KURDISTAN
ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا: ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان ،رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل www.kurdistanukurd.com info@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137
ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی: +9647508578190 Tashkilat.kdp92@gmail.com
The Official Organ Party of Kurdistan The Organ ofDemocratic Kurdistan Democratic Party-Iran - I ran
polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4
NO: 641 7 octob 2014 No: 493 5 Sep 2008
شاری مهاباد ئه‌مساڵ له قورباندا ژیانی چاند!
به‌ر له مااڵوایی
رێكەوتی ١٣ی رەزبەر لە رێوڕەسمێكدا كەمپەینی»چاندنی نەمامێک» لەالیەن ئەنجومەنی پاراستنی ژینگەوە لەشاری مەهاباد راگەیەندرا. لەو رێوڕەسمەدا بەڕێوەبەرانی ئەنجومەنی پاراستنی ژینگە رایانگەیاند ،لەرۆژی جێژنی قورباندا و دوای قوربانی بوونی گیانلەبەر و ئاژەڵ و دەڕبرینی رێزی خۆی بۆهەموو رۆژە ئایینییەكان خۆی بە قەرزداری زەوی ،سروشت و ژینگە دەزانێ‌و بە چاندنی نەمام ئەمەگناسیی خۆی بۆ سروشتی كوردستان دەردەبڕێ. لە كۆتایی رێوڕەسمەكەدا ئەندامانی ئەنجومەن و بەشداران لەبری قوربانی كردنی ئاژەڵ ،هەر كامە نەمامێكیان چاند.
چۆنیه‌تیی پرسینه‌وه ل ه گه‌نده‌ڵییه حکومییه‌کان ل ه نیزامی کۆماری ئیسالمیی ئێراندا!
نۆیەمین فستڤاڵی شانۆی سەرشەقامی مەریوان نۆیەمین فستیڤاڵی شانۆی سەرشەقام لە مەریوان لە 25ی تا 30ی ئەم مانگەو لە 10شوێنی سەرەكیی شاری مەریواندا بەڕێوە دەچێ.
ئەو فستیڤاڵی شانۆیە وەک راگەیەندراوە، لە قوتابخانەكان ،ئاواییەكان ،گۆلی زرێوار، پادگانەكان‌و پاڕكی شانۆدا بەڕێوە دەچێ. بەپێی هەواڵی گەیشتوو لە شاری باڵوكردنەوەی پاش مەریوانەوە بانگهێشتنامەی ئەم فستیڤاڵە 178 ،بەرهەمی شانۆیی 46بەرهەمی ئایینی و سوننەتی بۆ بەشداریكردن لەم كێبڕكێیە لە 25پارێزگای ئێران و 12بەرهەمی توێژینەوەیی بۆ دەفتەرخانەی ئەم فستیڤاڵە نێردراوە. بەڕێوەبەری نۆیەمین خولی فستیڤاڵی سەرشەقامی شانۆی نێودەوڵەتیی مەریوانیش دەڵێ کۆمەڵیک بەرهەمی دیكەش
لە واڵتانی ئیسپانیا ،پۆرتەغاڵ ،تاجیكستان، ئەرمەنستان ،ئازەربایجان ،عێراق ،لەهێستان و سێربستان بۆ بەشداری لەم فستیڤاڵەدا نێردراون كە تا ئێستا بەرهەمەکان لە سێ واڵتی ئەرمەنستان ،ئازەربایجان و عێراق لە سەریان ساغ بوونەتەو بەرهەمی واڵتانی پۆرتەغاڵ و ئیسپانیاش خەریکە تاوتوێ دەکرێ. شایانی باسە كە هاوكات لەگەڵ ڕێوڕەسمی كرانەوەی ئەم فستیڤاڵە ،پاركی شانۆش لە شاری مەریوان دەکرێتەوە كە بەیەكەمین پاركی تایبەتی بە بواری شانۆ دادەنرێ.
کۆنسێرتی تەنبوور گرووپی مەستوور لە کرماشان گڕووپی مەستوور لە کرماشان بە بەڕێوەبردنی کۆنسێرتی تەنبوور برایەتیی یەکیەتیی‌و پەیامی یارسانییەکانیان بە ناڵەناڵی تەمبوور لە بابا یادگاردا چڕی. بەپێی ڕاپۆرتی ماڵپەڕی تاق‌وەسان مەبەست لە بەڕێوەچوونی ئەو کۆنسێرتەی گڕووپی تەنبووری مەستوور لە کرماشان
گەیاندنی پەیامی یەکیەتی ،برایەتی‌و دۆستایەتیی یارسانییەکان لە رێگەی تەنبوورەوە بە خەڵکی جیهان بووە. شایانی باسە ئەو کۆنسێرتە کە لەالیەن زۆربەی کۆمەڵگای یارسان ،شوێنکەوتوانی شاه‌ئیبڕاهیمی ڕێکخرابوو ،لە مەزاری بابا یادگار بە شکۆیەکی تەواوەوە بەڕێوەچوو.
براوه‌کانی خه‌اڵتی پزیشکی نوبێلی 2014 خه‌اڵتی نوبێل ل ه به‌شی پزیشکی ئه‌مساڵ ب ه پزیشکێکی ئینگلیزی و ژن و مێردێکی نۆروێژی بڕا ،ک ه هه‌موویان پسپۆری «ا‌عصاب» و ره‌وانن. له‌سه‌ر دۆزینه‌وه‌ی سهرهکی ئهم بیرمه‌ندان ه سی ئێن ئێن نووسیوێ»ره‌نگ ه ئێو ه بزانن ل ه کوێن و ده‌تانه‌وێ بۆ کوێ بچن ،به‌اڵم ئه‌رێ چۆن ئه‌و شتان ه
ئیالم نە ساڵۆنی شانۆو سینەمای هەیە، نە کتێبخانە و نە بودجە بۆ کاروباری فەرهەنگی پارێزگای ئیالم بە فەرهەنگ‌و شارستانییەتی 9هەزار ساڵەو زۆر ئێستێعدادو لێهاتوویی، کەمترین ئاوڕی لێ دەدرێتەوەو لەگەڵ کەمیی فەزای فێرکاری‌و فەرهەنگیی بەرەوڕوویە. بەپێی ڕاپۆرتی ماڵپەڕە نێوخۆییەکانی ئیالم ئەو شارە کۆن‌و کەونارە بۆ نموونە نە ساڵۆنی شانۆو سینەمای هەیەو نە کتێبخانەیەکی باش بەو شارە بە ڕەوا بینراوە ،هەروەها لە ئێستادا لەگەڵ کەمیی فەزای فەرهەنگی‌و ژێرخانی گونجاو بۆ کاروباری کلتووری بەرەوڕوویەو کەمترین بودجە بۆ پشتیوانی لە کاروباری فەرهەنگی لەو شارە تەرخان کراوە. شایانی باسە زۆربەی چاالکییە فەرهەنگییەکان ،کۆنسێرتی مۆسیقی، کۆڕو کۆبوونەوە ئەدەبی‌و هونەرییەکان لەو شارە لەالیەن خودی خەڵکەکەوە دەکرێن‌و ناوەندە بەرپرسیارەکان کەمترین هاوکاریی کۆمەڵگای هونەری‌و ئەدەبی‌و فەرهەنگیی شارە ناکەن.
ده‌زانن». هه‌وڵی ئهم سێ پزیشک ه دۆزینه‌وه‌ی واڵمی ئهم پرسیاره‌یه. هه‌روه‌ها ئهم جۆره‌ی ئاکادیمیای نوبێلیش رایگه‌یاندوه ،بڕاوه‌کانی ئهم خه‌اڵته ،ئه‌و خانانه‌یان دۆزیوه‌ته‌و ه ک ه هه‌وڵکه‌وتی شوێنمان بۆ دیاری ده‌که‌ن و رێنوێنیمان ده‌که‌ن بۆ ئه‌و شوێن ه مه‌به‌ستمانه‌و یارمه‌تیمان ده‌ده‌ن ئهم شتان ه له‌بیر نه‌که‌ین تا دیسان ل ه سه‌فه‌ر و هاتوچۆکانماندا دووپاتیان بکه‌ینه‌وه. رێک
کوردێک میداڵی زێڕی کێبرکێی تێکواندۆی ئاسیا برده‌وه کوردی وەرزشکارێکی کرماشانی توانی میداڵی زێڕی کێبرکێکانی تێکواندۆی ئاسیا بباتەوە مەسعود حەججی زەوارە، تێکواندۆکاری کرماشانی لە یاریی کۆتایی تێکواندۆی ئاسیا لە کێشی کەمتر لە 74کیلۆ توانی بەسەر ڕکەبەری سەرەکیی خۆی لە ئۆزبەکستان سەربکەوێ‌و میداڵی زێڕی حەفدەهەمین یارییەکانی ئینچئونی ئاسیا بکاتە ملی. مەسعود حەججی زەوارە لە یاریی کۆتاییدا توانیبووی بە سەرکەوتنی سێ بە دوو میداڵی زێڕی ئەو کێبرکێیانە بباتەوە. شایانی باسە ئەو ورەزشکارە کوردە دوای وەدەستهێنانی میداڵی زێڕی کێبرکێکانی تێکواندۆی ئاسیا ،میداڵەکەی پێشکێش بە بنەماڵەکەی کرد.
به‌ربوونی شه‌هرام جه‌زایری ،یه‌کێک ل ه گه‌وره‌ترین گه‌نده‌ڵکارانی نیزامی ئابووریی ئێران ل ه زیندان ل ه ڕۆژی پێش جێژنی قورباندا ،چه‌ند ڕۆژێک ه میدیاکانی ئێرانی ب ه خۆیه‌و ه خه‌ریک کردوه‌و باسی گه‌نده‌ڵییه‌کان ،ئه‌ویش گه‌نده‌ڵیی دهوڵهتی ل ه نیزامی سیاسی‌و ئابووریی ئێراندا بۆته‌و ه ڕۆژه‌ڤ‌و هاتۆته‌و ه عه‌لی بداغی به‌رباس. په‌روه‌نده‌ی شه‌هرام جه‌زایری له‌م ڕووه‌و ه گرینگ بوو ک ه ئه‌و توانیبووی به سه‌دان میلیۆن دۆالر ل ه ڕێگه‌ی خراپ به‌کارهێنانی ئیمکاناتی دهوڵهتی بخات ه گیرفانی خۆی‌و ب ه به‌رتیلدان ب ه زۆر کاربه‌ده‌ستی ده‌وڵه‌تی‌و چه‌ور کردنی سمێلیان ڕیسواییه‌کی گه‌ور ه بۆ حاکمییه‌ت بنێته‌وه... ی ل ه هه‌ر نیزام‌و ده‌وڵه‌تێکد‌ا ڕه‌نگبێ که‌م‌و زۆر ڕوو بدا ،به‌اڵم ل ه دیارده‌ی گه‌نده‌ڵ زۆربه‌ی واڵتان قانوونه‌کان هیند ه ورد کراونه‌ته‌وه‌و سیسته‌می چاوه‌دێری ئه‌وه‌ند ه باش ده‌جووڵێته‌و ه ک ه که‌مترین ده‌ره‌تان بۆ گه‌نده‌ڵی‌و خراپ به‌کارهێنانی ئیمکاناتی دهوڵهتی بۆ کاربه‌ده‌ستانی ده‌وڵ هت‌و که‌سانی نیزیک له‌وان دروست ده‌بێ‌و ،ئه‌گه‌ر شتی واش ڕووبدا ،ده‌زگای قه‌زایی ب ه توندترین شێو ه مامه‌ڵه‌ی لهگهڵ ده‌کاو؛ به‌اڵم ئه‌وه‌ی ل ه ئێران ئه‌و بابهت ه بڕێک تایبه‌تتر ده‌کا چه‌ند شته: یه‌که‌م ئه‌وه‌ی کۆماری ئیسالمیی ئێران ئیدیعا ده‌کا حکومه‌ته‌که‌ی حکومه‌تی عه‌دڵی ئیالهییه‌و نوسخه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی دنیا بۆ واڵتانی دیک ه ده‌پێچێته‌وه ،به‌اڵم ئاماره‌کان‌و ئاکامه‌کانی توێژینه‌وه‌ی ناوه‌ند ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان‌و داننانی به‌شێک ل ه کاربه‌ده‌ستانی ده‌وڵه‌ت ده‌ری ده‌خه‌ن ک ه یه‌کێک ل ه گه‌نده‌ڵترین حاکمیی ه سیاسییهکانی دنیایه. دووهه‌م ئه‌وه‌ی ک ه ئه‌وانه‌ی ده‌ستیان ل ه گه‌نده‌ڵییه‌کاندا ئاشکرا ده‌بێ ل ه که‌سانی نه‌گۆڕو هه‌ر ه سه‌رووی نیزامن ،سێهه‌م ئه‌وه‌ی دوای ئاشکرابوون‌و له‌هه‌ڵاڵدرانی گه‌نده‌ڵییه‌کان ،ده‌زگای قه‌زایی پتر له‌وه‌ی ل ه خه‌می لێپێچینه‌وه‌و سزادانی گه‌نده‌ڵکاران‌و بنه‌بڕکردنی گه‌نده‌ڵی دابێ ،له پله‌ی یهکهمدا هه‌وڵی دیز ه به‌ده‌رخۆنه‌کردنی په‌روه‌نده‌کان‌و بێده‌نگه‌لێکردنیان ده‌داو ،ئه‌گه‌ر ده‌نگیشی لێ ده‌رهاتبێ ،ئه‌وا کار له‌سه‌ر سه‌روگوێ تێکردنه‌وه‌و تێپه‌ڕاندنی پڕۆسه‌ک ه ب ه که‌مترین تێچوو ده‌کا. ئاماژه به چه‌ند نموونه له‌و په‌روه‌ندانه له ئێستادا ل ه جێی خۆی دایه: هێشتا ماوه‌یه‌کی ئه‌وتۆ ل ه گه‌نده‌ڵیی ه ماڵیی ه 3هه‌زار میلیارد تمه‌نییه‌که‌ی بیمه‌و سیسته‌می بانکیی واڵت تێنه‌په‌ڕێبوو ،ک ه په‌روه‌نده‌ی چه‌ند سه‌د میلیارد تمه‌نییه‌که‌ی سه‌ندووقی دابینکردنی کۆمه‌اڵیه‌تی له‌قاودرا .هێشتا میدیاکان‌و بیروڕای گشتی خه‌ریکی هێنان‌و بردنی باسه‌کانی ئه‌و گه‌نده‌ڵیی ه بوون ک ه ب ه سه‌دان میلیارد تمه‌ن زه‌وی خواردنی برایانی الریجانی ل ه هه‌ڵاڵ دراو خه‌ڵک هه‌ر ل ه بیری ئه‌و ه دابوون ک ه ئاخۆ په‌روه‌نده‌یه‌ک بۆ ئه‌و گه‌نده‌ڵیی ه دروست دهکرێ ک ه ل ه یه‌کدا ب ه دوو ،گه‌نده‌ڵیی ه 2میلیاردو 700میلیۆن دۆالرییه‌که‌ی بابه‌ک زه‌نجانی ئاشکرا کرا. هێشتا خه‌ڵک وڕو کاسی ئه‌و بێنه‌وبه‌ره‌یه‌ی ده‌زگای قه‌زایی له‌و په‌روه‌نده‌ی ه دابوون ک ه گه‌نده‌ڵیی ه 7هه‌زار میلیارد تمه‌نییه‌که‌ی سێ سه‌ڕڕافی تاران ب ه هاوکاریی بانکی ناوه‌ندیی دهوڵهتی ئه‌حمه‌دی‌نژاد ل ه هه‌ڵاڵ درا ،ئێستاش محه‌ممه‌د ئه‌شره‌فیی ئیسفه‌هانی ،سه‌رۆکی لێژنه‌ی به‌داداچوون بۆ گه‌نده‌ڵی‌و الدان ه ئیدارییه‌کانی دهوڵهتی مه‌حموود ئه‌حمه‌دی‌نژاد ئاشکرای کردو ه ک ه زیاتر ل ه 700په‌روه‌نده‌ی گه‌نده‌ڵی‌و الدان ه ئیدارییه‌کانی دهوڵهتی ئه‌حمه‌دی‌نژاد ،ل ه لێژنه‌کانی به‌دواداچون‌دا کاریان له‌سه‌ر دهکرێ. ل ه ته‌نیشت ئه‌و ورد ه په‌روه‌ندانه‌ی له‌سه‌ر گه‌نده‌ڵییه‌کان ئاشکرابوون ،باسی سه‌روه‌ت‌و سامانی کاربه‌ده‌ستانی کۆماری ئیسالمیش ل ه جێی خۆی ک ه هه‌ر سامانی خامنه‌یی ئه‌وه‌نده‌ی ئاشکرا کراو ه ب ه 92میلیارد دۆالر داندراوه ،سامانی هاشمی ره‌فسه‌نجانی ،که‌سی دووهه‌می ئه‌و نیزامه‌ش ئه‌گه‌ر له‌وه‌ند ه زیاتر نه‌بێ که‌متر نییه، چونکی ب ه چل‌و هه‌شته‌مین ده‌وڵه‌مه‌ندی دنیا ناوده‌برێ؛ هه‌ر له‌وێ ڕا بگر ه تا دێت ه خوارێ‌و تا ده‌گات ه دۆخی ئه‌و خه‌ڵکه‌ی ل ه ئێران ک ه 36ساڵ له‌و ه پێش ب ه درشمی عه‌داڵ هت‌و دادپه‌روه‌ری نیزامی پاشایه‌تییان ڕووخاند‌و واڵتیان به‌و ک هس‌و که‌سان ه سپارد .که‌وابوو ل ه خۆڕا نیی ه نرخی بێکاری ل ه ئێران ل ه سه‌دی 40تێپه‌ڕیوه‌و ،بێ هۆ نیی ه ک ه هه‌ژاری‌و بێ‌ده‌ره‌تانی خه‌ڵکی ئێرانی ل ه ژیان بێ‌هیوا کردوه ،ناعه‌داڵه‌تی‌و فه‌رق‌و جیاوازییه‌کان عه‌رز تا ئاسمانن‌و که‌س له‌و واڵته‌دا خۆی ل ه حاند ئه‌و باسانه‌دا به به‌رپرسیار نازانێ. ئێستا پرسیار ئه‌وه‌ی ه ڕێگاکانی نه‌هێشتنی گه‌نده‌ڵی چین‌و بۆ کاربه‌ده‌ستانی کۆماری ئیسالمی ئه‌و ڕێوشوێنان ه ناگرنه به‌ر؟ پێشگیری‌و چاوه‌دێری دوو ڕێگای گشتی‌و بنه‌ره‌تیی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی له ههموو نیزامێکی سیاسی‌و به‌ڕێوه‌به‌رین. پێڕاگه‌یشتن‌و به‌ڕۆژکردنی نیزامی ئیداری ،فێرکاریی په‌روه‌رده‌یی بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌ی الدان‌و گه‌نده‌ڵی ،چاکسازی ل ه پێکهات ه حکومییه‌کان ،بردنه‌سه‌رێی ئاستی وه‌اڵمده‌ربوونی ده‌زگاو ناوه‌ند ه حکومییه‌کان ب ه خه‌ڵک ،ڕێگه‌پێدان ب ه میدیا بۆ چاوه‌دێریی ئازاد به‌سه‌ر کاروباری ده‌وڵه‌ت ،ئاشکراکردنی سه‌روه‌ت‌و ن یان سامانی کاربه‌ده‌ستان به‌ر ل ه وه‌رگرتنی به‌رپرسایه‌تی‌و دوای جێهێشت ده‌ستاوده‌ست کردنی ده‌سه‌اڵته‌کان ،به‌هێزکردنی متمانه‌ی خه‌ڵک ب ه ده‌وڵه‌ت ل ه رێگه‌ی سه‌ربه‌خۆکردنی ده‌زگای دادو نیزامی قه‌زایی ،گۆڕینی قانوون ه ناته‌باکان لهگهڵ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‌و باشترکردنی دۆخ‌و ژیانی خه‌ڵک؛ ههموو ئه‌وان ه رێکارانه به‌ر ل ه ده‌توانێ ل ه که‌مکردنه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵییه‌کاندا ڕۆڵ ببینن ،به‌اڵم ئه‌و ههموو شتێک ئیڕاده‌ی سیاسی‌و بڕیاری لێبڕاوی ده‌وێ ک ه ل ه کۆماری ئیسالمیدا بوونی نییه ،چونکی بۆ خۆیان به‌رهه‌می گه‌نده‌ڵین‌و نان‌و بژیویان له گه‌نده‌ڵ مانه‌وه‌ی نیزامی سیاسی‌و به‌ڕێوه‌به‌ریی واڵت دایه.
ژماره٦٤١ : ١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
٧ی ئۆکتۆبری 2014
وتووێژی لەگەڵ بەڕیز حەمەعەبباس شاعیرونووسەرو ئەندامی بەرێوەبەریی مەڵبەندی یەکیەتیی نووسەرانی کورد دیمانه :عەلی لەیالخ
بەرێز کاک حەمەی عەباس! تکایە سەرەتا هێندیک لەسەر ژیانی هونەری خۆتان بۆ خوێنەرانمان باس بکەن‌و لەکەیەوە دەستت کردوه بە هۆنینەوەی شێعر؟ حەمەعەباسم ناوه ،لەهەولێر دادەنیشم، له ناوەڕاستی شەستەكانەوه هاتوومەژیان‌و لەناوەڕاستی هەشتاكانەوه دەنووسم.. وەک خــۆتــان ئــاگــادارن «شێعر» وەکــوو ناسراوترین مەعروف ،هێشتاکە تەعریفێکی تەواوی لێ‌نەکراوەو دەیان روانگەی جیاواز هەیه لەم بارەوه جهنابت وەکوو شاعیرێک چ پێناسەیەکت بۆ شێعر هەیە؟ حەمەعەباس :من پێموایه شێعرخۆی پێناسەی خۆیەتی ،هەموو پێناسەكان لــەدەرەوەی شێعر لێكدانەوەی هەڵەن ،خوێنەر بێ ئەوەی پێناسەیەك یان پێناسەگەلێكی خرابێتەبەردەست ،لەكاتی خوێندنەوەی دەقدا تاموبۆی شێعر وەردەگرێت، شــێــعــر لــه ڕەچــەڵــەكــی جــوانــتــریــن جــــادووه، جادوویەكی دەســەاڵت‌فــراوان‌و جوانی‌خوڵقێن، دەكەوینه هەڵەیەكی ئیستاتیكییەوه ئەگەر خۆمان لەقەرەی هەر پێناسەیەك بدەین ،بەاڵم بۆئەوەی باشتر شێعر بناسین دەبێ لەگەڵ خودی شێعردا لەپەیوەندیی بەردەوام دابین ،ئەگەر تۆ ئازارێك نــەچــێــژیــت ،دەكـ ــرێ بــەپــێــنــاســەیــەك بــۆ ئ ــازار ئــازار بناسیت؟ بێگومان نەخێر ..ئەوەخودی ئازارەكەیه ،چەشتنی ئازارەكەیه دبێته پێناسه بۆی .شێعریش هەروایه. کاک حەمە وابزانم بەرێزت سەردەمانێک بۆ بەرگری لە خاکو نیشتمانەکەت هاوکات لە گەڵ قەڵەم ،چەکی پێشمەرگانت هەڵگرتووە تەنانەت برینداریش بوویت ،دەمەوێت ئەمە بکەم بە بیانوویەک بۆ ئەم پرسیارە کە ئایا کەش وهــەوای پێشمەرگایەتی کاریگەریی هەبووە بەسەر ئەندیشەی شاعیرانەت؟ ئایا قەڵەم وچەکی پێشمەرگانە دژایەتی یەک ناکەن؟ حەمەعەباس :ئەگەر پێشمەرگایەتی یەكسان بــێ بــەچــەكــداری‌و هیچی‌تر! وات ــه چەكداریی بــێــخــەون‌و خۆشەویستی‌و خولیای ئـــازادی، چەكدارییەك دوور لــەئــازادی‌و مرۆڤدۆستی‌و نزیك لەخوێنڕشتن‌و تاوانكاری ،رەنگه قەڵەم بخاته پــەراوێــزەوه ،بــەاڵم ئەوكاتەی مــرۆڤ، مــرۆڤــی مـــەزڵـــووم ،بــەعــەشــقــێــكــی گــــەورەوه چەكی پێشمەرگایەتی هەڵدەگرێت ،هاوكێشەكه پێچەوانه دەبێتەوه ،وێڕای ئەمه دەبێ ئەوەشمان لەبەرچاوبێ ،لەمێژوودا زۆرجــار ڕێكەوتووه كەسێكی دڕندەو سەركوتكارو بەدكردار ،كاری
جــوانــی ئــەدەب ـی‌و هــونــەری بخوڵقێنێت ،ئاخر مرۆڤه نێگەتیڤەكانیش خەون‌و خولیای خۆیان هەیەو بۆیان هەیه بیكەنه هەوێنی كاره ئەدەبی‌و هونەرییەكانیان ،چونكە دەستبردن بۆ كاری ئەدەبی‌و هونەری ،بۆ هەركەسێك ڕەوایــه جا كەسێكی باش بێت یان خراپ ،نیشتمانپەروەر بێت یان خائین .شتێكیش هەیه پێی دەگوترێ ئەدەبی بەرگری ،كه به بۆچوونی من بەشێكی زۆری بەرهەمەكانی ئــەم ئەدەبە الی هەموو نــەتــەوەكــان كرچوكاڵن ،بــەاڵم شــاكــاری زۆر جوانیشیان تێدایه ،ئەگەر دژایەتییەك هەبێ لەنێوان چــەك و قــەڵــەم ،ئــەم شــاكــارانــە چۆن داهێنراون؟! چەندە بڕوات بە هونەری دەروەست (متعهد) هــەیــە؟ دەکــرێــت نـــووســـەران ،بەتایبەت شاعیران «دوو باڵی هونەر بۆ هونەر و هونەری دەروەست « رێک بخەن؟ حەمەعەباس :من بۆخۆم حەزناكەم پابەندی هیچ شتێك بم جگه له جوانی ،ئەوەندەی بۆشم بكرێت هــەوڵــی تــازەگــەری دەدەم ،شێعر لە دەرەوەی جوانی‌دا ناتوانێ هەناسه بــدات ،من لەگەڵ ئەمجۆره پۆلێن‌كردنانه نیم‌و شێعر ئەگەر وەك كارێكی جوانی زمانی بەرهەڵدرا ،ئەوان بیخەنە خانەی هونەر بۆ هونەر یان هونەری مولتەزیم له هەردوو حاڵەتدا هەر جوان‌و جێگای بایەخ و ستایشه. کاک حەمە بەڕای جەنابت بۆ سەردەمانیک کە چاپەمەنی کوردیی الواز بوو ،بەاڵم شێعر برەوو هۆگری زیاتر بوو؟ مەبەستم ئەوەیه گوند بە گوند شێعری شاعیرانێک وەکوو نالی‌و وەفایی‌و هێمن دەگەڕاو لە بەر دەکرا، بەاڵم ئێستا لە کەمتر ماڵێکی کورد بەرهەمی شاعیرانی ئەمرۆی تێدا دەبیندرێت! ئایا خەلكی کورد نیازی بە شێعر نەماوە؟ یان شاعیرانی بەرەی نوێ لە کۆمەڵگەی خۆیان دابــڕاون؟ یان کۆمەڵگەی کوردی دواکەوتوو ماوەتەوە بە نیسبەت شێعری نوێ؟ حەمەعەباس :لە هەموو كاتێكدا شێعر خوێنەری هەبووەو دەبێ ،من بەپێچەوانەی ڕای جەنابت پێموایه ئێستا خــوێــنــەری زۆرتـــرو جــددی‌تــر هەیه ،لەسەردەمی نالی‌و وەفاییدا بەدەگمەن رێكەوتووه له دەرەوەی مزگەوت‌و دیوەخان و دەربارەكان‌دا شێعر بوونی هەبووبێت ،ئێستا شێعر بەتەواوی تێكەڵی ژیانمان بــووه ،شێعر بــه زۆر رێــگــه دەچێته هــەمــوو م ــاڵ‌و هەموو شوێنێك ،كەسانێك وەری‌دەگرن‌و كەسانێكیش نایانەوێت .ئەمەش ئاساییه ،نابێ نیگەران بین بەكەمیی خوێنەر ،لە هەموو دنیادا خەڵكێكی كەم شێعر دەخوێننەوه ،ئەمه زیاتر پەیوەندیی
بەجەنجاڵییەكانی ژیانەوه هەیه ،پەیوەندیی بەم هەموو خوشك و براو ئامۆزایانەی شێعریشەوه هەیه ،ئاخر ئەوكات جگه له شێعر چیتر هەبوو؟ سینەماو شــانــۆ ،چــیــرۆك‌و رۆمــــان ،مۆبایل و ئینتەرنێت‌و !...ئــەدەبــی نــووســراو ئــەوەی هــەبــوو شێعر ب ــوو ،ئــەویــش لــەپــاڵ ئــەو نــاوە درەوشاوانەی شێعری كوردی ،دەیان‌و سەدان ناوی دیكەی هیچ لەباردانەبوو هەبووه ،بەهۆی بەتاڵییان لەجوانی نەبوو نه بەشێك لەمێژووی ئەدەبی كــوردی ،ئەگەریش نزیكتر ببینەوه بۆ سەردەمی هێمن‌و هاوسەردەمەكانی ،ئەوە دەبێ بڵێم ڕاسته ئەوكات خوێنەر زۆرتر بوو ،بەاڵم ئەوه زیاتر پەیوەندیی بەبارودۆخی سیاسی‌و كێشه نەتەوایەتییەكانمانەوه هــەبــووه نەك بەخودی شێعرەوه ،چونكه ئەوكات زۆرترینی خوێنەرەكان خوێنەری شێعره سیاسییەكان ب ــوون ،كــه هــەنــدێ لــەو شێعرانه زۆر الوازو ناشێعر بوون. بەرێزت وەکوو قەڵەم بەدەستێک ئەندامی مەڵبەندی یەکیەتیی نووسەرانی کوردی، تکایە بفەرمۆن ئەم مەڵبەندە لە کەیەوە و بە چ مەبەستێک پێکهاتووە؟ ئایا تا ئێستا توانیویەتی وەکــوو بنکەیەکی فەرهەنگی‌و ئــەدەبــی سەرنجی نــووســەران‌و هۆگرانی ئەدەبی کورد بەرەوالی خۆی ڕاکێشێت؟ حەمەعەباس :یەكیەتیی نووسەرانی كورد ساڵی 1970دامــەزراوه ،دیاره هەر یەكیەتی‌و سەندیكایەك كــه دادەمــــەزرێ دەیـــەوێ ببێته چەترێك بۆ ئەندامەكانی‌و داكۆكییان لێبكات و خزمەتیان بــكــات ،تــا چەندیش توانیویەتی بــە ئــەركــی خــۆی هەڵسێت ،باشتره كەسێكی دەرەوەی مەڵبەندی گشتی قسەی لەسەر بكات، لــەمــاوەی كاركردنی من و هاوكارانیشم لەم خولەی ئێستای‌دا ،كەماوەی زیاتر لەچوار ساڵه ئەم یەكیەتییه بەڕێوه دەبەین ،هەوڵمانداوه له خزمەتكردنی ئەندامانمان كەمتەرخەمی نەكەین، ئەگەر شتێكیش پێویست بووبێ‌و نەمانكردبێ لـــــەدەرەوەی تــوانــاو دەســەاڵتــی ئێمه بــووەو هیوادارم ئەو لیژنەیەی دوای ئێمە دێتە شوێنی ئێمه ،ئەو كەم‌و كوڕییانەی كەئێمه هەمان بووه نەیەێڵن. بەرێزت بەهۆی ئەندامیەتیت لە مەڵبەندی یەکیەتیی نووسەرانی کــورد ،پێم وایە لە نزیکەوە ئاگاداری ڕەوتی ئــەدەب‌و شێعری ڕۆژهەاڵتن .ئەم ڕەوتە چۆن دەبینن؟ حەمەعەباس :لــەســەر ئــەدەبــی ڕۆژهـــەاڵت‌و باشوور قسەیەك دەكەم ،هیوادارم لێكدانەوەی هەڵەی بۆ نەكرێت ،پێموایه له ڕووی تێڕامان‌و لــه ڕووی تەكنیكیشەوه ئــەدەبــی كـــوردی له ڕۆژهەاڵت جوانترو پێگەیشتووتره ،ڕەنگەئەمەش بەهۆی كارتێكرنی ئەدەبی فارسییەوه بێت ،بەاڵم لەڕووی زمانەوه ،زمانی نووسین لە باشووردا زۆر پــاك‌و پــاراوتــره ،بێگومان ئــەدەبــیــش لە ناوزماندا هەناسه دەدات ،خۆ ئەگەر بێینەسەر وەرگێڕان بەهۆی نزیكبوونی هــەردوو زمانی كوردیو فارسی لەیەكترەوه دەبووایه باشترین كارەكانی وەرگــێــڕان بۆ ســەر زمانی كــوردی ئەوانەبوونایه كه لە فارسییەوه وەرگێڕدراون، بــەاڵم لــەبــەرئــەوەی زۆرب ــەی وەرگــێــڕەكــان كه خــۆرهــەاڵتــیــیــەكــانــن ،زمــانــی زكــمــاكــی خۆیان زۆر شارەزانین (كــە ناهەقیشیان نیه چونكە پــەراوێــزخــســتــنــی زمــانــی كـــوردی زمانەكانی دیــكــەی غــەیــرە فــارســی لــە ئــێــران بــۆتــە هۆی ئەمه)كارەكانیان بۆ خوێنەرانی باشوور وەك
پێویست نیه ،كه ئەمه دەڵێم هەرگیز وەرگێڕانی ه ــەن ــدێ وەرگـــێـــڕی زمـــانـــزان و شـــــارەزای خــۆرهــەاڵت ،بۆنموونه ئەمین گەردیگالنی‌و رەســــووڵ ســوڵــتــانـی‌و سلێمان دڵــســۆزو هی دیكەش نادیده ناگرم .من كە ناوی ئەم چەند بەڕێزەم هێنا بەحوكمی ئــەوەی كه لە هەولێر كتێب‌فرۆشیم هەیه ،دەزانم خوێنەری باشوور چەند لە وەرگێڕانی خۆرهەاڵتییەكان ناڕازین. رەخــنــەیــەک هــەیــە کــە کـــورد بەگشتی بەتایبەتی لەم بەشەی لە کوردستان کە کیانی سیاسییو بروکراسی خــۆی هەیە، لە ڕێگای فستیڤاڵ‌وکورۆکوبوونەوەکاندا ئەوەندە گرینگی بە شێعر دەدرێت ،گرینگی بە بەشەکانی دیکەی ئەدەبیات وەکوو .رۆمان وکــورتــە چــیــرۆک ،رەخــنــە ،تویژینەوە، ژۆرناڵیستی و..نادرێت ،هەر بۆیە زمانی کـــوردی زیــاتــر لەبەشی شێعر قەتیس ماوەتەوه ،ئەمە چەندە راستە؟ حەمەعەباس :خۆزگه وا بوایه! بەاڵم كەی وایه! لەكوێ ئەوەندەگرنگی بەشێعر دەدرێ؟ من خۆم چەند ساڵێك لەمەوبەر بۆ چاپكردنی كتێبێك بەتەلەفۆن پەیوەندیم بەسەرۆكی دەزگایەكی چاپ كرد كه زیاتر له بیست ساڵیشه پەیوەندیمان
هەیه ،ئەو گوتی هەر كتێبێكت هەیه بۆتی چاپ دەكــەیــن بــەس شێعر نــەبــێ! ئــەگــەر تەماشای لیستی كتێبه چاپكراوەكانی هەر دەزگایەكیش بكەی ،دەبینی شێعر چەند بەشخوراوه! بەم دواییه زۆربەی گۆڤارو پاشكۆ ئەدەبییەكانیش كەم تا زۆر شێعریان باڵو دەكــردەوه بەهۆی كێشەی ئابوورییەوه وەستێنران‌و ئێستا زیاتر فەیسبوك‌و ماڵپەڕەكانی ئینتەرنێت بوونەته سەكۆی بالوكردنەوەی شێعر ،بەم حاڵەشەوە شێعری كـــوردی لــەجــوان ـی‌و هەڕمێنی خۆی نــەكــەوتــووه ،هەمیشه شێعری جــوان دەبینین و خوێنەری جیددیش هەمیشه شوێنپێی دەقه جوانەكان هەڵدەگرن. بۆ کۆتایی ئەم وتووێژە بەرێزت وەکوو قەڵەم بەدەستێک چ بەربەستێک لەسەر رێی خاوەن هەستەکان‌و نووسەرانی کورد دەبینیت؟ دەشــێ بڵێین گــوێ پــێــنــەدان‌و فەرامۆشكردن هەیەیان دەبێ ،بەاڵم بە حوكمی ئەوەی ئەدەب زادەی تێڕامان‌و خەیاڵی تاكەكەسییه ،بەربەست شتێكی حساب بۆنەكراوه ،دەشێ هاندەرێكت نەبێ بۆ نووسین ،بەاڵم ناشێ رێگرێكت هەبێ بــۆ نــووســیــن ،بەتایبەتیش نووسینی شێعر، چەندین دەقی جوان لەزیندان نووسراون ،ئەگەر نووسین بەربەست لەبەرچاو بگرێ ،لەزیندان و زەوتكردنی ئازادی بەربەستتر هەیه. سپاستان دەکەم بۆ بەشداریتان لەم وتووێژه بە هیوای سەرکەوتنی زیاتر.
مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌یی« :وه‌رگیرانی ڕۆمانێك ی به‌ختیار عه‌لی له تاران مۆله‌تی چاپی پێ‌نادرێت» خالید محه‌ممه‌دزاده ی ده‌ڵــێــت »:دوو ساڵ ه مــه‌ریــوان هه‌ڵه‌بجه‌ی ی ی دونیا» ل ه نوسین ڕۆمانی «دواهه‌مین هه‌نار ی كــردوه‌‌و باڵو به‌ختیار عه‌لی ته‌رجومه‌ی فارس ی لێ‌كراوه ،وتیشی »:ئهم ه بۆته‌وه‌‌و پێشوازی باش ی 1100 دووهه‌مین چاپی ئهم ڕۆمانه‌ی ه ب ه تیراژ نوسخه«. ی ی دونیا» وه‌ك دیار ه به‌شێك دواهه‌مین هه‌نار ی ســانــســۆر كـــراوه، ل ـه وه‌رگــێــرانــه فــارســی ـه‌ك ـ ه ی ئهم ی سه‌باره‌ت ب ه سانسۆر مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌ی ی ی «كوردستان» ڕۆمانه ل ه ئێران به ڕۆژنامه ی گ ــوت »:ڕۆمــانـه‌كـه لـه س ـه‌رده‌م ـی سـه‌ركــۆمــار ی ئه‌حمه‌دی ن ـه‌ژاد به‌ر ب ه چاپی گیرا ،بـه‌اڵم دوا ی هه‌ندێكیان ی ڕوحانیش له چاپه‌كه هاتن ه سه‌ركار لێ‌سانسۆر كرد به‌اڵم زۆر نیه«. ی ی ڕۆمانه‌ك ه هه‌ڵه‌بجه‌یی سه‌باره‌ت ب ه چاپ ی دیــک ـه‌ی ه ـه‌مــان نــووســه‌ر ب ـ ه نــــاوی« ئــێــواره په‌روانه« ده‌ڵێت تا ئێستا مۆڵه‌تی چاپكردنی ل ه ی تاران پێ‌نه‌دراوه .مه‌ریوان سه‌باره‌ت ب ه هۆكار ی بۆ چاپ کرانی«ئێواره‌ی په‌روانه« مۆله‌تنه‌دان ی ئــێــران پێی وایـ ه ی ئیرشاد ده‌ڵــێــت »:وه‌زاره‌تــــ ی ئیسالم بۆی ه تا ڕۆمانه‌كه سووكایه‌تیی ه ب ه ئایین ی پێ‌نه‌دراوه«. ی چاپكردن ئێستا مه‌جال ی ی ك ـ ه ئێستا ل ـ ه شــار مــه‌ریــوان هه‌ڵه‌بجه‌ی ی گوت»: ی ئه‌وه‌ش ی كاره‌كان تارانه بۆ سه‌رپه‌رشت ی ڕه‌خنه سه‌باره‌ت ب ه ی كــۆر ی به‌ڕێوه‌بردن دوا ڕۆمانی«دواهه‌مین هه‌ناری دنیا» ل ه تاران بڕیار ی ره‌شت ،ئیسفه‌هان‌و وای ه له‌هه‌ر یه‌ك له شاره‌كان ی كرماشان كۆری هاوشیو ه بۆ قسه‌كردن‌و نه‌قد ڕۆمانه‌كه به‌ڕێو ه بچێت». ی هه‌ڵه‌بجه‌یی س ـه‌بــاره‌ت بـ ه كــاری داهــاتــوو ی ب ه ده‌سته‌وه‌‌و هیوادار ه ی ل ه چیرۆكی هاوچه‌رخی كوردیو فارس ی »:كۆمه‌ڵ ه چیرۆكێك گوت بتوانێ باڵویان بكاته‌وه« ی كوردیو ی وه‌رگێڕان له حـه‌وز هی هه‌ر دوو زمان ی سااڵنێكه كار مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌ی ی ی فارس ی زمان ی كورديی ته‌رجوم ه ی ده‌كات‌و تا ئێستا چه‌ندین به‌رهه‌می پڕخوێنه‌ر فارس كردوه.
10
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
سیاسی
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
نه‌بوونی بااڵنس له سیاسه‌تی دهوڵهتی رووحانی دا ( لە پەراوێزی سه‌فه‌ری دووه‌می رووحانی‌دا بۆ نیۆیۆرک)
رێبوار مه‌عرووفزاده ســــه‌رۆک کــۆمــاری ئــێــران ،حـه‌سـه‌ن روحــانــی ،بــۆ جــاری دووهـــه‌م سـه‌ردانــی نــیــۆیــۆرکــی کـــرد و لــ ه رێــکــه‌وتــی 3ی ڕه‌زبـــــه‌ری ســاڵــی 1993لــ ه ڕێــکــخــرای نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان وتارێکی پێشکه‌ش کرد .ئه‌و وتار ه بۆ جارێکی دیکه جه‌ختی ل ه سه‌ر پرسی ئه‌تۆمی ئێران و ڕه‌وشی ڕۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست کرد .ڕوحانی پاش 36ســاڵ وهک ســه‌رۆک کــۆمــاری ئێران لهگهڵ سه‌رۆک وه‌زیرانی بریتانیا ،ده‌یوید کــامــرۆن ،کــرد .ئ ـه‌و سـه‌فـه‌ر ه ل ه حالێکدا ئه‌نجاام درا ک ه زیاتر ل ه یه‌کساڵ به‌سه‌ر دهوڵهتی ڕوحانی دا تێده‌په‌رێ و سیاسه‌تی ده‌ره‌وه و پرسی ئه‌تۆمی ئێران گرینگترین
ته‌وه‌ر ل ه پێناسه‌کردنی ئه‌و ده‌وڵه‌ت ه بوون. هه‌ر بۆی ه لێکدانه‌وه‌ی سه‌فه‌ری رۆحانی بۆ نیۆیۆرک به‌جۆرێک لێکدانه‌وه‌ی کارنامه‌ی دهوڵهتی ڕوحانیشه. به‌راوردی سه‌فه‌ری یه‌که‌م و دووهه‌می ڕوحانی سـه‌فـه‌ری یه‌که‌می ڕوحــانــی ب ه هۆی ئــه‌وه‌ی تــازه پۆستی ســه‌رۆک کۆماری وه‌رگــرتــبــوو ،بــۆ ڕۆژئــــاوا و میدیاکانی ڕۆژئـــاوا جێگه‌ی سه‌رنجێکی زۆر بوو. ئ ـه‌وده‌م ئـه‌وه‌ی ڕوحانی و ئۆباما لهگهڵ یه‌ک ده‌ست ده‌ده‌نه‌و ه یان نا و دواتریش قسه‌کردنی ته‌له‌فۆنی ئه‌و دوو سه‌رۆک کۆمار ه بــوو ه جێی سه‌رنجی میدیاکانی جــیــهــان .بــه‌اڵم پــاش تێپه‌ڕینی یه‌کساڵ به‌سه‌ر سیاسه‌ته‌کانی ڕوحانی ،سه‌فه‌ری ئـه‌و بۆ نیۆیۆرک چی‌دیک ه خاوه‌نی ئه‌و گرینگییه‌ی ساڵی پێشووی نه‌بوو .هه‌روه‌ها هێزگرتنی داعش له عێراق و سووریه ،ب ه تایبه‌تی گرتنی پارێزگای مووسڵ له الیه‌ن ئه‌و ڕێکخراو ه توندره‌و ه ئیسالمییه ،وهک گرینگترین تـ ـه‌وه‌ری جیهانی ده‌رکــه‌وت و زۆرێــک ل ه س ـه‌رۆک کۆمارانی جیهان جه‌ختیان له‌سه‌ر خه‌بات ب ه دژی داعش وهک ڕێکخراوێکی تێرۆریستی کــرد .ب ه
واتایه‌کی دیک ه داعش ،پرسی ئه‌تۆمی ئێرانی تاڕاده‌یه‌ک په‌راوێز خست .پرسی داعش ل ه عێراق بۆ ئه‌مریکا و والتانی ڕۆژئاوایی وهک پرسی سهرهکی ده‌رکه‌وت و ته‌نانه‌ت ئه‌وان خوازیاری رۆڵی کۆماری ئیسالمی ئێران بۆ شه‌ر لهگهڵ داعش بوون .ئه‌و ه له‌حالێک‌دا بۆ ئێران دانیشتنه‌کانی ئێران و ڕۆژئاوا له سه‌ر پرسی ئه‌تۆمی‌و الچوونی گه‌مارۆکانی ڕۆژئـــاوا وهک گرینگترین تـ ـه‌وه‌ری سیاسه‌تی ده‌ره‌و ه ده‌رکـ ـه‌وت. هه‌ر بۆیه له الیه‌ک ده‌وڵه‌تانی ڕۆژئاوایی له ه ـه‌وڵ دان ک ه ئێران ب ه دژی داعش شه‌رێکی جیددیتر بکا و ل ه الیه‌کی دیک ه ئێران ده‌یهه‌وێ شه‌ڕ ل ه به‌رامبه‌ر داعش وهک کارتێک بــۆ ئیمتیاز وه‌رگــرتــن ل ه دانیشتنه‌کانی ئه‌تۆمی به‌کار بێنێ.
ڕۆژئـــــــاوادا ئــێــســتــاش هـــه‌ر هێمنانه‌تر لـــه ئـ ـه‌ح ــمـ ـه‌دی نــــــژاده .هــــه‌ر جــــار ک ه ئه‌حمه‌دی نــژاد ده‌چ ــوو بــۆ وتـــاردان ل ه نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ،زۆرێک له واڵتان ب ه نیشانه‌ی ناڕه‌زایه‌تی هۆڵی دانیشتنه‌که‌یان چــۆل ده‌ک ــرد .ب ـه‌اڵم ڕوحــانــی ئـه‌وه‌نــده‌ی جه‌ختی ل ه چارهسهری کێشه‌ی ئه‌تۆمی‌و کــردن ـهوه دیپلۆماسی کـــردوه ،کــردنـه‌و ه فه‌زای نێوخۆیی په‌راوێز خستووه .ڕوحانی ل ه وتووێژ لهگهڵ کریستین ئه‌مانپوور، هه‌واڵنێری کاناڵی CNNڕایگه‌یاند ک ه «مــن بــڕوا نــاکـه‌م ک ـه‌س بـ ه هــۆی کــاری ڕۆژنامه‌نووسی و ڕاگه‌یانده‌ن ده‌سته‌به‌ر کرابێ ».ئه‌و قسانه‌ی ڕوحانی ناڕه‌زایه‌تی ژمــاره‌ی ـه‌کــی زۆر لـ ه رۆژنامه‌نووسانی لێکه‌وه‌ته‌وه. 135ڕۆژن ــامـ ـه‌ن ــووس ــی ئــێــرانــی ل ه نامه‌یه‌کی کراوه‌دا له کاردانه‌و ه به‌و قسانه‌ی ڕوحانی وتیان که ئه‌و نکۆلی ل ه واقعیه‌تی ئــێــران ده‌کـــا‌و ه ـه‌وڵــی داو ه ده‌ســتــکــاری ئه‌و ڕاستیان ه بکا .ده‌سته‌به‌کاربوونه‌وه‌ی ئه‌نجوه‌نی سنفی ڕۆژنامه‌نووسان یه‌کێک لـه‌و به‌لێنانه‌ی ڕوحانی بــووه ک ه تاکوو ئێستاش جێبه‌جێ نـــه‌کـــراوه .ل ـ ه دوای هــاتــنـه‌سـه‌رکــاری ڕوحــانــیــش ژمــاره‌ی ـه‌ک
به‌ڕێو ه چــوو .هه‌رچه‌ند ئێران هه‌وڵی دا ئه‌و دیدار ه وهک چاالکبوونی دیپلۆماسی ئێران‌و بۆ گه‌وره‌کردنی ڕوحانی به‌کار بێنێ ،به‌اڵم قسه‌کانی ده‌یوید کامرۆن ل ه دوای ئه‌و دیدار ه و له نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان دهریخست کـ ه ئـ ـه‌وان ل ـه‌و دانیشتنه ب ه ڕێکه‌وتنێک نه‌گه‌یشتوون .ده‌یوید کامرۆن ل ـ ه وت ــاره‌کـ ـه‌ی ئــامــاژه‌ی بـــه‌وه کــرد ک ه لهگهڵ ڕوحانی ناکۆکی زۆریان هه‌بوو ه و پێویست ه ئێران له بواری پشتیوانی کردنی گرووپه تێرۆریستییه‌کان ،پرسی ئه‌تۆمی‌و هــه‌ڵــســوکــه‌وت لــه‌گــه‌ڵ خ ـه‌ڵــکــی ئــێــران، سیاسه‌تی بگۆرێ .شایانی ئاماژه‌ی ه ک ه باڵوێزخانه‌ی بریتانیا له تاران ل ه ڕێکه‌وتی 8سه‌رماوه‌زی 1390هێرشی کرایه سه‌ر و هه‌ر بۆیه بریتانیا بالوێزخانه‌ی خۆی ل ه ئێران داخست‌و دیپلۆماته‌کانی ئێرانیشی لـه ل ـه‌نــده‌ن ده‌رکــــرد .ڕه‌نــگـه کــامــرۆن ل ه دیـــداره‌کـــه‌ی لــه‌گــه‌ڵ ڕوحــانــیــدا ،پرسی کــردنــه‌وه‌ی بالوێزخانه‌ی ئ ـه‌و واڵتــ ه ل ه تارانیشی باس کردبێ‌و ئیرانیش جه‌ختی له‌سه‌ر پرسی ئه‌تۆمی کردبێ.
ڕۆژنامه‌نووس ده‌ستبه‌سه‌ر کراون .دیار ه ژم ــاره‌یــه‌ک ڕۆژنــام ـه‌نــووســی کــوردیــش ده‌سته‌به‌سه‌ر کــراون ک ه ده‌کــرێ ئاماژ ه ب ه محه‌ممه‌د سدیقی که‌بوودوه‌ند ،عه‌دنان ح ـه‌س ـه‌نــپــوور ،خــوســره‌و و مـه‌ســعــوود کوردپوور بکه‌ین.
دیداری کامرۆن و ڕوحانی پاش 36ساڵ دوو به‌رپرسی پایه‌به‌رزی ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی ئــێــران و بریتانیا ل ـ ه ئاستی ســـه‌رۆک کــۆمــار و ســه‌رۆک وه‌زیران لهگهڵ یه‌کتر دیداریان کرد .ئه‌و دانیشتنه‌ی ده‌یوید کامرۆن و ڕوحانی ل ه ده‌فته‌ری بریتانیا ل ه ڕێکخراوی نه‌ته‌و ه یـه‌کــگــرتــووه‌کــان ب ـ ه شێوه‌یه‌کی داخ ــراو
نێوخۆ
و
سیاسه‌تی
سیاسه‌تی ده‌ره‌وه ڕوحـــانـــی لــه هــه‌ڵــســوکــه‌وت ل ـه‌گ ـه‌ڵ
ئاکام گیری ده‌وڵــــه‌تــــی ڕوحــــانــــی نــه‌یــتــوانــیــو ه سه‌رکه‌وتنێکی به‌رچاو ده‌سته‌به‌ر بکاو ب ه بایه‌خنه‌دان ب ه کردنه‌وه‌ی فه‌زای نێوخۆیی ده‌نگده‌ران و الیه‌نگرانی ڕێفورمخوازانی نــائــومــێــد کـــــردوه .لــ ه الیـــه‌ک عــێــراق ب ه شیعه‌گه‌رایی وێرانتر له جــاران ـه‌و یه‌ک له سه‌ر سێی ئه‌و واڵته که‌وتۆت ه ده‌ست داعــش .ره‌نگ ه یـه‌کـه‌م ئاکامی نه‌بوونی بااڵنس ل ه سیاسه‌تی ده‌وڵـه‌تــی ڕوحانی دا لـه هه‌ڵبژاردنی په‌رڵمانی داهــاتــوودا ده‌رکه‌وێ. سەرچاوەکان: بی‌بی‌سی فارسی قسەکانی رووحانی لە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان
ژماره٦٤١ :
رۆژنامەی
ژیاننامەی جۆن ئەدەمز ن :فرانک فریدێڵ و هاگ سیده‌ی
()2
و :ل ه ئینگلیزیه‌وه :خه‌سره‌و ئه‌ڵماسی
دووەم سەرۆک کۆماری ئەمریکا (خولی سەرۆکایەتی )١٧٩٧ -١٨٠١ ڵ و هاگ سیده‌ی و ن :فرانک فریدێ له ئینگلیزیه‌وه :خه‌سره‌و ئه‌ڵماسی جــۆن ئــەدەمــز ،کە کەسێکی زانــاو خـ ــاوەن ئــەنــدێــشــە بـــوو ،زیــاتــر وەک فەیلەسووفێکی سیاسی ،جێی بایەخ و سەرنج بــوو تا سیاسەتوانێک .بێ گۆمان دەبێ بیری لە ئەزموونی خۆی و ئەمریکا کردبێتەوە ،کاتێک دەیوت: « گــەل و نــەتــەوەکــان لــە نــاو ئاگری بەدبەختی و نەهامەتییەکان ،ساختە
دەکرێن». ئەدەمز لە ساڵی ١٧٣٥لە کۆلۆنی زەریاچەی ماساچوسێتس لە دایک بوو .ئەو کە پارێزەرێکی دەرچووی زانکۆی هارڤارد بوو ،هەر زوو وەک کەسێکی نیشتمانپەروەر پێناسە کرا؛ وەک نوێنەرێک لە کۆنگرەکانی کۆنتینانتاڵی یەکەم و دووەم ،رۆڵێکی سەرەکی گێڕا لە بزاڤی سەربەخۆیی. لە ماوەی شەڕی شۆرشگێڕی ،وەک دیپڵۆماتکارێک لە واڵتانی فەڕەنسا و هۆڵەندا خزمەتی کردو لە وتووێژەکانی پەیمانی ئاشتیدا ،رۆڵێکی یارمەتیدەرانەی گێڕا .لە ماوەی ساڵەکانی ١٧٨٥بۆ ،١٧٨٨باڵوێزی ئەمریکا بوو لە دادگای سەینت جەیمز [ لە لەندەن] و لە گەڕانەوەیدا بۆ ئەمریکا ،بە جێگری سەرۆک کۆمار کە ئەو کات جۆرج واشینتۆن بوو هەڵبژێردرا. ئەو دوو خولەی جێگری ســەرەک کۆماری ،بۆ کەسێکی خــاوەن وزە و زانا و خۆبەزلزانی وەک ئەو ،ئەزموونێکی ناخۆش وپڕ لە بێ هیوایی بوو .جارێکیان ،الی خێزانەکەی ،ئابیگه‌یڵ ،وەک گلەییەک وتبووی « :واڵتەکەم بەو پەڕی ژیرییەوە ،بۆ من بێماناترین ئۆفیسی داناوە کە تا ئێستا داهێنانی مرۆڤ بیری لێ کردبێتەوە یا تەنانەت لە خەیاڵیشیدا وێنای کردبێت». کاتێک ئەدەمز بوو بە سەرەک کۆمار ،شەڕی نێوان بەریتانیا و فەڕەنسا لە ناو ئاوە ئازادەکان خەریک بوو کێشەو دژواری گەلێک گەورەی بۆ ویالیەتە یەکگرتووەکان و هەروەها حیزبایەتی تۆخ لە نێوان کوتلە دژبەرەکان لە ناوخۆی واڵت دەتەنییەوە. ئیدارەکەی ئەدەمز ،سەرنج و جەختی زیاتری خستبووە سەر فەڕەنسا .لەو واڵتەدا، بەڕێوەبەرایەتی ،واتە گرووپی دەسەاڵتدار ،رەتیان کردبۆوە پێشوازی لە نێردراوی ئەمریکا بکەن و هەروەها پەیوەندییە بازرگانییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا هەڵپەساردبوو. پاشان ئەدەمز سێ راسپێراوی نارد بۆ فەڕەنسا ،بەاڵم لە وەرزی بەهاری ساڵی ١٧٩٨پەیامێکی بۆ هات کە وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا ،تالیراند ،و بەڕێوەبەرایەتی واڵتی فەڕەنسا رەتیان کردبۆوە کە وتووێژیان لەگەڵ بکەن مەگەر ئەوەیکە پێشەکی بەرتیلێکی گەورەیان بدەنێ .ئەدەمز راپۆرتی ئەو بێڕێزیەی بۆ کۆنگرە ناردو سەنا ئەرکی چاپی نووسراوەکانی وەئەستۆ گرت .لە نووسراوەکاندا ،تەنیا بە پیتەکانی «ئێکس و وای و زی» ئاماژە بە فەڕەنسییەکان درابوو. گەلی ئەمریکا کەوتبووە دۆخێکەوە کە جێفرسۆن ناوی « تاکەی ئێکس ،وای، زی» لێ نابوو و رێــژەی تاکەش بە هۆی وتارەکانی ئــەدەمــزەوە ،بــەردەوام بەرز دەبۆوە .کۆمەاڵنی خەڵک ،لە هەر شوێنێک کە سەرۆک کۆمار دەردەکەوت ،بە دەنگی بەرز هەلهەلەیان لێدەدا .پێشتر فێدڕالیستەکان هەرگیز ئەوەندە الیەنگر و هەواداریان نەبووبوو. کۆنگرە پارەی پێویستی تەرخان کرد بۆ تەواو کردنی سێ کەشتی پارێزگاری نوێ و بۆ دروست کردنی کەشتی زیاتر ،و هەروەها ئیزنی بە کۆکردنەوە خەڵک بۆ بنیاتنانی سوپایەکی کاتی دا .دواتر بۆ ترساندنی سیخووڕە بیانییەکان و دەرپەڕاندنیان لە واڵت و سەرکوتکردنی هێرشەکانی سەرنووسەرە کۆماریخوازەکان ،یاساکانی بیانییەکان و ئاژاوەگێڕانی دەرکرد. ســەرۆک کۆمار ئــەدەمــز ،داوای راگەیاندنی شــەڕی نەکرد ،بــەاڵم دوژمنایەتی نێوان دوو واڵتەکە ،لە دەریادا دەستی پێکرد .لە سەرەتادا ،کەشتییەکان و سیستەمی گواستنەوەی ئاویی ئەمریکا لە بەرامبەر ئەو کەشتییە ناحکوومیە بەکرێگرتانەی فەڕەنسا ،بەرگرییان لێ نەدەکرا ،بەاڵم لە ساڵی ١٨٠٠دا ،بازرگانە چەکدارەکان و کەشتییە جەنگییەکانی ئەمریکا ،خەریکی پاککردنەوەی هێڵە ئاوییەکان بوون. سەرەڕای هەندێک سەرکەوتنی بەرچاوی هێزە دەریاییەکانی ئەمریکا ،تای شەڕ نیشتەوە .پەیامێک گەیشتە ئەدەمز کە فەڕەنساش تاقەتی شەڕی نییە و ئامادەن بە رێزەوە ،پێشوازی لە نێردراوێکی ئەمریکا بکەن .زنجیرەیەک وتووێژی درێژخایەن، کۆتاییان بەو نیمچە شەڕە هێنا. ناردنی لێژنەیەکی ئاشتی بۆ فەڕەنسا ،تووڕەیی و دژایەتی تەواوەتی هامیلتۆنییەکانی دژی ئەدەمز لێ کەوتەوە .لە بانگەشەکانی هەڵبژاردنی ساڵی ١٨٠٠دا ،کۆماریخوازەکان یەکگرتوو و کاریگەر بوون ،بەاڵم فێدڕالیستەکان [ الیەنگرانی ئەدەمز] زۆر بە خراپی پرشوباڵو ببوونەوە .لەگەڵ ئەوەشدا ،ئەدەمز تەنیا چەند دەنگێکی هەڵبژاردنی کەمتری لە جێفرسۆن هێنا کە دواتر بووە سەرۆک کۆمار. ئەدەمز لە رۆژی یەکەمی نۆڤێمبەری ،١٨٠٠دروست پێش هەڵبژاردنەکان ،گەیشتە پێتەختە نوێکەی واڵت بۆ ئەوەی لە شوێنی حەوانەوەکەی لە ناو کۆشکی سپی دا نیشتەجێ بێت .لە دەمەو ئێوارەی رۆژی دووەم دا ،لە ژوورە شێدار و تەواونەکراوەکانی کۆشکەدا ،ئەمەی بۆ خێزانەکەی نووسی « :پێش ئەوەی ئەم نووسراوەم تەواو بکەم، روو لە ئاسمان دەپاڕێمەوە کە باشترینەکانی خێر و بەرەکەت ببارێت بە سەر ئەم کۆشکەدا و هەموو ئەو کەسانەی لەوە بە دواوە ،لێرە نیشتەجێ دەبن .هیوادارم هیچ کەس جگە لە کەسانی راستگۆ و ژیر لە ناو ئەم کۆشکەدا ،دەسەاڵتی واڵت نەگرنە دەست و حکوومەتی واڵت نەکەن». ئەدەمز ،پاش خانەنشین بوونی ،گەڕایەوە مەزراکەی لە کووینسی .هەر لێرەشەوە، نووسراوە دوورو درێژ و پڕ وردەکارییەکانی بۆ تۆماس جێفرسۆن نووسی .وە هەر لێرەش ،لە رۆژی ٤ی ژووالی ،١٨٢٦کۆتا وشەکانی بە گوێی کەسانی دەوروبەری چرپاند « :تۆماس جێفرسۆن دەمێنێتەوە ».بەاڵم جێفرسۆن چەند کاتژمێر بەر لەوە لە مۆنتیسێلۆ ،کۆچی دوایی کردبوو. سەرچاوە: http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johnadams
9
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
سیاسی
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره٦٤١:
رۆژنامەی
خه‌سارناسیی لێکدابڕان و کێشه‌ی بزووتنه‌وه سیاسییهکانی ئه‌مرۆ
ئاڕه‌ش لۆڕستانی و :ئاڵه‌شێن لــــه‌م کــــورتــــه‌وتــــاره‌دا هـــــه‌وڵ ده‌ده‌یـــــن سه‌ره‌کییترین کێشه‌کانی ب ـه‌رده‌م داخوازیی ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان که له‌مپه‌ڕی به‌ر بزووتنه‌و ه سیاسییه‌کانن‌و ده‌بن ه هۆی دابــڕان‌و کێشه‌ی بنه‌ڕه‌تی نێوانیان تــاووتــوێ بکه‌ین .خوێنه‌ر به خوێندنه‌وه‌ی سه‌رپێیی‌و کورته‌شڕۆڤه‌یه‌ک باشترو ئاسانتر له چه‌مکه‌کان ده‌گا. مــرۆڤ ب ه سه‌رنجدان به تایبه‌تمه‌ندیی ه تاکه‌که‌سی‌و کۆمه‌الیه‌تییه‌کانی خۆی‌و گونجاو ده‌گ ـه‌ڵ زانست‌و کاریگه‌ریی له‌سه‌ر جیهان، دۆمینویه‌کی ناسکی پێکهێناو ه ک ـ ه ده‌گ ـه‌ڵ خزینی هه‌رکامیان گشتی پێکهاته‌‌و ستراکتۆر ده‌ڕمێ. یه‌کێک له گرنگترین بنه‌ماکانی کۆمه‌لناسی‌و سیاسه‌ت ،پێوه‌ندیی تــاک‌و کۆمه‌ڵگه‌یه‌و ئهم هاوسه‌نگییه به‌رده‌وام گۆڕانێکی هێند سه‌یری به‌سه‌ر داهــاتــووه که ق ـه‌ت هاوسه‌نگیی ئهم پێوه‌ندییان ه بـ ه بنه‌ما وه‌رنــه‌گــیــراوه ،به‌ڵکو تاک‌و کۆمه‌ڵگ ه ده‌بن به ئامێر بۆ گه‌یشتن ب ه ئامانج‌و مه‌به‌ست ه مـه‌زن‌و بچووک ه سیاسی- ئابوورییه‌کان و ،زانستیش ل ه نێوه‌دا ته‌نیا پاساوهێنه‌ره‌وه‌‌و ڕازێنه‌ری ئهم خواستانه‌یه. مێژوو وهک لقێکی زانست به سه‌رنجدان بـ ه فــاکــتــۆر ه نــابــڕاوه‌کــانــی خــۆی ،یه‌کێک ه ل ه کێشه‌خولقێنترین بنه‌ماکانی زانست ه سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‌و ب ه سه‌رنجدان ب ه گێڕانه‌وه‌و لێکدانه‌و ه جۆراوجۆره‌کانی ده‌بــێ ب ه پێگه‌ی حه‌ق‌وێژیی‌و حه‌ق‌خوازیی بیرمه‌ندان‌و چاالکان. زۆرب ـه‌ی چاالکانی سیاسی-کۆمه‌اڵیه‌تی، پێیان وایــە مێژوو پێوەستە بە ڕابـــردووەو
ته‌نیا هه‌ندێکی که‌میان مێژووی داهاتوو ب ه تــه‌واوکــه‌ری گشتی مــێــژوو ده‌زانــــن .مێژوو کاتێک ده‌ک ـه‌وێــت ـ ه م ـه‌ودای ـه‌کــی زه‌مه‌نییه‌و ه و زانــســتــه‌کــانــی دیــکــ ه بـــه رازانــــدنــــه‌وه‌ی مه‌شرووعیه‌ت په‌یدا ده‌که‌ن ،روون و ئاشکرا مه‌ته‌لی زه‌ق‌ب ــووه‌وه‌ی پێوه‌ندی تاکه‌که‌س و کۆمه‌ڵگه تا ئه‌و جێیه‌ی ک ه ره‌سه‌نایه‌تی مێژوو بوو ه به سه‌نگی مه‌حه‌کی راست و دروستی که‌سا‌یه‌تی‌په‌رستی، هـه‌مــوو ئه‌ندێشه‌یه‌ک. چین‌په‌رستی (طبقه‌پرستی) ،ده‌سه‌اڵتپه‌رستی و ....ئه‌و به‌رزه‌کانن ئێمه ب ـه‌ره‌و پێگه‌یه‌کی مه‌زنتر ل ه تاکه‌که‌س و کۆمه‌ڵگه ده‌فڕێنن ،ده‌بین ب ه ئیلیت و له س ـه‌ره‌و ه ل ه خه‌ڵک ده‌ڕوانین، به ڕواڵه‌ت خۆمان به نوینه‌ری ئه‌وان ده‌زانین به‌اڵم نوێنه‌رگه‌لێک که پۆاڵ ل ه ناخیاندا خاراو ه و پێمان وای ه توانای مرۆڤ ده‌که‌ین ب ه توانای دێوو درنج ،مه‌زنه‌مرۆڤ دەبێ بە مەنتقمان‌و حه‌ق ته‌نیا له ڕوانگه‌ی ئێم ه پێناس ه دهکرێ. ئــازادی و دادپـــه‌روه‌ری ،دیموکراسی‌و مافی مــرۆڤ وت‌وویرێکی زروق ـه‌و بــروقـه‌دارن ک ه زۆر زیره‌کان ه مافخوازی‌و ره‌وابوونمان ل ه نێو خه‌ڵکێکی ئازارگه‌سته ،بۆ داهاتوو مزگێنی ده‌ده‌ن. زیاتر ل ه سه‌ت ساڵ ه چووینه‌ت ه مه‌یدانی هــزرمـه‌نــدی نوێی زانستییه‌وه و بـــه‌رده‌وام خ ـه‌بــات بــۆ دروشــمــان ـ ه ده‌ک ـه‌یــن ک ـه رێژیم ه ملهوڕو سه‌ره‌ڕۆکانیش به‌رزی ده‌که‌نه‌وه. له به‌رانبه‌ر هێزی ده‌سه‌اڵتداری کۆمه‌ڵگ ه کـ ه تاکه سیستمی حکوومه‌تی نییه ،به‌ڵکو هــــه‌ژاری‌و الوازی فـه‌رهـه‌نــگـی‌و جۆره‌کانی هه‌اڵواردنیش ل ه کۆمه‌ڵگه‌دا ده‌سڕۆیشتوون ل ـ ه «ئێمه» ل ـ ه ب ـه‌رانــب ـه‌ر «ئـــــه‌وان»دا که‌ڵک وه‌رده‌گــرن« .ئێمه» کێیه‌‌و تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی چین؟ کــاتــێــک «ئــێــم ـه» بــه هــه‌مــوو دژبــه‌رانــی سیستمی زاڵ داده‌نـــــرێ« ،ئــه‌وانــیــش» ب ه ئاشکرا دوژمــنــی «ئــێــم ـه»ن .بــه‌اڵ م «ئێمه» خه‌ڵکیش ده‌گرێته‌وه؟ ئـه‌رێ ئه‌و دژبه‌رانه‌ی ل ه قوژبنی زیندان دان به‌ڕاستی نوێنه‌ریان هه‌یه؟ گه‌لۆ «ئێمه» یه‌کیه‌تی راسته‌قینه‌ی
ههموو دژبه‌ران ه بۆ رووخاندنی دیکتاتۆر و س ـه‌ره‌ڕۆ و په‌نا بــردن بۆ زۆرینه‌ی «ئێمه» ک ه ده‌بێ هه‌مه‌ن خه‌ڵک بێ ،بۆ هه‌ڵبژاردنی نوێنه‌رانی خۆیه‌تی؟ ئه‌گه‌ر وایـه که‌واته ئه‌و ش ـه‌ڕان ـ ه بــۆ هه‌ڵفریواندنی خه‌ڵک و تۆمه‌ت هه‌ڵبه‌ستن بۆ یه‌کتری ل ه پێناو چی دایه؟ ئه‌گه‌ر بـه‌ڕاســتــی خـه‌ڵــک شوێندانه‌رترین هــۆکــاری هه‌ڵبژاردنن ئـه‌دی زه‌ق‌کــردن ـه‌وه‌ی مێژوویی، که هه‌مووی زوڵم و سته‌م ه بۆ چییه؟ ئه‌رێ کــوروش و داریــوش و ....یه‌کیه‌تی‌خولقێنن، ئــــه‌دی قــــازی مــح ـه‌م ـه‌د ،ب ــابــه‌ک ،مــــه‌زده‌ک،
مێژوویی و مه‌زهه‌ب پێوه‌ری حه‌قه ،که‌وات ه بۆ باسی دیموکراسی ده‌کــرێ؟ مرۆڤی ئازاد و مافی مــرۆڤ لـ ه ب ـه‌راب ـه‌ر شارستانییه‌تی لێڵی چه‌ند ه ـه‌زار ساڵهدا چ واتایه‌کی هه‌یه؟ ئه‌گه‌ر پێشکه‌وتن و النی که‌می هه‌لومه‌رجی ئــاشــتــیــخــوازی ل ـه سـ ـه‌ر پــێــوه‌ری به‌ستێنی قانوونه‌کانی مافی مرۆڤ بێ ،دیاره چاالکانی سیاسی و مه‌ده‌نی کۆمه‌لگه‌ته‌وه‌ر ل ه دانانی قانوونه‌کانی مافی مرۆڤ و ئه‌و ئیدانه‌ی ک ه ئاسۆیه‌کی روون بۆ ئه‌مڕۆ وێناده‌که‌ن ،هیچ گرنگییه‌کیان به مێژوو و ڕه‌سه‌نایه‌تی مێژوویی
زۆر جێگه‌ی داخ ه سیستم ه ده‌سه‌اڵتداره‌کان به ههموو جۆرێک هه‌وڵی چـه‌وســانــدنـه‌وه‌ی خه‌ڵک و په‌راوێزخستنی چاالکانی سیاسی- کۆمه‌اڵیه‌تی دەدەن و ل ه به‌رانبه‌ر جیابیراندا هه‌میش ه یه‌کگرتوون ،به‌اڵم دژبه‌رانی ئهم سیستم ه دیکتاتۆران ه ده‌گه‌ڵ یه‌ک یه‌کگرتوو نین .بنئاژۆخواز، ریفۆرمخواز ،پێڕه‌وی هێڵی ئیمام و ....هه‌موان له‌سه‌ر گوێڕایه‌ڵی کۆماری ئیسالمی کۆکن که‌چی زۆربه‌ی «ئێمه» چ له‌به‌رانبه‌ر «ئه‌وان» و چ ل ه به‌رانبه‌ر خۆشمان «ئێمه»دا تووشی هه‌ڵ ه و ڕه‌شبینین ره‌ئیس ئه‌لی دلواری ،شیر عه‌لیمه‌ردان ،میرزا کوچه‌کی جه‌نگه‌لی ،سه‌تارخان و باقرخان و ...نوێنه‌ری راسته‌قینه‌ی خه‌ڵک نین؟ زۆر جێگه‌ی داخ ـه سیستم ه ده‌س ـه‌اڵتــداره‌کــان ب ه ه ـه‌مــوو جــۆرێــک ه ـه‌وڵــی چ ـه‌وســانــدن ـه‌وه‌ی خه‌ڵک و په‌راوێزخستنی چاالکانی سیاسی- کۆمه‌اڵیه‌تی دەدەن و له به‌رانبه‌ر جیابیراندا هه‌میشه یه‌کگرتوون ،بــه‌اڵم دژب ـه‌رانــی ئهم سیستمه دیکتاتۆران ه ده‌گـه‌ڵ یه‌ک یه‌کگرتوو نین .بنئاژۆخواز ،ریفۆرمخواز ،پێڕه‌وی هێڵی ئیمام و ....هه‌موان له‌سه‌ر گوێڕایه‌ڵی کۆماری ئیسالمی کۆکن که‌چی زۆربـ ـه‌ی «ئێمه» چ له‌به‌رانبه‌ر «ئه‌وان» و چ ل ه به‌رانبه‌ر خۆشمان «ئێمه»دا تووشی هه‌ڵ ه و ڕه‌شبینین. ئــه‌گــه‌ر ی ـه‌کــپــارچ ـه‌یــی و ره‌س ـه‌نــای ـه‌تــی
ل ه سه‌ره‌تی سهرهکی خۆیان ن ـه‌داوه‌و هه‌وڵ ده‌ده‌ن ئه‌و قانوونان ه بۆ مرۆڤه‌کانی جیهان ل ه هه‌ڵومه‌رج و ژینگه‌ی جــۆراوجــۆردا وهک پێوه‌ری دادوه‌ری و بایه‌خ‌پێدان به‌کاربێ و ب ه جێی دروست کردنی مه‌زنه‌مرۆڤ‌و یۆتۆپیا، مــرۆڤ ئـه‌و جــۆره‌ی هه‌ی ه وهک تاکه‌که‌س‌و ل ه چوارچێوه‌ی کۆمه‌ڵگه‌دا تاووتوێی بکه‌ن و هه‌ر به‌و مرۆڤه ئاساییه‌و ه ک ه بناغه‌ی ههموو پێشکه‌وتن‌و هـه‌وڵ و کۆششه‌کانه ،کۆمه‌ڵگ ه بـه‌ره‌و داهاتوویه‌ک به‌رن ک ه مرۆڤ تێیدا ل ه خۆی نامۆ نه‌بێ‌و هه‌روه‌ها تووشی خوڵیای بوونه‌وه‌ری خه‌یاڵی یۆتۆپیایی نه‌بێ‌و به‌ره‌و راستییه‌ک که شایانی شه‌نوکه‌وێکی راسته‌قین ه بــێ ،ب ه سه‌رنجدان به هاوسه‌نگی پێوه‌ندیی تاکه‌که‌س و کۆمه‌ڵگ ه بێ پێناس ه بکه‌ن.
