام رایگه‌یاندوه‬ ‫کــه مه‌سه‌له‌ی کــورد لــه ئێراندا پرسێکی‬ ‫تــایــبـه‌تـه‌و ده‌ب ــێ کێشه‌کان وەک خۆیان‬ ‫ببینرێن‌و رێگەچارەی ئه‌م مه‌سه‌لەیەش‪،‬‬ ‫رێــگــەخــۆشــکــردن ب ــۆ پــێــک ـه‌وه ژیــانــێــکــی‬ ‫ئاشتیانه لــه ئــێــران‌دا‌و دابینکردنی مافی‬ ‫نەتەوەیییە کە ئەمەش تهنیا بە وتووێژ‌و‬ ‫لیکتێگەیشتن وەدی دێت‪ ،‬بەاڵم به‌داخه‌وه‬ ‫سه‌رانی کۆماری ئیساڵمی هەتا ئیستاش‬ ‫بــە ڕوانــیــنــێــکــی ئــەمــنــیــیــەتــیــیــەوە سـه‌یــری‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کوردستان ده‌کــه‌ن‪ .‬س ـه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌و لێدوانه پچڕپچڕانه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ئازادیی ئەقوام‌و مەزاهێب‪ ،‬هیچ گۆڕانێکی‬ ‫بنەڕەتی لە سیاسەتی رێژیم‌دا سەبارەت بە‬ ‫کوردستان و هەوڵدان بۆ دیتنەوەی رێگه‬ ‫چاره‌ی ئوسوولی‪ ،‬به‌دی ناکرێ‪.‬‬

‫ل‪٧‬‬

‫‪3‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫کۆیە‪:‬حیزبی دیموکراتی کوردستان ل ‌ه یادی‬ ‫‪ 25‬ساڵه‌ی تیرۆری وییه‌ن رێوره‌سمێکی پێک هێنا‬

‫حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌به‌ڕێوه‌بردنی ڕێوڕسمی ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هیدبوونی‬ ‫دوکتور قاسملوو و عه‌بدوڵال قادری‌ئازه‌ر یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هیدانی ڤییه‌نی به‌رز‬ ‫ی به‌ڵێن‌و وه‌فای له‌گه‌ڵ ئامانجی شه‌هیدان‌و درێژه‌دان به‌رێبازیانی نوێ‬ ‫ڕاگرت‌و په‌یمان ‌‬ ‫کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئـــه‌و ڕێـــوڕه‌ســـمـــه‌ڕۆژی ‪ 21‬ی پــووشــپ ـه‌ڕ ب ـه‌ب ـه‌شــداریــی کــۆمـه‌ڵــێــک مــیــوان‬ ‫له‌که‌سایه‌تییه‌سیاسییه‌کان‌و نوێنه‌رانی حیزبه‌کوردستانییه‌کانی باشووری کوردستان‌و‬ ‫سـه‌دان که‌س له‌کادرو پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکرات به‌سروودی نه‌ته‌وایه‌تیی‬ ‫ئه‌ی ڕه‌قیب‌و ڕاگرتنی ده‌قیقه‌یه‌ک بێده‌نگی بۆ ڕێزگرتن له‌یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هیدانی‬ ‫حیزب‌و گه‌ل ده‌ستی پێکرد‪.‬‬ ‫له‌و ڕێوڕه‌سمه‌دا په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان به‌بۆنه‌ی‬ ‫‪ 25‬ساڵه‌ی ڕووداوی تێرۆری ڤییه‌ن له‌الیه‌ن کاک که‌ماڵ که‌ریمی‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌فته‌ری‬ ‫سیاسیی حیزبه‌وه‌پێشکێش کرا‪ .‬ده‌قی په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسی به‌م بۆنه‌یه‌وه‌ له‌م‬ ‫ژماره‌یه‌ی "کوردستان"دایه‌‪.‬‬ ‫له‌بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و رێوڕه‌سمه‌دا په‌یامی ئه‌و حیزب‌و الیه‌نانه‌خوێندرایه‌وه‌که‌بۆ‬ ‫ئ ـه‌و کۆڕیاده‌هاتبوون‌و ل ـه‌درێــژه‌دا کۆرسی کــۆڕی هونه‌ریی حیزبی دێموکڕاتی‬ ‫کوردستان سروودی " ناچی له‌بیر"یان پێشکێش به‌ڕووحی دوکتور قاسملووی نه‌مر‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی ئه‌و ڕێوره‌سمه‌دا په‌یامی یه‌کیه‌تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫حه‌لیمه‌ڕه‌سووڵی خوێندرایه‌وه‌و شاعیری پێشمه‌رگ ‌ه کاک ئه‌حمه‌د قادری شێعرێکی‬ ‫له‌په‌سنی دوکتور قاسملوودا خوێنده‌وه‌‪.‬‬ ‫شایانی باسه‌که‌ڕێوڕسمی ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هیدبوونی دوکتور قاسملوو و عه‌بدوڵال‬ ‫قادری‌ئازه‌ر به‌سروودی پڕ له‌هه‌ست‌و جۆشی " رێبه‌ری من" له‌الیه‌ن کۆرسی گڕووپی‬ ‫هونه‌ریی حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌وه‌کۆتایی پێهات‪.‬‬

‫کانادا_ وانکۆڤێر‬ ‫ل ‌ه ڕۆژاوای کانادا و ل ‌ه ‪ 25‬ساڵه‌ی‬ ‫تێرۆری ڤییه‌ن‌دا یادو بیروه‌ریی شه‌هید‬ ‫دوکــتــور قاسملوو و هاوڕێیانی بـه‌رز‬ ‫ڕاگیرا‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕێوڕه‌سم ‌ه ڕۆژی شه‌ممه‪٢١ ،‬ی‬ ‫پووشپه‌ر ب ‌ه به‌شداریی ده‌یــان که‌س ل ‌ه‬ ‫چاالکانی سیاسی‌و ئه‌ندامانی حیزب ی‬ ‫دێموکراتی کــوردســتــان لـ ‌ه ڤانکۆڤێری‬ ‫کاناداو ب ‌ه ڕاگرتنی ده‌قیقه‌یه‌ک بێده‌نگی بۆ‬ ‫ڕێزلێنان ل ‌ه شه‌هیدانی حیزبی دێموکڕات‌و‬ ‫ل ‌ه سه‌روو هه‌موویانه‌و ‌ه شه‌هید دوکتور‬ ‫قاسملوو و هاوڕێیانی به‌رێوه‌چوو‪.‬‬ ‫لـــه‌و کــــۆڕیــــاده‌دا لـــه‌الیـــه‌ن خه‌لیل‬ ‫ئـه‌شــکــانــی‪ ،‬ب ـه‌رپــرســی پێوه‌ندییه‌کانی‬ ‫کــۆمــیــتـه‌ی حــیــزب ل ـه‌ ڕۆژاوای کــانــادا‬

‫هەواڵ‌و راپۆرت‬

‫باسێکی له‌سه‌ر که‌سایه‌تی‌و ڕۆڵی شه‌هید‬ ‫دکتور قاسملوو له سه‌ر بزوتنه‌وه‌وه‌ی‬ ‫ڕزگاریخوازانه‌ی گه‌لی کــورد پێشکێش‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه بڕگه‌کانی دیکه‌ی ئه‌و کۆڕیاده‌دا‬ ‫پــه‌یــامــی کــۆمــه‌ڵــه‌ی زه‌حــمـه‌تــکــێــشــانــی‬ ‫کوردستانی ئێران‪ ،‬په‌یامی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان ‪ ،‬په‌یامی ماڵی کورد له ڤانکۆڤێر‬ ‫خوێندرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫شایانی باس ‌ه له‌و کۆڕیاده‌دا شاعیری‬ ‫خاون هه‌ستی کورد نادر قازی‪ ،‬ناسراو‬ ‫ب ‌ه خاڵ ‌ه قازی چه‌ند به‌رهه‌می شێعریی‬ ‫خــۆی ل ـ ‌ه په‌سنی دوکــتــور قاسملوودا‬ ‫خوێنده‌وه‌و کۆڕیاده‌ک ‌ه ب ‌ه نوێکردنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یمانی وه‌فــاو به‌ڵێن ل ‌ه گ ـه‌ڵ دوکتور‬ ‫قاسملوو کۆتایی پێ‌هات‪.‬‬

