ه تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا: ماڵپه‌ڕی ناوه‌ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان ،رۆژنامه‌ی «کوردستان» ل ئیمەیل و ته‌له‌فوونی ته‌شکیالتی نهێنی: +9647508578190 Tashkilat.kdp92@gmail.com
www.kurdistanukurd.com info@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137 polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4 Radiodk59@gmail.com
لە خاکی من سەدان مەنسووری حەالج سەدان کیژ و کوڕی ئەو نیشتمانە
NO:658 june 2015 No: 493 5 Sep 2008
تەنیا سەرپۆشە سپییەکەت بەسە بۆ هێمای خۆڕاگری!
لە پێناو حەق،،بە ناحەق ،،چوونە سەردار لە خاکی من ،،سەدان مەنسووری حەالج لە عەرشی حەق تەعاال ،ڕادەوستن بە ئێسک و گۆشت و پێست و گیان و ڕوحیان لە خوێن سەدێکی واال هەڵدەبەستن لە خاکی من سەدان مەنسووری حەالج لە ژێرباڵی فریشتەی شوومی مەرگا خەاڵتی سوور وکفنی ئارەزۆکان دەکەن بەو نەقشی لەوحەی جلک و بەرگا لە خاکی من سەدان مەنسووری حەالج بەرامبەر مردنیش ئازا و بوێرن بە قەترە قەترە خوێنی پاکی خۆیان نەمام و خەڵفی ئازادی دەدێرن خاڵە قازی
کوردستان
بەیاننامەی ژمارەیەک لە زیندانیانی سیاسی کورد لە پێوەندیی لەگەڵ ئێعدام کردنی مەنسوور ئاڕوەند چه‌ند رۆژێک ه هه‌واڵی ل ه سێداره‌دانی هاورێ ئازیز و خۆڕاگرمان مه‌نسوور ئاروه‌ند دڵی هاونیشتمانانمانی بۆ جاری هه‌زاره‌مین هه‌ژاندوو ه به‌اڵم هاورێ مه‌نسوور ته‌نیا جه‌سته‌ی ل ه المان نه‌ماوه ،له‌مه‌و به‌دواو ه خه‌ونه‌کانمان هه‌ر هه‌مان خه‌ون ه ک ه مه‌نسووری ده‌یبینی ،ئه‌وینه‌کانمان هه‌ر هه‌مان ئه‌وین ه ک ه مه‌نسوور ئه‌وینداری بوو ،باوه‌ره‌کانمان هه‌ر هه‌مان باوه‌ره‌و. روحی مه‌نسوور ئێستاک ه تێکه‌ڵ بوو له‌گه‌ڵ رۆحمان و ل ه ئه‌مرۆ به دواو ه ئێمه هه‌موومان مه‌سنوورین. ل ه کۆتاییدا سه‌ری رێز داده‌نوێنین بۆ هاورێ سه‌ربه‌رزمان و بڵێن دوبار ه ده‌که‌ینه‌و ه له‌گه‌ڵ باور ه پیرۆزه‌کانی و هاوخه‌می خۆمان ده‌رده‌برین له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی به‌رێزی. یادی به‌رز و پڕ رێره‌و بێت ٢٧جۆزه‌ردان ٢٧١۵کوردی
زیندانیانی سیاسی کوردی زیندانی مه‌هاباد مۆحسن ره‌مه‌زانی ،ئه‌حمه‌د خاوه‌ندی ،ئه‌سکه‌نده‌ر به‌رده‌ریزه، عه‌لیرزا ره‌سووڵی ،عه‌بدولره‌حمان رمه‌زانی ،فارۆق سامانی، هاورێ غه‌زاڵی ،خێزر ره‌سوڵ مروه‌ت ،جه‌ماڵ قادرنیژاد، سه‌ید حۆسه‌ین پورمۆسته‌فا ئه‌قده‌م ،یه‌حیا فه‌رهانی ،یونێس ره‌سوڵعولیا ،واحێد سه‌یه‌ده ،یوسێف ئابخه‌رابات ،سیامه‌ند کراوه ،ئێدریس عه‌زیزپوور ،عۆمه‌ر مۆنه‌زه‌می‌راد ،چاالک کورده ،هێمن حۆسه‌ین‌زاده ،عه‌بدوڵره‌حمان مه‌عروفی
ه بنکه‌ی به‌ڕێوه‌چوونی کۆڕیادی ئه‌حمه‌دی قازی ل ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ڕۆژی سێشه‌ممه ١٩ ،ی جۆزه‌ردان به‌به‌شداریی کۆمه‌ڵێک که‌سایه‌تیی سیاسیو ئه‌ده‌بی‌و ئیداریی شاری کۆیه‌و عه‌لی قازی ،کوڕی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د‌و سه‌دان که‌س ل ه کادرو پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان ،یادو بیره‌وه‌ریی مامۆستا ئه‌حمه‌د قازی به‌رز ڕاگیراو ڕێز ل ه خزمه‌ت‌و تێکۆشان ه سیاسیو ئه‌ده‌بییه‌که‌ی ئه‌و گه‌ور ه پیاوه‌ی کورد نرا. ل ه سه‌ره‌تای ئه‌و کۆڕیاده‌دا په‌یامی سه‌ره‌خۆشیی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به‌بۆنه‌ی مه‌رگی کاک ئه‌حمه‌دی قــازی ،لـه‌الیـه‌ن سـه‌رگــوڵ شــابــازی ،به‌ڕێوه‌به‌ری کۆڕیاده‌که خوێندرایه‌وه. ل ه بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئه‌و کــۆڕیــاده‌دا مامۆستا عه‌بدوڵاڵ حــه‌ســه‌ن‌زاده ،که‌سایه‌تیی سیاسیی بــزووتــنـه‌وه‌ی کــورد ل ه ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌سه‌ر ژیان‌و خزمه‌ته‌کانی کاک ئه‌حمه‌د قازی بۆ به‌شداران دوا ،کە دەقی قسەکانی مامۆستا عەبدوڵاڵ حەسەن‌زادە کە الپەڕی ٤دایە.
The Official Organ Party of Kurdistan The Organ ofDemocratic Kurdistan Democratic Party-Iran - I ran
به‌ر له مااڵوایی
لەسەر حەق و ئەنەلحەق،،چوونە سەردار
ناوەندی چاالکانی مافی مرۆڤی کوردستان: ژمارەیەک لە زیندانیانی سیاسیی کورد لە زیندانی مەهاباد بە بۆنەی ئێعدام کرانی مەنسووری ئاروەند زیندانیی سیاسیی کورد بەیاننامەیەکیان باڵو کردەوە دەقی بەیاننامەکە بەم جۆرەیە: چی ئه‌که‌ی ئه‌و کاته‌ی ک ه مردن سه‌ربازی ده‌وڵه‌ت بێ و تویش ل ه کێو ،دره‌ختی قه‌ڵه‌م بی ؟ چی ئه‌که‌ی ئه‌و وه‌قته‌ی ک ه شانۆت. په‌نگه‌ر بێت ،گوێگرت تفه‌نگ بێت؟! (شێرکۆ بێکه‌س ) مێژووی واڵته‌که‌مان تێکه‌ڵ بوو ه له‌گه‌ڵ په‌توسێداره‌و گولله‌و خوێن ،ئێم ه رۆڵه‌کانی ئه‌و کولتوره‌ین ک ه ب ه خوێنی ئازیزترین روڵه‌کانی واڵته‌که‌مان نه‌خشێندراوه .زیاتر ل ه یه‌ک سه‌ده‌ی ه خه‌ونه‌کانمان ،ئاوات و خۆلیاکانمان ب ه چه‌کمه‌ی ره‌شی داگیرکه‌ران و دیکتاتۆرکانه‌وه ده‌ناڵێنن. ئێم ه ب ه ده‌نگی قیژه‌و ده‌نگی دایک ه دڵسوتاوه‌کانی نیشتمانمان په‌روه‌رد ه بووین ،تینویه‌تیمان هه‌ر ب ه ئه‌و ده‌نک ه فرمێسکان ه شکاو ه ک ه ل ه چاوی دایکان و باوکانی گیانبه‌ختووه‌کانمان رژاوه‌ت ه خوارێ .که‌ی ئه‌ترسین ل ه په‌تی ره‌زیوی سێداره ،کێ ئه‌توانێت په‌ت بخاته گه‌رده‌نی باوه‌رمان ،کوا مه‌نسووره‌کان پاک ئه‌بنه‌و ه ل ه دلی ئێم ه و نیشتمان ،قۆر ب ه سه‌ر ئه‌و دۆژمنه‌ی هیوایی په‌تی سێداره‌یه
KURDISTAN
له بڕگه‌یه‌کی دیکه‌ی ئـه‌و کــۆڕیــاده‌دا په‌یامی کۆمەڵێک لە حیزب‌و رێکخراوەکانی باشووری کوردستان به‌و بۆنه‌ی ه خوێندرانه‌وه. کۆڕیادی ڕیزگرتن ل ه یادو بیره‌وه‌ری‌و خزم هت‌و تێکۆشانی مامۆستا ئه‌حمه‌د قــازی ب ه خوێندنه‌وه‌ی شێعرێک له‌الیه‌ن مامۆستا غه‌ریب پشده‌ری کۆتایی پێهات.
دڕندەیی رێژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێران مەگەر هەر ورەی دایکێکی وەک وەک دایکی مەنسووری ئاروەند بتوانێ تەحەمولی بکا... بەرەبەیانی رۆژی یەکشەممە ٢٤ی جۆزەردان ،مەنسوور ئاروەند ،زیندانیی سیاسیی ناسراو و ئەندامی چاالکی حیزبی دیموکراتی کوردستان ،لە بەندیخانەی میاندواو ئێعدام کوێستان فتوحی کرا و پاش ئەوەی هەواڵ بە بنەماڵەکەی دەدرێ ،داوای جەنازەی کوڕەکەیان لە لە رێژیمی ئینسانکوژی کۆماری ئیسالمی دەکەنەوە .بەاڵم وەک هەموو جارەکانی دیکە کە جەنازەی زینداینییە سیاسییە ئێعدامکراوەکان بە بنەماڵەکانیان نادرێتەوە و تەنانەت گلکۆکەشیان بەشاراوەیی دەمێنێتوە ،دایە خەدیجە دایکی شەهید مەنسووری ئاروەند کە هەر ئەو چاوەڕوانییەش لە دایکێکی نیشتمانپەروەری کورد دەکرێ گوتبووی: « لێ‌گەڕێن ،ئەگەر تەرمی مەنسووریشم نەدەنەوە ،گرینگ ئەوەیە بە سەربەرزی لە ئامێزی خاکی نیشتمانەکەی‌دا ئارامی گرتووە ،ئەو نیشتمانەی مەنسوور بۆ ئەو ژیا و بۆ ئەو بەسەربەرزی مرد»... ئەگەر لەم دێرەی دایکی مەنسووری شەهید ورد بینەوە ،دوو پەیامی گرنگی تێدایە ،پەیامێک پڕ لە غروور و وەرەی بەرز بۆ رۆڵەکانی کوردە دەڵێ ،ئێوە کە لە رێی نیشتمان و نەتەوەکاتان دا خەبات دەکەن و گیان دەبەخشن ،گەورەترین شانازین بۆ نەتەوە و نیشتمانەکەتان ،ئێوە سەربەرزن و نیشتمان بە شانازییەوە لە ئامێزتان دەگرێ .بۆ رێژیمی دژی ئینسانیی کۆماری ئیسالمییش ئەو پەیامەی تێدایە کە :دوژمنی دڵرەش خەیاڵت خاوە! بەم سیاسەتە دژی ئینسانییەت ،ئێمەی نیشتمانپەروەر ورەمان نارووخێ! ئێوە کە بناغەی دەسەاڵتەکەتان لەسەر سڕینەوە و سەرکوتی موخالیفانتان داناوە، دڵنیا بن ئەگەر مەنسوورێکمان لێ دەستێنین ،دەیان رۆڵەی وەک مەنسووری ئازادیخواز ڕێگاکەی بێ ڕێبوار نایەڵنەوە و ئااڵی دەستی مەنسوورە شەهیدەکان بە شەکاوەیی ڕادەگرن! کۆماری ئیسالمی ئەگەر راستییەکانی دیتبایە دەبوو لە پەیامی دایکی گیانبەختکردوانی رێگای ئازادی تێ‌بگەیشتایە ،بەاڵم بەداخەوە هەرگیز تێناگا. مێژووی ٣٦ساڵەی دەسەاڵتەکەتەکەشیان ئەوەیان پێ دەڵێ ،کە هەر لەیەکەم رۆژەکانی دەسەاڵتەکەتانەوە ویستتان بە گیانی رۆلەئازادیخوازەکانی ئێران و کوردستان دیواری دیکتاتۆرییەتیان قایمتر بکەن ،بەاڵم کەی دڵنیا دەبن لەوەی کە هەتا دایکی وەک دایکی مەنسوور و فەرزادەکان هەبن ،کوردستان و ئااڵی خەباتی رزگاریخوازی نەتەوەی کورد هەر بە شکاوەیی دەمێنێتەوە و ئێوەش بەئاسوودەیی لەسەر حوکم و دەسەاڵت نابن! مەنسوورەکان دایکی وەک دایە خەدیجەیان هەیە بۆیە بەوپەڕی خۆراگرییەوە لە نێو زیندانەکانیشدا دەست لە خەبات و تێکۆشان بۆ رزگاری نەتەوەکەیان هەڵ ناگرن .مەنسوور و فەرزاد و فەرهاد و شیرینەکان دایکی وەک دایە خەدیجە و دایە سەڵتەنەیان هەیە بۆیە بە شانازییەوە بەروەپەرتی سێدارە دەڕۆن .ئەو هەستی هاودەردییەی ئەمڕۆ لە الیەن دایکانی تێکۆشەرانی نێو زیندانەکان و رۆلە گیانفیداکانی کوردستان لەگەڵ دایکی مەنسسوری ئاروەند جارێکی دیکە ئەوە بە هەموو الیەک دەسەلمێنێتەوە ،کوردستان سەر نەوی ناکات بۆ ئازادیکوژان ،هەروەک دایکانی شەهید کە بۆ هاودەردی چووبوونە سەردانی بنەماڵە سەربەرزەکەی مەنسووری ئاروەند ،دروشمیان دەدا شەهید نامرێ ،شەهید نامرێ! ئێمەش دەڵێین هەتا ئێوەی خۆراگر و بەورە هەبن کوردستان هەر بەسەربەرزی و خۆراگری دەمێنێتەوە! خۆڕاگری و گیانفیدایی رۆڵە ئازادیخوازەکانی کوردستان و ورەی بەرزی دایک و خوشک و هاوسەرە بەجەرگەکانیان ئەگەر هی کورد نەبوونایە بە هەزاران رۆمانی لەخۆ دەگرت .بەاڵم بەداخەوە زۆرکەس و الیەن زۆر سادە بەالی وتەکانی ئەم دایکانەدا تێدەپەڕن ،لە حالێک دا هەر ئازادیخوازێکی کورد و هەر حیزبێکی سیاسیی کورد دەبێ وشە بە وشەیان بکاتە چرای رێگای تێکۆشانی خۆیان. کۆماری ئیسالمی ئێران زیاتر لە سێ دەیەیە جگەلەوەی زیندانیانی سیاسی و ئازادیخوازن پۆل پۆل لەناو دەبا ،نە جەنازەیان دەداتەوە دەست بنەماڵەکانیان، نە رێگە دەدا رێورەسمی پرسەیان بۆ دابنرێ و تەنانەت ئاسەوارێک لە گلکۆیان دیار نیە .ئەمە دەردێکی بەئازارە و مەگەر تواناییەکی لەرادەبەرت هەبێ بتوانی لەگەڵ ئەم دەردە رابێی یان تەحەمولی بکەی هەروەک بەخۆشییەوە ئەم توانییە لە بنەماڵەی شەهیدەکانمان‌دا هەیە. چ شتێک دەتوانێ سێبووری بە دڵی ئەم دایکانە بدا؟ دایکی مەنسوور و هەموو شەهیدانی کوردستان یەکریزی و یەکهەڵوێستی هێزو الیەنە خەباتکارەکانی کوردستانیان دەوێ لە ئاست دوژمنێکی بێبەری لەهەرچەشنە بەهایەکی مرۆیی و بێ‌پرنسیپی وەک کۆماری ئیسالمیدا. ساڵو لە شەهیدان و بنەماڵە و بە تایبەتی دایکە سەربەرزەکانیان.
ژماره٦٥٨ : ٣١ی جۆزەردانی ١٣٩٤
٢١ی ژوئەنی 201٥
وه‌کوو سروه‌ی به‌یانانی به‌هاری..
ئـه‌گـه‌ر بمانهه‌وێت سه‌رنجێک بده‌ین به ڕه‌وتی ئه‌ده‌ب وفه‌رهه‌نگی کــوردی ل ه و به‌شه‌ی کوردستان واته رۆژهه‌اڵت.ب ه تایبه‌تی ل ه دوای بـ ه ده‌ســـه‌اڵت گه‌یشتنی کۆماری ئیسالمی ،بێ‌گومان ده‌یــه‌ی 70ی هــه‌تــاویــی هـه‌ڵــکــشــانــێــک ده‌بــیــنــیــن کـــه وه‌کــــــوو ب ــزاڤ ــێ ــک زۆربـــــه‌ی شـــاروگـــونـــده‌کـــانـــی رۆژهــــــه‌اڵت ده‌گرێته‌وه ،چ ل ه به‌شداریی به‌رچاو و هاتن ه مه‌یدانی به‌ره‌یه‌کی نوێ ل ه قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستان ونووسه‌ران،چ ل ه رێژه‌ی به‌شداری وپێشوازی خه‌ڵک ل ه فێر‌گه‌کانی خوێندن ونووسین ب ه زمانی زگماکی .گرینگی‌دان ب ه زمان و ئه‌ده‌بی نه‌ته‌وه‌یی ک ه زیاتر وه‌کوو مه‌ته‌رێزێک بۆ به‌ربه‌ره‌کانی و په‌رچه‌کردا نێشاندانێک ه به‌رانبه‌ر ب ه سیاسه‌تی ده‌یان وبگر ه سه‌دان ســاڵ ـه‌ی ده‌ســه‌اڵتــی بــااڵ ل ـ ه ئێران ب ـ ه نیسبه‌ت کـــورده‌کـــان .هـه‌رلـه‌م روانــگـه‌و ه ئه‌نجومه‌ن ورێکخراو ه مه‌ده‌نییه‌کان خه‌باتێکی ن ـه‌رم وپڕ ده‌سکه‌وت وه‌رێ ده‌خه‌ن و ده‌توانن بــه‌ســه‌ر کــۆم ـه‌ڵــگ ـه‌ی کــوردســتــان کاریگه‌رییان هه‌بێ و ک ه ئێستاش هه‌ر درێژه‌ی هه‌یه. ب ه گوتار بوونی ناسیونالیزمی کوردی ل ه ئێران و به‌رجه‌سته‌بوونی ویــســت وداوا ن ـه‌ت ـه‌وه‌یــی ـه‌کــان ل ه دوای ســه‌رکــه‌وت ــن ــی شــۆرشــی گـــه‌النـــی ئـــێـــران ئـــه‌گـــه‌رچـــی ل ه سـه‌ره‌تــاکــان الواز ببوو هه‌روه‌ها دوای هــه‌ره‌س هێنانی دانوستانی
وئه‌ده‌ب وچاالکیی مافخوازانەی ناو شارده‌بینین .ک ه وه‌ک ئاماژه‌مان پێدا ده‌یه‌ی 70ب ه رێنسانێک له‌مه‌باره‌و ه ناودێر کراوه. ب ه لێ‌وردبوونەوەیەکی ساده‌ش ده‌رده‌که‌وێ ک ه به‌ستێن وزه‌مینه‌ی ئه‌م شۆرشه نه‌پساو ه و پرخزمه‌ت ه فه‌رهه‌نگییه،له‌کۆتایی ده‌هه‌ی 50و سه‌ره‌تاکانی ده‌هه‌ی هه‌ستیاری 60دا ده‌بینینه‌وه .داری نـه‌تـه‌وه‌خــوازی کــورد ل ه رۆژهـــه‌اڵت ئه‌گه‌رچی ل ه خاکی خوێنره‌نگی خه‌باتی ده‌یــان ساڵه‌ی گه‌لی کورد ره‌گ وریشه‌ی داکوتاو ه به‌اڵم ب ه هه‌ڵکردنی شنه‌ی “سروه“ی قه‌راخی گۆلی ورمێ ک ه ب ه هیمه‌ت و زه‌حمه‌تی که‌سانێک وه‌ک ــوو”م ــام ــۆس ــت ــا هــێــمــن وک ــاک ئه‌حمه‌دی قازی”و ده‌یان که‌سی دیک ه ل ه به‌وپه‌رێ له‌مپه‌ر و گیروگرفته‌و ه گیانێکی تــــازه‌و ن ــوێ ده‌بــەخــشــن به‌جه‌سته‌ی هیالک و هەڵپڕووکاوی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستانی ل ه ئێران. ره‌نــگـ ه گـه‌شـه‌ونـه‌شـه‌ی چاپه‌مه‌نی کـ ــوردی هــۆکــارگـه‌لــێــکــی دیکه‌شی هه‌بێت ل ه ده‌یـه‌ی70کــانــدا،بـه‌اڵم ب ه جــورع ـه‌ت ـه‌و ه ده‌تــوانــیــن بڵێن:ئه‌م ی ده‌ســک ـه‌وت ـ ه به‌شێکی زۆری ه ماندوویی وخه‌مخۆری ئه‌وقه‌ڵه‌م ه ده‌روه‌ستانه‌ی ه ک ه له‌ژێرچاوه‌دێری س ــان ــس ــۆری ره‌شـــــی ده‌ســـه‌اڵتـــی کــۆمــاری ئیسالمی وبــێ ئینسافی هێندێک الی ـه‌نــی کـــوردی! ( ک ـ ه ل ه کاتی خۆی تانه‌و توانچی نابه‌جێیان ده‌خست ه پاڵ ئه‌وکه‌سانه) خه‌مسارد ودڵـــســـارد نـ ـه‌ب ــوون لــ ه نــاوه‌نــدی چاپه‌مه‌نی ســەالحـه‌ددیــن ئه‌یوبی” و ب ه ده‌رکــردنــی گــۆڤــاری ره‌نگین ونه‌خشینی “ســــروه“ ،درێ ــژه‌ی ــان ب ه تێکۆشانی خۆیان دا ،ک ه هه‌م کتێبخانه‌ی کوردییان پـێ‌ڕازانــدو ه هه‌م ده‌یان قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستی خاوه‌ن بــیــروهــزری نـه‌تـه‌وه‌یــیــان بارهێنا.. چونک ه که‌سانێک وه‌کوو ئه‌حمه‌دی قــــازی کــ ه بــۆ خـــۆی بــ ه نیسبه‌ت
الیه‌ن ه سیاسییه‌کانی کورد ل ه گه‌ڵ حکوومه‌تی ناوه‌ندی وهه‌ڵگیرسانی شـــــه‌ڕی نــــه‌خــــوازراو،بــــه‌ره‌بــــه‌ر ه دوای کــپ بــوونــی ده‌نــگــی چه‌کی حه‌قخوازان ه دیالۆگی شاخ وخەباتی رەوا،لــ ه ره‌وتــی گه‌شه‌ی فه‌رهه‌نگ
ن ـه‌ت ـه‌وه‌ک ـه‌ی هه‌میش ه لـ ه مه‌یداندا بوو له‌وه‌ی دڵنیا بوون ک ه کێڵگه‌ی خــزمــه‌ت بــ ه کــلــتــوور وف ـه‌ره ـه‌نــگ هه‌رچه‌ند ماندوو بوونی هه‌یه ،به‌اڵم خـه‌رمــانــی بـ ه پیت وبه‌ره‌که‌تیشی ده‌بێ.لێره‌دا به‌پێویستی ده‌زانــم ب ه
عەلی لەیالخ
نیشانه‌ی وه‌فا،ئاورێک ل ه سه‌ربرده‌ی ئه‌و قه‌ڵه‌م به‌ده‌ست ه کۆچ کــردوو ه بده‌ینه‌وه: ئه‌حمه‌دی قــازی که‌سایه‌تێکی فــر ه ره‌هه‌ند و نــاســراوی کــورد ل ه دایکبووی ساڵی 1315ی هه‌تاوی دوای ئــــه‌وه‌ی ک ـ ه ل ـه‌س ـه‌ر داوای پێشه‌وا قــازی موحه‌مه‌د ماڵیان ل ه گــونــدی “قــازیــاوا” ده‌چێت ه شــاری مه‌هابادو باوکی مه‌حکمه‌ی شار و ه ئه‌ستۆده‌گرێت خوێندنی سه‌ره‌تایی زمانی کــوردی ل ه قوتابخانه‌کانی ســه‌رده‌م ــی کــۆمــار ده‌ســپــێــده‌کــات وهه‌تا ل ه ساڵی 1337ی هه‌تاوی لیسانسی زمان وئه‌ده‌بیاتی ئینگلیزی لــ ه زان ــک ــۆی تــــاران وه‌رده‌گــــــرێ. ماوه‌ی نزیک ب ه چوار ساڵ ده‌بێت ه به‌رپرسی ئیداره‌ی فه‌رهه‌نگی شاری بۆکان وهه‌روه‌ها مامۆستای زمانی
بوو ل ه قوتابخانه‌ی “سروه“. ره‌نــگ ـ ه جێگای نووسه‌رانێکی خ ـه‌مــخــۆروپــســپــۆر وه‌کـــــوو کــاک ئـــه‌حـــمـــه‌دقـــازی وکـــــاک ئ ـه‌حــم ـه‌د شــــەریــــفــــی ومــــــــــارف ئـــاغـــایـــی ن و و ...ســــه‌رجــــه‌م رچ ــەش ــک ــێــ رێــگ ـه‌خــۆشــک ـه‌ره‌کــانــی ئه‌لفوبێی کوردی ب ه ب ه تاڵی نه‌مێنێته‌و ه به‌اڵم جـێ‌پـه‌نــجـه‌وکــاریــگـه‌ریــیــان به‌سه‌ر ئه‌ده‌بی کوردی وهه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تی کورد ل ه رۆژهه‌اڵت بۆ هه‌تا هه‌تای ه ده‌مێنێته‌وه .یادوناویان به ناز ونیاز. ئــەم کەڵە نــووســەرە لە مــاوەی ژی ــان ــی ئـــەدەب ــی خ ــۆی ــدا چــەنــدیــن شــاکــاری ئــەدەبــی جیهان وەکــوو “دۆن کیشۆت” و”گێل گەمێش”ی وەرگ ــێ ــراوەت ــەوە بــۆ ســەر زمانی کــوردی و دەیــان بەرهەمی دیکەی بە یادگار بە جێهێشتووە
ئینگلیزی بووه .ئه‌حمه‌دی قازی ل ه ساڵی ١٣٤١بـ ه هۆی ئه‌ندام بوونی ل ه حیزبی دیموکراتی کوردستان و پــێــوه‌نــدیــی لـ ـ ه گـــه‌ڵ شــۆرشــی ئه‌یلوولی باشوور ل ه مامۆستایه‌تی وه‌ال ده‌خ ــرێ ومـــاوه‌ی چــوارســاڵ ده‌خرێت ه زیندانه‌وه،هه‌ر ل ه زیندان ی ـه‌ک ـه‌م بـه‌رهـه‌مــی خــۆی “شــب بی پــایــان”کــ ه رۆمــانــێــکــی ئینگلیزی ه ده‌کـــات فــارســی و دوای کۆچی مامۆستا هێمن بۆ ماوه‌ی 22ساڵ ل ـ ه گــۆڤــاری “س ــروه“ک ــار ده‌ک ــات. ئه‌وه‌ی ک ه ل ه ژیانی ئه‌م نووسه‌ر ه شۆرشگێر ه جێگای سه‌رنج ه ،هێمن وته‌نی :هه‌تاکوو دواپشوو رێبواری رێگه‌ی عێشق وئازادی بوو”ل ه هه‌ر رێگایه‌که‌و ه توانیویه‌تی خزمه‌تی ب ه گـه‌ل ونیشتمان کــردو ه چ ئه‌وکات ک ه ڕاوێژکارێکی سیاسی کۆمیتەی نــــاوەنــــدی حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کوردستان هه‌وڵ ده‌دا هه‌تا کێشه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی کورد ل ه ئێران ل ه لووله‌ی تفه‌نگه‌و ه بگوازێته‌و ه بۆ سه‌ر میزی دیــالــۆگ و وتــووێــژ چ ئـه‌وکــات ک ه تــێــده‌گــات ده‌ســه‌اڵتــی توتالیته‌ری کۆماری ئیسالمی دان ب ه مافی گه‌الن ل ه ئێران “ناهێنێ وبه‌اڵم ل ه هه‌وڵی س ـه‌رخــســتــن وب ـه‌ره‌وپــێــشــبــردنــی ئامانجه‌کانی دڵسارد نابێ به‌ڵکوو ل ه رێگه‌ی چاپ ووه‌شانی کوردیه‌و ه ئه‌و خزمه‌ت ه به‌پیز ه ده‌کات ک ه ئێستا ئاکام وده‌رنجامه‌کانی ده‌بینین.چ وه‌کــــوو ت ــاک ک ـ ه خــاوه‌نــی ده‌ی ــان به‌رهه‌می نووسین و وه‌رگێرانه. هەروەها مامۆستایه‌کی هه‌ڵسوور
بــەرهــەمــی کــوردی:بــاقــەبــێــن، رێ ــن ــووس ــی زمـــانـــی کــــــوردی بە دوو زمــان،کــۆکــردنــەوەی دیــوانــی دیوانی سەیفولقۆزات،وەرگیرانی سەیروسەمەرە،کتک(پشیلە)ومشک. ئــــــاســــــەواری ف ــارس ــی؛ن ــس ــل ا ژ د ها ،کو هسا ر حقیقت ،د و قلو ها ی عجیب ،عصرغول ها ،صدام وبحران خلیج ،ژانــی گــەل(وەرگــێــرانــێــک لە کوردیەوە بۆ فارسی)،خالصە تاریخ کردستان و...هتد ئەم نووسەرە خۆشناووناسراوە لــە رێــکــەوتــی١٧ی جـــــۆزەردان بە هــۆی نەخۆشییەوە کۆچی دوایــی کرد،شایانی باسە چەند رۆژدوای ئـــــەم کـــۆســـتـــە لــــە رۆژی٢٠ی جـــــــۆزەردانـــــــی ١٣٩٤هــــــەتــــــاوی رۆژنــــامــــەنــــووس ومــێــژوونــاســی بەخزمەتی دیکەی کورد ،هاوکاری لە مێژینەی بــاوکــراوە کوردییەکا ن”سروە””،مەهاباد”،ئاوێنە” ...کاک ئــەحــمــەدی شەریفی ماڵئاوایی لە ژیان کرد.کە لە دەستدانی ئەم دوو نووسەرورۆژنامەوانە لە ماوەیەکی کــەم و ب ــەدوای یەکدا خەسارێکی گـــەورەیـــە ل ــە ب ــزاڤ ــی چــاپــەمــەنــی کــوردی،هــیــواخــوازیــن بــە هیمەتی قوتابیانیان ئەو کەڵێنە پڕ بکرێتەوە. .....................
ژێــدەر:مــاڵــپــەری کوردستانی نوێ،پێشەکی دیوانی مارف ئاغایی.
دەقی درێژ و دەقی کورت! بەردەوام لە چەند دەهەی ڕابردوو تا دەگاتە ئێستا دەقە ئەدەبییەکانی هەموو جیهان بەرەو کورتبوونەوە دەچێ و زۆر بە کەمی چاومان بە دەقی درێژ دەکــەوێ لە ناو هەموو بەشەکانی ئەدەبیات دا ،واتە خوێنەری سەردەم و ژیانی ئێستای کۆمەڵگاکان دەرفــەت و هەلی سااڵنی ڕابردووی بۆ مرۆڤی خوێنەر نەهێشتۆتەوە کە ئەرسەالن چەڵەبی رۆمانێکی درێژی وەک رۆمانە کالسیکەکانی پێشوو بخوێنێتەوە ،هــەر لــەو سۆنگەیەوە زۆربەی دەقەکانی رۆژی واڵتانی جیهان بەرەو کورتبوونەوە دەڕوا و دیارە ئەدەبیاتی کوردیش لەو باسە بێبەری نییە بەاڵم ئەو راستییە زۆر بە کەمی لە ناو مێشکی بەشێکی بەرچاو لە نووسەرانی کورد رەنگی داوەتــەوە .هەر بۆیە لە ئێستا دا بــەردەوام دەقی درێژ و بێ ئاکام باڵو دەبێتەوە. کاتێک شاعیرێک دەست دەکا بە نووسینی شێعرێکی درێژ ،یان زۆر جاریش یەک کتێب خاوەنی یەک شێعری درێژ دەبێ و باڵو دەبێتەوە بە دڵنیاییەوە کاری ئەو شاعیرە ئەستەمتر و هەستیارتر دەکاتەوە ،واتە یەکدەست بوون و یەکپارچەیی شێعر گرینگترین تەوەرەی شێعرێکی درێژە .واتە چ لە باری مانایی و چ لە باری فۆڕمی و وێنە و...هتد ،دەبێ ئەو شێعرە تەواو یەکدەست و یەکپارچە بێ و لە سەرەتا تا کۆتایی شێعر دەبێ هێڵێکی مانایی و فیکری سەرجەم شێعرەکە بە یەکەوە گرێ بدا« .هونەر لە ئاکامدا بە مانای یەکپارچەییە ،گەڕان بە شوێن نەزمە»، بە دڵنیاییەوە گەیشتن بەو یەکپارچەییە سەرڕێژ لە چێژە ،یانی ئەوەی کە بە ڕەچاو گرتنی یەکیەتی و پەیوەندی و جێگای تایبەت و بەرچاوی هەر وشەیەک لە شوێنی خۆی خوێنەر دەگەیەنێتە شێعرێکی یەکپارچە و سەرکەوتوو .لە شێعرێکی درێژی سەرکەوتوو و یەکپارچە دا هیچ شتێک زۆر یان کەم نییە ،هەر بەش لە شێعرێک‌دا پەیوەندی بەو جێگایەوەیە کە لێی جێگیر بووە و بە هیچ شێوەیەک ناتوانین جێگاکەی بگۆڕین ،واتە لە شێعرێکی درێژ و سەرکەتوو دا ناتوانین جێگای دێڕێک لە گەڵ دێرێکی کە یان وشەیەک لە گەڵ وشەیەکی کە بگۆڕین ،چۆن بە دڵنیاییەوە شێعرەکە لە باری ماناییەوە تێک دەچێ و ناحەز دەبێ و ئەو کاریگەرییەی نامێنێ. لە ڕاستیدا لە شێعرێکی درێژی تەواو سەرکەوتوو و شاعیرانە دا کە رۆحی شێعری تێدا بەدی دەکرێ هەست دەکەین کە هەڵبژاردنی وشەکان بە شێوازێکی تەواو شاعیرانە و شارەزایانە کراوە. هەر کەس بە وردی و بە پێی توانا و دەرفەت شێعری واڵتانی جیهانی خوێندبێتەوە بە دڵنیاییەوە شێعری کەڵە شاعیرانێکی وەکوو :ئۆکتاو یۆپاز، گاوین بێنتاک ،تی ئێس ئێلیوت و بە تایبەت نزیکتر لە خۆمان وەکوو شیرکۆ بێکەس و سوارە ئیلخانیزادە ،...کەوتۆتە بەر چاو و خوێندوویەتەوە .کاتێک کە شێعری «بەردی هەتاو»ی «ئۆکتاو یوپاز» یان شێعری «ئیکوور»ی «گاوین بێنتاک» دەخوێنییەوە تەواو ئەو یەکپارچەیی مانایی و فۆڕمییە بەر چاو دەکەوێ و تۆی خوێنەر ناتوانی ئاڵ و گۆڕی بە وشە یان دێڕێک بکەی لەو شێعرەدا ،واتە سەرجەم شێعرەکە لە سەرەتاوە تا کۆتایی خاوەنی مانا و وێنە و فۆڕمێکی تایبەتە و شاعیر بە شێوەیەکی تەواو شاعیرانە و وردبینانە دەوری لە سەر گێراوە .یان کاتێک کە شێعری «دەربەندی پەپوولە»ی شێرکۆ بیکەس یان «خەوە بەردینەی» سوارە ئیلخانیزادە دەخوێنییەوە بە هەمان شێوە لە گەڵ یەک‌پارچەییەکی تەواو شاعیرانە بەرەوڕوو دەبییەوە و لە سەرەتا تا کۆتایی شێعرەکە خوێنەر سەرقاڵی یەک مانا و هزر و گێڕانەوە دەکا کە لە شێعرەکەی دا بوونی هەیە .واتە خوێنەر بە باشی بە شوێن ڕووداوەکان و گێڕانەوەی شاعیر دا دەڕوا و تووشی پچڕ پچڕ بوون لە شێعرەکە دا نابێ.