نه‌ته‌وه ،ئیتنیک و ....ئه‌و سنووره هزرییانه‌ن مرۆڤ بۆ ناساندنی شووناسی خۆی که‌ڵکیان لــێ‌وه‌رده‌گــرێ و ئه‌گه‌ر ئ ـه‌م چه‌مکان ه زیان به ئ ــازادی و شووناسی مــرۆڤ بگه‌یه‌نن – چ ل ه بابه‌ته‌کانی دژبــه‌ران و چ له باسه‌کانی الیه‌نگران – دا ده‌بێ بزانین الڕێ ڕۆیشتووین و ده‌ب ــێ ب ـه هــزر و بــیــروبــۆچــوونــی خۆمان و دژب ـه‌رانــمــان‌دا بچینه‌وه‌‌و ه ـه‌روه‌هــا ده‌بــێ بزانین ههموو گرێبه‌ست ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی وهک حکوومه‌ت ،نه‌ته‌وه ،ئیتنیک و ....ته‌نیا بۆ یه‌کیه‌تی و ئاسانکردنه‌وه‌ی پێوه‌ندییه‌کان، گــره‌نــتــی ب ـه‌رت ـه‌س ـک‌ن ـه‌بــوون ـه‌وه‌ی ئــــازادی و پێشکه‌وتن و به‌رزکردنه‌وه‌ی توانای سیاسی- کۆمه‌اڵیه‌تی پێکی‌هاتوون و ئه‌گه‌ر ئهم چه‌مکان ه و هه‌ر پێناسه‌یه‌کی دیک ه بۆ فه‌وتاندنی بایه‌خ و مافی مرۆڤ و جوواڵن به‌ره‌و روانین گشتی و تاک‌ته‌وه‌ری بچێ به‌بێ شك «ئێمه» ده‌بێت ه قیلی کەوای سپی ک ه ل ه سه‌د فه‌رسه‌نگییه‌و ه لێکكنه‌هاتنی دیاره. کاتێک «ئه‌وان» به ههموو توانا ئابووری، سیاسی ،فه‌رهه‌نگی ،سـه‌ربــازی و زانیاریی هه‌وڵی به‌رده‌وامییناکۆکیی نیروی انتظامی و سوپاو به‌سیج ل ه میره‌دیی سه‌قز ته‌ق ه و پێکهه‌ڵپڕژانی لێ ده‌که‌وێته‌وهو سه‌قامگیری‌و بڕه‌وی ده‌سه‌اڵتی خۆیان ده‌ده‌ن و شه‌وورۆژ له ڕێگه‌ی میدیاییه‌وه خه‌ڵکی جیهان بۆمبارانی زانیاری ده‌که‌ن و تئۆریسییه‌نه‌کانی «ئه‌وان» هه‌میش ه به‌دوای ئابده‌یتی ئامێر و ئامرازه‌کانی ده‌ســـــه‌اڵتـــــه‌وه‌ن ،لـ ـه بـــه‌رانـــبـــه‌ردا «ئــێــمــه» دژکرده‌وه‌ی چییه و یان ل ه به‌رانبه‌ر تۆکمه‌یی کارکردی «ئ ـه‌وان» دا ده‌توانێ بــراوەی ئهم ش ـه‌ڕه نایه‌کسان ه بــێ؟ ره‌نگه ب ه سه‌رنجدان بـ ه دژکــــرده‌وه‌ی خـه‌ڵـک‌و ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی دوای سـه‌رکــۆمــاری ،1388کاتێک «ئێمه» نه‌یتوانی هێزی ئه‌ڵته‌رناتیڤ بۆ رووخاندنی رێژیم بخات ه روو« ،ئێمه» ته‌نیا درووشمی رواڵه‌تی و فڕوفیشاڵییه‌که ک ه خۆپه‌رستی و نه‌زانی و چه‌قبه‌ستوویی و سه‌ره‌ڕۆیی هزری داده‌پۆشێنێ.
ڕۆژی جیهانیی ژینگه‌و ژینگه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان ته‌های ره‌حیمی پرسی ژینگه‌و ژیان ل ه ژینگه‌یه‌کی ته‌ندروستدا ،به‌پاڵ ههموو گیروگرفت‌و قـه‌یــرانـه‌کــانــی دیــک ـهوه ب ـ ه شێنه‌یی‌و گورچوبڕترو بێ ئـه‌وه‌ی خه‌مخۆری خه‌ڵکێکی زۆر هه‌ڵخڕێنی ،ئــاقــاری ژیانی مرۆڤ و هه‌روه‌ها بوونه‌وه‌رانی ت ــاکــ ه گــــۆی زیــــنــــدووی نـــاســـراوی کاکه‌شان و ئاسمانه‌کان ده‌خاته به‌ر مه‌ترسییه‌کی قورس و گران .قه‌یران و مه‌ترسییه‌ک ،ک ه توێژه‌رانی ژیوارناس و که‌شناس و الیه‌ن ه خه‌مخۆرەکان‌و پاراستنی ژینگه له‌مێژه بـه توندی ده‌سـ ـه‌اڵت ــداران و ده‌سڕۆیشتووانی جیهانی لێ ئاگادار ده‌که‌نه‌و ه ئه‌گه‌ر خه‌می لێ ن ـه‌خــورێ ،ره‌نگه ژیــان و ژیــنــگـه‌ی ئ ـه‌مــڕۆ و دوێــنــێــمــان وهک خــۆی به داهــاتــووه‌کــان نه‌سپێرین و به به‌کارهێنانی زێده‌ڕۆییانه‌ی ئه‌و سیستم و ئــامــێــرو ئــامــرازانــه‌ی بۆ خۆشبژیوی و ئاسوده‌یی و ره‌نگ ه بتوانین بڵێین ل ه سۆنگه‌ی چاوچنوکی و هــێــژمــۆنــیــخــوازی مــرۆڤــەکــان ل ه به‌رانبه‌ر یه‌کتر ل ه النکه‌ی گه‌رموگوڕی گــۆی ژیــانــدا ،رۆڵێکی پێچه‌وان ه بۆ داهاتووی ژیان به دیاری بێنێ .ئه‌گه‌ر له مــێــژوودا ،به‌تایبه‌تی ل ه مێژووی زۆر دووردا ده‌بــیــنــیــن کــاره‌ســات ـ ه س ــروش ــت ــی و گــۆڕانــکــاریــیــه‌کــانــی کـــــه‌ش‌وهـــــه‌واو ق ــۆن ــاخــ ه گـــــه‌رم و سارده‌کانی گــۆی زه‌وی ژیانیان ل ه بوونه‌وه‌رانی سـه‌رزه‌وی تاڵ ده‌کرد، هه‌مێستا و هه‌نووکه ئهوه مرۆڤه ک ه بـه‌هــۆی زێــده‌ڕۆیــی لـ ه به‌کارهێنانی هـه‌نــدێــک سیستم و وه‌گه‌ڕخستنی ئامێرو ئــامــراز بـ ه بــێ گرنگیدان ب ه کاریگه‌ریی ه نه‌رێنی و نێگه‌تیڤه‌کانی
خه‌ریکه ژیــان ل ه خــۆی‌و وه‌چه‌کانی داهــاتــووی تــاڵ ده‌کـــا .گــه‌رم بوونی زه‌وی‌و گۆڕانی نه‌رێنی کهشوههوای جیهان و تــوانـه‌وه‌ی به‌سته‌ڵه‌که‌کانی ج ـه‌مــس ـه‌ره‌کــان کــه چ ـه‌نــد ســاڵ ـ ه ب ه جیددی باسی لێ دهکرێ و واڵتان و ده‌سه‌اڵتدارانی لێ ئاگادار ده‌کرێته‌وه، نیشان ه سه‌رشێتانه‌کانی ب ه شه‌پۆڵی ده‌ریاکاندا ده‌رخست و سۆنامییه‌کان که کاوڵکارییه‌کی زۆری ل ه که‌ناره‌کانی زه‌ریاکانی جیهان لێکه‌وتۆته‌وه ئاکامی گۆڕانێکه ل ه ئه‌تۆمۆسفێری زه‌وی ک ه ره‌نگ ه کاریگه‌رییه‌کی زۆر خراپتری ل ه قۆناخ ه به‌سته‌ڵه‌کانی مێژووی زه‌وی بێ؛ ک ه زۆر جاران ژیانی بوونه‌وه‌رانی په‌ک خستوه‌و سه‌دان و هه‌زران ساڵی پێ چووه هه‌تا گیانله‌به‌ران له‌م نسکۆ پشتیان راست کردۆته‌وه. مــــــرۆڤ تــه‌ن ــی ــا بــــ ه هـــۆکـــاری گه‌رمکردن زه‌وی نه‌بووه‌ت ه تێکده‌ر ره‌وتی ئیکۆسیستمی ژیان ،به‌ڵکو ل ه سه‌ر وشکانییه‌کان و به به‌کارهێنانی ده‌یــــان و ســــه‌دان رێــگــه‌و مــــادده‌و چـــ هک‌و ت ـه‌ق ـه‌م ـه‌ن ـی‌و زێـــده‌ڕۆیـــی ل ه به‌کارهێنانی سـه‌رچــاو ه سروشتی‌و ژێرزه‌مینییه‌کان‌و .....خه‌ریک ه ئهم گۆ شین‌و ئاوه‌دان ه ده‌کا به زبڵدانێک ک ه بواری ژیانی تێدا ئه‌سته‌م ده‌بێ .له‌م سۆنگه‌یه‌دا ده‌گ ـه‌ڵ زڕینگه‌ی زه‌نگی هــۆشــداری کارناسان و ئاکامه‌کانی که‌مته‌رخه‌می له‌هه‌مبه‌ر ژینگه ،هه‌ر واڵت ـه‌ی ک ه خه‌مخۆری خۆی ههیهو ب ه گــوێــره‌ی توانایی و ئـه‌م جــۆره‌ی بۆی ده‌لوێ له بیری خاوێن راگرتن و سارێژکردنه‌وه‌ی بست به بستی خاک و نیشتمانه‌که‌ی دایـــه‌و هــه‌وڵ ده‌دا لـ ه رێــگـه‌ی ج ــۆراوج ــۆره‌و ه به‌رگری ل ـه‌م کــردانـ ه بکا ،که زیــان به ژینگ ه ده‌گه‌یه‌نن هه‌روه‌ها زۆرب ـه‌ی واڵتان ئهم سیستم و وه‌به‌رهێنانانه راده‌گرن ک ه ده‌بنه هۆی زیان و خه‌سار گه‌یاندن
ب ه ژینگه. ئـــێـــران ،کـــ ه ب ـه‌شــێــکــی ب ـه‌ریــنــی کــوردســتــانــیــشــی لــه‌بــه‌رده‌ســت دای ـ ه لـــه‌مـــێـــژه بــــه هـــــۆی زێـــــدڕۆیـــــی لـ ه به‌کارهێنانی ســه‌رچــاو ه سروشتی و ژێـــرزه‌ویـــیـــه‌کـــان ،بـه‌کــارهــێــنــانــی ناستانداردی به‌رهه‌م ه نه‌وتییه‌کان، بـه‌رنــامـه نــادروســتــی که‌ڵکوه‌رگرتن لـ ـ ه ئــــاو ،س ــووت ــان ــی ش ــی ــن ــاوه‌رد و لـــێـــره‌واره‌کـــان ،پــیــس کــردنــی ئــاوی رووبــارو گۆله‌کان به‌هۆی پاشه‌ڕۆی کــارگــه‌کــان ،بـه‌کــارهــێــنــانــی ده‌زگـــه‌و
گۆلی ورمێ ئه‌گه‌رچی گۆڕانی که‌ش و هه‌واو که‌می باران و به‌فر هۆکارێکن بــۆ ک ـه‌م کــردنــی ئــاوه‌ک ـه‌ی ،بــه‌اڵم ب ه گوێره‌ی توێژینه‌وه‌و لێکۆڵینه‌وه‌کان ده‌رکـــــه‌وتـــــوو ه ه ـه‌ڵــب ـه‌ســتــنــی بـه‌بــێ به‌رنام ه و ڕه‌چــاوی زانستی سه‌دان ئاوبه‌ند له‌سه‌ر ئهم چۆمانه‌ی ده‌ڕژێن ه ئــهم گــۆلــه‌وه ،هــۆکــارێــکــی گـــه‌وره‌ی وشــک بوونیه‌تی .هـه‌روه‌هــا ئامار و لێکۆڵینه‌وه‌ی ئاکامه‌کانی وشکبوونی گۆلی ورمــێ که له دوا هه‌ناسه‌کانی دایه ئاماژه‌ن بۆ کاره‌ساتێک ک ه ره‌نگ ه
په‌روه‌رده کردوه‌وه مل بۆ ئایدیۆلۆژی چه‌قبه‌ستووی مه‌ندیل له‌سه‌ره‌کان رانــاکــێــش ـن .رێــژیــم لــه رۆژهــــه‌اڵت نه‌ک یارمه‌تیده‌ر نییه بۆ به‌رگری ل ه پیسبوون و تێکچوونی ره‌وتی ئاسایی ژینگه به‌ڵکو رێگره له‌به‌ر ئه‌و گرووپ و دامـــــه‌زراو ه خــۆڕســکــان ـه‌ی ه ـه‌وڵ ده‌ده‌ن خه‌م له ژینگه‌ی نیشتمانه‌که‌یان بــخــۆن .ئــامــاری نـه‌خــۆشــیــیـه‌کــان ل ه ئێران ک ه هۆکاریی سه‌ره‌کیی بواری ده‌روونــــــی و ژیــنــگــه‌ن ،لــ ه نــاوچ ـ ه کوردستانییه‌کان رێکوردی شکاندوه.
ئامێری پارازێت ،هه‌ڵکه‌ندنی چااڵو ب ه شێوه‌یه‌کی به‌ره‌ڵاڵوو نه‌گونجاو ،راوی زێدڕۆیانه‌ی بوونه‌وه‌ر ه ده‌گمه‌نه‌کان و ســه‌دان کــاروکــرده‌وه‌ی نه‌شیاوی دیک ه خه‌ریک ه ژینگ ه و ئیکۆسیستم ل ه چوارچێوه‌ی ئهم واڵته‌دا به‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌با .زۆر له‌مێژ ه هه‌ندێک له رووبار ه به‌ناوبانگه‌کانی ئ ـه‌و واڵتــه هاوینان تینووی چۆڕ ه ئاوێکن؛ ل ه کوردستان ئاوی جه‌غه‌توو به‌ڕێ شاره‌کانی دیک ه دهکرێ و ده‌شتی به‌به‌ر به‌ره‌وه‌ی گۆلی ورمێ ل ه توونیان ده‌بێ ب ه شۆره‌کات.
ب ه چه‌ندان کیلۆمێتری ده‌وری خۆی ب ه دانیشتووانی چۆڵ بکاو ل ه ئه‌مانه‌ش گرنگتر ئیکۆسیستمی ناوچه‌که بخات ه ژێر مه‌ترسییه‌وه .کۆماری ئیسالمی نه‌ک له رۆژهه‌اڵتی کوردستان هه‌وڵ بــۆ ســارێــژی خــاک و ژینگه ن ــادات، بـه‌ڵــکــو ئــاکــارو کــــرداری له‌هه‌مبه‌ڕ سووتانی به پانه‌وه‌ی دارو دارستان و لێڕه‌واره‌کانی کوردستان و لۆڕستان ئــامــاژه‌ن بۆ ش ـه‌ڕی رانه‌گه‌یه‌نراوی کۆماری ئیسالمی دژی ئه‌و خاکه‌ی که‌سانێکی ئــازادیــخــواز و نـه‌بـه‌ردی
ژینگه‌ی پیس کاریگه‌ریی ته‌واوی هه‌ی ه له‌سه‌ر ته‌ندروستی ئهم بوونه‌وه‌رانی له‌سه‌ری ده‌ژیــن .کوردستان ره‌نگ ه ئه‌گه‌ر بڵێین کوردستانی گ ـه‌وره‌ش هـه‌تــا مــێــژوو له‌بیرێتی گۆڕه‌پانێک بــووه بــۆ شــه‌ڕی ده‌س ـه‌اڵت ـ ه جیهانی ناوچه‌ییه‌کان ،ک ه دیــاره به داهاتنی چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی کاوڵکار ،ئهم چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نییانه کاریگه‌ریی درێژخایه‌ن له‌سه‌ر ئهم خاک ه جێ ده‌هێڵن .شه‌ڕی 8ســاڵــه‌ی زێـــده‌خـــوازانـــه‌ی سـ ـه‌دام و خومه‌ینی ل ـه ســای ـه‌ی ه ـه‌نــارده‌ی
شــۆڕش ـه‌و ه زۆربـــه‌ری هــه‌ره زۆری له‌سه‌ر خاکی رۆژهه‌اڵت و باشووری کــوردســتــان کــــرا ،کــه ه ـه‌نــووک ـه‌ش پاشهاته نه‌رێنییه‌کانی ده‌بــنـ ه هۆی نـــه‌خـــۆش بـــوونـــی دانــیــشــتــووانــی. ســــــه‌ره‌ڕای ئــه‌مــانــه‌ش رێــژیــم هیچ شوێنێکی له رۆژهه‌اڵتی کوردستان پــێ بــاشــتــر نــیــیـ ه تــا چ ـه‌ک ـ ه نـــوێ و تازه‌کانی لێ تاقی بکاته‌وه‌و زۆربه‌ی مــانــۆره‌کــانــی لــه م ـه‌لــب ـه‌نــد ه ئه‌نجام ده‌داو به‌بێ گــوێــدان ب ه ساڵمه‌تی و له‌ش‌ساغی دانیشتووانی به سـه‌دان ئــامــێــری پ ــارازی ــت ــی لــ ه شــاره‌کــانــی کوردستان دامه‌رزاندوه ب ه بیانووی بـه‌رپـه‌رچــدانـه‌وه‌ی به‌رنامه‌ی واڵتــان ک ه به شااڵوی فه‌رهه‌نگی ناوی ده‌با ئه‌وه‌ندی دیکه ژارو مادده‌ی ژاراوی تێکه‌ڵ ب ه ئــاوو خاکی ئـه‌م نیشتمان ه داگیرکراوه‌دا ده‌کا .ژینگه‌ی برینداری رۆژهه‌اڵتی کوردستان خه‌مخۆرێکی نیی ه جگ ه له خه‌ڵکی کوردستان و ئهم دامه‌زراوانه‌ی که به‌حه‌ق ده‌بێ پارت و الیه‌نه کوردییه‌کان پشتیوانیان لێ بکه‌ن ک ه له‌م چه‌ند ساڵه‌ی ڕابردوودا ه ـه‌وڵــێــکــی زۆریــــــان بــۆپــاراســتــنــی ژینگه‌ی کوردستان داوه‌و ته‌نانه‌ت وهک ب ــی ــروڕای گشتی کــوردســتــان لێی ئــاگــادار ه ل ـه‌م پــێــنــاوه‌دا تووشی راوه‌دوونان و گرتنیش بوون .هه‌روه‌ها هه‌ڵمه‌تی ئاشتبوونه‌و ه لهگهڵ ژینگ ه ک ه ئه‌مساڵ رۆژهه‌اڵتی گرته‌وه‌و بووەت ه مایه‌ی شانازی خه‌ڵکێک ک ه به‌مجۆر ه شارستانییه‌ت و خه‌مۆخۆری خۆیان له‌هه‌مبه‌ر نیشتمان و باڵند ه و فڕنده‌ی خاکه‌که‌یان نیشان ده‌ده‌ن .ئه‌گه‌رچی ئـه‌م خه‌ڵکه به ههموو تــوانــاوه قۆلی هیمه‌تیان لێ هه‌ڵماڵیوه‌و خه‌ریک ساغ کردنه‌و ه و سارێژکردنه‌وه‌ی ئهم زام و برینانه‌ن خاکی نیشتمانی ڕووشاندوه، به‌اڵم سیستمی داپلۆسێنه‌ری کۆماری ئــیــســامــی بـــــــــه‌رده‌وام لـــه هــه‌وڵــی ته‌گه‌ره‌خستنه به‌ر هه‌وڵی خه‌ڵک دای ه و خۆشی به ئاشكرا ل ه رووتاندنه‌وه‌و خه‌سار گه‌یاندن به ئاخی کوردستان به‌رده‌وامه.
8
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
سیاسی
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره٦٤١ :
چەکی شانی ژنی کورد و شه‌ڕ بۆ ئاشتیو مافی ڕه‌وا ( لە پەراوێزی رەخنەی هێندێک لە ژنانی فارس لە چەک هەڵگرتنی ژنانی کورد)
کوێستان فتوحی لــه‌و کــات ـه‌و ه ک ـ ه چ ـه‌کــداره‌کــانــی گــرووپــی تیرۆریستیی داعــش ،هێرش‌و په‌الماره‌کانیان بۆ سه‌ر خاکو خه‌ڵکی باشووری کوردستان‌و ڕۆژئاوای کوردستان چڕ کردۆته‌وه ،ناوچه‌ک ه تووشی ئاڵۆزی‌و بشێوییه‌کی زۆر بــووهو ،ب ه تایبه‌تی له‌و شوێنانه‌ی ئهم گرووپ ه ده‌ستیان به‌سه‌ر‌دا گرتوه .ئ ـه‌وان هێرش بۆ هه‌ر کوێ ده‌بــن لـ ه هیچ جینایه‌تێک ده‌ســت ناگێڕنه‌وه. لـه‌الیـه‌کــی دیــک ـه‌ش ـه‌و ه خه‌ڵکی کــوردســتــان بۆ به‌ربه‌ره‌کانی لهگهڵ ئهم گرووپ ه توندئاژۆیه، له‌به‌ربه‌ره‌کانییه‌کی توند‌و خوێناوی دان .ژیانی ئاسایی ئـه‌و ناوچانه‌ی ک ه داعــش هێرشی بۆ ک چـــووه ،ب ـه‌ده‌یــان هـــه‌زار که‌س کـــردوون تێ له‌ترسی دڕنده‌ییه‌کانی داعش ماڵ‌و حاڵی خۆیان به‌جێ هێشتوه‌‌و ئاوار ه بوون .ژماره‌یه‌کی زۆر ل ه ژنان‌و کچانی کوردی ئیزه‌دی شه‌نگال ئه‌سیر بوونو ده‌ستدرێژییان کراوه‌ته‌سه‌ر .هێزهکانی پێشمهرگهو گه‌ریال بۆ دیفاع ل ه نیشتمانه‌که‌یان ل ه شه‌ڕێکی سه‌خت دان .الوان ،کچ و کوڕ پۆل پۆل بۆ به‌ربه‌ره‌کانی لهگهڵ ئه‌و هێز ه جینایه‌تکاره‌ی ب ـ ه نـــاوی ده‌وڵــه‌تــی ئیسالمیی عــێــراق‌و شام (داعش) په‌الماری کوردستانی داوه ،خوازیاری چه‌ک هه‌ڵگرتنن. له رۆژئـــاوای کوردستان هێزی ژنــان ب ه ئازایه‌تییه‌کی که‌موێنه‌و ه ل ه شه‌ڕ دان .ئه‌و ه ک ه ژنان ل ه نێو هێزی چه‌کداری کورد دا ده‌بینرێ، پێوه‌ندیی ته‌نیا به‌مڕۆو ه نیه ،ئه‌و ه مێژوویه‌کی دوورو درێــژی ل ه خهباتی ن ـه‌ت ـه‌وه‌ی کــورددا هه‌یه ک ه له‌م باسهدا ناگه‌ڕێینه‌و ه سه‌ری .به‌اڵم ئـــه‌وه‌ی ده‌مــــه‌وێ لــه‌م وتــــاره‌دا بــاســی بکه‌م، له‌پێوه‌ندی لهگهڵ بۆچوونی کۆمه‌ڵێک ل ه ژنانی «فێمێنیست»ی فــارس دای ـه ک ه ڕه‌خنه‌یان ل ه چه‌کداربوون یان نیزامی بوونی ژنانی کورد گرتوه ،ل ه ژێر ناوی ئه‌و ه ک ه چه‌ک ڕوویه‌کی توندوتیژی ههیهو ل ه گه‌ڵ روحی فێمێنیستی دا نایه‌ته‌وه! ئـه‌م کۆمه‌ڵه ژنـ ه ل ه ماڵپه‌ڕی مه‌دره‌سه‌ی فێمێنیستی‌دا ،ب ه چاوێکی ڕخنه‌گرانه‌و ه ده‌ڕوانن ه چ ـه‌کــداربــوونــی ژنــانــی کـــورد ،ک ـ ه گــۆیــا چه‌ک توندوتیژی ل ه کۆمه‌ڵگه‌دا باڵو ده‌کاته‌وه‌‌و ئه‌وش لهگهڵ ڕوانگه‌ی فێمێنیستی ک ه ژنان خهباتی بۆ ده‌کـه‌ن نایه‌ته‌وه! ڕاست ه ڕوانگه‌ی فێمێنیستی ڕوانگه‌یه‌کی دادپه‌روه‌رانه‌‌و ئینسانییه ،به‌اڵم ئایا
درێژەی:
به‌رگری ل ه نیشتمان ،ل ه نه‌ته‌وه ،له هاوڕه‌گه ز ل ه بەرامبەر هێرشکه‌ران‌و ده‌ستدرێژیکه‌ران‌دا، ده‌چێت ه چ چوارچێوه‌یه‌که‌وه؟ ل ه هه‌لومه‌رجێک‌دا ک ـ ه شــه‌ڕ ب ـه‌س ـه‌ر نــه‌تــه‌وه‌‌و نیشتمانه‌که‌ت‌دا سه‌پاوه‌‌و الیه‌نی به‌رانبه‌رت زمانی چه‌ک نه‌بێ هیچ زمانێکی دیک ه تێناگا ،فێمێنیسته‌کان ئه‌وکات ه ده‌بــێ چ بکه‌ن؟ ئایا شه‌ڕێک ک ه بۆ دیفا ع ل ه ماف‌و ئازادیی نهتهوهو نیشتمان ،و بۆ پێشگیری لە کوشتاری بە کۆمەڵی مرۆڤەکان بێ ،نابێ فێمێنیسته‌کان خۆی لی‌ده‌ن؟
ژنان ه بکه‌ن ک ه ڕۆڵه‌کانیان ل ه زیندان‌دان ،ئێعدام کراون ،بێسه‌روشوێنن ،بپرسن نه‌سرین‌و شه‌هال ن بۆ که‌عبی دوو خوشک ه په‌رستار ه سەقزییەکا ئێعدام کران؟ ئایا ئه‌وانه مافی میلله‌تانی دیکه‌یان پێشێل کردبوو؟ ئایا خاکو نیشتمانی واڵتێکیان داگیر کردوه؟ ئه‌و جینایه‌تانه‌ی داعشییه‌کان ک ه ئه‌مڕۆ ئه‌و خانمان ه ل ه ڕاگه‌یه‌نه‌کان‌دا ده‌یبینن، 35ساڵ ه ل ه په‌نای گوێی ئه‌وان‌دا ده‌سه‌اڵتدارانی ئــێــران دژی کــوردانــی ڕۆژهــــه‌اڵت ب ـه‌ڕێــوه‌ی ده‌بــه‌ن .ئــه‌وان ئـه‌گـه‌ر جینایه‌ته‌کانی داعــش‌‌و
ئـه‌وه‌ی ک ه شـه‌ڕ‌و توندوتیژی هاوسه‌نگی یـه‌کــن ،گومانی تــێ‌دا نیه ،ئاشکراش ه لــه هه‌ر شوێنێک شه‌ڕ هه‌بێ ،چەکیش هه‌یه .ل ه ناوچه‌ی شه‌ڕیش‌دا ئاسان نیه رەفتار و هه‌ڵسوکه‌وته‌کان بۆنی توندوتیژییان لێ‌نه‌یه ،به‌اڵم بەرگریکار‌و ده‌ستدرێژیکه ر نابێ وهک یه‌ک لێیان بڕوانرێ. ئه‌وه‌ی ک ه ئه‌و خانمان ه له‌م ڕۆژانه‌‌دا له‌سه‌ر کورد ته‌نیا چه‌کدار بوونی ژنان ده‌بینن ،جێی سه‌رسوڕمانه! ئـه‌وان ک ه خۆیان ب ه پارێزه‌ری مافه‌کانی مرۆڤ ده‌زانن‌و الیهنگری یه‌کسانی‌و دادپــــه‌روه‌ریــــی ل ـه کــۆم ـه‌ڵــگ ـه‌دان ،بــۆ جــارێــک زه‌حمه‌تیان به‌خۆیان نه‌دا ئاوڕێک ل ه مێژووی پڕ ل ه کاره‌ساتی کوردستان بده‌نه‌و ه که کور د به‌ده‌ستی ڕێژیم ه دیکتاتۆره‌کان چییان به‌سه‌ر هاتوه؟ بۆ جارێک زه‌حمه‌تیان به‌خۆیان نه‌داو ه بابه‌تێک له‌سه‌ر پێشێلکردنه‌کانی مافی مرۆڤ لــه‌الیــه‌ن ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی لــ ه کــوردســتــان بنووسن ،یان بڕۆن ه کوردستان و سه‌ردانی ئه‌و
چه‌کدار بوونی ژنــان ،نیگه‌رانیان ده‌کــا ،حه‌ق وابــوو جینایه‌ته‌کانی کۆماری ئیسالمییش ک ه 35ساڵ ه ل ه دژی خه‌ڵکی بێمافی کوردستان ک ه ئێستاش درێژه‌ی هه‌ی ه نیگه‌رانی بکردنایه‌‌‌و وهک چاالکێکی مافی مرۆڤی ئه‌و واڵتـه ،وهک فێمێنیستێکی ڕاسته‌قینه ،ل ه ئاست ئهم ههموو ن ناعه‌داڵه‌تییه‌ی به‌رانبه‌ر ب ه خه‌ڵکی کوردستا ده‌کــرێ ،بێده‌نگییان هه‌ڵنه‌بژاردایه 35 .ساڵ ه کــۆمــاری ئیسالمی ب ـ ه دڕنــده‌ن ـه‌تــریــن شێو ه ره‌فتاری لهگهڵ خه‌ڵکی کوردستان کردوه ،به‌اڵم به‌داخه‌و ه ئه‌و ژنان ه زه‌حمه‌تیان به‌خۆیان نه‌داو ه ته‌نانه‌ت ب ه نووسینی وتارێکیش ڕه‌خنه‌ی خۆیان ل ـه‌م ده‌س ـه‌اڵت ـ ه ک ـ ه هــه‌اڵواردن ــی ب ـ ه ئاشکرای ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی ،ســیــاســی ،ڕه‌گــــه‌زی دژی خه‌ڵکی کوردستان پیشه‌ی هه‌میشه‌یی بووه ،ده‌رببڕن. ئــــه‌وان حـه‌قــیــانـ ه وێــن ـه‌ی ژنــانــی چ ـه‌کــدار نیگه‌رانیان بکا ،چونک ه بۆخۆیان ل ه ژیانێکی
گریمانه هه‌ڵه‌کانی ره‌خنه‌گرانی
رۆژهه‌اڵت مێحوه‌ری و خهباتی چه‌کداری به‌مه‌به‌ستی گۆڕینی سیاسه‌ته‌کانی حکومه‌تێک دانـــدراوه که ئـه‌و حکومه‌ته بۆخۆیشی مه‌ده‌نی بێ(به‌م چه‌شنه‌یه که دام ـه‌زرێــن ـه‌ری ئ ـه‌م بیرۆکه‌یه لــه س ـه‌رده‌مــی مــۆدێــرنــدا واتــه هێنری داڤید تۆرۆ ناوی کتێبه‌که‌ی خۆی نابوو «خۆڕاگری له به‌رامبه‌ر حکومه‌تی مه‌ده‌نی»دا) .پاشان به چاوخشاندنێک بهنموونه هـ ـه‌ره دیــاره‌کــانــی خـه‌بــاتــی م ـه‌ده‌نــی لــه جیهاندا (به‌تایبه‌تی ئه‌زموونی سه‌ربه‌خۆیی هیند به رێبه‌ریی گاندی و بزوتنه‌وه‌ی مافه مه‌ده‌نییه‌کان له ئه‌مریکا به رێبه‌ریی مارته‌ن لوته‌ر کینگ و خه‌بات به‌دژی ئاپارتاید له ئه‌فریقای باشوور به رێبه‌ریی نێلسۆن ماندێال) بۆمان ده‌رده‌ک ـه‌وێ که له ته‌واوی ئه‌و نموونانه‌دا نه‌ک هه‌ر هێندێک ره‌وتی رادیکاڵ و الیهنگری خهباتی چه‌كدارانه به قــورس و قایمی له مه‌یداندا بــوون و حاکمییه‌ته‌کان نیگه‌رانی رووبه‌ڕووبوونه‌وه لهگهڵ ئه‌و ره‌وته رادیکاڵ و ئینقالبییانه بوون ،به‌ڵکوو زۆر جار خودی ره‌وته ئاشتیخواز و مه‌ده‌نییه‌کانیش ناچار بوون ئاقاری چه‌كداری و توندوتیژ بگرنه به‌ر و پاشه‌کشه‌ی حاکمییه‌ت و چارهسهری سیاسی و ئاشتییانه‌ی کێشه‌کان له ئه‌نجامی چڕبوونهوهی ئهم ئاقاره‌دا وه‌دی هاتووه. هه ئه‌وه‌نده‌ی پێوه‌ندیی به ئێرانیشه‌وه هه‌یه ،ئه‌وه‌ی له سێ ده و نیوی رابردوودا کۆماری ئیسالمیی بۆ به ئه‌منیه‌تی کردنی فه‌زای گشتی هان داوه پێش ئه‌وه‌ی به‌ده‌سته‌وه گرتنی چه‌ک له‌الیه‌ن نه‌یارانی رێژیم و خۆڕاگریی چه‌کدارانه‌ی خه‌ڵک بووبێ، هه‌ر له بنه‌ڕه‌ت ڕا بوونی هه‌ر چه‌شنه بیر و ده‌نگێکی جیاواز و نه‌شاز و هه‌ر جۆره ره‌وت و هه‌ناسه‌یه‌کی ئازادیخوازانه بووه. ده‌نا هه‌م له تــاران که‌سانێك به‌بێ به‌ده‌سته‌وه گرتنی چه‌ك زیندانی و ئێعدام کراون و هه‌م به‌تایبه‌تی له کوردستان له زۆر قۆناغدا (بۆ نموونه ده‌وره‌ی یه‌که‌می سه‌رکۆماریی ئه‌حمه‌دی نژاد و ته‌نانه‌ت ده‌وره‌ی دووه‌می سه‌رکۆماریی خاته‌می) به‌بێ ئه‌و ه که شۆڕشگێڕانی کورد جموجۆڵێکی ئه‌وتۆیان له نێوخۆی
واڵتدا بووبێ ،زه‌بر و زه‌نگی رێژیم ده‌رهه‌ق به خه‌ڵک به‌تایبه‌تی چاالکانی مه‌ده‌نی قه‌ت رانه‌وه‌ستاوه ،ئه‌گه‌ر به ئه‌وپه‌ڕی خۆی نه‌گه‌یشتبێ. وهک لــه ســــه‌ره‌وه بــاســمــان کــرد پێویستییه‌کی ه ـه‌ره بنه‌ڕه‌تی و حاشاهه‌ڵنه‌گری خهباتی فره‌ڕه‌هه‌نده که به‌ستێنه جۆربه‌جۆره‌کانی خهباتی کورد له ئێراندا یه‌کتر بخوێننه‌وه و له تێکۆشانی به‌جیای خۆیاندا حیساب بۆ یه‌كتر بکه‌ن و ئاگایان له یه‌کتر بێ .به‌اڵم هه‌ڵه ده‌بێ ئه‌گه‌ر پێمان وابێ بۆ سه‌رکه‌وتنی یه‌كێک له به‌ستێنه‌کانی ئه‌و خه‌باته ده‌بێ به‌ستێنه‌کانی دیک ه له کار بخرێن و بخه‌وێندرێن .رێژیمه دیکتاتۆڕه‌کان له ترسی به سه‌رتاسه‌ری بوونی ناڕه‌زایه‌تی و سه‌رهه‌ڵدان ،ئه‌وپه‌ڕی دژکــــرده‌وه لــه بـه‌رامــبـه‌ر مێتۆده نــه‌رم و ســنــوورداره‌کــانــی ناڕه‌زایه‌تیش به‌کار ده‌بـه‌ن و ته‌نیا کاتێک پاشه‌کشه ده‌که‌ن که له ههموو الی ـه‌ک ـهوه و ل ه هــه‌ردوو به‌ستێنی مـه‌ده‌نــی و شۆڕشگێڕیدا بکه‌ونه ژێر فشار .هه‌ربۆیه پێویسته ههموو چین و توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگا هه‌ر کامه‌ی به‌شێوه و له شوێنی خۆیدا بۆ به‌جێگه‌یاندنی ئه‌رک و ریساله‌تی تایبه‌ت به خۆیان هه‌ستنه سه‌ر پێ و له به‌رامبه‌ر ملهوڕی و سه‌ره‌ڕۆیی‌دا مه‌یدانداری بکه‌ن. له که‌یسی کــوردی رۆژهـه‌اڵتــدا ،پێوه‌ندی و هاوخه‌باتیی پێشمه‌رگه و بژارده‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی به پشتیوانیی کۆمه‌اڵنی ه ـه‌راوی خه‌ڵک ته‌نیا بۆ کۆتایی هێنان به زه‌بر و زه‌نگ و وه‌دیهێنانی مافه ره‌واکانی گه‌ل پێویست نیه ،به‌ڵكوو ته‌مرینێکیشه بۆ ئه‌و رۆژ ه که ئهم دوو توێژه تێکۆشه‌ره‌ی کۆمه‌ڵگای کورد ده‌بێ بۆ دروست کردنه‌وه‌ی واڵت و بنیاتنانی کۆمه‌ڵگایه‌کی ئازاد و ئاسووده ده‌ست وه‌ده‌ستی یه‌ك بده‌ن و ده‌ست به‌کار بن.
