نامێلکه‌ی تایبه‌ت به‌بۆنه‌ی 45 ساڵه‌ی له‌ سێداره‌دانی شه‌هید مه‌لا ئاواره‌ و هاوڕێیانی

‫تاڤگهی شهڵماش‬

‫ئاماده کردنی ‪ :‬رهحمان نهقشی‬ ‫‪‍r_neqsi@yahoo.ca‬‬

‫‍‍‬

‫الپهرهی ‪67 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 67‬‬

‫ههڵبهستێک بۆ شههید مهال ئاواره‬ ‫نووسینی‪ :‬خالید حیسامی (هێدی)‬ ‫شاااعیری هێااژا کاااک خالیااد حیسااامی (هێاادی) کاااتی خااۆی لااه سااهر گیراناای مااهال ئاااواره هااهسااتی خااۆی لااه ههڵبهسااتێک دا دهربااری بااوو‪ ،‬دوای باااڵو‬ ‫بووناااهوهی ئاااهب ههڵبهساااته‪ ،‬خاااهڵکی ناو اااه باااه دهناااگ ههڵبهساااتهکهیان باااۆ یاااهکتر دهخوێنااادهوه و باااهب شاااێوهیه ناااهفرهتی خۆیاااان لاااه دابودهزگاااای‬ ‫پههلهوی دهر دهبری‪.‬‬ ‫ههڵکشا ئیتر ئهوه زهردهی خۆر‬

‫زهردهیان گرت پهمهیی و ئاڵ و مۆر‬

‫با له پێ تووند کهمهوه بهن کااڵن‬

‫لێرهوه سهربڕه بۆ "دیوااڵن "‪1‬‬

‫ڕێ دهگهڵ وهش گهلێ کهم مهودایه‬

‫هێنده باریکه دهڵێی ههودایه‬

‫من به چاالکی که وهک تاوێرم ‪2‬‬

‫که دهڕۆم لێره شهقاو دهژمێرم‬

‫له ههر ئهشکهوت و خڕێ ڕادهبرم‬

‫ڕادهوستم بڕێ ههست ڕا دهگرم‬

‫دیمهنی جوانه بهاڵم وا دیاره‬

‫ڕێی مهترسی ههیه بۆ "ئاواره"‬

‫تا بڵێی گوندێ به داو و کهڵهکه‬

‫بهدههۆن زۆر و به فێڵ و تهڵهکه‬

‫حهوشهیان تۆڕن و ماڵیان بنهیه‬

‫هاندهری لێیه خهریکی دنهیه‬

‫زڕه کوردی وهکوو کهو‪ 3‬دهخوێنن‬

‫دهس و دل پیسن و دهم به خوێنن‬

‫ناسرهون ساتێ نه ڕۆژێ نه شهوێ‬

‫بانگ دهکهن خۆیی ئهویش چهشنی کهوێ‬

‫دهیبهن و دهیخهنه داوی دوژمن‬

‫دێته جێ مهرجی شهڕهف دۆڕاندن‬

‫کورده بۆ یهک دهبنه نێچیروان‬

‫کورد نهبێ کێیتره نێچیری وان‬

‫پهت و سێداره ئیتر ههڵدهخرێن‬

‫الوی تێکۆشهری پێ دا دهکرێن‬

‫جاڕ دهدهن جا ههموو گوند و گهڕهکان‬

‫بێن و ڕێیهک بخهنه " سهرکهنهکان"‪5‬‬

‫بێن ببینن که شههید "ئاواره"‬

‫سهری چهند بهرزه له سهر سێداره‬

‫چۆن (حهمهد ئهحمهد و ڕهحمان وهتمان)‬

‫بۆ وهتهن مردن و سهریان نه چهمان‬

‫هێشته ههروا له گهڵی و دارستان‬

‫دهگهڕێ دهنگی " بژی کوردستان"‬

‫گوند نیه بنکهیه بۆ ئاژاوه‬

‫خۆ فرۆشتن لهوێ ئێستهش ماوه‬

‫نهتهویی کوردن ئهگهرچی کوردن‬

‫له بهرامبهر گهلی کورد ڕوو زهردن‬

‫نابێ دڵ خۆش بێ بهوه بێگانه‬

‫کوردی کوشتن ئهوه کوردستانه‬

‫تا پتر خوێن بڕژێ لهم ناوه‬

‫شۆڕشی گهورهتری به دواوه‬

‫‪-------------------------------------------------------------------------------‬‬‫‪ - 1‬دیوااڵن‪ :‬ناوی گوندێکهله ناو هی سهردهشت که مهال ئاواره لهو دهس گیر کرا به هۆی هێزهکانی میری‬ ‫‪ - 2‬تاوێر‪ :‬ئهو بهردهیه که له سهر شاخهوه بهری ئهدهنهوه داوێنی کێو و جاڵهی ئهکهن سهرهو ژێر‬ ‫‪ - 3‬خااهڵکی گوناادی دیااوااڵن بااه درۆ نێااوانی خۆیااان ناااخۆ کااردو مااهال ئاوارهیااان بانااگ کاارد کااه گۆیااا پێکیااان ب نێتااهوه‪ ،‬لااه بنااهوه حکومااهتیان ئاگااادار کاارد کااه دهوری گونااد باادا‬ ‫و دهس گیری بکا‪ ،‬بهب جۆره گرتیان و دایانه دهس حکهمهت و دهگه دوو ههەاڵیتری له سێداره دران له شوێنێک به ناوی " سهرکهنهکان" له ناو هی سهردهشت‬ ‫‪ - 5‬سااهرکهنهکان‪ ،‬ئااهب شااوێنه لااه بااهر شاااری سهردهشاات ههڵکاااهوتووه و کاااتی خااۆی ڕژیماای پههلااهوی ئێااران‪ ،‬شااههید ماااهال ئاوارهیااان لااه گااهڵ دوو پێشاامهرگهکهی دیکااه لااهو شاااوێنه‬ ‫ئێعداب کردن‪.‬‬ ‫* (حهمااه ئهحمااهد و ڕهحمااان وهتمااان)‪ ،‬ئااهو دوو پێشاامهرگهیه بااوون کااه لااه گااهڵ شااههید مااهال ئاااواره ئێعااداب کااران هااهر دووکیااان خااهڵکی گوناادی دیااوااڵن بااوون و ناااوی ئهسااڵیان‬ ‫مهال که ه " محهممهد ئهحمهدی" و رهحمانی حهمهدی وهتمانی اوشین بوو‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪27 :‬ی جووالی ‪2117‬‬

‫الپهرهی ‪66 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫وهسفی سهردهشت‬ ‫بهشااێک لااه شااێعری مامۆسااتا غااهفوور دهباااغی (حااافز مااههابادی) لااه سااهر وهساافی سهردهشاات‪ ،‬هااهر لااهب شااێعره دا باسااێکی لااه تێکۆشااهری کااورد‬ ‫و شۆرشااگێری گهلهکااهمان مامۆسااتا شااههید مااهال ئاااواره کااردووه کااه مناایا پااێم بااا بااوو کااه ئااهب هنااد دێااره لااه شااێعرهکه جیااا بکهمااهوه و لااه‬ ‫یادی شههید مهال ئاواره دا بی همه بهر دهستی خوێنهرانی بهرێز‪ [ .‬حهمه رهسووڵ کهریمی ]‬

‫ژن و پیاوی روناکبیرن به ههستن تا بڵێی ژیرن‬ ‫گهل پاکتر له شیرن تاقمی الوانی سهردهشت‬ ‫ههموو االک و جوامێرن‪ ،‬به ڕاوی دوژمنان فێرن‬ ‫نهترسن تۆرمهی شێرن‪ ،‬کوڕ و کیژان سهردهشت‬ ‫گهل خوێن گهرب و دڵ پاکن‪ ،‬غهنیمی زۆڵ و ناپاکن‬ ‫له شهر ب ترس و باکن‪ ،‬تیپی خوێندکارانی سهردهشت‬ ‫به حیلم و حهوسهله و سهبرن‪ ،‬له کاتی هێرشا بهبرن‬ ‫به تاقهت وهک هوژهبرن‪ ،‬کۆمهڵی گهناانی سهردهشت‬ ‫ساڵو بۆ فێرگهکان و خوێندهوارانی درشت و ورد‬ ‫ساڵو بۆ جهمعی مامۆستا و قوتابیاییهکانی سهردهشت‬ ‫ساڵو بۆ هێزی پێشمهرگه‪ ،‬که بۆ دوژمن نیدای مهرگه‬ ‫ساڵو بۆ گیان له سهر دهست و فیداکارانی سهردهشت‬ ‫ساڵو بۆ گهنن و الوی کۆڵنهدهر پارێزهری خاکن‬ ‫ساڵو بۆ شۆڕشی کورد و خهباتگێرانی سهردهشت‬ ‫ساڵو بۆ گیانی ئاواره‪ ،‬شههیدی بهرزی ئهو شاره‬ ‫له ڕێی ڕزگاری گه بۆته‪ ،‬یهکهب قوربانی سهردهشت‬ ‫له الیهن عیدهیهک ب ئابرووی ئهو سهردهمه گیرا‬ ‫درا دهست دوژمنانی گه ‪ ،‬له دیوااڵنی سهردهشت‬ ‫دهست و پێی کهوته زنایر و خرا ژێر زهجرهبهو ئازار‬ ‫گهل عازاب و ڕهنای دی‪ ،‬له ناو زیندانی سهردهشت‬ ‫له ئهنااما شههیدیان کرد و ئێستا گۆڕی پیرۆزی‬ ‫زیارهتگای گهلی کورده‪ ،‬له گۆڕستانی سهردهشت‬ ‫ساڵو بۆ ههر کهس گیانی بهخت کرد بۆ گه و هۆزی‬ ‫له پێدهشت و یا و کهژ‪ ،‬یا له دارستانی سهردهشت‬ ‫ئهب شێعره یهکاار دوور و درێژه و منیا تهنیا مهبهستم ئهوه بوو که ئهو بهشهی پهیوهندی به خۆراگری مهال ئاواره و پێشمهرگهوه ههبوو ب همه بهر دهستی خوێنهران‬ ‫‪28‬ی خاکهلێوهی ‪1365‬ی ههتاویی‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪27 :‬ی جووالی ‪2117‬‬

‫‪Page : 66‬‬

‫الپهرهی ‪65 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫یا بمرم یا بستێنم ماف‬

‫‪Page : 65‬‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫دەستێنمەوە مافی خوراو‬

‫بۆ نیشتیمانی بەش كراو‬

‫هەزاران دایكی زگ سوتاو‬

‫هەزاران الوی سەربڕاو‬

‫دەژینمەوە وەك گوڵ بەئاو‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫من ناهێڵم نەسڵی بەدكار‬

‫وەكوو هەڵۆ دەكەومەكار‬

‫بچتە ئاسمان نایكەم قووتار‬

‫لەژێر زەوی بۆی دەچمەخوار‬

‫لێی ناهێڵم یەك جوقەوار‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫جوقەواری لێ ناهێڵم‬

‫وەاڵتی پێ بەجێ دێلم‬

‫خاكی خۆم بۆ خۆم دەكێڵم‬

‫سودی بزنو ‪ ،‬مەڕو چێڵم‬

‫چی دی نایدەم بەفڕوفێڵم‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫تاكەی خەزێنەو نەوتەكەم‬

‫بەبووكۆڵەو فیت فیتە دەم‬

‫خەڵك شادو من دڵ بەخەم‬

‫لەسەر گەنجی و واڵتەكەم‬

‫خاكی خۆشم ئاوارەكەم‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬

‫بەڵ ڕۆڵە‪،‬‬ ‫خاااات زانیاااان شاااەوەخانی دژی ئینساااان بە پێنوساااوو لاااولەی تفەناااگ خۆشاااكەخانیان پااا دەخاااات تەناااگ بە نوساااراوەو بەهەڵبەساااتی‪،‬جوان دەردەباااڕ مەبەساااتی خەبااااتی خاااردۆتە شاااای‬ ‫لەشاااارو لەئااااوای‪ ،‬لەدۆڵاااوو یاااای خوردساااتانا‪ ،‬لەگەرمێناااو لەخوێساااتانا‪ ،‬لەدەوری ساااەمفۆنیایی ە گەنااااوو پیااار دەگااارن ڕەشااابەڵە دڵنیاااابون هەلاااپەڕخەی ڕەوای ساااەردەگر درەناااگ‬ ‫یااازوو ‪،‬گشاات خوردسااتانی دادەگاار ‪ ،‬خااات زانیااان قەاڵخانیااان دەڕوخێن ا ‪ ،‬گاڵتەیااان لەگەڵاادا ناخااات مااافی گەلیااان ل ا دەسااتێن ‪ ،‬بڕیااار درا لە تارانااا‪ ،‬لە خانگااای زوڵمااوو تاوانااا‬ ‫خااۆری بااونی لە ئاسااۆی ژیاان بەگێژەڵااۆخەی رقااوو قااین بەیەخااااری وەخااوژێنن ئاااواتی لەمێااژینەی دەیااان ملێااۆن ڕوتااوو برساای لەگێااژاوی پیالنێكاای نااوێی دیااكەدا ب نكیاانن‪،‬بە تەویااابون‬ ‫ئاوارەخااااان ببااااڕنەوە ‪،‬شااااوێنەواری ئەو خەباااااتە بسااااڕنەوە‪ ،‬لە پیالنێكاااای گاااااڵوا لەگەڵ ەند‪،‬تێكۆشااااەری خە ئاوارەیااااان خاااارد بەداوا‪ ،‬لەبەر اااااوی ەنااااد هەزارا ئەوانیااااان خاااارد‬ ‫بەدارا‪ ،‬پردی ئاواتمان ڕما لەو ڕوژەی ئاوارە نەما ‪.‬‬ ‫ئێساااتا هەر ەناااد ساااااڵنێكی زۆر بەساااەر ئەو ڕۆژەدا گاااوزەراوە ‪،‬بەهەزاران بۆگەیشاااتن بەئااااواتی وان شاااەهیدان‪ ،‬ڕاپەڕیاااون خوێنیاااان داوە‪،‬گیانیاااان داوە‪،‬لەپێنااااو ئەو هیاااوایە باااۆ ڕوحاااوو‬ ‫ژیانی ئاسای هەیڕ نرخێكیان دانەناوە‪.‬‬ ‫بەاڵب ئەماان بەقەد دڵیاای پێشااامەرگەیە پااڕ لە هیاااواو بااڕواوە ڕوودەخەمە ڕووحاای بااااپیرموو گشاات دنیاااا دەڵااێم ; ناااا واناایە‪ ،‬نااا وانییە‪،‬دڵنیاااابن دڵنیااا ‪ ،‬ئااااوارە نەمااردوەو مااااوە زۆر‬ ‫لە ڕابردوو قایمتر‪ ،‬لە سەر زەوی هیوای پیرۆز ڕەگوو ڕیشەی داخووتاوە‪،‬لە دەفتەری بیرەوەری دڵی گشت خوردێكی ئازادی خواز ناوی بەنەمر نوسراوە ‪.‬‬ ‫]‪ [1‬خوردب خوردستانم دەو ‪،‬یەخێج لە هەڵبەستە بەرزەخانی مامۆستای شەهید مەال ئاوارەی نەمرە ‪.‬‬ ‫ااااا ئەب پەخشااااانە دوای تێااااپەڕ بااااونی ‪ ٣١‬ساااااڵ بەسااااەر فەرمودەخااااانی باپیرماااادا نوسااااراوە‪ ،‬لە خاااااتی پشااااودانی هەرەوەزێكاااای گەورەی گونااااد ئاااااغەاڵن خە سااااەروو بناااای باسااااەخانیان‬ ‫بەهەماااان شاااێوە تەرخاااانكرابوو باااۆ داساااتانی ئاااازایەتی شاااەهید ئااااوارە‪ ،‬بەالب ئەمااااارە زۆربەیاااان الو و بەورەیەخااای بەرزەوە و بەوپەڕی هیاااوا بە وەدینااااتنی ئااااواتە پێااارۆزە خەی‬ ‫دەدوان ‪.‬‬ ‫پایزی ‪ 1379‬ی هەتاوی گوندی ئاغەاڵن ناو ەی سەردەشت‬