‫رۆژهەاڵتی کوردستان‬

‫چاالكیی تەبلیغی بە بۆنەی ‪ 25‬ساڵه‌ی تیرۆركرانی دوکتور قاسملوو و هاوڕێیانی‬

‫سه‌ره‌ڕای هه‌ڕه‌شه‌و گوڕه‌شه‌و گوشار و ئه‌منییه‌تی کردنی که‌شوهه‌وای‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪ ،‬رێبواران‌و هۆگران‌و چاالکانی نێوخۆ‌ی کوردستان ب ‌ه‬ ‫بۆنه‌ی ‪ 25‬ساڵه‌ی تیرۆری مه‌زنه‌رێبه‌ری هاوچه‌رخی گه‌لی کوردو سکرتێری‬ ‫گشتی حیزبی دیمۆکرات دوکتور عه‌بدولڕه‌حمانی قاسملوو ل ‌ه ‪22‬ی پووشپه‌ڕ‬ ‫سالێ ‪1368‬دا‪ ،‬ل ‌ه شارو ناوچ ‌ه جۆراوجۆره‌کانی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی ته‌بلیغات و باڵوکردنه‌وه‌ی تراکت‌و نووسینی دروشمی نه‌ته‌وه‌یی و‬ ‫حیزبی‪ ،‬ل ‌ه شه‌قام و شوێن ‌ه گشتییه‌کان وێڕای نوێ کردنه‌وه‌ی په‌یمانی درێژه‌پێدانی‬ ‫ن هه‌تا گه‌یشتن ب ‌ه ئامانج‪ ،‬نفره‌ت و بێزاریی خۆیان ل ‌ه کار ‌ه‬ ‫رێگه‌ی شه‌هیدا ‌‬ ‫تیرۆریستییه‌کانی تیرۆریست‌په‌روه‌رانی کۆماری ئیسالمی ده‌ر‌بڕی‪ .‬رێبوارانی‬ ‫درێژه‌پێده‌ری رێگه‌ی شه‌هیدانی ڤییه‌ن‪ ‌،‬ل ‌ه زۆربه‌ری هه‌ر ‌ه زۆری شارو ناوچه‌و‬ ‫گونده‌کانی ڕۆژهه‌اڵت له‌م ساڵوه‌گه‌ره‌شدا‪ ،‬به‌بێ گوێ‌دان ب ‌ه تێچووی نا وتن ب ‌ه‬ ‫داموده‌زگ‌ا ئه‌منیه‌تییه‌کانی ڕێژیم نیشانیان قاسملوو بیرو هزرێک ‌ه ل ‌ه ڕابردوو و‬ ‫ئێستاو داهاتووی گه‌لی کورددا وه‌ک ئاوێن ‌ه ده‌دره‌وشێته‌وه‌‪ ،‬تیرۆژێک ‌ه رووناکی‬ ‫ب ‌ه رێگه‌ی ئازادی و گه‌یشتن ب ‌ه ماف و ئاواته‌کان نه‌ته‌وه‌ی کورد ده‌به‌خشێ‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئه‌م هه‌وااڵنه‌ی تا ئێستا له‌م پێوه‌ندییه‌دا ب ‌ه ماڵپه‌ڕی کوردستان و‬ ‫کورد گه‌یشتوون چاالکییەکان بەم جۆرە بوون‪:‬‬ ‫پیرانشار‪:‬‬ ‫گه‌ڕه‌که‌کانی‪ :‬مزگه‌وتی زه‌رگـه‌تـه‌ن‪ ،‬ده‌وروبــه‌ری قه‌برستانی زه‌رگه‌ته‌ن‪،‬‬ ‫کۆنه‌خانێ‪ ،‬شه‌قامی سه‌ید برایم‪ ،‬شه‌قامی سه‌ید قوتب‪ ،‬مه‌وله‌وی‪ ،‬زانکۆی په‌یام‬ ‫نوورو شاره‌داری‪.‬‬ ‫گونده‌کانی‪ :‬ترکه‌ش‪ ،‬که‌وپه‌ڕ‪ ،‬گه‌پڵه‌سه‌ن‪ ،‬الوێن ‪ ،‬ڕکاوێ و کاسه‌که‌ران‪،‬‬ ‫دربکه‌‪ ،‬زه‌نگ‌ئاباد‪ ،‬شنۆزه‌نگ‌و ئاوایی به‌ردقل‬ ‫بانه‌‪:‬‬ ‫گه‌ڕه‌که‌کانی‪ :‬هــەمــزاوا‪ ،‬ساڵح ئ ــاوا‪ ،‬شەقامی ســەردەشــت‪ ،‬دەبیرستان‬ ‫ســەدووڤــی‪ ،‬گــەڕەکــی تەوحید‪ ،‬ئــازادگــان‪ ،‬مزگەوتی محەممەدی‪ ،‬مزگەوتی‬ ‫ئیسماعیلی‪ ،‬بڵواری مامۆستا هێمن‪ ،‬پاشاژی نوور‪ ،‬بەهەشتی بانە‪ ،‬گوڵستان‪،‬‬ ‫جادەی سەقزو کوی فەرهه‌نگیان‪ ،‬خوریاوا‪ ،‬عوسمان‌ئاوا‪ ،‬پیرموراد‪ ،‬دوکانان‪،‬‬ ‫ده‌وروبــه‌ری ئه‌ماکین‪ ،‬پادگان‪ ،‬کۆنه‌پردی بانه‌‪ ،‬مزگه‌وتی مه‌الساڵه‌و جاده‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌داوا چاالکیی ته‌بلیغی کراوه‌و خه‌ڵک ب ‌ه ناردنی کورت ‌ه نامه‌ی مۆبایل‌و‬ ‫گۆڕینه‌وه‌ی په‌یامی تایبه‌ت یادو بیره‌وه‌ریی شه‌هید قاسملوویان به‌رز ڕاگرتوه‌‪.‬‬ ‫مهاباد‪:‬‬

‫نیشتمانپه‌روه‌ر‌و‬ ‫که‌سایه‌تیی‬ ‫نـــاوبـــه‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌ڤـــه‌ری پــشــده‌ر‪،‬‬ ‫شێخه‌ دێگه‌یی‪ ،‬کۆچی دوایی کرد‪.‬‬ ‫پاش چه‌ند مانگ به‌ربه‌ره‌کانی‌و‬ ‫ده‌ستوپه‌نج ‌ه ن ـه‌رمــکــردن ل ـ ‌ه گه‌ڵ‬ ‫نه‌خۆشی‌و ئازار‪ ،‬ڕۆژی دووشه‌مم ‌ه‬ ‫‪23‬ی پ ــووش ــپـ ـه‌ڕی ‪14(1393‬ی‬ ‫جوالی ‪ ، )2014‬شێخ ‌ه دێگه‌یی ک ‌ه‬ ‫بــۆ چــاره‌س ـه‌ری چــووبــوو ‌ه ئێران‪،‬‬ ‫ل ـ ‌ه تـــاران مــااڵوایــی یه‌کجاریی ل ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌‌‌و نیشتمان‌و خۆشه‌ویستانی‬ ‫کرد‪.‬‬

‫کار و بازاڕ‪ .‬ئینتێرنێت ل ‌ه شەوی پێشتره‌وه‌ هەڵبڕاو خەتەکانی موبایل تا چەندین‬ ‫سەعات کێشەیان هەبوو و ئانتێن ده‌بڕا‪ .‬هه‌روه‌ها خۆبواردنی خەڵک لە چوون‬ ‫بۆ نێو بازاڕ لە کاتێک دایە کە ئیدارەی بەرق هەڕەشەی لە دوکاندارەکان کردو ‌ه‬ ‫کە ئەگەر بەشداری مانگرتن بن‪ ،‬بەرقی دوکانەکانیان دەبڕن‬ ‫مه‌ریوان‬ ‫شه‌وی ‪22‬ی پووشپه‌ڕ له ئاوایی سه‌رهویه سه‌ر به ژاوه‌رۆی مه‌ریوان ئاالی‬ ‫کوردستان له چه ند شوین هه‌ڵ‌کرا‌‪.‬‬ ‫سنه‌‪:‬‬ ‫هێندێ شوێنی وەکوو نێو بازاری قەدیمیی شار (گوزەر ) شه‌قامی شه‌شه‌می‬ ‫به‌همه‌ن‪ ،‬شاپور‪ ،‬فیرده‌وسی بە گشتی رێژەی سه‌دی ‪٣٠‬دوکانەکان داخران‪.‬‬ ‫کرماشان‪:‬‬ ‫هێندێ شوێن وەکوو تاریکە بازار‪ ،‬مەیدانی جەوانشێر‪ ،‬چوارڕای "اجاق" و‬ ‫له‌ شه‌قامی موسەددیق دوکانەکان تاراده‌یه‌ک داخران‪.‬‬ ‫کامیاران‪:‬‬ ‫لە کامیاران زۆربەی دوکانەکان لە خیابانی تەروەرێز داخران‪ .‬هەروەها لە‬ ‫شەقامی مەیدانی ئیمام شافعی‪ ،‬جادەی ئەڵک دوکانەکان داخران‪.‬‬ ‫نەغەدە‪:‬‬ ‫ل ‌ه زۆربـه‌ی گه‌ڕه‌کە کوردنشینه‌کانی ئەو شارە هێزێکی زۆری نیزامیان‬ ‫تێ‌خزاو‌و دوکان و بازاڕەکانیش تاراده‌یه‌ک داخــران‪ .‬هاتووچۆی نێوشارکه‌م‬ ‫بۆوه‌و گه‌رموگوڕی رۆژانی پێشتری نه‌ما‪.‬‬ ‫سنە‪:‬‬ ‫لە نێو شاری سنە ژمارەی هێزە سەرکوتکەرەکان بە ڕێژەیەکی بەرچاو‬ ‫زیاد کرا‪ .‬دوکان و بازار که‌م بووو خەڵکی زۆر لە نێو شار ودوکان و بازاڕ‬ ‫نه‌ده‌بینرا‪.‬‬ ‫گەلیی قاسملوو‪ ،‬نزیک گوندی قاسملوو‪:‬‬ ‫هۆگرانی ڕیگا و ئامانجەکانی قاسملووی ڕێبەڕ لە نزیک زێــدی ڕێبەرە‬ ‫شەهیدەکەیان لە گەلیی قاسملوو و لە نزیک گوندی قاسملوو‪ ،‬ئاالیەکی گەورەی‬ ‫کوردستان و پوستیرێکی گەورەی د‪.‬قاسملووی شەهیدیان هەالوەسی‪.‬‬ ‫شنۆ‪:‬‬ ‫ســەرەرای ئــەوەی رۆژێــک پێشتر هێزێکی زۆری بەکرێگیراوانی ڕێژیم‬ ‫ده‌خزێن ‌ه نێو شاری شنۆ‪ ،‬دوکان و بازاڕ بە شیوەیەکی بەرباڵو داخــران‌‪ ،‬بە‬ ‫جۆرێک کە تــاق و لۆقە دوکــان و بــازاڕ هــەبــوون‪ .‬هـه‌روه‌هــا گــاردی ویــژەی‬ ‫المهدی(موتور سوار و پیادە) بۆ چاوترساندنی خەڵک هێنرابوون ‌ه شاری شنۆ‪.‬‬

‫گه‌ڕه‌که‌کانی‪ :‬ده‌وروبه‌ری مه‌یدانی حه‌یوانان‪ ،‬فه‌له‌که‌ی شاره‌داری‪ ،‬فه‌له‌که‌ی‬ ‫مه‌الجامی‪ ،‬پشته‌پ‪ ،‬به‌ری شیالنان‪ ،‬گه‌ڕه‌که‌کانی فه‌رهه‌نگیان‪ ،‬موکریان‪ ،‬شه‌هره‌کی‬ ‫کارمه‌ندان‪ ،‬زه‌مینه‌کانی شاره‌داری‪ ،‬ئه‌سحابه‌سپی‪ ،‬چوارڕێیانی ئازادی‪ ،‬مه‌یدانی‬ ‫ئاردی‪ ،‬گه‌ڕه‌کی هه‌ژار‪ ،‬باغی سمایل‌ئاغاو باغی شایگان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها لە دەوروبەری سەددی مەهاباد‪ ،‬ل ‌ه ڕێگای مهاباد سەردەشت(بەری‬ ‫تاقەدار) و هەمیش لە ڕێگای مەهاباد بۆ پیرانشار‪ ،‬ئاالی گەورەی کوردستان و‬ ‫پۆستێری گەورەی وێنەی ڕێبەری نەمر د‪.‬قاسملووە هه‌ڵواسران‪.‬‬ ‫گونده‌کانی‪ :‬داشخانە‪ ،‬كــۆنــەدێ‪ ،‬گــردی یــاقــووب‪ ،‬قوڵقوڵە‪ ،‬قەرەقشاڵق‪،‬‬ ‫كۆسەكەرێزە‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها لە مەهاباد زۆر لە خەڵک رۆژی ‪22‬ی پووشپه‌ڕ نه‌چوون ‌ه سەر‬

