ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
24
23
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
ئایدین ئه‌حمه‌دی
نیگار
کنار
رووباڕ محه‌ممه‌دی
نیگا گیان ساڵڕۆژی له دایکبوونت پیرۆز بێ
یاد و سام گه‌ردی
سۆما
ڤیان پیرۆتی
22
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
شیال ناسر
بیتا پڕکاڵ
سه‌هه‌ند سوله‌یمانپوور
نارین که‌نکاش
سارینا قادری
کاروان هه‌یکه‌لی
کارزان ئه‌فشین
شه‌کیال حوسێنی
سۆالڤ قادری
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
21
قوتابخانه‌ی چڵه‌شه‌مچه‌کان له قوتابخانه‌ی گواڵن‌دا چه‌ند چڵه‌شه‌مچه ده‌رسیان ده‌خوێند .چڵه‌شه‌مچه‌یه‌ک ناوی خه‌واڵوو بوو ،ئه‌و ل ه ده‌رس خوێندنو کالس بێزار بوو .خه‌واڵوو هه‌میش ه دره‌نگ ده‌گه‌یشت ه کالس .زۆر پیس‌و چڵکن و شپرز‌ه بوو .قه‌ت بۆ ده‌رس خوێندن خۆی ماندوو نه‌ده‌کرد .خه‌واڵوو هه‌میشه‌و دایم ل ه کۆاڵن خه‌ریکی یاری کردن بوو .ورده ورده کاتی ئیمتحان هات .ناوی چڵه‌شه‌مچه‌کانی دیکه‌بۆنخۆش ،ڕووخۆش ،ده‌نگخۆش و چاوگه‌ش بوو .ئه‌وان هه‌موویان نمره‌ی چاکیان ل ه ئیمتحان وه‌رگرت .به‌اڵم نمره‌که‌ی خه‌واڵوو زۆر که‌م بوو .خه‌واڵوو که ناڕه‌حه‌ت بوو ،په‌شیمان ببۆوه ،ده‌یگوت بڕیا سه‌د بریا ل ه جیاتی ئه‌و هه‌مووه کایه‌یه ده‌رسم خوێندبا. ورده ورده دڵی پڕ بوو ،ده‌ستی کرد به گریان .هاوڕێکانی هاتن ه الی‌و گوتیان ،خه‌واڵوو ئه‌وه بۆ ده‌گری؟ خه‌واڵوو گوتی له ئیمتحان ده‌رنه‌چووم و نمره‌ی که‌مم وه‌رگرتوه. ده‌نگخۆش گوتی خۆ نابێ بگری ،ده‌بێ به‌رنامه‌یه‌کی وا داڕێژی که هه‌م ده‌رسه‌کانت بخوێنی‌و هه‌م کایه‌ش بکه‌ی. ڕووخۆش گوتی ئێمه هه‌موومان یارمه‌تیت ده‌ده‌ین هه‌رچییه‌کت نه‌زانی پێت ده‌ڵێین. دوو مانگ گوزه‌را. خه‌واڵوو وه‌ک جاران نه‌مابوو .خاوێن‌و بۆنخۆش بوو .ل ه ڕووی به‌رنامه ده‌رسی ده‌خوێندو کایه‌شی ده‌کرد .ڕۆژێک مامۆستاکه‌یان ده‌ستی ب ه سه‌ردا داهێناو گوتی :کوڕم زۆرم پێخۆش ه ئاوا زیره‌کی .ڕووی ل ه چڵه‌شه‌مچه‌کانی دیکه کردو گوتی منداڵینه ئه‌مڕۆ دیاریم بۆ خه‌واڵوو هێناوه .دوای ه مامۆستا دیارییه‌که‌ی دا ب ه خه‌واڵوو. منداڵه‌کان چه‌پڵه‌یه‌کیان بۆ لێدا .خه‌واڵوو له خۆشییان هه‌ر بزه‌ی ده‌هاتێ .هه‌ستا سه‌رپێ‌و سپاسی مامۆستاو هاوڕێکانی کرد. تینا شه‌فیعی ( بۆکان)
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
فێرگەی نەققاشی
20
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
19
خۆش بوو ،بۆی ه گوتی :باشه‌و پاشان کرده‌وه‌و فکرێکی باش ب ه مێشکی کچه‌ک ه داهات‌و بێ ئه‌وه‌ی هیچ چوو ه نێو تونگه‌که‌و هه‌ردووکیان بهرهو ماڵی کچ ه چکۆله‌ک ه که‌وتن ه ڕێ .