‫الپهرهی ‪64 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 64‬‬

‫ هەر باخیشیان نەبوو لەدار‬‫ پە حەیفت خرد ئاوارەگیان ‪.‬‬‫ئاااوارە ‪ !.‬ئاااوارە دمێااج بااوو بااۆب ببااوە دەری اای پرساایاروو خەوتبااوومە ناااوی‪،‬بۆ دەربااازبوون لە دەساات شااەپۆلی نەزاناای ‪،‬هاناااب بااردە بەر باااپیرب ‪،‬گااوتم ‪ :‬تااۆ باشااترین گەمیەواناای لەب‬ ‫گێژاوە نەجاتم دە گەر دەتوانی‪،‬پێم بێژە خێیە ئاوارە ؟ دڵی گشت بۆی لە ئازارە ‪.‬‬ ‫جوابی دامەوە باپیرب ‪:‬‬ ‫گااوێگرە ئەی ڕۆڵەی ژیاارب‪ ،‬باازانە خێااایە ئاااوارە ؟ هەر اای خااوردە باااۆی غەمبااارە ‪،‬لە خاتێكااا خە شاااای جەالد ‪،‬درێااژی خردبااوو دەسااتی بێاااداد لەسااەرتاپای هەمااووەاڵت ‪،‬بە تاااایبەت‬ ‫لەو خوردساااتانە زوڵمااای دەخااارد بااا بەهاااانە ‪،‬وا باااای بباااون دەرەبەە بە پشاااتیوانی ئەو‪ ،‬وە‬

‫ساااەە خەرمانیاااان لااا بە دەخاااردین ماڵیاااان بەتاااااڵن دەباااردین ‪ .‬هااااوین ‪ ،‬زساااتان ‪،‬‬

‫پاااایزو بەهاااار‪ ،‬ڕایاااان دەخێشااااینە بێگاااار‪ ،‬مزگەوتێكیاااان دەخااارد بەدوان‪ ،‬ئیااای هەژاران باااۆ حیباااادەت‪،‬ئیی ئەوانااایا باااۆ جنااادرمان‪،‬ئەو زاڵماااانە دەیاااان هەویسااات‪ ،‬اااونكە ئازادیماااان‬ ‫دەوییساااات ‪ ،‬هەتااااا بتااااوانن قڕمااااان خەن زیناااادانەخانمان لاااا پڕخەن‪،‬ڕاساااات ببااااین بەخااااۆیلەی ئەوان هەر یااااان گااااوت ‪ :‬بڵێااااین بە اااااوان‪ ،‬زوحاااااخی زەمااااانەبون هاودەسااااتەخانی لەگەڵ‬ ‫شااا‪،‬لەجارەگۆریینی ااااتر‪،‬بە ساااەدان خااااوە خرۆشااا یەخێاااج لەوان ئااااوارە باااوو‪ ،‬خوێنااادواروو خااارامەبوو‪ ،‬لەڕێاااگەی خەباااات پێشاااەنگ و لە دڵاای وەرزێاااردا پااااڵە باااوو‪ ،‬وە شاااێر دژی‬ ‫زوڵم ڕابو‪ ،‬بە خورەی شێعرو ەخو ی ە ‪،‬خۆشكی بەخوێن مژان خرد تەنگ ‪.‬‬ ‫بەخەب تااێم بااگە باااۆت ناااڵێم زۆر‪ ،‬ئااااوارە بااۆ خاااورد بااوو بەخاااۆر‪ ،‬خااۆری هیااوای هەماااوو وەاڵت لە ەنااگەی شاااەوەزەنگ هەاڵت‪،‬شااێرانە لەشاااا ڕاپەڕی‪ ،‬جەرگاای نەیاااارانی بااڕی باااۆ ڕاوی‬ ‫ماااامزی ئاااازادی ‪،‬باااوە ڕێباااواری ڕێااای بااا مااارادی وازی هێناااا لە ئااااوایی باااوو بە هەڵاااۆی تیاااژی یاااایی بە جێااای پوڵاااوو پاااارەو ساااامان ەخااای شاااەڕەفی خاااردە شان‪،‬پشااات لەشااااران ڕو‬ ‫لەخێااوی تااا ڕێااگەی شااۆڕ بپێااوی تاااخوو مااافی گەلەخەمااان گەلە ژێاار ەپۆخەخەمااان ‪،‬لەشااەوانی دژی ئینسااان بسااتێن شااورەی بەرزی زیناادانەرخان بڕوخێن ‪،‬نەورۆزێكاای نااوێی ئاااازادی‬ ‫دوای سەدان ساڵ بێمرادی بۆ خوردستان وەدی ببێن ‪.‬‬ ‫بۆگەیشاااتن بەو مەبەساااتە‪ ،‬زریاااان تۆفاااان ‪ ،‬بە هەزارران بەاڵی ساااامناخو بااا ئاماااان نەیاااان تاااوانی بەربەساااتی خەن هیاااوای گەیشاااتن بەو مەنااازڵگەی لە دڵ دەرخەن تۆزقااااڵەیە ورەی‬ ‫خز خەن ‪ .‬خەباتی خردبوە شایی لە ۆلو لە ئاوای سەر ۆپی ڕەشبەڵەخی گرت ونە دەست یە درشتوو ورد‪،‬گۆرانیشی ئاوادەگوت ‪ :‬بۆیە گۆەەندیی سەری گرت ‪.‬‬ ‫كوردم كوردستانم دەوێ [ ‪] 1‬‬ ‫شەوێ‬

‫كوردم كوردستتانم دەوێ‬

‫هەدا نادەم ڕۆژو‬

‫خۆ م بسرەوم دڵ ناسرەوێ‬

‫تاكو هەلم دەست دەكەوێ‬

‫دننیا گشتی سەرێك كەوێ‬

‫لێم ببڕن خۆراكوو خەوێ‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬ ‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫تاكوو قۆناغی سەربەستی‬

‫ئەسپی خەباتم ناوەستی‬

‫تادەرنەچم لە ژێردەستی‬

‫نامهەوێ سەرمایەی هەستی‬

‫مەرگ نەك ژینی ژێردەستی‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫بۆ ئازادیو خودموختاری‬

‫بۆ سەربەخۆیو ڕزگاری‬

‫بەسەر بەرزیو بەختییای‬

‫بەگیان دەكەم فیداكاری‬

‫تادەبڕم كلكی زۆرداری‬

‫كوردم كوردستانم دوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫كلكی زۆردار دەقرتێنم‬

‫قەاڵی سەختی دەروخێنم‬

‫بەردی بناخەی دەردێنم‬

‫وەك دێڵە سەگ دەیتۆپێنم‬

‫كەنەشتۆپا دەی ڕەتێنم‬

‫كوردم كوردستانم دەوێ‬

‫هیوای بەرزم قەت نانەوێ‬ ‫دەی ڕەتێنم تا كێوی قاف‬

‫جیهانی پێدەكەم تەواف‬

‫بەبێ گاڵتەو الف و گەزاف‬

‫شەرتە نەكەم وعدە خیالف‬

‫الپهرهی ‪63 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 63‬‬

‫دوای ماوهیااهک بااۆ پارێزگاااری لااه بارهگااهی مهکتااهبی سیاساای پااارتی دێمااۆکراتی کوردسااتانی عێااراق‪ ،‬وهک پێشاامهرگهیهکی باااوهڕ پێکااراو و متمانااهدار‪ ،‬دهی نێرنااه گوناادی (عیساااو )‬ ‫که بارهگای مهکتهبی سیاسی پارتی لهو گونده بوو‪.‬‬ ‫بااه هااهر حاااڵ بااۆ بااهیانی ڕۆژی سااێنهب کااه دهبااوو مااهال ئاااواره بگهڕێتااهوه بااۆ مهکتااهب مناایا هاوڕێیااهتاایم کاارد‪ ،‬هێشااتا لااه گوندهکااه نه وبوینااه دهر کااه لااه گااهڵ مامۆسااتای نااهمر‬ ‫ئیبراهیم ئهحمهد سکرتێری ئهو دهمی پارتی و پارێزهرهکانی روبهرو بووین که ئهوانیا ده وونهوه بۆ مهکتهبی سیاسی ‪.‬‬ ‫ماااڵی مامۆسااتا ئیبااراهیم ئهحمااهد هااهر لااه گوندهکااهی ئێمااه نزیکااهی دوو سااهد مترێااک بااهوالی لااه نێااو باااخێکی گوناادی (ئاااوکورت ) دا خااانوێکی کاتیااان بااۆ دروساات کاارد بااوو‪ ،‬ماااڵ و‬ ‫منداڵهکانی لهو خانوه دا بوون‪ ،‬مامۆستا زۆربهی ئێواران له مهکتهبهوه دههاتهوه بۆ ماڵهوه و بهیانیا وێرای پارێزهرهکانی دهگهرایهوه بۆ مهکتهبی سیاسی‪.‬‬ ‫ئیتااار لهگاااهڵ مامۆساااتا بوویناااه هااااوڕێی ئاااهو ڕێگایاااه‪ ،‬باااهدهب ڕێگاااه ڕۆیشاااتنهوه باسااای ماااهال ئااااواره و هااااتنی باااۆ نێاااو حیزبااای دێماااۆکراتی کوردساااتانی ئێاااران هاوکااااری لاااه گاااهڵ‬ ‫مهڵبهندهکااهمانم بااۆ مامۆسااتا گێڕایااهوه‪ ،‬کااه زۆر بهالیااهوه پهسااهند و اااک بااوو‪ ،‬ئێسااته کااه گهیشااتینهوه مهکتااهب لااه گااهڵ هااهەااڵنی پهیوهندیاادار باسااهکه بکااهن و مناایا زۆرب پ ا‬ ‫باشه‪.‬‬ ‫دوای نیااوهڕۆی ئااهو ڕۆژه لااه گااهڵ ههناادێک لااه سااهرکردایهتی پااارتی باسااهکهمان کااردهوه‪ ،‬ئیتاار زینااده یاااد مامۆسااتا نااوری سااهدی شاااوهیس پێاای گااوتم بااا مااهال ئاااواره لااه گااهڵ تااۆدا‬ ‫بێت و پرس و ڕاو و کۆبونهوهتان له گهڵ مهڵبهندی(ب ‪ -‬ب ‪ -‬س) پێک بێنن جا ئهگهریا موافهقهت نهکرا با بگهڕێتهوه الی مهکتهب‪.‬‬ ‫ئیتر دووباره له گهڵ مهال ئهحمهد گهڕاینهوه بۆ ماڵی ئێمه‪ ،‬دوای دوو ڕۆژ ووین بۆ گوندی (بێور ) له ناو هی سیوهی که بارهگاکهی (ب ‪ -‬ب ‪ -‬س) لهو گونده بوو‪.‬‬ ‫کاک ڕهشید خانی ئهحمهدی و عهبدواڵ سهدی له ئهندامانی مهڵبهند له بارهگاکه ئاماده بون مهال ئاوارهب پ ناساندن زۆریان پ خۆ بوو‪.‬‬ ‫نزیکااهی دوو ڕۆژ هااهروا لااه بارهگااای مهڵبهنااد ماینااهوه‪ ،‬لااهو ماوهیااهدا بڕیارماناادا کااه مااهال ئاااواره ببێتااه بهرپرساای تهشااکیالتی ناو ااهی سهردهشاات ئیتاار لااهوه دوا مااهال ئاااواره تاااوی‬ ‫دایه ڕێک ستن و تهشکیالتێکی زۆر ئازایانه و بوێرانه‪ ،‬نههێنی کاریهکانی تهشکیالتی ئهو ئازیزه سهرسوڕ هێنهر بوو‪.‬‬ ‫مهال ئاواره یازده مانگ له گهڵ ئێمه مایهوه‪ ،‬کار و باری تهنزیمی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێرانی له ناو هکانی سهردهشت دا به ئهستۆوه بوو‪.‬‬ ‫لااهو دهمانااه دا مااهال ئاااواره وهک کهسااایهتیهکی سیاساای بااه نێااو بانااگ نهناساارا بااوو‪ ،‬بااهاڵب جااۆری ههڵسوکااهوت و وتااووێژی لااه گااهڵ خااهڵکیدا وههااا سااهرنن ڕاکااێا بااوو کااه لااه داڵن‬ ‫دا جێی خۆی دهکردهوه و خۆشهویستی الی ههموو دۆستان و یارانی بوو‪.‬‬ ‫مهال ئاواره کورێکی هێور و هێدی و لهسهر خۆ بوو‪ ،‬کوڕێکی ئهدیو و نوکتهزان و شیرن زبان بوو‪.‬‬ ‫روحی شادو ڕێگهی پڕ ههموار‬ ‫ئاماده کردنی‪ :‬ڕهحمان خالیدنژاد‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪29 :‬ی جووالی ‪2117‬‬

‫بۆ مامۆستای شەهید مەال ئاوارەی نەمر‬ ‫پار ە پەخشانيج بە بۆنەی ‪11‬ی مای ڕۆژی لە سێدارە دانی شەهید مەال ئاوارە و هاوڕ نەمرەخانی ‪.‬‬ ‫نوسینی ‪ :‬زاهید شاعیری‬ ‫*****‬ ‫زساااتان بە ڕاساااتی زساااتان باااوو ‪،‬دوای ەنااادین ڕۆژ خڕێاااوەو باااۆران ‪،‬خاااۆریكی جاااوان لە ئاسااامان باااو ‪،‬بەر بەڕۆ اااكەی خاااۆاڵنی د ‪ ،‬خاااۆڕی‬ ‫تاقمێااج پیرەپیاااو بااو ناوئاااخنی وتووێژیااان هەروە سااەدان جاااری پێشااوو سااكااڵ لەدەساات ژیااانو بێاابەزەی ودڕناادەی دوژمنااان‬ ‫و هەڵوێست گرتنی میرانەو نەبەزانەی الوان و ڕاپەڕینوو بەرخۆدانبوو‪،‬بەروو بوی بێستانی باسیان ڕێژنەی فرمێسكی جاوانوو لە دڵەوە ئاخ هەڵكێشانبوو ‪.‬‬ ‫هاوخات لە گەڵ باسەخانیان ‪ .‬بە دەنگێكی پڕ پەرۆشی دەیانگوت ‪:‬‬ ‫‪ -‬سەدمەخابن بۆ شەهیدان‬