10
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
سیاسی
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
سیاسه‌ت و به‌جیهانی بوون
رێبوار مەعروفزادە ره‌نگه به‌جیهانیبوون یان گلۆبالیزم بــۆ بـه‌شــێــک لــه چــاالکــانــی ســیــاســی و م ـه‌ده‌نــی وه‌بــیــرهــێــنـه‌ره‌وه‌ی کتێبه‌کانی “کۆتایی مێژوو”ی فرانسیس فۆکۆیاما و “وێککه‌وتنی شارستانییه‌ته‌کان”ی ساموئێل هانتینگتۆن بــێ .هــه‌ر دوو کتێب باسیان له نه‌زمی نوێی جیهان ده‌ک ــرد؛ فۆکۆیاما پێی وابــوو ک ه پاش ڕووخــانــی یه‌کیه‌تی سۆڤییه‌ت ،لیبرال دێموکراسی هه‌موو جیهان ده‌ته‌نێته‌وه. به‌اڵم هانتینگتۆن پێی وابوو له جیهانی نـــوێ‌دا کولتوور ده‌بێته سـه‌رچــاوه‌ی گــرژی و ش ـه‌ڕ ،که‌وایه شارستانییه‌ته ج ــی ــاوازه‌ک ــان تــووشــی وێــکــک ـه‌وتــن و شه‌ڕ له‌گه‌ڵ یه‌کتر ده‌بن .تێپه‌ڕینی کات ده‌ریــخــســت ،ک ـه هــه‌ر دووک ــی ــان هه‌ڵه بــوون .به تێپه‌ڕینی نزیک له 25ساڵ له ده‌رچوونی کتێبی “کۆتایی مێژوو” له ساڵی ،1992ئێستاش چین و رووسیه خاوه‌نی سیستمێکی لیبرال دێموکراسی نــیــن و ت ـه‌نــیــا کــاپــیــتــالــیــزم (ئ ــاب ــووری ئــــازاد) یــان قــبــووڵ کــــردوە .ه ـه‌روه‌هــا به‌رده‌وامی رژیمگه‌لێکی ئیسالمی وه‌ک ئێران و عه‌ره‌بستان هه‌موو نیشانه‌ی نادروستبوونی لێکدانه‌وه‌کانی فۆکۆیاما بوو .هانتینگتۆنیش که له ساڵی 1993 کتێبی “وێککه‌وتنی شارستانییه‌ته‌کان”ی باڵو کــرده‌وه ،شــەڕی نوێی جیهانی به پێچه‌وانه‌ی فۆکۆیاما ،نه‌ک وه‌کوو شه‌ڕی ئایدیۆلۆژی و ئابوورییه‌کان ،به‌ڵکوو وه‌ک شه‌ڕی شارستانییه‌ته‌کان پێناسه ده‌کـــرد .بــه‌اڵم به پێچه‌وانه‌ی ڕوانینی هانتینگتۆن زۆرب ـه‌ی ئه‌و شه‌ڕانه‌ی له ده‌ی ـه‌ی 90به‌ماڵوه ڕووی دا ،شه‌ڕی نێوخۆیی ب ــوون نــه‌ک شــه‌ری نێوان شارستانییه‌ته‌کان .له دوای ڕووخانی یـه‌کــیـه‌تــی ســۆڤــیــیـه‌ت ه ـه‌تــا س ـه‌ره‌تــای ســــه‌ده‌ی بــیــس ـت‌وی ـه‌ک ـه‌م 116 ،ش ـه‌ڕ ڕووی دا که 89یان شه‌ڕی نێوخۆیی و ته‌نیا 20یان شه‌ڕی نێوده‌وڵه‌تی بوون ( .)Nye, 216له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا که ڕوانگه‌ی فۆکۆیاما و هانتینگتۆن بۆ پێناسه‌کردنی جیهانی نوێ راست نه‌بوون ،به‌اڵم له‌وه‌دا راســت بــوون که ئێمه له سه‌رده‌مێکی نوێ و جیهانێکی نوێ دا ده‌ژیــن .ئه‌و جیهانه نوێیه له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک بنیات نـــراوه؟ سیاسه‌ت ب ـه واتـــای پێوه‌ندی نێوان ده‌وڵه‌ته‌کان و کێشه‌ی هه‌بوونی ده‌ســه‌اڵت و هێژمونی له نه‌زمی نوێی جیهانی‌دا چۆنه؟ کوردایه‌تی له سه‌رده‌می نوێ‌دا چ گۆرانێکی به‌سه‌ردا هاتووه؟ به‌جیهانیبوون و شۆرشی زانیاری جیهانی نوێ جیهانێکی لێکگرێدراوتر و پێکه‌وه‌به‌ستراوتره .له جیهانی نوێ‌دا پێوه‌ندی و پێکه‌وه‌به‌ستراویی نێوان ده‌وڵـــه‌تـــان ،گـــرووپ و تــاک ـه‌کــان زۆر زیاتر بووه .به‌جیهانیبوون تاڕاده‌یه‌کی زۆر له‌سه‌ر بنه‌مای شۆڕشی زانیاری و ته‌کنۆلۆژی بنیات نـــراوه .شۆرشی زانــــیــــاری تــێــچــووی پـــێـــوه‌نـــدی کــه‌م کردۆته‌وه و خێرایی پێوه‌ندیشی یه‌کجار زۆر کردوه .بۆ نموونه له ساڵی 1993 تـه‌نــیــا 50ســایــت ل ـه ئــاســتــی جیهاندا هـه‌بــوون ،که تا کۆتایی ساڵی ،2010 ژمـــــاره‌ی ســایــت ـه‌کــان گ ـه‌یــشــت ـه 255 میلیۆن سایت ( .)Nye, 298له ساڵی
1930تێچووی پێوه‌ندییه‌کی ته‌له‌فۆنی کــۆرت 250دۆالر بوو که ئێستا ئه‌و تێچوویه بۆ زۆر که‌متر له یه‌ک دۆالر دابه‌زیوه ( .)Nye,298ته‌نانه‌ت ئێستا بـه کـه‌ڵـک‌وه‌رگــرتــن لـه فه‌یس بــووک و سکایپ و ...نرخی پێوه‌ندی گرتن تا ئاستی خــۆڕایــی دابـــه‌زیـــوه .ل ـه ساڵی 1991نزیک 1%حه‌شیمه‌تی جیهان ده‌ستی به ئینترنێت ڕاده‌گه‌یشت ،ئێستا نزیک 40%حه‌شیمه‌تی جیهان ،واته زیــاتــر لـه 3میلیارد ک ـه‌س ده‌ســتــی به ئینترنێت ڕاده‌گــا .له ساڵی ،2004که مارک زاکێربێرگ تۆڕی فه‌یس بووکی دروست کرد ،نزیک یه‌ک میلیۆن که‌س بوون به به‌کارهێنه‌ری فه‌یس بووک .له ساڵی 2004تا ،2013به‌کارهێنه‌رانی فه‌یس بووک له یه‌ک میلیۆن که‌سه‌وه بۆ زیاتر له یه‌ک میلیارد که‌س به‌رز بۆته‌وه. به جیهانیبوون و پێکه‌وه‌به‌ستراوه‌یی ئـــه‌و پــێــوه‌نــدی و لــێــکــگــرێــدراویــیـه به‌رفراوانه گۆڕانی به‌سه‌ر بازرگانی، شه‌ڕ ،ته‌ندروستی ،په‌روه‌رده ،سیاسه‌ت و ...هتد هــێــنــاوه .ب ـه واتــای ـه‌کــی دیکه به‌جیهانیبوونی ره‌هه‌ندی کۆمه‌اڵیه‌تی، ئــابــووری ،ســەربــازیــی ،سیاسی و ... هتد ه ـه‌ی ـه .به‌جیهانیبوون وایــکــردوه ڕاگواستنی کااڵ زۆر ئاسانتر و هه‌رزانتر بێ و به‌مشێوه‌یه بازاری ئاڵوگۆری کااڵ تا ڕاده‌یه‌کی زۆر ببێته بازارێکی جیهانی. ئه‌و ئاڵوگۆری شتومه‌که له ڕابردووشدا هه‌بوو بــه‌اڵم له چه‌ند ده‌یــه‌ی دواییدا خێرایی و به‌رفراوانی‌یه‌کی بێ وێنه‌ی ب ـه‌خــۆی ـه‌وه گ ــرت ــووه .کۆمپانیاگه‌لێک دروست بووه ک ه خاوه‌نه‌کانیان خه‌ڵکی چه‌ند واڵتــی جیان و له چه‌ندین والت نوێنه‌رایه‌تیان هه‌یه .ئه‌مڕۆکه نزیک به نیوه‌ی شتومه‌ک به ده‌ست کۆمپانیا فرە نه‌ته‌وه‌ییه‌کان به‌رهه‌م دێ .بۆ نموونه جێنرال ئێلێکتریک مۆتور (General )Electric Motorکه کۆمپانیایه‌کی ئه‌مریکی‌یه و هه‌ر به ته‌نیا سه‌رمایه‌که‌ی
له زۆرێــک له واڵتانی جیهان زیاتره، زیاتر ل ه نیوه‌ی کارمه‌ندانی ،واته نزیک 300هـ ـه‌زار کــارمـه‌نــدی لـه ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکان ( .)Economistزۆرێک له‌و کۆمپانیانه سه‌رمایه ته‌رخان ده‌که‌ن تا یاسا و سیاسه‌تی واڵتان له به‌رژه‌وه‌ندی خۆیاندا بگۆرن .پێوه‌ندی ئابووری نێوان واڵتانیش یه‌کجار بـه‌رفــراوانــتــر بــووه. زۆرێــک له‌و پێوه‌ندییه ئابووریانه‌ی له نێوان واڵتان‌دا به‌ستراوه ،پێوه‌ندییه‌کی ناهاوسه‌نگه ،به‌و واتایه که به‌ستراوه‌یی واڵتــێــک ب ـه واڵتــه‌کــه‌ی دیــکـه زۆرتـــره. ل ـه دۆخ ــی بــوونــی پــێــوه‌نــدی ئــابــووری ناهاوسه‌نگ ،واڵتی بااڵده‌ست پێوه‌ندی
ئــابــووری وه‌ک چه‌کێک به‌کار دێنێ و ب ه دانانی گه‌مارۆی ئابووری ،والته‌که‌ی دیکه ناچار ده‌کا سیاسه‌ته‌که‌ی بگۆرێ. بۆ نموونه ئه‌گه‌ر پێوه‌ندی ئابووری هه‌رێمی کوردستان له 1991تا 2015 لــه‌گــه‌ڵ تــورکــی ـه و ئــێــران ل ـه‌ب ـه‌رچــاو بگرین ،ده‌بینین که ئێستا به‌ستراوه‌یی ئابووری هه‌رێمی کوردستان به‌و دوو واڵتــه یه‌کجار زۆره .له‌گه‌ڵ پێوه‌ندی ب ـه‌رفــراوانــتــریــش ب ـه‌ســتــراوه‌یــی زیاتر به‌رهه‌م دێ .بۆ نموونه ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیه یا ئێران نرخی سووته‌مه‌نی گران بکا ،نرخی ڕاگواستنی شتومه‌ک ده‌چێته سه‌رێ و زیانی ئابووری گه‌وره وه‌به‌ر هه‌رێمی کوردستان ده‌که‌وێ .له دۆخی بوونی پێوه‌ندی ئابووری ناهاوسه‌نگ، واڵتی باالده‌ست پێوه‌ندی ئابووری وه‌ک چه‌کێک به‌کار دێنێ و به دانانی گه‌مارۆی ئــابــووری واڵت ـه‌ک ـه‌ی دیکه ناچار ده‌کا سیاسه‌ته‌که‌ی بگۆڕێ. شه‌ڕ له‌سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون هــه‌روه‌ه ــا ل ـه بــــواری س ــەرب ــازی‌دا لـه س ـه‌رده‌مــی به‌جیهانیبوون ،شــەڕی نـــاوهـــاوســـه‌نـــگ ده‌ب ــێ ــتــه یــه‌کــێــک له به‌رچاوترین جۆره‌کانی ش ـه‌ڕ .شه‌ڕی ناهاوسه‌نگ به شه‌ڕێک ده‌کــوتــرێ که تێیدا الیه‌نێکی الواز و بچووک له‌به‌رامبه‌ر الیه‌نێکی گه‌وره‌دا شه‌ڕ ده‌کا .تێرۆریزم به‌رچاوترین جۆری شه‌ری ناهاوسه‌نگ له سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون دایه .توانای سەربازی ئه‌لقاعیده له توانای سەربازە ئه‌مریکا زۆر بــچــووکــتــرە ،بـــه‌اڵم به‌م حــاڵ ـه‌ش ئه‌لقاعیده تــوانــی و ده‌تــوانــێ هەڕه‌شه بۆ ئه‌مریکا دروست بکا .ئێستا هه‌زاران که‌س له واڵتانی جۆراوجۆری جیهان پێوه‌ستی داعــش بــوون ،کە لە دوو دەیە لەمەوبەر بە هیچ شێوەیەک دەرەت ــان ــی دروســتــبــوونــی ڕێــکــخــراوی وەک داعــش بوونی نەبوو کە توانای ڕاکێشانی ئەو پۆتانسیەلە ئینسانییەی لــەســەرانــســەری جــیــهــان‌دا هــەبــێ .به
واتایه‌کی دیکه تێرۆریسته‌کانیش که‌ڵک له ده‌رفـه‌تــی ڕاگواستی خێرا و تۆڕی پێوه‌ندی به‌رفراوان و خێرا وه‌رده‌گرن. بــــردنــــه‌وه‌ی شــــه‌ڕ لـــه ســـه‌رده‌مـــی به‌جیهانیبوون زیاتر ل ـه‌وه‌ی به‌رهه‌می بوێری و گیانفیدایی سه‌ربازه‌کان بێ، به‌رهه‌می هه‌بوونی چه‌كی پێشکه‌وتوو و زانیاری ورده .هێزی هاوپه‌یمانان تاکوو ئێستا زیاتر له رێگه‌ی بۆمبارانکردن ڕووب ـه‌روی داعش بۆته‌وه؛ واته که‌ڵکی ل ـه فــرۆک ـه‌ی شــەڕکــه‌ری پێشکه‌وتوو، فرۆکه‌وانی خوێنده‌وار و زانیاری وردی سیستمی ڕادار و ماهواره وه‌رگرتووه.
دیپلۆماسی له‌سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون سیاسه‌ت له سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون زۆر ئــاڵــۆزتــر بـــووه ،چۆنکه پێوه‌ندی نــێــوان ده‌وڵــه‌تــان زۆر ب ـه‌رفــراوانــتــر و ئالۆزتره و هه‌روه‌ها کۆمه‌لێک ئه‌کته‌ری نــاده‌وڵ ـه‌تــی رۆل ده‌گــێــڕن .لـه جیهانی ئێستا دیاریکردنی ئه‌وه‌ی که چ شتێک بابه‌تێکی نێوخۆیی و چ شتێک بابه‌تێکی نــێــوه‌ده‌وڵـه‌تـی‌یـه زۆر دژوارتــــر بــووه. لـه پێشوودا ده‌وڵ ـه‌تــان تاکه ئه‌کته‌ری سیاسه‌تی نــێــوده‌وڵ ـه‌تــی بـــوون ،ب ـه‌اڵم
ئێستا گــرووپـه‌کــانــی نێو واڵتــێــک هه‌ر کام بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان راسته‌وخۆ پێوه‌ندی به ده‌وڵــه‌ت یا واڵتێکی دیکه ده‌گــرن .بۆ نموونه به‌شێک له ئه‌ندامی ک ــۆم ــاری ــخ ــوازی کــۆنــگــره‌ی ئـه‌مــریــکــا نامه‌یه‌کیان ئــاراســت ـه‌ی ئــێــران کــرد و باسیان له‌وه کرد رێکه‌وتنی ئه‌تۆمی نێوان ئێران و ئه‌مریکا له دوای ته‌واوبوونی خۆلی سه‌رۆک کۆماری ئۆباما ئیعتباری نابێ .ئه‌وه له‌حالیکدا ده‌وڵه‌تی ئه‌مریکا که ده‌وڵه‌تێکی دێموکراتیکیشه به‌و واتایه پشتئه‌ستووره به ده‌نگی خه‌ڵکی ئه‌مریکا، ده‌بێ نوێنه‌رایه‌تی هاوواڵتیانی ئه‌مریکا له‌به‌رامبه‌ر واڵتانی دیکه و خه‌ڵکی دیکه‌دا بکا .یان به‌شێک له نوێنه‌رانی کۆنه‌پارێزی مه‌جلیسی ئــێــران ل ـه دژی رێکه‌وتنی ئه‌تۆمی ئێران و ئه‌مریکا لێدوانیان‌دا و هه‌ڵوێستیان گرت .له ڕابردوودا پێوه‌ندی نێوان واڵتــان تاڕاده‌یه‌کی زۆر هه‌مان پێوه‌ندی نێوان ده‌وڵ ـه‌تــان بــوو ،که له رێگه‌ی بالوێزخانه‌کان و دیپلۆماته‌کان ئه‌نجام ده‌درا .ئێستا له هاوواڵتیه‌ک ڕا بگره هه‌تا گرووپێکی بچووک له خه‌ڵکی واڵتێک ،ده‌توانن کاریگه‌رییان به‌سه‌ر ده‌وڵه‌تان و خه‌ڵکێکی دیکه‌دا هه‌بێ. ئه‌منییه‌ت له سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون زۆرێـــک ل ـه چه‌مکه‌کانی ڕابـــردوو گــۆڕانــی جــیــددیــان بــه‌ســه‌ردا هــاتــووه. بــۆ نموونه لـه ڕابــــردوودا کـه بــاس له ته‌ناهی ده‌کــرا زۆرتــر مه‌به‌ست رۆڵی سوپا و پۆلیس له دابینکردنی ئه‌منییه‌تی فیزیکی و گــیــانــی خ ـه‌ڵــک بـــوو .سوپا ده‌بــوا هاوواڵتیانی له‌به‌رامبه‌ر هێرشی ده‌ره‌کــــی واڵتــێــکــی دیــک ـه پــاراســتــبــا و پۆلیسیش ده‌بــوا گیانی هاوواڵتیانی له به‌رامبه‌ر چه‌ته و مرۆڤکۆژه‌کان له نێو سنووره نه‌ته‌وه‌ییەکان پاراستبا .هه‌ر بۆیه له یاده‌وه‌ری خه‌ڵکدا شه‌ری یه‌که‌م و دووه ـه‌مــی جیهانی شه‌ڕێکی خــراپ بوو ،چۆنکه ژماره‌یه‌کی زۆر خه‌ڵک له‌و شه‌ڕانه‌دا کــۆژران .به‌اڵم که‌متر خه‌ڵک ده‌زانــن که له ساڵی ،1918نزیک 18 میلیۆن که‌س ،واته زۆر زیاتر له ژماره قۆربانیانی شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانی ،به هــۆی نه‌خۆشییه‌کی ئانفالنزا گیانیان له‌ده‌ست دا .ڕوانینی مرۆڤ بۆ ئه‌منییه‌ت له ڕابردوودا ڕوانینێکی نه‌ته‌وه‌یی بوو، نه‌ک ڕوانینێکی جیهانی و مرۆیی .ئێستا
ده‌وڵه‌تان ناچارن له بواری ته‌ندروستی و پزیشکی هــاوکــاری یه‌کتر بکه‌ن ،تا پێش به باڵوبوونه‌وه‌ی هێندێک ڤایرۆس بــگــرن .ل ـه ســاڵــی 1980بــه‌مــاوه که ڤایرۆسی ئایدز ( )HIVپێناسه کرا ،زیاتر له 20میلیۆن که‌س به هۆی تووشبوون به ئایدز گیانیان له ده‌ست داوه و 40 میلیۆن که‌سیش گیرۆده‌ی ئه‌و ڤایرۆسە بــــوون ( .)Nyeبـــه‌و پــێــیـه پێناسه‌ی ئه‌منییه‌ت له‌سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون پێناسه‌یه‌کی زۆر ئاڵۆزتر و جیهانی‌تری
به‌خۆیه‌وه گرتووه. ئاکام گیری به‌جیهانیبوون ئاماژه‌یه به پێوه‌ندی و لێکگرێدراوی بێ وێنه‌ی ده‌وڵـه‌تــان، خـه‌ڵــک ،کۆمپانیا و رێــکــخــراوه‌کــان به یـه‌کــتــر .ل ـه‌گ ـه‌ڵ پــێــوه‌نــدی بـه‌فــراوانــیــش چه‌شنێك لــه پــێــک ـه‌وه‌ب ـه‌ســتــراوه‌یــی و ئاڵۆزی له هه‌موو ڕه‌هه‌نده‌کانی ژیان دروست بووه .دوکتور سه‌ریح القه‌له‌م له وتاره‌که‌ی “سیاستمەدار کیست؟”دا ده‌لــــــێ :گــریــنــگــتــریــن تــایــب ـه‌تــم ـه‌نــدیــی ســیــاسـه‌تــمـه‌دارێــک ئــاگــادار بـــوون له بــارودۆخــی واڵت و ئــاگــاداربــوون له هه‌لومه‌رجی نێوده‌وڵه‌تی‌یه .به وته‌ی ســه‌ریــح الــقــه‌لــه‌م ،ســیــاس ـه‌تــم ـه‌دار له سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون ده‌بێ له چه‌ند زمــانــی نێوده‌وڵه‌تی شــاره‌زایــی هه‌بێ. ئه‌گه‌ر سیاسه‌تمه‌دارێک له سه‌رده‌می به‌جیهانیبوون له فه‌زای نوێی سیاسه‌تی جیهانی تێنه‌گا ،ناتوانێ پارێزگاری له به‌رژه‌وه‌ندی گرووپه‌که‌شی له جیهانێکی زۆر ئاڵۆزتر بکا و به‌ره‌وپێشی به‌رێ. ســیــاسـه‌تــمـه‌دارێــکــی ساویلکه ب ـه هه‌ر به‌رنامه‌یه‌کی ته‌له‌ڤیزیۆنی بی بی سی، ئه‌لجه‌زیره و ...هه‌ڵده‌خله‌تێ و تووشی چه‌شنێک له که‌فۆکول و کاڵفامی سیاسی ده‌بێ. سەرچاوەکان
Sources: Nye, Joseph S, David Welch, and Joseph S Nye. 2014. Understanding Global Conflict and Cooperation : an Introduction to Theory and History. The Economist Online. “Biggest Transnational Companies” from the link: http://www.economist.com/blogs/ graphicdetail/2012/07/focus-1 Internet Users from www.internetlivestate.come Facebook: 10years of social networking in numbers from the link: h tt p : / / w w w. t h e g u a r d i a n . c o m / news/datablog/2014/feb/04/facebook-in-numbers-statistics سیاستمدار کیست؟ بـه قلم دکتر محمود سریع القلم
9
سیاسی
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
سەرکەوتنی HDPداکشانی AKP
عەزیز مەعروفی یــەکــشــەمــمــە ٧ی ژووئـــــەن، هــــــەڵــــــبــــــژاردنــــــە گـــــریـــــنـــــگ و چــــارەنــــووســــســــازەکــــەی بــیــســت و پــێــنــجــەمــیــن خ ــول ــی پــارڵــمــانــی تورکیە کۆتایی هــات .چــوار پارتی س ــەرەک ــی ــی ،پ ــارت ــی عـــەداڵـــەت و گەشەپێدان ( ئاکەپە) ،پارتی گەلی کۆماری( جەهەپە) ،پارتی نەتەوە پــەرەســتــی تــــورک ( مــەهــەپــە) و پارتی دیموکراسی گەالن ( هەدەپە) کــە لــە کێبەرکێی تــونــد دابــــوون، بــە ١٦پــارتــە بــەشــداربــووەکــەی دیــکــەشــەوە قــورســایــی و سەنگی خۆیان بۆ دەرکەوت .ڕیژەی دەنگ و ژومـــارەی کورسییەکانی چوار پارتە سەرەکییەکە بــەم جۆرەیە؛ ئــــاکــــەپــــە؛٪٤٠،٦٦ی دەنــگــەکــان و ٢٥٨کورسی ،جەهەپە٪١٣،٢٥ :ی دەنگەکان و ١٣٢کورسی ،مەهەپە٤٥: ٪.١٦،ی دەنگەکان و ٨٠کورسی و هـــەدەپـــە٪٩٦،١٢ی دەنــگــەکــان و ٨٠کورسییان وەدەســت هێنا .ئەو ڕێژانە بە بەراورد لە گەڵ ئەنجامی هەڵبژاردنی ١٢ی ژووئەنی ،٢٠١١ گۆڕانێکی بەرچاوە؛ جەهەپە ،سێ کورسی کەمی کــردوە ،مەهەپە’ش چەند کورسییەک زیادی کردوە. لەو هەڵبژرادنەدا کە ٪٨ ٣خەڵک تێیدا بەشدار بوون و ،کە بە گەرم و گــوڕتــریــن هــەڵــبــژاردنــی تورکیە دادەنـــــدرێ ،پــەیــام و ڕاســپــاردەی نوێی ئاڕاستەی پارتە سیاسیەکان و نــەخــش و ڕۆڵــیــان لــە دارشتنی سیاسەتی تورکیە دا کردوە .هەدەپە توانی بەربەستی ٪١٠تێپەڕێنێ، هەروەها ئاکەپە ڕێژەی دەنگەکانی بە شێوەیەکی بەرچاو دابــەزی .لە خــوارەوە هەلسگاندنێکی کورت لە سەر پرۆسەکە ،بە تایبەت لە سەر ئاکەپە و هەدەپە دەکەین؛ پــارتــی دەس ــەاڵت ــداری تورکیە، ئاکەپە ،لە سێزدە ساڵی ڕابردوودا ٩ هەڵبژاردنی بردبۆەوە ،هەڵبژرادن لە دوای هەڵبژاردن رێژەی دەنگەکانی هــەڵــدەکــشــا .ئـــەردۆغـــان لــە ١٠ی ئــاگــوســت ٢٠١٤لــە هــەڵــبــژاردنــی سەرۆککۆماری دا ٪٥٢دەنگەکانی وەدەســــــت هــێــنــان .ل ــە ڕوان ــگ ــەی شارەزایانی کاروباری نێو تورکیە، هەڵبژاردنی ئەو جار سەنگی محەک
ب ــوو بــۆ خــەونــەکــانــی ئ ــەردۆغ ــان. داکـــشـــانـــی ٪٩ی ئـــــەردۆغـــــان و پــارتــەکــەی لــە چ ــاو هــەڵــبــژاردنــی ١٢ی ژووئــەنــی ٢٠١١و ٪١١لە چــاو هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری دا ،کۆتایی بە خەونەکانی ناوبراو هێنا کە بەردەوام بانگەشەی ئەوەی دەکــــرد پــارتــەکــەی ٤٠٠کــورســی پاڕڵمانی وەدەس ــت بخات ،کەچی نــەک ٤٠٠کــورســی بەڵکو کەمتر لە ٢٧٦کورسی وەدەســت هێنا کە بەو ژومارەیە ناتوانێ بە تاقی تەنیا حکومەت پێک بێنێ .بــەم جــۆرە، ویست و ئامانجەکانی ناوبراو بۆ سیستمی ســەرۆکــایــەتــی ،گۆڕینی دەستوور بە پێی مەیل و خۆلیاکانی بــە مــێــژوو ســپــێــردران .داکــشــانــی ئــاکــەپــە ،ئــەگــەرچــی بــۆ ئــالــۆزی و کێشە نێوخۆییەکانی نێو تورکیە، خۆپێشاندان و ناڕەزایەتییەکانی پــارکــی گـــەزی و ئــاشــکــرا بــوونــی گــەنــدەڵــی وبەرتیلەکانی کابینەی دەوڵــەتــی ئــەردۆغــان دەگــەڕێــتــەوە و ئ ــەم ــان ــە بـــە نــــــۆرەی خــۆیــان گ ــورزی کاریگەرییان لــە هەیبەت و قـــورســـایـــیـــەکـــەی وەشــــانــــد، بــــەاڵم ک ــەم ــب ــوون ــەوەی دەنــــگ و کــورســیــیــەکــانــیــی ئـــەو ڕاســتــیــیــەی دەرخــســت کــە کــێــشــەی کـــورد لە تــەواوەێــتــی خــۆێــدا و ،بــوژانــەوەی هەستی نەتەوایەتی ڕوو لە گەشەی
کرد ٪٦،٨ ،دەنگەکان و ٣٢پارڵمانتێری بردەوە .هەدەپە ،وەک درێژ کراوەی ب ــەدەپ ــە ،تــوانــی بــە س ــەر ک ــۆت و بەندی ڕیژەی ٪١٠دا سەربکەوێ و بۆ یەکەم جار پاش ٣٢ساڵ ئەو بەربەستە سەپێنراو و ناعداڵنەی شکاند .ئێستا کە خەباتی سیاسی و مەدەنی باکوری کوردستان لە ژێر چەتری پارتێکی مەیلە و چەپی سەراسەری دا ڕەوەڕەوەی شۆڕش بــەرەو پیش دەئــاژوێ و توانوێتی لە مەترسی و هــەڕەشــەی کــۆت و بەندی هەڵبراژدن ڕزگاری بێ و ئەو هەڕەشەیەی ڕەواندەوە دەرگای بۆ کردووینەتەوە لەمەودا بە ڕەخنەی بــەجــێ و پێشنیاری بــە کــەڵــک بۆ شۆڕشگێڕانی باکوری کوردستان، بەربینگ بــەو پــارتــە و ڕێبەرانیی بگرین .کەواتە بۆچی هەدەپە؟ بۆچی پارتی چەپی سەراسەری تورکیە؟ وەک پێشتریش کــووتــومــانــە، هـــەدەپـــە ،لــە درێـــــژەی پــرۆســەی چــارەســەری و ئاشتی پێکهاتووە پرۆسەیەک کە زۆرترین لێکدانەوە و زۆرترین دەنگۆی لە سەر ساز کــراوە و کەمترین بــەرەو پێشەوە چـــوونـــی هــــەبــــووە .لـــە کــاتــێــکــدا دەسپێکی ئەو پرۆسە لە ڕاستیدا بۆ دەور لێدانەوەی تورکیە لە گەشەی خەبات و شۆرشی کورد لە ناوچە دایــە ،ئەگینا ئەگەر هەل و مەرجی
کــورد گ ــورزی هــەرە کاریگەر بۆ سەر ئەو پارتە بوون .ئەگەرچی ئەو پارتە ،هێشتا یەکەم پارتی براوەی هەڵبژاردنەکەیە ،بەاڵم بە جۆریک لە نزمی دا کە تەنانەت مەترسی وەرین و ئاڵتەرناتیف هەڕەشە لەو پارتە بــکــات .دەنــگــدەری کــورد و تــورک ڕێی لــەوە گرت سیستمی؛ پوتین- مەدۆدۆف لە تورکیە وەدی بێ. بەدەپە’ی پێشوو لە هەڵبژاردنی ٢٠١١دا بــە شــێــوەی پــاڵــیــوراوی سەربەخۆ بەشداری هەڵبژاردنەکان
شۆڕشی کورد وەک ١٠-٢٠ساڵی ڕابردوو بایە ،پرۆسەیەکی وەها بۆ هیچ مەبەستێک وەڕێ نەدەخرا .بەو پێییە ،خەباتی ڕوو لە گەشەی کورد بــە تــایــبــەت ویستی سەربەخۆیی باشوری کوردستان ،بــوژانــەوە و هــەســتــانــەوەی خەباتی ڕۆژئـــاوای کوردستان و دوورە دیمەنی ئەو ڕووداوانە لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان ،ویـــڕای خــەبــاتــی هــەمــە الیــەنــەی باکوری کوردستان ،ئەو پرۆسەی وەڕێخستووە .کوردستانی باکور
ل ــە دوو رێـــگـــاوە ویــســتــوویــەتــی کاریگەری بخاتە ســەر ڕۆژئــاوای کوردستان ،یەکەم بە رێگای چەک و دەســت تــێــوەردان ،دووهـــەم بە ڕێگای پشتیوانی شەقام و دەنگی کۆمەاڵنی بەرینی نێو شــارەکــان. رێگەی یەکەم خەراپترین جۆری کاریگەری و بە پیچەوانەوە رێگای
کورد لە سەر مافەکانی چاو لێبکات. ئــەگــەر چ ــاو لێبکەین کــە ئاکەپە لــە شــارەکــانــی ،بــاتــمــان ،چەولیک، بتلیس ،دیاربەکر ،ئەرزڕۆم ،قارس، ماردین ،موش ،سیرت ،عورفا ،وان و ئەرزنجان ٢٧کورسی وەدەست هــێــنــاون و بــەرامــبــەر بــە هــەدەپــە دەنگەکانی زۆر لە کەمی داوە و،
دووهەم باشترین جۆری کاریگەری. کەچی ،هەلوەشاندنەوەی بەدەپە و چوونە ژێــر چەتری پارتی چەپی س ــەراس ــەری ،بــەو جـــۆرەی شیاو بـــوو نــەیــهــێــشــت ،کـــــورد ،ویستی ڕوو ل ــە گ ــەش ــەی ســەربــەخــۆیــی بـــاشـــوری کـــوردســـتـــان و پـــەرە گرتن و پیشەوەچوونی ڕۆژئــاوای کوردستان بکات بە کارتێکی کاریگەر و کێشەی کورد و کوردستان بکات بە ڕیژەوی بەرنامە و سیاسەتەکانی لە شارەکانی کوردستان .کەواتە وەالنــانــی ڕێــگــای یــەکــەم و ســوور بـــوون لــە ســەر ڕیــگــای دووهـــەم، دەی ــت ــوان ــی زۆر لــــەوە زی ــات ــر بە قازانجی کوردستانی باکور و کورد بە گشتی بێ. ئ ــەگ ــەر بــزانــیــن ئــاکــەپــە ،بە شــیــوەیــەکــی بــەرچــاو دەنــگــەکــانــی لــە شــارەکــانــی کــوردســتــان کەمی کـــــردوە وێـــــڕای ڕاســتــیــیــەیــانــەی ســــەرەوە ئ ــەوەم ــان پــێ دەڵـــێ کە ئەگەر کوردەکان لە ژێر فاکتەری ڕاســـتـــەخـــۆی کـــــورد بـــە گشتی چــووبــانــە نــێــو هــەڵــبــژاردنــەکــان و بە وردی لە قــاوی سیاسەتەکانی دەوڵەتی ئەردۆغان و دەوڵەتەکانی پیش ئــەویــان داب ــا و کەڵکیان لە قورسایی کێشەی کورد بە هەموو بەشەکانی کوردستانەوە وەرگرتبا، دەتوانین دڵنیا بین کە دەنگی پارتە سەرەکییەکانی تورکیە لە کوردستان زۆر زۆر ل ــەوە کەمتر دەبـــوو و کــورد ئەو کاتیش بەربەستی ٪١٠ دەشکاند و دەیتوانی دەنگ و ڕادەی کورسییەکانی وەک ڕیفراندۆمی