بڵێ ده‌ستی دا تونگه‌که و بهرهو الی چۆمه‌ک ه وه‌رێ که‌وت‌و له‌وێ له‌و رۆژه‌و ه ماسییه‌که‌و کچه‌ک ه زۆر ماسییه‌که‌ی خسته‌وه نێو ئاوه‌که‌و ب ه خۆشییه‌و ه هه‌موو رۆژێ کایه‌یان گوتی :ها هاوڕێ جوانه‌که‌م من هه‌ر ده‌کردو تا ماوه‌یه‌ک زۆر دڵخۆش دڵخۆشیی تۆم ده‌وێ ،ئه‌گه‌ر تۆ بوون ،به‌اڵم ماسیی ه چکۆله‌ک ه زۆر دڵخۆش نه‌بی منیش خۆشحاڵ نابم، زوو هه‌ستی به‌و ه کرد ئه‌و تونگه‌ی ه زۆر چکۆله‌یه‌و ئه‌و ب ه ئاسانی ناتوانێ بۆی ه تۆم هێنایه‌و ه بۆ ئێره ،به‌اڵم ده‌بێ تۆش به‌ڵێنم پێ بده‌ی هه‌رکاتێک‌من له‌و تونگه‌ی ه دا مه‌ل ه‌بکا؛ به‌اڵم له بیری تۆم کرد ،بێی بۆ ئێره‌و بێی ه نێو هه‌مان کات دا پێی خۆش بوو لهالی تونگه‌که‌و کایه‌م له‌گه‌ڵ بکه‌ی دوایه‌ش کچه‌ک ه بمێنێته‌وه‌و هه‌موو رۆژێ من تۆ ده‌به‌مه‌و ه نێو چۆمه‌که. کایه‌ی له‌گه‌ڵ بکا. له‌و رۆژه‌و ه کچه‌ک ه هه‌ر کاتێک پێ کچه‌که‌ش هه‌ستی به‌و ه کردبوو خۆش بوو ده‌رۆێشت بۆالی چۆمه‌که‌و هاوڕێکه‌ی وه‌ک رۆژانی یه‌که‌م ماسییه‌که‌ش ده‌چووه نێو تونگه‌که‌و نه‌ماوه‌و که‌مێک خه‌مبار دیاره ،لێی پرسی :بۆچی وا خه‌مبار‌و په‌شۆکاوی؟ له‌وێ ده‌ستیان ده‌کرد ب ه کای ه کردن تا ماسییهک ه له‌پێشدا نه‌یده‌ویست بڵێ پێی وه‌ڕه‌ز ده‌بوون. ئه‌وان به‌مجۆر ه سااڵنێکی زۆر خۆش ه بچێته‌و ه نێو چۆمه‌که ،به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی که‌مێکی مینگه‌مینگ کرد هاوڕێی یه‌کتری بوون.... گوتی :بیری ئاو ه زۆره‌که‌ی چۆمی کردوهو ده‌یه‌وێ بچێته‌و ه بۆ ئ هو‌ی نه‌سرین یوسف‌زاده چونک ه ئه‌و تونگه‌ی ه زۆر چکۆله‌یه‌و مه‌ل ه کردنی تێدا زۆر ناخۆشه. هه‌ر بۆی ه کچه‌که‌و ماسییهک ه بیریان
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
18
بژیم ،له‌وانه‌ی ه زۆر زوو بخنکێم. ئاوه‌که‌و ل ه خۆشییان ده‌ستی کرد ماسییهک ه ب ه په‌رۆشه‌و ه گوتی :جا ب ه هه‌ڵبه‌زو دابه‌زو کای ه کردن ،به‌اڵم ی له‌وێش که‌س ناناسێ و خۆ منیش ناتوانم ل ه ئاو بێم ه ده‌رێ‌و زۆر زوو زان کایه‌ت له‌گه‌ڵ بکه‌م ،که‌وای ه هاوڕێیه‌تی بڕیاری دا ک ه دووبار ه بهرهو ماڵێ من‌و تۆ بێ سه‌مه‌ره. بگه‌رێته‌وه.... ماسییه‌که‌و کچه‌ک ه هه‌ردووکیان له‌و کاته‌دا گۆێی ل ه ده‌نگی که‌سێک بوو ک ه هه‌رای ده‌کرد :ماسێ جوانه‌که! خه‌مبار له‌وه‌ی ک ه هیچیان ناتوانن بۆ کوێ ده‌چی؟ وه‌ر ه با کای ه بکه‌ین ....بچن بۆالی یه‌کتر هه‌ر یه‌که‌ی به‌الیه‌ک دا بهرهو ماڵی خۆیان گه‌ڕانه‌وه. ماسییهک ه ئاوری داوه دیتی کچێکی چکۆله‌ی ه ل ه قه‌راغ چۆمه‌ک ه دانیشتووه‌و رۆژی دوایی ماسییه‌که بهرهو سه‌ره‌وه‌ی چۆمه‌ک ه مه‌له‌ی کردو القی خستۆت ه نێو چۆمه‌که و کاتێک که‌مێکی کای ه کرد دیتی ک ه کچ ه به‌ده‌ستیش کای ه ب ه ئاوه‌ک ه ده‌کا. چکۆله‌ک ه ب ه تونگه‌یه‌کی شوشه‌و ه گه‌ڕاو ه بۆالی کچه‌که‌و گوتی :ئه‌تۆ بهرهو الی چۆمه‌ک ه دێ‌و ل ه دووره‌و ه بووی بانگی منت کرد؟ هه‌را ده‌کا :ماسێ جوانه‌که! مزگێنیم ـ به‌ڵێ من بووم ،پێم خۆش بوو ده‌یه له‌گه‌ڵ یه‌کتر ببین ه هاوڕێ‌و کای ه ماسییهک ه گوتی :چی بووه؟ بۆ ئاوا بکه‌ین. دڵخۆشی؟ ماسێ چکۆله‌ک ه زۆری پێ خۆش کچه‌ک ه ل ه قه‌راغ ئاوک ه دانیشت‌و بوو گوتی :ده‌ی باش ه منیش زۆر تونگ ه شوشه‌که‌ی نیشان ماسییهک ه وه‌ڕه‌زم و پێم خۆش ه که‌سێک بێ داو گوتی :ئه‌و ه ئه‌وم هێناو ه پڕی کایه‌ی له‌گه‌ڵ بکه‌م ،وه‌ر ه با پێکه‌و ه که‌م ل ه ئاوو دوایه‌ش تۆ بچێ نێو بچین ه قوواڵیی چۆمه‌که‌و پێکه‌و ه ب ه ئه‌و تونگه‌یه‌و بتبه‌مه‌و ه بۆ ماڵێ‌و بۆ به‌رده‌کان بازه‌ڵێن بکه‌ین. هه‌میش ه لهالی یه‌ک بین. کچه‌ک ه به‌ده‌نگێکی به‌رزه‌و ه پێکه‌نی‌و ماسییهک ه ک ه ئه‌وه‌ی بیست زۆری پێ گوتی :خۆ ئه‌من ناتوانم له‌نێو ئاودا
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
17
ه جوانه‌که ه ته‌نیاکه‌و کچ ماسیی ڕۆژێک‌ل ه ڕۆژان ماسییه‌کی چکۆله‌و خوێن شیرین له‌ناو چۆمێک‌دا ده‌ژیا. ئه‌و ماسیی ه هیچ هاوڕێیه‌کی نه‌بوو ،چونکی هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ی ده‌یناسی له‌و گه‌وره‌تر بوون‌و دایم ه خه‌ریکی کاروباری خۆیان بوون ،هه‌ر بۆیه‌ش ماسییهک ه هه‌موو کاتێک به‌ته‌نیا ده‌مایه‌وه. یه‌کێک له‌و ڕۆژانه‌ی ماسییهک ه تاقه‌تی به‌سه‌ر چووبوو ،بیری کرده‌وه‌و بڕیاری دا ک ه بڕوا بۆ سه‌ره‌وه‌ی چۆمه‌که‌و له‌وێوه چاو ل ه ده‌ره‌وه‌ی ئاوه‌که بکا. ماسییهک ه ده‌ستی کرد به‌مه‌ل ه کردن‌و دوای ماوه‌یه‌ک گه‌یشت ه سه‌ره‌وه‌ی
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
16
ڤیتامین چییە؟ ڤیتامین پێکهاتوویەکی ئەندامییە کە یارمەتیی ڕوودانی زیندەکارلێکەکان لە لەشی زیندەوەر‌دا دەدا ،واتە ڤیتامین پێکهاتوویەکی پێویستە بۆ ڕوودانی ئەو کارلێکانەی کە یارمەتی زیندوو بوون‌و مانەوەی زەیندەوەر لە ژیاندا دەدەن، ئەویش بە بەشداری کردنیان بە ڕێژەی پێویست لە دروست کردنی خۆراک‌دا. جۆرەکانی ڤیتامین ڤیتامین دوو جۆری هەیە: -1ئەو ڤیتامینانەی کە ل ه ئاو دا دەتوێنەوە کە ئەمانەن: ڤیتامین c ڤیتامین B -2ئەو ڤیتامینانەی کە لە چەوری دا دەتوێنەوە که بریتین له: ڤیتامین E ڤیتامین K ڤیتامین D ڤیتامین A کەمیی تەنیا یەک جۆری ڤیتامین دەبێتە هۆی دروستبوونی کێشە بۆ هەموو بەشەکانی دیکه‌ی لەش‌و مەترسی لەسەر لەش بە گشتی دادەنێ ،بۆیە خواردنی خۆراکی هەمەچەشن‌و پڕ ڤیتامین لە ژیانی ڕۆژانەمان‌دا پێویستە. ڤیتامینەکان یارمەتی شیبوونەوە‌و دروستبوونەوەی چەوری‌و کاربۆهایدرات‌و هەندێکی دیکه‌یان یارمەتی دووبارە مژینەوەی خۆراک لە ڕیخۆڵەکاندا دەدەن. هەندێکی دیکه‌شیان یارمەتی دروستبوونی خانەی نوێ لە لەش دا دەدەن. له ژماره‌کانی داهاتوودا ل ه سه‌ر هه‌ر کام له ڤیتامینه‌کان‌و کارکردنیان ل ه ل هش‌دا کۆمه‌لیک زانیاری ده‌خه‌ینه به‌ر باس.
هانا وریا
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
15
قسه‌ی خۆش بۆ پێکه‌نین
باوک‌و کوڕ 1 باوک :ڕۆڵە لەگەڵ چێشتەکەت کەرەوزیش بخۆ ،ئاسنی تێ‌دایەو باشە. کوڕ :باوکه‌گیان تازە ئاوم خواردۆتەوە ،دەترسم ژەنگ هەڵێنێ!
باوک‌و کوڕ 2 باوک :ئەرێ کوڕم فێر بووی چیدیکە لەجیاتی بەڵێ نەڵێی «ئا»؟! کوڕ :ئا ...ئا ئەدی چۆن فێر نەبووم؟!