‫الپهرهی ‪62 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 62‬‬

‫کورتهیهک له سهر شههید مهال ئاواره‬ ‫له الیهن مامۆستا ئهبوبهکر فهلسهفی کادری ههڵسوور و االکی سااڵنی ‪ 56‬و ‪57‬ی ههتاویی‪.‬‬ ‫ئاماده کردنی‪ :‬ڕهحمان خالید نژاد‬ ‫مااهال ئاااواره تااا ئااهو کاتااه ئهناادامی هاایڕ سااازمان و ڕێک راوێکاای سیاساای نااهبوو ههسااتی کوردایااهتی و سااۆزی نیشااتمان‬ ‫پاااهروهری دهساااتی پااا لاااه فهق یاااهتی و خوێنااادنی ئاااایینی هاااهڵگرتبو‪ ،‬لاااه ژێااار کاریگاااهری شۆرشااای کوردساااتانی عێاااراق و‬ ‫ڕاپهرینه جهماوهریهکهی دا خۆی گهیاند بۆ (ماوهت)‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهڕێز مامۆسااتا فهلسااهفی سااهرهتا ااۆن لااه گااهڵ مااهال ئاااواره ئاشاانا بااووی و جااهنابت تااا چ ڕادهیااهک ئاگاااداری‬ ‫کارو تێکۆشانی شههید مهال ئاوارهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬لااه ساااڵی ‪1351‬ی هااهتاوی ماااڵی ئێمااه لااه گوناادی "ئاااوکورت " لااه ناو ااهی ماااوهت بااوو‪ ،‬ماان لااهو کاتااهدا بێاگااه‬ ‫لااهوهی کااه مااهال و دهرسوێااژی ئاااینی گوندهکااه بااووب‪ ،‬بهرپرساای کۆمیتهیااهکی بااهرینی حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێاارانیا بااوب بااه نێااوی (ب ‪ -‬ب ‪ -‬س) ئااهو مهڵبهنااده کااارو باااری‬ ‫تهشکیالتی و ڕێک ستنی ناو هکانی مهریوان‪ ،‬بانه‪ ،‬سهقز‪ ،‬سهردهشتی به ئهستۆوه بوو‪.‬‬ ‫ئهندامانی بهر او و بهرپرسی ئهو کۆمیتهیه بریتی بون له کاک ڕهشید ئهحمهدی (ڕهشیدخانی کێوهرۆ) عهبدواڵ نهعلبهندی‪ ،‬و‪...‬‬ ‫مهڵبهندی(ب ‪ -‬ب ‪ -‬س) به اوهدێری مادی و ڕاوێژی مهکتبی سیاسی پارتی بهڕێوه ده وو‪.‬‬ ‫لااه یااهکێک لاااه ڕۆژهکااانی هاااهمان ساااڵ دا(‪ )1351‬لااه دیااادهنی و سااهردانێکی مااان بااۆ بارهگااای پاااارتی کااه لاااه نێزیکاای گوندهکااهمان باااوو‪ ،‬بااۆ یهکاااهب جااار شااههید ماااهال ئاااوارهب ااااو‬ ‫پێکهوتوو یهکترمان ناسی‪.‬‬ ‫شااێوهی ناسااینهکهمان بااهب جااۆره بااوو‪ :‬کااه ماان لااه گااهڵ زیناادهیاد (نااوری ئهحمااهد تااهها) لااه میوان انااهی مهکتااهب دانیشاات بااووین باساامان لااه شااێعری عااروزی و شااێعری نااو دهکاارد‪ ،‬کااه‬ ‫ماان الیااهنگری شااێعری عااروزی و ئااهویا شااێعری نااو و ب ا وهزناای پ ا‬

‫اااک بااوو‪ .‬کااورێکی الوی شااێوه فااهق لااهو المااان دانیشااتبوو‪ ،‬تفااهنگێکی ‪ 11‬تیااری لااه پااهنا خااۆی ههڵپهسااارد‬

‫بااوو‪ ،‬زۆر بهتامهزرۆیییااهوه گااوێی بااۆ وتووێژهکااهمان ڕاگرتبااو‪ ،‬لااه ناکاااو هاتااه پااێا و گااوتی ئهگااهر ئیاااازهب باادهن مناایا رای خااۆب لااه بااارهی ئااهب باسااهوه دهر دهبااڕب‪ ،‬دیااار بااو‬ ‫کااااک ناااوری دهی ناسااای و گاااوتی فاااهرمو کااااک ماااهال بااازانم تاااۆ دهڵێااای ااای؟ کورهکاااه باااه زماااانێکی رهوان و شااایرین باااهرگری لاااه شاااێعری کاااێا داری عاااروزی کااارد و باااوو باااه پشاااتیوانی‬ ‫بۆ ونااهکانی ماان‪ ،‬لااه گهرمااهی باسااهکهماندا کاااک نوریااان بانااگ کاارد کااه باێاات بااۆ مهکتااهبی سیاساای‪ ،‬ماان و کااوڕه گهناهکااه هااهروا باسااهکهمان تاااووتو دهکاارد کااه لااه دوایاای دا لااێم‬ ‫پرسی ناوت یه؟ خهڵکی کوێی؟ لێره چ دهکهی؟‬ ‫گااوتی ناااوب ئهحمااهده فااهقی بااووب خااهڵکاای گوناادی شڵماشاای الی سهردهشااتم‪ ،‬کارهکهشاام ئااهوه دهبیناای کااه پێشاامهرگهب‪ .‬ئااهویا پرساایاری ناااوو نیشااانی مناای کاارد کااه خااۆب ناساااند‪،‬‬ ‫گوتی له مێژه ههوڵدهدهب بت بینم جارێکیا هاتم بۆ ئاو کورت جهنابت له ماڵ نهبووی شهو له حوجرهی فهقێیهکانتان میوان بوب‪.‬‬ ‫گااوتم دهی باشااه کاااک مااهال ئهحمااهد ئااهوه ئێسااتا لااه خزمااهتداب بااهڵێن بااده پێکااهوه باااین بااۆ ماااڵی ئێمااه‪ ،‬دیااار بااو زۆری پا‬

‫اااک بااوو‪ ،‬گااوتی جااا دهب ا بااای مۆڵااهتم بااۆ وهر بگااری‪،‬‬

‫ئیتااار مااان اااووب باااۆ الی عاااهلی مااااب ڕهزا کاااه فهرمانااادهی پێشااامهرگهکانی مهکتاااهبی سیاسااای باااوو‪ ،‬بهرگاااهی دوو رۆژ مۆڵاااهتم باااۆ وهرگااارت و لاااه ئێاااوارهی هاااهمان رۆژدا باااهرهو گونااادی‬ ‫ئاوکورت و ماڵی ئێمه وهڕ کهوتین‪ ،‬ماوهی ڕێگاکهمان کهمتر له دوو کیلۆمیتر بوو‪.‬‬ ‫لااه ماااوهی دوو ڕۆژ مانااهوهی مااهال ئهحمااهد لااه الی ئێمااه لااه بااارهی وهزعاای ئااهو دهمانااهی حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێااران‪ ،‬لااه بااارهی کاریگااهری شۆرشاای کوردسااتانی گااهرمێن لااه‬ ‫ڕۆژهااهاڵتی کوردساااتاندا‪ ،‬لااه باااارهی زیناااده یاااد کااااک ئهحماااهد تۆفیاا و جاااۆری ههڵسوکاااهوتی ئااهو ڕۆژاناااه و لاااه بااارهی ۆنایاااهتی پێاااک هێنااانی مهڵبهنااادی (ب ‪-‬ب ‪-‬س) و زۆر باسااای‬ ‫دیکهمان تاوو تو کرد‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره پێشاانیاری کاارد کااه وهک هاور یااهکی حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێااران لااه مهڵبهناادی(ب ‪ -‬ب ‪ -‬س) دا ببێتااه هاوکارمااان‪ ،‬ماان زۆرب بااه الوه اااک بااوو زۆریشاام‬ ‫پ خۆ بوو بهاڵب به تهنیا ڕێگهی بڕیار دانم نهبوو‪ ،‬دهبوو له گهڵ کاک ڕهشیدی ئهحمهدی و ههەااڵنیتر باس و پرس بکهب ‪.‬‬ ‫مااهال ئااااواره تااا ئاااهو کاتااه ئهنااادامی هاایڕ ساااازمان و ڕێک راوێکاای سیاسااای ناااهبوو ههسااتی کوردایاااهتی و سااۆزی نیشاااتمان پااهروهری دهساااتی پاا لاااه فهق یااهتی و خوێنااادنی ئاااایینی‬ ‫هااهڵگرتبو‪ ،‬لااه ژێاار کاریگااهری شۆرشاای کوردسااتانی عێاااراق و ڕاپهرینااه جهماوهریهکااهی دا خااۆی گهیانااد بااۆ (ماااوهت) و باااهرگی پیاارۆزی پێشاامهرگایهتی لااه بااهر کردبااوو‪ .‬هێشاااتا دوو‬ ‫حهوتو له پێشمهرگایهتیهکهی تێپهڕ ناب که دهبێته خۆشهویست و باوهر پێکراوێکی پتهوی فهرماندهی هێزی خهباتی ئهو کاته که شههید عهلی عهسکهری بوو‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪61 :‬‬

‫‪Page : 61‬‬

‫یهکێک له شێعرهکانی مامۆستا ئاواره (الیهالیه) یه‪.‬‬ ‫ههر وهک له بهشێک له شێعری الیه دا دهڵ‬

‫‪:‬‬

‫ههى الى الیه رۆڵه الی الیه‬

‫بنوو درنگه تاقانهى دایه‬

‫کورب تۆ کوردى تۆ بێاوه شێرى‬

‫نهتهوهى کاوهى ئازا و دلێرى‬

‫باب و باپیرت خزب و کهس وکار‬

‫زۆریان کێشاوه مهینهتى وئازار‬

‫بۆ پارێزگارى نامووس و ماڵیان‬

‫قهت نهوهستاوهدهست وگۆپاڵیان‬

‫تۆ وهک ئهوان به نهترس و نهبهز‬

‫بازى کێوى به نهک کهوى قهفهس‬

‫ههى الى الیه رۆڵه الی الیه‬

‫هیواى دوا رۆژب له دهست تۆ دایه‬

‫باااهڕای مااان گاااهورهی و کوردپاااهروهری و شاااارهزای ئاااهدهبی و دڵساااۆزی بهرانباااهر باااه نهتهوهکاااهی و ههسااات کاااردن باااه زوڵااام و زۆریاااهک کاااه لاااه لاااه الیاااان ڕێژیمااای دژیااای بهشاااهری‬ ‫پاشااایهتیهوه لااه گااه و نیشااتیمانهکهی دهکااران تێکااڕا لااه ههڵبهسااتهکانیدا دهردهکااهوێت‪ ،‬یااا باشااتر‬ ‫وایاااه بڵاااێم باااه الی مناااهوه شاااێعرهکانی الیهالیاااه‪ ،‬توتناااهوان و کاااوردب کوردساااتانم دهوێااای گاااهورهترین‬ ‫بهڵگااهن بااۆ سااهلماندنی بۆ ونهکااهب‪ ،‬شااێعرهکانی مامۆسااتای شااههید مااهال ئاااواره سااهرهڕای ئااهوهی لااه‬ ‫ساااهردهمێکی وادا دهنوساااران و باااااڵو دهکراناااهوه کاااه بهداخااااهوه ڕادهی زانیااااری و خوێنااادهواری خااااهڵکی‬ ‫کوردساااتان زۆر لاااه حاساااتێکی نااازب داباااوو‪ ،‬هاااهموو خاااهڵک کاااهڵکی لێااا وهردهگااارت‪ ،‬باااه خوێنااادهوار و‬ ‫نهخوێناادهوارهوه‪ ،‬ونکااه هااهمویان خۆیااان و دهرد و ئازارهکااانی خۆیانیااان تێاادا ده دیااهوه‪ ،‬هااهر بۆیااه‬ ‫زۆربااهی نهخوێناادهوارهکانیا تااهنیا بااه گااو لاا بااوون جااا چ لااه زاری خااۆی مامۆسااتا و چ لااه دهماای‬ ‫خوێندهوارێکی که بیان بیستایه ههر زوو له بهریان دهکردن‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬ماان لێااره دا کۆتااایی دێاانم بااه پرساایارهکانم‪ ،‬بااهرێزتان ئهگااهر شااتێکتان لااهو پهیوهناادی یااه‬ ‫دا ماوه دهتوانن باسی بکهن؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬سوپاساای ئێااوهی بااهڕێز دهکااهب کااه ئااهوه ههلااهتان بااۆمن ڕهخساااند و ئااهو شااانازیهتان بهنساایو‬ ‫ماان کاارد کااه باساای مامۆسااتای هااهردهب زیناادوو ئاااوارهی شااههید بکااهب ااون بهڕاسااتی ماان خااۆب بهشاایاوی‬ ‫ئااهوه ناااازانم کاااه لهسااهر کهساااایهتی شاااههید ئااااواره قسااه بکاااهب ئهگاااهر ئێسااتا ئااااواره ماباااا بێگوماااان‬ ‫یااهکێک لااه گااهوره ڕێبااهرانی گااهلی کااورد دهبااوو‪ ،‬بااهاڵب بهداخااهوه ئااهو ڕێبهرهشاامان لااهکیس ااوو‪ ،‬لااه‬ ‫سااهریهک دهتااوانم ئااهوه بڵااێم کااه میللااهتی کااورد جااارێکی کااه نااه پێشااهوا قااازی دهبێتااهوه نااه ئاااواره نااه‬ ‫قاسملوو شهرهفکهندیشی دهبنهوه‪.‬‬ ‫زۆر سااوپاس بااۆ ئااهو کاتااهی کااه پێاات دایاان و سااهرکهوتنت بااه ئاااوات دهخااوازین‪ ،‬بااهو هیوایااهی ئاواتااهکانی شااههید ئاااواره و سااهرجهب شااههیدانی کااورد و کوردسااتان و بهڕێزیشااتان و‬ ‫تێکرای گهلی کوردستان بێتهدهی و ڕوحی شههیدهکانمان بهتایبهت شههید ئاواره شاد بێت‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪3 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫الپهرهی ‪60 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 60‬‬

