ژمارە ١٤٦ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

Page 1

‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪24‬‬


‫‪23‬‬

‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫چاوەڕێ شەریفیان‬

‫ڤیان پیرۆتی‬

‫سارا رەنگینەکەمان‬

‫ئاشتی شۆڕش‬

‫مارتیا سوڵتانی‬

‫ژانیا شەهابی‌راد‬

‫ئاشنا شۆڕش‬

‫کچی کورد‬

‫چێلینا سەالح‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪22‬‬

‫نوێترین کتێبی چیرۆک بۆ منداالن‬ ‫چیرۆکه‌کانی شێل سیلڤه‌رسته‌ین ‪ ،‬ئه‌و ‌ه کتێب ‌ه خاتوو تروسک ‌ه سادقی ل ‌ه‬ ‫زمانی ئینگلیزییه‌و ‌ه کردووی ‌ه ب ‌ه کوردی و ئیستا ل ‌ه کتێبخانه‌کانی باشووری‬ ‫کوردستان‌ده‌ست ده‌که‌وێ‪.‬‬ ‫دەسخۆشی لە خاتوو تروسکە دەکەین‌و هیوادارین مندااڵن چیرۆکەکانی‬ ‫ئەم کتێبە بخوێننەوە‪.‬‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪21‬‬

‫خاتوو ئاسک گوتی‪ :‬نوقڵە گیان ئەمن‬ ‫لە قوتابخانە کتێبخانەیەک دروست‬ ‫دەکەم‌و داوا لەو مندااڵنە دەکەم کە‬ ‫کتێبیان هەیەو خوێندوویانەتەوە‬ ‫بیهێنن بۆ کتێبخانەکە تا مندااڵنی‬ ‫دیکەش بتوانن کەڵکی لێ‌وەرگرن‌و‬ ‫شتی تازە فێر بن‬ ‫نوقڵە گوتی مامۆستا ئەوە‬ ‫بیرۆکەیەکی زۆر باشە‪ ،‬ئەمن بە‬ ‫خۆشحاڵییەوە هاوکاریت دەکەم تا‬ ‫بتوانین کتێبخانەیەکی گەورەو باشمان‬ ‫هەبێ‬ ‫مامۆستاو نوقڵە بەرەو قوتابخانە‬ ‫وەڕێ کەوتن‌و هەموو گیانەوەرەکانی دیکەیان ئاگادار کردەوە کە پێویستیان بە‬ ‫کتێب هەیەو بەو جۆرە هەموو ئەو گیانەوەرانەی کتێبی زیادییان لە ماڵێ هەبوو‬ ‫وەک دیاری پێشکەشی کتێبخانەکەی قوتابخانەیان کردو قەفەزەکە پڕ بوو لە‬ ‫کتێب‪.‬‬ ‫نوقڵەش کۆمەڵێک کتێبی قەدیمی هەبوو‪ ،‬وەک دیاری پێشکەشی کتێبخانەکەی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫لەو رۆژە بە دواوە هەموو گیانلەبەرانی نێو دارستان سەردانی کتێبخانەکەیان‬ ‫دەکرد بۆ ئەوەی شتی تازە فێر بن‪.‬‬ ‫نوقڵە بوو بە خاوەنی کتێبخانەی ناو دارستان‌و هەموویان زۆریان خۆش‌دەویست‪.‬‬ ‫ئامادەکردنی‪ :‬دایکی نارین‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪20‬‬