‫خۆشه‌ویستیی ئ ـه‌و که‌سایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫هــــــــه‌ردوو بـــه‌شـــی کـــوردســـتـــان‬ ‫بــگــرێــت ـه‌وه‌‌و شــێــخـ ‌ه دێــگ ـه‌یــی الی‬ ‫هه‌موو سه‌رکرده‌کانی کورد‪ ،‬جێگای‬ ‫متمانه‌و ڕێزی تایبه‌ت بێت‪.‬‬ ‫تـــه‌رمـــی شــێــخ ـ ‌ه دێ ــگــه‌ی ــی ب ‌ه‬ ‫هاوڕێیه‌تیی ژمــاره‌ی ـه‌کــی زۆر ل ‌ه‬ ‫خ ــزم ــان‌و دۆســـتـــان‌و نــاســیــاوانــی‬ ‫ل ـ ‌ه هــه‌ر دوو ب ـه‌شــی کــوردســتــان‪،‬‬ ‫پــێــشــنــیــوه‌ڕۆی ســێــش ـه‌مــمــه‪24‌،‬ی‬ ‫پــووشــپــه‌ڕ لـ ـ ‌ه ســـنـــووری حــاجــی‬ ‫ع ــومــه‌رانــه‌و ‌ه گ ـه‌یــشــت ـه‌و ‌ه شــاری‬ ‫هه‌ولێر‪ .‬دوانــیــوه‌ڕۆی هه‌مان رۆژ‬ ‫ت ـه‌رمــی خــالـه‌شــێــخ ب ـه‌ ب ـه‌شــداریــی‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر ل ‌ه که‌سایه‌تییه‌کانی‬ ‫هه‌ولیر‌و ده‌ڤه‌ری پشده‌ر‌و بیتوێن‌و‪،‬‬ ‫چین‌و توێژی جۆراوجۆری خه‌ڵک‪،‬‬ ‫لـ ـ ‌ه گــۆڕســتــانــی قــه‌الدزه‌ی ــیــه‌ک ــان‬ ‫لـ ـ ‌ه هــه‌ولــێــر بـ ـ ‌ه خـــاک ســپــێــردرا‪.‬‬ ‫هه‌یئه‌تێک پێکهاتوو له‌ ئه‌ندامانی‬ ‫ڕێبه‌ری و تێکۆشه‌ر ‌ه دێرینه‌کانی‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ڕێوره‌سمی به‌خاکسپاردن‌و دواترل ‌ه‬ ‫پــرســه‌ی ن ـه‌مــر شــێــخـه‌ دیــگ ـه‌ی ـی‌دا‬ ‫بـــه‌شـــدار بـــــوون و لـــ ‌ه نــزیــک ـه‌و ‌ه‬ ‫هاوخه‌می و هاوده‌ردیی خۆیان ب ‌ه‬

‫ورمێ‪:‬‬ ‫‪22‬ی پووشپه‌ڕ‪ 24‬که‌س ل ‌ه زیندانیانی سیاسیی زیندانی ورمێ به‌شێوه‌ی‬ ‫گشتی بۆ ماوه‌ی ‪ 24‬کاتژمێر ل ‌ه یادی ‪ 25‬ساڵه‌ی تێرۆری د‪.‬قاسملوودا مانیان‬ ‫ل ‌ه خواردن گرت‌‪ .‬ئه‌و مانگرتوانه‌‪ ،‬زیندانیی غه‌یری کورد و غه‌یری سیاسیشیان‬ ‫له‌گه‌ڵ نییه‌‪ .‬مانگرتنه‌ک ‌ه یه‌ک رۆژه‌ی ـ ‌ه و رێک له‌به‌ر تێرۆری د‪.‬قاسملووی ‌ه و‬ ‫ناشیانهه‌وێ بیشارنه‌و ‌ه و به‌راشکاوی ئه‌و کاریان کردوه‌‬ ‫ل ‌ه رۆژی ‪22‬ی پووشپ ‌هڕ‌دا کوردکانال و تیشک تیڤی پارازیتیان لە سەربوو‪:‬‬ ‫بە پێی ئــەو هــه‌واڵ‌و پێوه‌ندییانه‌ی لە نیوخۆی رۆژهــەالتــی کوردستانەوە‬ ‫وه‌رده‌گیرێن‪ ،‬لە شارەکانی کرماشان‪ ،‬پاوە و سنە کاناڵە کوردییەکان بە تایبەتی‬ ‫کوردکانال‌و تیشک تیڤی لە رۆژی ‪ 20‬پووشپەڕەوە پارازیتیان خرایە سه‌ر‪.‬‬ ‫پازایت خستنە سەربەرنامەکانی کوردکاناڵ وتیشک تیڤی لە ساالنی رابردووش‬ ‫لە بەرەبەری ‪22‬ی پووشپەڕدا بۆ پێشگیری لە گەیشتنی بانگەوازی حیزبی‬ ‫دیموکرات بە کۆمەالنی خەڵکی کوردستان و جیبەجیبوونیان‪ ،‬بووە‪.‬‬

‫مه‌رگی پێشمه‌رگه‌یه‌کی حیزبی‬ ‫دێموکڕات ب ‌ه ڕووداوێکی نه‌خوازراو‬

‫کۆچی دوایی شێخ ‌ه دێگه‌یی دۆستی ب ‌ه نرخ‌و‬ ‫له‌مێژینه‌ی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫شێخ ‌ه دێگه‌یی ب ‌ه هۆی ڕابردووی‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی‌و پێوه‌ندیی ل ‌ه کۆنه‌وه‌ی‬ ‫ب ‌ه خه‌ڵکی ڕۆژهه‌الت‪ ،‬هه‌روه‌ها ب ‌ه‬ ‫هۆی گه‌لدۆستی‪ ،‬نیشتمانپه‌روه‌ری‌و‬ ‫کۆمه‌الیه‌تیبوونییه‌وه‌‪ ،‬لـ ‌ه هه‌موو‬ ‫قــۆنــاغ ـه‌کــانــی ژی ــان ــی ــدا‪ ،‬دۆســـت‌و‬ ‫خـــــه‌مـــــخـــــۆری تـــێـــکـــۆشـــه‌رانـــی‬ ‫ڕۆژهـــــه‌الت‌و بنه‌ماڵه‌کانیان بــوو‪.‬‬ ‫زیــده‌رۆیــیــمــان ن ـه‌کــردو ‌ه کـ ‌ه بڵیین‬ ‫ماڵی شێخه‌ دێگه‌یی ته‌نانه‌ت له‌و‬ ‫ســه‌رده‌مــانــ ‌ه دا ک ـ ‌ه دۆستایه‌تیی‬ ‫شۆڕشگێرانی ڕۆژهه‌الت‪ ،‬مه‌ترسی‬ ‫و تێچووی بـ ‌ه دواو ‌ه ب ــووه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بــنــک ـه‌ی ڕێـــبـــه‌ران‌و تــێــکــۆشـه‌رانــی‬ ‫دیموکرات‌و پێشمه‌رگه‌ی بریندار‌و‬ ‫کــه‌مــئــه‌نــدام و خ ـه‌ڵــکــی ئـــــاواره‌‌و‬ ‫لــێــقــه‌ومــاوی ڕۆژهــــه‌اڵتــــی بـــووه‌‪.‬‬ ‫دیــار ‌ه شێخ ‌ه دێگه‌یی‌و بنه‌ماڵه‌که‌ی‬ ‫بـــ ‌ه هــــۆی نــیــشــتــمــانــپــه‌روه‌ری‌و‬ ‫گه‌لدۆستبوونیانه‌وه‌‪ ،‬بۆ ڕێکخراو ‌ه‬ ‫خـــه‌بـــاتـــکـــاره‌کـــانـــی بــــاشــــوور‌و‬ ‫شـــۆڕشـــگـــێـــرانـــی ئـــــه‌م بـ ـه‌شـ ـه‌ی‬ ‫کــوردســتــانــیــش‪ ،‬هـــه‌ر بـــه‌م جــۆر ‌ه‬ ‫په‌نا‌و پشتیوان‌و دڵسۆز بوون‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش وایکردبوو‪،‬ناوبانگی چاک ‌ه‬ ‫و جــوامــێــریــی کــاکـه‌شــێـخ‌و ڕێ ـز‌و‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫بۆنه‌ی کۆچی دوایــی ئ ـه‌و دۆست ‌ه‬ ‫ب ـ ‌ه نــرخ و ل ـ ‌ه مێژینه‌یه‌ی حیزبی‬ ‫دیموکرات‪ ،‬ب ‌ه بنه‌ماڵه‌که‌یان ڕاگه‌یاند‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‪،‬‬ ‫کــۆچــی دوایـــی دۆس ــت و ی ــاوه‌ری‬ ‫دێرین‪ ،‬شێخ ‌ه دێگه‌یی خۆشه‌ویست‬ ‫ب ‌ه خه‌سارێک بۆ خــۆی ده‌زان ــێ و‬ ‫ب ‌ه پێزانین و ئه‌مه‌گناسییه‌و ‌ه یادی‬ ‫خزمه‌ت ‌ه بێدریغ و بێچاوه‌ڕوانییه‌کانی‬ ‫خاڵ ‌ه شێخ و بنه‌ماڵه‌که‌ی به‌م حیزب ‌ه‬ ‫و تێکۆشه‌رانی کوردی ڕۆژهه‌الت‪،‬‬ ‫ده‌کــــاتــــه‌وه‌‪ ‌.‬بــ ‌ه نــــاوی س ـه‌رج ـه‌م‬ ‫تێکۆشه‌رانی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کــوردســتــان لـ ‌ه ه ـه‌ر ئاستێک و ل ‌ه‬ ‫هه‌ر شوێنێک هه‌ن‪،‬سه‌ره‌خۆشی ل ‌ه‬ ‫بنه‌ماله‌ی شێخ ‌ه دێگه‌یی‪ ،‬ل ‌ه خه‌ڵکی‬ ‫هه‌ولێر و پشده‌ر و قه‌الدزێ ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ناوه‌ندی راگه‌یاندن‬ ‫‪24‬ی پووشپه‌ری ‪1393‬‬ ‫‪15‬ی جوالی ‪2014‬‬