‫خهباتااااه ڕهوا و بااااهر حهقااااه لااااه ناو هیااااهکی بهرتهساااااکی جااااوغرافی دابااااوو‪ ،‬هۆیهکهشاااای بااااۆ ئاااااهوه‬ ‫دهگهڕێتااااهوه کااااه‪ ،‬پێشاااامهرگهکان وهزعیااااهتێکی تایبااااهتیان بااااۆ هاااااتبوه پێشاااا و نا ااااار بااااوون کااااه‬ ‫بگهڕێناااهوه ناااااو باوهشاااای خااااهڵک و ئااااهو وهزعیهتااااهی تایبهتیااااهی بهسااااهریان داسااااهپا بااااوو نا اریشاااای‬ ‫کردباااوون کاااه خاااهبات و تێکۆشاااانی سیاسااای و پاشاااان هکاااداری خۆیاااان دهسااات پااا بکاااهن‪ ،‬هاااهروهها لاااه‬ ‫کااااتیی جواڵناااهوهکانی ‪ 57 ، 56‬دا بهشااااێکی زۆر کاااهب پێشاااامهرگه هاااهبوو کاااه بهداخااااهوه ئاااهوانیا نااااه‬ ‫اااااهک و تهقهماااااهنیان باااااه ئهنااااادازی پێویسااااات هاااااهبوو کاااااه بتاااااوانین بهرباااااهرهکانی پێبکاااااهین و ناااااه‬ ‫ئیمکاناااااتێکی بااااهو شااااێوهیهی مااااادیا و نااااه پشااااتیوانی سااااهرهکی هێاااازی پێشاااامهرگه واتااااه کۆمااااهاڵنی‬ ‫بهشااهڕهفی گااهڵ بهتایبااهت یناای هااهژار و گونااد نشااینانی کوردسااتان باااریی ژیانیااان ئهوهنااده بااا بااوو‪،‬‬ ‫ڕێژیمااای ساااهرکوتگهری پاشاااایهتیا بهحاااهدێکی یاااهکاار زۆر بههاااهموو توانایاااهوه فشااااریی هیناااابوو باااۆ‬ ‫ساااهر حهشاااارگهو بنکاااهکانی هێزیااای پێشااامهرگه‪ ،‬باااه داخاااهوه ئاااهوه باااوو باااههۆیی ئاااهوهی لاااه زۆر شاااویندا‬ ‫وهک سهردهشت‪ ،‬مناباد‪ ،‬بانه و پیرانشار و زۆرشوێنی که تێکۆشهرانی حیزب دمکرات گیانیان فیدای ڕزگاری گهلهکهیان کرد که شههید ئاواره یهکێک لهوانبوو‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهرێز مامۆسااتا ئهگااهر بکاار لااه سااهر شااێوهی ئێعااداب کرانهکااهی باسااێکمان بااۆ بکااهی و ل اه هااهمان کاتاادا کاریگااهری گیااران و شااههید کراناای مااهال ئاااواره‪ ،‬لااه نێااو خااهڵک و‬ ‫تێکۆشهراندا؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬لاااه ڕاساااتی دا گیرانااای مامۆساااتا ئااااواره باااوو باااه تازیاااه لاااه سهرانساااهری ئاااهو ناو هیاااهی کاااه خاااهباتی تاااازهی هێااازی پیشااامهرگه گرتبوویاااهوه بهتایباااهت خاااهڵکی سهردهشااات و‬ ‫دهوروو بااهری‪ ،‬خۆشهویسااتی ئاااواره لااه ناااو کۆمااهاڵنی خااهڵک دا گهیشااتبوه ئااهو ڕادهیااه کااه جارێااک دۆسااتێک بااهمنی گااوت‪ :‬پێموایااه دوژمناایا مامۆسااتا ئاااوارهی خااۆ دهوهیساات‪ ،‬کااه‬ ‫دوژماان مهبهساااتی لاااه لپاااوخوران یاااا باااهکرێگیراوانی ڕێاااژیم بااوو‪ ،‬مامۆساااتا ئااااواره بێاگاااه لااهوهی ئینساااانێکی کاااورد و حیزبااای بااوو‪ ،‬مرۆەێکااای باااه تاااهواو مانااای مااارۆ دۆساااتی مااارۆ‬ ‫دۆساات بااوو‪ ،‬مامۆسااتا ئاااواره مرۆەێااک بااوو‪ ،‬نهیدهویساات هاایڕ کاااب لااه ئینسااانهکان تۆشاای نارهحااهتی و کااویرهوهریی باابن‪ ،‬مامۆسااتا ئاااواره دژیاای هاایڕ نهتهوهیااهک نااهبوو بااه تااورک و‬ ‫فااااارس و عهرهبیشااااهوه‪ ،‬مامۆسااااتا ئاااااواره ئااااارهزووی بااااوو و ههوڵیشاااای بااااۆدهدا‪ ،‬هااااهموو نهتااااهوهکان تهنانااااهت داگیرکااااهرانی کوردسااااتانیا بااااه ئاشااااتی و برایانااااهوه دوور لااااه شااااهڕو‬ ‫دهمااارگرژیی باااژین‪ ،‬ئاااواره ئاااهو تایبهتمهندیاناااهو هناادین تایبهتمهنااادی کهشااای تێاادا باااهدیی دهکااارا بۆیااه لهدهساااتدانی خاااهمیی تێکااڕای کۆماااهاڵنی خاااهڵک بااوو بهتایباااهتی ئهواناااهی‬ ‫لااااه نزیکااااهوه دهیانناساااای‪ ،‬لهسااااهروی ههمویانااااهوه ئهناااادامان و پێشاااامهرگهکانی حیاااازب دێمااااوکرات‪ ،‬جێگااااای داخااااه ئااااهوهی دهڵااااێم‪ :‬بااااۆ ماوهیااااهکی زۆر دوای لهدهساااات داناااای ئاااااواره‬ ‫پێشاامهرگهکان وهک مااهڕی ب ا شااوانیان لێناااتبوو‪ ،‬لهدهساات داناای ئاااواره بااوو بااههۆیی ئااهوهی بۆماوهیااهک کاااریی تشااکیالتی ڕاوهساات ‪ ،‬داخاای لهدهساات ااوونی ئاااواره ئهوهنااده لهسااهر‬ ‫دڵاای گااهلیی کااورد گااران بااوو دوایاای تێپااهڕبوونی دهیااان ساااڵ بهسااهر ئااهو کارهساااته دا ئهوانااهی ئاوارهیااان لااهداو خساات ئێسااتا لااه الیااان خهڵکااهوه نااهفرین دهکاارین و ئااهو کااردهوه‬ ‫هپهڵااهیان بۆتااه ماااۆرکێکی رووڕهشاای و بااه تهویڵیاناااهوه دیاااره‪ ،‬بهداخااهوه دهبااا بڵااێم‪ :‬بریااا کاااورد بههااهزارانی وهک ئاااوارهی هاااهبا‪ ،‬تااا ئێسااتا ئاااهمن تێکۆشااهرێکی وهک ئااااوارهی‬ ‫شههیدب نهدیوه لهناو حیزب دێموکراتی کوردستاندا که تێکڕای خهڵک و ههموو ئهو خهڵکهی لهدهوروو بهریهتی لێی ڕازیبن‪،‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬ڕادهی زانایی و ههڵسوکهوتی مهال ئاواره له الیهن جهنابتهوه ۆن ههڵدهسهنگێندر ؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬لااه بااارهی زانیاااری مامۆسااتا ئاااواره‪ :‬مامۆسااتا ئاااواره لااه حااوجرهی فااهقییان دهرساای خوێناادبوو و مهالیااهکی ئاااینیی بااوو‪ ،‬بااهاڵب لااه ماوهیااهکی زۆر کااورت دا کااه لهبنکااهی سااون‬ ‫دهژیااا بااه متالعااه کااردن و خوێندنااهوهی کتێااو و بابااهت گااهلی سیاساای وای خااۆ پێگهیانااد کااه لااه باااری زانیارییااهوه وهپااێا ڕێبااهرانی حیزباای کهوتااهوه‪ ،‬ئاااوارهی شااههید لااهو هااه و‬ ‫مهرجه سهختهی خهباتدا هیڕ کاتێک له موتالعه و خوێندنهوهی کتێو و ڕۆژنامه و بردنهسهری ڕادهی زانیاری خافڵ نه دهبوو‪ ،‬هیڕ کاتێکی خۆی به فیڕۆ نهدهدا‪.‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬شاااههید ماااهال ئااااواره مرۆەێکااای روونااااکبیر و شۆرشاااگێر باااوو‪ ،‬نااااوبراو کۆماااهڵێک شاااێعری ئاااهدهبی و شۆرشاااگێری لاااه دوای خاااۆی باااه جااا هێشاااتوون‪ ،‬شاااێعرهکانی لاااه الیاااهن‬ ‫جهنابتهوه ۆن ههڵدهسهنگێندرێن؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬شااێعرهکانی مامۆسااتا ئاااواره هااهڵاواڵوی سااهر اوهی بیاار و باااوهڕی مامۆسااتای شااههید باااوون‪ ،‬مامۆسااتا ئاااواره کۆمااهاڵنی خااهڵکی کوردسااتانی بااا دهناساای لااه ژیااان و ئاااازارو‬ ‫مهینهتیهکانییان شارهزابوو تهنانهت دهیزانی که دهبی ژنانی کورد ۆن مناڵهکانیان پهروهردهبکهن و چ جۆره الیالیهیهکیان بهگویی کۆرپهکانیاندا ب وێنن‪ ،‬ههر وهکوو‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪59 :‬‬

‫‪Page : 59‬‬

‫دهیان و سهدان کهس لهو ناو هیه بوونه پێشمهرگه و یا له ڕیزهکانی تهشکیالتی دا کاری شۆرشیان بهڕێوه دهبرد و به خوێنی خۆیان مان و کهرامهتی کوردیان پارستووه‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬سهبارهت به شێعر و نووسینهکانی مهال ئاواره‬ ‫وهاڵب ‪ :‬سااهرهتا بهشااێک لااه شااێعرهکانی ئاااورهب لااه حااوجرهی فااهق یااان گااو ل ا ببااوو‪ ،‬و دوایااه بهشااێکی دیکااهی شااێعرهکانی کااه لااه کاااتی مانااهوهی دا لااه ژێاار دار و لێرهوارهکااانی‬ ‫کوردساااتان دا نووسااایبوونی باااه گوێماااان گهیشاااتن‪ ،‬باااه داخاااهوه ئێساااتا هااایڕ شاااێعرێکی ماااهال ئااااوارهب لاااه باااهر دهسااات دانییاااه‪ ،‬باااهاڵب شاااێعرهکانی ماااهال ئااااواره ڕووحیاااان وهباااهر مرۆەااای‬ ‫نیوهگیاااان دێنایاااهوه‪ ،‬شاااێعرهکانی نیشاااتمان پهروهراناااهن و ئاااهو کاااات ماڵاااه و مااااڵ دهگاااهڕان و وێاااردی ساااهر زماااانی گشااات اااین و توێژهکاااانی کۆماااهڵ باااوون‪ ،‬دوای شاااههید باااوونی ماااهال‬ ‫ئاواره‪ ،‬زۆربهی شێعرهکانی له الیهن پێشمهرگهیهکی ئهو کات به ناوی عهبدوڵاڵی مینای خهڵکی بێژو بوو‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬پێت خۆشه له دوایین وتهت دا چ بڵێی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬لااه کۆتاااایی دا ساااڵو دهنێااارب بااۆ گیاااانی شااههید ماااهال ئااااواره و دوو پێشاامهرگهی هااااوڕیی و هااهروهها هاااهموو شااههیدانی ساااااڵنی ‪57 ، 56‬ی هااهتاویی و تێکااارای تێکۆشاااهران و‬ ‫ماندوو نهناسانی ئهو کات و ئێستای گهلهکهمان و سوپاسی جهنابت دهکهب و هیوادارب که له کارهکانت دا سهرکهوتووبی‪.‬‬ ‫منیا سوپاست دهکهب‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪3 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫وتووێژێک له گهڵ مامۆستا مهال عهزیز سهبارهت به مامۆستای نهمر شههید ئاواره‬ ‫بااۆ ڕێزگاارتن لااه گیااانی پااااکی مامۆسااتای نااهمر شااههید ئاااواره‪ ،‬وتووێژێاااک لااه گااهڵ مامۆسااتا مااهال عاااهزیز ئهناادامی لااه مێژینااهی حیااازب‬ ‫دێموکرات کوردستانی ئێران پێک دێنم که سرنای ئێوهی بهڕێزی بۆ ڕادهکێشم‪.‬‬ ‫ئاماده کردنی‪ :‬زاهید شاعیری شڵماشی‬ ‫پرسیار‪ :‬بهرێز مامۆستا عهزیز ئهو کاتهت با و ماندوو نهبی‪ ،‬سهرهتا به کورتی خۆت به خوێنهرانمان بناسێنه‪.‬‬ ‫وهاڵب ‪ :‬زۆر سااااپاس بااااۆ تااااۆ و بهرپرساااای ماڵپااااهری گیااااارهنگیا کااااه ئااااهو شااااانازیهتان بااااهمن بهخشاااای کااااه لااااه سااااهر شااااههیدی مااااهزنی‬ ‫میللهتااهکامان مامۆسااتا ئاااواره قساااهبکهب‪ ،‬ماان ناااوب عااهزیزه ناساااراو بهمااهال عااهزیز خااهڵکی گونااادی کونهمشااکێی سااهر بهشاااری سهردهشااات‪،‬‬ ‫ههر له ساڵی ‪ 1353‬وه بهشانازیهوه دهڵێم ئهندامی حیزب دێمۆکرات کوردستان و شاگردێکی ناشیاوی مامۆستای شههید ئاواره بووب‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬بهرێز مامۆستا دهکر پێمان بڵێی که له کو و له چ ساڵێکدا شههید مهال ئاوارهتان بۆ یهکهب جار او پێکهوت؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬بااۆ یهکااهب جااار ئاااوارهب لااه گوناادیکی ناو ااهی سهردهشاات بااه ناااوی دارمااهکۆن دیاای کااه لااه گااهڵ مهجموعهیااهک فااهقێیان بااوو و قسااهی بااۆ دهکااردن لااه ڕاسااتیی دا ئااهو کااات ماان‬ ‫ڕادهی زانیااااریم زۆر کاااهب باااوو‪ ،‬باااهاڵب کاااوردێکی حیااازب دۆسااات باااووب و ئاااهب شاااتانهب یاااهکاار پااا خۆشااابوو کاااه مامۆساااتا ئااااواره باسااایی دهکااارد‪ ،‬باساااهکانیی مامۆساااتا لاااه ڕاساااتیی دا‬ ‫ئهوهناااده دڵ نشاااین و باااهدڵیی فاااهقێکان باااوو کاااه فاااهقیکان باااهجۆرێک لاااه دهوریااای کۆببوناااهوهو بهتامهزرۆیاااهوه گویاااان باااۆ وتاااهکانیی شااا دهکااارد هاااهر وهکاااوو ئاااهوهی گاااو بدهناااه‬ ‫دهرسهکانیان له الیان مامۆستاکهی خۆیانهوه‪.‬‬ ‫پرسااایار‪ :‬مامۆساااتا گیاااان جوواڵناااهوهی سااااڵهکانی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاوی یاااهکێک لاااه الپاااهره زێریناااهکانی خاااهباتی حیزبااای دێماااۆکراتی کوردساااتانی ئێراناااه و جێگاااای تایباااهت باااه خاااۆی‬ ‫ههیااه‪ ،‬لاااهو خهباتااه نابهرامباااهره دا باااه داخااهوه پۆلاااه پێشااامهرگهیهکی تێکۆشااهری ئاااهو کااااتی حیاازب و یاااهک لااهوان ماااهال ئااااواره شااههید باااوون‪ ،‬دهکااار لااهو پهیوهندییاااه دا و باااه‬ ‫تایبهت له سهر مهال ئاواره زانیاریمان پ بدهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬جوالنهوهی ساڵهکانی ‪ 56‬و‪ 57‬له ناوندی ڕۆژههاڵتی کوردستان وهک شارهکانی مناباد‪ ،‬سهردهشت‪ ،‬شنۆ‪ ،‬پیرانشار‪ ،‬بۆکان و بانه سهریی ههڵدابوو‪ ،‬بهداخهوه ئهو‬