‫کتێبخانەو خاوەنداری بچکۆلە‬ ‫رۆژێک لە رۆژان کەروێشکێکی بچووک بەناوی نوقڵە هەبوو کە زۆری حەز‬ ‫خوێندنەوەی کتێب بوو‪ .‬نوقڵە هەموو رۆژێ چەند کتێبی دەخوێندەوەو زۆر شتیان‬ ‫لێ‌فێر دەبوو‪.‬‬ ‫دایک‌و باوکی نوقڵە هەر کاتێک چووبانە بازاڕ‪ ،‬کتێبی نوێیان بۆ دەکڕی‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە لە رۆژی لەدایکبوونیشی‌دا‪ ،‬هاوڕێکانی کتێبیان بە دیاری بۆ هێنابوو‪.‬‬ ‫نوقڵە هەموو ئەو کتێبانەی بە ئیشتیا دەخوێندەوەو لە کتێبخانە بچووکەکەی بە‬ ‫رێک‌و پێکی دای‌دەنان‪.‬‬ ‫رۆژێکیان دیتی کە کتێبەکانی ئەوەندە زۆر بوون ئیدی لەو کتێبخانەیەدا جێیان‬ ‫نابێتەوە‪ ،‬هەربۆیە بیری لە دانانی قەفەزەیەکی دیکە دەکردەوە کە خاتوو ئاسک‬ ‫هات بۆ سەردانی‪.‬‬ ‫خاتوو ئاسک مامۆستای دارستان بوو‪ ،‬کە دیتی نوقڵە ئەو کتێبخانە گەورەیەی‬ ‫هەیە گوتی‪ :‬بژی نوقڵە گیان! ئەمن زۆر خۆشحاڵم تۆ ئاوا گرینگی دەدەی بە‬ ‫کتێب‌خوێندنەوە‪ .‬زۆر حەز دەکەم هاوڕێکانیشت وەک تۆ حەزیان لە خوێندنەوە‬ ‫بێ بەاڵم بەداخەوە لەنێو دارستان کتێبخانەی گشتیمان نییە‪ .‬ئەمن دەمهەوێ‬ ‫کتێبخانەیەک دروست بکەم‌و کتێبی باش‌و بە سوود بۆ منداڵەکان دابین بکەم‌و‬ ‫ئەوانیش وەک تۆ ئۆگری خوێندنەوە بن‪.‬‬ ‫چاوێکی لە کتێبخانەکەی نوقڵە کردو گوتی تۆش کتێبت زۆرە‪ ،‬ئەرێ ئەگەر ئەو‬ ‫کتێبانە دەخوێنییەوە دواتر چیان لێ‌دەکەی؟‬ ‫نوقڵە گوتی‪ :‬دوای خوێندنەوە دەی‌ان‌خەمە کتێبخانەکە ‌م تا نەدڕێن‌و پیس نەبن‪.‬‬ ‫خاتوو ئاسک گوتی‪ :‬ئەدی نایان‌دەی بە هاوڕێکانت بیخوێننەوە؟‬ ‫نوقڵە گوتی‪ :‬تا ئێستا کەس نەهاتوە داوای کتێب بکا‪.‬‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫کاردەستی‬

‫‪19‬‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪18‬‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫مندااڵنی شەنگال لە بیر ناکەین!‬

‫‪17‬‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪16‬‬

‫ئه‌ستێره‌یه‌کی ئاسمان راخوشی‪ .‬کچه‌ک ‌ه وه‌بیر‬

‫دای ‌ه گه‌وره‌ی که‌وته‌وه‌‪ .‬دای ‌ه گه‌وره‌ی هه‌میش ‌ه‬

‫ده‌یگوت ئه‌گه‌ر ئه‌ستێره‌یه‌ک ل ‌ه ئاسمان‬

‫ڕاخوشی‪ ،‬ئه‌وا حه‌تمه‌ن ڕووحێک ده‌چێته‌و ‌ه‬

‫الی خودا‪ .‬دای ‌ه گه‌وره‌ی ته‌نیا که‌سێک بوو ک ‌ه‬

‫ئه‌وی خۆش ده‌ویست‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و چه‌ند ساڵێک‬

‫بوو که‌ مردبوو‪.‬‬

‫کیژی شقارته‌فرۆش شقارته‌یه‌کی دیکه‌ی‬

‫داگیرساند‪ .‬ل ‌ه ڕووناکیی گڕی شقارته‌که‌دا‬ ‫دایه‌گه‌وره‌ی بینی‪ .‬گوتی دای ‌ه گه‌ور ‌ه ئه‌منیش‬

‫له‌گه‌ڵ خۆت ببه‌‪ .‬ئه‌و به‌په‌ل ‌ه هه‌موو شقارته‌کانی‬

‫یه‌ک ل ‌ه دوای یه‌ک داگیرساند‪ ،‬چونکی ده‌یزانی‬

‫ئه‌گه‌ر ئاوره‌ک ‌ه بکوژێته‌و ‌ه دایه‌گه‌وره‌ی ده‌ڕوا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها چاوی ب ‌ه ژوور ‌ه گه‌وره‌که‌و مێز ‌ه پڕ‬ ‫له‌ خواردنه‌که‌ش ناکه‌وێته‌وه‌‪.‬‬

‫دای ‌ه گه‌ور ‌ه کچ ‌ه چکۆله‌که‌ی ل ‌ه باوه‌ش‬

‫گرت‌و پێکه‌و ‌ه چوون ‌ه ئاسمان‪ ،‬چوون ‌ه شوێنیک‬

‫ک ‌ه ئیدی له‌وێ سه‌رمایان نه‌بوو‪...‬‬

‫بۆ سبه‌ی خه‌ڵکی گه‌ڕه‌ک چاویان ب ‌ه ته‌رمی‬

‫کچی شقارته‌فرۆش که‌وت ک ‌ه به‌ستبووی‌و‬

‫ده‌وروبه‌ری پڕبوون ل ‌ه شقارته‌ی سووتاو‪.‬‬ ‫هه‌موو پێیان وابوو ئه‌و ویستوویه‌تی خۆی‬