ئــارام‌دا ده‌ژیــن ،ئه‌و زوڵـم‌و ناحه‌قییه‌ی ل ه ژنی کورد کــراو ه ره‌نگ ه ب ه خه‌ونیش نه‌یان بینیبێ. ن چونک ه «یواشکی»! ئه‌وان لهگهڵ چه‌ک نامۆ ل ه مافی نه‌ته‌و ه بنده‌سته‌کانی واڵته‌که‌ی خۆیان ده‌ڕوانـــــن .ئــــه‌وان وهک فێمێنیستێک ئـه‌گـه‌ر هه‌ستیان ب ه ئــازاری کاره‌ساته دڵته‌زێنه‌‌کانی ک ـ ه ب ـه‌س ـه‌ر خـه‌ڵــکــی ڕۆژهـ ـه‌اڵت ــی کــوردســتــان هــاتــوە ،بکردایە ،ئه‌گه‌ر هه‌ستیان ب ه ئــازاری کــاره‌ســاتــەکــانــی ش ـه‌نــگــاڵ‌و کــوبــانــی ل ـه‌الی ـه‌ن داعشیی ه نوێیه‌کانه‌وه بکردایه ،هه‌رگیز ره‌خنه‌یان ل ه ب ه نیزامی کردن‌و چه‌کدار بوونی ژنانی کورد نه‌ده‌گرت .ئه‌گه‌ر هێندێک ب ه ئینسافه‌و ه ل ه ژنانی چه‌کداری کورد بڕوانن ،ده‌زانــن ک ه ئـه‌وان بۆ دیفاعێکی ڕه‌وا چه‌کیان هه‌ڵگرتوه ،ن ـه‌ک بۆ هێرش و په‌الماردان‌و توندوتیژی نواندن. ژنی کوردیش له‌شه‌ڕ بێزاره! ێ ک ه کورد ئه‌و خانمان ه نابێ لێیان تێک بچ شه‌ڕخواز نیه‌‌و شه‌ڕی به‌سه‌ر‌دا سه‌پاوه ،به‌اڵم کورد نه‌ته‌وه‌یه‌کی خه‌باتکاره‌‌و بۆمافه‌کانی خۆی شه‌ڕ ده‌کــا ،نه‌ک بۆ داگیرکردن‌و پێشێلکردنی مافی خه‌ڵکانی دیکه .پرسیارێکی زۆر ئاسان بۆ ئه‌و خانمانه! ئه‌گه‌ر ئ ـه‌وان وهک کــورد ل ه ناوچه‌یه‌کی ش ـه‌ڕ ب ـه‌س ـهردا س ـه‌پــاودا بژین‌و به‌رده‌وام خاکو نیشتمانه‌که‌یان لێ‌داگیر بکرێ، زوڵــم لـ ه نـه‌تـه‌وه‌کـه‌یــان بــکــرێ ،ماڵیان وێــران وه پۆل بکه‌ن‌و ده‌ربه‌ده‌ریان بکه‌ن ،به‌به‌رچاویانه پۆل ڕۆڵه‌کانیان قه‌تڵ‌عام بکه‌ن ،ده‌ستدرێژی بکرێته‌سه‌ریان ،ئه‌وان بن چ ده‌که‌ن؟ ئایا ب ه دانی چه‌پک ه گوڵ واڵمی دوژمنه‌کانیان ده‌ده‌نه‌و ه؟! چه‌ک ده‌توانێ هه‌م‌سه‌رچاوه‌ی توندوتیژی بێ ،هه‌م ئارامی‌و ئاسووده‌یی من به‌و خانمان ه ده‌ڵێم ژنی کورد عاشقی تــفــه‌نــگ‌و شــــه‌ڕ نــیــه ،ژنــــی کـــوردیـــش وهک فێمێنیسته‌کان دادپـــــه‌روه‌ری ،ئـــازادی‌و مافی ئینسانییان بۆ خۆیان‌و بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یان ده‌وێ، بـه‌اڵم ل ه گه‌ڵ دوژمنێکی دڕنــد ه ڕووبــه‌ڕوون، هێرش‌و ده‌ستدرێژییان ده‌کرێتەسه‌ر ،رۆڵه‌کانیان ب ـه‌ب ـه‌رچــاوی خــۆیــانـه‌وه ده‌کــوژرێــن ،ئ ــاواره‌‌و بێ‌ماڵ‌و حاڵ ده‌کرێن .ئه‌گه‌ر له‌هه‌لومه‌رجێکی وادا ژنیش له‌مه‌یدانی به‌ربه‌ره‌کانی‌دا حوزووری ی رۆڵی ژن‌و نه‌بێ ،ئایا دهکرێ باس ل ه به‌رابه‌ری پیاو بکەین ؟ ب ه دڵنیاییه‌وه ل ه حاڵه‌تێکی وادا به‌شداریی ژنان ل ه شه‌ڕه‌کان‌دا ده‌توانێ یارمه‌تی بکا ب ه ئــاســووده‌یــی‌‌و ئــارامـی‌و ب ه سڕینه‌وه‌ی نابه‌رابه‌ریی ه جنسییه‌تییه‌کان ،ک ه به‌بڕوای من ژنی کورد هه‌ر به‌م مه‌به‌سته‌ش چه‌کی هه‌ڵگرتوه، نه‌ک به‌مه‌به‌ستی ترس‌و تۆقاندن.
رۆژنامەی ئــاشــکــرای ـ ه بــزووتــن ـه‌وه‌ی ـه‌کــی مــافــخــوازی ک ه ل ه ههموو به‌شه‌کانی کــوردســتــان‌دا هه‌یه، هێزی چه‌کداریشی هه‌یه .ههموو ئازادیخوا ز و ی ژنان ێ هه‌ر‌چ دیموكراسیخوازێک ئه‌و ه ده‌زان ی كاریگەرتریان ل ه هه‌ر بزووتنه‌وه‌ی هك‌دا به‌شداری ی ی سه‌ركه‌وتن ێ ،ئه‌و بزووتنه‌وه‌ی ه شانس هه‌ب زیــاتــره .بۆی ه ژنــی کــورد بـ ه هه‌ستکردن به‌م به‌رپرسیاره‌تییه ،حــوزووری خۆی ل ه نێو ئه‌و بزووتنه‌وانه‌دا مسۆگه‌ر کردوه. حــاشــای ل ـێ‌نــاکــرێ هـه‌ڵــگــرتــنــی چـ ـه‌ک بۆ پارێزگاری ل ه خــۆت مافێکی ڕه‌وای ــه ،نـه‌ک بۆ ئ ـه‌وه‌ی بـه‌رده‌رگــا به‌خه‌ڵکی دیکه‌ی پێ بگری. ئه‌و چه‌که‌ی ژنانی کورد هه‌ڵیان گرتو ه بۆ دیفاع کردن ه ل ه خۆیان ،ئه‌مه‌ی ه جیاوازیی چه‌کی ئێم ه
ئــــه‌وان وهک فێمێنیستێک ئه‌گه‌ر هه‌ستیان ب ه ئازاری کاره‌ساته دڵته‌زێنه‌‌کانی کـ ه بـه‌سـه‌ر خه‌ڵکی ڕۆژهــــه‌اڵتــــی ک ــوردس ــت ــان هــاتــوە، بکردایە ،ئه‌گه‌ر هه‌ستیان ب ه ئازاری کــاره‌ســاتــەکــانــی ش ـه‌نــگــاڵ‌و کوبانی لــه‌الیــه‌ن داعــشــیــی ـ ه نــوێــی ـه‌کــان ـهوه بکردایه ،هه‌رگیز ره‌خنه‌یان له ب ه نیزامی کردن‌و چه‌کدار بوونی ژنانی کورد نه‌ده‌گرت لهگهڵ چه‌کی ئه‌وان! ل ه ڕاستی‌دا ل ه هه‌لومه‌رجێک‌دا ک ه شه‌ڕت به‌سه‌ر‌دا سه‌پاوە ،ژنان ناکرێ به‌ناوی هەبوونی روحیاتی ئینسانی‌و مێهره‌بانانه خۆ له‌ئه‌رکێکی گرنگ ک ه پاراستنی واڵت ه خۆ ببوێرن .ئه‌گه‌رنا ل ه دواڕۆژی ڕزگــاری‌دا ناتوانن ل ه بواره‌کانی دیکه‌دا خوازیاری رۆڵی یه‌کسان لهگهڵ پیاوان بن .بۆی ه ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ ده‌ست بۆ تفه‌نگ ده‌با، به‌و مانای ه ده‌ستی بۆ ده‌با تا دیفاع ل ه مافه‌کانی خۆی و مرۆڤەکانی دیکە بکاو ئاشتیو ئارامی، ی وهک ی ـه‌ک بــۆ ن ـه‌ت ـه‌وه‌‌و ه ـه‌مــوو چین‌و مــافـ ی ل ه نیشتمانه‌که‌ی‌دا جێگیر توێژێکی کۆمه‌ڵگه‌که بکات .شـه‌ڕ بۆ ئاشتیو مافی ڕه‌وا ده‌بــێ چ دژایه‌تییه‌کی لهگهڵ فه‌لسه‌فه‌ی فێمێنیستی‌دا هه‌بێ؟
درێژەی :هۆیهکانی په‌راوێزکه‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستان بــووه؛ هیچ کات بۆ وه‌رگرتنی ئیمتیاز ل ه حکوومه‌ته‌کانی زاڵ به‌سه‌ر کوردستاندا هیچ کرده‌وه‌کیان لـه‌دژی هیچ پارچه‌یه‌کی کوردستان ئه‌نجام ن ـه‌داوه .ل ه ساڵی 1996ه‌و ه ب ه مه‌به‌ستی له‌به‌رچاوگرتنی بارودۆخی باشووری کوردستان و بڕینی بیانوو ل ه ئێران ده‌ستیان ل ه خهباتی چه‌کداری هه‌ڵگرت و ل ه قوواڵیی خاکی هه‌رێمی کوردستان نیشته‌جێ بوون .ئهم ه بوو ب ه هۆی ئه‌و ه ک ه بۆشاییه‌ک ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان دروست بێ .حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌م سیاسه‌ته‌دا ئه‌وه‌ند ه چوونه‌ت ه پێش ک ه ئه‌گه‌ر چاو ل ه راگه‌یه‌‌نه‌کانیان ده‌که‌ی زۆر جار پێت وای ه سه‌یری کاناڵێکی باشووری کوردستان ده‌که‌ی تاکوو راگه‌یه‌نه‌رێکی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی. ئه‌حزابی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه سیاسه‌تی له‌به‌رچاوگرتنی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستاندا ئه‌وه‌ند ه چوون ه پێش ک ه هێندێکجار ئه‌حزابی باشووری کوردستان ئه‌گه‌ر لێشی ئاگادار بن ،ب ه پێویستی نازانن .دوایین نموون ه ئاماده‌یی حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵت بۆ به‌شداری ل ه شه‌ڕ دژی داعش بوو؛ ک ه حیزبه‌کانی باشووری کوردستان وه‌ریان نه‌گرتن و ته‌نانه‌ت هێندێکیان که سه‌ربه‌خۆ چوون ،گێڕایاننه‌وه. ل ه تۆڕ ه کۆمه‌اڵیه‌ته‌کانه‌و ه ده‌رده‌که‌وێ ک ه بۆ زۆربه‌ی ئه‌ندامانی ئهم حیزبان ه شاره‌زایی ل ه جوغرافیاو کێشه‌و مه‌سه‌له‌کانی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان گه‌لێک کرنگتر ه ل ه شاره‌زابوون ب ه جوغرافیاو کێشه‌و مه‌سه‌له‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان. ل ه ساڵی 1377دا ل ه کاتی گیرانی به‌ڕێز ئۆجه‌الندا حیزبی دیموکراتی کوردستان یه‌که‌م هێزی کوردی بوو، ته‌نانه‌ت به‌ر ل ه خودی پ.ک.ک ش هه‌لوێستی گرت و مه‌حکوومی کرد هاوده‌ردیی خۆی بۆ پ.ک.ک و خه‌ڵکی کوردستان ل ه باکوور ده‌ربڕی و خه‌ڵکی کوردستانی هان دا ک ه ل ه هه‌ر جێگایه‌ک بۆیان ده‌گونجێ ل ه رێپێوانه‌کاندا ئه‌و کرده‌وه‌یه‌ی مه‌حکووم بکه‌ن .کۆماری ئیسالمییش ک ه پێوه‌ندی و دۆستایه‌تیی لهگهڵ پ.ک.ک هه‌ی ه ئیزنی دا ل ه له شاری سن ه ل ه کاتی رێپێواندا ک ه خه‌ڵک شاره‌کانی کوردستان رێپێوان بکرێ .له رۆژی 3ی ره‌شه‌ممه‌ی ئه‌و ساڵهدا دروشمیان ب ه الیهنگری ل ه حیزبی دیموکرات دا که‌وتن ه به‌ر ده‌سڕێژی هێزهکانی کۆماری ئیسالمی و ل ه ماوه‌ی که‌متر ل ه سه‌عاتێدا 53که‌س شه‌هید بوون .کۆماری ئیسالمی و پ.ک.ک هه‌ردووکیان ئه‌و خۆپێشانده‌رانه‌یان ب ه گێر ه شێوێن و مۆره‌ی ئیسراییل له‌قه‌ڵه‌م دا! که‌چی ل ه ئاکامی بۆشایی ئه‌حزابی رۆژ‌هه‌اڵتدا به‌شێک له‌و هێز ه الوه‌ی ک ه هه‌ستی کوردایه‌تی و ئازادیخوازیی هه‌یه به‌ره‌و پ.ک.ک ده‌کشێ. ته ل ه ئاکامی ئه‌و هۆیانه‌ی سه‌ره‌وه‌دا رۆژهه‌اڵتی کوردستان و کێشه‌کانی و ته‌نانه‌ت هێز ه سیاسییهکانی که‌وتوونه په‌راوێزه‌وه ،ل ه کاتێکدا بارودۆخی سیاسیی کورد ل ه رۆژهه‌اڵت ل ه ئی ههموو پارچه‌کانی دیک ه خراپتره .ئه‌گه‌ر له‌م دواییانه‌دا داعش سه‌ری هه‌ڵ نه‌دابا دڕنده‌ترین رێژیمی زاڵ به‌سه‌ر کوردستاندا رێژیمی کۆماری ئیسالمی بوو ،که‌چی ل ه ئاکامی ئه‌و وه‌زعه‌دا کۆماری ئیسالمی خۆی وهک دۆست و یارمه‌تیده‌ری کورد ل ه الی کوردی پارچه‌کانی دیک ه له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا .به‌و بێده‌نگییه نیسبییه‌ی به‌سه‌ر رۆژهه‌اڵتی کوردستاندا زاڵ ه کۆماری ئیسالمی ئیددیعا ده‌کا ک ه کورد ل ه ئێران کێشه‌ی نی ه و ئه‌مه‌ش بۆته هۆی ئه‌وه‌ی حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵتیش ناو و ئیعتیباری جارانیان ل ه الی پارچه‌کانی دیکه‌ی کوردستان نه‌مێنێ.
7
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
بیرو رای ئازاد
ژماره٦٤١:
شه‌ری چه‌کداری
هۆیهکانی په‌راوێزکه‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستان
مسته‌فا مه‌عرووفی
کوردستان له ریزی یهکهمدا بوو. بۆچوونێکی هه‌ڵ ه هه‌ی ه ک ه پێی وای ـ ه هه‌تا دیــکــتــاتــۆری زیــاتــر بـــێ ،ه ـه‌تــا زه‌بــــرو زه‌نــگ زیاتر بێ ئیمکانی شــۆرش و راپه‌ڕین زیاتره. مــێــژووی ک ــورد و واڵتــانــی دیــکـ ه پێچه‌وانه‌ی ئهم ه ده‌سه‌لمێنن؛ ل ه مێژووی کورددا هه‌ر کات حکوومه‌تی دیکتاتۆری ناوه‌ندی تووشی الوازی بــووه ئــازادیــیـ ه سییاسییه‌کان بــووژاون ـه‌ت ـه‌و ه و بــزووتــنـه‌وه‌ی کــورد ب ه هێز بــووه .کۆماری کوردستان له‌ئاکامی الوازبــوونــی حکوومه‌تی دیکتاتۆری ناوه‌ندی دابوو ،ئه‌زموونی سه‌رده‌می حکوومه‌تی میللی د.محه‌ممه‌دی موسه‌دیق (1330 ـ )1332و هه‌لومه‌رجی پاش رووخانی ریژیمی پاشایه‌تی ل ه ئێراندا ( 1357ـ )1979نموونه‌یه‌کی بــاشــن .ل ـ ه بـه‌شـه‌کــانــی دیــک ـه‌ی کوردستانیش نموونه‌ی وا زۆرن .پێچه‌وانه‌که‌شی دروسته. ه ـه‌ر کــات دیکتاتۆری نــاوه‌نــدی به‌هێز بــووه، بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی ل ه پاشه‌کش ه دابووه کاریگه‌ریی زۆر منفیی له‌سه‌ر کوردستان داناوه. ل ه باکووری کوردستان به‌هێزبوونی رێژیمی ئه‌تاتورک و دیکتاتۆریی رێژیمی ناوه‌ندی بڕستی ل ه بزووتنه‌وه‌ی کورد بڕی ،ل ه ساڵی 1938ه‌و ه تا ساڵی 1985ئه‌و بزووتنه‌وه‌ی ه نووزه‌ی نه‌هات. لـ ه عێڕاقێش ب ـه‌ر لـ ه هێرش بــۆ س ـه‌ر کوه‌یت، بزووتنه‌وه‌ی کورد به‌ره‌و زستانی ته‌مه‌نی خۆی ده‌ڕۆیشت. هه‌لومه‌رجی دوای شه‌ڕی ئێران ـ عێڕاق هه‌ر چه‌ند هیچ کات نه‌یتوانی بزووتنه‌وه‌ی کورد ب ه ته‌واوی بێده‌نگ بکا ،به‌اڵم حاشا هه‌نه‌گر ه تووشی پاشه‌کشه‌ی کردوه .پاش شه‌ڕی ئێران ـ عێڕاق کۆماری ئیسالمی ل ه جیاتی ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی واڵت ،خــزم ـه‌ت ب ـ ه گـه‌شـه‌کــردنــی پیشه‌سازی و دامـــــه‌زراو ه ئــابــووریــیـه‌کــان و به‌هێزکردنی دامه‌زراو ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان ،به‌شی زۆری توانای خــۆی ل ه کڕینی چـه‌ک و چاالکیی ه ناوکییه‌کان و یارمه‌تیدان ب ه گرووپ ه تێرۆریستییه‌کان ل ه ی ئــێــران کـــرد .چــوون ـه‌س ـه‌ری نرخی ده‌ره‌وه
رۆژهـه‌اڵتــی کوردستان ،ســه‌ره‌ڕای بوونی چ ـه‌نــد حــیــزبــی ب ـ ه رابـــــردوو و ب ـ ه ئــه‌زمــوون، رابــردووی ـه‌کــی پــڕ لـه رووداو جوغرافیایه‌کی به‌رین و نزیک ب ه 10میلیۆن حه‌شیمه‌ته‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش ل ه سه‌ره‌تاییترین ماف ه ئینسانی و نه‌ته‌وییه‌کانی بێبه‌شه ،بێده‌نگییه‌کی نیسبیی ب ـه‌س ـهردا زاڵــه .ل ه سه‌رده‌مێکدا بۆ یه‌که‌مجار حیزب ب ه شێوه‌ی مۆدێڕنی سیاسی ک ه ل ه نێو کورددا دامه‌زرابێ ،یه‌که‌م حکوومه‌تی کۆماری، کابینه‌ی وه‌زیــران ،هێزی پێشمه‌رگه ،رێکخراو ه سینفییه‌کان و ل ه نێو کــورددا دام ـه‌زرابــن ،ل ه رۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان بـــووه .یه‌که‌مجار ل ه مــێــژووی نوێی ک ــورددا ل ه کوردستانی ئێران بوو ک ه کــوردی هه‌ر چوار پارچ ه ل ه ژێر یه‌ک ئـــااڵدا کــۆبــوون ـه‌و ه و ل ـ ه ده‌ســه‌اڵتــی کــوردیــدا بـه‌شــدار بــوون .ل ه سـه‌ر‌انــسـه‌ری ده‌یــه‌ی 80ی زایینیدا کوردستانی ئێران چه‌قی رووداوه‌کانی کوردستان بوو ب ه گشتی .بۆچی له‌م قۆناغه‌ی ئێستادا کوردستانی ئێران له‌بیر کــراو ه و ئه‌و ی بوون ب ه هۆی له‌بیرچوونه‌وه‌ی ئهم هۆکارانه به‌شه ل ه کوردستان کامانه‌نه؟ هێندێک کــه‌س پێیان وایــ ه شه‌هیدبوونی دوو ســکــرتــێــری گشتیی حــیــزبــی دێــمــوکــرات (وهک دیارترین و گه‌وره‌ترین هێزی سیاسیی کورد له‌م به‌شه) بزووتنه‌وه‌ی کوردی تووشی پاشه‌کش ه کردوه .ئه‌و ه راست ه که ئهم رووداوان ه زه‌برێکی قورس بوون له‌و بزوونته‌وه‌ی ه دران ب ه تایبه‌تی ل ه حیزبی دێموکرات ،به‌اڵم له‌به‌ر دوو هۆ ئهم بۆچوون ه راست نیه؛ یه‌که‌م :بزووتنه‌وه‌ی کورد نابێ هه‌ر بریتی بێ ل ه حیزبی دیموکرات و ته‌نانه‌ت تێکڕای حیزبه‌کانیش .ئه‌و بزووتنه‌وه‌ی ه پێویست ه ل ه شکڵ و شێوه‌ی مه‌ده‌نی و ته‌نانه‌ت ل ه ده‌رفه‌تی زۆر بچووک و به‌رته‌سکیشدا ب ه شێوه‌ی قانوونی هه‌بێ (هــه‌روه‌ک فراکسیۆنی نوێنه‌رانی کورد ل ه پارلمانی ئێران ل ه ده‌وره‌ی شه‌شه‌مدا هه‌بوو) .بزووتنه‌وه‌ی کورد واتایه‌کی به‌رینتر له ئه‌حزابی سیاسی و چه‌کداری هه‌یه. دووه‌م :ئه‌وه‌ی پێوه‌ندیی ب ه حیزبی دیموکراته‌وه هه‌یه ،سه‌ره‌ڕای شه‌هیدبوونی 3رێبه‌ر و نزیکه‌ی 30که‌س ل ه ئه‌ندامانی رێبه‌ری ،وات ه زیاتر ل ه ئه‌ندامانی زیندووی ،ئهم حیزب ه هه‌روا ل ه مه‌یدان دایه .هیچ کات بوونی ئهم حیزب ه نه‌به‌سراوه‌ته‌و ه ب ه بوونی رێبه‌ره‌که‌یه‌و ه ک ه هه‌ر کات رێبه‌ره‌که‌ی لهنێو چــوو حیزبه‌که‌ش ل ه نێو بچێ ،ته‌نانه‌ت نه‌به‌سراوه‌ته‌و ه ب ه بیروبۆچوونی رێبه‌رکه‌شیه‌و ه ( وهک تــاک) ک ه هه‌رچۆنێک ئه‌و بیه‌وه‌ێ ئاوا بــڕواتـ ه پێش و ه ـه‌ر کاتیش نه‌ما ،حیزبه‌که‌ی رابوه‌ستێ .بۆ نموونه ،تێرۆر کرانی د .قاسملوو ل ه ساڵی 1989دا حیزبی دیموکراتی کوردستانی تووشی شۆکێکی زۆر گـه‌ور ه کرد ،سـه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی شه‌ڕی ئێران ـ عێڕاقیش نه‌مابوو و فشار بۆ سه‌ر کوردستان زیاتریش ببوو ،هه‌تا ساڵی 1995هێز ه ئاشکراکانی ئهم حیزب ه ل ه نێوخۆی واڵت حوزووریان هه‌بوو .ئهم حیزب ه له‌سه‌ر بنه‌مای به‌رنام ه و سیستمێکی دیموکراتیکی حــیــزبــی دامــــــه‌زراو ه و خ ــاوه‌ن ــی ته‌شکیالتی سیاسسیی ه ک ـ ه هــه‌ر کــات رێــب ـه‌ره‌ک ـه‌ی نه‌ما، سیستمه‌ک ه هه‌ر له‌جێی خۆیه‌تی ،ته‌نانه‌ت له‌م حیزب ه دا سکرتێری گشتی گــۆڕاوه و که‌سێکی دیک ه سیستمه‌که‌ی ئــیــدار ه ک ــردو ه و جگ ه ل ه کاریگه‌ریی موسبه‌ت ،هیچ کاریگه‌رییه‌کی منه‌فیی له‌سه‌ر ئهم حیزب ه نه‌بووه.
نه‌وتیش یارمه‌تییه‌کی زۆری به رێژیمه داوه. رووخانی رێژیمی به‌عس ل ه عێڕاق و تالیبان ل ه ئه‌فغانستان ل ه الیه‌ن ئه‌مریکاو هاوپه‌یمانه‌کانیه‌و ه ب ه کــردو ه ب ه قازانجی ئێران تـه‌واو بــوون .ئهم رووداو ئاڵوگۆڕان ه یارمه‌تیان ب ه به‌هێزبوونی ئــێــران لـ ه نێوخۆو نــاوچ ـه‌دا داو ه کـ ه ئه‌مه‌ش کاریگه‌ریی راسته‌وخۆی له‌سه‌ر بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی له‌سه‌رنسه‌ری ئێران ب ه گشتی و ب ه تایبه‌تی له‌سه‌ر کوردستان هه‌یه .هه‌ر واڵتێک له حاڵی شه‌ڕ دابــێ به‌هۆی هه‌لومه‌رجی شه‌ڕ ئازادیی ه سیاسییه‌کان له‌و واڵت ـه‌دا به‌رته‌سکتر ده‌بنه‌وه ،سه‌یر ئه‌وی ه ل ه ئێراندا دیکتاتۆریی دوای شه‌ڕ سێبه‌ری گه‌لێک قورستر ه ل ه دیکتاتۆریی پێش شه‌ڕ .ئێعدامه‌کان زیاتر بوون ،زیندانه‌کان ئاوه‌دانتر بوونه‌و ه و تێرۆر ل ه ده‌ره‌وه‌ی واڵت و نێوخۆ ئازادیخوازانی قه‌اڵچۆ کرد .به‌شی هه‌ر ه زۆری ئامانجه‌که‌ش گه‌لی کــورد و ئه‌حزابی سیاسیی کورد بوو .ب ه کورتی هه‌زینه‌ی کاری سیاسی بۆ کورد یه‌کجار گران بوو.