‫الپهرهی ‪58 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 58‬‬

‫پرسیار ‪ :‬شههید مهال ئاورهت ۆن ناسی و له کو و چ ساڵێک؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬وێرای بوونی خزمایهتی دهگهڵ بنهماڵهی ئێمه ئهمن دوو جار اوب به مهال ئاواره کهوتووه له وار ێوهی ڕێنوێنی و کاری حیزبی دا‪.‬‬ ‫یهکاااهب جاااار لاااه گونااادی قهلهڕهشااا لاااه (شااااخی مااارادی) بهرامباااهر باااه گونااادی قهلهڕهشااا ‪ ،‬دهگاااهڵ ماااهولوودی حااااجی ماااهالی قهلهڕهشااا ‪ ،‬ڕهساااووڵ شاااێ هپووری‪ ،‬ئهحماااهدی ماااهوالنی و‬ ‫عهواڵی محهممهدپهنا کوڕی ئهمهر پاشای قهلهڕهش ‪ ،‬له هاوینی ساڵی ‪1355‬ی ههتاویی دا‪.‬‬ ‫دووهااهب جااار لااه گوناادی بێژوێاای ناو ااهی ئاااالنی سهردهشاات‪ ،‬ئااهو کااات ل اه گااهڵ مااهال سااابیری گوڵینااهی‪ ،‬مااهال ساااڵحی مارهغااانی‪ ،‬مااهال محهممااهد دولکااهیی‪ ،‬لااهو دهرساام دهخوێنااد و‬ ‫لااه گااهڵ ئهوهشاادا لااه ئاااالن خزماای زۆرمااان هااهن و زۆرجااار سااهردانی خزمانمااان دهکاارد و بااه تایبااهت بااۆ الی ماااڵی مااهال ئهبووبااهکری شااهریعهت پااهنا‪ ،‬هااهر لااه م ااڵی ئااهو بااهرێزه کااه‬ ‫بااۆ خاااۆی ئهناادامی حیااازب باااوو‪ ،‬اااوب باااه شااههید ماااهال ئااااواره کااهوت‪ ،‬مامۆساااتا ئاااواره کاااادری باااهوهج و لێوهشاااوهی حیااازب لااه ساااهر زوڵااام و زۆری ڕێااژیم و دهرهبهگاااهکان باااه وردی‬ ‫قسااهی بااۆ کااردین‪ ،‬مامۆسااتا ئاااواره لااه کاااتی قسااه کااردن دا زۆر هێاادی و لااه سااهرخۆ بااوو‪ ،‬بااه وشااهی جااوان و پاااراوی کااوردی سااهری قسااهکانی دهکااردهوه و تااا کۆتااایی باسااهکهی بااه‬ ‫سااهدان وشااهی ڕهسااهنی کااوردی ل ا فێاار دهبااووی‪ ،‬بهشااێک لااه قسااهکانی باااس لااه سااهر ئااهرکی مااهال و فااهق کان و مامۆسااتای قوتاب انااهکان بااوو‪ ،‬ڕۆڵاای ئااهوانی لااه وشاایار کردنااهوهی‬ ‫دانیشااتوانی کوردسااتان بااه گرینااگ دهزاناای و بااه تایبااهت لااه گااهڵ فااهق کان زۆر نێزیااک بااوو‪ ،‬بااه دائاایم دهیگااووت کااه دهب ا بااه حااوکمی ئااهوه کااه لااه گااهڵ گوندنشااینهکان زۆر تێکااهڵن‬ ‫و لااه هاااهمان کاتااادا دانیشاااتوانی گونااادهکان بڕوایاااان باااه ئێااوه ههیاااه‪ ،‬دهبااا ئاااهرکی ڕوون کردناااهوهی ئاااهوان وهئهساااتۆ بگااارن و لااه گاااهڵ ئهوهشااادا دهبااا لاااه هاااهموو کاتێاااک دا گیاااانی‬ ‫گوندنشینهکان بپارێزن تهنانهت ئهگهر به فهوتانی خۆشتان تهواو بێت‪.‬‬ ‫لااه سااهریهک ئااهو شااهوه مهسااهلهی ننێنیکاااری ئهساساای تااهبلیغی شااههید مااهال ئاااواره بااوو‪ ،‬لااه کۆتااایی دا بااه ڕێاازهوه ناااوی هااهمووانی هێنااا و گااووتی دهب ا هاوکاااری یااهکتر بکااهن‪،‬‬ ‫مااااهال ساااااڵحی پاااا ناساااااندین و داوای لێکااااردین کااااه ئهگااااهر مااااهال ساااااڵح ڕاسااااپهردهیهکی پێاااادان بااااه‬ ‫ئهمانهتهوه ج بهجێی بکهین‪ ،‬وا دیار بوو پێشتر مهال ساڵحی دیت بوو‪ ،‬جا له کو نازانم؟‬ ‫لااه ساااڵی ‪ 1348‬دا مااهال ئهبووبااهکر گااووتی کااه مااهال ئاااواره دهزگایااهکی"تایاا " نووسااینی لااه الی ماان دا‬ ‫نااابوو‪ ،‬ئااهب تایپااه ماااب جااهال بااۆ مااهال ئاااوارهی نااارد بااوو‪ ،‬ناااوبراو گااووتی پااا ساااڵێک مااهال ئاااواره‬ ‫هااات و تایپهکااهی لااه گااهڵ خااۆی باارد و ڕۆیشاات ‪ ...‬بااهاڵب زۆر دوای ئااهو مهسااهلهیه مااهال ئهبووبااهکر لااه‬ ‫الیهن ساواکهوه گیرا‪ ،‬ماوهی هند ساڵێک له زیندان دا بوو‪( .‬ڕووحی ئهو نهمره شاد)‬ ‫پرساااایار ‪ :‬گیرانااااای شاااااههید ماااااهال ئااااااواره‪ ،‬ااااۆن ڕهنگداناااااهوه و کاریگهرییاااااهکی لاااااه ساااااهر خاااااهڵک و‬ ‫تێکۆشهران ههبوو؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬شااتێکی ئاسااایییه‪ ،‬ساااهرکردهیهک ئهگااهر شاااههید دهباا ویااا خاااود دهگیاار کاریگاااهری تایبااهت باااو‬ ‫خۆی له دوا به ج دهمێنن‪ ،‬به بۆ وونی خۆب ئهوه دوو بهشه‪:‬‬ ‫یهکااهب‪ ،‬بااه نااهمانی هااهر سااهرکردهیێک‪ ،‬بااۆ ماوهیااهک تێکۆشااهرانی لااه مهیاادانی تێکۆشااان دا ب ا مامۆسااتا‬ ‫دهمێننااااهوه‪ ،‬ناوهنااااادی ڕێناااااوێنی و ساااااهرکردایهتی الواز دهبااااا و خااااهڵکێا بااااا هیاااااوا دهبااااان و دوژمااااان‬ ‫مهعنهوییاتی ده ێته سهر و هارتر و دڕتر دهب ‪ ،‬بۆ نموونه له کاتی گیرانی "مهال ئاواره" دا‪.‬‬ ‫دووهااهب‪ ،‬ڕق و بێاازاری تێکۆشااهران و بااڕوای تۆڵااه ئهسااتاندنهوه بااه هێزتاار دهباا و هااهوڵ دهدهن کااه بااه‬ ‫زووتاااارین کااااات جێگااااا و بۆشااااایی ئااااهو سااااهر کردهیااااه پااااڕ بکهنااااهوه و بااااه دوژماااان بڵااااێن کااااه ئهگااااهر‬ ‫ساااهرکردهیهکی وهک ماااهال ئااااواره شاااههید دهبااا دهیاااان و ساااهدان ئااااوارهی دیکاااه هاااهن کاااه جێگاااای پاااڕ‬ ‫بکهناااهوه‪ ،‬باااۆ ساااهلماندنی ئاااهو قساااهیه مێاااژوو نیشاااانی داوه باااۆ نمووناااه دوای گیرانااای ماااهال ئااااواره‪،‬‬ ‫هناادین عهمااهلیات و اااالکی بااه ناوبانااگ لااه ناو ااهکانی سهردهشاات و مااههاباد بااهڕێوه ااوون کااه بااهر اوترینیان شااهرهکانی گوناادی سهرشاایو و شااهری قااالو و شااهری هۆم ا بااوون‪.‬‬ ‫دهساااتهیهک پێشااامهرگهی ‪ 24‬کهسااای لاااه هاااۆملی ناو اااهی ئااااالنی سهردهشااات لاااه بهرامباااهر ‪ 411‬کاااهس لاااه هێزهکاااانی پێاااک هااااتوو لاااه ئهرتاااه و جاااا و سااای وری حکووماااهتی زاڵمااای‬ ‫پههلااهوی بااه فهرماناادههی خۆفرۆشااانی وهک یاااۆ و سااهروان مااهحموودی شااهریان کاارد و ‪ 16‬کااااتژمێر گیااان فیااداییان لااه خۆیااان نیشااان دا و کااهالکی ‪ 59‬کااهس لااه باااهکرێگیراوانیان‬ ‫خسااته سااهر عااهرز‪ ،‬لااهب شااهره قورسااه دا تااهنیا پێشاامهرگهیهک بااه ناااوی عااهواڵی حهمااه گۆزهڵااهی ناسااراو بااه "سااهلیم" خااهڵکی گوناادی وهڵیااو بااه پریناکاای تاشااه بااهردێک اااوێکی‬ ‫بریناادار بااوو و دوایااه بااه داخااهوه اااوی لااه دهساات دا‪ ،‬ناااوبراو ساااڵی ‪ 1348‬لااه شااهڕێکی قارهمانانااه دا لااه ناااو شاااری سهردهشاات ااوو ناااو ڕیاازی شااههیدانی گااه ‪ ،‬کااه وابااوو ڕاسااته‬ ‫مهال ئاواره گیرا و شههید کرا‪ ،‬داخی گهورهی له سهر دڵی ههموو الیهک دانا بهاڵب شۆڕ و ئاماناهکانی مهال ئاواره نهمردن و پا شههید مهال ئاواره به‬

‫الپهرهی ‪57 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 57‬‬

‫بااه بۆ ااوونی خااۆب لێکتاارازان و ههڵوهشااانهوهی کۆمیتااهی ساااخکهرهوه و راونااانی تێکۆشااهران و شااههید کراناای دهیااان کااادر و پێساامهرگهی ئااازا و بااه توانااا و هااهموو ئااهو کارهساااتانه‬ ‫و بااه تایباااهت هااهرهس هێناااانی جوواڵنااهوه پاااان و بهرینهکااهی سااااڵهکانی ‪ 56‬و ‪57‬ی هااهتاوی دهخرێناااه سااهر کارناماااهی تااهکڕهوی و خۆبهساااتنهوهی بااه نااااو سااکرتێر ئهحماااهد تۆفیااا‬ ‫به بارزانی‪...‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬ۆنیاااهتی لاااه داوخساااتن و گیاااران و شاااههید کردنااای ماااهال ئااااواره تاااا ئێساااتا باااه وردی باسااای لااا ناااهکراوه‪ ،‬جاااهنابت تاااا هناااد ئاگااااداری گیرانااای ماااهال ئااااوارهی و لاااهو‬ ‫پهیوهندییه دا ۆنمان بۆ دهدوێی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬به لێکدانهوهی خۆب دوژمن س پیالنی داڕشت بوو بۆ بهربهرهکانی دژی تێکۆشهرانی دێمۆکرات و به تایبهت تێک شکاندنی جوواڵنهوهی ‪ 56‬و ‪57‬ی ههتاوی‪:‬‬ ‫‪ - 1‬کێشانی گهلی کورد بهرهو مهیدانی شهڕ‪.‬‬ ‫‪ - 2‬فریودانی ڕێبهران له ژێر ناوی وتووێژ‪.‬‬ ‫‪ - 3‬له ڕێگای ساواک و نۆکهر و ڵکاو خۆرهکانی به ههموو ئیمکاناتی ماددی‪ ،‬تێکۆشهرانی حیزب و گهلهکهمان له داو ب ات‪.‬‬ ‫دوژماان بااۆ لااه داو خسااتنی شااههید مااهال ئاااواره کااهڵکی لااه خاااڵی سااێنهب وهر گاارت و تێیاادا سااهرکهوتوو بااوو‪ ،‬بااۆ ئااهب کاااره ماوهیااهکی زۆر بااوو بااۆ لااه داو خسااتنی مااهال ئاااواره کاااری‬ ‫دهکاارد و هااهوڵی ئااهوهی دهدا کااه شااههید مااهال ئاااواره بااه زیناادوویی بگاارن بااۆ ئااهوهی بااه قااهولی خۆیااان گااهلی پاا‬

‫اوترسااێن بکااهن‪ ،‬سااهرئهنااب پیالنهکااهی دوژماان بااه هااۆی دوو‬

‫ڵپاااو خاااۆر و کاسااه لێسااای بااهر دهرگاااای تاااغووتی باااه ناوهکااانی حااااجی باارایم ئاغاااای باااهریاجی و حهسااهن ساااهکر خااهڵکی گونااادی دیااوااڵن ساااهری گاارت و شاااههید مااهال ئااااواره باااه‬ ‫زیندوویی له گهڵ دوو هاوڕێی پێشمهرگهی کهوتنه داوی دوژمن و گیران‪.‬‬ ‫لااه شااهوی ‪6‬ی بانهمااهڕی ساااڵی ‪1357‬ی هااهتاویی شاااههید مااهال ئاااواره لااه گااهڵ ‪ 2‬کاااهس لااه پێشاامهرگهکان بااه ناااوی رهحمااانى حهماااهدى وهتمااان اوشااین و مااهال که ااه " محهمماااهد‬ ‫ئهحمهدی" ههردووکیان خهڵکى گوندى (دیوااڵن ناو هى سهردهشت) بوون‪ ،‬ده ێته گوندی دیوااڵن‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره بااه مهبهساات ج ا بااهج کردناای کااارێکی تایبااهتی بااۆ نههێشااتنی گیروگرفتااهکان ده ێتااه گوناادی دیااوااڵن‪ .‬گۆیااا دهب ا لااهو کێشااهیهکی زهوی و زاری کااه لااه نێااوان‬ ‫هند کهس له دانیشتوانی گوندهکه دا بووه حه بکات و یدی کیشهکه تهشهنه نهکاته نێوان بنهماڵهکانی دیکهی گوندی دیوااڵن‪.‬‬ ‫دوای ئاااهوه دهگهناااه گونااادی دیاااوااڵن‪ ،‬کوێ اااای ئااااوهدانی حهساااهن ساااهکر ده ێتاااه پێشاااوازیان و شاااههید ماااهال ئااااواره و ‪ 2‬پێشااامهرگهکه دهباتاااهوه مااااڵی خۆیاااان‪ .‬دوای پشاااوویهکی کاااهب‬ ‫بهرنامه له پێا دا دارێژراوهکهی دوژمن له ماڵی ئهو نۆکهرهی دوژمن سهر دهگر و لهو دهرمانی بێنوشییان بۆ له خواردن دهکهن و به داخهوه له هۆ خۆیان دهبهن‪.‬‬ ‫هااهر ئااهو شااهوه مااهحموودیان و بناای عااامری دوو کااهس لااه فهرماناادهکانی ئهرتااه لااه گااهڵ هنااد جاشااێکی خااۆفرۆ و ژاندارمااهکانی بااهر دهسااتی بناای عااامری خااۆ دهگهیێنااه پااێا‬ ‫ماڵی دیوااڵن و له مێرگهکانی خوار ئاوایی خۆ مهڵۆس دهدهن‪ .‬و دوایه ده نه ناو گوندی دیوااڵن و به ب هیڕ دژ کردهوهیهک ئهو ‪ 3‬تێکۆشهره به ب هۆشی به دی دهگرن‪.‬‬ ‫هاااهر ئاااهوه شاااهوه دهساااتهیهک لاااه پێشااامهرگهکان خاااۆ دهگهیێناااه دهوری ئااااوایی و ساااهنگهر دهگااارن و نااااهێڵن کاااه هااایڕ کاااهس لاااه ئااااوایی باێتاااه دهر و تاااا ڕۆژ دهبێتاااهوه هاااهر لاااهو‬ ‫دهمێننهوه ودوایه بهرزاییهکانی دهوری ئاوایی دهگرن و لهو را تهقه له ژاندهرمهکان دهکهن و ماوهیهکی زۆر بهب شێوهیه دهمێننهوه‪.‬‬ ‫لااهو ماوهیااهدا دوژماان نامهیااهک باااه مااهال ئاااواره دهنووسااێت کااه بهشاااێک لااه نێوهرۆکهکااهی داواکاااری لااه پێشااامهرگهکان بااووه کااه دهوری ئاااوایی بااه جااا بااێڵن و تهقااه نهکااهن‪ ،‬ماااهال‬ ‫ئاااواره لااه باااهر ئااهوه بااه دهرمانهکاااه هۆشاای تێکااااووه نامهکااهی بااه دڵااای ئااهوان نووساایوه و ڕهواناااهی الی پێشاامهرگهکانی کاااردووه و پێشاامهرگهکانیا باا ئاااهوهی هاایڕ بکاااهن دهوری‬ ‫ئاااوایی بااه جاا دێڵاان‪ .‬ماوهیااهک دواتاار هااهلیکۆپتێر دێتااه نێزیااک ئاااوایی دیااوااڵن و مااهال ئاااواره و دوو پێشاامهرگهکهی دیکااه ههڵاادهگرێت و دهیااان باتااه پادگااانی شاااری سهردهشاات و‬ ‫دوای ‪ 3‬ڕۆژ ماناااهوه باااۆ زینااادانی جڵااادیان باااهڕ دهکااارێن‪ ،‬باااه داخاااهوه دوای ‪ 131‬ڕۆژ ئاااازار و ئهشاااکهناه دهیاااان هێنناااهوه باااۆ شااااری سهردهشااات و لاااه بهرهباااهیانی ‪11‬ی خاااهرمانانی‬ ‫ساااڵی ‪1357‬ی هااهتاویی لااه خااوار شاااری سهردهشاات لااه شااوێنێک بااه ناااوی سااهرکهنهکان بااه دهسااتی ڕهشاای رێژیماای پههلااهویی ئێعااداب دهکاارێن و کۆتااایی بااه ژیااانی ئااهو تێکۆشااهره و‬ ‫دوو هاورێکهی دیکهی دێنن‪ .‬ڕووحیان شاد‪.‬‬ ‫شااههید قااادر شااهریفی هااهرگیز نااهمر بااۆ گێرامااهوه کااه ئااهمن دوای ئااهو ڕووداوه تاڵااه هااهوڵم دا حهسااهن سااهکر بگاارب و بااه ساازای تاوانهکااهی خااۆی بگااهیێنم‪ ،‬بااهاڵب بااه داخااهوه خااۆی‬ ‫حهشااار دا و دوایااه ئاااوایی بااه ج ا هێشاات‪ ،‬لااه درێااژهی قسااهکانی دا شااههید قااادر شااهریف باساای ئااهوهی کاارد کااه دوای لێکۆلینااهوه و بااه دوا دا ااوون‪ ،‬ئااهو مهسااهلهیهمان ئاااوا بااۆ‬ ‫ڕوون بااۆوه کااه‪ ،‬ئااهب پیالنااه زۆر پێشااتر دارێااژراوه و بااۆ ئااهب کاااره حهسااهن سااهکر دیاااری کااراوه کااه ئااهوان دهرمااان خااواردوو بکااات‪ ،‬هااهر بۆیااه حهسااهن سااهکر دهرمانهکااه دهداتااه‬ ‫دهسااتی خێزاناای کااه بۆیااان لااه ااا بکااات و ژنهکااه ئااهب کااارهی کااردووه‪ ،‬دوای خواردنااهوهی ااا بهرهبااهره هااهر س ا پێشاامهرگهکه بااه داخااهوه هۆشاای خۆیااان لااه دهساات دهدهن و ئااهوهی‬ ‫لهو ساته دا بیری ل ناکهنهوه دوژمن و سی ورهکانی سهر به ڕێژیم بووه و ب مهترسی له ماڵی حهسهن سهکر دهمێننهوه‪.‬‬