‫پ ــێ ــش ــمـ ـه‌رگـ ـه‌یـ ـه‌ک ــی حــیــزبــی‬ ‫دێـ ــمـ ــوکـ ــراتـ ــی کــــوردســــتــــان ب ـ ‌ه‬ ‫ڕووداوێــکــی ن ـه‌خــوازراوو دڵته‌زێن‬ ‫گیانی له‌ ده‌ست دا‪.‬‬ ‫جەعفەر دادوەر‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان‬ ‫ب ـه‌هــۆی رووداوێ ــک ــی نــه‌خــوازراو‪،‬‬ ‫گیانی له‌ ده‌ست دا‪.‬‬ ‫جه‌عفه‌ر دادوه‌ر ساڵی ‪ ١٣٤٢‬لە‬ ‫گوندی قزڵقۆپی لە ناوچەی مەهاباد‬ ‫لەدایک بووە‪ ،‬ساڵی ‪١٣٦٠‬ی هه‌تاوی‬ ‫بۆت ‌ه پێشمه‌رگه‌و دوای سێ ساڵ‬ ‫‌وه نێو شارو‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی چۆته ‌‌‬ ‫وه‌ک ئـه‌نــدامــی ته‌شکیالتی نهێنی‬ ‫درێژه‌ی ب ‌ه تێکۆشانی داوه‌و ساڵی‬ ‫‪ 65‬لـه‌الیـه‌ن ئــیــداره‌ی ئیتالعاته‌و ‌ه‬ ‫گیراوه‌و بۆ ماوه‌ی ساڵیک زیندانی‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫جه‌عفه‌ر دادوه‌ر پاش ئازادبوون‬ ‫لــــه‌ زیــــنــــدان دەســــتــــی بـــەکـــاری‬ ‫تەشکیالتی کردۆته‌وه‌و ساڵی ‪١٣٩٠‬‬ ‫دوای ئاشکرابوونه‌وه‌ی هاتۆته‌و ‌ه‬ ‫ڕیزی ئاشکرای حیزبی دێموکڕات‌و‬ ‫درێــژه‌ی ب ‌ه ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیی‬ ‫داوه‌‪.‬‬ ‫شایانی باس ‌ه ته‌رمی جه‌عفه‌ر‬

‫دادوه‌ر دوانــــــیــــــوه‌ڕۆی ڕۆژی‬ ‫‪25‬ی پووشپه‌ڕ ل ‌ه نێو ماته‌مینیی‬ ‫هــــاوســــه‌نــــگــــه‌رانــــی‌دا بــــ ‌ه خـــاک‬ ‫ســپــێــردراو ڕێــوڕه‌ســمــی پــرس ـه‌و‬ ‫سه‌ره‌خۆشییه‌که‌ی ب ‌ه به‌شداریی‬ ‫سه‌دان که‌س ل ‌ه تێکۆشه‌رانی حیزب‬ ‫به‌ڕێو ‌ه چوو‪.‬‬ ‫لـــــه‌و ڕێـــــوره‌ســـــمـــــه‌دا ب ــرای ــم‬ ‫ب‬ ‫چووکه‌ڵی‪ ،‬ئه‌ندامی رێبه‌ریی حیز ‌‬ ‫لـ ‌ه س ـه‌ر ژی ــان‌و خه‌باتی جه‌عفه‌ر‬ ‫دادوه‌ر دواو هاوخه‌میی حیزبی‬ ‫دێموکراتی کوردستانی ب ‌ه بنه‌ماڵه‌و‬ ‫که‌سوکاری ڕاگه‌یاند‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪١٣٩٣‬‬

‫هه‌واڵ و راپۆرت‬

‫‪٢٢‬ی جووالی ‪٢٠١٤‬‬

‫پەیامی پیرۆزبایی و بەخێرهاتنەوە بە بۆنەی‬ ‫گەڕانەوەی مام جەالل بۆ کوردستان‬

‫بەڕێز مەکتەبی سیاسیی یەکیەتیی‬ ‫نیشتمانیی کوردستان!‬ ‫لە گەڵ ڕێز و ساڵوی دۆستانە!‬ ‫لــە الیـــەن خــۆمــەوە و بــە نــاوی‬ ‫دەفــتــەری سیاسی و ڕێبەڕیی حیزب‬ ‫و هـــەمـــوو ت ــێ ــک ــۆش ــەران ــی حــیــزبــی‬ ‫دیموکراتی کوردستانەوە‪ ،‬بە گەرمی‬ ‫بەخێرهاتنەوەی سەرۆک مام جەالل بۆ‬ ‫کوردستان دەکەم‪ .‬هەر لەم پێوەندییە‬ ‫دا لــە قــوواڵیــی دڵ ــەوە پیرۆزبایی و‬ ‫چــاو‌و دڵ ڕوون ــی لــە ئیوە و بنەماڵە‬ ‫تێکۆشەرەکەی و سەرجەم هۆگران‌و‬ ‫خۆشەویستانی مامی بــەڕێــز لــە نێو‬ ‫یەکیەتیی نیشتمانی ‪ ،‬لە نێو نەتەوەی‬ ‫کـــــورد‌و لــە نــێــو خــەڵــکــی عــێــراق دا‬ ‫دەکەین‪ .‬هیوای من‌و هەموو هاوڕێیانم‬ ‫لە نێو ڕێبەری‌و تێکۆشەرانی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کــوردســتــان‌دا‪ ،‬ساڵمەتیی‬ ‫ڕۆژب ــەڕۆژ زیاتر‌و تەمەندرێژیی مام‬

‫جــەاللــی خــۆشــەویــســتــە‪ .‬بــەوهــیــوایــەی‬ ‫گەڕانەوەی مام جەالل بۆ کوردستان‪،‬‬ ‫هاندەری تەبایی‌و یەکگرتوویی خەڵک‌و‬ ‫هــێــزە ســیــاســیــیــەکــانــی کــوردســتــان‌و‬ ‫یارمەتیدەری چــارەســەری هێمنانە و‬ ‫بە ئاشتیی قەیرانەکانی نێوان هەرێمی‬ ‫کــوردســتــان و دەوڵ ــەت ــی نــاوەنــدی‌و‬ ‫پێکهاتەکانی دیکەی عێراق بێت‪.‬‬

‫شەریکی شادی و خۆشیتانین‪.‬‬ ‫خالید عەزیزی‬ ‫سکرتیری گشتیی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردستان‬ ‫‪2014/7/19‬‬ ‫‪28‬ی پووشپەڕی‪1393‬‬

‫درێژەی‪:‬‬

‫پیالنگێڕیی کۆماری ئیسالمی لە دژی ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆییخوازی لەهەرێمی کوردستان‌دا‬ ‫لـــەو چــاوپــێــکــەوتــن‌و پــێــوەنــدیــیــانــە دا‪ ،‬داوایــــــان لە‬ ‫ڕۆژنامەنووسان‌و میدیاکارانی کوردستان کردوە بە هەموو‬ ‫ی لە گەڵ ویست‌و ئیرادەی‬ ‫توانای خۆیانەوە بکەونە دژایەت ‌‬ ‫سەربەخۆییخوازی لــە هەرێمی کــوردســتــان‌و بــە تایبەتی‬ ‫سەرۆکی هەرێمی کوردستان بدەنە بەرنووکی هێرشەکانیان‪.‬‬ ‫‌‌داوای وەزارەتی ئیتالعات لە میدیاکاران‌و ڕۆژنامەنووسان‬ ‫ئـــەوە بـــووە ویــســتــی پێکهاتنی دەوڵ ــەت ــی کــــوردی وەک‬ ‫پــڕۆژەیــەکــی ئیسرائیلی بناسێنن‌و وێـــڕای بــاســکــردن لە‬ ‫مەترسییەکانی ڕاگەیاندنی دەوڵــەتــی کــوردی‪ ،‬داکۆکی لە‬ ‫یەکپارچەیی عێراق بکەن‪ .‬بەرپرسانی وەزارەتی ئیتالعات لەم‬ ‫دیدار‌و پیوەندییانە‌دا نەشیان شاردووەتەوە کە لە دەرەوەی‬ ‫ئیران‌و لە ئاستی ناوچە‌دا‪ ،‬هێندێک قەلەمیان بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫ڕاسپاردوە‪ .‬هەروەها ڕاشیان گەیاندوە ئەو کەسانەی وەک‬ ‫‌‌‬ ‫نووسەر‪ ،‬شارەزا‪ ،‬لێکۆلەر‌و شرۆڤەکار‪ ،‬کار بۆ ئەم خەتە‬ ‫سیاسییە بکەن‪ ،‬لە گەڵ پێزانین و پاداشی کۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێران بەرەوڕوو دەبن‪.‬‬

‫گشتپرسییەکی ئازاد‌و دیموکراتیک‌دا بڕیارلە سەر چارەنووسی‬ ‫خۆی بدا‌و لە سەر نیشتمانی خۆی‪ ،‬ببێتەخاوەنی دەوڵەتێکی‬ ‫سەربەخۆ‪ ،‬ئەویش بێ ئەوەی خاکی نەتەوە‌و واڵتێکی دیکە‬ ‫داگیر بکا؟! ئایا ئەمە ئەو پەڕی دوژمنایەتیی ئەو رێژیمە لە گەڵ‬ ‫نەتەوەی کورد‌و پرسە ڕەواکەی ناگەیەنێ کە کاتێک دەگاتە‬ ‫سەر دژایەتیی دابینبوونی مافی سەربەخۆیی بۆ بەشێک لە‬ ‫نەتەوەی کورد‪« ،‬موسوڵمانبوون»‌و «ئێرانیبوونی کورد لە‬ ‫هەر جێیەک بیت»‌و تەنانەت دروشم‌و سیاسەت‌‌و ناوەرۆکی‬ ‫ی خۆی‪ ،‬وەال دەنێ‌و‬ ‫بە رواڵەت دژ بە ئیستیعمارو ئیستیکبار ‌‬ ‫لە پێناوی دژایەتیی پرسی کورد‪ ،‬دەیانخاتە ژیر پێ؟! ئەم‬ ‫دوژمنایەتییە دەبێ چەندە زۆر‌و بێسنوور بێت کەمانەوە‌‌‌و‬ ‫پاراستنی یەکەیەکی سیاسی‪ -‬جۆگرافیایی وەک عێراق_کە‬ ‫دروستبوونەکەی لە ئەساس دا بەرهەمی ڕێککەوتنی هێزە‬ ‫ئیستیعمارییەکان لە سەر دابەشینی سەرزەوییەکانی ئەم‬ ‫ناوچەیە بە بێ رەزامەندیی نەتەوەکانی ئــەوێ بــووە‪ ،‬بەو‬ ‫هەمووە کێشە‌و قەیرانانەی ڕابردوو‌و ئێستا‌و داهاتووەوە‪،‬لە‬