له‌م وتــاره‌دا ه ـه‌وڵ ده‌درێ هۆیهکانی په‌راوێزکه‌وتنی کوردستانی ئێران ل ه چه‌ند خاڵدا باس بکرێ: 1ـ ب ه هێزبوونی پێگه‌ی ئێران ل ه ناوچه‌دا پاش شه‌ڕی ئێران ـ عێڕاق کۆماری ئیسالمی ئه‌و وزه‌و توانایه‌ی ک ه پێشتر ل ه شه‌ڕ‌دا به‌کاری ده‌ب ــرد ،داوی شـه‌ڕ له به‌هێزکردنی پێگه‌کانی خۆی و ل ه نێوبردنی دژبه‌ره‌کانیدا به‌کاری برد. ل ه ساڵی )1980(1358دا کۆماری ئیسالمی به‌ر ل ـه‌وه‌ی تووشی شـه‌ڕ لهگهڵ عێڕاق بێ و به‌ر له‌وه‌ی هێرش بکات ه سه‌ر هێزهکانی دیکه‌ی وهک موجاهیدینی خه‌ڵق و حیزبی توود ه و الیه‌نه‌کانی دیــکـه ،هێرشی کــرد ه س ـه‌ر کــوردســتــان .دوای ته‌واوبوونی شه‌ڕی لهگهڵ عێڕاقیش بۆ سه‌رکوت
2ــ سانسۆر له‌سه‌ر رۆژهه‌اڵتی کوردستان سانسۆری ب ه به‌رنامه‌و پــان چ ل ه الیه‌ن ده‌ســـــه‌اڵت و چ لــ ه الیــــه‌ن نــه‌ی ــاران ــی غ ـه‌یــر ه ک ــوردی کــۆمــاری ئیسالمییه‌و ه لـه‌سـه‌ر کــورد و رووداوه‌کــانــی کوردستان ،ب ه نــۆره‌ی خۆی ده‌ورێـــکـــی زۆری لــه‌ســه‌ر پـــه‌راوێـــز خــرانــی کوردستانی ئێران هه‌یه .رووداوی زۆر گه‌وره‌و دڵته‌زێن ل ه کوردستان ـ بۆ وێن ه ئێعدامی ب ه کۆمه‌ڵی چاالکانی سیاسیی کــورد ـ ب ه قه‌د راگواستنی چاالکێکی سیاسیی فارس‌زمان ل ه زیندانێکه‌و ه بۆ زیندانێکی دیک ه ل ه تاران ده‌نگدانه‌وه‌ی نابێ. ته‌نانه‌ت رێــفــۆرمــخــوازانــی ئــێــران کـ ه لـ ه الیـه‌ن حکوومه‌ته‌و ه سه‌رکوت کــران ئاماد ه نه‌بوون دانی خێر ب ه بزووتنه‌و ه کورد دا بێنن .ل ه شانسی
خراپی کورد ل ه رۆژهه‌اڵت ،ئۆپۆزیسیۆنی غه‌یر ه کوردی کۆماری ئیسالمییش دڵی ب ه بزووتنه‌وه‌ی کورد خۆش نیه .ته‌نانه‌ت جاری وای ه ل ه رووی کینه‌و نه‌فره‌ته‌و ه له‌باره‌ی بزووتنه‌وه‌ی کورد ده‌دوێــن و به مه‌ترسییه‌ک بۆ سـه‌ر یه‌کیه‌تیی خاکی ئێرانی له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن .بۆیه ئه‌وانیش چاوپۆشی ل ه جینایه‌ت و کاره‌ساته‌کانی کۆماری ئیسالمی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ده‌پۆشن .وهک ده‌ڵێن به‌داخه‌و ه ل ه نێو فارسه‌کاندا ئیسماعیل بێشکچییه‌ک یان ئه‌لجه‌واهیرییه‌ک هه‌ڵ نه‌که‌وتو ه ک ه ب ه راشکاوی باس ل ه هه‌قانییه‌تی مافه‌کانی کورد له واڵته‌که‌یاندا بکه‌ن. 3ـ هه‌ڵوێستی واڵتانی ده‌ره‌وه واڵتـــانـــی ده‌ره‌و ه بــ ه تــایــب ـه‌تــی واڵتــانــی بڕیارده‌ر چۆن له‌باره‌ی زاراوه‌ی «رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست»ه‌و ه تووشی هه‌ڵ ه ده‌بــن ل ه باره‌ی «کورد»یشه‌و ه تووشی ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ی ده‌بن .ل ه راگه‌یاندنه‌کانیاندا هه‌ر کات باسی رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست کراوه ،مه‌به‌ستیان کێشه‌ی ئیسراییل و فه‌له‌ستینه ،ئێستاش ک ه باس ل ه کورد ده‌که‌ن زیاتر مه‌به‌ستیان به‌شی کوردستانی عێڕاقه .ل ه بــاره‌ی کوردستانی ئێرانه‌و ه ب ه ئه‌نقه‌ست خۆ ده‌بوێرن. واڵتانی ده‌ره‌و ه ک ه باس له کێشه‌کانی ئێران ده‌کــه‌ن ،ئ ـه‌وه‌نــده‌ی کێش ه مه‌زهه‌بییه‌کان زه‌ق ده‌که‌نه‌وه ،ئه‌وه‌نده‌ش خۆ ل ه باسکردنی کێش ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان ب ه تایبه‌تی کێشه‌ی کورد ده‌پارێزن. ته‌نانه‌ت راگه‌یه‌ن ه فارسی‌زمانه‌کانی واڵتانی ده‌ره‌وه‌ش ک ه فارسه‌کان کاریان تێدا ده‌که‌ن له‌م باره‌یه‌و ه زیاتریش خۆ ده‌بوێرن .ل ه کۆتاییه‌کانی ده‌یه‌ی 80و به‌شی زۆری ده‌یه‌ی 90ی زایینیدا ک ه ژمــاره‌یـه‌کــی زۆر له تێکۆشه‌رانی کــوردی ئێران ل ه واڵتانی ده‌ره‌و ه ب ه تایبه‌تی ئورووپا و عێڕاق بوون ه قوربانیی تێرۆریزمی ده‌وڵه‌تیی کــۆمــاری ئیسالمی ،جگ ه ل ه جه‌ریانی دادگــای میکۆنووس ،ئه‌و واڵتانه سیاسه‌تی بێده‌نگیان
تاکتیک یان ستراتێژی
زه‌نگ له‌سه‌ر خه‌ڵکی کوردستان کهشوههوای چاالکیی ه مـه‌ده‌نــیــیـه‌کــانــی یـه‌کــجــار به‌رته‌سک کــردۆت ـهوه .ته‌نانه‌ت حه‌ره‌که‌تی خۆرسکانه‌ی خه‌ڵک ل ه پێناو پێشگیری ل ه مادد ه هۆشبه‌ره‌کان هه‌لسوکه‌و‌تی ئه‌منییه‌تیی لهگهڵ دهکرێ و پێشی پێ ده‌گــیــرێ .چاالکیی ه مه‌ده‌نییه‌کان زیاتر ل ه شکڵی ئه‌نجومون ه ئه‌ده‌بییه‌کان و هێندێک بواری کۆمه‌اڵیه‌تیدا خۆ ده‌نوێنن. 5ـ لـه‌بـه‌رچــاوگــرتــنــی هه‌لومه‌رجی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان هۆی سه‌ره‌کیی په‌راوێزکه‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ئه‌و فیداکاری و خۆله‌بیرکردنه‌ی ه ک ه کوردی رۆژهـه‌اڵت ب ه چاالکانی نێوخۆ و هێز ه سیاسییه‌کانه‌و ه سه‌باره‌ت ب ه به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان ده‌یکه‌ن .هۆیهکانی دیک ه هه‌رچه‌ند کاریگه‌رن بـه‌اڵم وهک ئهم هۆی ه یه‌کالکه‌ره‌و ه نین .ئهم گیانی فیداکاریی ه ئه‌گه‌ر له‌سه‌رانسه‌ری کوردستاندا به‌هێز بووای ه جێگ ه و پێگه‌ی کورد ل ه جێیه‌کی دیک ه ده‌بــوو ،به‌داخه‌و ه ئه‌و هه‌ست ه پیرۆزه زیاتر ل ه نێو کوردی ئێراندا ده‌بینرێ. ل ه ساڵی 1988دا ک ه هه‌ڵه‌بج ه بۆمبارانی شیمیایی کرا ،زۆر ب ه جێ بوو و گه‌لێک جێگای شانازی بوو بۆ خه‌ڵکی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ک ه له‌و کاره‌ساته‌د‌ا له‌په‌نا برا کورده‌کانیان بوون و که‌ڵکیان ل ه سیاسه‌تی ئێران وه‌رگرت ک ه پێی خــۆش بــوو بۆ ئــابــڕوو بردنی رێژیمی به‌عس کاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه ب ه دنیا بناسرێ ،ده‌نا ئه‌و کاره‌سات ه ل ه ئاستێکی بچووکتردا ل ه سه‌رده‌شت رووی دا هه‌تا ئ ـه‌و ســااڵنـه‌ی دوایــی ته‌نانه‌ت شاره‌کانی ده‌وروبه‌ر ل ه الیه‌نه‌کانی ئهم کاره‌سات ه ئاگادار نه‌بوون .له‌و ههموو ه کۆڕ و سیمنار و رێپێوانانه‌دا کـ ه لـ ه ســاڵــڕۆژه‌کــانــی هه‌ڵه‌بجه‌دا به‌ڕێو ه ده‌چــوون هه‌تا ئهم سااڵنه‌ی دوای ک ه حیزبه‌کانی رۆژه ـه‌اڵت ده‌ستیان ب ه ته‌له‌ڤزیۆن رانه‌گه‌یشتبوو نــاوی سه‌رده‌شت نه‌ده‌هات .بۆ شاعیرو هونه‌رمه‌ندانی رۆژهه‌اڵت ئاسانتر بوو
حیزبه‌کانی رۆژهه‌اڵت ل ه په‌راوێز که‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستاندا ل ه هه‌ر هۆیه‌کی دیک ه کاریگه‌رتر بوون: سیاسه‌تی ئهم حیزبان ه سه‌باره‌ت ب ه پاراستنی هه‌لومه‌رجی باشووری کوردستان سیاسه‌تێکی مه‌سئووالنه‌و نه‌ته‌ویی بووه؛ هیچ کات بۆ وه‌رگرتنی ئیمتیاز ل ه حکوومه‌ته‌کانی زاڵ به‌سه‌ر کوردستاندا هیچ کرده‌وه‌کیان له‌دژی هیچ پارچه‌یه‌کی کوردستان ئه‌نجام نه‌داوه .ل ه ساڵی 1996ه‌و‌ه ب ه مه‌به‌ستی له‌به‌رچاوگرتنی بارودۆخی باشووری کوردستان و بڕینی بیانوو ل ه ئێران ده‌ستیان ل ه خهباتی چه‌کداری هه‌ڵگرت و ل ه قوواڵیی خاکی هه‌رێمی کوردستان نیشته‌جێ بوون .ئهم ه بوو ب ه هۆی ئهوه ک ه بۆشاییه‌ک له رۆژهه‌اڵتی کوردستان دروست بێ هـه‌ڵ بــژارد ،با ل ـه‌وه‌ش گه‌ڕێین هێندێکیان ک ه کرده‌وه‌ی تێرۆریستیان لێ ئه‌نجام ده‌درا(وهک ئوتریش) ب ه وه‌رگرتنی ئیمتیازی ئابووری ل ه ئێران ،رووداوه‌که‌یان په‌رده‌پۆش ده‌کرد .هه‌ڵه‌ی واڵتانی ده‌ره‌و ه ئه‌وه‌ی ه ک ه باسی کورد ده‌که‌ن، گرێی ده‌ده‌نه‌و ه ب ه کێش ه نێوخۆییه‌کانی عێڕاق، ئه‌گینا هیچ کات کاریان ب ه کێشه‌ی کــورد نیه. بــۆ نموون ه ک ـ ه بــاســی بــزووتــن ـه‌وه‌ی ک ــورد ل ه تورکی ه ده‌کـه‌ن وهک تێرۆریست ناوی ده‌به‌ن، ل ه ئاست کورد ل ه ئێرانیشدا سیاسه‌تی بێده‌نگی و حاشایان هه‌ڵبژاردوه .گرنگیدانی رۆژئــاوا ب ه تایبه‌تی ئه‌مریکا ب ه کێش ه نێوخۆییه‌کانی عێڕاق و هاموشۆیان لهگهڵ کوردستانی عێڕاق زۆر که‌سی تووشی ئه‌و هه‌ڵه‌ی ه کردو ه ک ه «مه‌سه‌له‌ی کورد» ب ه مه‌سه‌له‌یه‌کی جیهانی بزانن ،وهک بڵێی کورد ل ه تورکی ه و ئێران وجوودی نه‌بووبێ ،ل ه کاتێکدا ک ه باس ل ه «کێشه‌ی کورد» دهکرێ ،ئه‌و کێشه‌ی ه ههموو پارچه‌کانی کوردستان و ههموو ئه‌و واڵتان ه ده‌گرێته‌وه ک ه کوردیان به‌سه‌ر دا دابه‌ش کراوه. 4ـ نه‌بوونی بزووتنه‌وه‌یه‌کی به‌هێزی مه‌ده‌نی ل ه واڵتانی ل ه حاڵی گه‌شه‌کردندا یه‌ک له‌وان تورکیه،ئۆپۆزیسیۆن و کۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی دوو باڵی باڵنده‌یه‌کن .گه‌شه‌کردنی هه‌ر کامیان ب ه قازانجی ئـه‌وی دیکه‌یه .له‌و واڵتــانـه‌دا ل ه پێناو پــاراســتــنــی ئه‌منییه‌ت و جیگیریی ئــابــووریــدا حــکــوومـه‌ت خــۆ ل ـه زه‌ب ــروزه‌ن ــگ ده‌پــارێــزێ و فه‌زایه‌کی گونجاو بۆ ئۆپۆزیسیۆن ده‌گونجێ و ته‌نانه‌ت کار ده‌گات ه وتوێژ و قۆناغی چارهسهری ئاشتایانه‌ش .به‌اڵم ل ه ئێراندا هه‌ردوو ال ب ه توندی سه‌رکوت ده‌کرێن .دیــدی ئه‌منییه‌تیی کۆماری ئیسالمی له‌سه‌ر کوردستان ،فشار و زه‌بــر و
رۆژنامەی
باسی هه‌ڵه‌بج ه بکه‌ن تا سه‌رده‌شت! وهک ل ه راپــۆرتــی راگهیهنهکانی ئه‌حزابی رۆژه ـه‌اڵتــی کوردستانه‌و ه ده‌رکـــه‌وت ،خه‌ڵکی رۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان یارمه‌تییه‌کی زۆریــان بۆ ئاواره‌کانی شه‌نگال کۆکرده‌و ه ک ه شیاوی ئافه‌رین و ده‌سخۆشییه ،به‌اڵم هاوکات لهگهڵ کــاره‌ســاتــی ش ـه‌نــگــال ل ـ ه ئــیــامــی رۆژهــه‌اڵتــی کوردستان بوومه‌له‌زه‌یه‌ک رووی دا ک ه سه‌دان که‌سی کوشت و هه‌زارانی بێ ماڵ و حاڵ کرد، هه‌واڵێکمان له‌باره‌ی کۆکردنه‌وه‌ی یارمه‌تی ب ه خه‌ڵکی لێقه‌وماوی ئهم ناوچه‌ی ه نه‌بیست! ئه‌و هــاوکــاری و هــاوده‌ردیــی ـه‌ی ل ه دوو رووداوی تاڵی باشووری کوردستان (کــۆڕه‌وی 1991و 1ی شوباتی 2003دا) له‌الیه‌ن خه‌ڵکی رۆژهه‌اڵتی کوردستانه‌و ه کــرا ،ه ـه‌روه‌هــا ئ ـه‌و خۆشحاڵی و شــادیــیـه‌ی لـ ه کاتی بــوون بـ ه سـه‌رکــۆمــاری ب ـه‌ڕێــز م ــام جـــه‌الل دا ل ـ ه خــۆیــان نــیــشــان دا، پێشوازیی کۆماری کوردستان ل ه بارزانییه‌کانی لــێ ده‌رچـــێ ،لـ ه مــێــژووی کـــورددا نموونه‌یان نــه‌بــووه .س ـه‌رانــس ـه‌ری ئ ـه‌ده‌بــیــات و ئ ـه‌وه‌نــد ه رۆژنامه‌نووسیه‌ی ل ه رۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان هه‌ی ه باس باسی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان ه و کێشه‌کانی خودی رۆژهه‌اڵت له‌واندا ونن! لـ ـ ه رێــپــێــوان ـه‌کــانــی ده‌ره‌وه‌ی واڵت بۆ الیهنگری ل ه سه‌ربه‌خۆیی باشووری کوردستان رۆژهه‌اڵتییه‌کان ل ه ریزی هه‌ر ه پێشه‌و ه بوون! ته‌نانه‌ت ل ه زۆر شاردا ژماره‌ی ئه‌وان ل ه ژماره‌ی برایانی باشوور زیاتر بوو. حیزبه‌کانی رۆژه ـه‌اڵت ل ه په‌راوێز که‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستاندا ل ه هه‌ر هۆیه‌کی دیک ه کــاریــگ ـه‌رتــر بــــوون :ســیــاسـه‌تــی ئــهم حیزبان ه سه‌باره‌ت ب ه پاراستنی هه‌لومه‌رجی باشووری کوردستان سیاسه‌تێکی مه‌سئووالنه‌و نه‌ته‌ویی ل٨
گومان له‌وه دانییه که چـه‌ک هـه‌م سـه‌رچــاوه‌ی ئ ـه‌هــوه‌ن ـی‌و ئارامیی ه له کــۆمــه‌لــگــایــه‌ک‌دا‌و ه ـه‌م ده‌تـــوانـــێ سـ ـه‌رچ ــاوه‌ی شاهۆ حوسێنی لــه‌بــاربــردنــی ئــارامــی‌و ئــــه‌هــــوه‌نــــی بــــــێ؛ لـــه‌م به‌ینه‌دا چلۆن که‌ڵک وه‌رگرتن له چه‌ک‌و به چ مه‌به‌به‌ستێک به‌کار هێنانی چه‌که کــه شه‌رعییه‌ت ده‌بـه‌خــشــێ بــه‌م ره‌وت ــه. کــورد ی ـه‌ک ل ـه‌و گه‌النه‌یه که به‌درێژایی مێژوو له سه‌ر مافی ڕوا‌و ئینسانی‌و بۆ پێشگرتن له سه‌ره‌رۆیی هه‌رچی زیاتری ده‌س ـه‌اڵت له‌و به‌شانه‌ی که تێیدا ژیاوه، وهک نه‌ریتێکی به‌رگریانه ده‌ستی داوه‌ته چه‌ک؛ ل ه هه‌مان‌کاتیش‌دا دانی به‌وه‌دا ناوه که چه‌ک ته‌نیا که‌ره‌سه‌یه‌که بۆ وه‌ی الیه‌نی به‌رامبه‌ر که نه‌کۆلی ده‌کــات له بــوون و مافی گه‌لی کورد ،تێ‌بگات‌و دان به بوونو مافه‌کانی کــوورد دابنێ .وهک شانازیش دکتۆر قاسملوو سکرتێری گشتی حیزبی دێموکرات له سه‌ر میزی وتووێژ لهگهڵ به‌ناو دیپڵۆماته‌کانی کۆماری ئیسالمیدا شه‌هید کراوه. مــــێــــژووی شــــــه‌ڕی چـــــه‌کـــــداری لــه ڕۆژهـــه‌اڵت مێژوویه‌کی پــڕ لــه هــه‌وراز‌و نشێوه‌و ئێستاشی لهگهڵ بێ به شێوه‌یه‌کی گشتی گـــرێـــدراوی ب ـه‌رژه‌وه‌نــدیــی ـه‌کــانــی خهباتی باشوور و جۆری پێوه‌ندی حیزب و الیه‌نه‌کانی ئهم به‌شه له کوردستان له گ ـه‌ڵ کــۆمــاری ئیسالمی ب ــووه .ه ـه‌ر به‌م پێیه‌ش ل ه هه‌ڵکشان‌و داکــشــان‌دا بــووهو ده‌ورانــــی پــڕ لــه جــمــووجــۆڵ‌و ڕۆژگ ــاری دوور له جمووجۆڵی زۆری به خۆیه‌وه دیوه. ڕه‌وتی ئاڵوگۆڕه‌کانی ناوچه‌ی که‌نداو له پاش ته‌واو بوونی شه‌ڕی ئێران‌و عێراق گه‌یشته ئ ـه‌و قۆناغه کــه بــۆ یـه‌کـه‌م جار هه‌رێمێکی دۆفاکتۆی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵتێکی خۆجێیی به پشتیوانی زلهێزه‌کان له ناو جوغرافیای جیهاندا سه‌ری ههڵدا ،هه‌ست ب ه به‌رپرسیارێتی کردنی حیزب‌و الیه‌نه‌کانی ڕۆژه ـه‌اڵتــی نیشته‌جێی بــاشــوور ئه‌وانی گه‌یانده ئ ـه‌م قه‌ناعه‌ته کــه بــۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی ئهم ده‌سه‌اڵته ساوایه پێویسته بــۆ مــاوه‌یـه‌کــی نــادیــار خه‌بات‌و چاالکی چه‌کداری ڕابگیرێت ،به واتایه‌کی‌تر وهک گه‌اڵیه‌ک بۆ هه‌ڵسوکه‌وت لهگهڵ ئهم بــارودۆخـ ه گه‌اڵڵه‌ی»باشور مێحوه‌ری» هاته ئـــاراوه گـه‌اڵڵـه‌یـه‌ک کــه حیزبه‌کانی ڕۆژهــه‌اڵتــی مــوجــاب ده‌کـــرد کــه له‌کاتی ڕه‌چــاو کردنی هه‌ر جۆره هه‌ڵسوکه‌وت‌و جموجۆڵێک بـه‌رژه‌وه‌نــدیــیـه‌کــانــی باشور پــارێــزراوبــێ ،کــه هــه‌ر لــه‌م مــاوه‌یــه‌ش‌دا گومان له‌وه‌دا نییه که هه‌م خهباتی سیاسی له ناوخۆ و هه‌م ئهم حیزب‌و الیه‌نانه به گشتی تووشی خه‌سار‌و زه‌ره‌ری قه‌ر ه بوو نه‌کراوه هاتن. حاشا هه‌ڵنه‌گره که بۆ له‌ناو بردنی ئهم قه‌یران‌و کێشانه‌ی که داوێنی خهباتی سیاسی به‌گشتی له ڕۆژهه‌اڵت‌و به تایبه‌تی حیزبه‌کانی گرتوه‌و خۆده‌رباز کردن له‌و سره‌وتنه قورس‌و درێژماوه‌یه ،وهک ڕێگا چار ه حیزبه‌کان ده‌توانن ده‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا که هاورێ ده‌بن له‌گه‌ل هه‌ر جۆره جموجۆڵێکی مه‌دنی له ناوخۆ‌و هه‌ر هه‌نگاوێکی ڕێژێم ئه‌گه‌رچی بچووکیش ،گرینگی پێ ده‌درێ، خهباتی شاخ به هێزو تینه‌وه ببوژێته‌وه ،به جۆرێ که کۆمه‌ڵگا‌و چاالکان دڵنیا بن که هێزی پێشمه‌رگه پشتیوانێکی قورس‌و قایمه بۆ هه‌ڵسوکه‌وته‌کانی وان له ناوخۆ ،به هه‌ست کردن به به‌رپرسیارێتی مێژوویی ل ـ ه ب ـه‌رامــب ـه‌ر هــه‌ر ج ــۆره ســه‌ره‌رۆیــه‌ک ده‌وه‌ســتــێــت ،بــه واتــای ـه‌ک ـی‌تــر پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندێکانی ڕۆژهه‌اڵت لهگهڵ ئه‌وه‌دا ڕێز له به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی پارچه‌کانی‌تر ده‌گــیــرێ ،ببێته ســه‌ردێــری هــه‌ر جــۆره گه‌اڵڵه‌و هه‌ڵسوکه‌وتی حیزبه‌کان ،بۆ ئهم مه‌به‌سته‌ش دهکرێ هێزێکی پێشمه‌رگه‌ی هاوبه‌ش له حیزب‌و الیه‌نه‌کانی ڕۆژهه‌اڵت پێک بێ ،بۆ ئ ـه‌وه‌ی ببێته سه‌رچاوه‌یه‌ک بۆ یه‌کگرتوویی چاالکی‌و هه‌ڵسووکه‌وت که ده‌توانێ ده‌سکه‌وتی به نرخ و باشی بــۆ ک ــورد ه ـه‌بــێ .گــومــان لـه‌وه‌دانــیــیــه که هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی خهباتی شــاخ ده‌توانێ به‌ستێن‌و به‌هانه بۆ توندوتیژی زیاتر به دژ کــورد به ده‌س ڕێژیم بــدات ،بـه‌اڵم له درێــژخــایـه‌ن لـه‌گـه‌ڵ ئـ ـه‌وه‌دا ده‌بێته هۆی پشتگه‌رمی چاالکان و خه‌باتگێرانی ناوخۆ، کاریگه‌ری ده‌بــێ بۆ به‌خۆدا چوونه‌وه‌ی ڕێــژیــم بــۆ گۆرینی هه‌ڵسوکه‌وت لهگهڵ چاالکانی کورد.
6
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره٦٤١ :
رۆژنامەی
گریمانه هه‌ڵه‌کانی ره‌خنه‌گرانی
رۆژهه‌اڵت مێحوه‌ری و خهباتی چه‌کداری (چه‌ند قسه‌یه‌ک لهگهڵ هێندێک له رووناکبیران و چاالکانی مه‌ده‌نی)
ئاسۆی حه‌سه‌ن زاده ئه‌و زنجیره تێکهه‌ڵچوونه خوێناوییه‌ی مانگی خه‌رمانان و سه‌ره‌تای مانگی ره‌زبـه‌ری ئه‌مساڵ لە چه‌ندین ناوچه‌ی رۆژهـه‌اڵتــی کوردستاندا له‌نێوان پــارێــزه‌رانــی رۆژهــه‌اڵتــی کــوردســتــان و هێزهکانی کــۆمــاری ئیسالمیدا رووی دا ،بهلهبهرچاوگرتنی هه‌ستیاریی بارودۆخی گشتیی ناوچ ه و جوغرافیا و قـــه‌بـــاره‌ی تــێــکــه ـه‌ڵــچــوون ـه‌کــان ره‌نـــگـــدانـــه‌و ه و ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی پێشتر نه‌دیتراوی به‌خۆیه‌وه دی. ئهم ده‌وره نوێیه له خهباتی مه‌یدانیی شۆڕشگێڕانی رۆژهه‌اڵتی کوردستانکه هێندێك که‌س به «٤٦-٤٧ ێکی دیــکـه»ی ن ــاوزه‌د ده‌كــه‌ن و بە هێندێک مەرج دەتــوانــێ ببێته خاڵێکی وه‌رچ ـه‌رخــانــی ره‌وڕه‌وه‌ی خهباتی ئێستای کــورد لــه رۆژهــــه‌اڵت ،سـه‌رنــج و تێڕامانی زۆر له رووناکبیران و چاالکانی نێوخۆ و ئه‌ندامان و الیه‌نگرانی الیه‌نه سیاسییهکانی بۆ الی خۆی راکێشاوه. ئه‌و پرسیار و بۆچوون و شڕۆڤانه‌ی سه‌باره‌ت به چه‌ند و چۆنی و به‌ستێن و ئاکامه‌کانی جموجۆڵی ئهم دواییانه‌ی پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێـموکڕاتی کوردستان و نیشتمانپه‌روه‌ران و واڵتپارێزانی کورد له نێوخۆی واڵتــدا خــراون ـه‌ت ـه‌ڕوو ،بـــه‌ده‌وری دوو چه‌مکی سه‌ره‌کی‌دا ده‌خولێنه‌وه :یه‌كه‌میان بریتییه له «رۆژهــه‌اڵت مێحوه‌ری» که حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له مانگی گه‌الوێژی رابـــردووه‌وه وهک پره‌نسیپێكی کاری بۆ ئه‌وله‌وییه‌ت سازی له ئاجێندای خه‌باتگێڕانه‌ی خۆیدا زه‌قی کردۆته‌وه.دووه‌میشیان خودی خهباتی چه‌کدارییه که چاوه‌دێران جموجۆڵ و تێکهه‌ڵچوونه‌کانی ئ ـه‌م دوایــیــان ـه‌ی رۆژه ـه‌اڵتــی کــوردســتــانــیــان لـ ـه‌و خــانــه‌یــه‌دا لــێــک داوه‌تــــــه‌وه و خوێندنه‌وه‌یان بۆ کردوه. ئهم دوو چه‌مکه لهگهڵ ههموو پێوه‌ندیی نێوانیان، ل ه یه‌ک ئاستی ئانالیزدا جێ ناگرن :یه‌كه‌میان بنه‌مایه و ئامانج ده‌ستنیشان ده‌کا ،له‌‌حاڵێکدا دووه‌میان رێکاره و ئاکام ده‌به‌خشێ .ئه‌گه‌ر رۆژه ـه‌اڵت تـه‌وه‌ری به‌و بنه‌ما گشتییه دابنێین که له سه‌رده‌می چڕبوونهوهی نـــاوه‌نـــدی بــارســتــایــی مــه‌ســه‌لــه‌ی کــــورد ل ـه‌س ـه‌ر بــاشــووری کوردستاندا ه ـه‌وڵ ده‌دا به پشتبه‌ستن به گوتارێکی تۆکمه‌ی جه‌ماوه‌‌ر رێکخه‌ر ،رووگ ه و ئــاقــاری ستراتژیک بخاته‌وه بــه‌رده‌م خه‌باتگێڕانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ،ئه‌وا خهباتی چه‌كداری ده‌بێ وهک ئالیه‌تێك و ته‌نیا وه‌ك یه‌کێک له ئالیه‌ته‌کانی به‌کرده‌یی کردنی رۆژهه‌اڵت ته‌وه‌ری چاو لێ بکه‌ین. له‌و شوێنه‌دا که رۆژهه‌اڵت ته‌وه‌ری جێگه و پێگه‌ی رۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی بزووتنه‌وه‌ی
هه‌ڵه ده‌بێ ئه‌گه‌ر پێمان وابێ بۆ سه‌رکه‌وتنی یه‌كێک له به‌ستێنه‌کانی خه‌بات ده‌بــێ به‌ستێنه‌کانی دیکه بخه‌وێندرێن کورد به گشتی و کارتێکه‌ری و چاوه‌ڕوانیی نێوان ئ ـه‌م پــارچ ـه‌ی ـه‌ی کــوردســتــان وپــارچـه‌کــانــی دیــکــه،و خۆناساندنه‌وه‌ی بزوتنه‌وه‌ی رۆژهه‌اڵتی کوردستان به جیهانی ده‌وروبه‌ر و ده‌رەوه‌ی خۆی ده‌گرێته‌وه، خهباتی چه‌کداری پێوه‌ندیی به دینامیزمی نێوخۆیی بزوتنه‌وه‌ی کورد له رۆژهه‌اڵتی کوردستانه‌وه هه‌یه و ل ه ریــزی ئـه‌و تاکتیک و رێکارانه‌دا جێ ده‌گــرێ که نــێــوه‌رۆک به رۆژهـــه‌اڵت مێحوه‌ری ده‌به‌خشن و خوردی ده‌که‌نه‌وه .هه‌ربۆیه ئه‌وه‌ی لێره‌دا بایه‌خ و گرینگی په‌یدا ده‌کا ئه‌وه‌یه که بهلهبهرچاوگرتنی فر ه ره‌هه‌ندی و فره به‌ستێنیی ئهم بزوتنه‌وه‌یه،پێ ب ه پێی سیاسه‌تی ده‌سه‌اڵتی ناوه‌ندی و ئاڵوگۆڕه
ســیــاســیــیـه‌کــان ،فــاکــت ـه‌ره عـه‌یــنــی و زه‌ینییه‌کانی به‌رجه‌سته‌کردنه‌وه‌ی هه‌رکام له ره‌هه‌نده‌کانی ئهم خه‌باته له قۆناغێکی دیاریکراودا ده‌ستنیشان بکرێن و کارکردی جیاوازی ئه‌کته‌ره‌کانی نێو بزوتنه‌وه‌ش هه‌ر له‌سه‌ر ئهم بناغه‌یه هه‌ماهه‌نگ بکرێ. حــزووری به‌رچاو و به‌رباڵوی پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لهنێو قوواڵیی خاکی رۆژهـه‌اڵتــی کوردستاندا و جموجۆڵ و چاالکیی پ ــارێ ــزه‌ران ــی رۆژهـــه‌اڵتـــی کــوردســتــان لــه نــاوچــه جۆربه‌جۆره‌کانی رۆژهـه‌اڵت لهگهڵ پێشوازیی زۆر گه‌رمی کۆمه‌اڵنی خه‌ڵکی کوردستان به‌ره‌وڕووبۆته‌وه و له ده‌ره‌وه‌ی ئهم رووبه‌ره سهرهکی و واقیعییه‌ی خه‌باتیشداگیانی شــۆڕش و بـه‌رخــۆدانــی بــه‌ده‌ر له دابه‌شبوونه سیاسی و حیزبییه‌کان زیندوو کردۆته‌وه. به‌اڵم لهنێو توێژی چاالکانی مه‌ده‌نیی نێوخۆی واڵت و رووناکبیرانی ده‌وروبـــه‌ری حیزبه‌کاندا هێندێک که‌س له‌الیه‌ك به‌گومانبوونی خۆیان له به‌جێبوون و بـه‌وه‌خــت بوونی ئــهم جموجۆڵ و چاالکییانه ل ه هه‌لومه‌رجی ئێستای کوردستان و ناوچه‌دا نیشان داوه .له‌الیه‌کی دیکه‌شه‌وه،وێڕای بردنه‌ژێرپرسیاری ته‌بایی ئهم جموجۆاڵن ه لهگهڵ سیاسه‌ته‌کانی پێشووی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له‌بواری چارهسهری ئاشتیخوازانه‌ی مه‌سه‌له‌ی کــورد و پشتیوانی له خهباتی مەده‌نی و تێکۆشانی هه‌نگاو به هه‌نگاویش بۆ وه‌دیهێنانی مافه‌کانی کورد له ئێران ،نیگه‌رانیی خۆیان له‌مه‌ڕ لێکه‌وت و کــاردانـه‌وه‌ی نه‌رێنیی ئهم چاالکی و جموجۆاڵنه بۆ سه‌ر خهباتی مه‌ده‌نی له نێوخۆی واڵت ده‌ربڕیوه. ئـــه‌وه‌نـــده‌ی ده‌گــه‌ڕێــتــه‌وه ســه‌ر بــه‌‌جــێــبــوون و ب ـه‌وه‌خــت بــوونــی ئ ـه‌م جموجۆڵ و چاالکییانه که بابه‌تێکه له خانه‌ی فه‌لسه‌فه‌ی رۆژهه‌اڵت مێحوه‌ری‌دا واڵم وه‌رده‌گرێته‌وه ،حاشای لێ ناکرێ که سیناریۆی ئیده‌ئال ئهوه بوو که نه‌ک هه‌ر هێزهکانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان ،به‌ڵکوو سه‌رجه‌م هێزهکانی سه‌رتاسه‌ری کوردستان به‌یه‌که‌وه به‌رنامه و ئاجێندایه‌کی هاوبه‌ش و هه‌ماهه‌نگی خ ـه‌بــات بــۆ بردنه‌پێشی مه‌سه‌له‌ی کورد له هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستان دابڕێژن و وهک یه‌کیش له به‌شی خۆیان باج بۆ هه‌ر هه‌مووی بده‌ن .ئێستا که به‌اڵم ژیئۆپۆلیتیکی ناوچه و نالێکیی ه ده‌روونیه‌کانی نێو بزوتنه‌وه‌ی کــورد ئهم ده‌رفه‌ته نادا ،لێره‌دا ته‌نیا به‌وه‌نده قه‌ناعه‌ت ده‌که‌ین که بڵێین چیدیکه نه ڕه‌وایه و نه ته‌نانه‌ت له قازانجی مه‌سه‌له‌ی ک ــورد لــه هیچ پــارچـه‌یـه‌کــی کوردستانیشدایه که پرسی کورد له پارچه‌کانی دیکه‌ی کوردستاندا په‌ک بخرێ .به‌پێچه‌وانه‌وه ،بهلهبهرچاوگرتنی مه‌سڵه‌حه‌تی بردنه پێشی سه‌رجه‌م مه‌سه‌له‌ی کورد و پێویستیی په‌ره‌پێدانی هاوپێوه‌ندیی نهتهوهیی و ئه‌زموونێک که هێزهکانی ههموو پارچه‌کانی کوردستان له رۆژانی سه‌ختی خه‌بات و یاغیبوونیان له نه‌زمی مه‌وجوودی ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تی هه‌یانه ،هه‌ق وایه فیداکاری و پشتیوانییه‌کانی هـه‌ر پارچه‌یه‌کی کوردستان له پارچه‌کانی دیک ه مژارێكی دووالیه‌نه بێ ،نه‌ك ئه‌و ه که پرسی کــورد له پارچه‌یه‌کی کوردستان له‌سه‌ر حیسابی ک ــوردی پارچه‌یه‌کی دیــکـه‌ی کوردستان بچێته پێش .حیزبی دێموکڕات لهگهڵ ئـ ـه‌وه‌دا که له هه‌لومه‌رجی نوێی ناوچه و ئ ـه‌رک و ئیلزاماتی نه‌هادینه‌کراوی هه‌رێمی باشووری کوردستان غافڵ نیه ،له‌و باوه‌ڕه‌دایه که ده‌رک و چاوه‌ڕوانیی نێوان کوردی پارچه جۆربه‌جۆره‌کانی کوردستان پێویستی به پێداچوونه‌وه و هه‌ڵسه‌نگاندنه‌وه هه‌یه و بوار بۆ ئهوه هه‌یه که ئه‌و درز و ناهاوسه‌نگییه‌ی له‌و بواره‌دا له ئه‌نجامی بارودۆخی نێونه‌ته‌وه‌یی و ناوچه‌یی‌دا دروست بووه ،نه‌مێنێ و راست بکرێته‌وه. هه‌رچی پرسیار و نیگه‌‌رانییه‌کانی پێوه‌ندیدار به خهباتی چه‌کداریشه ،با له‌پێشدا ئهوه بڵێین که هه‌ر هه‌وڵێک بۆ گفتگۆ و رۆشنگه‌ری له‌م بواره‌دا له‌نێوان حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و چاالکانی نێوخۆ و رووناکبیرانی رۆژهـه‌اڵتــی کوردستاندا ده‌بــێ وهک دیالۆگی نێوان دوو الیه‌ن یان دوو که‌مپی ئاشنا به یه‌كتر و ته‌نانه‌ت نزیک له روانگه و فه‌رهه‌نگی سیاسیی یه‌کتر چاو لێ بکرێ .حیزبی دێموکڕاتی کوردستان نــه‌ک لــــه‌ڕووی بـــاوه‌ڕ و ئومێد بــه دروســتــبــوونــی به‌ستێنی وه‌دیهێنانی مافه‌كانی کورد له چوارچێوه‌ی کۆماری ئیسالمیدا به‌ڵكوو له‌پێناوی فه‌رهه‌نگسازی ل ه ده‌روونی کۆمه‌ڵگای کوردیدا و بۆ به چالش کێشانی رێژیم و به مه‌وزووع هێشتنه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی کورد له ئێران ،هه‌میشه له‌و باوه‌ڕه‌دا بووه و هه‌یه که پێویسته چاالکانی مه‌ده‌نی ل ه هه‌وڵ و هه‌نگاوه‌کانی خۆیان له‌و بواره‌دا هان بدرێن و پشتیوانیان لێ بکرێ. ه ـه‌رل ـه‌و ســۆنــگـه‌یـه‌وه ،حیزبی ئێمه ن ـه‌ک هه‌ر خه‌بات لهگهڵ رێژیمێکی دیکتاتۆر به‌ڵکوو تێکۆشان له چوارچێوه‌ی حاکمیه‌تێکی دێموکراتیکیشدا وهک
پرۆسه‌یه‌کی خه‌تی چاو لێ ناکا که ل ـه‌ودا الیه‌نێک کــه ئ ـه‌گ ـه‌ر ت ـه‌نــان ـه‌ت وهک حــیــزبــی ئێمه خــاوه‌نــی شه‌رعیه‌تی مێژووییش بێ ،له‌جیاتی ت ـه‌واوی چین و تــوێــژه‌کــانــی کۆمه‌ڵگا یه‌کساته ه ـه‌مــوو مــاف و ئازادییه‌کانی گـه‌ل و کۆمه‌ڵگا له چنگ حاکمییه‌تی زه‌وتکه‌ری ئه‌و ماف و ئازادییانه ده‌ربێنێ .به‌ڵكوو پێی وایــه که رووب ـه‌ڕووبــوون ـهوه به‌تایبه‌تی لهگهڵ رێژیمێکی پاوانخواز و فێلباز و سه‌رکوتکه‌ر پێویستی به‌وه هه‌یه که به په‌نابردن بۆ تاکتیکی جۆراوجۆری خه‌بات رێژیمه‌که به چالش بکێشرێ و ههموو چین و توێژه‌کانی خه‌ڵکیش هه‌ر کامهیان به‌شێوه‌ی خۆی و هه‌ر کامهیان له‌پێوه‌ندی لهگهڵ یه‌كێک له ره‌هه‌نده‌کانی پڕۆسه‌ی مافخوازیدا ئه‌رکدار بکرێن و بۆ تێکۆشان بهێندرێنه مه‌یدان. ئێستا سه‌باره‌ت به ئه‌گه‌ری به ئه‌منیه‌تی بوونی فــــه‌زای سیاسیی کــوردســتــان ب ـه‌هــۆی حـــزووری پێشمه‌رگه و جموجۆڵی پارێزه‌رانی واڵت ،له‌پێشدا پێویسته بگوترێ که جــارێ مه‌به‌ست له حــزووری پێشمه‌رگه‌کانی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان لهنێو خــاک و خه‌ڵکی خۆیاندا ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی خهباتی چـه‌کــداری و پارتیزانی بـه‌و مانایه نیه که به‌تایبه‌تی له ده‌هه‌ی شه‌ستی هه‌تاویدا له ئارادا بوو. بهلهبهرچاوگرتنی ده‌رفه‌ت و له‌مپه‌ره‌كانی سه‌رده‌می ئێستا و پێویستیی هه‌ڵسه‌نگاندنی ههموو فاکته‌ر ه بــڕیــارده‌ره‌کــانــی ئ ـه‌م ب ــژاره ،ئاقارێکی ل ـه‌م چه‌شنه له‌هه‌رحاڵدا پێویستی به خستنه‌ڕووی مۆدێلێکی نوێ له خه‌بات و خۆڕاگریی چه‌کداری هه‌یه که هه‌م لهگهڵ هه‌ل و به‌ربه‌سته‌کانی سه‌رده‌می نوێ گونجاو بێ و هه‌م ئه‌کتیڤ بوونی به‌ستێنه‌کانی دیک ه و له مه‌یداندا بوونی چین و توێژه‌كانی دیکه‌ی کۆمه‌ڵگا له‌به‌رچاو بگرێ.