باوک‌و کوڕ 3 لە منداڵێک دەپرسن بۆ ئەو ڕۆژانەی باران نابارێ تۆ چەترت پێیە؟ منداڵ :ئاخر ئەو رۆژانەی باران دەبارێ چەترەکە لەالی باوکمە.
باوک‌و کوڕ 4 لە منداڵێک دەپرسن ئەگەر بەیانییەک لە خەو هەستای‌و دیتت گیرفانت دوو ٢٥هەزاری تێدایە چی دەکەی؟ دەڵێ وەڵاڵ من هیچ ناکەم ،بەاڵم ده‌زانم باوکم هاوار دەکاو دەڵی وەرە هەی گێلە ،ئەوە دیسان کراسەکەی منت لەبەر کردوە؟
14
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
دایک و کۆڕ بەم جۆرە دەدوێن رۆژێک پێی گوتم دایکی مهرەبان دەرس بخوێنم قەت نەدەم وچان پێی گوتم رۆڵە دەستم بە دامان تێ بکۆشە بۆ گەل لەرێی نیشتیمان پشتی تێ‌مەکە لە خویندن‌و وانە ئەو دێتە فریات رۆژی تەنگانە کە چوویە مەکتەب فێر بە زانیاری دەبین مامۆستا لە دێ لە شاری مندااڵن بەپۆل بە چەپڵە رێزان لەتۆ فێردەبن بڕوانن لە ژیان بۆیە پێت دەڵیم ڕوحەکەم کاکە دەبێ بخوێنی گەلت هیالکە بە هەست و بە بێر زۆر بە هوشیاری زوو لێی تێ‌دەگەی زوڵم‌و زۆر داری جوابی کوڕ بۆ دایکی بە قەولت دەکەم دایکی مێهره‌بان هەر چی تۆ بڵێی وا دەکەم لە ژیان ئەوەی پێت گوتم دە یخەمە سەر چاو بۆمن سێبەری هەتووان و هەتاو لە بیری ناکەم هەر هه‌مووت وایە قسەت خۆراک‌و وشەت چرایە مەرگت نەبینم ،قەت ،مەرگت ،دایە دەرناچم لە‌قسەت هە تا هەتایە بم بە قوربانت دایکی نازدارم ،هەتا کوو دەمرم پێت قەرزدارم بژی هەر بژی تا ماوی لە ژین بە تۆوە جوانە خۆشی دنیاو دین ئاوێزان بامرادی
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
11
باوکی گوتی :مانی گیان قوتابخان ه جێگه‌ی مرۆڤی گه‌وره‌و گرینگه ،ئه‌تۆش ئێستا مرۆڤێکی گه‌وره‌و گرینگی ،ده‌بێ ده‌رس بخوێنی‌و کاری گرینگتر ئەنجام بدەی .ئەوانە ئی ئه‌و مندااڵنه‌ن که هێشتا کاتی چوون ه قوتابخانه‌یان نه‌هاتوه‌و ده‌چن ه باخچه‌ی ساوایان. مانی بڕێکی بیر کردەوەو گوتی :با ورچەکەم لە ماڵی بێ تاکوو لە قوتابخانە دێمەوە، ئەو تەلەیفونەش خۆ زەنگ لێ‌نادا ،ئه‌ویش نابه‌م .باوکی بە پێکەنینەوە گوتی :کتێبی چیرۆکەکانیش لە ماڵەوە بەجێ‌بێڵه ،لە قوتابخانە دەبێ کتێبە دەرسییەکانت بخوێنی. مانی گوتی :ئەی چی بخەمە نێو کۆڵەپشتییەکەمەوە؟ باوکی لەپێش‌دا کتێبە دەرسییەکانی بۆ تێ‌هاویشت ،دواتر بەرگی دەفتەرەکەی کە دڕابوو بە چەسب چاکی کردەوەو ئەویشی بۆ تێ‌هاویشت ،لیوانێک ،دەسرەیەک، بەستەیەک قەڵەمی ڕەنگی ،قەڵەم‌و پاککۆن‌و قەڵەم‌تراشی بۆ تێ‌هاویشت .جانتاکه‌ی مانی پڕ ببوو. ئه‌و ئێستا ئاماده‌ی چوونه قوتابخان ه بوو. وه‌رگێڕان ل ه فارسییه‌وه :مینا سوڵتان‌زاده
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
13
(بـاران) خرمه خرمی پێی باران دێ له‌سەربانی مااڵن هەڵدەپەڕن دڵۆپه وەكوو كایەی منااڵن *** چەترەكەم هەڵدەگرم و ڕادەكەم بۆ بەر دەركێ لەگەڵ دەنكی بارانه دەست دەكەم به هەڵپەڕكێ *** بەپڕتاو دێنه خوارێ سەردەدەن به گۆالوا تۆقله هەڵدە‌تۆقێن و ڕادەكەن بەسەر ئاوا ***
بارانه هەر دەبارێ و دەدرێ له تۆقله ئاوان فوودانەیان دەتۆقێ ئاوی لێڵی گۆالوان
مۆسیقای نەرمی باران هەوای سەوزی ژیانه بۆ تووی لە خاكا خەوتوو مزگێنیی سەرهەڵدانه *** به لێزمە دێته خوارێ چەن خۆشه خرمەخرمی هەور دەدا برووسكه پێم خۆشه گرمەگرمی
ئه‌مین گه‌ردیکالنی
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
12
فێرگه‌ی زمانی ئینگلیزی کاو ه ئاهه‌نگه‌ری
منداڵه‌کان ساڵو! له وانه‌کانی پیشوودا زۆرتر گرنگی به وشه درابوو .جاری پێشوو
شێوازه‌که‌مان گۆڕی و ده‌ستمان کرد به قسه کردن .ئیتر له‌وه به‌وال زیاتر گرنگی
ده‌ده‌ین به قسه کردن‌و وتووێژی کورت ،هه‌تا هه‌م فێری وشه‌ی نوێ بین‌و هه‌میش چۆنیه‌تیی که‌ڵکوه‌رگرتن له‌م وشانه.