‫ڕێژیمی ڕیاکاری کۆماری ئیسالمیی ئێران‪ ،‬بەردەوام هەوڵی داوە لە الیەک‬ ‫«موسوڵمانبوونی نەتەوەی کورد‌«و لە الیەکی دیکە «ئێرانیبوونی رەچەڵەکی کوردەکان»‬ ‫وەک کارتێکی سیاسی بۆ یاریکردن بە پرسی کورد لە واڵتانی دراوسێ‌دا بەکار بێنێ‪.‬‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان لــەم پێوەندییە دا‪ ،‬بە‬ ‫ئەرکی سیاسی‌ونەتەوەیی خــۆی دەزان ــێ لە هەلومەرجی‬ ‫ئێستا‌دا‪ ،‬ڕووی قسەی بکاتە دوو دەستە بەردەنگ کە ئەم‬ ‫پیالنگێڕییانەی کۆماری ئیسالمی بە جۆرێک لە جۆرەکان‬ ‫پێوەندیی بەوانەوە هەیە‪:‬‬ ‫دەســتــەی یــەکــەم‪ ،‬ئــەوالیــەن‌و کــەســانــەن کــە کــۆمــاری‬ ‫ئیسالمی وەک دۆست‌و خەمخۆری کورد دەناسن یا بە هەر‬ ‫هۆیەک وای دەناسێنن‪.‬‬ ‫دەستەی دوویەمیش‪ ،‬ئەوانەن کە کۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫دەیەوێ لە دژی ویستی سەربەخۆیی کورد بەکاریان بێنێت‪.‬‬ ‫**‬ ‫ڕێژیمی ڕیاکاری کۆماری ئیسالمیی ئێران‪ ،‬بــەردەوام‬ ‫هەوڵی داوە لە الیەک «موسوڵمانبوونی نەتەوەی کورد‌«و‬ ‫لە الیەکی دیکە «ئێرانیبوونی رەچەڵەکی کوردەکان» وەک‬ ‫کارتێکی سیاسی بۆ یاریکردن بە پرسی کورد لە واڵتانی‬ ‫دراوسێ‌دا بەکار بێنێ‪ .‬ئەمە لە کاتێک دابووە کە لە نێوخۆی‬ ‫ئــێــران‌دا‪ ،‬نــەک هــەر هیچ مافێکی نەتەوەیی کوردەکانی بە‬ ‫ڕەسمیی نەناسیوە بەڵکوو لــە هیچ چەشنە ســەرکــوت و‬ ‫تاوانێک دژی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان‌و ئێران‪ ،‬دەستی‬ ‫نەگێڕاوەتەوە‪ .‬خاڵی لەمە سەرنجڕاکێشتر‪ ،‬ئەو سیاسەت‌و‬ ‫هەڵوێستە ئاشکرا‌و شــاراوانــەن کە ئــەم ڕێژیمە لە کاتی‬ ‫سەرکەوتن و بەرەوپێشچوونی پرسی کــورد لە ناوچەدا‪،‬‬ ‫بەڕێوەی بردوون‌و بەڕێوەیان دەبا‪ .‬لەم بارەیەوە تەنیا ئاماژە‬ ‫بە دوونموونە دەکەین‪:‬‬ ‫‪ -1‬نــمــوونــەی یــەکــەم‪ ،‬هــاوبــەشــیــی ئــەو ڕێــژیــمــە لە‬ ‫پیالنگێڕی‌و هەوڵەکانی دەوڵەتانی سووریە‌‌‌و تورکیە لە دەیەی‬ ‫‪90‬ی زایینی‌دا بوو کە هەرێمی کوردستان بە پێچەوانەی‬ ‫ویــســتــی ئــــەوان کــەوتــبــووە ژێــرچــەتــری چــاوەدێــریــیــەکــی‬ ‫نێودەوڵەتی‌و کــورد لە ئاکامی ئــەو وەزعــە دا‪ ،‬پارلمان‌و‬ ‫حکوومەتی هەرێمی کوردستانی دامەزراند‪.‬‬ ‫‪ -2‬نــمــوونــەی دووهــــەم پیالنگێڕی‌و دوژمنایەتیی‬ ‫ئێستای ئەو ڕێژیمە هەمبەرهاتنەگۆڕی ویست‌و ئیرادەی‬ ‫سەربەخۆییخوازی لە هەرێمی کوردستانە‪.‬‬ ‫لەو کەس‌و الیەنانەی کۆماری ئیسالمی وەک دۆست‌و‬ ‫خەمخۆری کورد دەناسن یا دەیناسێنن‪ ،‬دەپرسین ئەوە چ‬ ‫دۆست‌و پشتیوانێکی نەتەوەی کوردە‪ ،‬کە چاوی دیتنی ئەوەی‬ ‫نییە ئەم نەتەوە»موسوڵمان»‌و «بە ڕەچەڵەک ئێرانی»یە‪،‬لە‬

‫پێکهاتنی واڵت‌و دەوڵەتێکی سەربەخۆی کــورد‪ ،‬بە باشتر‬ ‫دەزانــــێ! لــە راســتــی‌دا نــاســیـن‌و ناساندنی ڕێژیمێک بەم‬ ‫سیاسەتە دژە کوردییەوە بە «دۆستی کورد»‪،‬دەچێتە خانەی‬ ‫‌‌‪ .‬ئەم کارە شیاوی ناوێکی‬ ‫خۆفریودان‌‌و خەڵک بە فریوبردن‌‌‬ ‫گەورەتر ‌ل ‌ە «هەڵە»‌و «بەهەڵەچوونێکی سیاسی»یە‌‪ .‬دیارە‬ ‫لەبەرچاونەگرتن‌و لەبیرخۆبردنەوەی سیاسەت‌و هەڵویستی‬ ‫تاسەرئێسقان دوژمنانەی ئەو ڕێژیمەش لە ئاست ئەو شانس‬ ‫و دەرفەتە مێژووییانەی بۆ کورد ڕەخساون‌و دەرەخسێن‪،‬‬ ‫هەڵەیەکی گەورەیە‌و بە هیچ جۆر ڕەوا نییە لە حیسابات و‬ ‫سیاسەتکردنی داهاتوو‌دا‪ ،‬فەرامۆش بکرین‪.‬‬ ‫بۆ ئەو کەسانەش کە لە نێوخۆی ڕۆژهەالتی کوردستان‌و‬ ‫ئێران‌دا دەژی ـن‌و کۆماری ئیسالمی دەیــەوێ بۆ دژایەتی‌و‬ ‫پیالنگێڕی هەمبەر ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆیی لە هەرێمی‬ ‫کوردستان بە کاریان بێنێت‪ ،‬قسەی ئێمە ئەوەیە وشیاربن‌و‬ ‫مەکەونە داوی ئــەو ڕێــژیــمــەوە‪ .‬مەسەلەکە زۆر سادەیە‪:‬‬ ‫ڕێژیمێک کە ئــامــادە نییە سەرەتاییترین مافەکانی زیاتر‬ ‫لە‪10‬میلیۆن کورد لە چوارچێوەی سنوورەکانی واڵتی خۆی‌دا‬ ‫بە رەسمی بناسێ‪ ،‬دژی دابینبوونی مافەکان‌و وەدیهاتنی‬ ‫ئــاوات‌و ئــارەزووە دێرینەکانی ئەو نەتەوەیە لە بەشەکانی‬ ‫دیکەی کوردستانیش‪،‬پیالنگێڕی دەکا! ڕووهەڵمااڵوییەکەشی‬ ‫بەو ڕادەیەیە کە دەیەوێ تاکەکانی ئەو نەتەوەیە لە ڕۆژهەالتی‬ ‫کوردستان‪،‬ببنە بەکرێگیراوی‌‌و بەزمان‌و قەڵەم‌و چەک‌‪،‬دژی‬ ‫ویست‌و ئیرادەی پیرۆزی سەربەخۆیی لە نێو بەشیک لە‬ ‫نــەتــەوەکــەی خۆیاندا‪،‬بوەستنەوە‪ .‬پیالنگێڕی‌و سیاسەتی‬ ‫دوژمنکارانەی کۆماری ئیسالمی لە ئاست گشتپرسی‌و ویستی‬ ‫سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستان‪،‬بەر لەوەی دژایەتی لە‬ ‫گەڵ جێبەجێبوون‌و دابینبوونی مافە ڕەواکانەکانی نەتەوەی‬ ‫کورد لە بەشەکانی دیکەی کوردستان بێ‪ ،‬پێداگرتنەوەیە لە‬ ‫سەر بندەستهێشتنەوەی کورد لە ئێران‌دا‌و داننەنان بە بوونی‬ ‫ئەو نەتەوەیە‌و بە رەسمینەناسینی مافە نەتەوەییەکانی‪ .‬لە‬ ‫یەک وتە‌دا‪ ،‬بەدەنگەوە چوون‌و بەشداریی هەر کوردێک لە‬ ‫پیالنگێڕی‌و سیاسەتی دوژمنکارانەی کۆماری ئیسالمی لە‬ ‫ئاست بڕیاڕی گشتیی خەڵکی هەرێمی کوردستان‪ ،‬دەچێتە‬ ‫خانەی پشتکردن لەمافی ڕەوا و بێئەمالوئەوالی نەتەوەکەی‌و‪،‬‬ ‫مێژوو لێی نابوورێ‪.‬‬