‫الپهرهی ‪56 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 56‬‬

‫ماااهال ئهحماااهد (ئااااواره) وهک هاااهموو کاااوڕه مهالیاااهک ساااهرهتا الی بااااوکی دهساااتی باااه خوێنااادن و نووساااین کاااردووه‪ ،‬پاشاااان ۆتاااه نێاااو فاااهق یان‪ .‬ماااهال ئهحماااهد (ئااااواره) ناسااانامهی‬ ‫مهالیاااهتی لاااه الی زاناااای گاااهوره قاااازی عاااهلی " لاااه مزگاااهوتی ساااووری" سهردهشااات وهدهسااات هێنااااوه‪ .‬شاااههید ماااهال ئااااواره هاااهر لاااه حاااوجرهی فاااهق یان ههسااات باااه ئاااێا و ئاااازار و‬ ‫بهشااا وراوی نهتهوهکاااهی دهکاااات‪ .‬ئاااهو لێکدانهوهیاااهی دهبێتاااه هاااۆی هانااادانی باااۆ دهسااات پێکردنااای شۆڕشاااێکی ناااوێی سیاسااای و تهشاااکیالتی و کۆمهاڵیاااهتی لاااه نێاااو فاااهق و ماااهال و‬ ‫زهحمهتکێشااان و جووتیاااران و بااه گشااتی لااه نێااو هااهموو قشاار و ااین و توێژهکااانی گهلهکااهمان دا‪ .‬مااهال ئاااواره لااه جیاااتی وهدوای ژیااانی ئاسااای خااۆی کااهو ڕێگااای کوردایااهتی و‬ ‫حیزبایهتی دهگرێته بهر و ڕێگای تێکۆشان و خهبات به دژی زوڵم و زۆری به سهر ژیانی ئاسایی خۆی دا ههڵدهبژێر ‪.‬‬ ‫ماااهال ئااااواره باااه بااا ئاااهوهی لاااه هااایڕ کالساااێکی سیاسااای دا بهشاااداری کااارد بااا باااه لێنااااتوویی خاااۆی توانیویاااهتی ببێتاااه باااه یاااهکیک لاااه هاااهره کاااادره باشاااهکانی حیزبااای دێماااۆکراتی‬ ‫کوردساااتانی ئێاااران و لاااه هاااهمان کاتااادا باااه ئاکاااار و کاااردهوهی شۆرشاااگێرانهی خاااۆی توانیویاااهتی لاااه نێاااو گاااهالنی ناو اااه و ڕێک اااراوه سیاساااییهکانی ئێرانااای و کوردساااتانیا دا وهک‬ ‫تێکۆشهر و شۆرشگێر سیمای ڕاستهقینهی خۆی و گهلهکهی به ئهوان بناسێن ‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره لااه ماوهیااهکی کااهب دا تااوانی زۆر کااادر و ئهناادامی دڵسااۆز لااه ناو ااهکانی سهردهشاات و بانااه پ ا بگااهیێن و تااهحویلی گااه و حیزبهکااهی باادات‪ ،‬بهشااێکی بااهر او‬ ‫لااهو ئهندامانااه مااهال و فااهق بااه ههساات و دڵسااۆزهکانی گوناادهکان بااوون‪ ،‬کااه بااه داخااهوه بهشااێک لااهو تێکۆشااهرانه لااه الیااهن ساااواکهوه گیااران و بااهشااێکیا وهک شااههید مااهال ئاااواره‬ ‫ااهکی مهردایاااهتییان بااه ال دا کااارد‪ ،‬یاااان ئاااواره و پاااهریوهی ههنااادهران بااوون‪ ،‬یاااان لاااه وار ێااوهی خاااهباتی سیاسااای و تهشااکیالتی و نیزامااای حیزبااای دێمااۆکراتی کوردساااتانی ئێاااران‬ ‫بااه دژی ڕژیمااای ملناااوڕی پاشااایهتی شاااههید باااوون‪ ،‬بااه خۆشااایهوه هاااهر ئێساااتا‬

‫هناادین کاااهس لاااهو شۆرشااگێرانهی کاااه شاااههید ماااهال ئاااواره کااارد بوونیاااه ئهناادامی حیااازب هاااهروا باااه‬

‫بهردهوامی له مهیدانی خهبات و تێکۆشان دان و بهو پهری دڵسۆزییهوه به تهمهنێکی زۆر و ئهزموونێکی زۆرهوه مهیدانی کوردایهتی و سهنگهری خهباتیان بهر نهداوه‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره کهسااێکی ڕاسااتگۆ‪ ،‬ڕوو خااۆ ‪ ،‬دهب بااه پێکااهنین و هێاادی و لااه سااهرهخۆ بااوو‪ ،‬زمااانی ل ا حاااڵی بااوونی بااه هێااز بااوو‪ ،‬ههڵسااوور و زانااا و شاااعیر بااوو‪ ،‬بااه ئااهخالق‬ ‫و بااه دیسااپلین و لااه هاااهمان کاتیشاادا نااههێنی کاااارێکی وهسااتا کااار باااوو‪ .‬خااهمی خااهڵکی لهباااهر بااوو‪ .‬شااههید ماااهال ئاااواره بااهر لاااه هااهموو شااتێک پێااای وابااوو بااۆ بهرباااهرهکانی دژی‬ ‫داگیرکااهران دهب ا خااهڵک ڕوون و وریااا و هوشاایار بکرێنااهوه و لااه تهشااکیالتێکی ڕێکوپێااک دا ڕێکب اارێن و کااۆ بکرێنااهوه و ئااهو لااه سااهر ئااهو باااوره بااوو کااه بااه ب ا ئااهب شااێوه کاااره‬ ‫حهرهکهت و جوواڵنهوه به دژی داگیرکهران‪ ،‬سهرکهوتن وهدهست ناهێن ‪.‬‬ ‫باااه حاااهق ئاااهوهی شاااههید ماااهال ئااااواره لاااهو ساااهردهمه دا کاااردی ناااه ئهواناااهی پاااێا خاااۆی و ناااه ئهواناااهی دوای خۆشااای ناااهیان توانیاااوه ئاااهو حهرهکهتاااه و جوواڵناااهوه سیاساااای و‬ ‫تاااهشاااکیالتییه باااه هێااازه و شااااراوهیه پێاااک بێااانن و بیکاااهن‪ .‬باااه کاااوردی و باااه کاااورتی‪ ،‬شاااههید ماااهال ئااااواره اااهمکی دێماااۆکرات و پێشاااکهوتن خاااوازی و کۆمهاڵیاااهتی باااوو‪ ،‬حیزبااای‬ ‫دێماااۆکرات شاااههید ماااهال ئااااوارهی پااا نهگهیاناااد‪ ،‬باااهڵکوو ئاااهوه ئااااوارهی شاااههید باااوو کاااه ریزهکاااانی حیزبااای دێماااۆکراتی بووژاندناااهوه و ڕێکی ساااتنهوه و تهشاااکیالتێکی باااه هێااازی باااۆ‬ ‫حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران له ناو هکانی سهردهشت و بانه و ناو هی مهنگورایهتی پێک هێنا‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬شههید مهال ئاواره یهکێک له ئهندامانی کۆمیتهی ساخکهرهوه بوو‪ ،‬ئهو کۆمیتهیه ۆن ساز کرا و ئهندامهکانی دیکهی ک بوون و ئهرکی ئهو کۆمیتهیه ی بوو؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬ئااهو کۆمیتهیااه لااه ساااڵی ‪1352‬ی هااهتاوی دا بااه مهبهسااتی پێشااگیری لااه ههڵوهشااانی حیزباای دێمااۆکرات و بااوونی بااهر بهسااتێک لااه بااهردهب دیکتاااتۆری و سااهرهڕۆی و خااۆ بااه‬ ‫دهسااتهوه داناای ئهحمااهد توفیاا دا لااه کوردسااتانی گااهرمێن پێااک هااات‪ .‬ئااهو کۆمیتهیاااه لااه سااهرهتا دا بریتیبااوون لااه بااهڕێزان کاااک حهسااهن ڕهسااتگار‪ ،‬سااهعید کوێسااتانی‪ ،‬حوساااێن‬ ‫مااهدهنی و شااههیدی هااهرگیز نااهمر کاااک قااادر شااهریف‪ ،‬بااۆ بااه هێااز کردناای ئااهو کۆمیتهیااه لااه س ااڵی ‪ 1353‬دا هنااد کهسااێکی لااه ژیاار ناااوی "ڕاوێژکااار" بااه خااۆوه زیاااد کاارد ئااهوهی لااه‬ ‫بیرب ب شههید مهال ئاواره‪ ،‬مهال ئهبووبهکری فهلسهفی و مهال رهسووڵ پێشنهماز بوون‪.‬‬ ‫بااه داخااهوه بااه هااۆی نێزیکایااهتی و دوو زمااانی ئهحمااهد توفی ا لااه الی بااارزانی نااهمر و زهخاات و فشاااری حهسااۆ میرخااان لااه سااهر تێکۆشااهران ئااهب کۆمیتهیااه نااهیتوانی بااه ئامااانای‬ ‫دارێااژراو و سااهرهکی خااۆی بگااات‪ ،‬بااارزانی ئهحمااهد تااۆفیای پاای باشااتر بااوو لااه حیزباای دێمااۆکرات و ئااهوان ئااهو کۆمیتااهیان لااه بهرژهوهناادی خۆیااان دا نااهدهدیت‪ ،‬هااهر بۆیااه زۆری پ ا‬ ‫نااه ااوو کااه بااه بهرنامااهی داڕێااژراوی ئااهوان ئااهو کۆمیتهیااه لااه ناااو وو‪ " .‬دیاااره ئااهو کۆمیتهیااه جێگااای هیااوا و ئومێاادی تێکۆشااهرانی دێمااۆکرات بااوو لااهو سااهردهمه پااڕ لااه زهباار و زهنگااه‬ ‫دا‪".‬‬ ‫شااههید ئاااواره لااه بااارودۆخێکی ئاااوا و بااه تایبااهتی لااه ژێاار زهخاات و فشاااری حهسااۆ میرخااان دا بااه نا اااری کوردسااتانی گااهرمێنی بااه ج ا هێشاات و زۆر بوێرانااه و ئازایانااه لااه گااهڵ‬ ‫دوو کهس له هاوبیر و تێکۆشهرانی دێمۆکرات شههید قادر شهریف و کاک سهعید کوێستانی گهرانهوه ناو هی سهردهشتی مهکۆی شۆرشگێران و بانهی النهی شێران‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره شااێوازێکی تایبااهت بااه خااۆی هااهبوو بااۆ کااار کااردن‪ ،‬هااهر بۆیااه بااه گهیشااتنهوهی بااۆ ناو ااهی بانااه و سهردهشاات دهسااتی کاارد بااه کاااری ڕێک سااتن و سااازماندههی‬ ‫کۆمااهاڵنی خااهڵک و دانیشااتوانی ئااهو ناو انااه‪ ،‬شااههید ئاااواره بۆ ااوونی وابااوو کااه‪ ،‬بااۆ ئااهوهی حیزباای دێم اۆکرات اااالک و زیناادوو ڕابگرێاات‪ ،‬پێویسااتی بااه تهشااکیالتێکی پتااهو ههیااه‬ ‫و دهباا‬

‫اااین و توێژهکاااانی کۆماااهڵگا و بااه تایباااهت شاااوێنی کاااار و تێکۆشااانی خاااۆی باااه تاااهواوی ڕێاااک ب ااات و دوای ئاااهوه کاااه تهشاااکیالت دامااهزرا ئاااهو تهشاااکیالته ااااالک و ئااااکتیو‬

‫بکر و دوایه شێوهکانی خهبات و بهربهرهکانی قۆناب به قۆناب بۆ سهرکهوتنی گه بهرهو پێا بهر ‪.‬‬ ‫بهاڵب به داخهوه ئهو ئاواتهی که خواستی بوو وهدی نههات‪ ،‬دوژمنان و نۆکهران شهڕی هکداریان به سهردا سهپاندن و له گهرمێن و له کوێستان را پیالنیان بۆ داڕشت‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪55 :‬‬