‫گه‌رم بکاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم که‌س نه‌یده‌زانی ک ‌ه‬

‫ئه‌و چی دیوه‌و ل ‌ه شه‌وی جێژندا چۆت ‌ه الی‬ ‫دایه‌گه‌وره‌ی تا هه‌میش ‌ه الی ئه‌و بمێنێته‌وه‌‪...‬‬

‫وه‌رگێڕان ل ‌ه فارسییه‌و ‌ه باوکی نیان‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪15‬‬

‫کیژی شقارته‌فرۆش‬ ‫هه‌وا زۆر سارد بوو‪ ،‬به‌فر ده‌باری و دوایین شه‌وی ساڵ بوو‪.‬‬

‫کچێکی هه‌ژارو که‌م ته‌مه‌ن له‌و سه‌رمایه‌دا ده‌هات‌و ده‌چوو‪ .‬که‌وش ‌ه سه‌رکراوه‌کانی زۆر‬

‫گه‌ور ‌ه بوون‌و بۆی ‌ه هه‌ر ک ‌ه ویستی ل ‌ه شه‌قامه‌ک ‌ه بپه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬لینگێکی که‌وشه‌که‌ی ل ‌ه القی هاتن ‌ه‬ ‫ده‌رێ‌و دوایه‌ش چه‌ندی گه‌ڕا بۆی نه‌بیندرایه‌وه‌‪.‬‬

‫القه‌کانی ل ‌ه سه‌رمان ته‌زیبوون‌و وه‌ژان‬

‫که‌وتبوون‪ .‬ئه‌و‪ ،‬بڕێک شقارته‌ی پێبوو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫رۆژ ‌ه که‌س لێی نه‌کڕیبوو‪.‬‬

‫شه‌وی جێژن بوو‪ ،‬بۆنی چێشتی خۆش ل ‌ه‬

‫هه‌موو ماڵێک‌و ل ‌ه هه‌موو شوێنێک ده‌هات‪ .‬نه‌یده‌وێرا‬

‫بچێته‌و ‌ه مالێ‪ ،‬ده‌ترسا باوکی لێی بدا‪ ،‬چونکی ئه‌و‬

‫ڕۆژه‌ تاقه‌ شقارته‌یه‌کیشی نه‌فرۆشتبوو‪.‬‬

‫ده‌سته‌کانی کیژی شقارته‌فرۆش ته‌زیبوو‪ ،‬له‌وان ‌ه‬

‫بوو گڕی ئاور بتوانێ گه‌رمیان بکاته‌وه‌‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه‬

‫شقارته‌یه‌کی هه‌ڵگرت‌و دایگیرساند‪ .‬کیژ ‌ه چکۆله‌ک ‌ه‬ ‫هه‌ستی کرد ل ‌ه ژوورێکی خۆش دانێشتوه‌و القی له‌‬

‫نیزیک شۆمینه‌ک ‌ه درێژ کردو ‌ه گه‌رم بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاوره‌ک ‌ه کوژاوه‌و کچه‌ک ‌ه دیتی قونچک ‌ه سووتاوی‬ ‫شقارته‌یه‌کی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫ئه‌و شقارته‌یه‌کی دیکه‌ی داگیرساند و دیتی ل ‌ه‬

‫ژوورێک‌و ل ‌ه پشت مێزێکی پڕ ل ‌ه خواردنی خۆش‬

‫و ب ‌ه له‌ززه‌ته‌‪ ،‬ده‌ستی بۆ خواردنه‌کان درێژ کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم شقارته‌ک ‌ه کوژاوه‌‪ .‬کچه‌ک ‌ه سێهه‌مین شقارته‌ی‬

‫داگیرساند و بینی ل ‌ه بن داری کریسمه‌س دانیشتوه‌‪،‬‬

‫ویستی ده‌ستی پێو ‌ه بگرێ‪ ،‬به‌اڵم شقارته‌ک ‌ه کوژاوه‌‪.‬‬


‫‪14‬‬

‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫کوڕێک لە بازاڕ ون دەبێ‪،‬‬ ‫دەچێتە الی پۆلیس‌و دەڵێ‬ ‫ئەتۆ دایکێکت نەدیتوە‬ ‫منداڵەکەی ل ‌‬ ‫ێ ون بووبێ!‬