بۆ وانه‌ی ئه‌مجاره ته‌وه‌ری پرسیار له سه‌ر زانیاری تاکه‌که‌سی هه‌ڵده‌بژێرین .چاو
لێ‌بکه‌ن که چۆن پرسیار ده‌کرێ‌و مانای وشه و پرسیاره‌کانیش فێر بن تاک ه که‌سی Personal
ئه‌تۆ چه‌ند ساڵی؟ ?How old are you
رۆژی له دایکبوونت که‌یه ؟ ?When is your birthday
ئایا تۆ خوشک یان برات هه‌یه؟ ?Do you have any brothers or sisters ئایا هیچ ئاژه‌ڵێکت هه‌یه له ماڵێ ( وه‌ک پشیله)؟ ?Do you have any pets کێ باشترین هاوڕێته؟ ?Who is your best friend
ئایا هیچ ئامێرێکی مۆسیقا ده‌ژه‌نی؟ ?Do you play a musical instrument حه‌زت له کام ره‌نگه؟ ?What is your favorite color
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
10
چیرۆکی مانی‌و کۆڵه‌پشتیی قوتابخانه ئه‌وساڵ یه‌که‌م ساڵی چوون ه قوتابخانه‌ی مانی بوو ،هه‌ر بۆی ه زۆر زۆر خۆشحاڵ بوو. مانی ده‌ستی دایه کۆڵه‌پشتییه‌که‌ی تا که‌ل‌و په‌لی قوتابخانه‌ی بخاته نێوی. به‌اڵم دوای ماندوو بوونێکی زۆر ب ه تووڕه‌ییه‌وه هات ه الی باوکی‌و گوتی: هه‌رچی ده‌که‌م کتێبه‌کانم جێیان نابێته‌وه! باوکی ب ه سه‌رسوڕمانه‌و‌ه گوتی با چاوێک له کۆڵه‌پشتییه‌که‌ت بکه‌م بزانم چی تێدایه ئاوا پڕ بووه. دوایه که هه‌ڵی‌ڕشت دیتی ته‌له‌فونی کایه‌کردن ،ماشێنی قورمیش‌کراو، ورچه بچکۆله‌که‌ی‌‌مانی‌و چه‌ند کتێبی چیرۆکی دیکه‌ی تێدایه که هیچیان بۆ قوتابخان ه نه‌ده‌بوون. باوکی گوتی :ڕۆڵه خۆ تۆ ناچییه باخچه‌ی ساوایان بۆ یاری کردن ،ئه‌وان ه هچیان بۆ قوتابخانه نابن. مانی له‌وه‌ی که باوکی ده‌ڵێ نابێ ئه‌و که‌لوپه‌النه له‌گه‌ڵ خۆی ببا ،تووڕه بوو .دوای ه گوتی باوک ه ئاخر ورچه‌که‌م ده‌یه‌وێ بێته قوتابخانهو ده‌رس بخوێنێ ،ته‌له‌یفونه‌که‌شم ده‌بێ پێ‌بێ بۆ ئه‌وه‌ی پێوه‌ندی به دایکمه‌و‌ه بکه‌م‌و کتێبی چیرۆکه‌کانیشم بۆی ه تێهاویشتوه که فێری خوێندنو نووسین بووم هه‌ر له‌وێ بیانخوێنمه‌وه.