‫ژماره‌‪٦٣٦ :‬‬

‫رۆژنامەی‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی ڕێوڕه‌سمی ‪ ٢٥‬ساڵه‌ی‬ ‫شه‌هیدانی ڤییه‌ن له گۆڕستانی پێرالشێز‬ ‫ل ‌ه گۆرستانی پێرالشێز‌و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫مه‌زاری شه‌هیدان دوکتور قاسملوو و‬ ‫عه‌بدواڵقادری‌ئازه‌ر‪ ،‬یادو بیره‌وه‌ریی‬ ‫شه‌هیدانی ڤییه‌ن به‌رز ڕاگیراو له‌گه‌ڵ‬ ‫ئامانجی بــه‌رزو پــیــرۆزیــان په‌یمانی‬ ‫وه‌فا نوێ کرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوان ــی ــوه‌ڕۆی رۆژی یه‌کشه‌مه‪،‬‬ ‫‪ 22‬ی پ ــووش ــپـ ـه‌ڕ بـــه بــه‌شــداریــی‬ ‫سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کــوردســتــان‌و به‌شێک لــه ئه‌ندامانی‬ ‫رێبه‌ری‌و ئه‌ندامانی حیزبی دێموکراتی‬ ‫کـــوردســـتـــان‌و مــیــوانــانــی ئــێــران ـی‌و‬ ‫کــوردســتــانــی‪ ،‬بــە بــۆنــەی یـــادی ‪٢٥‬‬ ‫ساڵەی شەهیدبوونی دوکتور قاسملوو‬ ‫و هاوڕێیانی‪ ،‬ڕێوره‌سمێکی تایبه‌ت لە‬ ‫گۆڕستانی پێرالشێز لە شاری پاریس‬ ‫به‌ڕێوه‌ چوو‪.‬‬ ‫ســـه‌ره‌تـــای رێــوره‌ســم ـه‌ک ـ ‌ه کــاک‬ ‫مــەولــوود س ــوارە‪ ،‬ئەندامی رێبەریی‬ ‫حیزب و به‌رپرسی کۆمیتەی یادی‬ ‫‪ ٢٥‬ساڵەی شەهیدانی وییەن وێڕای‬ ‫بەخێرهێنانی میوانەکان و به‌شدارانی‬ ‫رێــوره‌ســم ـه‌کــه و ســپــاس کـــردن له‬ ‫کــۆمــیــتــەکــانــی حــیــزب لــە واڵتــەکــانــی‬ ‫سویس و فەرانسە و ئاڵمان و بێلژیک‬ ‫و بریتانیا کە هاوکاریی بەڕێوەچوونی‬ ‫مەراسمەکەیان کــردوە رایگەیاند کە‬ ‫ئێستا له‌الیه‌ن کاک خالید عەزیزی‪،‬‬ ‫ســکــرتــێــری گشتیی حــیــزب و کــاک‬ ‫عــومــەر بــاڵــەکــی ئــەنــدامــی دەفــتــەری‬ ‫سیاسیی حیزب‪ ،‬چەپکەگوڵی رێز و‬ ‫وەفـــاداری لە ســەر گــۆڕی شەهیدان‬ ‫داده‌نرێ‪.‬‬ ‫بــــــه‌داوی ســاتــێــک بــێــده‌نــگــی بۆ‬ ‫رێزگرتن ل ‌ه شه‌هیدانی رێگای ئازادیی‬ ‫کوردستان به‌تایبه‌ت شه‌هیدانی وییه‌ن‪،‬‬ ‫بــه‌ڕێــز خــالــیــد عــه‌زی ــزی سکرتێری‬ ‫گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬ ‫به‌م بۆنه‌یه‌و ‌ه قسه‌ی کرد‪ .‬کاک خالید‬ ‫له سه‌ره‌تای قسه‌كانیدا ئاماژه‌ی به‬ ‫نوێکردنه‌وه‌ی په‌یمان له‌گه‌ڵ شه‌هیدانی‬ ‫ڤ ــی ــیـ ـه‌ن‌و درێـــژه‌پـــێـــدانـــی خ ـه‌بــاتــی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی تا وه‌دیهاتنی ئامه‌نجه‌کانی‬ ‫شـه‌هــیــد دکــتــور قــاســمــلــوو کـــردو به‬ ‫داخــبــوونــی خــۆی لــه‌و ‌ه ده‌ربـــڕی که‬ ‫دوو رێــوڕه‌ســم له‌الیه‌ن دوو الیه‌نی‬ ‫دێموکراته‌وه بۆ یه‌ک قاسملوو به‌رێو ‌ه‬ ‫ده‌چێ‪.‬‬ ‫به‌ڕێزیان له درێــژه‌ی باسه‌که‌یدا‬ ‫گــوتــی؛ بــاشــتــریــن س ــزا بــۆ ڕێژیمی‬ ‫کۆماری ئیسالمیی ئێران وه‌ک بکه‌ری‬ ‫ئ ـه‌و جینای ‌هت‌و تــێــرۆر ‌ه نه‌مانی ئه‌و‬ ‫نیزامه‌یه‪ .‬به‌ڕێزیان باسی ئه‌زموونی‬ ‫ئێستاکه‌ی عێراق‌و کێشه‌کانی نێوان‬ ‫کوردستان‌و به‌غداو به ئاکام‌گه‌یشتنی‬ ‫ه ـه‌وڵ ـه‌کــانــی کـــورد لــه گـه‌یــشــتــن به‬ ‫چاره‌سه‌رێکی دێموکراتیک‌و ئاشتیانه‬ ‫کردو گوتی کێشه‌ی کورد له ئێرانیش‬ ‫نابێ وه‌ک هـه‌ڕه‌شــه چــاو لێ بکرێ‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو وه‌کوو ده‌رفه‌ت سەیربکرێ‌و‬ ‫ده‌بێ هه‌موو هه‌وڵ بده‌ین مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ک ــورد لــه رێــگ ـه‌ی ئاشتیانه‌وه حه‌ل‬ ‫بکرێ‪.‬‬

‫ســکــرتــێــری گــشــتــی هــــه‌ر لــه‌‌م‬ ‫پێوه‌ندییه‌دا هه‌ڵسوکه‌وت و هه‌وڵه‌‌کانی‬ ‫دکــتــور قاسملووی بــه شارستانیان ‌ه‬ ‫وه‌سف کرد‌و له درێژه‌دا ئاماژه‌ی به‬ ‫رۆڵــی به‌رچاوی شه‌هید قاسملوو له‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌ی ئێراندا کردو گوتی هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ش که‌وته به‌ر ڕق‌و کینی سه‌رانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی‪.‬‬ ‫له به‌شێکی دیکه‌ی به‌رنامه‌که‌دا‬ ‫دکتور سیروسی ئاموزگار‪ ،‬چاالکی‬ ‫ســیــاسـی‌و رۆژنــام ـه‌نــووســی ئێرانی‬ ‫وێــڕای رێزدانان بۆ دکتور قاسملوو‬ ‫ئــامــاژه‌ی بــه رۆڵــی کــورد لــه ئێرانی‬ ‫پێشوو‌و ئێستاکه‌ کرد‌و باوه‌ڕمه‌ندبوون‬ ‫به پلوڕالیسمی سیاسی وه‌ک الیه‌نێکی‬ ‫به‌رچاوی که‌سایه‌تی سیاسی دکتور‬ ‫قــاســمــلــوو پــێــنــاس ـه‌کــرد‪ .‬ن ــاوب ــراو له‬ ‫درێـــــژه‌دا گــوتــی؛ دکــتــور قاسملوو‬ ‫که‌سێک بوو له خۆی گــوزه‌رابــوو و‬ ‫خــۆی فیدا کــردو تیشکی خسته‌سه‌ر‬ ‫ئــه‌وه‌ی کــه کوشتنی قاسملوو ته‌نیا‬ ‫نه‌هێشتنی جه‌سته‌ی ئه‌و بوو ‪ ،‬چونکی‬ ‫له راستیدا نه‌مانی دکتور قاسملوو‬ ‫ه ـه‌زاران قاسملووی به دونیا هێنا و‬ ‫هه‌ر ئه‌وانه‌شن که فریای خه‌ڵک دێن‪.‬‬ ‫کــاک عــه‌زیــزی مــامــلــێ‪ ،‬مافناس‬ ‫و چاالکی سیاسی یه‌کێکی دیک ‌ه له‌و‬ ‫که‌سایه‌تییان ‌ه بوو که‌ له‌و رێوڕه‌سمه‌دا‬ ‫قسه‌ی کــردو گوتی دکتور قاسملوو‬ ‫وه‌دوای حه‌لی مـه‌سـه‌لـه‌ی کــورد له‬ ‫ئێران که‌وتبوو‪ .‬به‌رێزیان له درێژه‌ی‬ ‫باسه‌که‌یدا گوتی وه‌زعیه‌تی ئێستاکه‌ی‬ ‫عــێــراق بــه گــشــتـی‌و کــوردســتــان به‬ ‫تایبه‌تی هـه‌ڵــده‌گــرێ‪ ،‬ئێرانییه‌کان به‬ ‫ڕوانگه‌یه‌کی دیکه‌وه بڕواننه مه‌سه‌له‌ی‬ ‫کورد له ئێران‪.‬‬ ‫دواتــر دکتور جمشید ئه‌سه‌دی‪،‬‬ ‫چاالکی سیاسی و مامۆستای زانکۆ‬ ‫له پاریس وتارێکی پێشکه‌ش کرد و‬ ‫وێڕای ڕێزدان بۆ دکتور قاسملوو و‬ ‫هاورێیانی‪ ،‬ئاماژه‌ی به‌و ‌ه کرد‪ ،‬ڕاست ‌ه‬ ‫ک ـه‌ســانــی وه‌ک دکــتــور قــاســمــلــوو و‬ ‫دکتور به‌ختیار کــوژران‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫پرسیار ئ ـه‌وه‌یــه لــەمــڕۆدا ده‌بــێ چی‬ ‫بکه‌ین؟ ئایا لێیان ببورین یان نا؟ ئایا‬ ‫ده‌توانین بکوژه‌کان سزا بده‌ین یان‬ ‫بیان بوورین؟ ئایا مادام که ناتوانین‬ ‫ســزایــان بــده‌یــن‪ ،‬لــێــبــوردنــی ئێمه‌ش‬