‫کوڕەکە کارتی قوتابخانە‬ ‫وەردەگرێتەوە‪ ،‬لە چەند وانە‬ ‫کەوتوە بە باوکی گوت‪ :‬باوکە‬ ‫دەتوانی لە تاریکی‌دا شت‬ ‫بنووسی‪،‬‬ ‫ب‬ ‫اوک‪ :‬بەڵێ چیت بۆ بنووسم؟‬ ‫کوڕ‪ :‬ناوی خۆت لە خوارەوەی‬ ‫ئەو کارتە بنووسە!‬

‫مامۆستای‬ ‫مێژوو بە‬ ‫قوتابییەکە‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ەڵ‬ ‫ێ‬ ‫ئ‬ ‫پی‬ ‫ەوە بۆ وا‬ ‫سی؟ چەن‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫گ‬ ‫ە‬ ‫حەمامت‬ ‫نەکردوە؟‬ ‫قوتابی د‬ ‫ەڵ‬ ‫ێ‪:‬‬ ‫ل‬ ‫ە‬ ‫و‬ ‫ە‬ ‫تا تۆ‬ ‫گ‬ ‫وتوتە ئەمی‬ ‫ر‬ ‫ک‬ ‫ە‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ن لە‬ ‫کا‬ ‫تی حەمام‬ ‫ک‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫‌‬ ‫دا‬ ‫کوشتوە‪.‬‬

‫دیاریی نارین کەنکاش‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪13‬‬

‫کلکی هەڵگرتەوەو رۆیشت بۆ الی پینەچی‪.‬‬ ‫پینەچی لێی‌پرسی‪ :‬ئەوە چی بووە؟‬ ‫رێوی‪ :‬کلکم پساوە بۆم بدوورەوە‪.‬‬ ‫پینەچی‪ :‬بڕۆ گڵۆڵەیەکم بەن بۆ بێنە با بۆت بدروومەوە‪.‬‬ ‫رێوی رۆیشت بۆی الی بەن‌فرۆش‌و گوتی کلکم پساوە گڵۆڵەیەکم بەن پێ‌بدە با پینەچی‬ ‫کلکم بۆ بدوورێتەوە‪.‬‬ ‫بەن‌فرۆش‪ :‬بڕۆ خوریم بۆ بێنە تا بەنت پێ‌بدەم‪.‬‬ ‫رێوی رۆیشت بۆالی خوری‌فرۆش‌و گوتی بڕێکم خوری پێ‌بدە‪ ،‬ئەویش گوتی‪ :‬برسیمە‬ ‫تۆش بڕۆ هێلکەم بۆ بێنە با بیخۆم‪.‬‬ ‫رێوی زۆر هیالک بوو‪ ،‬رۆیشت بۆ الی مریشک‌و گوتی هێلکەم پێ بدە با بیبەم بۆ خوری‬ ‫فرۆش‌و خوریم پێ‌بدا‪ ،‬بیبەم بۆ الی بەن‌فرۆش بەنم پێ‌بدا‪ ،‬بیبەم بۆالی پینەچی‌و کلکم بۆ‬ ‫بدوورێتەوە‪.‬‬ ‫مریشک گوتی برسیمە بڕۆ گەنمم بۆ بێنە بیخۆم و هێلکەت بۆ بکەم‪.‬‬ ‫ن‬ ‫رێوی بێچارە رۆیشت گەنمی بۆ مریشک هێناو بەو جۆرە دیسان چۆوە الی هەموویا ‌‬ ‫تا کلکی چاک کردەوە‪.‬‬ ‫بەڵێ منداڵە خۆشەویستەکان! رێوی لەسەر نەوس ئاوای لێ‌بەسەر هات‪.‬‬

‫وەرگێڕان‪ :‬مینا‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪12‬‬

‫ر‬ ‫ێ‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫کلکی‬ ‫رۆژێک لە رۆژان رێوییەک لە دارستان دەژیا زۆر بێ‌تاقەت‬ ‫بوو‪ ،‬بە هاوڕێکانی گوت دەچم بۆ گەڕان‪ .‬هاوڕێکانی گوتیان بۆ‬ ‫کوێ دەچی وەرە پێکەوە کایە بکەین‪ .‬ریوی گوتی نەخێر بە تەنیا‬ ‫دەچم بۆ گەران‪.‬‬ ‫رێوی رۆیشت‌و رۆیشت تا گەیشتە باغە ترێیەک‪ ،‬زۆری ئیشتیا‬ ‫بۆ ترێ چوو‪ .‬دەوری باغەکە دیواری لێ‌درابوو ئەویش کەمێکی‬ ‫چاو گێڕاو دیتی خشتێک شکاوەو کون بووە‪ ،‬رێوی ویستی لەو‬ ‫کونەڕا بچێتە نێو باغەکە کلکی گیری کردو لێ‌بۆوە‪.‬‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪11‬‬