ده‌رک و چاوه‌ڕوانیی نێوان کــــوردی پــارچــه جــۆرب ـه‌جــۆره‌کــانــی کوردستان پێویستی به پێداچوونه‌وه و هه‌ڵسه‌نگاندنه‌وه هه‌یه ل ـه‌ڕاســتــیــدا ئه‌‌مساڵیش وهک ســااڵنــی پێشوو حـــــزووری پــێــشــمـه‌رگـه‌کــانــی حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کوردستان ل ه نێوخۆی رۆژهه‌اڵتی کوردستاندا نیاز و مه‌به‌ستی سیاسی و ته‌شکیالتی و به‌هه‌رحاڵ غه‌یره نیزامیی له‌پشت بوو .له ههموو ئه‌و تێکهه‌ڵچوونانه‌شدا که روویان داوه وه‌ده‌ستهاتنی پێشمه‌رگه‌کانی حدک و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌یان لهگهڵ هێزه دژی گه‌لییه‌كانی رێژیم له ئاکامی که‌مین و هێرشی ئه‌و هێزانه بۆ سه‌ر پێشمه‌رگه یان بۆ سه‌ر کاروانچی و کۆڵبه‌رانی بێدیفاعدا بووه.زۆر بێجێ ده‌بێ ئه‌گه‌ر له هه‌لومه‌رجێکی ناوچه‌یی پڕ جۆش و خرۆشی وهک ئه‌وه‌ی ئێستادا و ن لهگهڵ له‌کاتێکدا که رێژیم به نائینسانی‌ترین شێوه‌کا چین و توێژه هه‌ره سیڤیل و بێدیفاعه‌کانی گه‌له‌که‌مان هه‌ڵسوکه‌وت ده‌كا ،سه‌باره‌ت به هه‌وڵی شۆڕشگێڕانی کورد بۆ له‌پێوه‌ندیدا بوونی راسته‌وخۆ لهگهڵ میلله‌تی خۆیان و هۆشیارکردنه‌وه و متمان ه به‌خشین به الوان و به هــانــاوه هاتنی خه‌ڵكی م ـه‌زڵــووم ،لۆمه‌ی ئه‌و شۆڕشگێڕانه بکرێ. سه‌ره‌نجام و له هه‌مووی گرینگتر ،ئایا به‌ڕاستی ئــه‌وه حـــزووری پێشمه‌رگه لهنێو دڵــی نیشتمانی خۆیدایه که ده‌بێته هۆی به ئه‌منیه‌تی کرانی فه‌زای کوردستان؟بیرکردنه‌وه‌یه‌کی له‌م چه‌شنه پێش ههموو شتێک بۆ تێگه‌یشتنی هه‌ڵه له هه‌قیقه‌تی مۆدێله‌کانی خهباتی مه‌ده‌نی به‌و جۆره که له واڵتانی دیکه‌ی دنیادا ئه‌زموون کراوه ،ده‌گه‌ڕێته‌وه .ئه‌و هه‌قیقه‌ت ه بریتییه له‌وه که خهباتی مه‌ده‌نی قه‌ت له‌‌سایه‌ی رێژیمێکی فاشیستیدا ناتوانێ مانای دروست و راسته‌قینه‌ی خۆی وه‌ربگرێ و پێویستی به به‌ستێنێک هه‌یه که له‌ودا النیکه‌می ماف و ئازادیی چاالکانی مه‌ده‌نی ئه‌منیه‌تی گیان و به‌رده‌وامیی چاالکییه‌کانیان ده‌سته‌به‌ر بکا .ئه‌و به‌ستێنه‌ش نه‌ك ته‌نیا ل ه ده‌وڵه‌تانی دێکتاتۆردا به‌ڵکوو ته‌نانه‌ت له حاکمییه‌ته دێموکراتیکه‌کانیشدا ته‌نیا له‌ژێر فشاری هێزی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی گه‌لدا دروست ده‌بێ. بۆ ده‌رکــی ئهم راستیی ه هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ک له‌سه‌ر کــاکــڵــی تــیــئــۆریــی خ ـه‌بــاتــی مــه‌ده‌نــی و رابــــردووی ئه‌و خه‌باته له دنیادا به‌سه .جــارێ هه‌ر بیرۆکه‌ی چاالکی و نافه‌رمانیی مه‌ده‌نی وهک رێکارێکی نه‌رم ل٨
دانووستان ه ناوه‌کییه‌کانی نیۆیۆرک ل ه 27ی خه‌رمانانه‌و ه دانووستانه‌کان ده‌ستیان پــێــکــرد‌و مــــاوه‌ی 10رۆژی خــایــانــد .ئــاکــامــی ئـه‌و دانووستانان ه دهریخست که دوو الیه‌ن هێشتا له‌سه‌ر مه‌سه‌ل ه گرینگ‌و چاره‌نووسسازه‌کان ،که پێویستیان ب ه بڕیاری سیاسیی پێته‌خته‌کانه ،جیاوزایی ڕوانینیان هه‌یه .به کورتی ئاسته‌نگه‌کانی ب ـه‌رده‌م ڕێککه‌وتنی کۆتایی ،بریتین له: حه‌سه‌ن شێخانی )1جیاوازیی ڕوانینی دوو الیه‌ن ب ه نیسبه‌ی ڕاده‌ی پیتاندنی ئۆرانیۆم ،ژماره‌ی سانتیریفیوژه‌کان ،پرۆسه‌ی الچوونی گه‌مارۆکانی سه‌ر ئێران و ،مــاوه‌ی زه‌مه‌نی ڕێککه‌وتنی کۆتایی )2ڕۆڵــی لۆبی جوله‌که‌‌و واڵتانی ع ـه‌ره‌ب ـی‌و ،هـه‌روه‌هــا ههموو ئـه‌و ده‌اڵاڵنـ ـه‌ی که چــاره‌سـه‌ر بوونی کێشه‌ی ناوه‌کی له قازانجی خۆیان نابینن .هه‌ندێک شرۆڤه‌کار پێیان وای ه که ب ه پێچه‌وانه‌ی ئیدیعای ڕواڵه‌تی ،ڕووسیه‌ش پێی خۆش نییهو ل ه قازانجی‌دا نیی ه که ئه‌و په‌روه‌نده‌ی ه کۆتایی پێ بێ)3 .زه‌ختی نێوخۆیی ئه و ڕه‌وت‌و الیه‌نانه‌ی ک ه چارهسهری پرسی ناوه‌کی ل ه قازانجی به‌رژه‌وه‌ندیی خۆیان دا نابینن .ب ه ڕای من ئهم فاکته‌ره ب ه سه‌رنجدان به‌و کۆده‌نگیی ه ڕێژه‌ییه‌ی که(ل ه سیستمی کۆماری ئیسالمی دا) پێکهاتووه ،ڕۆڵێکی تا ڕاده‌یــه‌ک که‌متر ده‌بینێ)4 . ئاسته‌نگێکی دیک ه ک ه هه‌نووکه (تا ڕاده‌یه‌ک) ڕاگیراوه ،گرێدانی پرسی ناوه‌کیی ه به پرسه‌کانی مافی مرۆڤ ،پشتیوانیی ئێران له گرووپه تیرۆریستییه‌کان‌و هێزی مووشه‌کیی ئێران .هه‌رچه‌ند ئهم پرسان ه ل ه ئێن پی تی دا نین ،به‌اڵم ل ه بڕیارنامه‌کانی کۆنسه‌ی ته‌ناهیی ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان دا ئاماژه‌ی پێکراوه‌‌و په‌سه‌ندکراوێکی کۆنگره‌ی ئه‌مریکاش ڕێککه‌وتن لهگهڵ ئێران به‌و پرسانه‌وه گڕێده‌دا .هه‌روه‌ها ئهم فاکته‌رانه‌ی خواره‌وه‌ش ڕۆڵێکی نێگه‌تیڤیان ل ه سه‌ر دانووستانه‌کانی نیۆیۆرک هه‌بوو: ئه‌لف)هه‌ستان و دانیشتنی زۆری ئێران لهگهڵ ڕووسیه(دوای ئاڵوگۆڕه‌کانی ئۆکراین) و ئه‌وه‌ی ک ه ئێران ل ه هه‌ڵوێستی ڕووسی ه نزیکتره .ڕوحانیش نه‌یتوانی کارێک بۆ ره‌واندنه‌وه‌ی ئهم لێتێگه‌یشتن ه بکا .ب)وه‌اڵم نه‌دانه‌وه‌ی ئێران ب ه دوو پرسیاری ئاژانسی نێونه‌ته‌ویی وزه‌ی ناوه‌کی ج)دژایه‌تی لهگهڵ به‌شداریی ئێران له کۆبوونه‌وه‌ی پاریس و به‌ره‌ی دژی داعش دا. به هۆی ئه‌و جیاوازیی ڕوانین و فاکته‌رانه‌ی ئاماژه‌یان پێکرا ،کۆمه‌ڵێک شرۆڤه‌کار‌و کارناس ،پێیان وایه ئه‌گه‌ر دانووستانه‌کان به‌م ڕه‌وت ه به‌رده‌وام بن ،ئه‌گه‌ری زۆر ه ک ه له ماوه‌ی دیاریکراو دا ڕێککه‌وتنی کۆتایی ،نه‌کرێ. له داوی وییه‌نی ،6خۆشبینییه‌کان ب ه نیسبه‌ت به‌سه‌ره‌نجام گه‌یشتنی په‌روه‌نده‌ی ناوه‌کیی ئێران که‌متر بوون .بۆی ه هه‌ر ل ه ئێستاو ه باس ل ه گه‌اڵڵه‌ی جێگره‌وه(له الیه‌ن هه‌ندێک کارناسه‌وه) دهکرێ بۆ ئه‌وه‌ی ک ه ئه‌گه‌ر هه‌تا 3ی سه‌رماوه‌ز ڕێککه‌وتنی کۆتایی ،نه‌کرا ،الیه‌نه‌کان بۆ خاڵی سیفر نه‌گه‌ڕێنه‌وه. ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌کان ل ه ماوه‌ی دیاریکراودا ڕێکنه‌که‌ون ،درێژه‌ی دانووستانه‌کان ده‌که‌وێت ه دوای هه‌ڵبژاردنی نێوان ده‌وره‌یــی کۆنگره‌ی ئه‌مریکا؛ ئه‌گه‌ر له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا دێموکراته‌کان زۆرینه‌ی ئێستایان ل ه مه‌جلیسی سنا دا ل ه ده‌ست بده‌ن ،ئهوه ب ه نۆبه‌ی خۆی پرۆسه‌ی دانووستانه‌کان پێچه‌ڵپێچ و دژوارتر ده‌کا. ڕۆژنامه‌ی «جـه‌وان» ک ه سه‌ر به سپای پاسدارانه ل ه چاپی سێشه‌ممه، 8ی ڕه‌زبـه‌ر دا ل ه میانه‌ی ڕاپۆرتێک‌دا ده‌ڵی ک ه ئه‌گه‌ری ئه‌و ه هه‌ی ه ک ه ئه‌و ڕێککه‌وتنانه‌ی ل ه دانووستانه‌کانی نیۆیۆرک دا کراون ،زیاتر له‌و شتان ه بێ ک ه ڕاگه‌یه‌ندرا .ئه‌و ئه‌گه‌ره‌ش پشت ئه‌ستوور ده‌کا به‌م فاکتانه‌ی خواره‌وه: )1ئ ـه‌و قسه‌یه‌ی وه‌زیــری ده‌ره‌وه‌ی ڕووسی ه ک ه ل ه سـه‌دا 95ی مه‌تنی ڕێککه‌وتننامه‌که ته‌واو بووه .ب)وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئاڵمان ده‌ڵێ که هه‌تا ئێستا به‌و ڕاده‌ی ه له ڕێککه‌وتن نزیک نه‌بووینه‌وه .ج)به‌رپرسێکی ئه‌مریکایی ده‌ڵێ ک ه ڕێککه‌وتنی ناوه‌کی ڕێگ ه بۆ ئاسایی کردنه‌وه‌ی پێوه‌ندییه‌کانی نێوان تاران‌و واشینگتۆن خۆش ده‌کــا .هه‌ر ئه‌و به‌رپرس ه ده‌ڵی ل ه ئه‌گه‌ری ڕێککه‌وتن دا گه‌مارۆکان سه‌ره‌تا ڕاده‌گیرێن و وداتر هه‌ڵده‌وه‌شێندرێنه‌وه .د)کۆردیناتۆری کاروباری ڕۆژهه‌اڵتی نێوه‌راست ل ه کۆشکی سپی ده‌ڵێ ک ه دانووستانه‌کانی نیۆیۆرک ب ه پێشکه‌وتن گه‌لێک گه‌یشتووه(.گواستنه‌و ه ل ه رۆژنامه‌ی جه‌وان، ته‌واو) ئه‌گه‌ر ل ه دانووستانه‌کانی نیۆیۆرک دا ڕێژه‌ی رێککه‌وتن له سه‌ر ده‌قی ڕێککه‌وتنامه‌که ،ل ه سه‌دا 70و ه بۆ ل ه سه‌دا 95زیادی کردبێ ،ئه‌و ه نیشانده‌ری ئه‌وه‌یه ک ه له‌و دانووستانانه‌ش پێشکه‌وتن هاتۆت ه ئارا .له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مای ه حوسین مووسه‌ویان گه‌ور ه دانووستانکاری پێشووی ناوه‌کیی ئێران ده‌ڵێ: شانسی گه‌یشتن به رێککه‌وتن جیدییه ،ئه‌گه‌ر هه‌تا دوو مانگی دیکه‌ش ڕێککه‌وتن نه‌کرێ ،دانووستانه‌کان درێژه‌یان ده‌بێ و الیه‌نه‌کان له به‌ریه‌ککه‌وتن خۆ ده‌بوێرن. هاشمی ڕه‌فسه‌نجانی که بۆچوونه‌کانی جێی تێڕامان ه ده‌ڵێ :کۆی ڕووداو و هه‌ڵوێستی الیه‌نه‌کان ،نیشان ده‌دا که الیه‌نه‌کان نایانهه‌وێ بۆ هه‌لومه‌رجی پێشوو بگه‌ڕێنه‌وه .با ب ه بۆچوونه‌کانی دوو که‌سی دوایی ،ئه‌وه‌ش زیاد بکه‌ین ک ه گه‌شبینان ب ه ئه‌نجامی ڕێککه‌وتن له ماوه‌ی دیاریکراودا ،ده‌ڵین ک ه ئه‌مریکا بۆ کارام ه نیشان دانی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ل ه به‌ره‌به‌ری هه‌ڵبژاردنی نێوان ده‌وره‌یــی کۆنگره‌دا ،پێویستی ب ه ڕێککه‌وتن ل ه گه‌ڵ ئێران هه‌یه .به تایبه‌ت که ئێران ڕۆڵێکی گرینگی له ڕۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست دا هه‌یه و ل ه ئه‌گه‌ری ڕێککه‌وتن دا ،له‌وانه‌یه له هاوکارییه‌کانی به‌هره‌مه‌ند بن! رێکەوتی خولێکی دیــکــەی دانووستان ه ناوه‌کییه‌کان لـ ه م ــاوەی دوو حەوتووی داهاتوودا ،دیــاری دەکــرێ .با بزانین گرێکوێره‌کانی په‌روه‌نده‌ی ناوه‌کیی ئێران (لە خولی داهــاتــوودا) بـه‌ره‌و کرانه‌و ه ده‌چن یان هه‌ر وهک خۆیان ده‌مێننه‌وه .دیــاره ئه‌گه‌ر ل ه ڕوانگه‌ی ئه‌و خاڵ ه گرینگانه‌ی ک ه وهک شاکلیلی ڕێککه‌وتننامه‌که‌ن و ،تا ئێستا ڕێککه‌وتنیان له‌سه‌ر نه‌کراوه ،له سه‌ر دانووستانه‌کانی نیۆیۆرک بدوێین ،ده‌بێ بڵێین که ئهم دانووستانانه(ب ه پێی هه‌ڵوێسته ڕاگه‌یه‌ندراوه‌کان) زیاتر وێنای سه‌رسه‌ختیی دوو الیه‌نی ب ه ئێم ه نیشان دا.
5
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣ درێژەی:
راگەیەندراو
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره٦٤١:
رۆژنامەی
پەیامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی قوربانەوە
هــەر لــەم ڕوانگەیەوە هەموو هەوڵی حیزبی ئێمە ئەوەیە کە خەبات دژی ستەم‌و سەرکوت‌و تێکۆشان لە پێناوی مافەکانی نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان، چاالکتر بکەینەوە .ئێمە پێمان وایــە ئەگەرخەباتێکی جــیــددی لــە جــەرگــەی ڕۆژهـــەاڵتـــی کــوردســتــان‌و لە نیو دڵــی کــۆمــەاڵنــی خــەڵــکــەکــەمــان‌دا ،وەڕێ نــەخــرێ، نــەک بێبەشیی خەڵکی کوردستان لە سەرەتاییترین مافەکانیان هەروا درێژەی دەبێ،بەڵکوو ئەو سەرکوت‌و دەستدرێژی‌و تاوانانەی ڕێژیمی ئێران ب ــەرەوڕووی خەڵکی ئێمەی کردوونەوە ،ڕوو لە زیادبوون دەکەن.لە ژێــر ڕوونــاکــایــی ئــەم تێگەیشتنە‌دا ،ڕۆڵــە تێکۆشەر‌و بەهەڵوێستەکانی نەتەوەکەمان لە نێوخۆی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،دڵگەرم بە پشتیوانیی حیزبی ئێمە لە ژێر ناوی «پارێزەرانی ڕۆژهەالتی کوردستان»دا ،هاتوونە مەیدان.پەیامی ئــەو ڕۆڵــە نیشتمانپارێزانە بۆ خەڵکی ڕۆژهــەالتــی کــوردســتــان،ئــەوەیــە کە لە ئاست ستەم‌و بێمافیو سەرکوت‌و دەستدرێژییەکانی ئەو ڕێژیمە‌و دامودەزگ‌ا جۆراوجۆرەکان‌و بەکرێگیراوەکانی بەرامبەر بە خەڵکەکەمان،بیدەنگ‌و بێهەڵوێست نابن .پارێزەرانی ڕۆژهــەالتــی کــوردســتــان،لــە پــلــەی یــەکــەم‌دا وریــای ـی‌و ئامۆژگاری دەدەن بە هەموو ئەو کەسانەی هاوکار‌و هاودەستی پیالنەکانی ئەو ڕێژیمە دژی خەڵکەکەمان و بزووتنەوەی کوردستانن .بانگەوازیان دەکەن دەست لە دژایەتیی نەتەوەکەیان هەڵ بگرن،کۆتایی بە کوشتن‌و ڕاوڕووتی خەڵکی زەحمەتکێش بێنن،بە بازرگانیکردن‌و باڵوکردنەوەی ماددە سڕکەرەکان نەبنە هۆی ڕۆژڕەشیی الوەکان.کێشەو سەرئێشە بۆ کەسانێک دروست نەکەن کە پشتیوانی بزووتنەوەی ئــازادیــخــوازی‌و ،دلسۆزی زمـــان‌و کــولــتــوور‌و شــوێــنــەوارە کــۆنــەکــان‌و ژینگەی کوردستانن. خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان! بــە خــۆشــیــیــەوە هـــەڵ ــس ــووڕان‌و چــاالکــیــیــەکــانــی
لــە جــێــژنــی قـــوربـــان‌دا ،وەبــیــر خــۆتــانــی بێننەوە کــە نــەتــەوەی ک ــورد بــە گشتی‌و خەڵکی ڕۆژهــەالتــی کوردستان‌و حیزبی دیموکراتی کوردستان بە تایبەتی، نموونەی هەر دیاری قوربانیدان لە پێناوی سەربەستی‌و سەربەرزی‌‌و ئامانج‌و باوەڕی حەقخوازانە‌ن ٢٥ .ساڵ لەمەوبەر د .قاسملووی ڕێبەرمان ،لە ئاستانەی جەژنی
لــەم ڕۆژە پــێــرۆزەدا وێ ــڕای پیرۆزبایی جەژنی قوربان لە هەموو موسوڵمانانی کوردستان‌و جیهان،بۆ نــەتــەوەکــەمــان لــە هــەمــوو بــەشــەکــانــی کــوردســتــان، ســەرکــەوتــن بــە ســەر شـــەڕخـــوازان‌و تیرۆریستان‌و
هەموو هەوڵی حیزبی ئێمە ئەوەیە کە خەبات دژی ستەم‌و سەرکوت‌و تێکۆشان لە پێناوی مافەکانی نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،چاالکتر بکەینەوە .ئێمە پێمان وایە ئەگەرخەباتێکی جیددی لە جەرگەی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‌و لە نیو دڵی کۆمەاڵنی خەڵکەکەمان‌دا،وەڕێ نەخرێ ،نەک بێبەشیی خەڵکی کوردستان لە سەرەتاییترین مافەکانیان هەروا درێژەی دەبێ،بەڵکوو ئەو سەرکوت‌و دەستدرێژی‌و تاوانانەی ڕێژیمی چەند حەوتووی ڕابــردووی «پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان» لەپارێزگەو ناوچەجیاوازەکان‌و،بەرگری‌لە خۆکردنی پێشمەرگانەیان لە ڕووبەڕووبوونەوە لە گەڵ کەمین‌و هێرشی هێزەچەکدارەکانی کۆماری ئیسالمیدا، لە گەڵ پێشوازیی گەرمی ئێوە بەرەوڕروو بووەو هیوای نوێی خوڵقاندوە .ئێمە ڕێز لەو پێشوازییەتان دەگرین‌و شانازیی پێوە دەکەین .ڕۆڵەکانتان هەر وا کە نیشانیان داوە ئامادەن بە شانازییەوە نرخی بەردەوامیی خەباتی جیددی لە نێو خەڵک‌و لە سەرخاکی خۆیان بدەن .داوا‌و چاوەڕوانیشیان لە ئێوە خەڵکی مافخوازی کوردستان ئــەوەیــە بە پشتیوانیی م ــاددی‌و مەعنەویی خۆتان لە ڕۆڵەکانتان‌و لە حیزبی دیموکراتی کوردستان ،هاندەری بەردەوامیی ئەو حوزوور‌و چاالکیانە بن. خەڵکی کوردستان!
دیموکراتپەروەر‌و
پێشمەرگەپارێزی
ڕاگەیەندراو لەبارەی زنجیرەیەک تێکهەڵچوون لە ناوچەکانی پارێزگای ورمێ بە ئاگاداریی خەڵکی کوردستان ،میدیاکان‌و هەموو هــۆگــران و دلــســۆزانــی بــزووتــنــەوەی نــەتــەوەیــی لە ڕۆژهەاڵتی کوردستانی دەگەیەنین کە لەچەند حەوتووی ڕابردوو دا»،پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان» کە سەر بە حیزبی دیموکراتی کوردستانن ،لە ڕەوتی کــار وچــاالکــیــی خەباتکارانەی خــۆیــان لــە قوواڵیی ناوچەکانی پارێزگای ورمێ دا ،لە گەڵ زنجیرەیەک کــەمــی ـن‌و هــێــرشــی هــێــزە چــەکــدارەکــانــی کــۆمــاری ئیسالمی بـــەرەوڕوو بــوون .ڕۆڵەکانی دیموکرات، وێڕای بەرگریی قارەمانانە لە خۆیان‌و تێکشکاندنی کەمین‌و هێڕشەکانی هێزە سەرکوتکەرەکانی ڕێژیم، ژمارەیەکیشیان لێ کوشتوون‌و بریندار کردوون کە ئاماری وردیان بۆ ئێمە ڕوون نەبۆتەوە. لە یەکێک لەو تێکهەڵچوونانەدا لە قوواڵیی دەشتی شنۆیە ،پێشمەرگەی قارەمان‌و تێكۆشەری بەوەجی ڕیــزە ئاشکراکانی حــیــزب ،ه ــاوڕێ ه ــەژار قاسمی، خەڵکی مەهاباد ،بە داخێکی گرانەوە شەهید بوو. حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی ک ــوردس ــت ــان ب ــە بــۆنــەی شەهیدبوونی پێشمەرگەی ئــازا‌و کۆڵنەدەر ،ڕۆڵەی لێهاتووی ســەنــگــەرەکــانــی بــەرگــری‌و ،تێکۆشەری خ ــۆش ــەوی ــسـ ـت‌و مـــانـــدوویـــی ن ــەن ــاس ــی مــەیــدانــە جۆراوجۆرەکانی تێکۆشان ،هــاوڕێ هــەژار قاسمی، ســەرەخــۆشــیــی گــەرمــی خ ــۆی پێشکەشی بنەماڵە ســەربــەرزەکــەی ،هــاوســەنــگــەرانـی‌و هــەمــوو خەڵکی کــوردســتــان دەکـــا .هــەر لــەو کــاتــە دا دەســخــۆش‌و مــانــدوونــەبــوون بــە هــەمــوو ئــەو پێشمەرگەو ڕۆڵــە تێکۆشەرانە دەڵێین کە بە هەڵسووڕان‌و چاالکییەکانیان لە ڕیزی»پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان»دا ،هیوا‌‌و گیانی خۆراگری‌و بەرخۆدانیان لە نێو نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان دا بووژاندوەتەوە. خــەڵــکــی پ ــێ ــش ــم ــەرگ ــەپ ــەروەری ک ــوردس ــت ــان‌و پشتیوانانی ڕاستەقینە‌و تاسەری حیزبی دیموکراتی کوردستانیش دڵنیا دەکەیەنەوە کە هێزی بە هێزی «پــارێــزەرانــی ڕۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان»و تێکڕای تێکۆشەرانی دیموکرات ،ناو‌و یادی نوێترین شەهیدی ڕیزەکانی خۆیان هەژاری قاسمی‌و ڕێگای پڕشانازیی قارەمانانی شەهید :هەمزە سارتکەیی ،شێخ غەریب حەسەنی ،قادر نەزمی ،قادر قادری ،محەممەد نەدیمی‌و بێهرووز ڕەزا نــەژاد ،بــەرز‌و زیندوو رادەگــرن .هەر وەک بەڵێنیشیان داوە‌‌و بە کــردەوە سەلماندوویانە ڕۆژه ــەاڵت ــی کــوردســتــان دەک ــەن ــەوە بــە گــۆڕەپــانــی بەرەنگاری لە گــەڵ ستەم‌و زۆرداری‌و تاوانەکانی کۆماری ئیسالمیی ئێران لە دژی خەڵکی ڕۆژهەاڵتی
بەڵێنی خۆمان بەرینە سەر.
کوردستان .لەم بارەیەشەوە بە هاوکاری‌وپشتوانیی بێدریغی کــۆمــەالنــی خــەڵــکــەکــەمــان لــە ڕۆژهــەاڵتــی نیشتمان دڵگەرم‌و پشت ئەستوورن .ئێمە گومانمان نییە کە الوانــی وشیار‌و بە هەلویستی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،ناهێڵن سەنگەری هــەژار قاسمییەکان‌و شەهیدانی سەربەرزی دیکەی خەباتی ڕزگاریخوازایی لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان،چۆل بمێنێتەوەو بە هاتن بــۆ ڕیــزەکــانــی پێشمەرگەو بــەشــداری لــە مەیدانە جۆراوجۆرەکانی تێکۆشان دا ،بە زوویی جێگایان پڕ دەکەنەوە. ســاو لە گیانی پاکی هــەژار قاسمیی قــارەمــان، نوێترین سیما‌و سەمبولی خەبات‌و خۆراگریی حیزبی دیموکرات و گەڵی کورد لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان. بۆ پێشەوە تا وەدیهێنانی ئامانجە بەرزەکانی شەهیدان. کۆمیسیۆنی سیاسی -نیزامیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ٤ی رەزبەری١٣٩٣ ٢٦ی سێپتامبری ٢٠١٤
ئێران بەرەوڕووی خەڵکی ئێمەی کردوونەوە،ڕوو لە زیادبوون دەکەن قــوربــان‌دا ،بــە دەســتــی ڕێژیمی تێرۆریستی کۆماری ئیسالمی شەهید کراو گیانی خۆی لە سەر داواکردنی مافەکانی نەتەوەکەی کردە قوربانی.ئەوا ئەمساڵیش،ڕۆڵە نیشتمانپارێزەکانی ئێوە ،لە بەرەبەری جیژنی قورباندا، مەشخەڵی بــەرخــۆدانــیــان لــە ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان گــەشــانــدوەتــەوە‌‌و قوربانی‌و شەهیدی بەنرخی وەک پێشمەرگەی لێهاتوو هەژار قاسمییان پێشکەشی بارەگای حەق‌و ئــازادی کــردوە .ئێمە لە ڕۆژی جیژنی پیرۆزی قورباندا ،پابەندیی خۆمان بە پەیامی ئێوە کە هەوڵدان بۆ یەکگرتوویی هێزە سیاسییەکان‌و خۆتەرخانکردن بۆ وەڕێخستنی خەباتێکی جیددی لە نێو خاکو خەڵکی خۆمان دایــە ،رادەگەیەنین.هیوادار‌و دڵنیاشین کە بە پشتیوانی‌و هاوکاریی هەموو الیەنەی ئێوە دەتوانین
دوژمــنــانــی سەربەستی‌و مــافــەکــانـی‌دا‌و،بــۆ دوژمــنــان‌و بەدخوازانی ئەم نەتەوەیە‌و پرسە ڕەواک ــەی ،شکان‌و سەرشۆڕی بە ئاوات دەخوازین. جارێکی دیکە جێژنی قوربان لە هەموو الیەک پیرۆز.
دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ١٢ی ڕەزبەری ١٣٩٢ ٤ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ناوی 5کوژراوی تێکهه‌ڵچوونه‌که‌ی ناوچه‌ی به‌ربن ه ی پیرانشار ڕوون بۆوه لێپرسراوی میدیایی پارێزه‌رانی ڕۆژهـ ـه‌اڵت ــی کــوردســتــان نـــاوی 5 کوژراوی تێکهه‌ڵچوونه‌که‌ی ناوچه‌ی ی پیرانشاری ئاشکرا کرد. به‌ربنه لـــە ڕاگـــەیـــەنـــدراوێـــکـــی نــوێــی پارێزه‌رانی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستاندا هاتووە کە هەر وەک پێشتر ڕامان گەیاندبوو ،شه‌وی ( 3ل ه سه‌ر 4ی ره‌زبه‌ر) ،ده‌سته‌یه‌ک ل ه پارێزه‌رانی ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان ل ه ڕه‌وتــی گه‌شت‌و گه‌ڕانی خۆیان لهنێو خاکو خه‌ڵکی ڕۆژهـه‌التــی نێشتمان‌دا ،ل ه نیوان گونده‌کانی زێوکه‌و ماشکان ل ـ ه نــاوچــه‌ی ب ـه‌ربــن ـه‌ی پیرانشار، لهگهڵ که‌مینی پاسدارو جاشه‌کانی ڕیـــژیـــمـــی کـــــۆمـــــاری ئــیــســامــی بـه‌ره‌وڕوو بوون .ئهم چه‌کدارانه‌ی ڕێژیم ک ه کاری ههموو شه‌وێکیان ڕاوڕووتی کاسبکاران‌و کۆڵبه‌ران‌و کوشتنی خـه‌لــکــی زه‌حمه‌تکێشه، پـــــــارێـــــــزه‌رانـــــــی ڕۆژهــــــه‌اڵتــــــی کوردستانیان دایــ ه ب ـه‌ر ده‌ســڕێــژ، بـــەاڵم هــاوڕێــیــانــمــان بـ ه گورجی لێیان وه‌ده‌ســـت هــاتـن‌و بڕیاریان دا ل ـ ه هه‌ڵمه‌تێکی پێشمه‌رگانه‌و هه‌لۆئاسادا ،هـه‌م تۆڵه‌ی نوێترین شه‌هیدی ڕێگای ڕزگـــاری ،ه ـه‌ژار قاسمیی هاوسه‌نگه‌ریان بکه‌نه‌وه، هـه‌م ده‌رسێکی وا ب ـه‌و مرۆڤکوژ و چه‌ته‌و ڕێگران ه بده‌ن ک ه جارێکی دیکه نه‌وێرن وا ب ه هاسانی بچن ه س ـه‌ر ڕێــی خ ـه‌ڵــک .لێپرسراوی میدیایی پــارێــزه‌رانــی ڕۆژه ـه‌اڵتــی کــوردســتــان نـــاوی ئــه‌و پــاســدارو به‌کرێگیراو ه کــوژراوانــه‌ی ڕوون بوونه‌وه به‌م جۆره ڕاگه‌یاندوه: -1حــه‌یــده‌ر زولــف ـه‌قــاری ک ه ده‌گوترێ فه‌رمانده‌ی یه‌کێک ل ه پایەگا نیزامییه‌کانی ناوچه‌ی الجانه-2 . شاهین که‌ریمی -3که‌ریم عه‌لیزاد ه -4عه‌لی قوڵیزاده‌و هه‌روه‌ها ل ه نێو کوژراوه‌کان دا شاهین ناوێکی دیک ه هه‌ی ه که شۆره‌ته‌که‌ی نه‌زانراوه. لەالیەکی دیکەوە ماڵپه‌ڕه‌کانی ســــه‌ر بـــه ده‌زگــــــای ئــیــتــاعــات و سوپای پاسداران ،دانیان ب ه که‌مین دانــانــه‌وه‌ی هێزهکانی خــۆیــان ل ه
نــاوچــه‌ی ب ـه‌ربــن ـه‌ی پــیــرانــشــار بۆ پارێزه‌رانی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستاندا نــــاو ه و بــاســی «تــێــکــهـه‌ڵــچــوونــی سه‌ختی چه‌ندین سه‌عاته»یان ل ه
کاروانچی‌و کاسبکاران دا ،چەکدارە ئینسانکوژو ڕێگرەکانی ڕێژیم ناچار بــە ڕاکـــــردن‌و دوورک ــەوت ــن ــەوە لە شوێنی تێکهەڵچوونەکە دەبن.
نێوان زیــوکــه‌‌و ماشکان‌دا کــردوه، بەاڵم ئاماری کوژراوانی خۆیان ل ه خه‌ڵک شاردوه‌ته‌وه.
لـــــێـــــپـــــرســـــراوی مـــیـــدیـــایـــی پاریزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ده‌ڵـــێ لــە ئــاکــامــی بــەرگــریــکــردنــی کــاروانــچــیــیــەکــان‌دا ،ســەردەســتــەی ڕێگرەکان ب ه ناوی سەروان فەتحی بریندار بووه. شایانی باسە لە چەند حەوتووی ڕابــردوو دا ،تیمەکانی هێزی تازە دامــەزراوی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کــوردســتــان ،لــە چەندین ناوچەی کوردستان ،کەمین‌و ڕێگریی هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسالمییان تێک شکاندوەو زەبری گەورەیان لەو بکوژانەی کۆڵبەران‌و کاسبکارانی کوردستان وەشــانــدوە .هــەر ئەم زەبــرانــەی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کــوردســتــان‌و ئــامــادە بــوونــیــان لە ناوچەی جۆراوجۆر ،بووە بە مایەی ه ــی ــواداری‌و دڵگەرمیی خــەڵــک بە جۆرێک کە لە زۆر ناوچە کاسبکاران و کاروانچییەکان بــڕیــاریــان داوە لەمەودوا بەرگری لە خۆیان بکەن و لە ئاست کوشتن‌و بریندارکردنی خۆیان و دەستبەسەرداگیرانی بار و ماڵی خۆیان ،بێهەڵوێست نەبن.
برینداربوونی ئه‌فسه‌رێکی ڕێژیم ل ه تێکهه‌ڵچوونه‌که‌ی بانه‌دا بــــە هـــــانـــــدان و دڵ ــگ ــەرم ــی ــی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان، لە ناوچەی بانە ،دەست لە چەکدارە چەتەو ڕێگرەکانی ڕێژیم وەشێندرا. سەعات ١٠ی شەوی سێشەمە لە سەر چوارشەمە ٨لە سەر ٩ی ڕەزبــەر ژمارەیەک لە کاسبکارانی ن ــاوچ ــەی بــانــە لــە بــەرزایــیــەکــانــی شــابــەدیــن‌و لــە تــەنــیــشــت ئــاوایــی گــــۆمــــاو ،بـــە ســــەر دەس ــت ــەی ــەک چــەکــداری ڕێــژیــم دا دەکــــەون کە ب ــۆ دەســتــبــەســەرداگــرتــنــی بــاری کاروانچییەکان کەمینیان دانابۆوە. کاروانچییەکان کە پێشتر بڕیاریان دابـــوو بــەرگــری لــە گــیــان و ماڵی خــۆیــان بــکــەن ،هــەر لــەگــەڵ یەکەم دەستڕێژی چەکدارەکانی ڕێژیم، وەدەست دێن‌و بە چەکی شەخسیی خــۆیــان ،تەقە لە ئــاوری بەرامبەر دەکەنەوەو لە ئاکامی ئەو به‌رگرییەی
4
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
لە خوێنەرانەوە
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره٦٤١ :
رۆژنامەی
سه‌رنج بده‌ن! « کوردستان» ههموو ژماره‌یه‌ک هه‌ڵبژارده‌یه‌ک له‌و راپۆرت‌و هه‌وااڵنه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزب ،یان خوێنه‌رانی ئهم رۆژنامه‌ی ه ب ه راگهیهنهکانی حیزب ده‌گه‌ن له‌م الپه‌ڕه‌یه‌دا باڵو‌بکاته‌وه .داوا ل ه خوێنه‌ران ده‌که‌ین لهگهڵ راپۆرت‌و هه‌واڵه‌کانیان‌دا وێنه‌ی پێوه‌ندیدار ب ه بابه‌ته‌که‌ش بنێرن.
ڕێژیم تێکهەڵچوون و بەرەنگارییەکانی ئەم دوایانەی داوەتە پاڵ سەلەفییەکان! بەرەنگاربوونەوەکانی ئەم دوایانەی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان و پێشمەرگەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە ناوچە جۆراوجۆرەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،لە شار و ناوچەکانی سنە ،مەریوان ،سەروابات ،دیــواڵن‌و چەند ناوچەی دیکەش دەنگدانەوەی باشی هەبووە و بووە بە هۆی دڵگەرمیی خەڵک. خەڵک بە خۆشی و بە گەرم و گوڕییەوە باسی دەستوەشاندنی ڕۆڵەکانیان لە هێزە سەرکوتکەرەکانی ڕێژیم دەکەن .بەاڵم لە بەرامبەر دا ،دەستوپێوەندەکانی ڕێژیم، بۆ کەمڕەنگ کردنەوەی حوزووری پێشمەرگە لە قوواڵیی ناوچەکانی کوردستان دا ،وای باڵو کردوەتەوە کە ئەم تێکهەڵچوون و بەرەنگاربوونەوانە لە الیەن تاقمە سەلەفییەکانەوە بووە و ئەوان تەنانەت توانیویانە چەند کەسێک لەو تاقمانە بە دیل بگرن.