‫بێهووده نیه؟ به‌رێزیان له درێــژه‌دا‬ ‫گــوتــی بــه بـــــاوه‌ڕی مــن بــکــوژه‌کــان‬ ‫ئێستاش ده‌یانه‌وێ ل ‌ه تێرۆ به‌رده‌وام‬ ‫بــن‪ ،‬بۆیه ناتوانین بیانبوورین و له‬ ‫کــۆتــایــیــدا هــیــوای خــواســت رۆژێ ــک‬ ‫بتوانین پێکه‌وه له کوردستان رێز له‬ ‫شه‌هیدانمان بگرین‪.‬‬ ‫لە درێژەی رێوڕەسمەکەدا دکتور‬ ‫حــوســێــن الجــــــــه‌وه‌ردی‪ ،‬ســه‌رۆکــی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی لێکۆله‌رانی ئێران وتاری‬ ‫پێشکه‌ش ک ــرد گــوتــی؛ دوو جــاری‬ ‫دوکتور قاسملوو دیوه‌و له دووهه‌مین‬ ‫جـــاردا بـ ـه‌وه‌ گـه‌یــشــتــوو ‌ه کــه دکتور‬ ‫قاسملوو رێــبـه‌رێــکــه بــۆ داهــاتــووی‬ ‫ئێران‪ .‬نــاوبــراو له درێ ــژه‌دا ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ کرد که ئازادی به بێ به‌رابه‌ری‬ ‫پێک نایه‌و ده‌بێ له پێشدا به‌رابه‌ر و ل ‌ه‬ ‫مافدا یه‌کسان بین‪.‬‬ ‫ناوبراو له درێژه‌دا گوتی کۆماری‬ ‫ئــیــســامــی بــه‌هــه‌مــوو لــق ـه‌کــانــیــی ـه‌وه‬ ‫وه‌ک یــه‌ک ده‌چــــن‌و ده‌بـــێ ته‌کلیفی‬ ‫خــۆمــان لـه‌گـه‌ڵ ت ـه‌واوه‌تــیــی کۆماری‬ ‫ئیسالمی ڕوون بکه‌ینه‌وه‌و له هه‌موو‬ ‫زه‌رفیه‌ته‌کان بۆ دامه‌رزانی ئێرانێکی‬ ‫نوێ که‌ڵک وه‌رگرین‪.‬‬ ‫لــــه‌ بـــڕگـــه‌یـــه‌کـــی دیــــکــــه‌ی ئــه‌و‬ ‫ڕێوڕه‌سمه‌دا نوێنه‌رایه‌تی یه‌کیه‌تیی‬ ‫نیشتمانی کــوردســتــان لــه ئــورووپــا‪،‬‬ ‫رێکخراوی سکوالر دێموکراتی ئێران‬ ‫و ئ ـه‌نــجــوم ـه‌نــی دژی ســه‌رک ــووت‌و‬ ‫ئه‌شکه‌نجه له ئێران وێڕای به‌شداری‬ ‫کردن له‌و رێوڕه‌سمه‌دا په‌یامی خۆیان‬ ‫پێشکه‌ش به کومیته‌ی یادکردنه‌وه‌ی‬ ‫‪ ٢٥‬ساڵه‌ی شه‌هیدانی وییه‌ن کرد‪.‬‬ ‫ل ‌ه بڕگه‌ی کۆتایی ئه‌و رێوڕه‌سمه‌دا‬ ‫ئـــامـــادەبـــووان چ ــوون ــە س ــەرگ ــۆڕی‬ ‫شــەهــیــدانــی مــیــکــۆنــوس‌و بــە دانــانــی‬ ‫چەپکەگوڵی رێزو وەفاداری رێزیان لە‬ ‫یادی شەهید دوکتور شەرەفکەندی و‬ ‫هاوڕێیانی گرت‪.‬‬ ‫کــاک عــومــەر بــاڵــەکــی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ده‌فــتــه‌ری سیاسیی حــیــزب ل ـه‌ سه‌ر‬ ‫مــــــه‌زاری ش ـه‌هــیــدانــی مــێــکــۆنــووس‬ ‫رایگەیاند؛ لەگەڵ شەهیدانمان بەڵێن‬ ‫نوێ دەکەینەوە کە هەتا سەر وەفادار‬ ‫و رێبواری رێگایان بین‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی سمینارێک بۆ باس‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ماکانی خه‌باتی دوکتور قاسملوو‬

‫کــۆمــیــســیــۆنــی فـــێـــرکـــردن‌و‬ ‫پــــــه‌روه‌رده‌ی حــیــزبــی دێــمــوکــڕات‬ ‫س ــم ــی ــن ــارێ ــک ــی لــــ ‌ه ژێـــــرنـــــاوی»‬ ‫خــوێــنــدنــه‌وه‌یــه‌ک ب ــۆ بــنـه‌مــاکــانــی‬ ‫خــه‌بــاتــی دوکـــتـــور قــاســمــلــوو ل ‌ه‬ ‫ڕوانــگــه‌ی ئ ـه‌مــڕۆیــی» بــۆ ئــاره‌ش‬ ‫لــوڕســتــانــی‪ ،‬کــــادری ڕاگ ـه‌یــانــدنــی‬ ‫حیزبی دێموکرات پێک‌هێنا‪.‬‬ ‫له‌و سمیناره‌دا ک ‌ه ڕۆژی شه‌مم ‌ه‬ ‫‪ 28‬ی پــووشــپــه‌ڕ بــه‌ڕێ ــوه‌چ ــوو‪،‬‬ ‫کــۆڕگــێــر ب ـ ‌ه ئــامــاژ ‌ه ب ـ ‌ه ‪ 10‬خاڵی‬ ‫به‌رچاو ل ‌ه شێوازی خه‌باتی دوکتور‬ ‫قــاســمــلــوو ئـــه‌و بــابــه‌تــه‌ی به‌پێی‬ ‫مێتۆدی «شێوازناسیی سیاسی»‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاند‪.‬‬ ‫ش ــێ ــل ــگ ــی ــری‌و بــــــه‌رده‌وامــــــی‬ ‫لـــــ ‌ه خــــه‌بــــاتــــی نـــــه‌تـــــه‌وه‌یـــــی ل ـ ‌ه‬

‫ســــه‌ر ب ــنــه‌م ــای کـــــوردتـــــه‌وه‌ری‪،‬‬ ‫تایبه‌ت‌کردنه‌وه‌ی چاالکیی سیاسی‪،‬‬ ‫جێگیرکردنی ئوتوریته‌ی تایبه‌ت‪،‬‬ ‫ب ـه‌ربــاوکــردن ـه‌وه‌ی بــزووتــن ـه‌وه‌ی‬ ‫نـه‌تـه‌وه‌یــی لـ ‌ه هـه‌مــوو ناوچه‌کانی‬ ‫کــــوردســــتــــان‪ ،‬پ ــێ ــن ــاسـ ـه‌ک ــردن‌و‬ ‫جێخستنی کــلــتــووری ســیــاس ـی‌‪،‬‬ ‫پڕاگماتیزم ب ــوون‌و ئاکامخوازی‪،‬‬ ‫بــــه‌شــــداریــــی ژن بــــ ‌ه شـــێـــوه‌ی‬ ‫بـه‌رده‌وام‌و سیستماتیک ل ‌ه خه‌بات‪،‬‬ ‫هــێــنــان ـه‌ب ـه‌ربــاســی ســۆســیــالــیــزمــی‬ ‫دێموکڕاتیک‪ ،‬دروستکردنی پێوه‌ندیی‬ ‫به‌رباڵو له‌گه‌ڵ حیزب ‌ه کوردستانی‌و‬ ‫ئێرانییه‌کان‪ ،‬ب ‌ه ڕۆژه‌ڤکردنی پرسی‬ ‫کورد ل ‌ه ئاسته‌ جیاوازه‌کانی جیهان‬ ‫ئه‌و کۆمه‌ڵ ‌ه فاکتۆڕو تایبه‌تمه‌ندییان ‌ه‬ ‫بوون ک ‌ه ئاره‌ش لوڕستانی قسه‌ی‬

‫له‌سه‌ر کردن‪.‬‬ ‫شایانی باس ‌ه ل ‌ه دوایین به‌شی‬ ‫ئه‌و سمیناره‌دا کۆمه‌ڵێک پرسیار‌و‬ ‫سـه‌رنــج هاتن ‌ه ب ـه‌ربــاس کـ ‌ه دواتــر‬ ‫لــه‌الیــه‌ن ئــــاره‌ش لــوڕســتــانـی‌یـه‌و ‌ه‬ ‫واڵمی پرسیاره‌کان درانه‌وه‌‪.‬‬

‫پەیامی پیرۆزبایی و بەخێرهاتنەوە‬ ‫بە بۆنەی گەڕانەوەی مام جەالل بۆ کوردستان‬ ‫سکرتێری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان خالید‬ ‫عه‌زیزی ب ‌ه بۆنه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی مام جه‌الل تاڵه‌بانی ک ‌ه‬ ‫ڕۆژی ‪‌28‬ی پووشپه‌ڕ گه‌ڕایه‌و ‌ه کوردستان په‌یامێکی بۆ‬ ‫مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کیه‌تیی نیشتمانی کوردستان نارد‪.‬‬ ‫ده‌قی په‌یامه‌که‌ له‌ الپه‌ڕه‌ی ‪‌2‬دایه‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫دامه‌زرانی کۆماری کوردستان ل ‌ه چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ دا‬

‫سێشەممە ‪٣١‬ی پووشپەڕی ‪٢٢ ١٣٩٣‬ی جوالی ‪٢٠١٤‬‬

‫ژماره ‪٦٣٦‬‬

‫‪www.kurdistanukurd.com‬‬

‫حدک بە دوای یادی ‪ 25‬ساڵەی شەهیدبوونی د‪.‬قاسملوودا‪:‬‬

‫ڕێز لە وه‌فاداری‌و هەڵوێستی ئه‌مه‌گناسانەی خەڵکی کوردستان ده‌گرین‬ ‫پیالنگێڕیی کۆماری‬ ‫ئیسالمی لە دژی ویست‌و‬ ‫ئیرادەی سەربەخۆی‌یخوازی‬

‫په‌یامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان له‌ رێوره‌سمی ‪25‬ساڵەی‬ ‫شەهیدبوونی د‪.‬قاسملوو دا‬

‫لەهەرێمی کوردستان‌دا‬

‫‪4‬‬

‫قادر وریا‬ ‫وتووێژی تلویزیۆنی کورد‌کاناڵ له‌گه‌ڵ سکرتێری‬ ‫گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان‬

‫لە دوای جێگیربوونی هێزی پێشمەرگە لە‬ ‫ناوچە دابڕێنراوەکانی باشووری کوردستان‬ ‫و بە شوێن هاتنەگۆڕی جیددیی داوای‬ ‫گشتپرسی بۆ سەربەخۆیی ئەم بەشەی‬