‫داهێنەری یه‌که‌م ئۆتۆمبێل کێ بوو؟‬ ‫ئۆتۆمبێل كەرەسەیەكی زۆر بە بایەخە بۆ مرۆڤ‪.‬‬ ‫ئەم که‌ره‌سته‌ی ‌ه لە گەڵ ئەوەی كاتێكی یەكجار زۆر بۆ ئێمە دەگێڕێتەوە‪ ،‬ئەوەندەشمان‬ ‫خزمەت پێ دەكا كە بۆ باسكردن نابێ‪ .‬بەاڵم ئاخۆ ئێوە دەزانن كە داهێنەری ئۆتۆمبێل‬ ‫كێ بوو؟‬ ‫فەڕانسەیییەكان یەكەم ئۆتۆمبێلیان دروست كرد‪ .‬داهێنەرەكەشی كەسێك بوو بە‬ ‫ناوی «نیكۆال ژۆزێف كینۆ»‪.‬‬ ‫ئۆتۆمبێلەكە جۆرە داشقەیەكی دار بوو كە سێ تەگەری هەبوو و بە مۆتۆڕی هەڵم‬ ‫كاری دەكرد‪ .‬ئەو ئۆتۆمبێلە چوار كیلۆمەتری بە یەك سەعات دەبڕی و خێرایییەكەی‬ ‫زۆر كەم بوو‪.‬‬ ‫نیكۆال ساڵی ‪ 1804‬یانی نزیك ‪ 200‬ساڵ لەوە پێش كۆچی دوایی كرد‪.‬‬


‫‪10‬‬

‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫که‌رێکی ده‌نگخۆش‬ ‫که‌رێک ده‌نگی خۆی پێ خۆش‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌ تایبه‌تیش کاتێ ده‌نگی‬ ‫خۆی له‌گه‌ڵ ده‌نگی ئاژه‌ڵه‌کان‌و‬ ‫باڵنده‌کانی‌تردابه‌راورد ده‌کرد‪.‬‬ ‫ئێواره‌یه‌کی هاوین‪ ،‬گوێی‬ ‫ل ‌ه ده‌نگی کۆمه‌ڵێک سیسرک ‌ه‬ ‫بوو که‌ به‌ یه‌که‌و ‌ه گۆرانییان‬ ‫ده‌گوت‪ .‬که‌ره‌که‌ ل ‌ه ده‌نگخۆشیی‬ ‫سیسرکه‌کان سه‌ری گه‌لێک سووڕ‬ ‫ما‪ .‬که‌ره‌ک ‌ه خۆی پێ رانه‌گیرا‌و ل ‌ه‬ ‫یه‌کێک ل ‌ه سیسرک ‌ه بچووکه‌کانی پرسی‪:‬‬ ‫‪ -‬‬

‫ئه‌رێ ئێو ‌ه چی ده‌خۆن ک ‌ه ده‌نگتان وا خۆش‌و زواڵڵه‌؟‬

‫سیسرکه‌یه‌کیان وه‌اڵمی دایه‌وه‌‌و گوتی‪:‬‬ ‫‪ -‬‬

‫ئێم ‌ه خواردنمان نیه‌‌و ته‌نیا ئاوی پیس ده‌خۆینه‌وه‌!‬

‫ئیتر له‌و کاته‌و ‌ه که‌ره‌ک ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگی خۆش بێت‪ ،‬ده‌ستی له‌ خواردن هه‌ڵگرت‌و‬ ‫ته‌نیا ئاوی پیسی ده‌خوارده‌وه‌‪ ،‬تا ل ‌ه ئه‌نجامدا ل ‌ه برسان تۆپی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ی ‌ه چاره‌نووسی هه‌ندێک که‌س‪ ،‬ک ‌ه بۆ گه‌یشتن به‌ هه‌ندێک پله‌ و پایه‌‪،‬‬ ‫ژیانی خۆیان ده‌خه‌ن ‌ه مه‌ترسی‌و ئازاری بێ واتا‌‪ ،‬که‌ ل ‌ه ئه‌نجامدا زیان ب ‌ه ژیانی‬ ‫خۆیان‌ده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫ئه‌میری حاجی داود‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪9‬‬