مەهەپە چارەنووسی لە کوردستان سڕایەوە و کورسییەکانی جەهەپە لە چەند کورسی زیاتر تێناپەڕێ، ئەو کات تێدەگەین کورد دەرفەتێکی باش کە دەیتوانی بیقۆزیتەوە ،بە فیڕۆی دا. ئێستاش بە خۆشییەوە ،هەدەپە ئــەو بــەربــەســتــە نادیموکراتییەی تێکشکاندوە و بــە قورساییەکی گەورە پێی خستۆتە پاڕڵمان و لەو ریسکە گەورەی کردی سەرکەوتوو لــە ئــاو هــاتــەدەر ،بــۆیــە دیسانیش ئـــەرک و بــەرپــرســیــارێــتــی گرینگ و مــێــژوویــی لــە ســـەرن .دەزانــیــن کۆماری تورکیە لەو سەد ساڵەی ڕابردوودا زەربری گورچ و بڕی لە یەکێتی کورد ،لە ماف و ئامانجەکانی کــورد ،لە زمان و کەلتوری کورد، لــە ناسنامە و موزیکی ک ــورد ،لە هەست و نەستی کورد وەشاندوە. سیستمی ئاسییمیالسۆنی تورکیە، بــە دڕێــژایــی ١٠٠ساڵی ڕاب ــردوو کــارێــکــی کـــــردوە ک ــە کــەســایــەتــی کــورد تێک بشکێنێ و کــورد بوون بــە تــاوانــی نەبەخشراو چــاو لێبکا و هەوڵ بدات بە هەموو ڕێگایەک کورد لە کورد بوونەکەی بشواتەوە. ک ــورد لــە بــاکــوری کــوردســتــان لە هــەمــوو بــارێــکــەوە هــەســتــانــەوەی بنەڕەتی پێویستە ،ئەوەیە کە ئەرکی ه ــەدەپ ــە و شــۆرشــگــێــڕەکــانــی لە هەموو کاتێک قورسترە و ئەرکێک کە لە سەرێتی بە میلیونان و سەدان هــــەزار کـــــوردەی لــە کــوردســتــان هەڵقەندراون و پەڕیوەی کەلێن و قوژبنی شارەکانی تورکیە کراون،
درێژەی:
ستراتێژی خۆڕاگری یان «نه‌رم ه زه‌بری» ستراتێژیک؟ ماوه‌یه‌کی دیاری کراو له مه‌ودایێکی دیاری ک ــراودا بــۆی هه‌یه خــۆی هه‌ڵسووڕێنێ‌و نمایشتی هێزی خۆی بکات .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی وزه‌و خۆڕاگرتنی جیهانیش ڕاده‌ی ـه‌کــی دیاری کراوی هه‌یه .هه‌ربۆیه به‌ربه‌ستی بۆ دروست ده‌که‌ن‌و ڕایده‌گرن. کـــــۆمـــــاری ئـــیـــســـامـــی لـــــه زاری ش ـه‌مــخــان ـی‌ی ـه‌وه بــاســی ئــۆپــۆزیــســیــونــی ڕۆژهــــه‌اڵتــــی ک ــوردس ــت ــان ده‌کــــــات‌و به «ئه‌وانه‌ی وا بۆسه و که‌مین بۆ کۆماری ئیسالمی ئێران داده‌نێن» ناویان ده‌بــات. ئــــه‌وه‌ی دیــــاره ئــۆپــۆزســێــیــونــی ک ــوردی ڕۆژهه‌اڵت ڕۆڵه‌ی ئاووخاک‌و بنه‌ماڵه‌کانی خۆیانن‌و ڕیشه‌و ڕه‌گـ ـه‌زو خوێنیان هی واڵتــی ڕۆژهـه‌اڵتــی کوردستانه‌و ئه‌گه‌ربه زۆر ده‌رکرابێتن یان ڕێگه‌ی به جێهێشتنی زێــدوخــاک‌و نیشتمان‌و بنه‌ماڵه‌ی خۆیان گرتبێته به‌ر ،به زه‌بروزه‌نگی ئه‌و ده‌وڵه‌ته فاشیسته مه‌جبوورکراون بڕۆن‌و ڕێگه‌ی پ ــارێ ــزگ ــاری ل ــه بــای ـه‌خ ـه مــرۆیــی ـه‌کــان‌و کــوردایـه‌تــی بگرنه بـــه‌ر ...هیچ پاساوێک
بــۆ داگــیــرکــردنــی کــوردســتــان ڕه‌وا نیه‌و هیچ وی ــژدان‌و بیرو ئه‌قڵیه‌تێکی دروســت ئـه‌مـه ق ـه‌بــووڵ نــاکــات خه‌ڵکی بێگانه به پالنگێڕی‌و خه‌یانه‌ت‌و جبه‌خانه‌و فڕۆکه‌و ت ــۆپ‌و تــان ـک‌و هــێــزی چــه‌کــداری ســه‌دان هه‌زار که‌سی ،خاک‌و داروبه‌ردو ئاسمان‌و سامان‌و سروشت‌و مێژووی واڵتێکی دیکه داگیربکات‌و به سیاسه‌تی «پاڵه‌په‌ستۆ»و «ڕاوه‌دوونان» و «بوغزاندن‌و تاساندن»، خه‌ڵکی ئه‌وواڵته ده‌ربه‌ده‌ر بکات،پاشان له شیعه‌کانی لوبنان‌و ...خه‌ڵکی به‌کرێگیراو بکڕێت‌و پاسپۆرتیان بۆ دروســت بکات‌و له ئه‌ڵمان‌و ئۆتریش‌و فه‌ڕه‌نسا ،سه‌رۆک‌و سه‌رکرده‌کانی ئه‌وواڵته داگیرکراوه تێرۆر بکات‌و پاشان به هه‌زاران هه‌زار دۆالرباج‌و «ده‌مبه‌ستانه» به خه‌ڵکی کاربه‌ده‌ستی ئه‌و ده‌وڵه‌تانه بدات تاکوو باسی ئه‌م تێرۆرانه نه‌درکێندرێن! شه‌مخانی به ئه‌دبیاتی دارستان قسه ده‌کــــات‌و ده‌ڵــێــت حــزبــه کــوردیــه‌کــان له که‌میندان .مرۆڤ پێکه‌نین دایده‌گرێت کاتێ
بیرده‌کاته‌وه کۆماری ئیسالمی خۆی وه‌ک دڕنده‌یه‌ک ده‌بینێ وا به‌رخێکی نازداری به قه‌پاڵ گرتوه‌و هێچ‌کوێ شک نابات بیخوات، له به‌ر ئه‌وه‌ی به دزیه‌تی‌و به‌دخوویی هاتوه له مێگه‌لی خه‌ڵکی داوهو له گیانی خۆی ده‌ترسێ نه‌کا که‌سی له خــۆی به هێزتر په‌یدا بێت‌و به‌رخه‌ک ه له چنگی ده‌ربێنێ. که‌شی مالیخولیای هزری سیاسه‌تمه‌دارانی ئ ــێ ــران بـــــــه‌رده‌وام بــاســی «کــه‌مــیــن»و «پیالنگێڕی»و «له ناکاوبه‌سه‌ردادان»و ئ ـه‌م چه‌مکه ڕه‌شبینانه ده‌ک ــات ،ئ ـه‌وه له کاتێک‌دایه خۆیان به که‌میندانان‌و دروست کردنی که‌ندو کۆسپ بۆ هه‌موو جیهان ده‌یانه‌وی ژیان ببه‌نه سهرو پاره‌ی نه‌وت‌و مافیا جــۆراوجــۆره کانیان له بانکه‌کانی ســوی ـس‌و ...که‌ڵه‌که بــکـه‌ن و بیکه‌ن به خه‌اڵتی تێرۆریسمی ده‌وڵه‌تی. لــه کــۆتــایـی‌دا بــا بگوترێ کوردستان مێژووی سه‌ربه‌خۆی دیارو تۆمارکراوی خۆی هه‌یه‌و ده‌یان هۆکار به نه‌زانکاری‌و خۆبه ک ـه‌م زانینی هـه‌نــدێ الیـه‌نــی کــورد
له سه‌ده‌کانی پێشووداو ده‌ســتــوه‌ردانــی یـه‌ک،دوو زلهێزی ئه‌وروپایی کالسیک ل ه کاردا بوون تاکوو گه‌لی کورد له سه‌ربه‌خۆ بــوون بێ به‌ش بکرێ .ئـه‌وه‌نــده‌ش دیاره مــێــژووی کـــوردو فـه‌رهـه‌نــگــی نـه‌تـه‌وه‌یــی کــورد ئ ـه‌وه‌نــده ڕه‌ســـه‌ن‌و تۆکمه‌یه هه‌تا کــۆشــش بــکــرێ بــۆ وردکـــــردن‌و بچووک کـــردنـــه‌وه‌ی ،زیــاتــر خـــۆده‌گـــرێ‌و خــۆی ده‌پارێزی .جا ئه‌گه‌روانه‌بوایه له پاش ئه‌و هه‌موو کوشت‌وبڕ وتێرۆرانه‌ی سـه‌ران‌و س ـه‌رکــرده‌کــانــی حێزبه‌کانی ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان به تایبه‌ت حێزبی دێموکراتی کوردستان ،ژه‌نه‌ڕال شه‌مخانی به خشکه و ناڕاسته‌وخۆ له به‌رنامه‌یه‌کی ڕاسته‌وخۆی تـه‌لـه‌ڤــیــزیــۆنـی‌دا بــه ه ـه‌مــوو ئێرانیه‌کانی ڕانه‌ده‌گه‌یاند حیزبه‌کانی کوردستان به ته‌مای گه‌ڕانه‌وه‌ن بۆ زێدی خۆیان... گــه‌ڕانــه‌وه‌ی حیزبه‌کان بــۆ ناوخاکی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان مافی سروشتی‌و هه‌تاهه‌تایی ئه‌وانه‌و هیچ هێزێکی مادی‌و مه‌عنه‌وی بــه هیچ پاساوێکه‌وه ناتوانێ
بهێنێتەوە نێو بازنەی کوردایەتی و بە شیویەکی ڕیک و پێک رێکیان ب ــخ ــات ــەوە .پــێــش ه ــەم ــوو شتێک ڕۆڵــەکــانــی ب ــاک ــوری کــوردســتــان دەبــێ شــانــازی کــورد بوونیان بۆ بــگــەڕێــنــدرێــتــەوە کــە دەیــــان ساڵە زیندان ،کوشت و بڕین ،سووتمان و وێــرانــی لــێــی زەوت کــــردوون. هــەدەپــە نابێ لە بیری بچێ ،پێش ئەوە پارتێکی سەراسەری و چەپی تورکیە بێ ،شۆڕشگێڕانی باکوری کوردستان و بەشی هەرە گەورەی کوردستانن .بە پێچەوانەی ئەوەی بــەڕێــز ســەالحــەدیــن دەمــیــرتــاش لە قسەکانی دا بە بۆنەی سەرکەوتنی پــارتــەکــەی پێشکێشی کـــردن کە هەدەپە تورکیە ،تورکیە هەدەپەیە و پــارت ڕاستەقینەی سەراسەری ت ــورک ــی ــەن ،ئـــــەوان پــێــش هــەمــوو ڕاستییەک شۆڕشگێڕان و پارتی کوردستانین .هــەدەپــە لە سەکۆی پاڕڵمانی تورکیە دەتوانێ لە ئاستێکی بــەرزتــر لــەوە سیاسەت بکات کە تاکوو ئێستا بوویەتی .چوونی ٣١ ژن لە کۆی ٩٦کورسی پاڕلمانی لــە ریـــزی ه ــەدەپ ــە ،رێ ــز لــە مافی کەمایەتییەکان و مافەکانی مرۆڤ.، هەوڵ دان بۆ ئاشتی لەو بایەخانەن ریــشــەیــان لــە م ــێ ــژووی کــــورد و بایەخە مرۆییەکانی دایە ،بەر لەوەی هەدەپە ئەرکی قورسی دێموکراسی لــە تورکیەیەکی ئــاڵــۆز وە ئەستۆ بگرێ ،ئەوەندە ئەرکەشی هەن کە ئازایانە لە نێو کۆمەڵگەی کوردستان بۆیان تێبکۆشێ و ڕیشەی دەیان کــێــشــەی قــورســی کــۆمــەاڵیــەتــی و کەلتوری کە بە دڕێژایی دەیان ساڵ دەوڵەتی تورکیە بە سەر کۆمەڵگەی کوردستان دای سەپاندوون و شانی ک ــوردی داخ ــزان ــدووە ،بنبڕ بکات. لە یــەک ڕســتــەدا ،هــەدەپــە نابێ لە سۆنگەی دابین کردنی دێموکراسی بۆ کۆمەڵگەی ئاڵۆز و پڕ لە کێشەی تورکیە ،ماڵەکەی خۆی و کوردستان لە بیر بکات .لە هەمووی گرینگتر ئەوەیە ،لەو ڕەوتە نوێیەدا ،دەستی رێبەرانی نێوخۆ بە هێزتر و قرمەی چ ــەک و ویــــزەی گــولــلــەکــان کــەم دەنگتر و ،هاوکات لە کاتی پیویست دا شەپۆلی دەنــگ و ڕەنگی چەق و تەختایی شارەکانی کوردستان لە هەموو کاتێک زیاتر بە هێز و دەریای شۆڕش و ڕانەوەستانی نێو شــارەکــان لە هەموو کاتێک زیاتر قووڵتر بکاتەوە. ل ــە ٧ی ژووئـــــەن دا بەشێک لــە خـــۆری کـــورد لــە ژێ ــر ه ــەورە چڵکنەکان دا هاتە دەر.
ئـــه‌و مــافــه ل ــه ئـ ـه‌ن ــدام ــان‌و الیــه‌نــگــران‌و پــێــشــمــه‌رگــه‌کــانــی ســــه‌ربــــه‌و ح ــی ــزب‌و ڕێکخراوه سیاسیانه بگرێت‌و هه‌رهه‌نگاوێ لــه‌و چ ـه‌شــنــه ،تێرۆریسمێکی ئــاشــکــراو جێنۆسایدێکی مه‌عنه‌وی‌و پاکتاوکردنی گــرووپــه کــوردی ـه‌کــان ـه‌و ده‌چــێــتــه خانه‌ی «جــنــایــت جنگی» یــان ک ـه‌تــن لــه شــه‌ڕدا دژی‌مرۆڤایه‌تی. تیمسارشه‌مخانی دان به هه‌بوونی حــیــزبـه‌کــانــی ڕۆژهـــه‌اڵتـــی کــوردســتــان‌دا ده‌نــێـت‌و وه‌ک هێزێکی هێرشکار ناویان ده‌بــــــات‌و ئـــــه‌وه‌ش پ ــڕۆپ ــاگـ ـه‌ن ــده‌ی سی وچه‌ند ساڵه‌ی ئ ـه‌وان پووچه‌ڵ ده‌کاته‌وه وا ده‌یــانــگــوت ئۆپۆزیسیۆنی ک ــوردی له ناوچووه و خه‌ڵکی موسڵمانی کوردستان له ئێراندا ،الیه‌نگری ڕێژیمن ئه‌گه‌ر‌وایه کوشتنی ڕۆڵه‌کانی هه‌مان خه‌ڵکی کورد له زیندانه‌کانی کۆماری ئیسالمی ئێراندا چ واتایه‌کی هه‌یه؟ دیسان ڕاشکاوانه پێویسته بگوترێ: دۆزی کــورد لــه ڕۆژه ـه‌اڵتــی کوردستان دان ـه‌خــراوه‌و به دان ـه‌خــراوی ده‌مێنێته‌وه، ژه‌نه‌ڕاڵ شه‌مخانیش ئه‌م ڕاستیه‌ی دووپات کرده‌وه!...
8
سیاسی
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
با هه‌وڵ نه‌ده‌ین مه‌قبوڵیه‌ت به جاشایه‌تی بده‌ین، هه‌وڵ بده‌ین بنبڕبکرێ عومه‌ر باڵه‌کی له سه‌د ساڵی ڕاب ــردوودا که بزاڤی ڕزگــاریــخــوازو ئــازادیــخــوازی کــورد له ه ـه‌رچــوارپــارچ ـه‌ی کــوردســتــان بــه پێی هه‌ل‌و مه‌رج له ئــارادا بووه هەتا ئیستا بــەردەوامــەو لـه‌و مــاوه دوورودریــــژەدا خوێن‌و قوربانی زۆری داوه به‌خۆشیه‌وه ولـــه ژێـــر ســێــب ـه‌ری ئـــه‌و گــیــانــبــازی‌و فیداکاریانه‌‌دا لەسه‌رده‌می ئێستادا ده‌بینین که کــوردو کوردستانیان له وه‌دیهاتنی ئامانجه‌کانیان نزیک ده‌بنه‌وه که هه‌مان رزگ ــاری‌و گه‌یشتن به مافه‌کانی گه‌لی کورده .له باشوری کوردستان ده‌بینین کــه کـــورد زیــاتــر لــه 20ســاڵــه خــاوه‌ن پارلمان‌و ده‌سه‌اڵتی سیاسی خۆیه‌تی‌و ه ـه‌ڵــبــژاردنــی ئـــه‌و دوایـــانـــه‌ی تورکیه پێگه‌یه‌کی دیکه‌ی لەملمالنە سیاسیەکانی نێوخۆیی تورکیەبه باکووری کوردستان داوه و کورد له خۆرئاوای کوردستان هه‌وڵی داوه له‌و هه‌ل‌و مه‌رجه‌ی که له سوریه هاتوه‌ته پێشێ هه‌تا ڕاده‌یــه‌ک به قازانجی خۆی که‌ڵکی لێ وه‌رگــرێ‌و ڕووداوه‌کــانــی ئه‌ودوایانه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کــوردســتــان‌و حــه‌ره‌کــه‌ت‌و ج ـم‌و جۆڵی هـــێـــزی پ ــێ ــش ــمــه‌رگــه‌ی حــیــزبــه‌کــانــی ڕۆژهـه‌اڵتــی کوردستان ده‌رخــه‌ری ئه‌و ڕاستیه‌ن که ڕۆژهه‌اڵتی کوردستانیش چاوه‌ڕوانی ه هل‌و فورسه‌تێکه که خۆی ده‌ســه‌اڵتــی خــۆی ب ـه‌ده‌ســت ـه‌وه بگرێ‌و ئه‌وانه‌و ده‌یان به‌ڵگه‌ی دیکه سه‌لمێنه‌ری ئه‌و ڕاستیه‌ن که نه‌ته‌وه‌ی کورد له هه‌ر چــوارپــارچــه‌ی کــوردســتــان ل ـه مــاوه‌ی ئه‌و سه‌د ساڵه‌دا قۆناغی زۆر سه‌خت‌و دژواری بــڕیــوه بـــه‌اڵم کــۆڵــی نـــه‌داوه و ه ـه‌روه‌کــی پێشتر گــوتــرا لــه سایه‌ی ڕه‌نج و تێکۆشان و فیداکاری ڕۆله به ئه‌مه‌گه‌کانی گـه‌لــی کــوردلــەســەردەمــی ئێستا کاتی ئــه‌وه هــاتــووه لــه به‌شێکی
به‌رین له خاکی کوردستانی دابه‌ش کراو به‌رهه‌می ڕه‌نجی خۆی بخوا. به‌اڵم بێجگه له‌و هه‌موو نه‌هامه‌تیه‌و ک ــوش ــت ــارو کـــاولـــکـــاری کـــه بـــه ســه‌ر کــــوردســــتــــان‌دا هــــاتــــووه ،بــێــجــگــه له دەرنــدەخــویــی دوژمــنــه داگــیــرکـه‌ره‌کــان له مــاوه‌ی ئه‌و سه‌د ساڵه‌دا نه‌خۆشی‌و ده‌ردێــــکــــی دیــکــه بـــه‌رۆکـــی خــه‌بــات‌و خه‌باتکارانی کــوردی گرتووه که زۆر کوشنده‌یە بۆ بزاڤی ڕزگاریخوازی کورد ؛ئه‌ویش دیارده‌ی جاشایه‌تیه که ده‌ردێکه بۆته سه‌رباری هه‌موو ده‌ردان جاش یا جاشایه‌تی واته خۆفرۆشتن به بێگانه به پاره‌و پله‌و پایه .ئه‌وخۆ فرۆشتنه ده‌توانێت بــه شــێــوه‌ی فرۆشتنی گــه‌ل‌و واڵت بێ یا هــاوکــاری کردنی دوژمــن له بــواری جۆراوجۆردا بێ که زیان به‌و کۆمه‌ڵگایه بگه‌ێنێ که خودی خۆفرۆشه‌که‌ی تێدا له دایک بووه‌و گه‌وره‌و په‌روه‌رده بووه. جاشایه‌تی کۆیالیه‌تی خۆویستانه‌یه‌‌و دزێوترین ڕه‌هه‌ندی مرۆڤه له به‌رئه‌وه که خسڵه‌ت‌و تایبه‌تمه‌ندی مرۆڤی تێدا نامێنێ و ده‌بنه دوژمنی ئاوو خاک‌و نیشتمانی خــۆیــان ـن‌و لــه ب ـه‌رامــب ـه‌ر جــوواڵنــه‌وه‌ی نیشتمانی‌و پێشکه‌وتنخوازی‌دا ده‌بنه ب ـه‌رب ـه‌س ـت‌و ه ـه‌مــوو بــایــه‌خ‌و ئـه‌رزشــه مــرۆڤــایــه‌تــیــه‌کــان ده‌کـــه‌نـــه قــوربــانــی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆیان. ده‌توانین جاش‌و جاشایه‌تی به دوو ده‌سته دابـه‌ش بکه‌ین ،یه‌که‌م که‌سانێک کــه بــه شــێــوه‌ی تــاک‌و نهێنی پێوه‌ندی به ده‌زگاکانی ئه‌منی‌و هه‌واڵگریه‌کانی دوژمــــنــــه‌وه ده‌گــــــرن‌و لـــه بــه‌رامــبــه‌ر مووچه‌یه‌ک‌دا زانیاری به دژی نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆیان‌و به قازانجی دوژمــن ده‌ده‌ن ـه‌وه ب ـه‌و ده‌زگ ــا هه‌واڵگریانه کــه ده‌گــوتــرێ سیخوڕ که زۆر مه‌ترسی‌دارترن له‌وانه به ئاشکرا چه‌کیان پێیه .دووه ـه‌م ئه‌و ده‌سته که‌س یا که‌سانه‌ن که بۆ قازانجی تاکه‌که‌سی یا عه‌شیره‌یی یا له ڕووی تووش بوون به کۆمه‌ڵێک کێشه‌و گرفت
ڕوو لــه دوژمــنــی گ ـه‌ل ده‌کـــ هن‌و چه‌کی ده‌سه‌اڵت له شان ده‌که‌ن‌و شان به شانی هێزه‌چه‌کداره‌کانی ده‌وڵه‌ت له سه‌رکوت‌و ئه‌زیه‌ت‌و ئازاری هاوواڵتی‌و هاوڕه‌گه‌زی خۆیاندا به‌شدار ده‌ب ـن‌و زۆرجــاران له ئه‌نجام‌دانی کرده‌وه‌ی قیزه‌ون‌دا وه پێش هێزه‌کانی دوژمنیش ده‌که‌ون. جـــــاش لــــه بــــــنــــــه‌ڕ هت‌دا بــــه پــێــی فـــه‌رهـــه‌نـــگـــی زمــــانــــه‌وانــــی کـــــوردی بەوئاژەلەشوبهیندەراوەکە گوێ ڕایه‌ڵی بێ ئه‌م الو ئه‌و الیه وله مانای سیاسیه‌که‌دا ئه‌وانه‌ی که ڕیزی خه‌ڵکی خۆیان به جێ ده‌هێڵن‌و تێکه‌اڵو به داگیرکه‌رو دوژمن ده‌بــن جا به هه‌ر پێوه‌رێک که خۆیانی پێی قائیل ده‌کـــه‌ن فـ ـه‌رق نــاکــا چونکه لــه بــه‌رامــبــه‌ر فـــه‌رمـــان‌و ده‌س ــت ــووری
بوون و له سه‌رکوت و ئه‌زیه‌ت و ئازاری خ ـه‌ڵــک ش ـه‌رێــک و بــرابــه‌ش دوژمــنــن، وش ـه‌ی چـه‌کــداری خۆجێی یــان بۆ کار ده‌بـــردرێ ئه‌گه‌ر ئــه‌وه ئیدامه‌ی هه‌بێ ناڕاسته‌وخۆ به جۆرێک له جۆره‌کان کرده‌وه‌و کرداری جاشه‌کان مه‌قبووڵیه‌تی پێ ده‌درێ‌و هه‌رئه‌وه خۆی خزمه‌ت ناکا به که‌م کردنه‌وه‌ی دیــارده‌ی جاشایه‌تی به‌ڵکوو به جۆرێک یارمه‌تی‌ده‌ر ده‌بێ بۆ په‌ره‌گرتنی دیارده‌ی جاشایه‌تی. کــورد ئه‌گه‌ر هه‌تا ئێستا له وشه‌ی ج ــاش کـه‌ڵــکــی وه‌رگـــرتـــووه بــۆ ئ ـه‌وه بــووه که خه‌بات‌و دزێــوی کــرداره‌کـه‌ی ئه‌و ده‌سته که پشت یان له نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆیان کردووه ده‌ربخاو ده‌بێ ئه‌وه‌مان له بیر بێ که به هیچ جۆر نه‌چینه خانه‌ی
ماوه‌ی هک‌و جاروبار له هێندێک له ڕاگه‌یەنه گشتی‌یه‌کان‌دا ده‌بیسترێ به جێگای به کارهێنانی وشه‌ی جاش بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی ڕیزی خه‌ڵکی خۆیان جێ‌هێشتوه‌و تێکه‌ڵ به ده‌سه‌اڵتدارو داگیرکه‌ری کوردستان بوون و له سه‌رکوت و ئه‌زیه‌ت و ئــازاری خه‌ڵک شه‌رێک و برابه‌ش دوژمنن، ی یان بۆ کار ده‌بردرێ ئه‌گه‌ر ئه‌وه ئیدامه‌ی هه‌بێ وشه‌ی چه‌کداری خۆجێ ناڕاسته‌وخۆ به جۆرێک له جۆره‌کان کرده‌وه‌و کرداری جاشه‌کان مه‌قبووڵیه‌تی پێ ده‌درێ‌و هه‌رئه‌وه خۆی خزمه‌ت نا ئاغاکانیان‌دا ده‌بێ ملکه‌چ بن‌و ته‌نانه‌ت ئ ـه‌و ف ـه‌رمــان‌و ده‌ســتــوره قـه‌تـڵ‌و عامی خه‌ڵکی هاوواڵتی ،هاوشاری‌و هاوگوندی خۆشیان بێ ،ده‌بێ بێ ئـه‌م‌الوال جێ به جێ بکه‌ن. بــه‌داخــه‌وه مــاوه‌یــه‌ک‌و جــاروبــار له هێندێک لــه ڕاگ ـه‌یــەنــه گــشــتـی‌یـه‌کــان‌دا ده‌بــیــســتــرێ بــه جێگای بــه کارهێنانی وش ـه‌ی جــاش بۆ ئـه‌و که‌سانه‌ی ڕیزی خه‌ڵکی خۆیان جێ‌هێشتوه‌و تێکه‌ڵ به ده‌ســه‌اڵت ــدارو داگــیــرک ـه‌ری کوردستان
ئــه‌وه کــه ق ـه‌بــاح ـه‌ت‌و دزێـــوی ک ــرداری جاشایه‌تی وا لێ بکه‌ین که مه‌قبووڵییه‌تی پــێ بــده‌یــن به‌ڵکوو ده‌بــێ هــه‌وڵ بده‌ین لــه ڕێــگــای جــــۆراوجــــۆره‌وه پــێــوه‌نــدی بکه‌ین ب ـه‌و که‌سانه کــه هه‌تا ئێستاش هاوکاری ده‌وڵـه‌ت‌‌و ده‌زگا ئه‌منیه‌کانن‌و چه‌کی جاشایه‌تیان له شان‌دایه‌و تێ‌یان بگه‌ێه‌نین کــه کــرداره‌کــه‌ی ئــه‌وان نه‌ک هه‌ر زیان به جوواڵنه‌وه‌ی مافخوازانه‌ی خه‌ڵکی کــوردســتــان ده‌گ ـه‌ێــنــێ به‌ڵکوو زیــان به خۆشی چ وه‌ک تــاک‌و چ وه‌ک
بنهماڵهو تایفه‌و عه‌شیره ده‌گه‌ێنێ چونکه ڕه‌وت ــی ڕووداوه‌کــــان سه‌لمێنه‌ری ئه‌و ڕاستیه‌ن که خه‌بات‌و خه‌باتگێڕان‌و گه‌ل سه‌رده‌که‌ون‌و ئه‌وکاته ئه‌و جۆره‌که‌سانه ده‌کـــه‌ونـــه بـــه‌ر ڕق‌و قــیــنــی کــۆم ـه‌اڵنــی هــه‌راوی خه‌ڵک کــه رەنگەبۆ په‌ژیوان بوونەوە ده‌رنگ بووبێ. ئــه‌گــه‌ر ئــه‌وانــه بــیــر لــه داه ــات ــووی خۆیان ناکه‌نه‌وه ده‌بێ بیر له داهاتووی منداڵه‌کانیان بکه‌نه‌وه که سبه‌ی دواڕۆژ ناخۆشترین کاتی ژیانیان ئه‌وکات ده‌بێ کــه بــه مــنــداڵــی ج ــاش پێناسه بکرێن. ئه‌وانه‌ی له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان چه‌کی جاشایه‌تیان هه‌ڵگرتوه ده‌بــێ له نزیک خۆیان باشوری کوردستان و باکووری کوردستان ببینن که سه‌رده‌مانێک له ودووپارچه‌ییه کوردستانیش به‌داخه‌وه جــاشــای ـه‌تــی بـــــه‌ر هو‌ی هـــه‌بـــووە بــه‌اڵم دەبینین له عێراق ده‌وڵه‌تی سه‌دام ڕوخا وجاشه‌کان هـه‌ر مه‌جبوور بــوون په‌نا بــۆ خه‌ڵکی کــوردســتــان ب ـه‌رن ـه‌وه و له تورکیا ده‌بینین ئه‌وانه‌ی خه‌باتیان کردوه خه‌ڵک ده‌نگیان پێ ده‌دا و ده‌بنه ئه‌ندام پارله‌مان و ئه‌وانه‌ی خزمه‌تی ده‌وڵه‌تی تورکیایان کردوه به دژی خه‌ڵکی خۆیان جوواڵونەوە له پـه‌راوێــزدان و کۆمه‌ڵگا هیچ حیسابیکیان بۆ ناکا. لــه کــۆتــای ـی‌دا بــا هـــه‌وڵ ن ـه‌ده‌یــن به هێنان و به کاربردنی وشه‌ی چەکداری خۆجێی له دزیوی‌و ناشیرینی دیارده‌ی جــاشــایـه‌تــی کــه‌م بــکـه‌یــنـه‌وه بـه‌ڵــکــوو با هه‌وڵ بده‌ین به تێگه‌یاندنی ئه‌و که‌سانه‌‌و گیرانه‌وه‌یان بۆ باوه‌شی گه‌ل‌و نیشتمان دیــــارده‌ی جاشایه‌تی بــەرادەیــەک کەم بکەینەوە کە بگاتەبنبڕبوونی یەکجاری و ئه‌و ئــاره‌زوه بێنینه دێ که هیچی دیکه کورد نه‌بێته دارده‌ستی دوژمن‌و ڕیزی خـه‌ڵـک‌و خـه‌بــات بــه بـه‌رگــی جاشایه‌تی نه‌گۆڕێته‌وه.
ستراتێژی خۆڕاگری یان «نه‌رم ه زه‌بری» ستراتێژیک؟
ئازاد که‌ریمی مـــــاوه‌یـــــه‌ک پ ــێ ــش ن ــووس ــی ــن ــی ئــه‌م دێــڕانــه «ع ـه‌لــی شـه‌مــخــانــی» سکرتێری «ئه‌نجومه‌نی بــااڵی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ئێران» له به‌رنامه‌یه‌کی ته‌له‌ڤیزیۆنی‌دا وله کاتی شرۆڤه‌کردنی بارودۆخی ناوچه‌که‌و وه‌رچه‌رخانه سیاسیه‌کانی جیهاندا گوتی: ئه‌مریکایی‌یه‌کان حیزبه‌کانی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له دژی ئێمه هان ده‌ده‌ن‌و یاری ده‌ده‌ری هه‌موو دوژمنانی یه‌کگرتووی ئێمه‌ن به‌اڵم ئێران ناترسێت!.... ئه‌م دوو دێڕه‌ی شه‌مخانی دیارترین هه‌ڵوێستی کــۆمــاری ئیسالمی ئێرانه له زاری به‌رپرسێکی بااڵی ئه‌منیه‌تی نه‌ته‌وه‌یی ئێرانه‌وه که له ناو کۆمه‌ڵێ قسه‌وباس‌و هه‌ڕه‌شه‌وخۆهه‌ڵکێشان‌و هه‌روه‌ها هه‌ندێ قسه‌ی خه‌ڵکی ناسیاسی خۆی ده‌رده‌خا. به‌اڵم سه‌رنجڕاکێشه بگوترێ دوای ئه‌م هه‌مووه پالروپالن‌وپه‌لهاوێژییه‌ی ژه‌نه‌ڕاڵ شه‌مخانی له دیمانه‌که‌ی‌دا باسی بابه‌تێکی هێنایه ئـــاراوه کــه ده‌بــێ هه‌ڵوه‌سته‌ی له سه‌ربکرێ‌وله‌چه‌ند ڕه‌ه ـه‌نــده‌وه شیمانه‌‌و شرۆڤه‌بکرێ. شـ ـه‌م ــخ ــان ــی بـــاســـی «س ــت ــرات ــی ــژی خۆڕاگرتن»ی کرد له به‌رانبه‌ر ڕووداوه‌کانی ده‌وروبه‌ری ئێراندا .وه‌ک ئه‌وه‌ی له عێراق،
سووریاویه‌مه‌ن وچه‌ند واڵتێکی دیکه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ڕاده‌برێ ،سیاسه‌تی جیهانی تــووشــی وه‌رچـ ـه‌رخ ــان ک ــردوه، بــۆوێــنــه پــرســی ڕێ ــک ــخ ــراوی»داع ــش»و پــه‌ره‌ســه‌نــدنــه‌کــانــی ل ــه عــێــراق‌وســوریــا ومه‌ترسی ئ ـه‌م ڕێــکــخــراوه بۆسه‌رئێران وه‌ک واڵتــێ که پشتیوانی له ده‌وڵه‌تانی دژه داعشی وه‌ک عێراق و سووریاده‌کا. له به‌ر ئه‌وه‌ی له‌م دوو واڵته‌دا شیعه‌کان خاوه‌ن ده‌سه‌اڵتن‌و ئێران وه‌ک خۆێ ئه‌ڵێ میراتگه‌ری شیعه‌ی ڕاسته‌قینه‌یه به ئه‌رکی س ـه‌رشــانــی خــۆی ئ ـه‌زانــێ پشتیوانی له هه‌موو شیعه‌کانی جیهان بکات‌و یارمه‌تی کردنی ده‌وڵه‌تانی ناوبراو وه‌ک ئه‌رکێکی ئایینی‌و بنهڕهتییه بۆ کۆماری ئیسالمی ل ـه‌ب ـه‌ر ئـــه‌وه‌ی دژبـــه ڕێــکــخــراوی داعــش شــه‌ڕده‌کــ هن‌و داعــش گرووپێکی سوننه مـه‌زهـه‌بــی بــنــاژۆیــه‌‌و ڕکــابــه‌ری‌و ش ـه‌ڕی نێوان شیعه‌و سوننی له چه‌ند سه‌ده پێش ئێستاوه ده‌ستی پێ کــردوه‌و ئـه‌م شه‌ڕه عه‌قیده‌تیه ئێستا له لووتکه‌ی تێکهه‌ڵچوون‌و بــارگــرژی‌دایــه .ئــێــران بــه خــۆی‌و ب ـه‌ره‌ی شیعه ده‌ڵێ « هێڵی به‌رگری» واته شیعه له حاڵه‌تی به‌رگریکردن له خۆیدایه‌و ئه‌مریکا کــه واڵتێکی گـــه‌وره‌ی کریستیانه‌وواڵته عــه‌ره‌بــیــه‌کــان ک ــه ســونــنــی م ـه‌زه ـه‌ب ـن‌و ئیسرائیل ک ـه واڵتێکی جــوولـه‌کـه‌یـه‌و به گشتی هه‌موو جیهان هێرشیان کردوه‌ته سه‌ر به‌ره‌ی شیعه‌و ئێران ،هه‌ربۆیه ئێران‌و هێڵی به‌رگری شایه‌نی ئه‌وه‌یه پارێزگاری له خۆی بکات .به‌هه‌رحاڵ هێڵی به‌رگری به سه‌رۆکایه‌تی ئێران وه‌ک له قسه‌کانی
شه‌مخانی ده‌رده‌کـ ـه‌وێ ــت بــۆی هـه‌یــه بۆ به‌رگری کردن له خۆی ده‌ست بداته هه‌موو کارێکی مه‌شروع ونامشروع (ڕه‌وا -ناڕه‌وا) و به‌زاندنی هه‌موو سنووره ئه‌خالقییه‌کان ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌رکوژرانی 300هه‌زار که‌سی م ـه‌ده‌نــی لــه ســووریــا لــێ بکه‌وێته‌وه وله عێراق‌دا کوشتاروناسه‌قامگیری وشه‌ڕی
له ڕوانــگـه‌ی شه‌مخانییه‌وه بۆ پاراستنی هیاللی شیعه ڕه‌وایــــه .شه‌مخانی کاتێ باسی ستراتیژی سه‌برو خۆڕاگرتن ده‌کات که ده‌وڵه‌ته‌که‌ی خۆی هه‌موو هێڵه دیاری کراوه‌کانی یاسا مرۆڤیه‌کانی تێپه‌ڕاندوه‌و له هه‌موو که‌تن‌و پیالنگێڕی‌و بێ په‌یمانی یه‌ک خۆی نابوێرێ.