‫کوردستان لە الیەن سەرۆکایەتیی هەرێم‌‌و‬ ‫پێشوازیی گشتیی هێزە سیاسییەکان‌و خەڵکی‬ ‫هەرێمی کوردستان لەم داوایە‪ ،‬ڕێژیمی کۆماری‬ ‫ئیسالمیی ئێران زیاتر لە هەر دەوڵەت‌و الیەنێکی‬ ‫دیکە ترسی ڕێنیشتوە‌و کەوتووەتە دژایەتی‌و‬ ‫پیالنگێڕی لە دژی ئیرادەی سەربەخۆییخوازانە‬ ‫لە هەرێمی کوردستان‌دا‪.‬‬ ‫بە گوێرەی ئەو زانیارییانەی بە کۆمیسیۆنی‬ ‫تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی کوردستان‬ ‫گەیشتوون‪ ،‬لە یەک مانگی ڕابردوودا جموجۆڵێکی‬ ‫بەرچاوی نیزامی‌‌‌‌وئەمنییەتی لە الیەن دامودەزگا‬ ‫سوپایی‌‌و ئەمنییەتییەکانی کۆماری ئیسالمی لە‬ ‫ڕۆژهەاڵتی کوردستان بینراون کە تایبەتمەندیی‬ ‫دیاری ئەم جموجۆاڵنە دژایەتی لە گەڵ هەرێمی‬ ‫کوردستان لە ئەگەری پەنابردن بۆ گشتپرسی‌و‬ ‫ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی دایە‪.‬‬ ‫زیادکردنی هێزی نیزامی لە شار‌و ناوچە‬ ‫سنوورییەکان بە تایبەتی لە ناوچە سنوورییەکانی‬ ‫پاریزگەی ورمێ کە لە گەڵ هەرێمی کوردستان‬ ‫نزیکی یا سنووری هاوبەشیان هەیە (شنۆ‪،‬‬ ‫نەغەدە‪ ،‬پیرانشار‪ ،‬سەردەشت)‪ ،‬هاندانی‬ ‫جاشەکان و بەکرێگیراوان بۆ ناونووسی‬ ‫بە مەبەستی «خزمەت» لە دەرەوەی ئێران‬ ‫(عێراق‌و سووریە) لە بەرامبەر بەڵێنی‬ ‫مووچەیەکی مانگانەی زۆر‌دا‪ ،‬ئاوەدانکردنەوەی‬ ‫کۆمەڵێگ پێگەی نیزامیی چۆلکراو (بۆ نموونە لە‬ ‫شاخ‌و گوندەکانی ناوچەی ڕەبەت‌و سەردەشت)‪،‬‬ ‫‌پێکهێنانی کۆبوونەوەی تایبەت بۆ بەسیجییەکان‌و‬ ‫دەستوپێوەندەکانیان بە مەبەستی باسکردن لەو‬ ‫«هەڕەشە‌و مەترسی»یانەی دەوڵەت‌و واڵتی‬ ‫عێراق لە گەڵیان بەرەوڕوون‪ ،‬بەشێک لەو‬ ‫جموجۆاڵنەن‪ .‬ئەم جموجۆاڵنە لە کاتێک‌دان‬ ‫کە راگەیەنەکانی سەر بەکۆماری ئیسالمی‌و‬ ‫کاربەدەستان‌و نوێنەرانی ئەم ڕێژیمە لەم‬ ‫ماوەیە دا لە دژایەتیکردنی ویست‌و ئیرادەی‬ ‫سەربەخۆییخوازی‌و هێرش بۆ سەر هەڵگران‌و‬ ‫داکۆکیکارانی ویستی گشتپرسی‌و داوای‬ ‫سەربەخۆیی‌‪ ،‬درێغیان نەکردوە‪.‬‬ ‫جگە لەمەش لەم دوایانە‌دا‪ ،‬حەراسەتی‬ ‫وەزارەتی ئیتالعاتی کۆماری ئیسالمی لە پارێزگە‬ ‫جۆراوجۆرەکانی رۆژهەالتی کوردستان‪،‬‬ ‫بە شێوەی پۆل پۆل‌و یەک یەک پێوەندیی‬ ‫بە ژمارەیەکی بەرچاولە ڕۆژنامەنووسان‌و‬ ‫چاالکانی بواری میدیاوە گرتوە‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫وتاری مسته‌فا شه‌ڵماشی‪،‬‬ ‫ل ‌ه یادی ‪ 25‬ساڵه‌ی شه‌هیدانی ڤییه‌ن دا‬ ‫بە بۆنەی بەشداریی چاالکانەیان لە هەمووی ئەو چاالکی‌و کۆڕ‌و کۆبوونەوە‌و ڕێورەسمانە دا کە لە نیوخۆی ڕۆژهەاڵت‪ ،‬لە هەرێمی کوردستان‌و‬ ‫دەرەوەی واڵت لە یادی ‪25‬ساڵەی شەهیدکرانی د‪.‬قاسملوو‌دا بەڕێوە چوون‪ ،‬کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی کوردستان سوپاس‌و‬ ‫پێزانینی ئەم حیزبەی بە هەموو هۆگران‌و ئەویندارانی بیر‌و خزمەتەکانی د‪.‬قاسملووی ڕێبەر‌و ‌خەلکی کوردستان بە گشتی راگەیاند‪.‬‬ ‫لە ‪ 25‬ساڵەی تیرۆری د‪.‬قاسملوو‌دا‪ ،‬کوردستان‌و زۆربەی ئەو واڵتانەی ژمارەیەکی زۆر لەکوردانی نیشتمانپه‌روه‌ر‌و ئه‌مه‌گناسیان لێ‌ده‌ژین‪،‬‬ ‫بوون ب ‌ه مه‌یدانی چاالکیی سیاسیی‪ ،‬ڕۆشنبیری‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی‌و خه‌باتکاران ‌ه ب ‌ه مه‌به‌ستی ڕێز گرتن ل ‌ه یادی ئه‌و ڕێبه‌ر ‌ه ب ‌ه توانایه‌ی خه‌باتی‬ ‫رزگاریخوازیی نه‌ته‌وه‌که‌مان له‌ ڕۆژهه‌التی کوردستان‪.‬‬ ‫لە نیوخۆی واڵتیش‪ ،‬رۆژی‪22‬ی پووشپه‌ر‪ ،‬خەڵکی دیموکرات‌و دیموکراتپەروەر ب ‌ه شێوەی جۆراوجۆروه‌فاداریی خۆیان ب ‌ه ڕێگا‌و ئامانجه‌کانی‬ ‫ئه‌و ڕێبه‌ر ‌ه نه‌مر ‌ه دووپات کرده‌وه‌‪ .‬لە هێندێک شارب ‌ه بایکۆتکردنی شه‌قام و بازاڕ‌و شوێن ‌ه گشتییه‌کان‌و ل ‌ه هێندێک شاری دیکە ب ‌ه داخستنی‬ ‫ڕێژەیەکی بەرچاو لە دوکان‌و بازاڕ‌‌و هەروەها بە زاڵکردنی که‌شوهه‌وای نه‌ته‌وه‌یی‌و حه‌ماسی ب ‌ه سه‌ر شوێنی ژیانیان‌دا‪ ،‬جارێکی سه‌لماندیان‬ ‫ک ‌ه تاوانی کۆماری ئیسالمی به‌رامبه‌ر د‪.‬قاسملوو‌و نه‌ته‌وه‌که‌ی ل ‌ه بیر ناکه‌ن‪ .‬لەم پیوەندیە دا کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی‬ ‫کوردستان ڕێزی لە هەڵویستی ئەمەگناسانە و وەفادریی خەڵکی کوردستان گرتوە‪ .‬لە سوپاسنامەی ئەو کۆمیسیۆنە‌دا هاتوە‪" :‬خۆشحاڵین کە‬ ‫ئێوە بە هەڵوێستی ساڵ بەساڵ گشتیتر و یەکگرتووانەترتان‪ ،‬بە کردەوە رۆژی شەهیدبوونی د‪.‬قاسملووتان کردوە بە ڕۆژی مەحکوومکردنی‬ ‫تیرۆر‌و سەرکوت‌و‪ ،‬لەم ڕۆژە دا بە کۆماری ئیسالمیی دەیسلمێننەوە کە قاسملوو ئەگەر بە جەستە لە نیومان دا نەماوە‪ ،‬بیر‌و‌ڕێگاوئامانجەکانی‬ ‫و خەبات لە پێناویان دا‪ ،‬هەر زیندوو و بەردەوامە‪ ".‬دەقی سوپاسنامەی حیزبی دیموکراتی کوردستان هەر لەم ژمارەیەی"کوردستان"‌دا‬ ‫بخوێننەوە‪.‬‬

‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان‪:‬‬

‫ل ‌ه بڕیاری سه‌ربه‌خۆیی پاشگه‌ز نابینه‌وه‌‬

‫مه‌سعود بارزانی‪ ،‬سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان له‌ نوێترین دیمانه‌ی‬ ‫خۆی‌دا له‌گه‌ڵ که‌ناڵی ئه‌لجه‌زیره‌‬ ‫باسی له‌ دوایین بڕیاره‌کانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان سه‌باره‌ت به‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كوردستان کرد‪.‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی گوتی زورمان‬ ‫هه‌وڵ دا عێڕاق له‌ سه‌ر بنه‌مای‬ ‫ل ‪ ٢‬ده‌ستوورو مافی وه‌ک یه‌کی هه‌موو‬

‫دروست‬ ‫پێکهاته‌کان‬ ‫نه‌ته‌وه‌و‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ نه‌کراو‬ ‫خه‌تاکه‌شی له‌ ئی ئیمه‌ نه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتدارانی به‌غدا بوون‬ ‫که‌ عێڕاقیان به‌ره‌و هه‌ڵدێری نه‌مان‬ ‫بردوه‌‪.‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی دووپاتی کرده‌وه‌‬ ‫كه‌ كوردستان بڕیاری خۆی داوه‌ و‬ ‫لێی پاشگه‌ز نابێته‌وه‌‪ ،‬له‌ هه‌مان كات‌دا‬ ‫كار له‌سه‌ر هه‌ردوو ئاڕاسته‌كه‌ ده‌كا‪،‬‬ ‫هه‌م كار له‌سه‌ر ئاماده‌کارییه‌‌كان بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ‌و ڕیفراندۆم ده‌كات‬ ‫هه‌میش له‌ پرۆسه‌ی سیاسیی عیراق‬ ‫به‌شدار ده‌بێ تا ئه‌و كاته‌ی گه‌لی‬ ‫كوردستان بڕیاری كۆتایی خۆی‬ ‫ده‌دا‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫قسه‌کانی دوکتور ئاسۆی حه‌س ‌هن‌زاده‬ ‫له سیمیناری ‪ 25‬ساڵه‌ی تێرۆری دوکتور‬ ‫قاسملوو له پارلمانی بریتانیا‬

‫‪9‬‬

‫ڕاپۆرتێک لە بارەی ناوەرۆکی وتووێژ‌ە‬ ‫خوێناوییەکەی‌‪13‬ژوئیەی ڤییەن‬

‫‪11‬‬

‫بەشداریی ئەندامانی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە خۆپێشاندانی بەرینی کوردانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت بۆ دەربڕینی پشتیوانی لە سەربەخۆیی باشووری کوردستان‬

‫نۆروێژ‬ ‫سۆئێد‬