‫دار‬ ‫‌ دارم داری سه‌ر به‌رزم‬ ‫پشوو و هه‌ناسه‌ی عه‌رزم‬ ‫نه‌مام بم یان دره‌خت بم‬ ‫هه‌میش ‌ه بااڵ به‌رزم‬ ‫منااڵنی کوردستان‬ ‫زۆرتان پێ خۆشه‌ سه‌یران‬ ‫ل ‌ه کێو و ده‌شت و باخان‬ ‫ده‌مالوێنێ خه‌نده‌تان‬ ‫***‬ ‫باخی سه‌وزی گه‌شاوه‬ ‫ک ‌ه تۆی تێدا‌حه‌ساو‌ه‬ ‫پڕ ل ‌ه دار و گیایه‬ ‫به‌ سه‌د شێو‌ه نه‌خشاوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر داری تیا نه‌بێ‬ ‫باخی گه‌شاوه‌ ده‌مرێ‬ ‫ئێو‌ه دار نه‌پارێزن‬ ‫ده‌ستی ژیان ده‌به‌سرێ‬ ‫حه‌سه‌ن حه‌سه‌نپوور‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪8‬‬

‫‪I can swim‬‬ ‫من ده‌توانم مه‌ل ‌ه بکه‌م‬

‫‪I can’t swim‬‬ ‫من ناتوانم مه‌ل ‌ه بکه‌م‬

‫‪I can fly‬‬ ‫من ده‌توانم هه‌ڵفڕم‬

‫‪I can’t fly‬‬ ‫من ناتوانم هه‌ڵفڕم‬

‫کاوە ئاهەنگەری‬


‫ف‬

‫ێ‬ ‫رگەی ز‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ئی‬ ‫نگلیزی‬

‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪7‬‬

‫ساڵو منداڵه‌کان‬ ‫ئه‌مجاره ده‌چین باسی هه‌ندێک فەرمان بکه‌ین که رۆژانه و له گفتوگۆدا به کاریان دێنین‪ .‬بۆ‬ ‫‪‌:‬وێنه‬ ‫?‪What can you do‬‬ ‫تۆ چی ده‌توانی بکه‌ی؟‬ ‫‪I can sing‬‬ ‫من ده‌توانم گۆرانی بڵێم‬

‫‪I can read‬‬ ‫من ده‌توانم بخوێنمه‌وه‬

‫‪I can write‬‬ ‫من ده‌توانم بنووسم‬

‫‪I can dance‬‬ ‫من ده‌توانم هه‌ڵپه‌ڕم‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪6‬‬

‫سوده كانى تەماته‬ ‫*‪ -‬سووده‌كانی‪‌:‬‬ ‫ێ‬ ‫ی خواردن ده‌كاته‌و ‌ه گه‌ر پێش خواردن بخور ‌‬ ‫‪-1‬ئاره‌زوو ‌‬ ‫‪-2‬ده‌ماره‌كان و مێشك به‌ هێز ده‌كات‬ ‫ی ناو سك ناهێڵێ‌‪،‬‬ ‫‪-3‬گازه‌كان ‌‬ ‫‪-4‬شه‌كری‌ زیاده‌و چه‌وریی‌ له‌ش كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫‪-5‬بۆ مایه‌سیری‌ ب ‌ه سووده‌‪‌،‬‬ ‫ی خواردن بیخوات‬ ‫ی گه‌د ‌هی‌ هەبێت باش وای ‌ه دوا ‌‬ ‫ک نه‌خۆش ‌‬ ‫‪ -٦‬بۆ كه‌سێ ‌‬ ‫ی ‪ .‬ئ ‌هی‌‪ .‬جی‌‬ ‫ی ‪ .‬سی‌‪ .‬ب ‌‬ ‫‪-٧‬ده‌وڵ ‌ه مه‌نده‌ ب ‌ه ڤیتامینەكان ‌‬ ‫‪-٨‬ب ‌ه سوود ‌ه بۆ گورچیله‌و میزه‌ڵدان‬ ‫ێ باش نی ‌ه ؟‬ ‫*‪ -‬بۆ ك ‌‬ ‫ی ئه‌عسابیان هه‌یه‌‬ ‫ی ك ‌ه نه‌خۆشی ‌‬ ‫بۆ ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫*‪ -‬چۆن ب ‌ه كار بهێنرێت ؟‬ ‫‪ -1‬ب ‌ه زه‌اڵتەیی‌ به‌سوودتر ‌ه‬ ‫‪ -2‬ب ‌ه شله‌و شۆربا‪،‬‬ ‫ی نیو كاتژمێر بیخۆ‬ ‫ی بكه‌ ل ‌ه گه‌ڵ ماستاو‪ ،‬دوای ‌‬ ‫‪ -3‬تێكه‌ڵ ‌‬