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
9
ئازیزانی دنیای مندااڵن! به‌دڵی خۆتان ڕه‌نگم بکه‌ن
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
8
ڕێبه‌ندانی مندااڵن ئه‌وڕۆ دووی ڕێبه‌ندان ه ڕۆژی جێژنی کوردانه ڕۆژی کۆماری کورده ڕۆژی الچوونی ده‌رده ئه‌و جێژنه‌ی وا ل ه زستان به‌هار هات ه کوردستان
له‌م ڕۆژه دا په‌یمان بێ ی نیشتمان بێ بیرمان ال
ئه‌و کاته‌ی وا پێشه‌وا کوردی هه‌ستاند ل ه خه‌وا
ڕێگه‌ی قازی به‌ر ناده‌ین ل ه ڕێبازی الناده‌ین
ئێمه ،نه‌وه‌ی داهاتووین به‌و مێژووی ه ڕاهاتووین ئێم ه ل ه سه‌ر خاکی کورد مناڵی دڵپاکی کورد
پیرۆز بێ دووی ڕێبه‌ندان جێژنی کۆماری کوردان خاڵ ه قازی
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
7
له‌به‌ر کاری ماڵێ ،ئاگای لێ‌نه‌بوو. عه‌لی‌و خوشکی دوای دروست کردنی شێره به‌فرینه‌ک ه چوونه‌و ه ژوورێ. عه‌لی ده‌ست‌و گووپه‌کانی سوور سوور هه‌ڵگه‌ڕابوون .قاچه‌کانی سڕ ببوون. دایکی په‌تۆی پێ‌داداو خێرا خێرا ده‌ست‌و القه‌کانی عه‌لی داده‌ماڵی‌و گه‌رمی ده‌کردنه‌وه .به‌اڵم عه‌لی کۆڵی نه‌ده‌داو هه‌ر ده‌یهه‌ویست بچێته‌و ه ده‌رێ‌و له‌نێو به‌فردا قوماران بکا ،به‌اڵم دایکی ن هی‌ده‌هێشت بچێت ه ده‌رێ. چه‌ند ڕۆژ دوای ئه‌وه عه‌لی نه‌خۆش که‌وت .ئه‌و سه‌رمای ببوو .نه‌یده‌توانی ل ه جێگاکه‌ی هه‌ستێ ،ته‌نانه‌ت ن هی‌ده‌توانی ب ه باشی هه‌ناسه بدا .هه‌ر ده‌پشمی‌و ده‌کۆخی ،گه‌رووی دێشا ،سه‌ری دێشا .دایک‌و بابی خێرا بردیان ه الی دوکتور. دوکتور پێیانی گوت :عه‌لی نه‌خۆش که‌وتوه‌و ده‌بێ حه‌ب‌و ده‌رمان بخواو ئه‌و ده‌رزییانه‌ش له‌خۆی بدا. عه‌لی له دوکتوره‌که‌ی پرسی باش ه ئه‌من بۆ وام لێ هاتوه؟ ئیدی دایکی وه‌بیری هێنایه‌و ه ک ه ئه‌وڕۆژه له‌به‌فره‌که‌دا بێ کۆت‌و ده‌ست کێش کایه‌ی کردوهو نه‌خۆش که‌وتووه. عه‌لی ئه‌وجار زانی بۆچی دایکی ئه‌و ڕۆژ ه ئاوا لێی توڕه ببوو. نێعمه‌ت مه‌ال
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
6
عه‌لی و نه‌خۆشیی هه‌اڵمه‌ت به‌یانی کاتێک چاو ه گ هش‌و جوانه‌کانی ڕێک ده‌گوشی‌و هه‌وڵی‌ده‌دا له‌ژێر په‌تووه‌که‌ی بێت ه ده‌رێ ،چاوی ب ه دیمه‌نی جوانی سپی‌پۆش بوونی حه‌وشه‌ی ماڵه‌‌که‌یان که‌وت .خێرا له‌ژێر په‌تووه‌که هه‌اڵت ه ده‌رێ .دایکی ک ه ئه‌وی دی ،پێی گوت :عه‌لی گیان ده‌رێ سارده،شتی گه‌رم له‌به‌رکه. عه‌لی به‌بێ ئه‌وه‌ی قسه‌یه‌ک بکات ،چوو ه ده‌رێ .ل ه حه‌وشه‌که به‌فر باری بوو .به‌فرێکی سپی و جوان .ب ه ده‌مپایی‌و ب ه ده‌سته‌کانی کایه‌ی به به‌فره‌ک ه ده‌کرد .ئه‌وه‌ند ه دڵخۆش بوو که به‌فری ده‌دی‌و له‌به‌ر ئه‌و خۆشیه‌ش گوێی ل ه قسه‌کانی دایکی نه‌بوو .کاتێک دایکی بانگی کرده‌و ه زۆری پێ ناخۆش بوو .دڵی پڕ بوو ،خه‌ریک بوو بگری ،لیچی کردو ورده‌ورد ه فرمێسکه‌کانی له‌چاوان‌ڕا شۆربوونه‌و ه سه‌ر به‌فره‌کان. دایکی ماچی کردو گوتی :کوڕی من خۆ ناکرێ ئاوا بێی ه ده‌رێ ،لیباسی گه‌رم‌و کۆت له‌به‌ر بکه‌و ده‌سته‌وانه‌کانت ل ه ده‌ست که‌و ب ه دڵی خۆت شه‌ڕه‌تۆپه‌اڵن بکه‌و له‌گه‌ڵ خوشکه‌که‌ت بووکه‌به‌فرین ه دروست بکه‌ن... له‌و قسانه‌دا بوون ک ه بابی عه‌لی هات ه ده‌رێ‌و چوو ماشێنه‌که‌ی هه‌ڵکرد. عه‌لی ئاگای لێ‌بوو که له‌ناکاو پشیله‌یه‌ک ل ه نێو ماشێنه‌که‌ڕا ب ه قیژه قیژه‌و ه ده‌رپه‌ڕی. ئاخر زستانان پشیله‌کان ده‌چن ه نێو ماشێن‌و ل ه شوێن ه گه‌رم‌و نه‌رم‌و خۆشه‌کانی ماشێنه‌کان ده‌خه‌ون هه‌ڵناستن .