سەرلەنوێ پارازیت خرایەوە سەر کوردکاناڵ دوابەدوای تێکهەڵچوونەکانی ئەم دوایانەی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان و هێزەکانی ڕیژیم ،جارێکی دیکە پارازیت خرایەوە سەر کەناڵە ئاسمانییە کوردییەکان بە تایبەتی تەلەڤیزیۆنی کوردکاناڵ .باڵوبوونەوەی هەواڵی ئەو تێکهەڵچوونانە لە کوردکاناڵ ،بووە هۆی ئەوە خەڵک بە تامەزرۆییەوە بۆ دیتنی بەرنامەکانی ئەو تەلەڤیزیۆنە دابنیشن .بە تایبەتی کە لەو تەلەڤیزیۆنەوە الوەکان بۆ هاتنە نێو ڕیزەکانی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بانگێشت دەکــران .نیگەرانی لەم پێشوازییە گەرمەی خەڵک لە کوردکاناڵ و چاالکیی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،وای لە کاربەدەستان و دامو دەزگا ئیتالعاتی و سەرکوتکەرەکان کرد لە هێندێ لە شارەکان پارازیتی بە هێز بخەنە سەر تەلەڤیزیۆنی کوردکاناڵ. ڕێبوار لە مەهابادەوە
لەیالخ لە سنەوە
پاداش لە بەرامبەر تەحویلدانەوەی دەزگای ماهوارەدا!
گەڕانێکی زانستی و مێژووناسی لە ناوچەی مەهاباد بەڕێوە چوو ئەنیستیتۆی زمانی کوردیی سۆما بە هاوکاریی کۆمیسیۆنی فەرهەنگیی شوورای ئیسالمیی شاری مەهاباد، ڕۆژی هەینی 28ی خەرمانان ،گەڕانێکی زانستی و مێژووناسیی ڕێک خست .لەم گەشتە دا 57کەس لە خوێندکاران و مامۆستایانی سۆما ،بەشدار بوون .گەشتەکە لە کاتژمێر 8ی بەیانییەوە تا 8ی شەوی خایاند .ئەو شوێنە مێژووییانەی بەشدارانی گەشتە یەک ڕۆژییەکە سەردانیان کرد بریتی بوون لە :بەردەکونتێ (شوێنەواری سەردەمی ماناییەکان)،حەمامی مێژوویی لەج ،شوێنەواری سەردەمی شاسولەیمانی سەفەوی (ساڵەکانی 1050ی کۆچی) ،شوێنەواری مێژوویی فەقرەقا ،ماڵی مامۆستا حەمەدەمینی شێخولئیسالمی موکری ناسراو بە هێمنی موکوریانی ،مەزارگەی شاعیران و نووسەرانی مەهاباد .لە ماوەی گەشتەکە دا و لە هەر کام لەو شوێنانە ،کەسانی شارەزا وخاوەن زانیاری ،وتار و بابەتیان پێشکەشی هاوسەفەران دەکرد .بەشداران کۆمەڵێک راسپاردە و پێشنیاریشیان لە ئاکامی سەردانی مەیدانیی شوێنەوارەکان لە ال گەاڵلە بوو کە بڕیاریان دا بۆ پارێزگاری لە مانەوەی ئەو شوێنانە ،بیخەنە بەر سەرنجی دەزگا و دامەزراوە پێوەندیدارەکان.
ناکۆکیی نیروی انتظامی و سوپاو به‌سیج ل ه میره‌دیی سه‌قز ته‌قه و پێکهه‌ڵپڕژانی لێ ده‌که‌وێته‌وه چەند رۆژ لە مەو بەر لە نیوان نیروی ئینتزامی و سپای پاسدارانی میرەدێ شەر و پیک دادان روو دەدات کێشەکەبەمجۆرە دەبێ لە میرەدێ بیجگە لە سپا و بەسیج کە بنکەی خۆیان لە ناو ئاوایی دا هەیە لە نزیک ئاواییش پاسگایەکی قەدیمیی زەمانی شا هەبوو کە ئیستە نیروی ئینتیزامی تیدایە .ماویەک لەمەوبەر فەرماندەی نیروی ئینتزامی دەگۆرێ و یەکی تازە دینتە جێێ،ئەو کەسانەی سەر بە بەسیج و سپان زیاتر خەریکی کاری قاچاخ وقۆلبرینی خەلکن .فەرماندەی تازەهاتووی ئینتیزامییش ب ه خه‌یاڵی خۆی دەیهەوێ کاری قاچاخ کۆنترۆل بکات و تەزەکوریان دەداتێ ئەوانیش پێێ دەلین لێرە ئەو کارەت پێ ناکرێ چونکە ئەو کەسانەی ئەو کارە دەکەن خۆیان بەسیجن .شتەکە بە دەمه‌قالە کۆتایی دیت و دوایی چەند رۆژ لە الیەن فەرماندەی نیروی ئینتیزامی قسە بە یەکیک لەو بەسیجیانە کە کاری قاچاخ دەکات دەوتریت ،ئەویش دەچیتەوە ئاوایی وبەسیج و سپا ئاگادار دەکات و دەچن دەرکە بە نیروی ئینتیزامی دەگرن و تەقە ساز دەبێت و لە نیوە دا دوو کەس لە بەسیج بە ناوەکانی مستەفا جەاللی و رەحمانی کوری عومەر بریندا دەبن کە ئیتسە لە نەخۆشخانەی سەقزن .ئیستەش کێشەکەیان گەیشتوەتە دامودەزگاکانی پەیوەندیدار لە سەقز .
ئەوجاش‌و بەسیجییانەی چەک‌و کارتەکەیان تەحویل بدەنەوە ،بۆ شەڕی سوریەیان دەنێرن! دەنگدانەوەی چاالکییەکانی پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان‌و حزووری هێزی پێشمەرگە لە نێو خەڵک دا ،لە الی خەڵکی دڵسۆز و نیشتمانپەروەر بــووە بە هۆی دروستبوونی هیوا لە الی ئەو کەسانەش کە چەکی جاشەتیان پێیە‌و کارتی بەسیجیان لە گیرفان دایە ،ترس و نیگەرانیی دروست کردوە .لەم ڕۆژانە دا ژمارەیەک لە جاشەکان ،چووبوون تا چەکەکەیان تەحویل بدەنەوە .هێندێک لە بەسیجییەکانیش ترسیان ڕێنیشتوە‌و دەیانەوێ لە بەسیج بێنە دەر. بەاڵم لە گەڵ هەرەشەی سوپاو بەسیج بەرەوڕوو بوون و پێیان وتوون کە ئەگەر چەک‌و کارت تەحویل بدەنەوە ،دەیانبەن بۆ شەڕی سووریە.
سپای پــاســداران و ح ــەوزەی بەسیج تەرحێکیان دیــاری کــردوە بۆ کۆ کردنەوەی ماهوارە .لە تەرحەکەدا هاتوە کە هەر هاوشارییەک بە ویستی خۆی ماهوارەکەی تەحویل بداتەوە ،لە بەرانبەر دا ،دەزگایەکی گیرەندەی دیجیتاڵ کە کاناڵە نێوخۆییەکانی کۆماری ئیسالمی وەردەگرن ،وەک پاداش پێیان دەدرێ. لەم بارەیەوە پوستێر و ڕێکالمی زۆریشیان لە شوێنە گشتییەکانی شاردا باڵو کردوەتەوە .بەاڵم هیچ نیشانەیەک لەوە دیار نییە کە خەڵک پێشوازی لەم موعەمەلەیە بکەن.
ساالر لە کامیارانەوە
کاردانەوەی زەبری پارێزەرانی ڕۆژهەاڵت لە هێزەکانی ڕێژیم لە ناوچەی بەربنە پاسگا و پایگاکانی ناوچەی بەربنەی پیرانشار ،بە تایبەت پاسگای سێڵوێ بەردەوام خەریکی ئازار و ئەزیەتی هەوارچییەکان و کاسبکارانی ناوچەن‌و لە کەمیندانانەوە و ڕێگری و ڕاوڕووتی خەڵک ماندوو نابن .بە ناوی پێشگیری لە هێنان و بردنی کەلوپەلی قاچاغ دەست بە سەر بار و مەڕ و ماالتی خەڵک دا دەگرن .بۆ وێنە لە یەک ساڵی رابردوو دا ،نزیک بە 200سەر مەڕی خەڵکیان لەو پاسگایە کوشتووەتەوە و خواردوویانە و بە دەیان سەر ئەسب و ئێستری خەڵکیان لە بەرچاوی خاوەنەکانیان کوشتوە .هەر بۆیە دوای دەست وەشاندنی شەوی 4ی ڕەزبەری پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان لە کەمینی هێزە چەکدارەکانی ئەو ناوچەیە کە کوژراو و برینداربوونی چەندین بەکرێگیراوی لێکەوتەوە ،بووە هۆی خۆشحاڵیی لە ڕادەبەدەری خەڵکی ئەو ناوچەیە و هەر کەس دەگەیشتە ناسیاوی خۆی بە خۆشی وپێزانیەوە ،هەواڵەکەی بۆ دەگێڕایەوە. هێمن لە پیرانشارەوە
لە عەواڵبادی ناوچەی بۆکان کەسێک بە دەستی هێزەکانی ڕێژیم کوژرا کەسێک بە ناوی ڕەحمان خەڵکی ئاوایی عەواڵبادی بۆکان کە نزیک بە 4 ساڵ بەر لە ئێستا کەسێکی زاخۆرانی نزیک سائینقەاڵی لە سەر کێشەیەک بە چەک کوشتبوو ،دوانیوەڕۆی 6ی رەزبەر لە نێو ئاوایی عەواڵباد کەوتە بەر دەسڕێژی مەئموورانی ئیتالعات کە بە لیباسی شەخسییەوە لە ناوچەکە دا دەخوالنەوە .ڕەحمان نزیک بە 4ساڵ بوو بە شاخ و چیاکانەوە بوو‌ولە ترسی گیران‌و تۆڵە لێ ستاندنەوە بە قاچاغ و بە شێوەی یاغی دەژیا. ڕزگار لە بۆکانەوە
دیسان کوشتنی الوان ،ئەمجارەیان لە مەرەخێڵی هەورامان ڕۆژی 7ی رەزبەری 1393پۆلێک لە الوانی عەشیرەتی ئێناخی کە بۆ گەشت و سەیران ڕوویان لە ئاوایی مەرەخێڵ کردبوو ،لە نەکاو لە الیەن هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە هێرشیان دەکرێتە سەر‌و لە ئاکامی ئەم هێرش و تەقەلێکردنەی سوپای پاسداران دا ،الوێک بە ناوی پێدرام محەممەدی کوڕێ نەوشیروان لە دایکبووی ساڵی ،1375گیانی لە دەست دا .پێنج کەسی دیکەش گیران و ڕەوانەی جوانڕۆ کران. ژێکاف لە مەهابادەوە
درێژەی :ه ە وا ڵ و ر اپ ۆرت
بەڕێوەبردنی سێمینارێک لەسەر بزووتنەوەی خوێندکاری کورد یه‌کیه‌تیی نه‌ته‌وه‌ی خۆێندکارانی کورد سمینارێکی زانستیی ل ه سه‌ر بزووتنه‌وی خوێندکاری کوردی‌و تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی به‌ڕێو ه برد .ئهم سمینار ه پێش نیوه‌ڕوی پێنجشه‌م ه 93/ 7/3بەبەشداریی دەیان کەس لە ئەندامی ئەو ڕێکخراوەیە‌و کۆمەڵیک لە کادرو پێشمەرگەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستان بۆ سامان فه‌قی نه‌بی و میدیا بایزید پوور ،دوو ئەندامی ئەو ڕێکخراوەیە به‌ڕێوه برد. ل ه پانێلی یهکهمدا سامان فه‌قی نه‌بی ،چاالکی خوێندکاریی کورد ل ه سه‌ر کاریگه‌ریی توێژی خوێندکار ل ه سه‌ر جوواڵنه‌وه‌ی رزگاریخوازیی ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان قسەی کــرد .ل ه سه‌ره‌تادا ناوبراو وێڕای ئاماژه‌یه‌کی خێرا ب ه مێژووی بزووتنه‌وه‌ی خوێندکاری ل ه ئێران باسی لە سێ ڕه‌وتــی زاڵ بە سەر ئەم بزاڤ ه نوێی ه ل ه ساڵه‌کانی ده‌سپێکی شۆڕشی نوێی خوێندکاری له ده‌یه‌کانی 30و 40هه‌تاوی کرد ،واتا بیری نهتهوهیی ،بیری چه‌پ و ئیسالمی ب ه سه‌ر کۆمه‌ڵگای ئه‌و ده‌می ئێراندا .ل ه پانێلی دووهه‌می ئەو سمینارەدا دا میدیا بایزید پوور باسێکی ل ه سه‌ر ڕەوتی خوێندکاری له ڕادیکاڵیزمه‌و ه بۆ موحافزه‌کاری کرد. بایزیدپوور گوتی بزووتنه‌وه‌ی خوێندکاری جیاوازی سهرهکی ل ه گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌کانی تــردا ئ ـه‌وه‌ی ک ه الیهنگری هیچ الیـه‌ن و ده‌سه‌اڵتێکی تایبه‌ت نییهو هه‌ر ئه‌مه‌ش هۆکاری رادیکاڵ بوونی ئهم بزاڤه‌یه .ناوبراو گوتی ل ه ئێران بزووتنه‌وه‌ی خوێندکاری ل ه ساڵی 1376هه‌تاوی به‌و الو ه زۆر سینفی‌تر و ئارامتر بووه‌و ل ه حاڵه‌تی رادیکاڵ بوون ده‌رچووه.
ل ه دواییدا بایزیدپوور گوتی ئێستا ل ه ئێراندا سه‌ره‌ڕای فشاری زۆر ل ه الیه‌ن حاکمییه‌ته‌و ه ڕه‌وتی ڕادیکاڵی ل ه نێو بزووتنه‌وه‌ی خوێندکاری ل ه ئێراندا زیاتره .ناوبرا ل ه دوایین به‌شی قسه‌کانیدا ویرای ره‌خن ه گرتن ل ه خهباتی مه‌ده‌نی رفۆرمیستانە گوتی ک ه خهباتی مه‌ده‌نی ریفۆرمیستانە و دوور لە توندوتیژی ،زاڵم ل ه به‌ر چاو ناگرێ و ب ه نیسبه‌ت کرده‌و ه دیکتاتۆریەتییەکانی چاو پۆشی ده‌کا و ده‌بێت خویندکاران بۆ سه‌رده‌می رادیکاڵ بوونی خۆیان بگه‌ڕێنه‌وه .شایانی باسە دوایین به‌شی ئهم سمینار ه ته‌رخان کرابوو ب ه تێبینی و پرسیاری به‌شدار بووان ک ه ل ه الیه‌ن هه‌ردوو کوڕگێڕه‌وه وه‌اڵمی پرسیارەکان درایه‌وه.
سۆران لە هەورامانەوە
به‌ڕێوه‌چوونی کۆڕێک بۆ باسێک لە « عیرفان ل ه شێعری مه‌الی جزیری‌دا» کۆمیسیۆنی لێکۆڵینه‌وه‌و فێرکردنی حیزبی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان کۆرێکی بــۆ دوکــتــور محه‌ممه‌د راوه‌نــدی ل ه ژێر نــاوی « عیرفان ل ه شێعری مه‌الی جزیری‌دا» به‌ڕێوه برد. لـه‌و کــۆڕه‌دا ک ه ڕۆژی چوارشه‌ممه 2 ،ی ڕه‌زبـــه‌ر بـه‌بـه‌شــداریــی ده‌ی ــان ک ـه‌س لـ ه کــادرو پێشمه‌رگ ه ئه‌ده‌بدۆسته‌کانی حیزبی دێموکرات به‌ڕێوه‌چوو ،دوکتور محه‌ممه‌د ڕاوه‌ندی سه‌ره‌تا باسێکی له‌سه‌ر فه‌لسه‌فه‌ی بیرکردنه‌و ه ل ه نێوان مرۆڤی سه‌یرکه‌رو مرۆڤی ئه‌کته‌ر کــردو ئه‌و باسه‌ی گرێداو ه ب ه ڕابوونی پێشمهرگهو ژیانی پڕ واتاو ئه‌ویندارانه‌ی پێشمه‌رگه. باس ل ه عیرفان‌و الیه‌ن ه جۆراوجۆره‌کانی عیرفان ته‌وه‌رێکی دیکه‌ی باسه‌که‌ی دوکتور محه‌ممه‌د ڕاوه‌ندی بوو .به‌ڕێزیان له‌و به‌ش ه ل ه باسهکهیدا تیشکی خست ه سه‌ر ئـه‌وه‌ی عیرفان هه‌م ده‌توانێ ته‌خدیر بکاو دروستکه‌ری سستی‌و خه‌مساردی بێ ،هه‌م ئه‌وه‌ی ک ه ده‌توانێ ڕاسان‌و رابوونی لێ‌بکه‌وێته‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌وێ بگه‌ین به‌و په‌ڕی شکۆو مه‌زنی ،ده‌بێ ئه‌ویندار بین‌و بۆ
ئه‌وینمان بژین. دوکــتــور محه‌ممه‌د راوه‌نـــدی پــاشــان هات ه سه‌ر شیکردنه‌وه‌ی عیرفان ل ه به‌یت ه شێعرێکی مه‌الی جزیری‌داو ب ه ته‌سه‌لی له‌سه‌ر ئه‌و بابهت ه بۆ به‌شداران دواو ل ه به‌شی کۆتایی کۆڕه‌ک هش‌دا کۆمه‌ڵێک ل ه به‌شداران ب ه ڕاو سه‌رنجی خۆیان به‌شدارییان ل ه باسه‌که‌دا کرد.
3
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
هەواڵ‌و راپۆرت
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
دیداری هەیئەتی نوێنەرایەتیی الیەنە کوردییەکانی بەشدار لە کۆنفڕانسی لیبەر پارتی لەگەڵ کاربەدەستانی بریتانیا
بەشداریی نوێنەرایەتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە کۆنفرانسی سااڵنەی لیبەرپارتی بریتانیادا
هــەیــئــەتــێــکــی حــیــزبــی دێـــمـــوکـــراتـــی ک ــوردس ــت ــان بەسەرپەرستیی کاک مستەفا شەلماشی ،ئەندامی دەفتەری سیاسی‌و بەرپرسی کاروباری حیزبی دێموکراتی کوردستان لەدەرەوەی واڵت ،بەشداریی کۆنفرانسی سااڵنەی حیزبی کڕیکاری بریتانیای لە شاری مەنچستەردا کرد. ڕۆژی دووش ــەم ــم ــە 31 ،ی خــه‌رمــانــان یەکەمین ڕۆژی کۆنفڕانسی پــارتــی کــرێــکــارانــی بریتانیا ،لیبەر پارتی ،بە بەشداریی کۆمەڵێکی زۆر لە باڵوێزی واڵتان، دەی ــان کەسایەتیی سیاسی ،نوێنەری حیزبە سوسیال دێموکراتەکانی جیهان‌و هەروەها حیزب دۆستەکانی ئەو پارتە ،لە شاری مه‌نچستەری بریتانیا دەستی بە کارەکانی کرد. کارەکانی بەشی نێونەوتەوەیی لیبەرپارتی بە بەشداریی ئین مــەک نیکۆل ،سکرتێری لیبەر پارتی و خاتوو جۆ بیلینگهام ،بەرپرسی بەشی نێونەتەوەیی‌و هەروەها سایمۆن جاکسۆن ،بەرپرسی بەشی کاروباری سیاسیی ئەو حیزبە؛ دوای به‌خێرهێنانی میوانان به باسێک له‌سه‌ر دروشــم و سیاسەت و دیپلۆماسی ئــەو پــارتــەو ئاشكرا کردنی ڕاوبۆچوونی پارت لیبەر لە سەر ئاڵوگوڕەکانی جیهان و ناوخۆی واڵت دەستی پێکرد. بڕگەیەکی دیکەی کــاری کۆنفڕانس تەرخان کرابوو بۆ کۆبونەوەی بەشێك لەوەزیرەکان لە سالۆنی گشتی کونفرانسەکەو ،لــەو بــڕگــەیــەش‌دا بەشێكی بــەرچــاو لە وەزیــرانــی حکومەتی سێبەر قسەیان ک ــرد ،کــە یەکێک لەوانە داگالس ئێلێکساندەر ،وەزیری دەرەوەی بریتانیا لە حکومەتی سێبەردا بوو. هه‌ر ل ه یه‌که‌م ڕۆژی کاری کۆنفڕانس‌دا چه‌ند پانێل و ڤۆرک شۆپێکی جۆراوجۆر بەڕێوەچوون کە لە ناویان دا
دەکرێ ئاماژە بە کۆبونەوەی یەکیەتیی پێشکەوتن خواز بکڕێ .ئەو ڕێکخراوەیە کە پێکهاتوو لە بەشێك لە حیزبە سۆسیال دێموکراتەکانی ئورووپان کە لە ئەنترناسیونالی سۆسیالیست جیابوونەتەوە؛ لە پانێلێک‌دا کە بۆ نوێنەرایەتی چەند واڵتی وەک کانادا ،ئوسترالیا ،غه‌نا و سنتلوکا ڕێکیان خست ،باسیان لە ئالۆگۆری کــەش‌و هــەوا لە سەر گۆی زەوی کرد ،ئەوە جگە لەوەی کە کێشە و گرفتی ئابووری، نەخوێندەواری و دەیان کێشەی دیکە کە لە ئێستا بەرۆکی بە خەڵکی ئەفریقا گرتووە ،بوونە بەشێکی دیکە لە باسەکانی ئەو پانێلەو دواجار کۆبونەوەی حیزبەکانی دەستە خوشک بەڕێوە چوو. شایانی باس ه لەو کۆنفرانسەدا هەیئەتی نوێنەرایەتی حیزبی دێموکرات توانی چاوی بە بەشێکی زۆر لە نوێنەری حیزب‌و الیەنەکانی بەشدار لە کۆنفرانسەکەدا بکه‌وێ‌و لەو دیدار و چاوپێکەوتنانەدا وێڕای دیدار تازەکردنەوی هەیئەتی حیزبی لەگەڵ دۆستانی سوسیال دێموکراتی لە هەموو واڵتانی جیهان ،دوایین رووداوەکانی کوردستانیش لهگهڵ ئه‌و الیه‌نانه خرانه به‌رباس.
هەیئەتی نوێنەرایەتیی الیەنە کوردییەکانی بەشدار لە کۆنفرانسی لیبەر پارتی لەگەڵ کاربەدەستانی بریتانیا کۆبوونەوە. لــە پــەڕاوێــزی کۆنفڕانسی ســااڵنــەی پــارتــی کرێکارانی بریتانیادا بەهەماهەنگی حیزب‌و الیەنە سیاسییەکانی کوردی بەشدار لەو کۆنفرانسەدا ،چاوپێکەوتنێکی تایبەت لەگەڵ « ئین لوکوس» ئەندامی پارلمانی بریتانیاو بەرپرسی کاروباری ڕۆژهــەالتــی نــێــوەراســت و ئەفریقا ل ــەوەزارەت ــی دەرەوەی بریتانیاو ،هەروەها «گاری کێنت» بەرپرسی گرووپی ئەندامانی پارلمان بۆ کاروباری کوردستان لە پارلمان ڕێکخرا. لەم کۆبونەوەیەدا سەرەتا « ئین لوکوس» باسێکی تێرو تەسەلی لەسەر سەردانی بۆ کوردستان‌و دیدار لە بنکه‌و کەمپ‌و قوتابخانەکانی کوردستان کە ئاوارەکانی ناوچە جیاجیاکانی کوردستانیان لێ جێگیر کــراوەو دیــدار لەگەڵ سەرکرایەتیی کورد کرد. ل ه چاوپێکه‌وتنه‌دا ئاکیف لەسەر کۆنگرەی نەتەوەیی قسه‌ی کردو ئۆزدال ئوچەر ئەندامی پارلمانی تورکیەو ئەندامی حیزبی ئاشتی و دێموکراسی لەسەر ڕووداوەکانی تورکیەو سووریەو هەروەها هێرشەکانی داعش بۆ سەر خۆرئاوا و باشووری کوردستان دووان. دوابـــــەدوای ئـــەوان کــاک مستەفا شەلماشی ،ئەندامی دەفــتــەری سیاسی‌و بەرپرسی هەیئەتی حیزبی دیموکراتی کوردستان بەشدار لە کۆنفڕانسی لیبەرپارتی ،سەرەتا باسی لە کەمتەرخەمی‌و گوێنەدانە کرد کە لە واڵتانی ڕۆژئاواو بە تایبەت کاربەدەستانی بریتانیا دەرحــەق بە ڕۆژهەاڵتی کوردستان گرتوویانەتە بەرو هەموو ئاماژە و باسەکان لە چوارچێوەی داعش دا قەتیس ماونەتەوە ،به‌اڵم ئێعدامی زیندانیانی سیاسی‌و ئەشکەنجە‌و مه‌ینه‌تیی خەڵکی بێتاوان‌و پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لە ئێران لە جارن زیاتر بەردەوامە‌و حکومەتی رووحانی
به‌شداریی نوێنه‌ری حدک ل ه کۆنفرانسی « مافی بڕیاردان له سه‌ده‌ی ٢١دا ،سکاتله‌ند و کاتالۆنیا» نــوێــنــه‌ری حــیــزبــی دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان بــۆ کــاروبــاری یه‌کیه‌تیی ئورووپا به‌شداریی له کۆنفرانسی ‹مافی بڕیاردان له س ـه‌ده‌ی ،٢١سکاتله‌ند و کاتالۆنیا›دا کرد. رۆژی پێنجشه‌ممه 3 ،ی ڕه‌زب ـه‌ر ســێ رێــکــخــراوو گــرووپــی رێکخراوی نهتهوهو گه‌اڵنی بێ ده‌وڵه‌ت (،)UNPO ئێئتالفی ئازادی ئورووپا ()EFAلهگهڵ ناوه‌ندی ماوریتس کۆپیتێرس ()CMC کۆنفڕانسێکیان ل ه پارڵمانی ئورووپا له ژێر ناوی ‹ مافی بڕیاردان له سه‌ده‌ی ٢١دا ،سکاتله‌ند و کاتالۆنیا› به‌رێوه برد. لـه‌و کۆنفڕانسه‌دا سه‌ره‌تا خاتوو گــریــن ،نــوێــن ـه‌ری «ی ــو ئــێــن پــی ئــۆ» رێــکــخــراوی ن ـه‌ت ـه‌و ه بــێ ده‌وڵ ـه‌ت ـه‌کــان کــــورتــــه ئـــاورێـــکـــی لــــه چــۆنــی ـه‌تــیــی دامه‌زراندنی رێکخراوی نهتهوهو گه‌النی بێ‌ده‌وڵه‌ت دایه‌وه‌و پاشان میوانه‌کانی ئه‌و کۆنفرانسه‌ی به به‌شداران ناساند. لـــه ب ــڕگــه‌یــه‌ک ــی دیـــکـــه‌ی کـــاری
کۆنفڕانس‌دا ژۆزێف ماریا تریکابراس، ئــه‌نــدامــی پــاڕلــمــانــی ئـــورووپـــا وهک به‌ڕێوه‌به‌ری کۆڕه‌ک ه باسێکی هێنای ه گۆرێ. ل ه پانێکی یه‌که‌می ئهم کۆنفرانسه‌دا ک ـ ه ل ـ ه ژێــر ن ــاوی مــافــی بــڕیــاردان له تیۆری و کرده‌وه‌دا به‌ڕێوه‌چوو ،دکتور دێ فه‌یترل ه ()Koen De Feyter زانــکــۆی ئانتوێرپێنی بلژیک ،دوکتور دیرک رۆختوس ( )Dirk Rochtusل ه زانکۆی لۆڤنی بلژیک ،میکول ستروبێل ( )Miquel Strubellلــ ه زانــکــۆی ئۆبێرتای کاتالۆنیا ،پرۆفێسۆر داوید
()David McCrone مه‌ککرۆنله زانــکــۆی ئــێــدیــنــبــورگ قــسـه‌یــان کــردو ل ه پانێلی دووه ـه‌مــدا ک ه له ژێرناوی ‹ چــاوه‌ڕوانــی ،رێگایه‌ک بۆ ده‌ره‌وه‹ ب ـ ـه‌ڕێـ ــوه‌چـ ــوو ،ئــێــرنــێــســت مـــاراگـــال )Ernest Maragall(،ئ ـه‌نــدامــی پارلمانی ئوروپا ،گونترداون (Gunther ) Dauwnسکرتێری گشتی ناوه‌ندی مــاوریــتــس کۆپیتێرز ،رۆالنـــد کۆست ( )Roland Costeبــه‌رێــوه‌بــه‌‌ری کابینه‌ی وه‌زیــری ده‌ره‌وه‌ی ساڤۆی، مێره‌ین چامۆن ()Merijn Chamon زانــکــۆی گێنتی بلژیک ،قسه‌یان تێدا کردو له کۆتایی کۆنفرانسه‌که‌دا به‌شی پرسیار و واڵم به‌رێوه‌چوو .شایانی باسه کاوه ئاهه‌نگه‌ر نوێنه‌ری حیزب بۆ کــاروبــاری یه‌کیه‌تیی ئــورووپــا که بــۆ ئـــه‌م کــۆنــفــرانــســه کــه بانگهێشت کرابوو ،به‌شداریی ل ه باسه‌کانی ئه‌و کۆنفڕانسه‌دا کرد.
بەشداریی شاندی کومیتەی ئەمریکای حیزبی دێموکراتی کوردستان لە کۆنفڕانسی ساالنەی کۆنگرەی نەتەوەیی کورد لە ئەمریکا شاندێکی کومیتەی ئەمریکای حیزبی دێ ــم ــوک ــرات ــی کـــوردســـتـــان بـــەشـــداریـــی لە کۆنفڕانسی ساالنەی کۆنگرەی نەتەوەیی کورد لە ئەمریکادا کرد. لەو کۆنفڕانسەدا کە لە ڕۆژانی 5و 6ی رەزبەردا بۆ نۆژەنکردنەوەی ئەو ڕێکخراوەیە بــەڕێــوەچــوو ،نوێنەرایەتی گـــڕووپ‌و الیەنە کــوردیــیــەکــانــی دانــیــشــتــووی ئــەمــریــکــا تێیدا بەشدار بوونو لە سەر بانگهێشتی رەسمیی کــۆنــگــرەی نــەتــەوەیــی کــوردســتــان شــانــدی کۆمیتەی حیزب پێکهاتوو لە کەماڵ باڵنوور و خەبات ئیبراهیم‌پوور بەشدارییان تێیدا کرد. ئەو کۆنفڕانسە کە ساالنە بەڕێوە دەچێ بۆ پێداچوونەوە و هەڵسەنگاندنی کاروچاالکی یەکساڵی رابـــردوو و داڕشــتــی سیاسەت و گەاڵلەی کاری ساڵی داهاتوو و هەروەها باس لە کــۆڕانــکــاری و رووداوەکــانــی کوردستان بەڕێوە دەچێت. لــە ڕۆژی دووهــەمــی ئــەو کۆنفڕانسەدا هـــاوڕێ کــەمــال بــاڵــنــوور ،نــوێــنــەری حیزبی دیموکراتی کوردستان لە واڵتە یەکگرتووەکانی ئــەمــریــکــا ،وتــارێــکــی پێشکەش کـــردو چەند
خاڵێکیشی لــەســەر بــزووتــنــەوەی ک ــورد لە ڕۆژهەالتی کوردستان‌و تێکۆشانی حیزبەکانی ئەو بەشە هێنایە بەر باس. بــاڵــنــوور باسێکی تێروتەسەلی لەسەر ڕەوشی خراپی کورد لە ژێر سایەی دەسەاڵتی ڕێژیمی ئیسالمیی ئێران و هەروەها گرینگی دان بە یەکگرتوویی ڕیزەکانی کورد و ڕێزگرتن لە سەروەری حیزب و ڕێکخراوی پارچەکانی دیکەی کوردستان هێنایە بەرباس‌و باسی لە تێبینییەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی لــە ســەر پێکهێنانی بــەرەیــەکــی یەکگرتووی کوردستانی کرد.
ژماره٦٤١:
رۆژنامەی
هیچکام لە بەڵێنییەکانی نەهێناوەتە دیی. کاک مسته‌فا شه‌ڵماشی جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌و ه کرده‌و ه ک ه ڕووحانی‌و کاربەدەستانی حکوومەتەکەی سیاسەتێکی دوو ڕوویانەیان گرتووە پێش ،لە الیــەک ڕوو بە دنیای دەرەوە سیاسەتی دیــالــۆگ‌و وتــووێــژیــان گــرتــووە پێش‌و لە الیەکی دیکەشەوە لە نێوخۆی ئێران بە گشتی‌و ڕۆژهەاڵتی کوردستان بە تایبەتی ،سیاسەتی سەرکوت ،ترس‌و تۆقاندیان کردووەتە ئــامــانــج .لــە ئــێــرانــدا هیچ شتێک نــەگــۆڕاوە ،نــە حکوومەت‌و سیاسەتەکانی‌و یاسا و ڕێسا دژی‌گەلییەکانی ،تەنیا شتێک کە لەو واڵتە گۆڕاوە ،سەروچاوی کاربەدەستانی حکوومەتە ،کە ئەویش بە تێپەڕینی کات ڕووی دزێویان بۆ هەموو جیهان ئاشكرا دەبێ. ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکرات گوتی لەو واڵتانەی کە کوردستانیان بە سەر دا دابەش کراوە ،ڕۆژهەاڵتی کوردستان تایبەتمەندی خۆی هەیە ،چونکی کورد لەهەموو بارێکەوە لەژێر فشار دایە و ڕۆژ لەدوای ڕۆژیش گوشارەکان زیاتر دەبن. شایانی باس ه بەشداربووانی ئەم کۆبونەوەیە بریتی بوون لە هەیئەتەکانی حیزبی دێموکراتی کــوردســتــان ،کۆنگرەی نەتەوەیی کورد ،پارتی ئاشتیو دێموکراسی‌و حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران.