‫‪Page : 55‬‬

‫وهاڵب ‪ :‬ڕاسااتی و دروسااتی و دڵسااۆزی لااه ئهناادازه بااهدهری مااهال ئاااواره بااۆ نهتهوهخااهی‪ ،‬بااۆ دۆسااتو هاوڕێیااانی وێنااهی زۆر خهمااه‪ .‬سااهرڕای ئااهوه ئیاتماااعی بااوونی مااهال ئاااواره‪ ،‬خااه‬ ‫ماااهرجی ساااهرهخی خاااادرێكی لێنااااتووی سیاساااییه‪ ،‬زۆر باااهر او باااوو‪ .‬لاااه بااااری زانیاریاااهوه‪ ،‬خوێنااادنی مهالیاااهتی هاااهبوو‪ ،‬مرۆەێكااای مهنااادو ئاقااا باااوو‪ ،‬لاااه بااااری سیاسااایهوه باااه‬ ‫ئیسااتداللهوه باساای سیاساای دهخاارد و خااادرێكی هااهره باشاای سااهردهمی خااۆی بااوو‪ .‬لااه داوێاان پاخیاادا نموونااه بااوو‪ .‬لااهو ماوهیاادا خااه پێكااهوه بووینااه خااهبو خااووڕیم لااه خااوو و خاادهی‬ ‫ئاوارهدا نهدیوه ‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬باااهرێز کااااک ساااهعید‪ ،‬شااههید ماااهال ئااااواره هنااادین شااێعری شۆرشاااگێری و ئاااهدهبی لاااه دوای خااۆی باااه جااا هێشاااتوون‪ ،‬ئهگااهر لاااهو باااارهو تیشاااک ب هیااه ساااهر بهشاااێک لاااه‬ ‫شێعرهکانی ئهو شههیده نهمره سوپاست دهکهب؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬بهداخااهوه هاایڕ یااه لااه شااێعرهخانی شااههید ئاااوارهب لااه بیاار نییااهو نیمااه‪ .‬ماان شااهیدای یااهخێج لااه ههڵبهسااتهخانی ناااوبراو بااووب تااا ئێسااتا لااه هاایڕ شااوێنێج نااه بااه دهساات‬ ‫نااووس‪ ،‬نهبااه اااپكراوی نهماادیوه‪ .‬ههڵبهسااتهخه پڕۆگڕاماای حزبێكاای سیاساای بااوو‪ .‬نیزیااج بااه ههشااتاو هنااد شااێعر بااوو خااه سااتراتێژیهخهی سااهربهخۆیی خوردسااتان بااوو‪ .‬لااه دوازده‬ ‫بااه پێكنااااتبوو‪ ،‬لااه ئهنااادامگیری‪ ،‬تهربیااهتی ئهناااداب‪ ،‬خالساای خاااادر‪ ،‬ههوڵاادان باااۆ دارشااتنی فهرهاااهنگیكی یااه گرتاااوو‪ ،‬نێااوی زۆرباااهی هااهره زۆری قاااهوبو تایفااهو عهشااایرهتهخانی‬ ‫خوردساااتانی نااااو بردباااوو‪ ،‬لاااه پاااۆلی ساااهرتایی ڕا یاناااهی فێرخردنااای نیشاااتمانپهروهری‪ ،‬ڕاهێناااانی منااادا باااه شاااێوهی شۆرشاااگێڕی‪ ،‬دامهزرانااادنی زانساااتو ساااهنعهت لاااه خوردساااتانی‬ ‫سهربهخۆدا‪ ،‬داوێن پاخی‪ ،‬به ڕاستگۆ ڕاهێنانی خۆمهڵگا‪ ،‬البردنی یاسای خوشتنو ئێعدابو ‪ ...‬زۆر شتی تری خه بهڕاستی له بیرب نهماون‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬من لێره دا کۆتایی دێنم به پرسیارهکانم‪ ،‬بهرێزتان ئهگهر شتێکتان لهو پهیوهندییه دا ماوه دهتوانن باسی بکهن؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬دیاااره باسااكردن لااه سااهر خهسااایهتییهخی ههڵكااهوتوو بااه شااێوهی پرساایار‪ ،‬بااه ئاماااژه پێكردنێكاای خااورت دهبڕێتااهوه‪ ،‬دهنااا باسااكردن لااه سااهر شااههید مااهال ئهحمااهدی شهڵماشاای‬ ‫“مااهال ئاااواره“ ماارۆ دهتااوان بڵ ا هااهر باااره خۆمهاڵیهتییهخااهی ده ئهوهناادهی گااوترا‪ ،‬زیاااتر ههڵاادهگر ‪ .‬خۆشهویسااتی ئاااواره لااه ناو ااهدا بۆخااۆی باسااێكی دوورو درێااژه‪ .‬هااهر دهباا‬ ‫بڵێین‪ :‬بیروهری شههید ئاواره پیرۆز بێتو ڕوحی ههر شاد بێت ‪.‬‬ ‫زۆر سوپاس بۆ ئهو کاتهی که پێت داین و سهرکهوتنت به ئاوات دهخوازب‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪9 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫وتووێژ لهگهڵ بهرێز مامۆستا خالهق حهفیدی هاورێی نێزیکی شههید مهال ئاواره‬ ‫وتااووێژی ماڵپااهری گیارهنااگ لااه گااهڵ بااهرێز کاااک مااهال خالااهق حهفیاادی (ساایروان)‪ ،‬یااهکێک لااه تێکۆشااهرانی دێریناای حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتان‬ ‫و ههروهها هاوڕیی نێزیک و جێی مهتمانهی شههید مهال ئاواره‬ ‫* ماڵپهری گیارهنگ‪ :‬بهرێز مامۆستا سیروان سهرهتا سوپاست دهکهب بۆ ئاماده بوونیت‪.‬‬ ‫پرساایارهکهب بااهوه دهساات پێدهکااهب‪ ،‬مااهال ئاااواره خااهڵکی کااو بااوو و لااهو یاااد کردنهوهیااه دا مااهال ئاااواره ااۆن زیاااتر لااه ئێسااتا بااه گهلهکااهمان‬ ‫دهناسێنی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬باااس کااردن لااه سااهر ژیااان و ئاکااار و کااردهوهی شااههید مااهال ئاااواره پااا تێپااهربوونی دهیااان ساااڵ بااه باا لااه دهساات دابااوونی یاداشاات هێناادێک دژواره‪ .‬بااهاڵب هااهو دهدهب‬ ‫ئاااهوهی خاااۆب دیتووماااه یاااان بیساااتوومه لاااه رۆژگااااری ئاااهو دهب دا شاااتێک بااااس بکاااهب‪ ،‬ڕهنگاااه دهقااااودهقی ڕووداوهکاااه ناااهب ‪ ،‬باااهاڵب نا اااارب باماااهوه ئاااهو ساااهردهمه و مێشاااکی خاااۆب‬ ‫هااهڵکڕێنم‪ ،‬بااهڵکوو بتااوانم وهاڵماای بااهڕێزتم دا بێتااهوه‪ ،‬هااهر بۆیااه بااه گااهرمی سوپاساات دهکااهب بااۆ وهئهسااتوو گرتناای ئااهو ئهرکااه گرینااگ و مێژوویااه و یاااد کردنااهوه لااه تێکۆشااهرێکی‬ ‫وهک مهال ئاوارهی خهباتگێر و شههید‪.‬‬ ‫مااهال ئهحمااهد کااوڕی مااهال محهممااهد ئااهمین ههمهوهناادی ناسااراو بااه شااههید مااهال ئاااواره لااه دایااک بااووی ساااڵی ‪1313‬ی هااهتاوی خااهڵکی گوناادی شااڵما سااهر بااه شاااری سهردهشاااتی‬ ‫سهرسهوزه‪.‬‬

‫الپهرهی ‪54 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 54‬‬

‫ئێمااه ووینااه مهختااهبی سیاساای پااارتی دێمااۆخڕات خااه ئااهوخات مامۆسااتا ئیبااڕاهیم ئهحمااه د سااكرتێری پااارتی دێمااۆخڕاتی خوردسااتان بااوو‪ .‬تااا ئااهو خااات خۆمیتااهی ساااخكهرهوه ‪ 2‬خااهس‬ ‫باااووین‪ ،‬واتاااه‪ :‬مااان و خاااا قاااادر شاااهریف و خاااا حوساااێن ماااهدهنی‪ .‬دهبوایاااه خۆمیتاااهی سااااخكهرهوه باااهرین‬ ‫خهینااهوه‪ .‬زۆرمااان ههوڵاادا شااههید ئاااواره ئاگااادار خااهین بێاات ئهگااهر پێاای خااۆ بێاات لااهو خۆمیتهیااه دا بێاات‪،‬‬ ‫بااهاڵب دهسااتمان نهخااهوت‪ ،‬دوایاای خااا حهسااهن ڕسااتگارو مااهال ئهبوبااهخرمان پێااوه زیاااد خاارد و بااووین بااه پێاانن‬ ‫خااهس‪ .‬دوای دابهشااكردنی خااار ووینااهوه ڕۆژهااهاڵت و شااههید ئاوارهمااان لااه گوناادی بێااژو دیتااهوه‪ .‬ۆنیااهتی‬ ‫پێكنااااتنی خۆمیتاااهی سااااخكهرهو تااااهرمیم خردناااهوهمان لاااه ساااهرهتاوه بااااۆ ماااهال ئااااواره باساااكرد و پێشاااانیاری‬ ‫هاوخاریماااان پێكااارد‪ .‬زۆری پااا خاااۆ باااوو و پێشاااوازی لاااه پێشااانیاری ئێماااه خااارد‪ .‬خۆمیتاااهی سااااخكهرهوه باااه‬ ‫ئینتصااابی پێكناااتبوو‪ ،‬هااهر بااهو پ یااه شااههید ئاااواره بااوو بااه ئهناادامی ئااهو خۆمیتهیااه و دهساات بااهخار بااوو‪.‬‬ ‫ماااهال ئااااواره وهخاااوو ئێماااه ئامااااده ناااهبوو لاااه گاااهڵ ئهحماااهد تۆفیااا خاااار بكاااات‪ ،‬باااهاڵب دوای خاااۆنگرهی ‪ 2‬ی‬ ‫حیاازب‪ ،‬هااهموومان هااهوڵمان دهدا یااه بگرینااهوهو پێكااهوه خااار بكااهین‪ .‬مااهال ئاااواره بااۆ یهخگرتنااهوه نهخشاای‬ ‫سااهرهخی هااهبوو‪ .‬ماان و شااههید قااادر شااهریف بااه هااۆی جڵغااهگێڕاناای ئهحمااهد تۆفی ا نااهمان دهتااوانی باینااهوه‬ ‫نێاااو شاااۆر ‪ ،‬باااه شااااخانهو لاااه ڕۆژهاااهاڵت لاااه نێاااو خهڵكااادا باااووین و ڕۆژگاااارێكی زۆر ساااهخت و دژوارو پاااڕ‬ ‫مهترسااایمان بهساااهر بااارد‪ ،‬لاااه مااااوهی ئاااهو ساااێزده مانگاااهی خاااه باااه ننێنااای لاااه خوردساااتانی رۆژ هاااهاڵت باااووین‬ ‫شاااههید ماااهال ئااااواره دوو سااا جااااری ساااهفهری قاااهاڵدزێی خااارد و زۆری ههوڵااادا یهخگرتنهوهیاااه بڕهخساااێن ‪.‬‬ ‫ئاااهو خاااات شاااههید خاااا ساااهدیای هاااهنایری ئاااازهر دوای خاااۆنگرهی دووهاااهب باااه ساااكرتێری حیزبااای دێماااۆخڕاتی‬ ‫خوردسااتان هااهڵبژێردرا باااوو‪ .‬خااه بهداخااهوه پاااا ماوهیااه بااه فیتااای ئهحمااهد تۆفیاا و باااه دهسااتی حهساااهنی‬ ‫برازای شههید خرا‪ .‬مهال ئاواره به هاوخاری هێندێج له هاوڕێیان وو بووه الی شههید ههنایری و یهخگرتنهوهی پێج هێناو ئێمه گهڕاینهوه خوردستانی باشوور‪.‬‬ ‫بااه دوای شااههید خراناای خااا سااهدی هااهنایری خۆمیتااه ناوهناادی خهوتااه حاڵااهتی ب سااهرهو بااهرهیی‪ .‬ئێمااه بااۆ ئااهوهی خادرهخااان باااڵو نااهبن جااارێكی دیكااه بااه ننێناای خۆمیتااهی‬ ‫ئیناالبااای حیزبااای دێماااۆخڕاتی خوردساااتانمان پێكنێناااا‪ ،‬خاااه شاااههید ئااااوارهو شاااههید شاااهریفزاده ئهنااادامی دامهزرێناااهری ئاااهو تهشاااكیالته باااوونو هاااهر دووخیاااان لاااه باااهڕێوه بردنااای‬ ‫بهرنامهی ئهو خۆمیتهیهدا سهریان له سهر داناو شههید خران ‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬بهرێز کاک سهعید ئهگهر بکر له سهر شێوهی گیرانی مهال ئاواره له بانهمهری ‪ 1357‬دا و ههروهها له سهر ئێعداب کرانهکهی باسێکمان بۆ بکهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬شااێوهی گیراناای مااهال ئاااواره ئێسااتا زۆر ڕوون نییااه‪ ،‬دیاااره ئااهو خااات ماان دوور بااووب و لااه ناو ااهی باڵهخایااهتی نیشااتهج بااووب‪ .‬هااهڵاڵو بگااره و بااهردهی رژێماای سااهرهرۆی‬ ‫تااااران ئهوهنااادهی توونااادوتیژ باااوو‪ ،‬ئهوهناااده ئێماااه ئهواناااهی لاااه ژێااار ساااێبهری شاااۆر باااووین لاااه ژێااار گوشاااار و ههڕهشاااهی خاااار باااه دهساااتانی شۆرشااادا باااووین‪ .‬ههواڵاااهخان زۆر باااه‬ ‫زهحمااهت وهر دهگیاااران‪ .‬ئااااوارهو خوڕێاااج باااه نێاااوی ڕهحماااان‪ ،‬لاااه گوناادی دیاااوااڵن گیاااران‪ .‬گۆیاااا جاسوسااای نێاااو خۆیاااان لاااه سااهر باااووهو شاااهو ‪ ،‬یاااان باااهیانی لاااه دیاااوااڵن لاااه مالێكااادا‬ ‫دهورهیاااان داونو گیاااراون‪ .‬ماااهالڕهحیم لۆماااانی و خوێ اااا پیرۆتااای خوناااه مشاااك خاااه ئاااهو خاااات لاااه گاااهڵ ژاندارماااهری هاوخاریاااان خاااردووه ئاااهوانیا جاااۆرێكی دیكاااهی دهگێرناااهوه‪ ،‬باااهاڵب‬ ‫گوتااهی ئااهوان بااه هێنااد ناااگیر ‪ ،‬وونكااه هاوخاااری رژێاام بااوون‪ .‬هێناادێج خهساایا دهڵااێن دهرمااان خااوارد خاارا بااوون مێشااكیان لااه خااارخرا بااوو بۆیااه لااهو ماڵااهی لێاای بااوون وا بااه‬ ‫هاسااانی خۆیااان تهساالیم خاارد‪ .‬لااه ڕاسااتیدا ماارۆ لااهو دوو‪ ،‬س ا شااێوه گێڕانااهوه شااتێكی وای بااۆ ساااب نابێتااهوه‪ .‬دیاااره لااهو گیاارو دارهیاادا خااه شااههید ئاااوارهی تێاادا دهسااتگیر کاارا‪،‬‬ ‫ئێعااداب خردناای مسااوهگهر بااوو‪ .‬ئااهو خااوڕهی لااه گااهڵی گیاارا بهرپرسایهتیشاای نااهبوو ئێعااداب خاارا‪ ،‬شااههید ئاااواره یااهخێج لااهو خااادره ئاااختیوو خۆشهویسااتانه بااوو خااه رژێاام بااه دوایااهوه‬ ‫بوو بیگر و لهخاتهدا ئێعدامی بكاتو اوی خهڵكی پ بترسێن ‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬کاریگهری گیران و شههید کرانی مهال ئاواره‪ ،‬له نێو خهڵک و تێکۆشهران دا ۆن بوو؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬وه باساام خاارد زهبروزهنگاای ئااهوخاتی رژێماای ئێااران ئهوهنااده تووناادوتیژ بااوو لااه ناو ااهدا خااهس نهیاادهتوانی بااه ئاشااكرا پااهخوو پااهخوو بااۆ مااهال ئاااواره بكااات وهڕهزی خااۆی‬ ‫نیشاااان بااادا‪ ،‬زانیبایاااان ههرخهساااێج باااۆ ئااااوارهی باااه خهماااه دهگیااارا‪ .‬وهحشاااهتێكی وایاااان پێاااج هێناااا باااوو هااایڕ خاااهس نهیااادهوێرا داخ و خهساااهری خاااۆی دهر بباااڕ ‪ .‬گۆیاااا ئهناااداب و‬ ‫ههوادارانی حیزب له ماڵی یهختر دانیشتوونو بۆی گریاون‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬ڕادهی زانایی و ههڵسوکهوتی مهال ئاواره له الیهن جهنابتهوه ۆن ههڵدهسهنگێندر ؟‬