تایفه‌یی به‌رپا بکرێ له یه‌مه‌ن ژیانی خه‌ڵک تێک بچێت وی ــان لــوبــنــان ک ــاول بکرێ‌و پــرۆژه‌ی ده‌وڵه‌تی فه‌له‌ستین له ته‌نیشت ده‌وڵـــه‌تـــی ئــیــســرایــیــل لــه بـــار بــبــردرێ‌و ته‌نانه‌ت بیهه‌وێ بۆمبی ئه‌تۆمی دروست بکات بۆ هه‌ڕه‌شه له جیهان.هه‌موو ئه‌وانه
تــیــمــســار ش ـه‌مــخــانــی ده‌ڵــــێ «هــێــڵــی به‌رگری» له هه‌موو الیێکه‌وه به‌ره‌وڕووی دوژمنان بۆته‌وه‌و واڵتانی عه‌ره‌بی گرووپه سه‌له‌فیه ســونــنـی‌یـه‌کــان دژبـــه کــۆمــاری ئیسالمی هــان ئــه‌ده‌ن .دیــاره توندوتیژی پاساوی نیه ،به‌اڵم دروست بوونی سه‌له‌فی‌و
ڕێکخراوی داع ـش‌و ئه‌وڕادیکاڵیزمه‌‌ی له جیهانی سوننی‌دا هاتوه‌ته ئاراوه ده‌توانین بڵێین له ئاکامی سیاسه‌تی مه‌ترسی‌داری « صــدور انقالب»ی خومه‌ینی‌و کۆماره شیعه مه‌زهه‌به‌که‌ی ئـه‌ودا هاتنه گــۆڕێ... کاتێ زانــکــۆی «المستنصریه» له به‌غدا ته‌قێندرایه‌وه‌و شه‌ڕی ئێران‌و عێراق ده‌ستی پـێ‌کــردو کاتێ «ســاف» ویستی له گه‌ڵ ئیسرائیل پێک بێت و ده‌وڵه‌ت ڕابگه‌یه‌نێت، ڕێکخراوی جیهاد ئێسالمی دروست کران‌و «اسماعیل هنیه‌و خالد مشعل دژبه ئامانجی فه‌له‌ستین هــان دران .کاتێ ئیسرائیل له لوبنان کــشــایـه‌وه «حــزب‌الــلــه»ی لوبنان ک ـه‌وت ـه هه‌ڵگیرساندنی ش ـه‌ڕومــاڵ‌کــاول بوونی لوبنانی لێکه‌وته‌وه‌‌و کاتێ به‌هاری عه‌ره‌بی هاته ئــاراوه‌و سووریا له لێواری مــیــوانــداری کــردنــی شــۆڕشــی ب ـه‌هــاری عه‌ره‌بیدا بوو ،به‌شار ئه‌سه‌د هان درا وه‌ک سه‌ردارێکی خوێنخوری کالسیک سواری ئه‌سپی سه‌رکه‌شی ملهوڕی ببێ‌و ده‌ست له پاک‌و پیس نه‌پارێزێ‌و نیشتمانه‌که‌ی خۆی بکا به گۆالو‌ی خوێن ...هه‌روه‌ها دنه‌دانی گرووپی حوسی له یه‌مه‌ن‌و ئاژاوه‌گێڕی له ناوچه‌ی ده‌ریای سووردا. ئه‌وه‌ی دیاره کۆماری ئیسالمی خۆی خستوه‌ته بازنه‌یه‌کی ئاگرینی سیاسه‌ته ئاڵۆزه‌که‌ی خۆیه‌وه‌و به هۆی ئه‌وه‌ی وه‌ک تۆپێکی ئاگرین وایــه‌و ڕوو له هه‌رکوێ ده‌کات ده‌یسووتێنێ ،هه‌مووکه‌س خۆی لێ ده‌پــارێــزی ...به‌اڵم ئه‌م تۆپه ئاگرینه هه‌تا
7
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
سیاسی
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
الپەڕەی نوێ ،به تێڕامانێکی نوێوه
ته‌های ره‌حیمی یاریی سیاسیی و مل‌بەملەی جیهانی ســەرمــایــەداری و بــەرەی کۆمۆنیستی لــە یارییەکی تۆپێن دەچــــێ ،کــە دوو زلــهــێــزی وەک ئەمریکا لــە الیــەک و رووســیــەش لــە الیــەکــی دیــکــەوە راهــێــنــەریــن. ئەم یارییە بێ کۆتاییە ئەگەرچی ریــشــەی لــە مــێــژووی خووگەملە و چاوچنۆکی پاشایەتی و تێزار و قەیسەر و .....ئــورووپــا دایــە، بەاڵم دەگەڵ چەقەرەی دەسەاڵتی یــاخــی و ســەرکــێــشــی وشــکــاڕۆ، تــــازەدۆزراوەکــــەی گــۆی زەوی، ئەم بازووشکێنەیە زیاتر لە نێوان ئەمریکا و یەکیەتیی سۆڤییەت و میراتگرە سەرەکییەکەی ،رووسیەدا گڕوتینی سەندوە .رێک وەک یاریی تۆپێن؛ ئەو دوو جەمسەرە جیهانییە جــاری وایــە تەنیا مەبەستیان لە یارییدا ماندووکردنی یەکە ،جاری واشــــە یــەکــیــان هــێــڵــی بــەرگــری گوشاری زۆری لەسەرەو ،ئەوی دیکە لە هێرش کردندایەو ،جاری واشـــە ،وەک ئێستا دوو تیپەکە یەکسانن ،بە بێ گــوڵ بێ یــان بە گـــۆڵ ،هــەرتــکــیــان هێرشەکانیان خێراتر دەکەن و هەرچی یاریزانیان هەیە لە ١١یاریزانه قانوونییەکەوە ب ــگ ــرە ،هــەتــا چــەنــد پــرســێــنــێــل و هــانــدەریــشــیــان هــەبــێ دەیهێننە م ــەی ــدان و وەک شـــەڕە گۆپاڵی سەردەمی کۆن ،یەکتر لە کەلێن و کولێنی مەیدانی بەربەرینی گۆی زەویدا خوری‌شۆر دەکەن .رەنگە ئەو کەسانەی یاریزان و یاریکەری ســەرەکــی نین لــەو جەنگانەدا لە سۆنگەی دەسکەوتێکی کەم ،ئەوەی هەشیانە لە قیسی بــدەن ،یــان نا، رەنگە ئەگەر بۆیان بووز بخوا و خۆیان لە گەمەکە لێزان بن ،ببن بە یاریزانێکی سەرەکی یان نزیک لــە ســەرەکــی ،یــان ئ ــەوەی دەســت و پێ شکاو و بە جەمان‌کەوتوو بگەڕێنەوە ســەر شوێنی خۆیان. یاریی بردنەوەو دۆڕانی ئەم گەمە کۆنە ئێستا چەقەکەی رۆژهەاڵتی نــاڤــیــن و دەورب ــەرێ ــت ــی .واڵتــانــی عــــەرەب و بەگشتی خــــوارەوەی دەریـــــــای ســپــی نـــێـــوەڕاســـت و دەورووبەری دەریای رەش لەمێژە شوێنی یەکتر گەوزاندن و زۆرەبانی ئەم هێزانەیە .بەداخێکی گران گەلی کوردیش کە لە پلەی یەکەمدا بەهۆی هــۆکــارە نێوخۆییەکان و پاشان دەسوەردانی زلهێزه‌کان و هۆکارە دەرەکییەکانی دیکه‌وه دابەشی ئەو واڵتانە بووە ،ئێستا رمبەی زەبرو پێکدادانی ئەم یارییە ،دابەشی سه‌ر دوو بــەرەکــە بــووە ،لــەم یارییەدا نابێ بەبێ ئــەوەی لێکی‌بدەیتەوە و پــۆزیــســیــۆنــی خ ــۆت بــزانــی کە ئایا یاریزانی چەند خولەکیی ئەم یــاریــیــەی لــەوســەر بــۆ ئــەوســەری مەیدان خۆت بپسێنێ .کورد وەک نەتەوە لەم یارییە دێرینانەی زۆر پێکراوە کە ئەگەر یادەوەری بەهێز بووایە نەدەبوو هەتا هەنووکە ئاوا
لە دوایین چرکەکانی یارییەکەشدا لە پشتی پشتەوە ئەو یاریزانانە بێ؛ که چاوەڕوانن چەند چرکەیەکیان یــــاریــــی بـــــدەنـــــێ .کــــــورد وەک یاریزانێکی هەمیشە بەکارهێنراو بەبێ ئ ــەوەی وانــەکــانــی مێژووی بیر بێتەوە (ئیمپراتۆری سەفەوی و عــوســمــانــی) ،دیسانیش چــووە لــە کــایــەیــەک کــە دەســکــەوتــەکــەی زیــاتــر بــۆ یــاریــزانــەکــانــی دیکەیە، ن ـه‌ک له‌به‌ر ئــه‌وه‌ی هێزی نییه و تاقه‌تی به یارییه‌که ناشکێ ،به‌ڵکو له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ب ه گوێره‌ی پێویست له پره‌نسیپه‌کانی یارییه‌که نازانێ. هه‌ر بۆیه یارییه‌که‌ی پێش ئه‌وه‌ی به قازانجی خۆی بێ به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵکی دیکه ده‌پــارێــزێ ،ئه‌مه‌ش له په‌رته‌وازه‌یی و شپرزی نێوماڵه خۆی ڕا دیاره .هه‌ر کاراکتێرێک بۆ ئه‌نجامی هه‌ر کرده‌وه‌یه‌ک ،پێویسته ه ــاوتــه‌ری ــب ده‌گـــــه‌ڵ بــواره‌کــانــی دیــکـه‌ی کــاریــگـه‌ر لـه دیاریکردنی سه‌رکه‌وتنیدا ،بــاری ده‌روون ــی و
یاریزانێکی بەهەڕەت و بەبڕست لــە مــەیــدانــەکــە هەناسەبڕكێمانە، بەرهەمدار دەبێ ،گەلی کورد دەبێ چ ــاوەڕێ ــی گــۆڵــێــک ب ــێ ،هەمیشە چاوەڕێی بووەو ،ئاراستەی ژیانی سیاسی و کۆمەاڵیەتی و ئابووری و ...بــــگــــۆڕێ .دەگــــەڵ ئــەوەشــدا قسە لــەوەدا نییە ،نابێ خۆمان لە یارییه‌کی وا پڕ کێشه و ئارێشه البــدەیــن و ســەرکــز ،دۆشــدامــاوی چـــارەنـــووس بــیــن ل ـه‌ب ـه‌ر ئــه‌وه‌ی یارییمان پێ نــاده‌ن ،یان یارییمان پێ بکه‌ن ،به‌ڵکو ده‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و مه‌ترسی و هه‌ڕه‌شانه‌ش ئه‌وه توانا و پته‌وی ئیراده‌ی هه‌موو ره‌وت و الیه‌نه‌کان ه ده‌توانێ یارییه‌کی به‌هێز له کورد نیشان بدا ،بەاڵم ئایا دەبێ پرسیار لە خۆمان بکەین ،لە کام الی یارییەکە ،زیاتر تۆپمان دەست دەکــەوێ ،یان لە کام ال دەرفەتی گۆڵ لێدانمان زیاتر دەبــێ ،کام ال زیاترمان یاریی پــێــدەدا و کــام ال یاریمان پێ دەکا؟
مۆریەکی کەم‌باییتر دەیدۆڕێنی، یان سەر بە سەر تێدا دەچــێ ،کە ئەمیش هەمیشە بەخێری الیەنی ب ــەران ــب ــەرە ،چــونــکــی سەرپشکی دەکەی لە خواردن یان نەخواردنی، لــە بــاشــتــریــن حــاڵــەتــیــشــدا دەبــێ بکشێیەوە ،کە ئەمەش حەرەکەتێکت لە رەقیب دوا دەخــا .لە یارییشدا، وەک یاریی سیاسیی دواکەوتنی حــەرەکــەتــێــک رەنـــگـــە شــۆڕشــی گەرەک بێ بۆ گەیشتنەوە بە رەوتی ئــاســایــی .ه ــەر ل ــەم ســۆنــگــەیــەوە کــــردنــــەوەی الپـــەڕەیـــەکـــی نــوێ پێویستی بە نووسینەوەی چەند کتێبێکی پڕ لە بەرنامە و پرۆگرام و گــەاڵڵــە و خشتەی کــار هەیە، کە دەبــێ بەر لە هەڵدانەوەی ئەم الپەڕەیە ،بە وردی بخوێنرێتەوە، لێک بــدرێــتــەوە ،بەتایبەتیش کە بــزووتــنــەوەی رۆژهـــەاڵت لــە چاو پارچەکانی دیکە لــەم یارییەدا به هــۆی ســاتــوســەو‌دای فرتوفێاڵوی کـــۆمـــاری ئــیــســامــی و هـه‌نــدێــک
ئەگەر گەڕانەوەی پێشمەرگەکانی دێموکرات بۆ چیاکانی سەرسنووری ڕۆژهەاڵت یەکەم هەنگاوی نووسینەوەی الپەڕەی نوێی خەباتی ڕۆژهەاڵت بێ ،دەبێ مانەوەو دەستپێکردنی ڕەوتێکی نوێی هاوتەریبی مانەوە لە چیاکان لە نێوخۆو ئاستی جیهانیش دەست پێ‌بکرێ‌و نابێ بە هیچ شێوەیەک لەژێر هەر چەشنە گوشارێک‌دا لەو حەرەکەتە پاشگەز بینەوە وره‌ی به‌هێز بێ ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی باری ده‌روونــــی و پشت بـه خۆبه‌ستن فــاکــت ـه‌رێــکــی س ـه‌ره‌کــیــن ه ـه‌تــا له گۆڕه‌پانه‌کانی هه‌ڤرکێدا به هه‌نگاوی پته‌وه‌وه مه‌وداکان ببڕێ ،که دیاره ئـــه‌و پــشــت ب ـه‌ســتــن بــه خــۆیــه‌و، دڵنیاییه ده‌روونــیــی ـه ل ـه یه‌کیه‌تی نه‌ته‌وه‌یی و هێزێکه‌وه سه‌رچاوه ده‌گـــــرێ؛ قــوواڵیــیــه‌کــه‌ی تـه‌بــایــی یه‌کڕیزی نێوخۆی ماڵی نه‌ته‌وه‌یه به هه‌موو چین و توێژه‌وه‌کانه‌وه. دیارە دەبێ ئەوەش بزانین کاتێک تــۆپــەکــە هــاتــوە لــە خــاکــی تــۆوە ناکرێ بێبەشت بکەن ،تەنانەت هەر نەبێ وەک یارییەکانی پێشوو ،لە پشت دەروازەکانی یارییدا تۆپمان پێ‌دێنەوە .دەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر بــە هــاوئــاهــەنــگــی و هەماهەنگی هــەمــوو یــاریــزانــە کـــوردەکـــان و یەکگرتوویی بــزووتــنــەوەکــان لەم یارییەدا بە ئامانجێکی هاوبەش و یــەکــڕیــزەوە دەرکــەویــن و تۆپەکە لــە ئــاســتــی نــاوچــەیــیــدا لــە نــێــوان یاریزانە کــوردەکــان پاس پاسێنی پــێ بــکــەیــن؛ کــە هــەنــووکــە وەک
ئــێــســتــا بــــە خ ــۆش ــی ــی ــەوە لــە چوارچێوەی ئەم یارییە بەرینەدا، دەرفــــەتــــێــــک بــــۆ رۆژهـــــەاڵتـــــی کوردستانیش رەخساوەو ،حیزبی دیــمــوکــرات تــا رادەیــــــەک تــوانــی پێشمەرگەکانی لەو شوێنانە جێگیر بکا کە بیرهێنەرەوەی سەردەمی زێڕین و نۆستالۆژی ئەم هێزەیە. کەواتە لێرەی یارییەکەدا دەبینین هه‌موو یاریزانه‌کان له هه‌موو پله و پایه‌یه‌کدا ،ده‌توانن به‌شداری ئه‌م یارییه بن ،ته‌نانه‌ت ره‌نگه ده‌رفه‌تی یــاریــی بــۆ ه ـه‌نــدێــک یــاریــزانــیــش بڕه‌خسێ که به‌ده‌ر ل ه چاوه‌ڕوانی ب ــێ ،بـــەاڵم ئــەگــەر بــە روویــەکــی دیکەو ،لە چوارچێوەی یارییەکی دیکەی بەراستی سیاسیدا بڕوانین؛ جواڵندنی مۆرەیەک لە شەترەنجدا، دەبێ بە پێی بەرنامەیەکی تۆکمە بێ ،بە چەشنێک تۆ کە مۆرەیەک دەجوڵێنی ،پاشهاتی النیکەم چەند حــەرەکــەتــی خ ــۆت و مــۆرەکــانــی الیەنی بەرامبەریش بخوێنییەوە، ئەگینا لە خراپترین حاڵەتەدا یان مـــۆرەکـــەت تــێــدا دەچــــێ ،یـــان بە
به‌رژه‌وه‌ندیی فراژتری نه‌ته‌وه‌یی له ئاستی کوردستان گه‌وره‌دا فرە فرە لە دوایە و هەر حەرەکەتێکی بـــێ پ ــێ ــش ــڤ ــەچ ــوون ،داک ــەوت ــن ــی گرانی لە دوایــە .هه‌ر بۆیه ئه‌گه‌ر ی ـه‌ک ـه‌م ه ـه‌نــگــاوی نــووســیــنـه‌وه‌ی ئـــه‌م الپــــەڕە نــوێــی ـه گـــه‌ڕانـــه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌کانی دیموکرات بێ بۆ هه‌ڵگورد و کێله‌شین ،ده‌بێ مانه‌وه و ده‌سپێکردنی ره‌وتــێــکــی نوێی هاوته‌ریبی مانه‌وه‌مان له چیاکانی سـه‌ر سنوور له نێوخۆ و ئاستی جیهانیش ده‌ســـت پــێ بــکــرێ و، نابێ به هیچ شێوه‌یه‌ک و له ژێر هــه‌ر چـه‌شــنـه گــوشــارێــکــدا ،ئـه‌م حه‌ره‌که‌ته‌ی کردوومان بگه‌ڕێینه‌وه، بــه‌ڵ ــک ــوو پــشــت قـــایـــم کـــــردن و به‌رنامه‌مان بۆ حه‌ره‌که‌تی نوێتر له چوارچێوه‌ی به‌رنامه‌یه‌کی داڕێژاو، به پێی ئه‌زموونه‌کانی پێشووتر و لێکدانه‌وه‌ی هه‌لومه‌رجی نێوخۆیی و ناوچه‌یی و جیهانی ،گره‌نتی هه‌ر جوواڵنێکمان بێ.
ئێمه دیموكراتین یا به نێو دیموكراتین! نووسه‌ری كتێبی« ئێمه‌ی شایسته ی دیموكراسین»؟ زۆر ته‌ئكید له سه‌ر ئه‌وه ده‌كاته‌وه كه جیهانی سێهه‌میش شایسته‌ی دیموكراسین‌و ئه‌م چه‌مكه هه‌ر تایبه‌ت به مرۆڤی ئۆروپایی نیه ،بـه‌اڵم كتێبه‌كه له دوای خویندنه‌وه‌شی پرسیاره‌كه‌ت به كراوه‌یی بۆ جێ دهێلێ‌‌و دوای ته‌واوبوونی خوێنه‌ر ده‌پرسێته‌وه ئایا ئێمه شایسته‌ی خالید محەممەدزادە دیموكراسین؟ هه‌ر زۆر دوور نه‌رۆین راپه‌رینه‌كانی سه‌ده‌ی پێشووی ناوچه‌كه‌‌و تا راپه‌رینی 1979ی ئێران ،گۆرانكاریه‌كانی عیراق‌و ئه‌فغانستان‌و به‌هاری عه‌ره‌بی‌‌و تا دامه‌زرانی دوو ئیداره‌ی كوردی له باشوور‌و رۆژاوای كوردستان كه هه‌موویان به ئومیدی ئازادی‌‌و دیموكراسی بوون له كوێی ئه‌م گه‌یشتن به‌م چه‌مكه‌ن؟ ل ـه رۆژهـ ـه‌اڵتـ ـی كــوردســتــان زیــاتــر ل ـه 6ده‌یــه‌یــه دروشــم ـی دیموكراسیخوازی بووه به خواستی حیزبی سیاسیو چاالكانی سیاسیی ئه‌م كۆمه‌لگایه ،خواستێك كه ته‌نانه‌ت ل ه نێو هه‌ڵگرانی ئه‌م چه‌مكه نه‌هاینه‌نه‌كراوه .گرنكیی دیموكراسی الی قاسملوو له ئاستێك دایه كه ده‌ڵێ نابێ ئه‌م چه‌مكه به بیانووی خه‌باتی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و رزگاریخوازانه وه‌ال بنیرێت‌و ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر هه‌نگاوێك به‌ره‌و له‌ژیر پێنانی دیموكراسی برۆین ،تازه به‌ره‌و دیكتاتۆری رۆیشتووین‌و گه‌رانه‌وه دژواره». له ئێستادا ره‌نگه هیچ هێزێك نه‌یه‌وێ بكه‌وێته خانه‌ی دژه دیموكراسیو ته‌نانه‌ت سیستمه دیكتاتوره‌كانیش ئیدیعای دیموكراتی ترین سیستم بۆ خۆیان ده‌ك ـه‌ن‌و بۆ ئه‌مه‌ش پشت ده‌به‌ستن به هه‌لبژاردنه‌كان كه ئه‌مه‌ش بۆ خوی گرفتێكه كه دیموكراسی له‌م واڵتانه كورت كراوه‌ته‌وه سه‌ر هه‌لبژاردن‌و وه‌ك نووسه‌ریكیش ده‌لێت گرنگ نیه كێن ئه‌وانه‌ی ده‌نگ ده‌ده‌ن ،به‌ڵكوو گرنگه كێن ئه‌وان هی ده‌نگه‌كان ده‌ژمێرن. له ئێستاش كه‌م نین خه‌ڵكێك کە به بیانووی بوونی داگیركاری‌‌و رزگاریخوازی هه‌موو به‌ها دیموكراتیه‌كانیان تا ئاستی وه‌النانی به‌ها مرۆڤییه‌كانیش وه‌ال ناوه‌‌و موژده‌ی ئازادی ده‌به‌خشنه‌وه بۆ دوای رزگــاری‌‌و ته‌نانه‌ت سه‌ركۆن هی ئه‌و هیزانه‌ش ده‌كه‌ن كه هه‌ڵگری خواست‌و به‌ها دیموكراسییه‌كانن ،ئه‌گه‌رچی بۆ خوشیان له مێژساڵه تایبه‌تمه‌ندیی رزگاریخوازانه‌یان له ده‌ست داوهو نه ده‌توانن گوندێك رزگار بكه‌ن‌و نه ده‌توانن هه‌لگری كه‌لتوری دیموكراسی بن. خه‌باتی رزگاریخوازی ئاوینه‌ی كه‌لتوری دیموكراسیخوازانه‌‌و رووه ئینسایه‌ك هی نه‌كرێت‌و هه‌ڵگری گــوتــاری پێكه‌وه ژیــان‌و ریزگرتن له جیاوازیه‌كان كۆمه‌لگا نه‌بێ ،فاشیزم به‌رهه‌م دێنی ،راست چاره‌نووسی ئه‌و هێزانه‌مان بۆ دووپات ده‌كه‌نه‌وه كه چه‌نده‌یان له داگیركاری كوشت به‌و رێژه‌یه‌ش خه‌ڵكی واڵتی خوشیان قه‌تل‌وعام كرد به هوكاری جیاوازه‌وه هه‌ر له به‌رپاكردنی شه‌ری ناوخو‌و تا هێرشبردنه سه‌ر جیابیران‌و قه‌بزه كردنی ده‌س ـه‌الت ل ه ریگه نادیموكراسیه‌كه‌ی. خه‌باتی بۆ رزگــاری ـی واڵت هیچی كه‌متر نیه له خه‌بات بۆ به‌رپاكردنی حیزبێكی دیــمــوكــرات‌و پابه‌ند به تــولـه‌رانـس‌و به‌ها دیموكراتیه‌كان .كێش هی حیزبه‌كانی ئێمه له ئیستا ئه‌وه‌یه كه نه له فازی رزگاریخوازیی ماونه‌ته‌وه و نه له فازی دیموكراسیخوازی. ئه‌مه له گه‌ڵ ئه‌وه‌ی به‌ربه‌رییه‌تی ترسناك له نێو هه‌ندێ له‌م هێزانه كه هیچ تایبه‌تمه‌ندیه‌كی رزگاریخوانه‌شیان بۆ رۆژهـــه‌اڵت نیه ده‌بینرێ تا ئاستی به گژداچونه‌و هی دیموكراسی. له راستیی دا كێشه‌كانی نێوخوی ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی حیزبه‌كان كه كۆمه‌لیك لێكترازان‌و پێكهه‌لپرژانی چه‌كداری به‌رامبه‌ر به یه‌كیان لێكه‌وته‌وه ئه‌و راستیه ساد هی خسته روو كه هێزیك ل ه نێوخوی دا تەحه‌مولی رای جیاوازی نه‌بێ‌‌و زمانێكی هاوبه‌ش‌و فۆرمیك له پێكه‌وه ژیان بۆ له ده‌وری یه‌ك كۆكردنه‌وه‌ی جیاوازییه‌كانی نه‌بێ، ده‌توانێ هه‌مان لێكترازانی نێوخوی حیزب بگوازیته‌وه بۆ پێكهینانی لێكترازانی گه‌وره له كۆمه‌ڵگا‌و تێككشانی هه‌موو جۆره فۆرمێكی هاوبه‌ش له لێدان له جیاوازییه‌كانی كۆمه‌لگاوه. ره‌نگرێژكردنی كه‌لتوری كاری سیاسی به كه‌لتوری دیموكراسی هیچ په‌یوه‌ندی به‌وه نیه تۆ هێزێكی ئیسالمی یا چ هپ‌و نه‌ته‌وه‌یی، چون له دواجــار ئه‌م چه‌مکانه ده‌بێ مرۆیی بكرێن‌و به كه‌لتوری دیموكراسی بارگاوی بكرێن .له راستیی دا هیزه‌كانی ئیمه چه‌ند لێك جیاوازن له روی ئایدیا سیاسیه‌كانیانه‌وه ،هێنده‌ش لێك نیزیك‌و لێك ده‌چن له رووی كه‌لتورو په‌ره‌نسیپه دیموكراسیه‌كانه‌وه. كه‌واته ناكرێ ته‌نیا به الی ئه‌و دروشم‌و موژدانه‌وه دانیشین له ژێر ناوی رزگاریخوازی ،كوردایه‌تی‌‌و ئیسالمیه‌تی‌‌و چه‌پ بوونه‌وه تا ئاستی دروشمه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی تری وه‌ك مافی ژنــان‌و.... شاگه‌شكه بین پێیانه‌وه ئه‌گه‌ر كۆی ئه‌مانه له هه‌ناویان دا بارگاوی نه‌كرێن به كه‌لتووری دیموكراسیو ده‌كــرێ له داهاتووی دوای رزگارییش كۆسپی بـه‌رده‌م ئازادییه كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و رێكخراوه‌یی‌‌و تاكه‌كه‌سیه‌كان تا ئاستی گوشینی كۆمه‌ڵگا له خۆیان پێك دینن وه‌ك ئه‌و حاڵه‌ته‌ی له باشورو رۆژاوای كوردستان ده‌ی بینین.
6
سیاسی
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
بانێک‌و دوو هه‌وا ئارەش لوڕستانی وەرگێڕان :ئاڵەشین م ـــه‌نـ ــسـ ــوور ئــــاروه‌نــــده‌کــــان ئــیــعــدام کـــــران ،مــح ـه‌م ـه‌دس ـه‌دیــق کــبــوودوه‌نــده‌‌کــان لــه زیــنــدان دان، فـه‌ریــنــازخــوســره‌وانــیــیـه‌کــان ده‌بن ه قوربانی‌و سه‌دان هیکتار لێره‌واری کــوردســتــان ل ـ ه ســووتــانــن .ئـه‌وانــه ته‌نیا به‌شێکن لەو هه‌واڵه تااڵنه‌ی به‌رگوێمان ده‌که‌ون. ک ــۆم ــاری ئــیــســامــی ئــــه‌رێ یا نا؟ ده‌ستبه‌سه‌رکردن ،ئه‌شکه‌نجه، دوورخستنه‌وه‌و کوشتنی زیندانه ســیــاســیــیــه‌کــان ،ده‌س ــپ ــێ ــک ــردن‌و کۆتایی هێنان ب ه شه‌ڕی کاولکاری 8ســاڵــه ،ســه‌رده‌مــی بنیاتنانه‌وه، قۆناغی چــاکــســازی ،ڕادیکالیزم‌و بنئاژۆخوازی وزێده‌ڕۆی ئه‌حمه‌دی نـ ــژادو لــه ئ ــاک ــام‌دا ده‌سـ ـه‌اڵت ــداری ده‌وڵه‌تی ئێعتداڵ ،ته‌دبیرو ئومید، ڕووکــــــــاری گــشــتــیــی کـــارکـــردی ک ــۆم ــاری ئیسالمیی ه لــه مـــاوه‌ی 37ساڵی ڕابــــردوودا ،به شێوه‌ی به‌رچاوده‌بیندرێ .له هه‌موو ئه‌و قــۆنــاغــانـه‌دا ،سـه‌رکــوتــی سیاسیو پــێــشــێ ـل‌کــردنــی مــافــی ه ــاوواڵت ــی، نادادپه‌روه‌ری ،دروشم دان‌و ...هتد هه‌میشه هه‌بووه که هه‌ندێک جار خاو بوونه‌ته‌وه و هه‌ندێک جاریش توندوتیژو گرژتر له پێشو بووه. ئـــه‌و خــاڵــه‌ی لــه لــێــکــدان ـه‌وه‌ی ن سیاسیی کارکردی هێزه دژبه‌ره‌کا و یان ڕخنه‌گرانی کۆماری ئیسالمیدا زۆر گرنگه؛ هه‌ڵوێستی نــاڕوون‌و ناوه‌رۆکی ناڕوونی به‌شیکی زۆری ئه‌و هێزه گۆڕانخوازانه‌ی ه که وه‌ک ئۆپۆزسیونی سیستمی ده‌سه‌اڵتدار، یان ڕێفورمخواز له نێوخۆی واڵت چ ــاالک ــن .لــه ســـه‌رده‌مـــی شــــه‌ڕدا، زۆربـــــه‌ی ئـــه‌و ڕه‌وت‌و تــوێــژان ـ ه شه‌ڕخوازن ،کاتی ڕێفۆرم دروشمی چاکسازی هه‌ڵده‌گرن ،له قۆناغی زێده‌خوازی ئه‌حمه‌دنیژاددا الیه‌نگری بڕینی «یارانه‌کانن»و وزه‌ی ناوکی به مافی بێ ئه‌مال و ئه‌والی خۆیان ده‌زانـــن و ئ ـه‌مــڕۆش داکۆکیکاری تــۆخــی ده‌وڵــه‌تــی ئێعتداڵن ،ب ـه‌اڵم ئاکامی کارکردی کۆماری ئیسالمی لـــه هـــه‌مـــوو ئــــه‌و ســـه‌رده‌مـــانـــه‌دا یو ســــه‌رکــــوت ،نــــــادادپــــــه‌روه‌ر بــه‌رتــه‌س ــک ــک ــردنــه‌وه‌ی ئــازادیــیــ ه ی و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان بووه. تاکه‌که‌س هۆکاره‌که‌ی چییه؟ ڕه‌نــگــدانـه‌و ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی ئـــــه‌و بــــــارودۆخــــــه چــیــیــه و لــه درێـــژخـــایـــ هن‌دا ڕووبـــــــه‌ڕووی چ ئه‌گه‌رگه‌لێک ده‌بینه‌وه. شۆڕشی 57بزاڤ و رسکانی خه‌ڵکێک بــوو ،که تــه‌واوی چین و توێژه‌کانی تێدا به‌شداربوون ،به‌اڵم نه‌یانتوانی حکوومه‌ت‌و پێکهاته‌یه‌ک پێک‌بێنن ،که له دوای سه‌رکه‌وتنی شـــۆڕش مــاف و داخــوازیــیـه‌کــانــی هه‌موو ئه‌و ده‌ست ه‌و الیه‌نان ه بپارێزێ. نو نه‌بوون ،یان الوازی به‌ستێنه‌کا هه‌لومه‌رجی س ـه‌ره‌تــای په‌ڕینه‌وه ک ب ـه‌ره‌و کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی دێموکراتێ و ســــــه‌ره‌ڕای ئــه‌ویــش ن ـه‌بــوونــی ن و دیاریکراوی گه‌اڵله‌یه‌کی ڕوو ســیــاســی دوای تــێــپــه‌ڕبــوون له حکوومه‌تی په‌هله‌وی له الیه‌ن ئه‌و هێزانه‌ی که به‌شداریی شۆڕشیان کردبوو ،بووه هۆی ئه‌وه‌ی ڕه‌وتی ی مه‌زهه‌بی زاڵ ،که خومه‌ینی ڕێبه‌ر و پێشه‌نگایه‌تی ده‌کــــرد ،بتوانێ ئه‌و به‌شه که‌مه‌ی که توانیبوویان لــــه ســیــســتــمــی نـــــــوێ‌دا ده‌ســــت ن و لــه پێناو دام ـه‌زرانــی ب ـه‌کــار بـ دێموکراسی‌دا تێده‌کۆشان ،وه‌ک جیابیر و ڕه‌وتگه‌لی دژی شۆڕش گ و هــزره ێ و ئـــه‌و ده‌نـــ بناسێن دژانــه بخاته په‌راوێزه‌و ه و هه‌وڵی
سڕینه‌وه‌یان بدا .شه‌ڕی 8ساڵه‌ی ئێران و عێراقیش که خومه‌ینی به « نــعــمــت»ی ده‌زانــــی ،ئامرازێکی گــرنــگــی دیــکــه بـــوو ک ــه ڕێــبــه‌ری ی و الیه‌نگرانی بۆ کۆماری ئیسالم سه‌رکوتی ڕه‌خنه‌گران و دژبـه‌ران به شێوه‌یه‌کی توندوتیژ و دژبه‌رانه ی و شکسته کاریان هێنا ،ئه‌م ناکام گــه‌وره‌یــ ه بــۆ ئــه‌و دژبــه‌رانــه‌ی که ببوونه ئۆپۆزسیونی ده‌سه‌اڵتی تازه، زیاتر له ده‌یـ ه و نیوێک خراپترین هـه‌لــومـه‌رجــی سیاسی بــه ســه‌ردا سه‌پاندن .پاش په‌روه‌نده‌ی تێروری مــیــکــۆنــوس و م ـه‌حــکــووم بــوونــی گـه‌وره‌تــریــن به‌رپرسانی کۆماری ئیسالمی له ژێر ناوی « کارگزران» و «عـــــامـــــان»ی ت ــی ــرۆری ــزم ــی ده‌وڵه‌تی ،هێزه ئۆپۆزسیۆنه‌کان به قۆستنه‌وه‌ی که‌شی له‌باری نێوخۆ و ده‌ره‌وه که ڕوومــای دژه‌مرۆیی کـــۆمـــاری ئــیــســامــی بـــه جــوانــی سه‌لماندبوو ،توانییان که‌ڵک له‌و ن و به ڕێکخستن ده‌رفه‌ته وه‌رگــر و ڕێکخستنه‌وه‌ی ستره‌کتۆره‌که‌یان دیسان پشوودرێژتر و کاریگه‌رتر له مه‌یدانی سیاسیدا ده‌ربکه‌ونه‌وه. دوو ده‌یـ ه دوای شۆڕشی ،57 کۆماری ئیسالمی تووشی نه‌وه‌یه‌ک هــاتــبــوو کــه ئــیــدی دروشــم ـه‌کــانــی
ریفۆرمخوازییه‌وه .پڕش و باڵوی و کێشه‌ی جیددی نێوان ئۆپۆزیسیۆن لـــه‌و قــۆنــاخــه‌دا بــــوو ه هـــۆی لێک دوورکه‌وتنه‌وه‌ی هێزە دژبه‌ره‌کان. هــه‌نــدێــک ب ــوونـ ـ ه ریــفــۆرمــخــواز، هه‌ندێک ئینقالبی مانه‌وه .ئه‌و دوو گرووپ ه به‌جێی راکێشانی به‌شداری کۆمه‌اڵیه‌تی و پیک‌هێنانی ئاڵۆگۆڕ، ب ـه‌جــێــی ده‌رفــــــه‌ت خــوڵــقــانــدن و پێکهێنانی ره‌وتی نوێ ل ه کۆمه‌ڵگه‌دا، داهێنان و هه‌له‌کانیان ل ه کیس خۆیان دا و ،بوون ه پاشکۆی کۆمه‌ڵگاو و ته‌نانه‌ت بوون ه پشتیوان و هانده‌ری ری ــف ــۆرم ــخ ــوازان ــی حــکــووم ـه‌تــی. بزووتنه‌وه‌ی سه‌وز و ناکام بوونی ئه‌وبزووتنه‌وه‌یه باشترین به‌ڵگه‌ی ه بۆسه‌لماندنی ئه‌و هه‌ل‌ومه‌رجه ،ک ه باس کرا.