بابی عه‌لیش له‌بیری چووبوو پشیله‌ک ه ده‌نگ بداو له‌به‌ر ئه‌وه‌ش کاتێک ویست بووی ماشێنه‌که هه‌ڵ‌کا، پشیله‌که ب ه قیژه قیژو ترسه‌وه هه‌اڵتبوو. عه‌لی له‌گه‌ڵ خوشکه‌که‌ی ل ه حه‌وشه‌ی ماڵ‌و له‌په‌نا داری نێو حه‌وشه‌ک ه خه‌ریکی ساز کردنی بووکه به‌فرینه‌یه‌کی جوان بوون .له‌کاتی سازکردنی بووکه به‌فری‌یه‌که‌دا عه‌لی کۆت ،شاڵ‌و ده‌ست‌کێشه باشه‌کانی دانابوو .دایکیشی
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
5
ئاژەڵەکانمان خۆش بوێ ئااڵ کچێکی خنجیالنەو ژیری کۆاڵنەکەی ئێمەیە. ئه‌و هەموو رۆژێک دەگەڵ هاوڕێکانی دەچێتە قوتابخانەو لەوێ بە جوانی گوێ له مامۆستاکانی ده‌گرێ‌و دوایه کە دێتەوە ماڵێ، کتێب و دەفتەرەکانی لە شوێنی خۆی دادەنێ‌و کارەکانی بە باشی بەڕێوە دەبا. رۆژێکیان ئااڵ لە کاتی گەڕانەوەی لە قوتابخانە، لەسەر رێگەی ماڵەوە دیتی بێچوە کۆترێک لە هێالنەکەی کەوتووەتە خوارێ‌و به‌ناڕه‌حه‌تی گمه‌گمێتی. ئااڵ چاوێکی لێ کردو جێی هێشت ،بەاڵم پاش چەند چرکەیه‌ک گەڕاوه‌بۆ الی بێچووە کۆترەکە. ئااڵ بیری کرده‌وه‌و له‌دڵه‌خۆیدا گوتی :ئەمن چ بکەم لەو بێچووە کۆترە؟ دوایه چاوی گێڕاو زانی که بێچووە کۆترە جوانەک ه لە هێالنەکەی‌ڕا کەوتوەتە خوارێ‌و ناتوانێ بچێتەوە جێی خۆی .دایکیشی دیار نیه تا بیباته‌وه. ئااڵ نه‌یده‌زانی چ بکا؟ هێالنه‌ی کۆتره‌که‌زۆر به‌رز بوو ،دەستی نه‌ده‌گه‌یشتێ تا بیخاتەوه سەر هێالنەکەی .دڵیشی نه‌ده‌هات به‌جێی بێڵێ ،بۆیه‌زۆر به‌ئارامی هه‌ڵی گرت .ئااڵ ویستی بێته‌وه‌ماڵی که‌بینی کەسێکی لە خۆی گەورەتر لێی نیزیک ده‌بێته‌وه ،ساڵوی لێ کردو داوای یارمەتی لێ کرد .ئه‌و پیاوه‌ش که‌دیار بوو زۆر مێهره‌بان بوو بێچووە کۆترەکەی خستەوە نێو
هێالنەکەی. ئااڵ زۆری پێخۆش بوو کە توانیبووی یارمەتیی ئەو باڵندەیە بدا. ئااڵ بەیانیەکەی که‌چۆوە قوتابخانە ،ئەم بەسەرهاتەی بۆ مامۆستاکەیان‌و هاوپۆلییەکانی گێڕایەوە .مامۆستاکەیان ده‌سخۆشی له ئااڵ کرد و گوتی: منداڵە ئازیزەکان ،ئاژەڵەکانیش هەر وەک مرۆڤەکان مافی ژیانیان هەیەو ئێمەی مرۆڤیش دەبێ بیانپارێزین ،چونکی ژینگه‌ی ئێم ه به‌بوونی ئه‌وانه‌وه جوانه. لەو رۆژە بەدواوە هەموو قوتابییەکان بڕیاریان دا کە ئاژەڵەکانیان خۆش بوێ‌و قه‌ت ئازاریان نەدەن. ئازاد عەباسیان
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
4
ناسر ڕه‌زازی
ده‌زانم ک ه حه‌تمه‌ن ناوی ناسر ڕه‌زازی‌تان بیستوه .ئه‌و گۆرانیبێژێکی ناوداری کورده. هونه‌رمدندی به توانای گه‌له‌که‌مان ناسر ل ه مانگی پووشپه‌ڕی ساڵی 1334ی هه‌تاوی ل ه شاری سنه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی کوردستان له دایک بووه. ئه‌و له ته‌مه‌نی 6ساڵی چۆته قوتابخانهو دوای وه‌رگرتنی دیپڵۆم بۆ ماوه‌یه‌کی کورت بۆت ه مامۆستا‌ی قوتابخانهو له یه‌کێک له گونده‌کانی نێوان مه‌ریوان‌و سنه‌‌دا ده‌رسی گوتۆته‌وه. ناسر ڕه‌زازی دواتر ب ه هۆی به‌سه‌ر داهاتنی شۆڕشی گه‌النی ئێران نه‌یتوانیوه