‫ژمارە ‪ - ١٤٦‬ئاگۆستی‪2014‬‬

‫‪5‬‬

‫خه‌ونێکی خۆش و شیرین‬ ‫[ بۆ منداڵه‌ نازشێواوه‌کانی شه‌نگال ]‬ ‫نازیلە خەوتبوو‪ .‬لە بزەی سەرلێوی‬ ‫ڕا وێدەچوو خەونێكی زۆر خۆش‬ ‫ببینێ‪ .‬حەزم كرد بچمە نێو خەونەكەی‬ ‫نازیلەوە‪ .‬چووم لە پەنای نازیلە‬ ‫تێخزام و چاوەكانم نایە سەر یەك‪ .‬بە‬ ‫هێمنی و لە دڵی خۆم دا گوتم نازیلە‪،‬‬ ‫منم‪ ،‬مەستوورە‪ .‬رێم بدە با بێمە نێو‬ ‫خەونەكەت‪ .‬با بزانم بۆ ئەوەندە دڵخۆش و لێو بە بزەی‪...‬‬ ‫وردە وردە چاوم قورس بوو‪ .‬كاتێك دیتم نازیلە دەستی گرتووم و لە شارێكی‬ ‫سەیر و سەمەرەین‪ .‬شارەكە چووك بوو‪ .‬چڵكن بوو‪ .‬خانووەكان زۆربەیان ڕووخاو و‬ ‫ناشیرین بوون‪ .‬گشتیان چووك و بە قوڕ و بەرد دروست كرابوون‪ .‬بەاڵم لە ئاسمانه‌و ‌ه‬ ‫بووكەڵەو شتی جوان جوان دەباری‪ .‬ئەوەندە شیرینی باریبوو نەبێتەوە‪ .‬منداڵەكانی ئەو‬ ‫شارە هەموو نوستبوون‪ ،‬بەاڵم هەر هەموویان پێدەكەنین و دڵخۆش بوون‪ .‬دەستی‬ ‫هەموویان پڕ بوو لە بووكەڵەو شیرینی‪.‬‬ ‫بە نازیلەم گوت ئێرە كوێیە؟ خەڵكی ئێرە بۆ هەژارن و منداڵەكانیان بۆ وا بێبەشن؟‬ ‫نازیلە گوتی مەستوورە گیان‪ :‬ئێرە شاری ئاوارەكانە‪ .‬ئەوانە لە نیشتمانی خۆیان ڕاو‬ ‫نراون‪ ،‬بەاڵم هەموویان ئەوینداری ژیان و ئازادین‪ .‬منداڵەكانی ئێرە زۆر گوناحن‪ .‬ئەمن‬ ‫هەموو شەوێ كە مندااڵنی ئێرە دەنوون‪ ،‬دێمە نێو ئەو شارەو داوا لە فریشتەی مێهرەبان‬ ‫دەكەم بووكەڵەو شیرینی و شتی جوان جوان بەسەر دنیای خەونی مندااڵنی ئێرەدا‬ ‫ببارێنێ‪ .‬چاو لێكە چەندە خۆشحاڵ و لێو بە بزەن!‬ ‫من و نازیلە دەستی یەكترمان گرتبوو و بە نێو شەقام و كۆاڵنە تەنگەبەرەكانی ئەم‬ ‫شارەدا هەڵدەفرین و لەبەر پەنجەرەی هەر ماڵێك و لە بەرامبەر روخساری لێو بە‬ ‫بزەی هەر مناڵێك ئێستێك رادەوەستاین و ئینجا دەچووینە بەر پەنجەرەی ماڵێكی دیكەو‬ ‫بەردەمی منداڵێكی دیكە‪....‬‬


‫‪4‬‬

‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫ه گیان کوردیم فێر که‌‬ ‫دای ‌‬ ‫دای ‌ه دایکی شیرینم‬