خەبات لە کوردستان
بـــزووتـــنـــەوە و کــەشــی زاڵ ــی کــوردســتــان ،لــەگــەڵ بـــــارودۆخ‌و هــەلــومــەرجــی رەوتـــــە سیاسییە ناکوردییەکان زۆر جیاوازە .خەبات لــە کــوردســتــان وەک خەباتێکی نەتەوەیی‌و دێموکراتیک ناسراوە و پێناسە کــــراوە .مــافــی چ ــارەی س ن و داکۆکی لە شونا خۆنووسی و بەرژەوەندییەکانی گەلی کورد،
دێــمــوکــراتــی کــوردســتــان تــا ساڵی ١٣٧٥بــــــــەردەوام درێــــــژەی بە خەباتی چەکداری دا و ،پاشانیش دەگەڵ بەهێزکردنی خەباتی سیاسی ن هەمیشە تی م و گروویی ڕێکخست و هێزی پێشمەرگەی لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان به‌رده‌وام بووه‌و لەسەر ن و گــەیــشــتــن ب ــە خــواســتــە ڕوو دیارەکانی گەلی کــورد ،واتە مافی ن و داکۆکی لە چــارەی خۆنووسی س و بەرژەوەندی گەلی کورد. شونا گەلی کوردیش وەک نەتەوەکانی ت دیکەی ئێران کەڵک لە دەرکــەو و پــاشــهــاتــەکــانــی بـــزووتـــنـــەوە ناڕەزایەتییەکان وەردەگــرێ ،بەاڵم کەم‌وکوڕی‌و سەرلێشێواوی رەوتە ناکوردییەکان تێچوویەکی قورس و گرانتر دەخەنە ئەستۆی بزاڤی میللی دێموکراتیکی کــورد .کەشی ی و سەرکوت لە کوردستان ئەمنییەت لە ناوچەکانی دیکه‌ی ئێران زۆر ی و هاوکاری گرژترە و ناڕێکوپێک ن و دژبەرانی الوازی ئۆپۆزیسیۆ کــۆمــاری ئیسالمی بــووەتــە هۆی ئەوەی سیستم توندوتیژتر و گرژتر ڕووبــــــەڕووی نــاڕەزایــەتــیــیــەکــانــی کوردستان بێتەوە و بە شێوەیەکی سیستماتیک سەرکوتی بکا. بــێــدەنــگــی ،رەنــگــدانــەوەی کەم
کەم‌وکوڕی و سەرلێشێواوی رەوتە ناکوردییەکان تێچوویەکی قورس و گرانتر دەخەنە ئەستۆی بزاڤی میللی دێموکراتیکی کورد .کەشی ئەمنییەت ی و سەرکوت لە کوردستان لە ناوچەکانی دیکه‌ی ئێران زۆر گرژترە و ناڕێکوپێک ی و هاوکاری الوازی ئۆپۆزیسیۆ ن و دژبەرانی کۆماری ئیسالمی بووەتە هۆی ئەوەی سیستم توندوتیژتر و گرژتر ڕووبەڕووی ناڕەزایەتییەکانی کوردستان بێتەوە و بە شێوەیەکی سیستماتیک سەرکوتی بکا شۆڕش به الیه‌نه‌وه جێی بایه خ و گرنگی نـه‌بــوو ،ئ ـه‌و نـه‌وه‌یــه که له که‌شێکی ئازاد و کراوه‌ی سیاسیو فه‌رهه‌نگی ده‌گه‌ڕا ،که له‌و که‌شه‌دا ژیانێکی ئاسوود ه و کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ێ و ،تا بۆی ســا غ و سه‌لیمی هه‌ب بکرێ خۆی له کاولکارییه‌کانی شه‌ڕ و پاوانخوای سیستمی ده‌سه‌اڵتدار البدا .قۆناغی ڕیفۆرمخوازی؛ ئاکامی ئـــه‌و داخ ــوازی ــی ــه کــۆم ـه‌اڵی ـه‌تــی‌و خواستانه بوو که به سه‌ر کۆماری ئیسالمیدا سه‌پان .به کرده‌وه هێزه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان توانییان ،هه‌ندێک ئیمتیازی پۆزه‌تیڤ بستێنن ،به‌اڵم مــافــی هــاوواڵتــی و دادپـــــه‌روه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی ئ ـه‌و فاکتۆران ه بوون که ده‌گه‌ڵ بوونی کۆماری ئیسالمی دژای ـه‌تــیــیــان هــه‌ب ــوو .لــ ه کێشه‌ی نــێــوان ده‌ســـــه‌اڵت و کــۆم ـه‌ڵــگ ـه‌دا، هــێــزه ئــۆپــۆزســیــۆن ـه‌کــان کـه‌وتــنـ ه ســه‌ر دوو رێێانێی شـــۆڕش یان
دیارترینی ئەو فاکتۆڕانەن الی نزیک ب ه هه‌موو پارت و الیه‌ن ه کوردییه‌کان باسی لــێ ده‌کـــرێ .بــزاڤــی میللی- دیموکراتیکی کورد ل ه ئیران هەمیشە دەگـــــەڵ بـــزووتـــنـــەوەی کــــورد لە پارچەکانی دیکە لە پیوەندیی دابوو ه هـه‌یـه .لــە ڕۆژهــەاڵتــی کوردستان ی ئەم بزاڤە دوو الیەنی کوردستان و ئێرانی بە خــۆوە گرتوە ،چونکه لێکگرێدراوی نەتەوەیی کوردانی ه ــەر چ ــوارپ ــارچ ــەی کــوردســتــان، گرینگترین هــۆکــاری زیندوویەتی ئــەو بــزاڤــەیــە و بـــەرەو ره‌وگـــ ه و بەستێنی خـــۆی رێــنــوێــنــی دەکـــا. دوای هاتنە ســەرکــاری کــۆمــاری ئیسالمی ،حــکــوومــەتــی نــاوەنــدیــی لــەو وەع ــد و بەڵێنیانە پەشیمان بــوویــەوە کــە لـ ه پێوه‌ندیی ده‌گ ـه‌ڵ ی خودموختاری کوردستان دابوون و ،خــومــەیــنــی فــه‌رمــانــی ش ــەڕی دژی کوردستان دەرک ــرد .حیزبی
و پــشــتــیــوانــی الوازی چــاالکــانــی مــافــی مــــرۆڤ‌و ڕەوتــــە سیاسییە ناکوردییەکان لە بەرامبەر ئیعدامی لــەنــەکــاوی مــەنــســووری ئــاڕوەنــد، زیــنــدانــیــی ســیــاســیــی کـــــورد کە مەحکووم بە زیندانی هەتاهەتایی بوو ،یان دۆخێکی وەکــوو ئەوە لە کاتی ناڕەزایەتییە بەربەرینەکانی خەڵکی کورد دوای مەرگی فەریناز خــوســرەوانــی ،بەڵگەی ڕوونــن کە نیشان دەدا ئــەو سەرلێشێواوی و ناهەماهەنگییەی ئۆپۆزیسیۆنی غەیری کورد ،دەبێتە هۆی ئەوەی گەلی کورد بۆ پێشڤەبردنی بزاڤی نەتەوەیی – دێموکراتیکی خۆی لە رۆژهــەاڵتــی کوردستان ناچار بێ تێچوویەکی قورس و گرانتر لەچاو شوێنەکانی ئێران بدا و گوشارێکی زیاتر بکه‌وێتە سەری.
که‌لێنی نێوان به‌ڵێنی و کرده‌وه‌کانی ده‌وڵه‌تی روحانی 24ی جــۆزه‌ردانــی ئه‌مساڵ 2 ،ساڵ به سه‌ر هه‌ڵبژێرانی حه‌سه‌ن روحانی بۆ سه‌رکۆماریی تێده‌په‌ڕێ .بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی کارنامه‌ی دووساڵه‌ی ده‌وڵه‌تی روحانی ،پێویسته ئامانج و به‌ڵێنییه‌کانی روح ــان ــی لــه کــاتــی بــانــگ ـه‌ش ـه‌ی هــه‌ڵــبــژاردن و کرده‌وه‌کانی ده‌وڵه‌ت له‌م دووساڵه‌دا پێک بگرین بۆ ئه‌وه‌ی بۆمان ده‌رکه‌وێ که به پێی به‌ڵێنییه‌کانی حه‌سه‌ن شێخانی هه‌نگاوی ناوه یان نا؟ ده‌توانین له چه‌ند بواری سـه‌ره‌کــیــیـه‌وه کــرده‌وه‌کــانــی هه‌ڵسه‌نگێنین؛ له بواره‌کانی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه ،ئابووری ،سیاسه‌تی نێوخۆیی ئێران و مافی مرۆڤ. هه‌موو یان زۆربه‌ی نزیک به ته‌واوی هه‌وڵه‌کانی روحانی له بواری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌دا له سه‌ر پرسی دانوستانه ناوکییه‌کان چڕ بۆته‌وه .به چه‌شنێک که سیاسه‌تی ده‌ره‌وه هاوتا کراوه له‌گه‌ڵ دانوستانه ناوکییه‌کان و هه‌موو پرسه‌کانی دیکه‌ش که‌وتوونه ژێر سێبه‌ری دانوستانه‌کانه‌وه. ده‌وڵه‌تی روحانی له بواری دیپلۆماسیی ره‌سمی له بیاڤی ناوچه‌یی دا ،به پێی چاوه‌ڕوانییه‌کان نه‌یتوانیوه گۆڕانێکی نوێ بێنێته کایه‌وه و نه‌یتوانیوه له‌گه‌ڵ درواسێکانی متمانه دروست بکا و هه‌نووکه به‌ره‌یه‌کی عه‌ره‌بی له دژی ئێران پێکهاتووه و عه‌ره‌بستانیش زیاتر له 8مانگه که له ئێران باڵوێزی نییه .خاڵێکی جێی سه‌رنج ئه‌وه‌یه که فاکتۆری دیاریکه‌ر له سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران له رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست دا ،سوپای قودسه که به میتۆدێکی ئه‌منییه‌تی و تێکده‌رانه ده‌جوڵێته‌وه و وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه رۆڵێکی په‌راوێزی ده‌گێڕێ. له بواری ئابووری دا سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌که ئارامی و سه‌قامگیرییه‌کی رێــژه‌یــی دروســـت بـــووه ،بــه‌اڵم بـه‌شــی راسته‌قینه‌ی ئــابــووری وات ـه به‌رهه‌مهێنان هێشتا له قه‌یران دایه ،که‌لێنی چینایه‌تی نه ته‌نیا که‌م نه‌بووه به‌ڵکوو جاروبار زیادیشی کردووه .ده‌وڵه‌ت نه‌یتوانیوه هه‌لی کار زیاد بکا. به هۆی سیستمی ئیداری ناکارا ،ناهه‌ماهه‌نگی له نێوان ئۆرگانه‌کانی سیستم دا ،ده‌ورلێدانه‌وه‌ی یاسا و رێساکان له الیه‌ن ده‌سه‌اڵتبه‌ده‌ستان، ده‌ستێوه‌ردانی بنیاته نیزامی و ئه‌منییه‌تییه‌کان له کاروباری ئابووری دا و قۆرخکردنی به‌شگه‌لێکی گرینگی ئابووری ،کۆماری ئیسالمی تا قوڕگی ل ه گه‌نده‌ڵی رۆچــووه؛ به چه‌شنێک که ئه‌و قه‌باره گـه‌وره‌ی گه‌نده‌ڵییه، به‌شێک له ده‌ره‌نجامه ئه‌رێنییه‌کانی رێککه‌وتنی ناوکی(ئه‌گه‌ر بکرێ)، به‌تاڵ کردۆته‌وه .ده‌وڵه‌تی روحانی نه‌یتوانیوه(و ناتوانێ) هه‌نگاوێکی جیددی بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ئه‌و پێکهاته گه‌نده‌ڵی هێنه‌ره ،هه‌ڵێنێته‌وه. راسته به‌شێکی گــه‌وره‌ی حاکمییه‌ت له ده‌ســت ئوسوولگه‌راکان دایه و ده‌وڵه‌ت ئامرازی پێویستی له بواری سیاسه‌تی نێوخۆیی دا له ده‌ست دا نییه ،به‌اڵم ده‌وله‌تیش بوێریی پێویستی ل ه رێکخستنی فه‌زای سیاسیی نێوخۆیی دا نه‌بووه و هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکردووه که ئوسوولگه‌را توندئاژۆکان و گرووپگه‌لی فشار پێشڕه‌وی زیاتر بکه‌ن و ببنه کۆسپ له بـه‌رده‌م جێبه‌جێ بوونی به‌رنامه‌کانی ده‌وڵه‌تدا .راستتر وایه بڵێین به هۆی نه‌بوونی به‌رنامه‌یه‌کی تۆکمه ،نه‌بوونی جیددییه‌تی پێویست و موحافیزه‌کاریی به‌رپرسانی پێوه‌ندیدار به سیاسه‌تی نێوخۆییه‌وه ،ده‌وڵه‌ت له‌م بواره‌دا نمره‌ی قبووڵی وه‌رناگرێ .هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی کۆنسێرته‌کان و رێگری کردن له چوونی ژنان بۆ ستادیۆمه وه‌رزشییه‌کان ،ته‌نیا دوو نموونه‌ی بچووکی سه‌لمێنه‌ری ئه‌و ئیدیعایه‌ی س ـه‌ره‌وه‌ن .ئه‌گه‌ر ئێمه ئاخێزگه‌ی موحافیزه‌کاریی روحانی ،پێشینه‌ی ئه‌منییه‌تیی و کاراکتێری کالسیکی ناوبراو له‌به‌رچاو بگرین ،باشتر لـه‌وه تێده‌گه‌ین که بۆچی روحانی گۆڕانێکی به‌رچاوی له سیاسه‌تی نێوخۆیی دا دروست نه‌کردووه و به کرده‌وه ئه‌و بواره‌ی راده‌ستی ئوسوولگه‌راکان کردووه. له بــواری مافی مرۆڤدا کارنامه‌ی ده‌وڵــه‌ت ئه‌سڵه‌ن جێی قبووڵ کــردن نییه .ه ـه‌ژمــاری ئێعدامه‌کان بـه نیسبه‌ت ده‌ورانـــی ئه‌حمه‌دی نژادیش زۆر زیاتر بووه؛ پرۆژه‌یاسای تاوانی سیاسی به هیچ ئاکامێک نه‌گه‌یشتووه؛ پــرۆژه‌یــاســای حیزبه‌کان هێشتا به مه‌جلیس نــه‌دراوه؛ جاڕنامه‌ی مافی هاوواڵتیی هیچ کاریگه‌رییه‌کی نه‌بووه؛ سه‌باره‌ت به «ئه‌قوام و که‌مایه‌تییه‌کان» هیچ کام له به‌ڵێنییه‌کان جێبه‌جێ نه‌کراون؛ ده‌وڵه‌ت نه‌یتوانیوه فه‌سڵی 3ی یاسای بنه‌ڕه‌تی ،که پێوه‌ندی به مافه‌کانی خه‌ڵکه‌وه هه‌یه ،به دروستی جێبه‌جێ بکا ،زۆر کاری پێچه‌وانه‌ی یاسای بنه‌ڕه‌تیش کــراون و ده‌وڵــه‌ت دژکــرده‌وه‌ی ـه‌کــی کرده‌یی و کاریگه‌ری نه‌بووه .ئه‌وه له حاڵێک دایه که سه‌رکۆمار جێبه‌جێکاری یاسای بنهڕهتییه و ده‌توانی هۆشداریی بدا .به‌اڵم روحانی له‌و ده‌سه‌اڵته‌ی خۆیشی که‌ڵکی وه‌رنه‌گرتووه .ئه‌مانه و چه‌ندین نموونه‌ی دیکه ده‌یسه‌لمێنن که بواری سیاسه‌تی نێوخۆیی به گشتی و مافی مرۆڤ به تایبه‌تی ،خۆیان گوته‌نی له ئه‌وله‌وییه‌تیان دا نه‌بووه و گرینگییه‌کی ئه‌وتۆیان پێ نه‌داوه. به هۆی هه‌ژاریی و نه‌داریی ،که‌رامه‌ت و که‌سایه‌تیی مرۆڤه‌کان له ئێراندا وردوخاش بووه .له بواری کۆمه‌اڵیه‌تی دا دیارده‌کانی ئیعتیاد، ته‌اڵق ،تاوان و جینایه‌ت له په‌ره‌سه‌ندن دان .رۆحی هاوپێوه‌ندیی گشتی الواز بووه و نۆڕم و به‌ها کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان بێبایه‌خ بــوون .هه‌مووی ئه‌وانه‌ش له نیشانه‌کانی لێکهه‌ڵوه‌شانی کۆمه‌اڵیه‌تین که مومکینه بێته‌ئارا. ده‌وڵه‌تی روحانی زۆرب ـه‌ی هه‌وڵه‌کانی بۆ دوو به‌شی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه و ئابووری ته‌رخان کــردووه .تــازه له دوو بــواره‌ش دا وه‌ک چــاوه‌ڕێ ده‌کــرا ،ده‌سکه‌وتی نـه‌بــووه .بواره‌کانی دیکه‌ش به کــرده‌وه بوونه پاشکۆی ئه‌و دوو به‌شه .روحانی هه‌مووپرسه‌کانی گرێداوه به رێککه‌وتنی کۆتایی ناوکی .ئه‌مه له حاڵێک دایه چاره‌سه‌ریی پرسی ناوکی ته‌نیا مه‌رجی پێویسته بۆ زاڵ بوونی ئێران به سه‌ر قه‌یرانی ئابووری دا و به قسه‌ی کارناسان ئه‌و‌په‌ڕه‌که‌ی ده‌توانێ 15تا 20له سه‌دی کێشه ئابوورییه‌کانی ئێران چاره‌سه‌ر بکا .ده‌وڵه‌تی روحانی 2ساڵی دیکه‌شی له به‌رده‌م دا ماوه ،قسه‌که ئه‌وه‌یه که ئه‌و 2ساڵه‌ی تێپه‌ڕی کرد ،که‌متر له بانگه‌شه و که‌متر له‌وه‌ی چاوڕێ ده‌کرا ،کاری کرد و هه‌نگاوی نا.
5
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
نەتەوەیی
ژماره٦٥٨ :
قسەکانی قادر وریا لە ڕێوڕەسمی ڕێزگرتن لە شەهید مەنسوور ئاڕوەند
خوشک و برایانی به‌ڕێز! هاوڕێیانی تێکۆشه‌ر! به‌خێر بێن بۆ کۆڕی ڕێزگرتن‌و یادکردنه‌وه‌ی تازه‌ترین شه‌هیدی ڕێگای ئــازادی له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان شه‌هید مه‌نسووری ئاروه‌ند. وه‌ک ئ ــاگ ــادارن ڕۆژی یـه‌کــشـه‌مـه‌ی ڕابــــردوو 24ی جــــۆزه‌ردان ،کــۆمــاری ئیسالمی ،یه‌کێکی دیکه لــه به‌ندییه ســیــاســیـه‌کــانــی کــــورد ،یـه‌کــێــکــی دیــکــه لــه شــۆڕشــگــێــڕانــی نه‌ته‌وه‌که‌مانی -ئه‌مجاره‌یان له به‌ندیخانه‌ی میاندواو -ئیعدام کــرد .وه‌ک هه‌میشه‌ش بێ ئ ـه‌وه‌ی بــیــروڕای گشتی بزانێ، بێ ئه‌وه‌ی ناوه‌نده خه‌به‌رییه‌کان ،بێ ئه‌وه‌ی میدیاکان ،بێ ئه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌که‌ی لێی ئاگادار بن‌و ،دوای ئه‌وه‌ی که گیانی له شه‌هید مه‌نسووری ئاروه‌ند ئه‌ستاند ،ئه‌مجار پێوه‌ندییان به بنهماڵهکهیان گرت‌و گوتیان ڕۆڵه‌که‌یان لێ ئیعدام کردوون. لێره کۆبوینیه‌وه تا ڕێز له تێکۆشه‌رێک ،له قاره‌مانێک، له هه‌ڵسووڕاوێکی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بگرین که له 10ساڵی ڕابــردوودا ،هه‌موو توانای خۆی بۆ نیشاندانی وه‌فــاداری به حیزبی دێموکرات ،بۆ کارکردن له پێناوی ئامانجه‌کانی حیزبی دێموکراتی کوردستاندا ته‌رخان کرد. بۆ ئه‌وانه‌ی ئاگادار نین مه‌نسوور کێ بوو -ئه‌گه‌ر چی به بۆنه‌ی موقاومه‌تی له زینداندا ،به بۆنه‌ی مه‌حکوومکرانی به ئیعدام تا ڕاده‌یه‌کی زۆر بۆ بیروڕای گشتی‌و بۆ خه‌ڵکی کوردستان ناسراو بوو ،مه‌نسووری ئاروه‌ند الوێک بوو که ساڵی 1354له مه‌هاباد له بنه‌ماڵه‌یه‌کی نیشتمانپه‌روه‌ردا، لــه دایــک بــبــوو .خوێندنی تــا دیپلۆم خوێندبوو ،بــە هۆی عه‌القه‌یه‌کی زۆری به وه‌رزش‌‌و به هۆی وه‌رزشکاربوونی، هه‌ر وه‌ها بەو هۆیەوە که ده‌یهه‌ویست الوانی کوردستان له جیاتی ڕووکردن له ئیعتیاد ،له جیاتی ئه‌وه‌ی که له داوی ئەو ئینحرافاتە که‌ون که رێژیمی جمهوریی ئیسالمی به شێوه‌ی ڕاسته‌وخۆ‌و ناڕاسته‌وخۆ په‌ره‌یان پێ ده‌دا ،بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وان جه‌زبی فه‌عالیه‌تی سالمیان بکات ،باشگایه‌کی وه‌رزشیی پێک هێنابوو .به هۆی خۆشه‌ویستیی خۆی‌و به هۆی پێکهێنانی ئه‌و باشگایه‌وه ،به هۆی بایه‌خدانی به په‌روه‌رده‌ی جه‌سته‌یی‌‌و رۆحیی الوان ،خه‌ڵکێکی زۆر له الوانی مه‌هاباد ڕوویان له باشگاکه‌ی کــردبــوو .ئـه‌ویــش بــه ئاگاهییه‌وه ئ ـه‌و کــاره‌ی ده‌کــرد ،ده‌یویست الوه‌کــان له باری جه‌ستەییەوە ،له باری ڕۆحی‌‌و له باری فکرییه‌وه ئینسانێکی سالم بار بێن‌‌و خۆیان بۆ خزمه‌تی کۆمه‌ڵگاکه‌یان ته‌رخان که‌ن نه‌ک بکه‌ونه داوی کۆماری ئیسالمی‌و پشت له نه‌ته‌وه‌که‌یان بکه‌ن .هه‌ر ئه‌م ه بۆ خۆی کاربه‌ده‌ستانی ئیتالعات‌و دام‌و ده‌زگاکانی ڕێژیمی ئێرانی لــەوە نیگه‌ران کــردبــوو کــه که‌سێک خــاوه‌نــی ئه‌و خۆشه‌ویستییە‌و ئەو که‌سایه‌تییه بێ ،دەتوانێ خه‌ڵکێکی ئاوا له ده‌وری خۆی کۆ‌کاته‌وه. زیاتر له 10ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ،له سه‌ره‌تای هه‌شتاکانی هه‌تاوی ،مه‌نسوور ئاروه‌ند پێوه‌ندیی به ته‌شکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌وه گرت‌و بوو ب ه ئه‌ندامی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکرات .هه‌تا ئه‌وکاته‌ی گیرا ئ ـه‌وه‌ی بۆ حیزبی دێموکرات له ده‌ستی ده‌هــات درێغی نه‌کرد .له‌و سااڵنه‌ی دواییدا به ڕاده‌یه‌ک هه‌ڵسووڕ بوو که کۆمسیۆنی ته‌شکیالت پێشنیاری ئ ـه‌وه‌ی کردبوو وه‌کــو کادرێکی نهێنیی حیزبی ێ که به داخ ـه‌وه گیراو ئیدی نه‌کرا دێموکرات له نێوخۆ ب یا نه‌یتوانی ئه‌وخزمه‌تانه‌ی له ده‌ستی دێ ئه‌نجامیان بدا.