درێژه‌به پێشه‌که‌ی بداو دواتر به‌هۆی کاری سیاسی ماوه‌یه‌ک خراوه‌ته به‌ندیخانه‌وه. له ئه‌و هونه‌رمه‌نده بۆ ماوه‌ی چه‌ند ساڵ پێشمه‌رگایه‌تیی کردوهو دواتر ڕێی هه‌نده‌رانی گرتۆته به‌رو ئورووپا گیرساوه‌ته‌وه. ره‌زازی‌تا ئێستا 40کاسێتی گۆرانی تۆمار کردوهو 4کاسێتیشی گۆرانی‌و سروودی نیشتمانی هه‌یه. هونه‌رمه‌ند ره‌زازی زۆر ب ه باشی ل ه هه‌موو زاراوه‌کانی زمانی کوردی شاره‌زایه‌و تا ئێستاش ب ه به‌رده‌وامی لێکڵینه‌وه‌ی له‌سه‌ر فه‌رهه‌نگ‌و مێژوو‌و زمانی کوردی له هه‌ر چوارپارچه‌ی کوردستان ده‌کاو له‌و باره‌وه 4کتێبی چاپ‌و باڵو کردۆته‌وه. ئه‌و له‌سه‌ر مۆسیقا‌و گۆرانی کوردی‌و کێشه‌‌و گرفته‌کانی هونه‌رمه‌ندان له ده‌ره‌وه‌ی واڵت لێکۆڵینه‌وه‌ی کردوهو له‌و پێوه‌ندییه‌دا زۆر وتارو بابه‌تی نووسیوه. ئێمه‌ش ل ه دنیای مندااڵنه‌و‌ه ئاواتی سه‌رکه‌وتنی بۆ ده‌خوازین. ئا :شیالن قوربانی‌فه‌ر
وت هی ئه‌مجاره‌مان
ژمار‌ه - 139ژانویه‌ی 2014
3
منداڵ ه خۆشه‌ویسته‌کان! باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌و ژماره‌یه‌ی دنیای مندااڵن هاوکاته له‌گه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی جێژنی 2ی رێبه‌ندان .حه‌تمه‌ن ده‌شزانن که 2ی رێبه‌ندان بۆ ئێمه‌ی کورد ڕۆژێکی زۆر زۆر گرینگه .له‌و ڕۆژه‌دا ئێمه‌ی کورد توانیمان بۆ یه‌که‌مجار ده‌وڵه‌تی خۆمان هه‌بێ ،ئااڵی خۆمان هه‌بێ ،سه‌رۆک‌کۆماری خۆمان هه‌بێ، ده‌زانن ک ه سه‌رۆک کۆماره‌که‌شمان کێ بوو؟؟ ئافه‌رین ..به‌ڵێ ڕاست وایه ،پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د. ئێم ه سه‌ره‌تا به‌بۆنه‌ی ئه‌و رۆژ‌ه پیرۆزه پیرۆزبایی به هه‌مووتان ده‌ڵێین. ئه‌دی مندااڵن ده‌زانن کاتێ باسی کۆماری کوردستان‌و دووی ڕێبه‌ندان ده‌کرێ ،حه‌تمه‌ن باسی مندااڵنیش ده‌کرێ؟ ده‌زانن بۆ؟ چونکی ل ه کۆماری کوردستان‌دا مندااڵنی کورد بۆ یه‌که‌م جار ل ه مێژوودا توانییان ب ه زمانی خۆیان بخوێنن ،مامۆستاکانیان ب ه زمانی خۆیان بیاندوێنن ،کتێبه‌کانیان هه‌موو ب ه زمانی کوردی بوو ،باسی ژیانی خۆیان بوو. حه‌تمه‌ن ده‌شزانن که ئه‌و ڕۆژه خۆشانه ل ه مێژووی ئێمه‌دا که‌م بوون ،کۆماره‌که‌مان به‌رگه‌ی په‌الماری دوژمنه‌کانمانی نه‌گرت ،پێشه‌واکه‌مان له‌دار درا ،به‌اڵم مندااڵنی ئێستا ،ئێوه ده‌ڵێم ،ئه‌رێ ئێوه ..ئێوه هه‌ر هه‌مووتان ئاواتی ئه‌وه‌تان هه‌یه ئه‌و ڕۆژانه بێنه‌وه .به‌اڵم ده‌زانن ب ه چی دێنه‌وه؟؟ ئافه‌رین ،به خوێندن ،به شێلگیریی ئێوه له فێربوون ،ب ه ماندوونه‌بوونتان.... هه‌ر بژین‌و دیسان پیرۆز بێ 2ی ڕێبه‌ندان....
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
دنیای مند ا اڵ ن گۆڤارێکی مانگانه‌ی مندااڵنه ،ناوەندی منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی كوردستان دەری دەكا سه‌رنووسه‌ر :شیالن قوربانی فه‌ر دەستەی نووسەران :کاوه ئاهه‌نگه‌ری ،هانا وریا ،نێعمه‌ت مه‌ال
دیزاینه‌ر :مینا سوڵتانزاد ه وێنه‌ی ڕووبه‌رگ :سارا ئیسماعیلی وێنه‌ی پشت‌به‌رگ :کۆسار شه‌ریفیان
په‌یوه‌ندی :
www.facebook.com/nawendy.mndal.paryzy.kurdistan mndalanikurd@yahoo.com www.Kurdistanukurd.com
2
139
ژمار‌ه - 139به‌فرانباری 1392
1