‫هاورێی دڵسۆزی ژینم‬

‫چاک ‌ه خوازی ژیانمی؟‬

‫راس که‌ره‌وه‌ی زمانمی؟‬

‫زمانی خۆتم فێر ک ‌ه‬

‫مه‌زرای ده‌روونم تێر که‌‬

‫چۆن ب ‌ه زمانی بێگان ‌ه‬

‫ل ‌ه تۆ تێبگه‌م گیانه‌‬

‫زمانی خۆم ڕاگوێزم‬

‫هی خه‌ڵکان بپارێزم؟‬

‫زمان خۆ نابێ به‌و‌ه‬

‫هه‌ر قس ‌ه بکه‌ین پێکه‌وه‬

‫خۆشتر‌ه خۆشه‌ویستی‬

‫ب ‌ه زمانی خۆت بیبیستی‬

‫‌زانست و ئاکاری ژین‬

‫با ب ‌ه کوردی فێری بین‬

‫دای ‌ه دایکی شیرینم‬

‫هاورێی دڵسۆزی ژینم‬

‫زمانی خۆتم فێر ک ‌ه‬

‫مه‌زرای ده‌روونم تێر که‌‬ ‫حەسەن حەسەن‌پوور‬


‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪3‬‬

‫مامۆستا مه‌ال که‌ریمی سارده‌کۆسانی‬

‫ عه‌بدولکه‌ری ‌م ک ‌ه ب ‌ه مه‌ال که‌ریمی سارده‌کۆسان ناسراوه‌‪ ،‬ل ‌ه ساڵی ‪1305‬ی کۆچی ل ‌ه‬ ‫گوندی ساڵمه‌تی سه‌ر ب ‌ه ناوچه‌ی گه‌ورکی موکریی شاری بۆکان چاوی ب ‌ه دنیا هه‌ڵێناوه‌و‬ ‫بۆت ‌ه که‌سێک که‌ له‌ناو خه‌ڵک ب ‌ه ڕاوچی به‌ناسراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل ‌ه منداڵیه‌و ‌ه ده‌خرێت ‌ه به‌ر خوێندن و فێری زانست و عیلم ده‌بێ‪ .‬به‌ر ‌ه به‌ر ‌ه ده‌گه‌ڵ‬ ‫تێپه‌ڕ بوونی ته‌مه‌ن ڕووده‌کات ‌ه مزگه‌وت و ده‌بێت ‌ه فه‌قێ و دوای تێپه‌ڕ بوونی ده‌ورانی فه‌قێیه‌تی‬ ‫ده‌بێته‌ موسته‌عید‪.‬‬ ‫بە تاوانی ئه‌ندامەتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان بۆ ماوه‌یه‌ک ل ‌ه چاڵ ‌ه ڕه‌شه‌کانی‬ ‫حه‌م ‌ه ڕه‌زا شا به‌ند ده‌کرێ و ده‌که‌وێت ‌ه نێو به‌ندیخانه‌ی قه‌سری قەجەرو ل ‌ه کۆتاییش دا ل ‌ه‬ ‫سه‌رماوه‌زی ساڵی ‪١٣٤١‬ی هه‌تاوی له‌ به‌ندیخان ‌ه ئازاد ده‌کرێ‪.‬‬ ‫راوچی‪ ،‬نووسه‌ر‪ ،‬شاعیرێکی گه‌ل خۆشه‌ویست و پێشمه‌رگه‌یه‌کی قه‌ڵه‌م و نیشتیمان بوو‪.‬‬ ‫مامۆستا‪ ،‬کوردیزانێکی باش بووەو ب ‌ه کوردییه‌کی پاراو شێعر و چیڕۆک و ده‌یان بابه‌تی‬ ‫دیکه‌ی نووسیوه‌‪.‬‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه ئه‌و مامۆستایە ل ‌ه به‌ر ‌ه به‌یانی رۆژێکی به‌هار دوای‪ ،‬تێپه‌ڕ کردنی حه‌فتاو پێنج‬ ‫ساڵ ته‌مه‌نی پڕلە ره‌نج و مه‌ینه‌تی‌و خزمەتی بەرچاو ب ‌ه ئه‌ده‌بیاتی کوردی ل ‌ه رۆژی ‪٣٠‬ی‬ ‫جۆزه‌ردانی سالی ‪ ١٣٨٠‬ل ‌ه گوندی ده‌روێشان مااڵوایی له ژیان کرد‪.‬‬ ‫ئاماد ‌ه کردنی‪ :‬نێعمه‌ت مه‌ال‬ ‫ ‬


‫‪2‬‬

‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫دنیای مند ا اڵ ن‬ ‫گۆڤارێکی مانگانه‌ی مندااڵنه ‌‪ ،‬ناوەندی‬

‫منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی كوردستان دەری دەكا‬

‫سه‌رن‬ ‫ووس ‌هر‪:‬‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫قور‬ ‫بانی فه‌ر‬ ‫دە‬ ‫ستەی نو‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫ە‬ ‫را‬ ‫ئ‬ ‫ن‪ :‬کاو ‌ه‬ ‫اه ‌هنگ ‌هر‬ ‫ی‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ریا‪ ،‬نێعم‬ ‫ه‌ت م ‌هال‪،‬‬ ‫مینا س‬ ‫وڵتانزادە‬

‫ په‌یوه‌ندی‪ :‬‬ ‫‪ www.facebook.com/nawendy.mndal.paryzy.kurdistan‬‬ ‫‪www.Kurdistanukurd.com‬‬


‫‪١٤٦‬‬

‫ژمار‌ه ‪ - 146‬گەالوێژی ‪١٣٩٣‬‬

‫‪1‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.