به بڕوای من شه‌ریفترین ئینسانه‌کان،
سه‌ربه‌رزترین خه‌باتکاران ئـه‌وانـه‌ن که به چـه‌ک دیفاع له میلله‌ته‌که‌ی خۆیان
ده‌ک ـه‌ن ،چونکه ناچار کــراون کە چەک هەڵبگرن
ساڵی 90گیرا ،به‌هاری ساڵی 91حوکمی ئیعدامی درا ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که حوکمی ئیعدامی درابوو له زیندانیش‌دا نموونەی خــۆڕاگــری بــوو ،مــایـه‌ی دڵگه‌رمیی زیندانیانی دیک ه بــوو، ئه‌وانه‌ی که له گه‌ڵی له به‌ند‌دا بوون ده‌زانــن چ ئینسانێکی خۆڕاگر بوو ،چۆن زیندانیه‌کانی دیکه‌ی بۆ خۆڕاگری ،بۆ سه‌ردانه‌نواندن هان ده‌دا .له حاڵێکدا که حوکمی ئێعدامیشی درابوو به‌رده‌وام خۆی‌و بنه‌ماڵه‌که‌ی له ژێر ئه‌زیه‌ت‌و ئازاردا بوون ،چونکە حازر نه‌بوو ته‌سلیمی ویستە‌کانیان بێ .زۆرجار بیانوویان پێ ده‌گرت ،هه‌رجارەی له زیندانێك ڕایان ده‌گرت. ساڵی ڕابــردووش به هۆی نفووزو خۆشه‌ویستییه‌ک که له
نێو به‌ندییه‌کان‌دا هه‌یبوو ،به تایبه‌تی ئه‌و کاته‌ی کە مانگرتنی به‌ندییه سیاسیه‌کان له ورمــێ هەبوو ،له‌وانیان هــه‌اڵوارد، هێنایه‌نه‌وه بــۆ مـه‌هــابــاد بــۆ ئـــه‌وه‌ی ل ـه‌نــاو زیندانییه‌کانی دیکه‌دا نه‌بی‌و نه‌توانێ ئـه‌و کاریگه‌ریه‌ی هه‌یه‌تی له سه‌ر ئه‌وان بینوێنێ .ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌شیان باڵو کرده‌و ه کە حوکمی ئێعدامه‌که‌ی ده‌ره‌جه‌یه‌ک ته‌خفیف دراوه ،به‌اڵم ئه‌و بۆخۆی زۆری باوه‌ڕ به‌وه نه‌بوو که حوکمی ئیعدامی ته‌خفیف درابێت. ئه‌وه‌نده‌ی مه‌جالی په‌یوه‌ندیی به خزم‌و که‌س‌و بنهماڵهو دۆستانیه‌وه ده‌ب ــوو ،وه‌فــاداریــی خــۆی به حیزبە‌کەی‌و به ئامه‌نجه‌کانی نیشان دەدایه‌وه .له گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ده‌زانین که‌سێک که له زیندان دایــه چــاوه‌ڕوانــکــراوه که جمهوری ئیسالمی هه‌موو توانای خۆی به کار بێنێ بۆ وه‌ی شتی به سه‌ردا بسه‌پێنێ ،بۆ ئه‌وه‌ی به‌شی ئه‌وه‌نده‌ی ئیعترافی لێ وه‌رگرێ کە به ناو دادگاکانی ئه‌و ڕێژیمه توندترین حوکمی له سه‌ر دەر بکه‌ن .ئ ـه‌وان که ڕقێکی زۆریــان له مه‌نسوور هه‌بوو، هـه‌مــوو هـه‌وڵــی خــۆیــان دا کــه ئــه‌وه‌نــده‌ی فشار بــۆ بێنن، ئه‌وه‌ندی ئێعتراف پێ بکه‌ن یا به‌ڵگه‌ی لێ بستێنن که دوایە بیکه‌ن به سه‌نەدێک بۆئه‌وه‌ی له دادگــادا حوکمی ئیعدامی پێ سادر بکه‌ن‌و به‌مجۆره داخی خۆیانی پێ بڕێژن .به‌اڵم ئ ـه‌و ،چونکه ئاماده نه‌بوو دژی نه‌ته‌وه‌که‌ی خــۆی ،دژی هاوڕێیانی خۆی بوه‌ستێ ،ئاماده نه‌بوو ئه‌و نهێنیانه‌ی له سینگی‌دا بــوون بیاندرکێنێ ،سه‌ره‌نجام داخــی خۆیان پێی رشت‌و له بنهماڵهکهیان ،لە حیزبی دێموکراتی کوردستانو له نه‌ته‌وه‌که‌یان‌ئه‌ستاند‌و شه‌هیدیان کرد. ئه‌وه‌ندی ده‌گڕێته‌وه سه‌ر کۆماری ئیسالمی ،ئیعدام شتێکی تازه نییه ،ئێعدام له گه‌ڵ کۆماری ئیسالمیدا له دایک بووه‌و پێشم وایه تا ئه‌و ڕێژیمه له سه‌ر کار بێ ،درێژه به ئیعدام ده‌دا ،چونکه ئه‌و رێژیمه بناغه‌ی ده‌سه‌اڵتی خۆی له سه‌ر دابین کردنی ڕه‌زامه‌ندیی خه‌ڵک دانه‌ڕ‌شتوه ،ئه‌و ڕێژیمه ده‌یهه‌وێ به هه‌ر قیمه‌تێک بمێنێته‌وه ،جا ئه‌گه‌ر ئه‌و قیمه‌ته ئیعدامی هه‌موو ڕۆژه‌ی الوان له کوردوستان‌و له سه‌رانسه‌ری ئێران بێ ،درێغی نه‌کردوه .ئیعدام به‌شێکه له هووییەتی جمهووری ئیسالمی ،هه‌ر بۆیه‌شه له ئاستی دنیادا پله‌ی یه‌که‌می هه‌یه له ئیعدامی الوان‌دا .ڕێژیمی کۆماری ئیسالمی به ده‌لیلی ماهییه‌تی دیکتاتۆرانه‌و دژی ئینسانی‌و کۆنه‌په‌رستانه‌ی لێی چــاوه‌ڕوان ده‌کــرێ که له داهاتووش‌دا الوان به تایبه‌تی له سه‌ر خه‌بات و تێکۆشان بۆ ئازادی ئیعدام بکا .ئه‌وه‌ش که
بـــە درفــه‌تــیــشــی ده‌زانــــــم کـــه بڵێم
ب ـه‌ڕابــردووتــریــن تــێــکــۆشـه‌ران ،به‌ندیی ه سیاسیه‌کانی ئێران ،ئه‌وانه‌ن که سه‌ر به
حیزبی دێموکراتن
ده‌گه‌ڕێته‌وه سه‌ر گه‌لی کورد وحیزبی دێموکرات ،گه‌لی کورد له یه‌که‌م نه‌ته‌وه‌‌و یه‌که‌م پێکهاته‌کانی ئێرانه که سه‌ری بۆ کۆماری ئیسالمی دانه‌نواند ،چونکه کۆماری ئیسالمی ئاماد ه نه‌بوو دان به مافه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کــورددا بنێ »،نــا»ی به کۆماری ئیسالمیی گوت .هه‌ربۆیه‌ش له‌وه‌تا کۆماری ئیسالمی هه‌ی ه ئه‌وه‌ی که به‌شی خه‌ڵکی کوردستانه ،سه‌رکوته ،هێرشی نیزامیه ،هێرشی هه‌واییه ،له به‌ین بردنی ڕۆڵه‌کانیه‌تی چ له سه‌نگه‌ری برگری له چیاکان ج له نێو به‌ندیخانه‌کان‌دا. بۆحیزبی دێموکراتی کوردستانیش گیانبازی‌و شه‌هاده‌تی ڕێبه‌ران و تێکۆشه‌ران‌و ئه‌ندامانی ،شتێکی تازه نییه .ئێمه دەزانین دامه‌رێنه‌ری حیزبی دێموکرات پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د، ده‌گ ـه‌ڵ ئه‌بولقاسمی س ـه‌دری قــازی‌و حه‌م ه حسه‌ین خانی سه‌یفی قازی و به‌دوای ئه‌واندا فه‌یزوڵاڵ به‌گییه‌کانی سه‌قز‌و بۆکان که له تێکۆشه‌رانی کۆماری کوردستان بوون ،له الیه‌ن ڕژیمی شایه‌تییه‌وه ئیعدام کران .که وابوو له ڕۆژی ئه‌وه‌ڵی دامه‌زرانی حیزبی دێموکراته‌وه ئێعدامی تێکۆشه‌ران‌و ڕێبه‌رانی بوته به‌شێک له نه‌ریتی حیزبی دێموکراتی کوردستان .له‌وه‌تا کۆماری ئیسالمییش له سه‌رکاره هه‌رئاوا به چاو خشاندنێک ده‌توانین بڵێین سه‌دان تێکۆشه‌ری حیزبی دێموکرات ،سه‌دان کادرو پێشمه‌رگه ،سه‌دان ئه‌ندام‌و دۆست‌و دڵسۆزی حیزبی دێموکرات ،هه‌ر به ده‌لیلی ئه‌وه‌ی که پشتیوانییان له‌م حیزبه کردوه ،به ده‌لیلی ئه‌وه‌ی که له پێناو ئامانجه‌کانی ئه‌م حیزبه‌دا تێکۆشاون کەۆتوونه به‌ندیخانه‌کانی کۆماری ئیسالمی‌و گیانیان له ده‌ست داوه .کسانی وه‌ک کاک که‌ماڵی ده‌باغی، ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیمان له زیندانی کۆماری ئیسالمیدا ئیعدام کراوه ،که‌سی وه‌ک کاک ته‌های حه‌ق ته‌له‌ب ،که‌سانێک که مه‌سئولی کۆمیته شارستان بوون وه‌ک کاک مه‌نسوور حه‌ق‌پوور ،کەسانێک کە کادری تەشکیالتیی ئه‌و حیزبه بوون وه‌ک کاک خالید خورشیدی ،وه‌ک کاک ڕه‌شاد حوسه‌ینی، کەسانێک کە ئه‌ندامی ســاده‌ی ئـه‌و حیزبه بــوون ،ئه‌ندامی یه‌کیەتیی الوان بــوون ،وه‌ک ئه‌وانه‌ی من له بیرم بن کاک ڕه‌زای که‌ریمی ،کاک خالیدی شاتری‌و هتد ،یانی هه‌رئاوا هه‌رکامێکمان نــاوی چه‌ندین تێکۆشه‌ر‌و ئه‌ندام‌و الیه‌نگر‌و دڵسۆزی حیزبی دێموکراتی کوردستانمان له بیره که له به‌ندیخانه‌کانی کۆماری ئیسالمیدا به هۆی موقاومه‌تیان، بەهۆی وه‌فـــاداری به نه‌ته‌وه‌که‌یان ،به تــاوانــی ئــه‌وه‌ی که دڵسۆزی میلله‌تی خۆیان بــوون‌و بۆ ئامانجه‌کانی میلله‌تی خۆیان تێکۆشاون ،ئێعدام کــراون .ئێستاش چاوه‌ڕوانکراو بــوو که که‌سێکی وه‌ک کــاک مه‌نسوور ئــاروه‌نــد که گوتم هه‌ڵسووڕاوێکی ڕێکو پێک ،دڵسۆز‌و نه‌ترسی ته‌شکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بوو ،ئاماده بوو سهرو گیان‌و
ماڵی له پێناو حیزبی دێــمــوکــرات‌دا ببەخشێ ،به‌هۆی ئه‌و خزمه‌تانه‌ی به حیزبی دێموکراتی کوردستانی کردبوو له الیه‌ن کۆماری ئیسالمیی ئێرانەوە ئیعدام بکرێ. ئێمه هیوادارین که به‌ندی ه سیاسیه‌کانی دیکه که له زیندانی کۆماری ئیسالمی‌دان چ کــوردو چ غه‌یره کــورد ،چ سه‌ربه حیزبی دێموکرات بن یا سـه‌ر به حیزب‌و ڕێکخراوه‌کانی دیکه ،ئــازادیــی خۆیان وه‌ده‌ســت بێنن ،چی دیکه له الیه‌ن کۆماری ئیسالمییه‌وه گیانیان لێ نه‌ستێندرێ .ب ـه‌اڵم هه‌ر ئێستا به‌ندیخانه‌کانی کۆماری ئیسالمی پڕن له تێکۆشه‌رانی سیاسی به‌تایبه‌تی تێکۆشه‌رانی کورد ،بە درفه‌تیشی ده‌زانم که بڵێم به‌ڕابردووترین تێکۆشه‌ران ،به‌ندییه سیاسیه‌کانی
ئــــه‌و ،چــونــکــه ئـــامـــاده نــه‌ب ــوو دژی
نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی ،دژی هاوڕێیانی خۆی بوه‌ستێ ،ئاماده نه‌بوو ئه‌و نهێنیانه‌ی له
سینگی‌دا بوون بیاندرکێنێ ،سه‌ره‌نجام
داخی خۆیان پێی رشت‌و له بنهماڵهکهیان،
لە حیزبی دێموکراتی کــوردســتــان‌و له نه‌ته‌وه‌که‌یان‌ئه‌ستاند‌و شه‌هیدیان کرد
ئــێــران ،ئ ـه‌وان ـه‌ن کــه س ـه‌ر بــه حیزبی دێموکراتن .ئێمه له زیندانی کــۆمــاری ئیسالمیدا تێکۆشه‌ری وه‌ک عوسمانی مسته‌فاپوورمان هه‌یه که پێشمه‌رگەی حیزبی دێموکرات بووو ساڵی 70به دیل گیرا ،تا ئێستا له به‌ندیخانه‌ی کۆماری ئیسالمیه ،تا ئێستا بۆ سەردانێکی کورتی بنەماڵەکەشی له زیندان نه‌هاتوه‌ته ده‌ر .کۆمه‌ڵێک تێکۆشه‌ری دیکەمان هەن که ساڵی ١٣٧٥کاک والی دروودی ،کاک عومه‌ری ئیمامی ،کاک محه‌مه‌دی مورادی ،کاک عه‌لی ساڵحی ،ئه‌مانه پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دێموکرات بوون .ساڵی ١٣٧٥پێکه‌وه له ناوچه‌کانی باشووری ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له ڕووداوێـک‌دا گیران ،تا ئێستا لە زیندانی یه‌زد لە به‌ندیخانه‌دان ،تازه ئه‌مساڵ دوانیان توانیان پاش ئه‌و هه‌موو نه‌خۆشییه ،پاش ئه‌وه‌ی که ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌کانیان له ده‌ست‌دا ،بۆ چه‌ند ڕۆژێک ئیجازه‌یان پێدرا کە سه‌ردانی بنه‌ماڵه‌کانیان بکه‌ن .که‌سی وه‌ک کاک که‌ماڵی شه‌ریفیمان ئیستا له زیندان دایه‌‌و به زیندانی ئه‌به‌د مه‌حکووم بووه‌و هێشتا که‌مترین حوقووقی زیندانییه‌کی سیاسیی نیه. دیاره زۆر که‌سی دیکه‌شمان هه‌ن کە لێرە دا مه‌جال نی ه نــاوی هه‌مووانیان بێنم .لەم ڕووەوە نــاوی ئەوانەشم هێنا چونکە بە داخــەوە زۆر له میدیاکان‌و تەنانەت ناوه‌نده‌کانی مافی مرۆڤ ،زۆر له تێکۆشه‌ران‌و چاالکانی مه‌ده‌نی‌و زۆر الیه‌ن خۆ له ناو‌هێنانی ئه‌وانه ده‌بوێرن بۆ؟ چونکه پێشمه‌رگه بــوون .لێره من به ده‌رفه‌تی ده‌زانــم بڵێم ئه‌وانه‌ی که پێیان وایه که‌سێک کە پێشمه‌رگه بوو ،که‌سێک کە بۆ بردنە پێشی خه‌باتی میلله‌ته‌که‌ی ،بۆ ئازادیی میلله‌ته‌کەی ده‌ستی داوه‌ته چه‌ک ،ئه‌گه‌ر که‌وته به‌ند ،ئه‌گه‌ر ئیعدام کرا ،نابێ دیفاعی لێ بکه‌ی ،له هه‌ڵه دان .سه‌یره ڕێژیمێک به هه‌موو ئیمکاناتی سه‌رکوتی خۆیه‌وه دێت خه‌ڵکه‌که‌ی ئێمه قه‌اڵچۆ ده‌کا ،خه‌ڵک ئێعدام ده‌کا ،دێهاته‌که‌یان وێران ده‌کا ،به هه‌زاران که‌سی له خه‌ڵکی کوردستان کوشتوه ،ئه‌م دام‌و ده‌زگانه بۆیان هه‌یه بێن به فڕۆکه ،به تانک‌و تۆپ ،به هه‌رچی وه‌سیله‌ی سه‌رکوته، بێن خه‌ڵک بکوژن ،به‌اڵم که‌سێک کە بۆ دیفاع له میلله‌ته‌کەی نه‌ک لە بەرئەوەی نه‌خۆشیی ئینسانکوشتنی ههیە ،چه‌کی هه‌ڵگرتوه ،هاتوه دیفاع له ئازادی بکا ،دیفاع له میلله‌ته‌که‌ی بکا ،ئه‌گه‌ر ڕۆژێک به برینداری به دیل گیرا ،نابێ دیفاعی لێ بکرێ؟!
ئـه‌وانـه‌ی که پێیان وایــه که‌سێک کە
پێشمه‌رگه بــوو ،که‌سێک کە بــۆ بردنە پێشی خه‌باتی میلله‌ته‌که‌ی ،بۆ ئازادیی
میلله‌ته‌کەی ده‌ستی داوه‌ته چه‌ک ،ئه‌گه‌ر
که‌وته به‌ند ،ئه‌گه‌ر ئیعدام کــرا ،نابێ
دیفاعی لێ بکه‌ی ،له هه‌ڵه‌دان
به بڕوای من شه‌ریفترین ئینسانه‌کان ،سه‌ربه‌رزترین خه‌باتکاران ئه‌وانه‌ن که به چه‌ک دیفاع له میلله‌ته‌که‌ی خۆیان ده‌که‌ن ،چونکه ناچار کراون کە چەک هەڵبگرن .ک ه وابوو زۆر بێ مانایه ئه‌گه‌ر زۆر که‌س خۆ ده‌بوێرێ لەوەی باسی ئه‌و به‌شه له تێکۆشه‌رانی کورد بکا که به چه‌ک ویستویانه دیفاع له میلله‌ته‌که‌یان بکه‌ن .پاریزگاری له نه‌ته‌وه‌یه‌ک ،له خه‌باتی ئازادیخوازانه ،به‌ره‌و پێشبردنی ئامانخی به‌رز‌و ئینسانی به چه‌ک ،شتێکی زۆر ڕه‌وایه ،به‌تایبه‌تی له واڵتێک‌دا که خه‌ڵک حه‌قی نیه حیزبی خۆی پێک بێنێ ،حه‌قی نیه نوێنه‌ری خۆی بنێرێته پارله‌مان ،حه‌قی نی ه خه‌باتی خه‌یابانی بکا ،حه‌قی نیه خۆپێشاندان بکا .بۆیه لێره بە ده‌رفه‌تی دەزانم بڵێم ئێمه وه‌کوو تێکۆشه‌رانی حیزبی دێموکرات‌و هه‌موو ئه‌و حیزب‌و ڕێکخراوانه‌ی که تێکۆشه‌رانێکیان به ده‌لیلی پارێزگاریی
رۆژنامەی
چه‌کدارانه له نه‌ته‌وه‌که‌یان که‌وتووته به‌ندیخانه ،ئه‌م قسانه ده‌گه‌ڵ حیزب‌و ڕێکخراوه‌کانی ئێرانی ،ده‌گه‌ڵ میدیاکان ،ده‌گه‌ڵ ناوه‌نده مرۆڤدۆسته‌کان بکه‌ین که ئه‌مه که‌مته‌رخه‌مییهکی گــەورەیــە لــه الیــه‌ن ئــه‌وانــه‌وه کــە ئــه‌م بـه‌شــه لــه به‌ندییه سیاسیه‌کانیان فه‌رامۆش کردوه .ئه‌وان تاوانێکیان نه‌کردوه به‌ڵکوو ڕێژیمێک که مه‌جالی بۆ ئ ـه‌وان‌و بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یان‌و بۆ حیزب‌و ڕێکخراوکانیان نه‌هێشتوه‌ته‌وه خه‌باتی سیاسیو دێموکراتیک‌و پارلمانی‌و هێمنانه بکەن ،ئه‌و تاوانبارە .ڕه‌نگه به نیسبه‌ت مه‌نسووریشه‌وه ئـه‌و ئیتیهامه‌ی لێ بــدرێ که ویستوویه‌تی به چه‌ک ،خه‌باتی نهێنی به‌ره‌و پێش به‌رێ .ئه‌وه بۆ هه‌ر تێکۆشه‌رێک که ڕێگای به‌ره‌و پێشبردنی خه‌باتی پێ نادرێت ،شتێکی ڕه‌وایــه که له جێیه‌کی پێویستە ،ده‌ست بۆ چه‌ک به‌رێ ،به‌تایبه‌تی بەرامبەر که‌سانێک که ده‌ستدرێژی ده‌کەن ه سه‌ر سه‌رماڵ‌و نامووسی خه‌ڵک‌و گیانیان ،ئازادیان، که‌رامه‌تیان ،ساڵمه‌تیان ،حوقووقیان لە مه‌ترسی ده‌خـه‌ن، به‌ره‌نگاربوونه‌وه به چه‌ک به نیسبه‌ت ئه‌و جۆرە که‌سان ه که هیچ شتێکی خه‌ڵک ناپارێزن ،کارێکی ڕه‌وایه. بەڕێزان! لــێــر ه لــه پــێــش‌دا ســه‌ره‌خــۆشــی لــه ئــێــوه ده‌کــــه‌م که هاوسه‌نگه‌رێکتان له الیـه‌ن کۆماری ئیسالمیه‌وه گیانی لێ سێندرا .مەنسوور ئاروەند به سه‌ربه‌رزی چووە بن داری ئێعدام‌و شه‌هید بوو .چووە ڕیزی کاروانی دوورو درێژی شه‌هیدانی گه‌له‌که‌مان .سه‌ره‌خۆشی له بنه‌ماڵه‌ی ماتەمباری به‌ڕێزی کاک مه‌نسوور ده‌که‌م ،هه‌م له‌وبه‌شه له بنهماڵهکهیان که له مه‌هابادن ،لە دایک‌و باوکی ،له یه‌ک یه‌کی ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌که‌ی به تایبه‌تی له هاوسه‌ره‌که‌ی ،له جگەرگۆشه‌کانی، له خوشک و براکانی و له‌و به‌شه له بنه‌ماڵه‌که‌شیان که له ش وه‌ک چۆن ئێمه لێرە له خه‌میان‌دا ده‌ره‌وه‌ی واڵتن‌و له‌وێ دانیشتووین ،هاوڕێیانی حیزبیمان له گه‌ڵیان هاوخه‌من‌و له‌م ماته‌مه‌‌دا له گه‌ڵیان به‌شدارن. سپاسێکی بێ پایانیش بۆ خه‌ڵکی مه‌هاباد که له ساتی بــاو بــوون ـه‌وه‌ی هه‌واڵی ئیعدامی مه‌نسووری ئــاروه‌نــد له ب ـه‌رده‌رگــای ماڵه‌که‌یان کۆ بــوونـه‌و ه بۆ ئ ـه‌وه‌ی هاوخه‌می بنوێنن .دیاره ئێوه‌ش ده‌زانن که ڕێژیم ئاماده نه‌بوو ته‌رمی شه‌هید مه‌نسووری ئاروه‌ند بداته‌وه به بنه‌ماڵه‌که‌ی ،چونکه ن ده‌زانێ ئه‌و خه‌ڵکه‌ی که مانگێک له‌مه‌و پێش حه‌ماسەیه‌کیا لە نارەزایەتی دەربڕین به‌رانبه‌ر کۆماری ئیسالمی خۆلقاند، ئه‌گه‌ر ته‌رمی شه‌هیدێک که له الیه‌ن کۆماری ئیسالمیەوە
هیچ قسه‌یه‌ک ،هیچ ده‌ربڕێنێک ناتوانێ
بۆ مناڵه‌کانی شه‌هید مه‌نسوور ،جێگای بــاوکــیــان‌و بــۆ ه ــاوســه‌ره‌کــه‌ی ،جێگای
مــێــرده‌کــ هی‌و بــۆ بنه‌ماڵه‌که‌ی،جیگای ئه‌ندامێکی
بنهماڵهکهیان
پــڕکــاتـه‌وه.
بــه‌اڵم شتێک کــه ده‌تــوانــێ دڵــی ئ ـه‌وان خۆش‌کا ئه‌وه‌یه که ئێمه به بیرو باوه‌ڕه‌وه
به لێبڕاوییه‌وه ڕێگای شه‌هیده‌کانمان،
ڕێــگــای شـه‌هــیــد م ـه‌نــســووری ئــاروه‌نــد، تازه‌ترین شه‌هیدی حیزبی دێموکرات‌و گه‌لی کورد درێژه بده‌ین
ئێعدام کراوه بدڕیته‌وه ده‌ستیان ،ده‌یکه‌ن ه موناسەبەتێک بۆ هــاوده‌ردی ،بۆنیشاندانی یه‌کده‌نگیی خۆیان ،بۆ نیشاندانی بێزارییان له کۆماری ئیسالمی .ده‌ده‌زان ــن له هه‌ر جێیه‌ک تەرمی شه‌هیدێک به خــاک بسپێردرێ له الی ـه‌ن خه‌ڵکه‌و ه ده‌بێته جێگایه‌کی پێرۆز‌و خه‌ڵک ده‌یکا به ڕووگ ـه‌ی خۆی. بۆیه ته‌رمی ئه‌و شه‌هیده‌ش وه‌ک شه‌هیدانی دیک ه نه‌درایه‌وه بنه‌ماڵه‌که‌ی ،مه‌علوومیش نیه له کوێ به خاک ده‌سپێردرێ به‌اڵم وه‌ک دایکی مه‌نسوور -له ڕێگای کوڕه‌که‌یه‌و ه ئه‌وه‌م زانی -گوتوویه‌تی بۆ ئێمه گرنگ نیه ته‌رمی مه‌نسوورمان بده‌نه‌وه یا نا ،چونکه مه‌نسوور له هه‌رجێگایه‌ک به خاک بسپێردرێ خاکی کوردستانه ،ئه‌و خاکه‌یه که مه‌نسوور گیانی له پێناودا به‌خشیوه. لــێــره‌وه ســپــاس بــۆ ئــه‌و خـه‌ڵــکـه‌ش کــه لــه‌و بــۆنـه‌یــه‌‌دا هاوخه‌م‌و پشتیوانی بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید مه‌نسووری ئاروه‌ند ده‌بــن .ئ ـه‌وه‌نــدەی ده‌گـه‌ڕێــتـه‌وه س ـه‌ر ئێمه ،هیچ قسه‌یه‌ک، هیچ ده‌ربڕێنێک ناتوانێ بۆ مناڵه‌کانی شه‌هید مه‌نسوور، جێگای باوکیان‌و بۆ هاوسه‌ره‌که‌ی ،جێگای مێرده‌که‌ی‌و بۆ بنه‌ماڵه‌که‌ی،جیگای ئه‌ندامێکی بنهماڵهکهیان پڕکاته‌وه .به‌اڵم شتێک که ده‌توانێ دڵی ئـه‌وان خۆش‌کا ئه‌وه‌یه که ئێمه به بیرو باوه‌ڕه‌وه به لێبڕاوییه‌وه ڕێگای شه‌هیده‌کانمان ،ڕێگای شه‌هید مه‌نسووری ئــاروه‌نــد ،تازه‌ترین شه‌هیدی حیزبی دێموکرات‌و گه‌لی کورد درێژه بده‌ین .ئه‌و ئامانجانه‌ی که ئه‌و و شه‌هیدانی دیکه گیانیان له پێناوی‌دا به‌خشیوه وه‌‌دی‌یان بێنین ،ئه‌و ئااڵیه‌ی که مه‌نسوور له گه‌ڵ هاوڕێیانی له نێو شاری مه‌هاباد لە هەلومەرجێکی سەختدا بەرز‌و شەکاوەی ڕاگرتبوو‌و خه‌باتی بۆ ده‌کــرد ،ئـه‌و ئااڵیه ،ئــااڵی خه‌بات‌و تێکۆشان تا وه‌دیهێنانی ئازادی بۆ نه‌ته‌وه‌که‌مان له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌رز ڕابگرین. سـ ـه‌ربـ ـه‌رزی بــۆ شه‌هید م ـه‌نــســوور ،سـ ـه‌ربـ ـه‌رزی بۆ بنه‌ماڵه‌که‌ی و بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی که وه‌ک شه‌هید مه‌نسوور گیانیان لــه پێناوی نـه‌تـه‌وه‌کــەیــان‌و ئامانج ه به‌رزه‌کانیان ده‌بەخشن.
4
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
بەیاننامە
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
پەیامی سەرەخۆشیی دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان
بە بۆنەی کۆچی‌دوایی نووسەر ،وەرگێڕو ڕۆژنامەنووسی بەخزمەت ئەحمەد قازی رۆژی یــەكــشــەمــە ١٧ی جــــــــۆزەردان، کــەســایــەتــیــی نــیــشــتــمــانــپــەروەر‌و پــڕ خــزمــەت، ئەحمەدی قــازی لە تەمەنی ٧٩ساڵی دا ،بە داخەوە کۆچی‌دوایی کرد. ئەحمەدی قازی کە لە بنەماڵەی بەناوبانگی قــازیــیــەکــان بـــوو‌و بــاوکــی ،ئــامــۆزای پێشەوا ق ــازی ســەرکــۆمــاری کــوردســتــان ب ــوو ،ساڵی ١٣١٥ی هەتاوی لە ئاوایی قازیاوای مەهاباد هاتبووە دنیا .کاک ئەحمەد دوای تەواوکردنی ســەرکــەوتــوانــەی قۆناغی ب ــەرزی خوێندن لە زانکۆی تــاران‌و وەرگرتنی لیسانس لە زمانی ئینگلیزی‌‌دا ،ڕووی کردە کاری مامۆستایەتی. ه ــاوک ــات وەک کــۆمــەڵــێــک لــە فــەرهــەنــگــیــانــی دۆست‌و هاوڕێی ئەو سەردەمەی کە ئەندامی حیزبی دیموکراتی کوردستان بوون ،تێکۆشانی خەباتکارانە‌و نیشتمانپەروەرانەی لە ڕیزەکانی حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان‌دا بــردە پێش. ساڵی ١٣٤٦ی هەتاوی بە تاوانی تێکۆشانی حیزبی‌و سیاسی ،لە الیــەن ســاواکــەوە گیراو،
چوار ساڵ لە بەند‌دا مایەوە. دوای ئازادبوون لە بەندیخانە درێــژەی بە خزمەتە فەرهەنگییەکانی دا .بە دەستپێکردنی شۆڕشی گەالنی ئێران ،ئەحمەدی قازی جارێکی دیکە دەرفەتی بۆ هەڵکەوتەوە تا لە ڕاستای ئامانجەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستاندا، تــوانــای فــکــری‌و لێهاتوویی ڕوونــاکــبــیــرانــەی خــۆی بۆ خزمەتی نــەتــەوە‌و نیشتمانەکەی بە کار بێنێ .لە دوای سەرکەوتنی ئەو شۆڕشە‌و دەستپێکردنەوەی تێکۆشانی ئاشکرای حیزبی دیــمــوکــرات ،کــاک ئــەحــمــەد بــوو بــە هــاوکــار‌و هــاوڕێــیــەکــی زۆر نزیکی ڕێــبــەریــی حــیــزب تا ڕادەیــەک کە بە ئەندامی ڕاوێژکاری کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دیموکرات هەڵبژێردرا .ئەو بە قەڵەم‌و فکر‌و زمان‌و توانای دەوڵەمەندی خۆی، یارمەتیدەری نزیکی سکرتێری گشتی‌و دەفتەری سیاسیی حیزب لە قۆناغێکی هەستیاری سیاسیدا بــوو .لــە دانوستانەکانی نــێــوان هەیئەتەکانی حیزبی دیموکرات‌و تاران ،لە نووسینی ئەدەبیاتی
سیاسیو ئامادەکردنی گەاڵڵەی جۆراوجۆردا‌و لە هەر بوارێکدا کە حیزب پێویستی پێ با‌و ئەو لە توانای‌دا هەبا ،یارمەتیی ڕێبەیی حیزبەکەی دەکرد .لە سەرەتای دەیەی ٦٠ی هەتاوییش‌دا، کە نەیتوانی تێکۆشان‌و خەباتی سیاسی لە چیا‌و لە دەرەوەی شارەکان درێژە بدا ،گەڕایەوە سەر خزمەتە فەرهەنگییەکانی‌و خەرمانی وەرگێڕان‌و نووسینەکانی دەوڵەمەند کرد. دوای کۆچی‌دوایی مامۆستا هێمن ،ئەرکی بەرپرسایەتیی گۆڤاری سروەی گرتە ئەستۆو بۆ ماوەی نزیک ٢٠ساڵ ،ئەو ئیمکان‌و دەرفەتە بەرتەسکەی بۆ خزمەتی زمان‌و ئەدەبی کوردی‌و پێگەیاندنی نەسڵێکی نوێ لە هۆگرانی زمان‌و فۆلکلۆر‌و مێژوو‌و ئەدەبی کوردی تەرخان کرد. مــامــۆســتــا ئ ــەح ــم ــەدی قــــازی ل ــە ژیــانــی فەرهەنگیی‌و ڕۆژنامەنووسیشی‌دا ،ســەرەڕای بارودۆخی نالەباری سیاسیو ئەو گۆشارانەی کەسایەتییە فەرهەنگییەکان لە ئێران لە گەڵیان بـــــەرەوروون ،هیچ کــات نــەک هــەر پشتی لە
گەلەکەی نەکرد ،بەڵکوو هەوڵی دا لە سەنگەری ک ــاری فەرهەنگیشەوە خــزمــەت بــە نــەتــەوە‌و نیشتمان‌و بیری پێشکەوتوانە‌و مرۆڤدۆستانە بکا .لــەو دەرفــەتــانــەش‌دا کــە کاتی ســەفــەر و هاتوچۆ بۆ هەرێمی کوردستان بۆی دەرەخسا، لە دیداری کەسایەتییەکانی حیزبی دیموکرات‌و نیشاندانی دڵسۆزی‌و هاوپێوەندی لە گەڵ ئەم حیزبە‌و خەباتەکەی درێغی نەدەکرد. بە کۆچی دوایی مامۆستا ئەحمەدی قازی، کوردستان کەسایەتییەکی پڕ خزمەت‌و ،حیزبی دیــمــوکــراتــی کــوردســتــان‌و تــێــکــۆشــەرە دیــار‌و دێرینەکانی دیــمــوکــرات ،دۆستێکی دڵسۆز‌و بەنرخی خۆیان لە دەست دا. دەف ــت ــەری سیاسیی حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کوردستان ،بە بۆنەی ئەم خەسارە گەورەیە، سەرەخۆشی لە بنەماڵەی مامۆستا ئەحمەد قازی‌و هەموو قازییەکان ،هەروەها سەرەخۆشی لــە تــێــکــڕای هــۆگــرانــی خــزمــەتــە فەرهەنگییە بەنرخەکانی ئەو مامۆستایە دەکا.