کۆبوونەوەی کۆمیته‌ی نۆروێژی حدک لهگهڵ هێزو الیەن ه کوردییه‌کانی ئه‌و واڵته کۆبوونه‌وه‌یه‌کی هێزو الیه‌ن ه کوردییه‌کانی نیشته‌جێی نــۆڕوێــژ بـ ه بـه‌شــداریــی هه‌یئه‌تێکی نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکراتی کوردستان به‌ڕێوه‌چوو. ئ ــێ ــوارەی رۆژی یــەکــشــەمــمــە 30 ،ی خ ـه‌رمــانــان ب ه مــیــوانــداره‌تــیــی کۆمیته‌ی نــۆروێــژی حیزبی دێموکراتی کــوردســتــان‌و به‌شداریی کــاک حەسەن حاتەمی ،ئەندامی رێــبــەریــی حــیــزب‌و بــەرپــرســی بــەشــی پــێــوەنــدیــی هێزە کوردستانیەکان لــە دەرەوەی واڵت کــۆبــوون ـه‌وه‌ی هێز ه کوردستانییه‌کان بۆ باس ل ه سه‌ر گرینگترین بابه‌ته‌کانی پێوه‌ندیدار ب ه کورد گیرا. ل ه سه‌ره‌تای ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا کاک خوسرەو قادری، بەرپرسی بەشی پەیوەندییەکانی حیزب لە نۆروێژ وێرای خێرهاتنی نۆێنەری هێزوالیەنە سیاسییەکان مەبەستی لە گرتنی ئەو کۆبوونەوەیە بۆ بەشداران باس کرد .پاشان کاک حەسەن حاتەمی تیشکی خستە سەر ئاڵوگۆڕەکانی دوایی رۆژهــەاڵتــی نــاوەراســت بەگشتی‌و کوردستان بەتایبەتی. هــەروەهــا هێرشی داگــیــرکــەرانــەی ڕێــکــخــراوی دەوڵــەتــی ئیسالمیی داعیش بۆ بــاشــوور و رۆژئـــاوای کوردستان و پێویستی یەکیەتیی‌و یەکریزیی کــورد لــەســەر بنەمای بەرژەوەندی نەتەوەیی لەم قوناغە هەستیارە دا. دواتر هەرکام لە نۆێنەری هێزوالیەنە کوردستانییەکانیش ڕاوبــۆچــوونــی خــۆیــان هێنا بــەربــاس و زۆر بــە گەرمیش سپاسی کۆمیتەی حیزبی دێموکراتیان کرد بۆ پێکهێنانی ئەم
کۆبوونەوەیە. لەکۆتایی ئەم کۆبوونەوەیە دا ،بەگشتی سەرجەم هێزو الیەنەکانی کــوردی جەختیان لە ســەر پەیوەندی پتەو و بەردەوام کردەوە. شــایــانــی بــاسـه نوێنه‌رایه‌تیی ئــه‌و حــیــزب و الیه‌نان ه به‌شداریی ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌یان کردبوو ک ه ب ه خانه‌خوێی کۆمیته‌ی نۆڕوێژی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌ڕێو ه چوو: پارتی دێموکراتی کــوردســتــان ،بــزووتــنــەوەی گــۆڕان، یەکیەتیی نیشتمانیی کوردستان ،پارتی کرێکارانی کوردستان ( پ ک ک) ،کــۆمــەڵــەی شــورڕشــگــێــری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران ،سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران، رێــکــخــراوی خــەبــاتــی شــۆرشــگــێــری کــوردســتــان ،حیزبی زەحمەتکیشانی کوردستان ،پارتی یەکیەتیی دێموکراتی (پ‌ی‌د) و کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان
به‌شداریی هه‌یئه‌تی نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه کۆنگره‌ی حیزبی سوسیال دیموکراتی دانمارک هه‌یئه‌تی نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکڕاتی کــوردســتــان لـ ه کۆنگره‌ی حیزبی سوسیال دیموکراتی دانمارکدا به‌سداریی کرد. ل ـ ه ســه‌ر بانگهێشتی ڕه‌ســمــیــی پارتی سوسیال دیــمــوکــراتــی دانــمــارک ڕۆژه‌کــانــی ن شه‌مم ه و یه‌کشه‌ممه 29 ،و 30ی خه‌رمانا هه‌یئه‌تیکی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێکهاتوو ل ه گواڵڵ ه شه‌ره‌فکه‌ندی ،ئه‌ندامی کــۆمــیــتــه‌ی نـــاوه‌نـــدیـــی حـــیـــزب‌و حــوســێــن حـه‌سـه‌ن‌زاده ،به‌رپرسی کومیته‌ی دانمارکی حیزبی دێموکڕات به‌شداریی کۆنگره‌ی ئه‌و حیزبه‌یان ل ه واڵتی دانمارک کرد. یه به‌یانی ڕۆژی شه‌مم ه ب ه ئه‌و کۆنگره به‌شداریی سه‌دان که‌س ل ه ئه‌ندامانی سوسیال دیموکرات‌و ده‌یان میوانی بیانی ک ه ل ه باڵیوزو نوێنه‌رایه‌تی حیزبه دۆسته‌کانی سوسیال دیموکراته‌کان پێکهاتبوون ،ب ه قسه‌کانی خاتوو هیل ه تۆرنیگ شمیت ،ســـه‌رۆک وه‌زیـــران‌و سـ ـه‌رۆک ــی حــیــزبــی ســوســیــال دیــمــوکــراتــی دان ــم ــارک دەســتــی پــێــکــرد .ن ــاوب ــراو وێ ــڕای باسێکی گشتی ل ه سه‌ر بارودۆخی ئه‌منیه‌تیی جیهان ،به‌تایبه‌ت ئاوڕی ل ه کێشه‌کانی عێراق‌و سورییه‌و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی تیرۆریسته‌کانی داعش دایه‌وه‌و شێوه‌ی به‌شداری حکوومه‌تی دانمارک‌و پشتیوانی حیزبەکه‌ی ل ه پڕۆسه‌ی
شــه‌ڕی دژی داعـــش ،یه‌کێک ل ـ ه باسه‌کانی سەرەکییەکانی سه‌رۆک وه‌زیران بوو. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی کــاری کۆنگره‌دا چـه‌نــدیــن وه‌زیــــرو کــارب ـه‌ده‌ســتــی حکومی‌و حیزبی وهک سه‌رۆکی کومیسیۆنی ئورووپا، وه‌زیــره‌کــانــی بـه‌رگــری ،ئــابــووری و ژێنگه‌ی دان ــم ــارک‌‌‌و چـه‌نــدیــن که‌سایه‌تیی سیاسیی دیک ه قسه‌و باسی خــۆیــان پێشکه‌ش کــردو به نۆره‌ی خۆیان ده‌رفه‌ت ب ه میوانه‌کانیش درا به‌شداریی باسه‌کان بک هن‌و؛ وه‌زیری به‌رگریی دانمارک باسی ل ه ڕۆڵ‌و ده‌وری واڵتەکه‌ی ل ه ش ـه‌ڕی دژ ب ه تێرۆر کــرد و لـه‌م باسهدا زۆر به‌گرینگییه‌و ه ئاوڕی ل ه وه‌زعی سووری ه وعیراق‌و هه‌رێمی کوردستان دایه‌وه . پاشان سه‌رۆک وه‌زیرانی دانمارک خاتوو هیل ه لهگهڵ میوانه‌کان دانیشت‌و وێرای سپاس له به‌شداریی ئـ ـه‌وان ،باسی سیاسه‌ته‌کانی
ده‌وڵــه‌ت ــی دان ــم ــارک وڕوانــیــنــی حیزبه‌که‌ی سه‌باره‌ت ب ه هاوکاریی نێوده‌وڵه‌تی‌و بابهت ه گرینگه‌کان‌و پێویستیی به‌جێ گه‌یاندنی ده‌ورو ڕه‌وڵی شیاوی له‌م بوارانه‌دا کردو گوتی ل ه شه‌ڕی دژی داعـش‌و ل ه په‌نای هێزی ناتۆدا حازرن ل ه ههموو بواره‌کاندا نیزامی ،ماڵی و مرۆێی دا ئه‌رکی خۆیان به‌جێ بگه‌یه‌نن. هه‌یئه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه کۆنگره‌ی سۆسیال دێموکڕاته‌کانی دانمارکدا ی چه‌ندین دیــدار و چاو پێکه‌وتن لهگهڵ توان حیزبه‌کان‌و باڵیۆزی واڵتانی جــۆراوجــۆری وهک عیراق ،بریتانیا ،لێهستان ،ئارژانتین، مـــه‌راکـــۆ ،ســوئــیــد ،نـــۆرویـــژ ،عـه‌ڕه‌بــســتــانــی سعودی ،لیتوانی ،ئۆگاندا ،ویتنام ،نیوزالندو تورکییه‌‌و چه‌ندین که‌سایه‌تی‌و ئه‌ندام پارلمانی دانمارک پێک بێنێ‌و له‌سه ر وه‌زعی ئێستای کورد ب ه گشتی زانیارییان بداتێ‌و ئاڵوگۆڕی بیروڕایان لهگهڵ بکا. شــایــانــی بــاســ ه کــ ه بــاڵــیــۆزی چ ــل 40 واڵت‌و چه‌ندین حیزب‌و که‌سایه‌تیی سیاسی بانگهێشتی بـــه‌شـــداری لـــه‌و کــۆنــگــره‌ی ـه‌دا ن و حیزبی دیموکراتی کوردستان یه‌ک کرابوو لـه‌م حیزبانه‌و تاک ه حیزبی کــوردی بــوو ک ه بانگهێشتی ئەو کۆنگرەی ە کرابوو.
2
١٥ی رەزبەری ١٣٩٣
٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
هەواڵ‌و راپۆرت
ژماره٦٤١ :
رۆژنامەی
بەرز ڕاگرتنی یادی شه‌هیدانی مێکۆنۆس ل ه ده‌ره‌وه‌ی واڵت
نۆڕوێژ -تڕۆندهایم لـ ه درێ ــژه‌ی ئ ـه‌و کــۆڕو سمینارانه‌ی کومیته‌ی نــۆروێــژی حیزبی دێموکراتی کوردستان ب ه بۆنه‌ی بــیــس ـت‌و دووهــەمــیــن ســاڵــی تـــێـــرۆری سکرتێری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان دکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی‌و هاوڕێیانی‌دا رێکی خستووه ،ل ه شاری تڕۆندهایمی واڵتی نۆڕوێژیش کۆڕێکی سیاسیی بۆ کاک حه‌سه‌ن حاتمی ،ئه‌ندامی رێبه‌ری حیزبی دیموکراتی کوردستان پێک هێنا. له‌م کــۆڕه‌دا ک ه نوێنه‌رانی هێزو الیه‌ن ه سیاسیی ه کوردستانییه‌کان‌و به‌شێکی ب ـه‌رچــاو لـ ه ئه‌ندامان‌و الیه‌نگران‌و دۆستانی حیزبی دیموکراتی کوردستان تێیدا به‌شدار بوون ،کۆمه‌ڵێک بابهت هاتنه به‌رباس. لەو کۆڕه‌‌دا کاک حه‌سه‌ن حاته‌می باسێکی ل ه سێ ته‌وه‌ری جیاوازدا پێشکه‌ش کرد. حاته‌می سه‌ره‌تا تیشکی خسته سە ر هۆکاره‌کانی تیرۆری رێبه‌رانی کورد ل ه الیەن کۆماری ئیسالمییه‌و ه و وێــڕای شـه‌رمـه‌زارکــردنــی ئـه‌و ک ــرده‌و ه قێزه‌ونانه، ئـــامـــاژه‌ی بـــــه‌وه‌دا کــ ه ت ــێ ــرۆری ســکــرتــێــری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان شه‌هید دکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی‌و شه‌هیدان فه‌تاح عه‌بدولی‌و هومایون ئـه‌رده‌اڵن‌و نووری دێهکوردی ده‌چن ه خانه‌ی تیرۆری ده‌وڵه‌تییه‌وه . رووداوه‌کانی ئهم دواییانه‌ی باشووری کوردستان‌و ده‌ست ه شــاراوه‌کــانــی پشتی پـ ـه‌رده‌ی ئ ـه‌م رووداو و تاوانان ه و سه‌رهه‌ڵدانی گرووپی تیرۆریستی «داعش»، به‌شێکی دیکه‌ی باسه‌که‌ی حاته‌می بوون ک ه سه‌ره‌نجی
کوردستان ،بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ،یه‌کیەتیی نیشتمانیی کوردستان ،پارتی کرێکارانی کوردستان‌و رێکخراوی کوردستانیی حیزبی کۆمونیستی ئێران _ کۆمه‌ڵ ه بەشداری ئەو سمینارە بوون.
نوروێژ -ئۆسلۆ
به‌شدارانی کۆڕه‌که‌ی بۆ الی خۆی راکێشا. حاته‌می ب ه ئاماژه ب ه چۆنیه‌تی سه‌رهه‌ڵدانی گرووپ ه تیرۆریستییه‌کان و قۆستنه‌وه‌ی ئاڵۆزییه‌کانی ناوچه‌ک ه ل ه الیان ئه‌و گرووپانه‌وه ،ئه‌وه‌ی خست ه ڕوو ک ه دوای قه‌بووڵنه‌کردنی ژنێڤی 1ل ه الیان حکوومه‌تی سووریەوه، دیــاره‌ده‌یــه‌ک ب ه نــاوی ده‌وڵ ـه‌تــی ئیسالمیی عێراق و شام (داعش) سه‌ری ههڵدا ک ه ل ه ماوه‌یه‌کی که‌مدا ،ب ه پشتگیری کۆمه‌ڵێک ده‌ستی نادیار توانی شوێن پێیه‌ک ل ه ناوچه‌که‌دا بۆ خۆی بدۆزێته‌وه‌و ببێت ه مه‌ترسییەکی گه‌ور ه بۆ سه‌ر کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی .دوابڕگه‌ی کۆڕه‌ک ه ته‌رخان کرابوو بۆ پرسیار و تێبێنی‌و وه‌اڵمدانه‌و ه ک ه به‌شداران زۆر چاالکان ه له‌و بڕگه‌یه‌شدا به‌شداریان کرد و سه‌رنج و تێبینی و پرسیاره‌کانی خۆیان ئاڕاسته‌ی کاک حەسەن حاته‌می کرد و دواتر بەڕێزیان ب ه وردی وه‌اڵمی پرسیاره‌کانی دایه‌وه. شــایــانــی بــاســە نــوێــنــەرانــی پــارتــی دێــمــوکــراتــی
به‌پێی ڕاپۆرتی ناوه‌ندی هه‌واڵی ده‌ره‌وه‌ی واڵتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان دوانــیــوەرۆی رۆژی یەکشەممە30 ،ی خه‌رمانان کۆمیتەی نۆروێژی حیزبی دێموکراتی کــوردســتــان بــۆ رێزگرتن لــە شەهیدانی میکۆنووس ،شەهید دوکــتــور ســادق شەرەفکەندی، سکرتێری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستان؛ کاک فــەتــاح عــەبــدول ـی ،کــاک هــومــایــون ئــــەردەاڵن‌و نــوری دێــهــکــوردی سمینارێکی لــە ژێــر نـــاوی « تــێــرۆری مێکۆنۆس و ئاکامەکانی» بۆ کاک حەسەن حاتەمی، ئەندامی رێبەری حیزبی دێموکراتی کوردستان پێکهێنا. له‌و سمیناره‌دا کە به‌به‌شداریی ژمارەیەکی بەرچاو لە حیزب و رێکخراوەکانی هەر چوار پارچەی کوردستان، دۆستان ،الیەنگران و ئەندامانی حیزب به‌ڕێوه‌چوو، سه‌ره‌تا کاک جەعفەر شەریعەتی ،به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و کــۆڕیــاد ه کورتەیەکی لە ســەربــردەو خەباتی شەهید دوکتور شەرەفکەندی باس کردو دواتر سمینارەکە کە بە شێوەی پانێلی پرسیارو وەاڵم لەگەڵ کاک حەسەن حاتەمی بەرێوەچوو. کاک حه‌سه‌ن حاتەمی لە باسهکهیدا خوێندنه‌وه‌ی بــۆ به‌ستێن‌و هــۆکــاره‌کــانــی ئــامــاده‌کــاریــی تــێــرۆری مێکونوس لـه‌الیـه‌ن کــۆمــاری ئیسالمیی ئێران کردو گ ــوت ــی تــرســی
بنکه‌ی ده‌فته‌ری سیاسی ــ کۆیە
به‌ڕێوه‌چوونی کۆڕی پرسه‌و ماته‌مینیی شه‌هید هه‌ژار قاسمی
به‌به‌شداریی زیاتر له 1000که‌س ل ه کادرو پێشمهرگهو ئه‌ندامان‌و الیه‌نگران‌و دۆستانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان، یــادو بیروه‌ریی شه‌هید ه ـه‌ژار قاسمی، تازه‌ترین شه‌هیدی حیزبی دێموکڕات‌و ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌رز ڕاگیرا. حیزبی دێموکڕاتی کــوردســتــان به به‌ڕێوه‌بردنی ڕێوڕه‌سمی سه‌ره‌خۆشیی شه‌هید هــه‌ژار قاسمی په‌یمانی وه‌فــای لهگهڵ ئه‌و شه‌هیده سه‌ربه‌رزه‌و ههموو شه‌هیدانی کــوردســتــان نــوێ ک ــرده‌وه‌و وێڕای سه‌ره‌خۆشیی گه‌رم له بنه‌ماڵه‌و کــه‌ســوکــاری شـه‌هــیــد هــــه‌ژار قاسمی، دڵنیای کردنه‌وه که سه‌نگه‌ری شه‌هیدی الوی نیشتمانیان چۆڵ نابێ‌و چه‌که‌که‌ی ناکه‌وێته سه‌ر عه‌رزی. له‌و ڕێوره‌سمه‌دا که ڕۆژی شه‌ممه، 5ی ڕه‌زبــــــه‌ر لـ ـه بــنــک ـه‌ی ده‌ف ــتـ ـه‌ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌ڕێوه‌چوو ،کــاک مسته‌فا مـه‌ولــوودی، جــێــگــری ســکــرتــێــری گــشــتــیــی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌و بۆنه‌یه قسه‌ی کرد. کاک مسته‌فا مه‌ولوودی له قسه‌کانیدا بــه‌رگــریــی لــه چــاالکــیــی پ ــارێ ــزه‌ران ــی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له نێو خه‌ڵکه‌که‌ی خۆیاندا کــردو گوتی ئــه‌وه‌ی تاوانباره کــۆمــاری ئیسالمیی ئێرانه کـه ههموو ده‌رگـــاکـــانـــی لــه خ ـه‌ڵــکــی کــوردســتــان داخــســتــوه‌و ب ـه حــاشــاکــردن ل ـه پرسی کوردو مافه‌کانی دۆخێکی وای خوڵقاندوه کورد ههموو شێوازه‌کانی خه‌بات له دژی ئه‌و رێژیمه به‌کار بێنێ. جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان گوتی پێوه‌ندیی خـــه‌ڵـــک‌و پــــارێــــزه‌رانــــی ڕۆژهــــه‌اڵتــــی کـ ــوردسـ ــتـ ــان‌و حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان پێوه‌ندییه‌کی نـه‌پــچــڕاوه‌و قایم‌و قۆڵه ،خه‌ڵکی کوردستان ڕۆڵه‌کانی خۆیان له ئامێز ده‌گرن‌و پشت‌و په‌نایانن، ڕۆلــه‌کــانــی ک ــوردی ــش بــه فــیــداکــاری‌و گیانبه‌ختکردن به شوێن مــاف‌و داوای خ ـه‌ڵــک ـه‌ک ـه‌یــان ده‌چــــن‌و ئـــه‌و خ ـه‌بــات‌و تێکۆشانه هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێ. جێگری سکرتێری گشتیی حیزب له به‌شێکی دیکه‌ی قسه‌کانیدا جه‌ختی کرده سه‌ر ده‌سته‌وه‌ستانیی هێزهکانی کۆماری ئیسالمی‌و تــانـه‌ی ئــه‌وه‌ی لــێــدان چۆنه ئـه‌وان که توانیویانه به خۆیان‌و به 70
که‌سه پێش به ڕووخانی دوو پایته‌خت ب ــگ ــرن ،لــه بـــه‌ر ده‌س ــت ــی ده‌ســت ـه‌ی ـه‌ک لــه پــێــشــمـه‌رگـه‌کــانــی کــوردســتــان ئــاوا زه‌بوونن‌و چۆنه که سنوورپارێزه‌کانیان نه‌یانتوانیوه ئاگایان له سنووره‌کانیان بـــێ؟! ئــه‌و گــوتــی حیزبی دێــمــوکــڕات‌و هــێــزه‌کــانــی پــــارێــــزه‌ری ڕۆژهـــه‌اڵتـــی کوردستان کوڕ‌و کچی خه‌ڵک‌و ئیڕاده‌ی خه‌ڵک بۆ خه‌بات‌و تێکۆشانی نه‌ته‌وه‌یین‌و هیچ که‌س‌و هێزێک ناتوانێ له یه‌کتریان داببڕێ. کاک مسته‌فا مه‌ولوودی له به‌شێکی دیکه‌ی باسهکهیدا په‌ڕژایه سه‌ر هیندێک تایبه‌تمه‌ندیی شه‌هید هــه‌ژار قاسمی‌و ئـــه‌وی ب ـه نــمــوونـه الوێــکــی تێکۆشه‌ر، هه‌ڵسووڕ‌و نیشتماندۆست نــاوبــرد که
تاسه‌ر وه‌فای بۆ گه‌له‌که‌ی‌و حیزبه‌که‌ی بوو ،هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا سه‌ری دانا. جێگری سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکرات ستایشی بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید هــــــه‌ژار قــاســمــی کـــــرد‌و گ ــوت ــی ئـــه‌وه شــانــازیــیـه‌کــی گـــه‌وره بــۆ ئــه‌و بنه‌ماڵه س ـه‌رب ـه‌رزه‌ی ـه ک ــوڕی وهک ه ـه‌ژاریــان لـه داوێــنــی خۆیاندا پـــه‌روه‌ده کــردوه‌و شانازییه بۆ حیزبی دێموکڕات الوانی وهک هه‌ژار ڕووی تێده‌که‌ن‌و خۆیانی تێدا ده‌بیننه‌وه‌و بنه‌ماڵه‌ی هه‌ژارو گه‌لی کورد دڵنیا ده‌کـه‌یــنـه‌وه که سه‌نگه‌ری ه ـه‌ژار قاسمییه‌کان ق ـه‌ت چــۆڵ نــابـن‌و ڕێگای شه‌هیدان تا گه‌یشتن به ئامانجه‌کانیان که ئامانجی گه‌لی کورده ،به‌رده‌وام ده‌بێ.
کۆماری ئیسالمیی ئێران لە پێکهێنانی هاوکاریی هێزە ئازادیخوازەکان ،مێحوەرییەتی رۆژهەاڵتی کوردستان‌و حیزبی دێموکرات و جێگرەوەی دووهەمین رێبەری لێوەشاوەی خۆی دوکتور سەعید ،هۆگەڵی بڕیاری کۆماری ئیسالمی بۆ تێرۆری میکۆنووس بوون. باس ل ه ورده‌کاریی په‌روه‌نده‌ی مێکونوس ل ه دادگای قه‌زایی ئه‌ڵمان‌و به‌شێک ل ه ئاکامەکانی ئەو پەروەندەیە دوو ته‌وه‌ری دیکه‌ی باسه‌که‌ی کاک حه‌سه‌ن حاته‌می بوون. شایانی باس ه ئەو حیزب و رێکخراوانە بەشداری ئەو سمینارە بــوون :ـ پارتی دێموکراتی کوردستان ـ یەکێتی نیشتمانیی کــوردســتــان ـ ئــەنــجــوومــەنــی بزووتنەوەی گــۆڕان ـ پارتی کرێکارانی کوردستان( پ ک ک) ـ کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران ـ سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران ـ رێکخراوی خەباتی شۆڕشگێری کوردستان ـ حیزبی زەحمەتکیشانی کوردستان ـ پارتی یەکێتی دێموکراتی، پ ی د و کۆنگرەی نەتەوەی کوردستان.
فێنالند بە بەشداریی خەڵکێکی بەرچاو لە کوردانی دانیشتوانی واڵتی فینالند یادی شەهید هەژاری قاسمی لە شاری هێلسینکی بەرز راگیرا.
بە بەشداری بەشێکی بەرچاو لە کوردانی دانیشتوی واڵتــی فینالند‌و کاک عەلی قاسمی برای شه‌هید هەژار کە سااڵنێک وەک پێشمەرگه لە ڕیزەکانی حیزبدا چاالک بووە ،یادی نویترین شەهیدی رێــگــای رزگـــاری کــوردســتــان بــەرز راگیرا. ئەو کۆرە ماتەمینیە ڕۆژی یه‌کشه‌ممه6 ، ی ڕه‌زبه‌ر لە شاری هێلسینکی بە سروودی ئەی شەهیدان‌و بە دەنگی بەسۆزی مامۆستا رەشــیــدی فــەیــزی ن ــژاد دەســتــی پێکرد .پاش خولەکێک راگــرتــنــی بێدەنگی بــۆ رێــز گرتن لەسەرجەم شەهیدانی کوردستان ژیاننامەی شــەهــیــد هــــــەژاری قــاســمــی بـــۆ بـــەشـــداران خوێندرایەوە. ئەم کۆریادە لە الیەن کۆمیتەی فینالندنی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ڕێک خرابوو، ژماریه‌کی بەرچاو لە نوێنەرانی هێزو الیەنە سیاسیەکانی باشورو رۆژهەاڵتی کوردستان، کەسایەتی سیاسییو فەرهەنگی‌و هونەری‌و هەروها ئەندامان‌و دوستانی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان تێیدا بەشدار بوون. کــاک حەسەن حاتەمی ،ئەندامی ڕێبەری حیزبی دێمۆکراتی کــوردســتــان لــەســەر ئەو ڕووداوە ،هەڵوێستەکانی حیزبی دێمۆکرات دەورو ن ــەخ ــش ــی ح ــی ــزب ــی دێـــمـــۆکـــرات‌و کاریگەرییەکانی ئەم قۆناغە هەستیارەی ئێستا باسێکیان پێشکێش کرد ،دواتر ڕەحمان خالید نــژاد راگــەیــەنــدراوی پــارێــزەرانــی رۆژهــەاڵتــی کوردستانی بۆ بەشداربوان خوێندەوە. لـه بڕگه‌یه‌کی دیــک ـه‌دا په‌یامی ئــەو هێزو رێــکــخــراوانــە خــوێــنــدرایــه‌وه کــه بــۆ کــۆری ماتەمینی هاورێ هەژاری قاسمییان ناردبوو کـه بریتی بــوون لــە :کۆمەڵەی شوڕشگێری زەحمەتکێشانی کوردستان ،کومیتەی هاوکاری حیزب ورێکخراوە سیاسیە کوردستانییەکان لە واڵتی فینالند ،یەکیەتیی الوان ،یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی رۆژهەاڵتی کوردستان‌و کۆمەلەی ڕەوەندی کورد لە فینالند.
لە بەشێکی دیکەی کۆڕیاده‌که‌دا کاک ناسر پیرانی بە نوێنەرایەتی لەالیەن بنەماڵەی کاک هـــەژارەوە سپاسی ئامادەبوونی بەشدارانی لە کۆریادەکەدا کردو ئاماژەی بە ڕابــردووی بنەماڵەی شەهید هەژار کرد کە رابردوویه‌کی دوورو درێــژیــان لــە خەباتی رزگــاریــخــوازی گەلی کــورد لە ریزەکانی حیزبی دێمۆکراتی
کوردستان دا هەیە .ئەم بنەماڵە تێکۆشەرە جیا لەوەی شەهید هەژاریان پێشکەش بە بارەگای ئــازادی نەتەوەکەیان کــردوە ،شەهید جەاللی موئمینی یەکێکی دیکە لە تێکۆشەرانی ئەو بنەمالەیەیە بووە کە لە نێو ریزی خەباتکاراندا خزمەتی کــردوەو لە مەیدانی خەباتدا شەهید بوە. دواتــر کــاک کەریمی رەســولــی ،بەرپرسی کومیتەی حیزبی دێمۆکرات لە واڵتــی فینالند سپاسی هێزو الیەنە سیاسییەکان کەسایەتییە حیزبی و غەیرە حیزبییەکانی کرد کە هاوخەمی خۆیان نیشانداوەو لــەم کــۆر یــادەدا بەشدار بوون. ل ـ ه بــڕگـه‌یـه‌کــی دیــک ـه‌ی ئــه‌و ب ـه‌رنــام ـه‌ی ـه‌دا کــەمــاڵ ئــافــەریــن وەک هــــاورێ ســەردەمــی پێشمەرگایەتیی کاک هەژار و وەک یه‌کێک کە هەر لە دەورەی سەرەتای پێشمەرگەو پاشان لە کاتی چــونــەوە بۆ رۆژهــەاڵتــی کوردستان پێکەوە بوون ،باسی لە ئازایەتیی شەهید هەژار کرد کە لە کاتی شەهید بوونی شەهیدان کاک هەمزە سارتکەتیی وهاورێیانیدا چەندە بە وەرە بووەو توانیویەتی دەورو کاریگەریی لە ورەدان بە هاورێ و هاوسەنگەرانی هەبێ. لە بەشێکی دیکەی کۆر یادەکە کۆمەڵێک شاعێری خــاوەن هەڵوێست بە خوێندنەوەی شێعرو پــەخــشــانــەکــانــیــان لــەرێــگــەی وشــەو هەستەوە هاوخەمی و پشیوانی خــۆیــان بۆ رێگاو رێبازی شەهیدان راگەیاند .ئەو کەسانەی لــەم کــۆر یــادەدا شێرو پەخشانیان پێشکەش کرد بریتی بوون لە بەرێزان .عەبدواڵ حاجی، رەئوف گوڵبەدەن‌و هیوا شوانی. شایانی باسه کۆتایی کۆر یادەکە بە پەیامی سەرەخۆشیی مامۆستا ڕەشیدی فەیزی نژادو بە خوێندنەوەی سروودی ئەی ڕەقیب بە دەنگی بەسۆزی بەرێزیان‌و بە هاورێیەتی ئامادەبوان کۆتایی پێهات.
پیرۆزبایی سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان به بۆنه‌ی جێژنی قوربانه‌وه بە بۆنەی هاتنەوەی جێژنی قوربان، پیرۆزبایی لە هەموو موسوڵمانان بە گشتی و موسوڵمانانی کوردستان بە تایبەتی دەکەم و هیوام ئەوەیە لەم هەلومەرجە هەستیارە دا کە هەموو پارچەکانی کوردستان پێی دا تێپەڕ دەبن ،جێژنی قوربان بۆنەیەک بێ بۆ بە هیزبوونەوەی هاودڵی و هاوپێوەندیی
دامه‌زرانی کۆماری کوردستان ل ه چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ‌دا
ڕۆڵەکانی نەتەوەکەمان بۆ سەرکەوتن بە سەر ئەو شەڕ و نەهامەتی و کێشانەی بەرەوڕوویان بووەتەوە .جیژنتان پیرۆز و ژیانتان پڕ لە سەربەرزی و سەرکەوتن بێت. خالید عەزیزی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان
سێ‌شەممە ١٥ی رەزبەری ٧ _ ١٣٩٣ی ئۆکتۆبری ٢٠١٤
ژماره ٦٤١
www.kurdistanukurd.com
خەبات لە پێناوی مافەکانی نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا چاالکتر دەکەینەوە پەیامی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان بە
گریمانه هه‌ڵه‌کانی ره‌خنه‌گرانی رۆژهه‌اڵت مێحوه‌ری و خهباتی چه‌کداری
بۆنەی جێژنی قوربانەوە
٦
ئـــەم ســــاڵ لــە کــوردســتــان جێژنی قوربان لە بارودۆخێکی تایبەت دا دەبێتەوە میوانمان .نــەتــەوەکــەمــان لــە دوو بەشی نیشتمانەکەی،تووشی شەڕی نەخوازراو‌و داســـەپـــاوی ڕێــکــخــراوی تیرۆریستیی داعــــش(دەوڵــــەتــــی ئــیــســامــی) ب ــووە.ل ــە بــاشــوور‌و خــــۆراوای کــوردســتــان دەیــان هەزار کەس لە ترسی قەاڵچۆی بە کۆمەڵ‌و سووکایەتی بە کەرامەتیان ،لە ماڵ‌و شار‌و ناوچەی خۆیان ئاوارە بوونو لەو پەڕی بــێ ئیمکاناتی داو لــە حــاڵــێ ـک‌دا بــەرەو وەرزی سەرما‌و باران دەچین ،لە خێوەت‌و کەمپەکانی ئاوارەکان‌دا ژیانی کوڵەمەرگی تێپەڕ دەکــەن .هێشتا ناسۆری کوشتاری بە کۆمەڵی خوشک‌و بــرا ئیزەدییەکان‌و دەســتــبــەســەر داگــیــرانــی ســـەدان کچیان، کەسوکاری ئــەوان‌و ویژدانی هەموومان ئــــازاد دەدا .لــە الیــەکــی دی ــک ــەوە ڕۆڵــە پێشمەرگەکانی نەتەوەکەمان لە باشوور‌و خۆراوای کوردستان ،لە سەنگەری بەرگری لە خاکی نیشتمان دا،بەرەوڕووی پەالماری تیرۆریستان ڕاوەستاون‌و بە خوێن‌و گیانی خۆیان بەرگری لە نەتەوەکەیان دەکەن.بە خۆشییەوە هێزی پێشمەرگەو نەتەوەی کورد لە باشووری کوردستان لە شەڕی تێرۆریستان‌دا تەنیا نین‌و پشتیوانییەکی نێودەوڵەتی بە هانایانەوە هاتوە،بەاڵم ئەو پشتیوانییە نێودەوڵەتییە بە داخەوە زۆر بە کەمی خــۆراوای کوردستانی گرتوەتەوە. ئەم ڕاستییە ،خۆڕاگریی خەڵکی ئەو بەشەی کوردستان بە تایبەتی لە ناوچە و شاری کۆبانێی سەختتر ک ــردوە.داوای ئێمە لەو بارەوە وەک لە هەڵوێستێکی ڕەسمییش‌دا رامان گەیاندوە «فره‌وانکردنه‌وه‌ی بازنه‌ی پشتیوانیی نێوده‌وڵه‌تی بــۆ کورده‌کانی رۆژئاوای کوردستانی»ە. وەک ئ ــاگ ــادارن حیزبی دیموکراتی کوردستان هاودەردیی خۆی لە گەڵ گەلی کورد لە باشوور‌و خــۆراوای کوردستان راگەیاند‌وە‌و ئامادەیی خۆی بۆ پشتیوانی ل ــە بــەرگــریــی ڕەوای ئــــــەوان ،نیشان داوە.هــەر لەو کاتەدا ئێمە پێمان وایە کە هیزە سیاسییەکان‌و ڕۆڵە خەباتکارەکانی هەربەشێکی کوردستان وێــڕای ئــەوە کە دەبێ پشتیوان‌و یاوەری بزووتنەوەی کورد لە بەشەکانی دیکە بن ،نابێ گەلی کورد لە بەشەکەی خۆیان‌و ئەو ستەم‌و بێمافیو سەرکوتەی بەرەوڕووی خەڵکی بەشەکەی خۆیان بووەتەوە ،لە بیر بەرنەوە. ل٥
هۆیهکانی په‌راوێزکه‌وتنی رۆژهه‌اڵتی کوردستان
٧
چەکی شانی ژنی کورد و شه‌ڕ بۆ ئاشتیو مافی ڕه‌وا
٨ زنجیرەیەک تێکهەڵچوون‌و بەرەنگاربوونەوەی چەکدارانەی «پارێزەرانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان» لە گەڵ هێزەکانی ڕێژیمی ئێران لە چەند حەوتووی ڕابردوو لە ناوچە جیاوازەکانی ڕۆژهەالتی کوردستاندا ،دەنگدانەوەیەکی بەرینی لە ڕاگەیەنەکان‌و تۆڕەکۆمەاڵیەتییەکان‌دا بە دواوە بوو .حیزبی دیموکراتی کوردستان خاوەندارەتیی لەو هێزانە کرد کە کەمین‌و هێرشەکانی سوپای پاسدارانیان بۆ سەر خۆیان لە ناوچەکانی سەردەشت ،مەریوان، شنۆ‌و پیرانشار تێک شکاندوەو چەندین کەس لەوانیان کوشتوە‌و بریندار کردوە .ڕاشی‌گەیاند کە پێشمەرگەیەکی لێهاتووی ئەم حیزبە بە ناوی هەژار قاسمی لەو تێکهەڵچوونانە دا لە ناوچەی شنۆ ،شەهید بووە. لە وتووێژێک‌دا کە تەلەڤیزیۆنی کوردکاناڵ بە دوای ئەم ڕووداوانە دا لە گەڵ سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێکی هێنابوو ،ڕێزدار خالید عەزیزی ،لە پەراوێزخرانی بە ئەنقەستی ڕۆژهەالتی کوردستانی دایە بەر ڕەخنە و ،بەرجەستەکردنەوەی پرسی
کورد لەم بەشەی کوردستانی بە سەرەکیترین ئەرکی حیزبەکەی دانا. ئاماژەشی بەوە کرد کە ئامادەبوونی تێکۆشەرانی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە قوواڵیی ناوچەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا نەک بۆ وەڕێخستنی خەباتی چەکداری بەڵکوو بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانی خۆیانە کە سااڵنی پێشتریش بە پێی توانا بەڕێوەیان بردوە. لە پەیامێکیش دا کە دەفتەری سیاسیی ئەم حیزبە بە بۆنەی جێژنی قوربان ڕوو بە خەڵکی کوردستان باڵوی کردەوە ،هاتوە: «هەموو هەوڵی حیزبی ئێمە ئەوەیە کە خەبات دژی ستەم‌و سەرکوت‌و تێکۆشان لە پێناوی مافەکانی نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستاندا ،چاالکتر بکەینەوە ...ئێمە پابەندیی خۆمان بە پەیامی ئێوە کە هەوڵدان بۆ یەکگرتوویی هێزە سیاسییەکان‌و خۆتەرخانکردن بۆ وەڕێخستنی خەباتێکی جیددی لە نێو خاکو خەڵکی خۆمان دایە، رادەگەیەنین.هیوادار‌و دڵنیاشین کە بە پشتیوانی‌و هاوکاریی هەموو الیەنەی ئێوە دەتوانین بەڵێنی خۆمان بەرینە سەر».
بەرگریی جانانەو خۆڕاگری لە کۆبانێ هەر وا بەردەوامە پەالماری چەکدارانی ڕێکخراوی تیرۆریستیی خیالفەتی ئیسالمی (داعش) بۆ سەر کۆبانێ پێی ناوەتە ٢٢ڕۆژ‌و زیاتر لە ٣حەوتوویە کچان‌و پیاوانی کورد بە ئیمکاناتێکی سادە‌و کەمی شەڕ‌و تەقەمەنییەوە ،بەاڵم بە ئیمان و ورەیەکی بەرزەوە ،بەرگرییەکی جانانە لە شارەکەیان دەکەن .ئاژانسەکانی هەواڵ باس لە زاڵبوونی چەکدارانی داعش بە سەر هێندێک بەرزایی زاڵ بە سەر شارەکە‌دا دەکەن بەاڵم شەڕڤانانی یەكینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە) و گەنجانی كۆبانێ ،بڕیاریان داوە شەڕی کۆاڵن بە کۆالنیان لە گەڵ بکەن. لەم دوو حەوتووەی دوایی دا هەزاران کەس لە خەڵکی کۆبانێ ناچار بوون لەبەربارانەی ئاگر‌و ئاسنی تۆپ‌و تانگەکانی داعش،شارەکەیان بە جێ بێڵن‌و ڕووبکەنە سنووری باکوور .بەاڵم سوپای تورکیا پێشی چوونی ئەوان بۆ نێو خاکی باکووری کوردستانی گرت ،هەر وەک چۆن ڕێگر بوو لە چوونی الوەکانی باکوور بۆ کۆبانێ
بە مەبەستی بەرگری لێکردنی لە بەرا مبەر داعش‌دا دا .نیگەرانیی ئەوە هەیە ئەگەر کۆبانێ بکەوێتە دەستی داعش ،خەڵکی ئەو شارە تووشی ژێنۆساید‌و کۆڕەوێکی گەورە بن .ئەم کارەساتە لە حاڵێک‌دا خەریکە ڕوو دەدا کە هاوپەیمانەتییەکی نێودەوڵەتی بۆ شەڕ دژی داعش لە عێراق و سوریە پێک هاتوە ،بەاڵم ئەم هاوپەیمانەتییە ،نەیتوانیوە ڕێگر بێ لەو کارەساتانەی خەڵکی کۆبانێ چاوەڕوانیانن!
خه‌سارناسیی لێکدابڕان و کێشه‌ی بزووتنه‌وه سیاسییه‌کان ی ئه‌مرۆ
٩
ڕۆژی جیهانیی ژینگه‌و ژینگه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان
9