دەفتەری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ٢٠١٥/٦/٨ ١٣٩٤/٣/١٨
دەقی قسەکانی مامۆستا عەبدوڵاڵ حەسەن‌زادە لە کۆڕی پرسەو ڕێزگرتنی ئەحمەدی قازی‌دا
ساڵوتان لێ بێ به‌ڕێزان! ه ـه‌مــووتــان به‌خێر بێن بــۆ ئ ـه‌و کــۆڕیــاده کــه بـه‌بــۆنـه‌ی لـه‌ده‌ســتــدانــی ئه‌دیبێکی گــه‌وره و نیشتمانپه‌روه‌رێکی گـــه‌وره‌ی ک ــورد ،کاک ئه‌حمه‌دی قازی پێک هاتوه. به‌خێرهاتنی ه ـه‌مــووان ده‌کــه‌م به‌تایبه‌تی به‌خێرهاتنی برای به‌ڕێز کاک عه‌لی قازی (کوڕی ڕه‌ش) یادگاری پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د ده‌که‌م .له گه‌ڵ ئه‌وه‌ی موناسه‌به‌ته‌ک ه تاڵ بوو به‌اڵم فرسه‌تێکی باش بوو که له‌و بۆنه‌یه‌دا جه‌نابی لێره بــوو بۆ ئ ـه‌وه‌ی ئێمه هـــاوده‌ردی له گه‌ڵ ئه‌و بکه‌ین‌و ئه‌ویش هاوده‌ردی له گه‌ڵ ئێمه بکا چونکی وه‌ک ده‌زانین کاک عه‌لی‌و کاک ئه‌حمه‌د بن‌ئامۆزای یه‌کترن. ئه‌وه‌ی له به‌یاننامه‌ی ده‌فته‌ری سیاسیدا هاتبوو لــه باسی کــاک ئه‌حمه‌دی قـــازی‌دا له کوللیات‌دا شتێکی بۆ من نه‌هێشتۆته‌وه که باسی بکه‌م ،به‌اڵم ڕه‌نگ ه ئه‌من له دیدگایه‌کی دیکه‌وه هێندێک وردتر بچمه نێو باسه‌که :وه‌ک گوترا کــاک ئه‌حمه‌د ئه‌دیبێکی گــه‌وره و ئینسانێکی کــۆمـه‌اڵیـه‌تــیــی گـــه‌وره ب ــوو .ن ـ ه تـه‌عــریــفـه‌و نه ته‌عاروفه‌و نه موجامه‌له‌‌ی ه ئه‌گه‌ر بڵێین بنه‌ماڵه‌ی قازییان نه‌ک‌هه‌ر له مه‌هاباد به‌ڵکوو له موکریان‌و دواتــر له کوردستانیش بنه‌ماڵه‌یه‌کی گـه‌وره‌و به‌ڕێزو بۆ هه‌مووان ناسراون ،به‌اڵم ڕه‌نگه زیادم نه‌گوتبێ ئه‌گه‌ر بڵێم بنه‌ماڵه‌ی «قازی که‌ریم«ی بابی کــاک ئه‌حمه‌دی قــازی له هێندێک شت‌دا بۆخۆیان ئیستیسنا بوون .هونه‌ر ،ئه‌ده‌ب ،شێعر، هونه‌ر به هه‌موو مه‌عناکانیه‌وه له‌و بنه‌ماڵه‌یه‌دا زۆر ناسراوه .برا گه‌وره‌ی کاک ئه‌حمه‌دی قازی که وابزانم سێ ساڵ به‌ر له ئێستا فه‌وتی کرد، کاکه ڕه‌حمانی قازی ڕه‌سامێک یان نه‌قاشێک بوو که تابڵۆکانی له ڕیزی تابڵۆ نازداره‌کان‌و ناسراوه‌کان‌دا ده‌ناسران ،خه‌تخۆشێک بوو ،به خه‌تی خۆی قورئانێکی نووسیه‌وه که وه‌ختی خــۆی ویستیان گــوایـ ه لێی بــکــڕن .ئه‌ووه‌خت ه حــه‌وت تمه‌ن بــه دۆالرێـــک بــوو ،پێنج ملیۆن تمه‌نیان دا نه‌یدا .ئێستا شتێکی به‌نرخه و له‌و شته نه‌فیسانه‌ی ه که ده‌بێ له مــووزه‌دا ئیشه‌ڵاڵ له مــووزه‌ی کوردستاندا بپارێزرێن .براکانی دیک ه هـه‌مــوویــان خــاوه‌نــی ب ـه‌هــره‌ی ئـه‌ده‌بـی‌و سیاسین شه‌خسیه‌تی گه‌وره‌ی کۆمه‌اڵیه‌تین‌و به خۆشیه‌وه هه‌مووشیان له نزیکان‌و ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانن .له باره‌ی هاوکارییه‌کانی ده‌گه‌ڵ حیزبی دێموکڕات بــاس‌کــرا ئه‌من پێم خۆشه ت ـه‌وزیــح بــده‌م که کاک ئه‌حمه‌د له ئه‌ندامانی هه‌ر ه کۆنی حیزبه، ئه‌وساڵه‌ی بۆ گیرانه‌که‌ی باس کرا ئه‌وه‌نده‌ی
من له بیرم بێ ورد نیه ساڵی 1343که ده‌کات ه 1964ی زایینی گیرا ،نه‌ک 46که ده‌کاته .67له زیندانیش‌دا ئه‌و پیاوه نموونه‌ی موقاوه‌مه‌ت بوو له عه‌ینی حاڵ‌دا که بۆ خۆێ موقاوه‌مه‌تی ده‌کرد، بۆ ڕه‌فیقه زیندانیه‌کانیشی و‌ره بوو ،ڕۆحی ه بوو، مامۆستا بوو. کاتێک بــزووتــنــه‌وه‌ی گ ـه‌النــی ئــێــران به سه‌ر ڕێژیمی پاشایه‌تیدا سه‌رکه‌وت‌و حیزبی دێموکرات تێکۆشانی ئاشکرای خــۆی ئێعالن کــرد خه‌باتی ئه‌حمه‌دی قازییش له پێوه‌ندی لەگه‌ڵ حیزبی دێموکرات‌دا ئاشکرا بوو .ده‌نا هیچ وه‌ختێک پێوه‌ندیی لەگه‌ڵ حیزب نه‌پچڕا .ره‌نگ ه که‌مێکی موجامه‌ل ه تێدا بــێ ،سێ عونسوری چاالکمان ه ـه‌بــوون جه‌لیلی گــادان ـی‌و سادقی شه‌ره‌فکه‌ندی‌و ئه‌حمه‌دی قازی که پێوه‌ندییان هه‌میشه بـــــه‌رده‌وام ب ــوو ،بـ ـه‌اڵم ئ ـه‌وجــار که خه‌باته‌ک ه ئاشکرا بوو ئه‌و پیاوه زۆر به به‌هره بوو .ئه‌من شانازیی ئه‌وه‌م هه‌بوو که ماوه‌یه‌کی به‌داخه‌وه کورت ،که‌متر له ساڵێک له ڕۆژنامه‌ی کــوردســتــان‌دا ده‌گه‌ڵی بــووم .بۆ نووسین ،بۆ ته‌رجه‌مه به فارسی ،له فارسییه‌وه بۆ کوردی،
ته‌شریفاتییه ،هـه‌ربــۆ ئیحترام له خه‌ڵکه‌که‌ی ده‌بێ) به‌اڵم ئه‌و مشاوربوو بۆ ئه‌وه‌ی به‌ڕاستی مه‌شوه‌ره‌ت بدا بۆ ئه‌وه‌ی ئیده بدا. ئه‌من دووجار بۆ کاری گه‌وره له خزمه‌ت کــاک ئه‌حمه‌دی ق ــازی‌دا بــووم ،جارێکیان که هه‌یئه‌تێکی شه‌ش نه‌فه‌ریمان له الیه‌ن حیزبی دێموکراتی کوردستانه‌وه چووبووین بۆالی سـه‌رکــۆمــاری تــازه‌هـه‌ڵــبــژێــردراو به‌نی س ـه‌در، جارێکیشیان دواتر به ماوه‌ی نزیک به ساڵێک له هه‌یئه‌تێکی سێ نه‌فه‌ری‌دا که کاک ئه‌حمه‌دی قازی بوو براده‌رێکی دیکه‌مان بوو -له ده‌رێی ه ناوی به‌رم خه‌راب نییه -کاک موهندیس ئاریا که هاوڕێیان زۆریــان ده‌یناسن ،چوین بۆالی آیـت‌الــلـ ه خومه‌ینی .ئ ـه‌وت ـه‌رحــی مه‌شهووری شـه‌ش مــاده‌یــی که به دوای گـه‌اڵڵـه‌ی بیست‌و شــه‌ش م ــاده‌یـ ـی‌دا هـــات ،ڕاســتــه بــه کۆمه‌گی هـه‌مــووان گه‌اڵڵه کــرا ،ب ـه‌اڵم فۆرموله کردنی، کردنی به فارسی ،به فارسیه‌کی شیواو جوان کاری ئه‌حمه‌دی قازی بوو. ی پیاو نازانێ باسی له خزمه‌ته ئه‌ده‌بیه‌کان چی بکا .ئه‌سه‌ری زۆر به‌ناوبانگ و به‌ڕاستی
هێمن بوو به‌اڵم به ئاکام‌گه‌یاندنه‌که‌ی کاری کاک ئه‌حمه‌دی قــازی بــوو چونکی کــاک ئه‌حمه‌دی قازی ماوه‌یه‌کی زۆرتر ،زۆر زۆرتر ،نزیک به ده به‌رابه‌ری مامۆستا هێمنی کاری تێدا کرد. حه‌ز ده‌که‌م باسی ئه‌وه‌ی بکه‌م که وه‌ختێکی بونگای سه‌الحه‌ددینی ئه‌ییووبی دانرا هێندێک له خۆمان ،له سیاسییه‌کان ،له حیزبه سیاسییه‌کان هجومیان بۆ کرد ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به پارێزیش بووبێ ئه‌وانه که هاوکاریی بنکه‌ی سه‌الحه‌ددینی ئ ـه‌یــیــووب ـی‌یــان ده‌کــــرد -ک ــه ســــروه‌ش ل ـه‌وێ ده‌رده‌چوو -ئه‌وانه‌یان به‌وه تۆمه‌تبار کرد که خزمه‌تی ڕێژیم ده‌که‌ن .به‌اڵم ئه‌من سه‌ربه‌رزم که حیزبی دێموکرات بۆچوونێکی دیکه‌ی هه‌بوو. هه‌ر ئه‌و وه‌ختی نووسی که ئه‌وه خێری ڕێژیمی جمهوری ئیسالمی نیه ،ئه‌و ه ده‌سکه‌وتی خوێنی شـه‌هــیــدانــه ،ه ـه‌رپــاڕاگــڕافــێــک کــه ده‌نــووســرێ لوێچێک خوێنی شه‌هیدانی بۆ ڕژاوه ،ته‌شویقی کردن که له‌و ڕێگایه‌دا به‌رده‌وام بن .به‌ڕاستییش هه‌م ســروه ،هه‌م نووسینه‌کانی دیک ه که وه‌ک کتێب ده‌رده‌چوون و هه‌م دوای ئه‌وانیش که ئه‌و ڕۆژنامه‌و گۆڤارانه که له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان
به‌تایبه‌تی بــۆ ئــه‌و بابه‌تا‌نه کــه ده‌مانویست به زمانی خارجی باڵو ببنه‌وه ،به‌یاناتێک که ده‌رده‌چوون ئه‌حمه‌دی قازی ته‌نیا سه‌رچاوه‌مان بوو له ده‌سته‌ی نووسه‌ران‌داو سه‌رچاوه‌یه‌کی زۆر به خێرو بێرێش .چونکی -ڕه‌نگه کاک فه‌تاح که هاوکالسی بووبێ بزانێ -ئینگلیسی‌زانێکی زۆر بـه‌تــوانــاش بــوو .ه ـه‌ر فــارس ـی‌و کوردیی نه‌ده‌زانی. پــێــم خــۆشــه ئــــه‌وه‌ی لــێــره گــوتــرا ئه‌من دووپــاتــه‌ی بــکـه‌مـه‌وه کــه ئـه‌حــمـه‌دی ق ــازی له کاره‌کانی حیزبی‌دا له هه‌موویان‌دا به ته‌ئسیر بوو .ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی ئه‌و وه‌ختی له مه‌هاباد بوون له بیریان بێ دوکتورقاسملوو وه‌کوو ڕێبه‌ری حیزب ،ڕێبه‌رێکی ناسراوو خۆشه‌ویستی حیزب له هه‌رکوێ بوو ئه‌حمه‌دی قازی ده‌گه‌ڵی بوو چونکی به حه‌قیقه‌ت ده‌یتوانی کۆمه‌گی فیکری‌و سیاسی بکا .که به مشاوری کومیته‌ی ناوه‌ندی هه‌ڵبژێردرا ( زۆرجار مشاوری پۆستێکی بڵێین
سـه‌خــتــی ســیــروانــتــس( ،دونــکــیــشــۆت) تاپێش ئه‌حمه‌دی قازی که‌س نه‌یوێرابوو خۆی لێ‌بدا، ئ ـه‌حــم ـه‌دی قـــازی لــه مــاوه‌ی ـه‌کــی کــــه‌م‌داو به شێوه‌یه‌کی عالی کردی به کوردی .له نووسین‌دا به‌تایبه‌تی له نووسینی ته‌نز‌دا ئه‌وه‌ی پێی ده‌ڵێن «هــه‌زه‌ڵ» ده‌کــرێ بڵێم تا ئێستاش ئه‌حمه‌دی قازی نه‌بوه‌ته دوو هه‌ر ئه‌حمه‌دی قازییه ،ڕه‌نگ ه لێره ئه‌وانه‌ی ئه‌م به‌رهه‌مانه‌یان خوێندوونه‌وه که‌م بن .به وتار یان جاروبار به کتێب وه‌کوو( باقەبێن) .باقه‌بێن وه‌ختی خــۆی به‌جۆرێک، هێندێک کـه‌س ئیرادیان لێ گــرت که ئ ـه‌وه له ڕوانگه‌یه‌کی ته‌به‌قاتییه‌وه نووسراوه .به‌اڵم کاک ئه‌حمه‌دی قازی ڕاسته بۆ خۆی له بنه‌ماڵه‌یه‌کی گــه‌وره بــوو ،لـه‌وانــه نـه‌بــوو کــه لــه ســـه‌ره‌وه‌ڕا تـه‌مــاشــای چینه‌کانی خــــواره‌وه بــکــا ،به‌ڵکوو ده‌گه‌ڵیان بــوو ،خه‌باتی بۆ ده‌کــردن له گه‌ڵیان ده‌ژیاو ده‌یویست ده‌گه‌ڵیان بمرێ .کاره‌کانی له سروه‌دا ،ڕاسته پێشه‌نگه‌ک ه ڕه‌حمه‌تی مامۆستا
ده‌رده‌چوون یه‌کجار سه‌ربه‌رز بوون .له بیرمه کاتێک لێره لــه ده‌ورانـــی ده‌وڵ ـه‌تــی به‌عسی‌دا گۆڤاره‌کان ده‌رده‌چـــوون چــوار پێنج الپ ـه‌ڕه‌ی ئ ـه‌ووه‌ڵ ده‌بــوو به ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌کرو به ســـه‌دام حوسێن ه ـه‌ڵ بڵێن .ڕووناکبیره‌کان ده‌یانگوت بابه ئه‌و چوارپێنج الپه‌ڕه پاسپۆرتی ئـــه‌وی دیــک ـه‌ی ـه ،ڕاســتــیــشــیــان ده‌کــــرد .ده‌ب ــوو ئه‌وه‌نده هه‌بێ تا بتوانن مه‌تالیبی دیکه بڵێن. به‌اڵم سروه‌و سروه‌یی‌‌یه‌کان ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌شیان هه‌ر نه‌کرد .ته‌نیا له الپه‌ڕه‌ی دووهه‌می به‌رگ‌دا هه‌رجاره‌ی شێعرێک یان بابه‌تێکی ئایینی‌یان ده‌نووسی ،ده‌نا له یه‌ک که‌لیمه‌ش‌دا به ڕێژیمی جمهوری ئیسالمی‌یان ه هڵ‌نه‌گوت. ئه‌من پێم وایــه به مردنی هه‌رکامێکمان، هه‌ر شه‌خسیه‌تێکمان له هه‌ر بوارێکدا ،نابێ‌و ناکرێ کاروانه‌که ڕاوه‌ستێ .کاروانی ئه‌ده‌بی کـــوردی ئ ـه‌گ ـه‌ر ب ـ ه مــردنــی خــان ـی‌و جــزیــری‌و بێسارانی‌و مه‌وله‌وی‌و نالی‌و نــاری‌و گــۆران‌و
تۆمارێکی الحمدولله دوورو درێژ ڕانه‌وه‌ستا، به مردنی کــاک ئه‌حمه‌دی قازییش هـه‌ر نابێ ڕاوه‌ستێ .به‌تایبه‌تی که هێمن‌و ئه‌حمه‌دی قازی سروه‌یان کرده قوتابخانه‌یه‌ک که زۆر قه‌ڵه‌می تازه‌ی پێ‌گه‌یاندن ،به‌قه‌د هه‌موو ئه‌وانه و چه‌ند به‌رابه‌ری ئه‌وان ه که له پێش‌دا ده‌یان‌نووسی، ن خه‌ڵکیان پێ گه‌یاند. له ڕۆژهه‌اڵتی کوردستا ته‌بیعه‌ته‌ن ئه‌وانه توانایان هه‌بووه ،به‌اڵم ئه‌وه ئه‌وه‌ڵین مه‌کته‌ب بوو که بۆیان کرایه‌وه .بۆی ه ئه‌من ناڵێم جێی ئه‌حمه‌دی قازی خاڵی‌یه ،به‌اڵم ده‌ڵێم جێی ئه‌حمه‌دی قازی تا ئه‌ده‌بیاتی کوردی هه‌ی ه که ئیشه‌ڵاڵ هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێ هه‌میشه دی ــاره .چونکی ئ ـه‌وان ـه‌ی به‌رهه‌می ئه‌حمه‌دی قازیان دیو ه یان له‌مه‌ودوا ده‌یبینن ،ده‌بینن که ئه‌حمه‌دی قازی له زۆربــاره‌وه مامۆستایه .له زۆر بــوواردا شتی پێیه ،له مه‌عنا،له زمان ،له داڕشتن ،له هه‌مووی ئه‌وانه که ده‌بنه ستاتیکای نووسینێکی جوانی کــوردی یــان فارسی یان زمانێکی دیکه .له باری سیاسییشه‌وه هه‌روه‌ک له به‌یاننامه‌ی ده‌فته‌ری سیاسییش‌دا ئیشاره‌ی پێکرابوو کاک ئه‌حمه‌دی قــازی له ئێمه نه‌بڕا. بێجگه لــه پــێــوه‌نــدی م ـه‌عــن ـه‌وی کــه هـه‌یــبــوو، ئ ـه‌و جــاران ـ ه کــه هاتوچۆی ئــێــره‌ی ده‌ک ــرد که زۆرجاریش بــوون- ،ئێستا که وه‌فاتی کردوه ده‌کرێ پیاو بیڵێ -ئه‌من پێم شک نایه هاتبێته بــاشــووری کــوردســتــان‌و بــێ پێوه‌ندی لەگه‌ڵ ئێمه گ ـه‌ڕابــێــت ـه‌وه .هه‌میشه دوور لــه چــاوی چاوو گوێکانی جمهوری ئیسالمی ئێمه‌ی ده‌دی ته‌نانه‌ت ده‌هــاتــه ئــێــره‌ش ،ده‌هــاتــه نێویشمان. له‌وه‌ش گه‌ڕێ که ئه‌و ،خه‌ته فکری‌ی ه که ئه‌و به ته‌به‌عیه‌تی ئه‌و ئه‌وانی دوای ئه‌ویش گرتبویانه پێشێ له خزمه‌ت به زمــان‌و ئ ـه‌ده‌ب‌و قه‌زیه‌ی میله‌تی کــورددا بــوو .ئه‌من به‌ش‌به‌حاڵی خۆم ڕه‌نگ ه که‌مم خوێندبێته‌وه بـه‌اڵم ناته‌بایی‌یه‌کم لەگه‌ڵ سیاسه‌تی حیزبی دێموکراتی کوردستان تێدا نه‌دیون .بۆیه ئه‌من ناڵێم حیزبی دێموکرات دۆستێکی له ده‌ست‌دا ده‌ڵێم کورد شه‌خسیه‌تێکی گــــه‌وره‌ی لــه ده‌ســــت‌دا و حیزبی دێــمــوکــرات ئه‌ندامێکی ب ـه‌وه‌فــای لــه ده‌ســــت‌دا .ئه‌حمه‌دی قــازی ق ـه‌ت له ئه‌ندامه‌تیی حیزبی دێموکرات نه‌کشاوه‌ته‌وه ،به‌اڵم شه‌رایه‌تی ژیانی ئه‌وه‌ی ه ک ه ناتوانێ ئه‌ندامێکی چاالک‌و ئاشکرا بێ .له‌وه‌ش موهیم‌تر جامیعه‌ی فه‌رهه‌نگی ،جامیعه‌ی ئه‌ده‌بیی کوردستان له ڕۆژهــه‌اڵت‌و هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان به‌ڕاستی گه‌وره قه‌ڵه‌مێک‌و گه‌وره نووسه‌رێکیان له ده‌ست‌دا .ئه‌من ئاره‌زوو ده‌که‌م و هه‌رواش ده‌بێ ،ئیشه‌ڵاڵ ڕێگای ئه‌حمه‌دی قازی له هه‌موو بواره‌کان‌دا له سیاسه‌ت ،له ئه‌ده‌ب ،له مه‌سائیلی کۆمه‌اڵیه‌تی‌دا به‌رده‌وام ده‌بێ. ئــیــزن بــــده‌ن بـــه‌نـــاوی خــــۆم‌و بــه‌نــاوی ئێوه به‌ڕێزانیشه‌وه سه‌ره‌خۆشی له بنه‌ماڵ ه چووکه‌که‌ی ،له بنه‌ماڵه‌ی گــه‌وره‌ی قازییان، لــه خه‌لکی م ـه‌هــابــادو لــه جامیعه‌ی ئه‌ده‌بیی کــوردســتــان بــه هـه‌مــوو به‌شه‌کانیه‌وه بکه‌م‌و ته‌مه‌نی درێــژو بـه‌رده‌وامــی بۆ ئه‌وانه‌ی دوای ئه‌و له ژیان‌و خه‌بات‌دا وله کاروخزمه‌ته‌کاندا به ئاوات ده‌خوازم .زۆر سپاستان ده‌که‌م. پیادە کردنی دەنگ :رزگار مستەفایی
3
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
پەیام
ژماره٦٥٨ :
پەیامی هاوخەمیی لویس ئایاال ،بۆ سکرتێری گشتیی حیزب بەبۆنەی ئێعدامی مەنسوور ئاڕوەند
لــویــس ئـــایـــاال ،ســکــرتــێــری ڕێــکــخــراوی ئینتێرناسیۆناڵی سوسیالیست بەبۆنەی ئێعدامی مەنسوور ئاروەند ،تێکۆشەرێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان پەیامێکی هاوخەمیی بۆ خالید عەزیزی، سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ناردوە. دەقی ئەو پەیامە بەمجۆرەیە: خالید عەزیزی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان هەڤاڵی هێژا ،دۆستی خۆشەویست! ئێمە بە داخ و پــەژارەیــەکــی زۆرەوە هــەواڵــی لە ســێــدارە دانــی مەنسور ئــاروەنــد ،زیندانیی سیاسیی و چاالکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ،لە رۆژی یەکشەممە ١٤ی مانگی ژووئـــەن ،دوای پشتراست کرانەوەی حوکمی لە سێدارەدانی لە الیەن دادگای بااڵی ئێرانمان پێ گەیشت. من ئێوە لە هاوپشتیی ئەنتێرناسیۆنال سوسیالیست لە بەرامبەر نادادپەروەرییەکی وەهادا دڵنیا دەکەمەوە. ئێمە لە تەنیشت ئێوە و گشت ئــەو کەسانەی وەک مەنسور ئاروەندین کە لە ئێران هەموو هەوڵ و توانایان
بۆ دەستەبەر کردنی ئازادی و مافەکانیان خستۆتە گەڕ. تکایە پرسە و سەرخۆشیی بێ خەوشی ئێمە بە بنەماڵە ،دۆستان و هەڤااڵنی مەنسور لەم ساتەوەختە رەشە دا بگەیەنە .یاد و ناوی مەنسور نامرێ و دەبێتە هاندەری خەڵکی تر بۆ خەبات بۆ دێموکراسی و رێز بۆ مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان. لەگەڵ رێزی برایانە لویس ئایاال سکرتێری گشتی ١٦ی ژووئەنی ٢٠١٥
درێژەی :بانگەوازی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی کوردستان هێزی پێشمەرگەی دێموکرات ،پێویستی بە پشتیوانی‌و هاوکاریی هەمە الیەنەی ئێوە هەیە کۆمیسیۆنی تــەشــکــیــات ،وێــــڕای راگــەیــانــدنــی سوپاس‌و پێزانینی خــۆی بەرامبەر ئــەو هاوکاری‌و پشتیوانییەتان ،داواکــار‌و چاوەڕوانە هەموو کۆمیتە حیزبییەکان لە هەرێمی کوردستان بە هەماهەنگی لە گەڵ ئەم کۆمیسیۆنە ،لە سەر پشتیوانی‌و هاوکاریی خۆیان لە گەڵ هیزی پێشمەرگەی حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان ،بــــەردەوام بــن .پێوەندیی بــە کــوردانــی ڕۆژهەاڵتیی دانیشتووی هەرێمی کوردستانو خەڵکی نەتەوەیی ،نیشتمانپەروەر‌و بە هەڵویستی باشووری کوردستانەوە بگرن بۆ ئەوەی لە هەلومەرجی ئیستا‌دا، بە هاوکاری‌و یارمەتیی ماڵیی خۆیان ،پشتیوانی هیزی پێشمەرگەی دیموکرات‌و گەشانەوە‌و بەرەوپێشچوونی بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانە لە نیوخۆی ڕۆژهەاڵتی کوردستان بن.
حیزبی دیموکراتی کوردستان لێبڕاوانە لــە پــێــنــاوی چ ــاالک ــک ــردن ــەوەی تێکۆشانی شۆڕشگێڕانە‌و پشتیوانی لە خۆراگریی خەڵکی کوردستان بەرامبەر ستەم‌و زۆرداریی هیزەکانی کۆماری ئیسالمی ،ئەو ئەرکانەی دەکەوێتە سەر خۆی‌و کادرەکان‌و هێزی پێشمەرگە‌و سەرجەم تێکۆشەرانی ئەم حیزبە ،جێبەجێ بکا ڕۆژهەاڵتییەکانی دانیشتووی دەرەوەی واڵت! دڵنیاین ئــێــوەی پــەڕیــوە‌و دوورکــەوتــە لــە زێـد‌و نیشتمان ،وەک خــەڵــکــی بــنــدەس ـت‌و زۆرلــێــکــراوی نیشتمانەکەتان ،بە خۆڕێکخستنەوە‌و چاالکبوونەوەی خــوش ـک‌وبــرا پــێــشــمــەرگــەکــانــتــان‌و حـــوزووریـــان لە قووالیی ناوچەکانی ڕۆژهەالتی کوردستان ،دڵگەرم‌و هــیــوادارن .ئێوە زۆربەتان بە ژیانی پێشمەرگایەتی ئاشنان‌و دەزانــن هێزی پێشمەرگە ئەگەر پۆشتە‌و پــــەرداخ ب ــێ ،چــەنــدە ڕاپــــەڕ‌و تــوانــای خــۆڕاگــری‌و دەسکردنەوەی دەچێتە سەر .دەزانن کە هەڵسووران‌و چاالکیی پێشمەرگە لە سەردەمی ئیستا‌دا ،پێویستی بە کەرەستە‌و کەلوپەلی ئەمڕۆیی‌و مودێڕن هەیە. حیزبی دیموکراتی کوردستان ،بۆ دابینکردنی ئەم پێداویستییانە ،لە ئێوە چاوەڕوانیی هاوکاریی ماڵیی هەیە .ئیوە بە پشتیوانیی ماڵیی خۆتان لە حیزبی دیموکراتی کوردستان ،دەبنە بــەشــداری پڕۆسەی ژیــانــدنــەوە‌و چــاالکــکــردنــەوەی خــەبــات‌و خۆڕاگریی شۆڕشگێڕانە لە نیوخۆی ڕۆژهــەالتــی کوردستان. کۆمیتەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە دەرەوەی واڵت راسپێردراون پیوەندی بە هەموو ئەندامان و الیەنگرانی حیزب‌و ئێوە ڕۆژهەالتییەکانی دۆست‌و
دڵسۆزی ئەم حیزبە لە والتانی خۆیان ،بگرن‌و داوای هاوکاریی ماڵییان لێ بکەن .چاوەڕوانیی ئێمە ئەوەیە هیممەت بکەن‌و بە دەنگ بانگەوازی هاوکاریمانەوە بێن. دۆســتــان‌و دلــســۆزانــی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە نێوخۆو دەرەوەی واڵت! دڵنیاین دەتانەوێ ستەم‌و زۆرداری‌و دەستدرێژی‌و تاوانەکانی هیزە سەرکوتکەرەکانی کۆماری ئیسالمی، لە گەڵ واڵمی شۆڕشگێڕانەی ڕۆڵەکانتان لە نێو هێزی پێشمەرگە‌و پــارێــزەرانــی ڕۆژهــەاڵتــی کوردستاندا بەرەو ڕوو بێ، دڵنیاین پێتان خۆشە گیانی بەرگری‌و بەرخۆدان‌و ڕاوەســتــان بــەرامــبــەر ســەرکــوت‌و زۆرداری لــە نێو خەڵکی ڕۆژهــەالتــی کــوردســتــان دا ،بــە هێز بکەن‌و بەکرێگیراوانی کۆماری ئیسالمی ئــەوەنــدە نەتوانن دەستدرێژی بکەنە سەر گیان‌و کەرامەتی دانیشتوانی ئەو بەشەی کوردستان، دڵنیاین لە گەڵ بەردەوامیی دەنگ‌و رەنگی خۆتان تەلەڤیزیۆنی کــوردکــانــاڵ دان بۆ ئــەوەی زمانحاڵی خەباتی نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەالتی کوردستان ،هەر وا ستەم‌و تاوانەکانی کۆماری ئیسالمی دژی خەلکی کوردستان لەقاو بــدا ،بۆ ئــەوەی هــەواڵ و پەیامی سەنگەرە جۆراوجۆرەکانی تێکۆشانی ئازادیخوازانە بــگــەیــەنــێــتــە س ــەران ــس ــەری ک ــوردس ــت ــان .مــانــەو‌ەو بەردەوامیی ئەم چرایەی یەکە یەکەی مالەکانتان ،لە گرەوی یارمەتیی ماڵیی ئێوە بەو تەلەڤیزیۆنە دایە. دڵنیاین خــوازیــاری ئ ــەوەن حیزبی دیموکراتی کوردستان لە ئاستی چاوەڕوانییەکانی ئێوە دابێ‌و بزووتنەوەی نەتەوەیی و شۆڕشگێرانە لە ڕۆژهەاڵتی نیشتمان بگەشێنێتەوە .هەمووی ئەوانە دێنە دی ،ئەگەر ئیوەش ئەرکی خۆتان کە لە باری ماڵی‌و دابینکردنی پێویستییەکانی خــەبــات‌و تیکۆشان ،یارمەتیدەر‌و پشتیوانمان بن .ڕۆڵــە پێشمەرگەکانتان چاوەڕوانی هیممەتی ئێوەن. لە ڕێگای پێوەندیگرتن بە کۆمیتە حیزبییەکان لە باشووری کوردستانو واڵتانی جیهان ،لە ڕێگای پێوەندیگرتن بە دەفــتــەری پێوەندییەکانی حیزب لە شارەکانی هەرێم ،هەر وەها لە ڕێگای پیوەندیگرتن بە کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزب‌و کوردکاناڵ ،دەتوانن ڕێنوێنیی پێویست بۆ گەیاندنی یارمەتییەکانتان بە حیزبی دیموکراتی کوردستان وەربگرن. حیزبی دیموکراتی کوردستان کۆمیسیۆنی تەشکیالت ٢٢ی جۆزەردانی ١٣٩٤ ٢٠١٥/٦/١٢
رۆژنامەی
په‌یامی پیرۆزبایی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان
ب ه بۆنه‌ی سه‌رکه‌وتنی HDPل ه هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیه‌دا ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ب ـ ه خــۆشــحــاڵــیـه‌وه ده‌ڕوانــێــت ـ ه ئــاکــامــی هـه‌ڵــبــژاردنـ ه پاڕڵمانییه‌کانی تورکی ه و به‌ده‌ستهێنانی رێژه‌یه‌کی زیاتری کورسییه‌کانی پاڕڵمان ل ه الیه‌ن کورده‌کانه‌و ه ل ه چاو هه‌ڵبژاردنه‌کانی پێشوو .به‌م بۆنه‌یه‌وه پڕ ب ه دڵ پیرۆزبایی له گه‌لی کورد ل ه باکووری کوردستان و تێکڕای نه‌ته‌وه‌ی کورد به گشتی و HDPبه‌تایبه‌تی ده‌که‌ین. حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان به‌ده‌ستهێنانی رێ ــژه‌یــه‌ک ــی زی ــات ــر لــ ه پــێــشــووی ده‌ن ــگــه‌ک ــان ل ـه‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ل ه الی ـه‌ن ک ــورده‌وه ل ه چه‌ند رووه‌و ه ب ـ ه گــرنــگ ده‌زانـــــێ؛ئــه‌م ه ـه‌ڵــبــژاردن ـ ه یــارم ـه‌تــی ب ه قووڵبوونه‌و ه و سه‌قامگیرتربوونی دیموکراسی ل ه ناوچه‌دا ده‌کا ک ه گه‌لی کورد به‌شێک ه له‌م پرۆسه‌یه .ل ه روانگه‌ی حیزبی دیموکراتی کوردستانه‌و ه رێگاچاره‌ی کورد بۆ کێشه‌کانی بریتیی ه ل ه رێگای ئاشتییخوازان ه و به‌کارهێنانی میکانیزم ه دیموکراتیکه‌کان .ئاکامی ئه‌م هه‌ڵبژاردن ه ده‌ری ده‌خا ک ه ب ه خۆشییه‌و ه گه‌لی
کــورد ل ه تورکی ه ده‌تــوانــێ ل ه رێگای هه‌ڵبژاردن و خه‌باتی پاڕڵمانییه‌و ه ل ه پێناو به‌ده‌ستهێنانی ماف ه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانیدا تێ بکۆشێ .ئێم ه به‌ده‌ستهێنانی ئ ـه‌م سه‌رکه‌وتن ه ل ـه‌م قۆناغه‌دا ب ه ئاکامی خه‌باتی دوورود‌رێژی نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌م به‌ش ه ل ه کوردستان ده‌زان ــی ــن .هــیــواداریــن ســەرجــەم پــڕۆســەو ئاکامی هەڵبژاردنەکە خزمەتی پڕۆسەی ئاشتی و دیموکراسی و پێکەوەژیانی دادپەروەرانەی جۆراوجۆرییەکان لە واڵتی تورکیە بکا. حیزبی دێموکراتی کوردستان وێڕای پیرۆزبایی دووباره ،سه‌رکه‌وتنی پاڕڵمانتارانی کورد ل ه پاڕڵمانی تورکیه‌دا له پێناو خزمه‌ت ب ه ئامانجی نه‌ته‌وه‌که‌یان و بردن ه پێشی خه‌باتی دیموکراتیکی نه‌ته‌وه‌ی کورد له م به‌شه‌ی کوردستاندا ب ه ئاوات ده‌خوازێ. ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان ٢٠١٥/٦/٨
پەیامی ناوەندی راگەیاندنی حیزبی دیموکراتی کوردستان
بە بۆنەی کۆچی دوایی نووسەر و لێکۆڵەری کورد ئەحمەد شەریفی رۆژی چــوارشــەمــمــە ٢٠ی جــــــۆزەردان نــووســەر و لێکۆڵەری ماندوونەناسی کورد ئەحمەد شەریفی لە تەمەنی ٧٠ساڵیدا لە یەکێک لە ناوەندە دەرمانیەکانی شاری مهاباد کۆچی دوایی کرد. ئەحمەد شەریفی یەکێک لــەو قەڵەم بەدەستە ماندوو نەناسانە بوو کە زیاتر لە ٥٠ساڵ لە تەمەنی خۆی لە پێناو خزمەت بە زمان و مێژووی نەتەوەکەی بردەسەر. کاک ئەحمەد جگە لە نووسینی چەندین کتێب و سەدان وتار لە بــواری مێژووی کوردستاندا سااڵنێکیش لە رادیۆ کوردیی شارەکانی کرماشان ،سنە و دەنگ و رەنگی مهاباد خزمەتی بە زمان و فەرهەنگی کوردی کردوە. کۆچی دوایی کاک ئەحمەد شەریفی لە حالێکدا بوو کە دلسۆزانی فەرهەنگ و زمانی کــوردی هێشتا ماتەمباری لــە دەس ــت دان ــی نــووســەر و رۆژنــامــەنــووســێــکــی دیکەی نەتەوەکەمان کاک ئەحمەد قازی ،بوون. لــە رۆژی کــۆچــی دوایـــی ئــەم گـــەورە نــووســەرانــەی نەتەوەکەماندا ئــەوەی کە زۆر جێگای داخــە و پێویستە ئاماژەی پێبکرێ ئەوەیە کە ئەم کەسانە کە سامانێکی گەورە و نەتەوەیی واڵتەکەمانن زۆر بە غەریبی مااڵوایی لە نیشتمان و نەتەوەکەیان دەکــەن و بە شێوەی پێویست رێزیان لێ ناگیرێ .هەروەها کۆچی دوایی ئەم کەسانە لە حاڵێکدا کە بۆ خۆشیان کە هەڵوەدا و سەوداسەری ئازادی و سەربەستی نەتەوەکەیانن ،بەداخەوە ئەو رۆژە بە چاو نابینن و ئەو ئاواتە گەورەیە لە گەڵ خۆیان دەبەنە ژێڕ گڵ. ناوەندی راگەیاندنی حیزبی دیموکراتی کوردستان وێڕای
بەداخ بوونی خۆی لە کۆچی دوایی کاک ئەحمەد شەریفی سەرەخۆشی خۆی ئاراستەی بنەماڵەی کاک ئەحمەد و کۆڕی نووسەران و دڵسۆزانی فەرهەنگ و زمانی کوردی دەکا. ناوەندی راگەیاندنی حیزبی دیموکراتی کوردستان ٢١ی جۆزەردانی ١٣٩٤
راگەیەنراوی کۆمیتەی هاوکاری حیزبە کوردستانییەکان بەبۆنەی ئێعدامی مەنسوور ئاڕوەند بریتانیا کۆمیتەی هــاوکــاری حیزبە کوردستانییەکان لە بەریتانیا بــەبــۆنــەی ئێعدامی مــەنــســوور ئــاروەنــد لە ڕاگەیەندراوێکدا وێڕای مەحکوومکردنی ئەو جینایەتە هاوخەمیی خۆیان لەگەڵ حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ڕاگەیاندوە.
لەو ڕاگەیەندراوەدا هاتوە کە ڕاستە لەدەستدانی ڕۆڵەیەکی ئەم نەتەوەیە کەسەرێکی گەورەیە لە خەباتی نەتەوایەتییمان ،بــەاڵم هەرگیز چــۆك بــە ڕۆڵەکانی نەتەوەکەمان نادا بەڵکو سورتریان دەکا لەسەر خەبات و بەرخۆدان لە پێناوی بەدیهێنانی حوکمی یاسا ،ئازادی، مافی مرۆڤ ،ئاشتی و دیموکراتی.
کۆڕیادێک بۆ رێزگرتن لە ئەدیب‌و نووسەری کورد مامۆستا ئەحمەد قازی دانمارک
کومیتەی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە واڵتی دانمارک، ڕۆژی شەممە 13 ،ی جــۆزەردان بۆ ڕێزگرتن لە خەبات و تێکۆشانی نووسەر ،وەرگێڕ و ئەدیبی خــاوەن هەڵوێستی کورد مامۆستا ئەحمەد قازی ،کۆڕیادێکی بەڕێوە برد. ئەو کۆڕە یادە کە چەندین کەس لە ئەندامانی بنەماڵەی قـــازی ،نــوێــنــەری حــیــزب‌و ڕێــکــخــراوە کوردستانییەکان‌و کۆمەڵێکی زۆر لە کوردستانیانی دانیشتووی دانمارک و سوید تێیدا بەشدار بوون ،سەرەتا خۆلەکێک وەستان بۆڕێزگرن لە یادی شەهیدانی سورخەاڵتی گەلەکەمان‌و مامۆستا ئەحمەدی قازی دەستی پێکرد .پاشان ئەحمەد ڕەحمانی ،بەڕێوەبەری بەرنامەکە کورتەیەک لە ژیانی مامۆستا ئەحمەدی قازی خوێندەوەو بە دوای ئەودا پەیامی دەفتەری سیاسی حیزبی دیموکراتی کوردستان بەۆ بۆنەیە الیەن ڕەحیم خالیدنژاد، ئەندامی کومیتەی حیزب لە دانمارک پێشكێشی ئامادەبووان کرد. پاشان پەیامی پرسەو ه ــاودەردی حیزب‌و ڕێکخراوە سیاسییەکان خوێندرانەوەو بە دوای ئەو دا ڕەشید قازی ،بە نوێنەرایەتی بنەماڵەی قازی پەیامێکی کورتی پێشکەش کرد. ڕەشید قــازی لە قسەکانی سپاسی گەرمی کومیتەی حیزبی دیموکراتی کوردستانی کــرد بۆ ڕێکخستنی ئەو کۆڕیادەو پاشان سپاسی حیزب و ڕێکخراوە بەشداربووەکان
و هەموو ئامادە بووانی کرد بۆ بەشدارییان لەو کۆڕیادە دا .دواتر ئاوڕی دایەوە سەر ژیانی و بەسەرهاتی مامۆستا ئەحمەد قــازی و باسێکی وردی ســەبــارەت بە چاالکی و هەڵویستی سیاسی ،خەباتی مەدەنی و هاوکات هــەوڵ و تێکۆشانی ناوبراوو بۆ پەرەپێدان و زیندوو ڕاگرتنی زمانی کورد پێشکەش کرد. پێویست بە ئاماژەیە کە لە هەمان ڕێورەسمە دا ،ڕێز لە کار و تێکۆشانی نووسەر و ڕۆژنامە نووسی بەناودەنگی کــورد ،کــاک ئەحمەد شەریفی‌ش گیرا کە چەند ڕۆژ پاش مامۆستا ئەحمەدی قازی ،ئەویش لە شاری مەهاباد کوچی دوایی کرد. ئەو حیزب‌و ڕێکخراونەی کە بەشدار کۆڕی پرسەکەیان کرد و پەیامیشیان ناردبوو بریتی بوون لە: – پارتی دێموکراتی کوردستان – یەکێتی نیشتمانی کوردستان – ئەنجومەنی بزوتنەوەی گۆران – حیزبی شیوعی کوردستان – کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان – فدراسێونی کۆمەڵە کوردییەکان لە دانمارک – ئینسیاتیفی کورد لە دانمارک
2
هەواڵ‌و راپۆرت
٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
کۆبوونه‌وه‌ی سیاسی_ته‌شکیالتیی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان
فینالند ڕۆژی یه‌کشه‌ممه١٨ ،ی ج ــۆزه‌ردان کۆبوونه‌وەیه‌کی ی ل ـ ه شـــاری تــۆرکــۆی واڵتـــی فینالند سیاسی ته‌شکیالت به‌به‌شداریی ده‌یــان که‌س ل ه ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی حیزبی ی کــوردســتــان‌و کۆمه‌ڵێک مــیــوان‌و میدیاکار بۆ دیموکڕات سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان پێکهات، خالید عەزیزی لەسەرەتای باسەکەی‌دا بە ئاماژە بەو گۆرانکارییانەی لە ناوچەکەدا هەن ،باسیان لەوە کرد کە ئەو ناوچەیەی ئێمەی تێداین لەگەل زۆر قەیران‌و گۆرانکاریی ناڕوون بەروروویە ،بۆیە ئێمە دەبێ بۆ هەموو ئەو پێشهاتانە خۆمان ئامادە بکەین‌و بە ئامادەییەوە بچینە نێو گه‌مه‌و هاوکێش ه سیاسییه‌کانه‌وه‌و؛ له‌و پێوه‌ندییه‌دا پێداگریی له‌سه‌ر پێویستیی یه‌کگرتوویی حیزب ه سیاسییه‌کانی ڕۆژهه‌التی کوردستان کرده‌وه. به‌ڕێزیان لە درێــژەی باسەکەیاندا بە ئــامــاژەدان بەو هەڵبژاردنانەی لە تورکیەو بــاکــووری کوردستان هیوای خواست خەباتی مەدەنی کــورد لــەو بەشە لە کوردستان بەئامانجەکانی خــۆی بگاو بتوانن لە گۆرەپانی سیاسیو پاڕلمانی ئەو واڵتــەدا بە دیالۆگ‌و ئاشتییانە داوا سیاسیو مەدەنییەکانی کورد بێننە گۆرێ‌و دەستەبەریان بکەن. خالید عەزیزی له درێژه‌ی باسهکهیدا بە بایەخەوە باسی لە هەوڵ‌و خەباتی چاالکانی سیاسی ومەدەنی ،ژینگەپارێزی‌و ئەنجومەنە ئەدەبییەکان ،ژنان ،الوان ،خوێندکاران‌و هەموو چین‌و توێژە جیاجیاکانی کۆمەلگای کوردستان کــرد کە دەتوانن دەوری چارەنوسسازیان ل ه خزمه‌ت ب ه نیشتمان‌و کۆمه‌ڵگاو وه‌دیهاتنی داواکانی خه‌ڵک هەبی.
به‌ڕێزیان ل ه ته‌وه‌رێکی دیکه‌ی باسهکهیدا ب ه ئاماژ ه ب ه ڕووداوەکانی چەند مانگی رابــردووی سه‌ر سنوور پێی له‌سه‌ر ئه‌و ه داگرته‌و ه ک ه حــزوری پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە مــاوەی سااڵنی رابــردووشــدا بە شێوەێکی ئاسایی‌و بە پێی تواناو دەرفەت هەبوەو چوون‌و حزوور ل ه هه‌موو ئه‌و سنوورانه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستاندا ب ه مافی بێ ئه‌مالو ئه‌والی خۆمان ده‌زانین. به‌ڕێزیان گوتی ئێم ه بە بایەخەوە دەروانینە خەباتی هێزە سیاسییەکان لە باکووری کوردستان ،بەاڵم پێمان وایە دەستێوەردان‌و حیزب سازکردن بۆ بەش‌و پارچەکانی دیکە هیچ خزمەت بە ئەو پارچانە ناکاو ئاستەنگ‌و بەربەستیشیان بۆ دروست دەکا. پرسی ئه‌تۆمیی ئێران‌و چۆنیه‌تیی ته‌عامولی کۆمه‌ڵگای جیهانی له‌گه‌ڵ ئێران ،سیاسه‌ت‌و مودیرییه‌تی قه‌یرانخوڵقێنیی ئێران ل ه نێوخۆی واڵت‌و واڵتانی دراوسێ ،پرسی کورد ل ه ئێران‌و دۆخی خه‌باتی کورد ل ه ئیران ل ه بازنه‌ی ڕووداوه‌کانی ئێستادا ته‌وه‌رێکی دیکه‌ی باسه‌که‌ی به‌ڕێز خالید عه‌زیزی، سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بوون.
درێژەی :راگەیەندراوی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە پێوەندی لەگەڵ ئێعدامی مەنسوور ئاڕوەند ئــازارو ئەزیەتدانی مەنسووری ئاروەند‌و بنەماڵەکەی تــەنــانــەت دوای ئـــەوەی ئــەو بەندییە سیاسییە ،حوکمی ئێعدامیشی بە سەردا سەپێندرا ،هەر درێژەی هەبوو .هەر جارەی بۆ زیندانێک ڕادەگوێزرا‌و هەر ڕۆژەی بیانوویەکی پێ دەگیرا.بەاڵم هیچکات پشتی لە ئامانجەکانی حیزبەکەی و نەتەوەکەی نەکرد. بە ئێعدام کرانی مەنسووری ئاروەند حیزبی دیموکراتی کوردستان ،ئەندامێکی چــاالک ،بە نرخ و بەوەفا‌و ،خەڵکی کوردستان رۆڵەیەکی فیداکار،شۆڕشگێڕ‌و بوێریان لە دەست دا .هەر بۆیە لە قوواڵیی دڵمانەوە سەرەخۆشی لە هاوسەرو یەک بە یەکی ئەندامانی بنەماڵەی ئەو شەهیدە ،هەموو خەڵکی مەهاباد و تێکڕای هۆگرانی خەبات و بەرخۆدانی شۆڕشگێڕانە لە کوردستان دەکەین .بە دڵنیاییەوە تێکۆشەرانی ڕیزە نهێنی
وئاشکراکانی حیزبی دیموکراتی کوردستان نــاو‌و یادی شەهید مەنسووری ئاروەند دەکەن بە ئیلهام بۆ خەباتێکی شێلگیرانەتر دژی ڕێژیمی دژەکــوردی کۆماری ئیسالمیی ئێران. سالو لە گیانی پاکی مەنسوور ئاروەند نوێترین شەهیدی ڕێگای ڕزگاریی نەتەوەی کورد، ڕســوایــی و نەمان بۆ ڕێژیمی جینایەتکاری کۆماری ئیسالمی. کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دیموکراتی کوردستان ٢٥ی جۆزەرادانی ١٣٩٤ ٢٠١٥/٦/١٥
دیدار و سه‌ردانەکانی شاندی نوێنه‌رایه‌تیی حدک له هه‌ولێر سه‌ردانی شاندێکی یه‌کیه‌تیی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان ل ه نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه هه‌ولێر
چه‌ندوچۆنی پێوه‌ندیی نێوان هێز ه سیاسییەکان و ب ه تایبه‌ت رابردووی هاوخه‌باتی و هاوسه‌نگه‌ری باشورو رۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه بڕگ ه هه‌ستیارو چاره‌نووس سازه‌کانی ئه‌م دوو به‌شه هاتنه به‌ر باس. سه‌ردانی نوێنه‌ری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ل ه
رۆژی دووشه‌مم ه ١٨ی جۆزه‌ردانی ٨( ٩٤ی ژوئه‌نی ) ٢٠١٥شاندێکی یه‌کیه‌تیی نه‌ته‌وه‌یی دێموکراتی کوردستان ب ه سه‌رپه‌رستیی غه‌فور مه‌خموری ،سکرتیری گشتیی ئه‌و حیزب ه سه‌ردانی ده‌فته‌ری نوێنه‌رایه‌تیی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ل ه هه‌ولێریان کردو له‌الیه‌ن برایم زێوەیی به‌پرسی پێوەندییەکان و حه‌سه‌ن کاکیلی ،کادری پێوه‌ندییه‌کانی حیزب له هه‌ولێر پێشوازییان لێکرا . لــ ه ســـه‌ره‌تـــای ئـــه‌و دانــیــشــت ـه‌دا دوو الیــــه‌ن بــاســیــان ل ـ ه پێوه‌ندییه‌کانی نێوانیان ک ــردو ل ـ ه ســه‌ر پ ـه‌ره‌پــێــدان‌و به‌هێزترکردنی ئه‌م رابیته‌یه پێداگرییان کرده‌وه . دواتر کۆمه‌ڵێک باب هت‌و تـه‌وه‌ری پێوه‌ندیدار ب ه پرسی کـــورد لــ ه ئــاســتــی رۆژهــــــه‌اڵت‌و ه ـه‌رێــمــی کــوردســتــان و
باره‌گای پارتی گه‌شه‌پێدانی تورکمان رۆژی پێنج شه‌مم ه ١٤ی جۆردانی ٤ ( ٩٤ی ژوئه‌نی ) ٢٠١٥ئیبراهیم زێــوه‌یــی ،نوێنه‌ری حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ل ه هه‌ولێر سه‌ردانی باره‌گای پارتی گه‌شه‌پێدانی تورکمان له‌و شاره‌ی کرد و ل ه الیه‌ن محمد ئیلخانی ،سه‌رۆکی ئه‌و حیزبه‌و ه پێشوازیی لێکرا. ســه‌ره‌تــا نــوێــن ـه‌ری حــیــزبــی دێــمــۆکــراتــی کــوردســتــان پیرۆزبایی یادی دامه‌زرانی پارتی گه‌شه‌پێدانی تورکمانی ل ه سه‌رۆکی پارته‌که‌و ئه‌ندامانی سه‌رکردایه‌تیی ئه‌و حیزب ه کردو هیوای خواست که پارته‌که‌یان و گه‌لی تورکمان ل ه هه‌رێمی کوردستان ده‌گ ـه‌ڵ حیزب‌و الیه‌نه‌سیاسییه‌کان و حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستان پێکه‌و ه ل ه راستای خزمه‌ت ب ه کوردستان ب ه هه‌موو پێکهاته‌کانیه‌و ه بۆ ئاوه‌دانی‌و عه‌داڵه‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و مافه‌کانی مرۆڤ ،هه‌نگاو هه‌ڵێننه‌و ه .
بەشداریی هەیئەتێکی کومیتەی هولەندی حدک لە کۆبوونەوەی حیزبی سوسیالیستی ئەو واڵتەدا
ڕۆژی یەکشەممە٢٤ ،ی جۆزەردان، هەیئەتێکی کومیتەی حیزبی دیموکراتی ک ــوردس ــت ــان ل ــە واڵتــــی هــولــەنــد ،بە سەرپەرستیی ڕەزا محەمەد ئەمینی، بــەرپــرســی کــومــیــتـ ە بــەشــداریــیــان لە سمینارێکی پارتی سوسیالیستی هوڵەند کرد کە لە ژێر ناوی کێشەی داعش و مەترسییەکانی رێکخرابوو. لەو سمینارە دا کە چەندین کەس لــە ئەندامانی ڕێــبــەری ئــەو حیزبە و کۆمەڵێکی بــەرچــاو لــە پارلەمانتار و کەسایەتی سیاسی هۆڵەندی‌و بیانیی تێیدا بــەشــدار بــوون ،ئاوڕێکی جیدی درایــــەوە لــە چۆنیەتی ســەرهــەڵــدان‌و
گەشە کردنی ڕیکخراوی تێرۆریستی داعـــــش‌و مــەتــرســیــیــەکــانــی ب ــۆ ســەر کــۆمــەڵــگــەی نــێــودەوڵــەت ـی‌و چۆنیەتی بـــەرەنـــگـــار بــــوونــــەوەی ئــــەو تــاقــمــە مــرۆڤــکــۆژە بــێ بــەزەیــیــە .هاوڕێیانی حــیــزبــی بــە شــێــوەیــەکــی چــاالکــانــە لە باس و خواسەکاندا بەشداریان کرد و ڕاوبۆچی گەلی کوردیان سەبارەت بەو تاقمە و خەبات و خۆڕاگری ڕۆڵەکانی
گەلی کوردیان بۆ بەرەنگار بوونەوەی هێرشی بەرباڵویان بۆ سەر خۆرئاوا باشووری کوردستان خستە ڕوو. هەر لە پەڕاوێزی کۆبوونەوەکە دا هاوڕێیانی کومیتەی هولەندی حیزب تــوانــیــان لــە نــزیــکــەوە لــەگــەڵ بــەڕیــز ” فــان بــۆمــل” ئــەنــدامــی ســەرکــردایــەتــی ئــەو حێزبە و ئــەنــدامــی پــارلــەمــان و یونس گــۆران ،بەرپرسی کۆمێسیۆنی ڕاوێژکاریی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستی ئەو حیزبە چاوپێکەوتن بکەن و سەبارەت بــە چــەنــدیــن بــابــەتــی پــەیــوەنــدیــدار بە کێشەی کــورد و ئــاڵــوگــۆڕەکــانــی ئەم دواییانەی ناوچەکە قسە و باسیان کرد.
ژماره٦٥٨ :
رۆژنامەی
کۆڕیادی شەهید مەنسوور ئاڕوەند لە بنکەی دەفتەری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بە بەڕێوەبردنی کۆڕیادێک یادو بـــیـــرەوەریـــی شــەهــیــد مــەنــســوور ئاڕوەند ،تازەترین شەهیدی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانو ڕۆژهەاڵتی کوردستانی بەرز ڕاگرت. چوارشەممە 27 ،ی جۆزەردان بەبەشداریی سەدان کەس لە کادرو پێشمەرگەکانی حیزبی دێموکڕاتی کـــوردســـتـــان ،ب ــۆ ڕێــــز گــرتــن لە تــێــکــۆشــانــی شــەهــیــد مــەنــســوور ئاڕوەن د و یادو بیرەوەرییەکانی ئەو شەهیدە سەربەرزە ،کۆڕیادێک لە بنکەی دەرفتەری سیاسیی حیزبی دیموکرات بەڕێوەچوو. کــۆڕیــادەک بــە ســـروودی ئەی شەهیدان دەستی پێکردو پاشان قادر وریــا ،ئەندامی دەفــتــەری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بەو بۆنەیە وتارێکی پێشکێش کرد. کە دەقی قسەکانی لە الپەڕی ٤ دایە ...... لـــە بــڕگــەیــەکــی دیـــکـــەی ئــەو کـــــــۆڕیـــــــادەدا پــــەیــــامــــی لــویــس ئـــایـــاال ،ســکــرتــێــری ڕێــکــخــراوی
ئینتێرناسیۆناڵی سوسیالیست بۆ خالید عەزیزی ،سکرتێری گشتیی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان ب ــەب ــۆن ــەی ئــێــعــدامــی مــەنــســوور ئاروەند ،تازەترین شەهیدی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان خوێندرایەوە. لـــە درێـــــــژەی بــەرنــامــەکــانــی ئــەو کــۆڕیــادەدا خالید وەنــەوشــە، ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دێــمــوکــڕاتــی کــوردســتــان لــە سەر چۆنیەتیی پێوەندیی تەشکیالتیی شــەهــیــد مــەنــســوور ئـــاروەنـــد بۆ بەشداران دوا. خالید وەنــەوشــە بــە پێداگری لە سەر ئازایەتی‌و بوێریی شەهید
مەنسوور لەسەر ڕاپەڕاندنی ئەرکە حیزبییەکانی گوتی ئەگەر پێشتر مەنسوور هەر ئی بنەماڵەکەی بوو، لــە مــێــژســاڵ ب ــوو ڕۆڵـ ــەی حیزبی دێــمــوکــرات‌و لــە ئــەمــڕۆوە رۆڵــەی هەموو خەڵکی کوردستانە. خوێندنەوەی شێعرێک لەالیەن شــاعــیــر هــەســت نــاســک ئــەحــمــەد قادری ،خوێندنەوەی شێعرێکی نادر قــازی بــەو بۆنەیە لــەالیــەن سۆیال قــادری‌و پەیامی بنەماڵەی شەهید مەنسوور ئــاروەنـ د لــەالیــەن خالید یــوســف ـی‌و پێشکێش‌کردنی چەند سروود چەند بڕگەیەکی دیکەی ئەو کۆڕیادە بوون.
کۆبوونەوەیەک لە پارکی شانەدەر بۆ مەحکوومکردنی ئێعدامی مەنسوور ئاڕوەند
ڕۆژی چوارشەممە ٢٧ ،ی ج ــۆزەردان لە پارکی شانەدەرو بە دەستپێشخەریی فیدراسیۆنی زیندانیانی سیاسی کوردستان کۆبوونەوەیەک بۆ مەحکوومکردنی ئێعدامی مەنسوور ئاڕوەند ،تازەترین شەهیدی حیزبی دێموکڕاتی کــوردســتــان لــەالیــەن کــۆمــاری ئیسالمی بەڕێوەچوو. ئەو رێوڕەسمە بە ڕاگرتنی خولەکێک بێدەنگی بۆ رێزگرتن لە یادو بیرەوەریی شەهید مەنسوور ئاڕوەند دەســتــی پێکردو پەیامی بنەماڵەی ئــاڕوەنــد لەالیەن سیروان ئاڕوەند ،برای شەهید مەنسور بە تەلەفوون خوێندرایەوە .پاشان بەیاننامەی فیدراسیۆنی زیندانیانی سیاسی کوردستان لەالیەن فوئاد زیندانی ،سەرۆکی فیدراسیۆنەوە پیشکەش‌کرا. خوێندنەوەی پەیامی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لەالیەن برایم زێوەیی ،نوێنەری حیزبی دێموکڕاتی کــوردســتــان لــە هەولێر ،پەیامی حیزبی زەحمەتکێشانی کــوردســتــان لــەالیــەن سۆما عەلی ،خوێندنەوەی پەیامی ” لویس ئایاال ” سکرتێری
گشتیی ئینتەرناسیونال سۆسیالیست بۆ خالید عەزیزی بەبۆنەی شەهیدکرانی مەنسوور ئــاڕوەنــد لەالیەن پێشەوا عەلیپوور ،پەیامی تەڤگەری ئازادی لەالیەن ” تارا حسێن” چەند بڕگەیەکی ئەو کۆڕیادە بوو.ن لــە بەیاننامەی فیدراسیۆنی زیندانیانی سیاسی کوردستاندا داوا کرابوو حیزبە سیاسیەکانی ڕۆژهەاڵتی کوردستان پێویستە لە پالتفۆڕمێکی هاوبەشدا خۆیان ڕێــک بخەن و چیتر لــەســێــدارەدانــی ڕۆڵــەکــانــمــان لە ڕۆژهەاڵتی کوردستان بێ وەاڵم نەهێڵنەوە.
پەیام بە بۆنەی ساڵڕۆژی دامەزرانی رادیو دەنگی کوردستان ٢٧ی جــۆزەردانــی ،١٣٩٤رادیــۆ دەنگی کوردستان پێدەنێتە ســی و شەشەمین ساڵی تەمەنی خــۆی .بەم بۆنەیەوە گەرمترین پیرۆزبایی خۆمان پێشکێشی خەڵکی بە ئەمەگی کوردستانو ،کادر و پێشمەرگە و ئەندامانی حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستانو ،هۆگرانی ئەم رادیۆیەو، بە تایبەتی هاورێیانمان لە رادیۆ دەنگی کوردستان دەکەین و سەرکەوتنی هەرچی زیاتریان لە بەرێوەبردنی ئەرکە پیرۆزەکانیان‌دا ،بۆ بە ئاوات دەخوازین. رادیۆ دەنگی کوردستان لە کاتێکدا دامەزرا کە گەلی کــورد لە رۆژهــەاڵتــی نیشتمانەکەی خــۆی‌دا ،قۆناغێکی دیکەی لە خەبات بە دژی کۆنەپەرستی دەست پێ‌کردبوو؛ خــەبــات بــە دژی رێژیمێک کــە دوای شــۆرشــی گەالنی ئێران‌و ،رووخانی رێژیمی پاشایەتی ،جڵەوی دەسەاڵتی ی بەدەستەوە گرتبوو ،شێوەیەکی دیکەی لە سەرەرۆی و دواکــەوتــوویــی بە ســەر واڵتــدا زاڵ‌کــردبــوو .رێژیمی تــازە بە دەســەاڵت گەیشتوو هــەر زوو دەستی کــرد بە سەرکوت و قەڵت‌وبڕی ئازادیخوازانی کورد و هێرشێکی بەرباڵوی نیزامی و تەبلیغاتی بۆ کوردستان وەڕێخست‌و، شەڕێکی نابەرامبەری بەسەر گەلی کورد داسەپاند .لەو هەلومەرجەدا حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان هاتە سەر ئەو بــاوەڕە کە وێــڕای بەرگری چەکدارانە لە خەڵک و خاکی کوردستان دەبێ لە بواری تەبلیغاتیش‌دا لە دژی کۆنەپەرستی خەبات بکاو ،وێــڕای پووچەڵکردنەوەی پیالنەکانی کۆماری‌ئیسالمی‌و ،گەیاندنی هەواڵ و زانیاری سەبارەت بە خۆڕاگری خەڵک و پێشمەرگەی کوردستان، لەباری فکریشەوە گەلی کورد بۆ بەرخۆدان و خەباتێکی بەرباڵو و شوێندانەر ئامادە بکا .هەربۆیە دامەزرانی رادیۆ دەنگی کوردستان لە جۆزەردانی ساڵی ١٣٥٩دا ،واڵمێک بوو بە پێویستیەکی هەنووکەیی ئەوکاتی جواڵنەوەی گەلی کورد لە رۆژهەاڵتی کوردستان. رادیــۆ دەنگی کوردستان هــەر زوو لە دڵــی خەڵکی کوردستان جێی‌گرت‌و ،بووبە سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراو بۆ وەرگرتنی زانیاری راســت و دروســت سەبارەت بە
خەبات و بەرخۆدانی ڕۆلەکانی گەلی کورد لە ڕیزەکانی حیزبی دێمۆکڕات‌و ،هەروەها خۆڕاگری خەڵکی خەباتگێڕی رۆژهەاڵتی کوردستان .ئەم رادیۆیە لە مــاوەی تەمەنی خۆیدا سەڕەڕای زۆر تەنگ‌وچەڵەمە و کەندوکۆسپی سەر رێگای ،توانیویەتی بە ئیمکاناتێکی زۆر کەم و بە هەوڵ و تێکۆشانی بێوچانی ڕێبەرایەتیی حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان و کارگێڕانی ،ئەرکەکانی خۆی بەجێ‌بگەیێنێ‌و، وەک زمانحاڵی ئەو حیزبە و جواڵنەوەی حەقخوازانەی گەلی کورد لە رۆژهەاڵتی نیشتمانەکەمان ،خۆی پێناسە بکا. زۆر پێویستەو ،ئەرکە لە سەرمان کە لەم بۆنەیەدا یادێک بکەینەوە لە دامەزرێنەرانی رادیۆ دەنگی کوردستان، بە تایبەتی ڕێبەری هەمیشە زیندوو ،د .قاسملو کە نەخشێکی بــەرچــاوی لــەو هەنگاوە گــەورەیــەدا هــەبــوو ،هــەروەهــا کارگێڕانی ئەو دەم هەتا ئێستای رادیۆ دەنگی کوردستان؛ ساڵو بنێرین بۆ گیانی پاکی ئەو هاوڕێ لەدەستچوانەی کە لەم رادیۆیەدا خزمەتیان کردوەو ،دەستخۆشی لەم کادر و پێشمەرگانە بکەین کە لە سەرەتای دەست بە کاربوونی رادیــۆ دەنگی کــوردســتــان‌و ،لە قۆناغە جیاجیاکاندا ،لە کارەکانی ئەم رادیۆیە و پاراستنی‌دا هەوڵ‌و ماندوویەکی زۆریان بە گیان کڕی‌و ،سەرکەوتنی هەرچی زیاتری ئەو هاورێیانی کە ئێستا لەو سەنگەرەدا خزمەت دەکەن ،بە ئاوات بخوازین. پیرۆز بێ ٣٥مین ساڵرۆژی دامەزرانی رادیۆ دەنگی کوردستان ،دەنگی حەق‌بێژی جواڵنەوەی کورد لە رۆژهەاڵتی کوردستان. ناوەندی ڕاگەیاندنی حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان ٢٧ی جۆزەردانی ١٣٩٤ ٢٠١٥/٦/١٧
پیرۆزبایی بەبۆنەی سی‌و پێنجەمین ساڵرۆژی دامــەزرانــی رادیــۆی دەنگی کوردستان، گەرمترین پیرۆزبایی لە سەرجەم بەڕێوەبەرانی رادیۆی دەنگی کوردستان دەکەین و ماندوو نەبوونی و دەسخۆشی و پێزانینی خۆمان بە هەموو ئەو کەسانەی لە ماوەی ئەم ٣٥ساڵەدا لەم سەنگەرەدا خزمەتیان بە حیزب و نەنەتەوەکەیان لە رۆژهەاڵتی کوردستان کردوە. بەهیوای بەردەوامیی ئەم دەنگە ،دەنگی حیزبی دیموکراتی کوردستان. پێرسونێل و بەڕێوەبەرانی رۆژنامەی «کوردستان»
دامه‌زرانی کۆماری کوردستان ل ه چوارچێوه‌ی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدراڵ‌دا
یەکشەممە ٣١ی جۆزەردانی ٢١ _ ١٣٩٤ی ژوئەنی ٢٠١٥
ژماره658 :
www.kurdistanukurd.com
حیزبی دێموکراتی کوردستان:
هێزی پێشمەرگەی دێموکرات ،پێویستی بە پشتیوانی‌و هاوکاریی هەمە الیەنەی ئێوە هەیە راگەیەندراوی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بەندیی سیاسیی کوردو ئەندامی چاالکی حیزبی دیموکراتی کوردستان ،مەنسوور ئاروەند ئێعدام کرا. بــە داخــێــکــی گ ــران ــەوە ڕادەگــەیــەنــیــن کە بەرەبەیانی دوێنێ یەکشەممە ٢٤ی جۆزەردان، مەنسوور ئاروەند ،زیندانیی سیاسیی ناسراوو ئەندامی چاالکی حیزبی دیموکراتی کوردستان، لە بەندیخانەی میاندواو ئێعدام کرا .ئەو بەندییە سیاسییە کـــوردە ٨ی ســـەرمـــاوەزی ساڵی ڕابــــردوو ،لــە ورمـــێ‌وە بــۆ زیندانی مەهاباد ڕاگوێزرا و هەر ئەو کات پێی راگەیەندرا کە حوکمی ئێعدامەکەی پلەیەک تەخفیف دراوە‌و ســزاکــەی بـــووە بــە زیــنــدانــیــی هــەتــاهــەتــایــی. نــاوبــراو ڕۆژی ١٧ی بانەمەڕێ ئەمساڵ لە الی ــەن مــەئــمــوورانــی وەزارەتــــی ئیتالعاتەوە لە بەندیخانەی مــەهــابــادەوە بۆ بەندیخانەی میاندواو راگوێزرا. مـــەنـــســـووری ئــــاروەنــــد ئــــەو کــــوردە نیشتمانپەروەر‌و شۆڕشگێڕە بوو کە بە بۆنەی هەڵوێست‌و بــیــروبــاوەڕی خەباتگێڕانەی ،دە ساڵ لەمەوبەر ڕێزەکانی حیزبی دیموکراتی بۆ تێکۆشان هەڵبژارد‌و لە تەشکیالتیی نهێنیی حیزب دا دەستی بە کار کــرد .دیــارە بەر لە پەیوەستبوونی بە تەشکیالتی نهێنیی حیزبیش، وەک الوێــکــی وەرزش ــک ــار و جێگای ڕیــزی خەڵک بە تایبەتی الوەکان ،کۆمەڵێک چاالکیی نیشتمانپەروەرانە‌و ئازادیخوازنەی ئەنجام دابوو. مەنسوور لەو ئەندامە چاالکانەی حیزب بوو کە بە هۆی هەڵسوورانی بوێرانەی گوڕو تینێکی تایبەتی بــە تێکۆشانی تەشکیالتیی حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان لــە مەهاباد بەخشیبوو .لە گەڵ ئەوەی خاوەن ماڵ‌و منداڵ بــوو‌و دەشــیــزانــی بــە بــۆنــەی بــەرچــاوبــوون‌و چاالکبوونییەوە لە ژێــر چــاوەدێــری دایــە ،لە جێبەجێکردنی ئەرکە تەشکیالتی‌و حیزبییەکانی غافڵ نەدەبوو .بە هۆی تێکۆشانی مەنسوور لە ڕێزی حیزبی دیموکراتی کوردستان دا ،زۆر لە الوەکان بوون بە هۆگری ئەم حیزبە و کاتێک لە ساڵی ١٣٩٠ی هەتاوی بەکرێگیراوانی ئیتالعات، لە ماڵەکەی خــۆی پــەالمــاریــان بــردە ســەر و گرتیان ،ڕێگاکەی بێ ڕێبوار نەماوە‌و الوانی هۆگر و هاوڕێی ئااڵی دەستی مەنسووریان بە شەکاوەیی ڕاگــرت .مەنسوور بۆ مــاوەی زیاتر لە ساڵێک لە بەندیخانەی مە هاباد لە ژێر توندترین ئــازار و ئەشکەنجەکان دابوو. هەموو هەوڵی کاربەدەستان ،تێکشکاندنی خۆڕاگریی ئەو الوە‌و ناچار کردنی بە داننان بە هێندێک تــاوان بوو تا بەم جــۆرە ڕێگا بۆ دەرچوونی سزای ئێعدام لە الیەن بێدادگای کۆماری ئیسالمی بە دژی ناوبراو خۆش بکەن و ڕق و قینی خۆیان بــەو الوە شۆڕشگێرە بڕێژن .سەرئەنجام لە ٢٣ی جۆزەردانی ١٣٩١ لە الیەن بە ناودادگای شاری مەهاباد بە ئیعدام مەحکووم کرا. بۆ الپەڕی ٣
دەقی قسەکانی مامۆستا عەبدوڵاڵ حەسەن‌زادە لە کۆڕی پرسەو ڕێزگرتنی ئەحمەدی قازی‌دا
٤
قسەکانی قادر وریا لە ڕێوڕەسمی ڕێزگرتن لە شەهید مەنسوور ئاڕوەند
٥
بانێک‌و دوو هه‌وا
٦
بانگەوازی کۆمیسیۆنی تەشکیالتی حیزبی دێموکراتی کوردستان خەڵكی ئازادیخواز‌و پێشمەرگەپەروەری کوردستان! گرنگیدانی حیزبی دیموکراتی کوردستان بە بــووژانــەوەی تێکۆشان لــە نێوخۆی واڵت‌و ،حـــوزووری هێزی پێشمەرگە‌و تێکۆشەرانی ئــەم حیزبە لە ناوچە سنوورییەکان‌و لە قوواڵیی ناوچەکانی ڕۆژهــەالتــی کوردستاندا بۆ به‌رگری ل ه ماف ه کانی ئێوه‌یه ،هه‌ر بۆی ه ب ه حه‌ق ،هیوا‌و گەشبینییەکی زۆری لە دڵی ئیوەی پێشمەرگەپەروەر‌و ئــازادیــخــواز‌دا پێک هێناوە .حیزبی دیموکراتی کوردستان هــەر وەک بە ک ــردەوەش نیشانی داوە، لێبڕاوە ئەم هیوایە بەهێز بکاو لە پێناوی چاالککردنەوەی تێکۆشانی شۆڕشگێڕانە‌و پشتیوانی لە خۆراگریی خەڵکی کوردستان بەرامبەر ستەم‌و زۆرداری ــی هیزەکانی کۆماری ئیسالمی ،ئەو ئەرکانەی دەکەوێتە سەر خۆی‌و کادرەکان‌و هێزی پێشمەرگە‌و سەرجەم
تێکۆشەرانی ئەم حیزبە ،جێبەجێ بکا .بەاڵم ئەم بڕیارە گرنگەی حیزبی دیموکراتی کوردستان ،بێ پشتیوانیی هەمە الیەنەی خەڵکی ڕۆژهەالتی کوردستان‌ودلسۆزانی ئەم حیزبە‌و هیزی پێشمەرگەی دیموکرات ،سەرکەوتوو نابێ.هەر بۆیە داوامــان ئەوەیە ئێوەش بەپشتیوانی لە ڕۆلەکانی خۆتان‌و بە وەڕێخستنی شەپۆلێک لە یارمەتیی ماڵی بە حیزبەکەتان ،بە پێشوازی چاالکبوونەوە و بووژانەوەی خەبات و تێکۆشانی شۆڕشگێڕانەوە وەرن. کوردانی ڕۆژهەالتیی دانیشتووی هەرێمی کوردستان! لە چەند حەوتووی ڕابـــردوودا ،ئێوە ئەندامان‌و الیەنگرانی حیزبی دیموکراتی کــوردســتــان‌و بەشێکی بــەرچــاوی کــوردانــی ڕۆژهەالتیی دانیشتووی هەرێمی کوردستان ،ئامادەییەکی شیاوی ڕێز‌و پێزانینتان بۆهاوکاریی هێزی پێشمەرگە لە خۆتان نیشان دا.
دەربڕینی هاوغەمی خەڵکی کوردستان لەگەڵ بنەماڵەی مەنسوور ئاڕوەند بە دوای باڵوبوونەوەی هەواڵی ئێعدامی تێکۆشەری کورد مەنسوور ئاروەند ،خەڵکی مەهاباد و شارەکانی دیکەی کوردستان و بنەماڵەی تێکۆشەران و زیندانیانی سیاسیی کورد ،پۆل پۆل بە مەبەستی دەربڕینی پرسە و هاوغەمی سەردانی بنەماڵەی «ئاروەند»یان لە شاری مەهاباد کرد. دایکی شەهید مەنسوور قسە بۆ ئامادەبووان دەکا و باس لە قارەمانی و جوامێری کوڕەکەی بۆ ئامادە بووان دەکا. روو بە هەموو ئەوانە کە خەمبارن بۆ ئێعدامی مەنسوور، ئێعدامی شەهید مەنسووری وەک ئازادیی ئەو لە زیندان پێناسە دەکا و دەڵێ :مەگرین ،نیگەران مەبن! کوڕەکەم ئازاد بوو لەو زیندانە! هیوادارم ئێوەش رۆلەکانتان وا باربێنن وەک مەنسوور بۆ کوردستان بژین .سەربەرزم کە دەلێن مەنسوور لەسەر مافی کورد لە سێدارە دراوە! لە الیەکی دیکەوە سیروان ئاروەند ،برای شەهید مەنسوور ئاروەند لە لێدوانێکدا بۆ راگەیاندنەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستان هەروا بە ورەی بەرزەوە باسی لە شەهیدبوونی مەنسوور کرد و گوتی؛ کورد بە ئێعدامی ڕۆڵەکانی بە چۆک‌دا نایەو لە داواو مافەکانی پاشگەز نابێتەوە.
سیروان باسی لە هاوخەمیی بەرینی خەڵکی مەهاباد و شارەکانی دیکەی کوردستان بۆ ئەم رووداوە تاڵەی بەسەر بنەماڵەکەی هاتووە کرد و گوتی؛ «سەرەڕای فشاری ناوەندە ئەمنیەتییەکان‌و ئەو زەبرو زەنگەی خستوویانەتە سەر بنەماڵەکەم ،بەاڵم هاوسۆزی‌و هاوخەمیی خەڵکی مەهاباد‌و شارەکانی دیکەی کوردستان لەگەڵ بنەماڵەکەمان کەم وێنە و چاوەڕواننەکراو بووە و باری ئەو غەمە قورسەیان سووک کرد لەسەرمان».
بۆ الپەڕی ٣
الپەڕەی نوێ ،ب ه تێڕامانێکی نوێوه
٧
وه‌کوو سروه‌ی به‌یانانی به‌هاری..
١١
لە وەرزی گەرمادا ژینگەی کوردستان دەکەوێتە مەترسییەوە
ئاگرکەوتنەوە لە دارستانەکانی کوردستان خەسارێکی قەرەبوونەکراوی بە ژینگەی کوردستان گەیاند. هەواڵەکان باس لەوە دەکەن لە مانگی جۆزەردان دا بەشێکی بەرچاو لە دار و لێڕەوارەکانی سەر بە شارەکانی روانسەر ،جوانرۆ ،کرماشان ،مەریوان و بانە بەهۆکاری نادیار ئاگریان تێبەردراوە .هەرچەند بە هەوڵی دانیشتوانی دەرورووبەر ژینگەپارێز ئاگرەکە کونترۆڵ کراوە ،بەاڵم خەسارێکی یەکجار زۆر بەر دارستانەکان و ژینگەی ئەو ناوچانە کەوتوە.