‫الپهرهی ‪53 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 53‬‬

‫وتووێژ له گهڵ بهرێز کاک سهعید کوێستانی (کاوه) سهبارهت به شههید مهال ئاواره و هاوڕێیانی‬ ‫وتاااووێژی ماڵپاااهری گیارهناااگ لاااه گاااهڵ باااهرێز کااااک ساااهعید کوێساااتانی (کااااوه)‪ ،‬یاااهکێک لاااه تێکۆشاااهرانی دێرینااای حیزبااای دێماااۆکراتی‬ ‫کوردستانی ئێران و ههروهها هاوڕیی سهردهمی پێشمهرگایهتی له گهڵ شههید مهال ئاواره‬ ‫بهرێز کاک سهعید کوێستانی ئهو کاتهت با و ماندوو نهبی‪.‬‬ ‫ساااهرهتا زۆر ساااوپاس باااۆ ئاااهوه دڵساااۆزانه باااه دهنگماناااهوه هااااتی کاااه ئاوڕێاااک لاااه یاااهکێک لاااه تێکۆشاااهره هاااهره نهباااهزهکانی بزوتناااهوهی‬ ‫ڕزگاری وازاناااهی گهلهکاااهمان لاااه ساااااڵنی ‪ 1356‬و ‪1357‬ی هاااهتاوی واتاااه شاااههید ماااهال ئهحماااهد شڵماشااای ناساااراو باااه شاااههید ماااهال ئااااواره‬ ‫بدهینهوه‪.‬‬ ‫زۆر سوپاس منیا ماندوو نهبوونی له جهنابت دهکهب‪.‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬باااهرێز کااااک ساااهعید ڕاپاااهرین و جوواڵناااهوهی سااااڵهکانی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاوی یاااهکێک لاااه الپاااهره زێریناااهکانی خاااهباتی حیزبااای دێماااۆکراتی کوردساااتانی ئێراناااه و جێگاااای‬ ‫تایبااهت بااه خااۆی لااه مێااژووی حیاازب و گااه دا ههیااه‪ ،‬لااهو خهباتااه نابهرامبااهره دا بااه داخااهوه ‪ 83‬کااهس لااه تێکۆشااهرانی ئااهو کاااتی حیاازب و یااهک لااهوان مااهال ئاااواره شاااههید‬ ‫بوون‪ ،‬دهکر لهو پهیوهندییه دا و به تایبهت له سهر مهال ئاواره زانیاریمان پ بدهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬باااهڵ ‪ ،‬وێاااڕای دهربڕینااای خۆشاااحاڵی لاااه باااه ساااهر خردناااهوهی تێكۆشاااهرانی شاااههید‪ ،‬سوپاسااات دهخاااهب باااۆ ڕاپهڕانااادنی ئاااهو ئهرخاااه پیااارۆزهی وهساااتۆی خاااۆت گرتاااووه‪ .‬بهڕاساااتی‬ ‫بااهڕێزتان وه ڕۆژناماااهوانێكی وریاااا بااه هاااۆی ساااایته جوانهخااهتان “ گیااااڕهنگی“ خۆشهویسااات بێالیهنانااه ئاااهرخی ڕۆژنامهگاااهری خۆتااان باااهڕێوه دهبااانو داوای سااهرخهوتنی زیاترتاااان باااۆ‬ ‫دهخهب ‪.‬‬ ‫ڕاسااته خااه ڕاپااهڕینی ساااالنی ‪ 56‬و ‪ 57‬الپهڕهیااهخی مێژوویاای زێڕینااه لااه تێكۆشااانی حیزباای دێمااۆخڕاتی خوردسااتان‪ ،‬بااهاڵب النیكااهب دهب ا بااۆ شااارهزا بااوون لااه مێااژوو ئاگاداریمااان لااه‬ ‫ساااهر جوواڵناااهوهی نهتهوهخاااهمان هاااهبێت‪ .‬جوواڵناااهوهی ساااااڵنی ‪ 56‬و ‪ 57‬خۆمیتاااه ناوهنااادی حیااازب پێااای ههڵنهساااتا‪ ،‬باااه داخاااهوه ئاااهو خاااات ڕێبهرایاااهتی حیااازب دهساااتی بهساااهر داگیااارا‬ ‫بااوو خااادره دڵسااۆزهخانی حیاازب لااه نێااو وار ێوهیااهخی تااهنگی تاخااه خهساایدا گیریااان خاارد بااوو‪ .‬بهشااێج لااه خااادره وریاخااانی حیاازب لااه ژێاار درۆشاامی “ نهساارهوتن تااا سااهرخهوتن“ و‬ ‫پڕۆگڕامااای خۆمیتهیاااه باااه نێاااوی “ خۆمیتاااهی ئیناالبااای حیزبااای دێماااۆخڕاتی خوردساااتان“ دا خاااه“ تاااهرمیم“ خاااراوهی خۆمیتاااهی سااااخكهرهوهی حیزبااای دێماااۆخڕاتی خوردساااتان باااوو‪ ،‬لاااه دژی‬ ‫بیاماای دیكتاااتۆری ئاریااامێنر بااۆ مااافی پێشااێلكراوی نهتااهوهی خااورد ڕاپااهڕینو بااه داخااهوه تووشاای شكساات هاااتین‪ .‬بهشااێج لااه خادرهخااان شااههید بااوون و بهشااێكیا وه تااۆوی زهوی‬ ‫هاااهر خااااب خهوتاااه قوژبنێاااج‪ .‬خاااا ئهحماااهد شڵماشااای “ ماااهالئاواره“ خاااا ساااولێمانی ماااوعینی“ فاااای “ خاااا ئیساااماعیلی شاااهریفزاده“ مهالعاااهزیز و‪ ...‬هنااادین تێكۆشاااهریتر لاااه گاااهڵ‬ ‫خۆماااهڵێج پێشااامهرگهی قارهماااان باااوون باااه دهساااته یلاااهی ئاااهو ڕاپهریناااه خوێناویاااه ساااااڵنی ‪ 56‬و ‪ 57‬و باااه مێاااژوو حیزبااای دێماااۆخڕاتی خوردساااتان تاااهواو باااوو‪ ،‬هاااهروهها باااوو باااه‬ ‫الپهڕهیهخی درهوشاوهی له مێژوو حیزبی دێمۆخڕاتی خوردستانی ئێران دا‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬بهرێز کاک سهعید دهکر بۆمان باس بکهی که له کو و له چ ساڵێکدا شههید مهال ئاوارهتان بینی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬ئااهمن لاااه گاااهڵ شااههید خاااا هاشااام ئهقااهللطالب “ قادرشاااهریف“ ڕێكاااهوتی ‪1353‬ی هاااهتاوی لااه ساااهفهریكدا خاااه لهناو ااهی باڵهخایاااهتی باااۆ قااهاڵدزی بووماااان‪ ،‬باااه ڕێكاااهوت‬ ‫تووشاای شااههید ئاااواره بااووین‪ .‬ماان نااهب دیبااوو‪ ،‬لااه گااهڵ خااا قااادر شااهریف ئاشاانا بااوون‪ .‬پێشااتر نێااوی مااهال ئاااوارهب بیسااتبوو‪ ،‬وه مهالیااه لااه مێشااج و زهینماادا پێناسااهب دهخاارد‪.‬‬ ‫خاتێااج پێكااهوه دانیشااتین و شااههید ئاااوارهب دوانااد‪ ،‬ئاااواره مرۆەێكاای ڕووناااخبیری تااهواو سیاساای بااوو‪ ،‬لااه گااهڵ زهینیاااتی پێشااووب جیاااواز بااوو‪ .‬شااههید قااادر شااهریف قااهراری لااه‬ ‫گااهڵ دانااا لااه خاااتێكیتردا پێكااهوه دانیشااین لااه بااارهی تێكۆشااانی داهاااتوو وتااوووێژ بكااهین‪ ،‬بااهاڵب بااه هااۆی گوشااار هێنااانی ئهحمااهد تۆفی ا بااهج هێشااتنی قااهاڵدز ‪ ،‬لااهو خاتاادا نااه‬ ‫شههید ئاوارهمان دیتهوه‪ ،‬نه پێكهوه دانیشتنمان بوو‪ .‬ههتا نیزیج ههشت نۆ ده مانگ نهماندیتهوه‪.‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬ئایاااا شاااههید ماااهالئاواره ئهنااادامانی کۆمیتاااهی سااااخکهرهوهبوو؟ ئهگهرئهنااادامی ئاااهو کۆمیتهیاااه باااوو لاااهو ماوهیاااه دا هاااهوڵ و تێکۆشاااانی باااۆ یاااهک ریااازی تێکۆشاااهرانی حیااازب‬ ‫ۆن بوو؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬ئێمه خاتێج له قهاڵدز قهرارمان دانا پێكهوه دانیشین و دوایی نهخراو ئێمه لهو ڕۆینو بۆمان نهخرا پێج هاتنی خۆمیتهی ساخكهرهوهی له گهڵ باس بكهین‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪52 :‬‬ ‫الوێكی گورج و خاوهن هۆ و بیر‬

‫‪Page : 52‬‬

‫نهترسی له بهند له خۆت و زنایر‬

‫پرساایار ‪ :‬لاااه کۆتااایی دا زۆر سوپاسااات دهکااهب باااۆ بهشااداری کردنااات لااهو دیمانهیاااه دا‪ ،‬هیااوادارب کاااه لااه داهااااتوو دا کهسااانی شاااارهزا زیاااتری لاااه سااهر بنووسااان بااۆ ئاااهوهی ڕهنااان و‬ ‫زهحمهتهکانی شههید مهال ئاواره ون نهبن و گهلهکهمان ههر دهب خهباتی ئهو شۆڕه سوارانه بۆ گهیشتن به ئازادی له بهر او بگرن‪.‬‬ ‫وهاڵب ‪ :‬باااس لااه سااهر شااههید (ئاااواره) زۆر لااهوه زیااادتری گهرهخااه‪ ،‬بااه هیااوای ئااهوه کااه بااه هااهموو الیااهکمان بتااوانین کااه کااهڵک لااه ئااهزموونی ئااهو خهباتگێرانااه وهر بگاارین بااۆ‬ ‫ڕزگاااری کوردسااتان و هااهروهها بااه بااه حاااڵی خااۆب سوپاساات دهکااهب بااۆ ئااهو یاااد کردنااهوه پیاارۆزه و هیااوادارب کااه ئاماناااهکانی شااههیدان و بااه تایبااهت شااههید مااهال ئاااواره کااه‬ ‫ڕزگاری کوردستان بوو وهدی بێت‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪14 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫بهڕێوه بردنی ڕاسپهردهیێکی گرینگ له گهرمین و گهرانهوه بۆ الی ئاواره‬ ‫نووسینی‪ :‬نهبهز عهلی دوست‬ ‫ئێوارهیهخی مانگی گهالوێژ سهروبهندی رۆژئاوا بوون به دهب گۆرانی گووتنهوه خۆی به موو هی هخۆی گوندی بێشاسپ دا خرد‪.‬‬ ‫بااه نێااو ڕهزی ماااڵ برایماای ئهحمااهدی دا تێپااهری و لااه سااهر خانیااه سااۆفی قااادری الیدا‪ .‬پااا دهساات و دموو اااو شااتن و خواردنااهوهی ئاااوێكی‬ ‫سااارد لااه ساااهر تاتااه بهردهخااهی راخشااااو اااوی لاااه ئاساامان وه بااڕێن‪ ،‬لاااه اااو ترووخانێكااادا ئهسااپی خااهیاڵ قاااهدوالپاڵ و خااهژوخێوی نێاااوان‬ ‫ااهخۆ و شاااری سهردهشااتی باارین و لااه بااهردهب ماااڵ لااه عااهرزیدا‪ .‬هااهزار و یااه پرساایار بااۆ وهاڵب وهر گرتنااهوه لااه مێشااكی دا خ بااهرخ یان‬ ‫باااوو‪ ،‬ئااااخر خاتێاااج ئاااهو باااۆ گهیانااادنی راساااپاردهیهخی گریناااگ باااهرهو گاااهرمێن بباااۆوه خێزانااای ڕۆژ و ماااانگی خاااۆی باااوو‪ ،‬ااااوهروانی مناااداڵی‬ ‫س ا ههمیان بااوون بیااری خیزاناای و دوو کاااهخانی رخهیااهخیا دهساات بااهرداری نااهبوون‪ ،‬منداڵااهخان دهب ا‬

‫ااۆن باان‪ ،‬خێاازانم اای بااه سااهر هاااتب ‪ ،‬بڵێاای خااوڕ ب ا یااان خااڕ‪ .‬لااهو بیاار و‬

‫فكراناااه دا باااوو بهردوو كهیاااه خهلهخاااهی ئاااهنگاوت‪ ،‬ساااهری هاااهڵبری و باااه نیاااوه راخشااااوی ساااهیرێكی پناكاااه دهوهناااهخانی پاااا رێگاکاااهی خااارد چ دیاااار ناااهبوو‪ ،‬بوولێڵاااه خاااهوتبوو‪،‬‬ ‫ناسااینهوهی دۆساات و دوژماان اااوی تیااژ و بااه حااووخمی دهویساات‪ .‬سااهری تااۆزێكی دیكااه هااهڵبری‪ ،‬دهنگێااج بااه لااه سااهرهخۆیی بااانگی خاارد عااهلی‪ ،‬عااهلی خااه زیاااتر هاتااه پااێا وه‬ ‫جااارانی پێشااوو مهنااد و لااه سااهرهخۆ بااوو بزهیااهخی نااهرمی لااه سااهر لێااوان بااوو‪ ،‬رانكهو ۆغااهی لااه بااهردا بااوون و خلێتهیااهخی مااهرهزی لااه سااهر بااوو‪ ،‬س ا وار پێشاامهرگهی لااه گااهڵ‬ ‫بااوون‪ .‬دهساات و مشااتاقی یااهختری بااوون و یااهختریان لااه ئااامێز گاارت‪ ،‬عااهلی رووی وهرگێااراو و بااه پهلااه شااتێكی لااه پاازووی پانتۆڵهخااهی دهرهینااا و بااۆی راداشاات‪ ،‬هااا ئااهمن شااهرتم‬ ‫پهری دهب برۆب‪ ،‬به دهب ل وهر گرتنی راسپاردهخهیهوه گوتی مزگێنی خوڕ و بووه‪ ،‬عهلی له خۆشیان واقی وڕما‪ ،‬بیرت لهوهی خردۆتهوه نێوی چ ب ‪ ،‬ناوهڵال‪.‬‬ ‫ده باشااه ئهمااه نێااوی ل ا دهنێااین‪ ،‬بااه ئهسااپای خلێتهخااهی لااه سااهری الباارد و قهڵااهب و دهفتااهرێكی لااه گیرفااانی باخااهڵی دهرهێنااان و دهسااتی بااه نووسااین خاارد‪ .‬پاشااان دراناادنی و‬ ‫ههمووی گرمووله گرمووله خردن و بۆ خۆی یهخی ل ههڵبژاردن و خردیهوه و گوتی ئهوه ئهمن نێوب نا نهبهز‪ .‬پا تاوێكی عهلی ئیزنی خواست و بهرهوماڵ بۆوه‪.‬‬ ‫دهسااهاڵتی پااڕ لااه زهباار و زهنااگ و نگریساای پاشااایهتی خااه باااوخی عااهلی یااه دوو ساااڵ بااهر لااه خۆماااری خوردسااتان لااه شاااری سهردهشاات لااه سااێداره دا بااوو لااه درێااژهی سیاسااهتی خااورد‬ ‫تواندنااهوه دا قااهت رازی نااهدهبوو بااۆ مناادااڵنی خوردسااتان ناساانامه "شناساانامه" بااه نێااوی خااوردی دروساات بكاار ‪ ،‬عااهلی سااایلی بااه نێااوێكی دیكااه بااۆ نهبااهزی وهر گاارت‪ ،‬بااهاڵب هااهتا‬ ‫لااه ژیااان دا بااوو قااهت بااۆ جااارێكیا نااه بااۆ خااۆی و نااه ئهناادامانی بنهماڵهخااهی و نااه خهساایا لااه خااهلكی شاااری سهردهشاات ئااهو خورهیااان جیااا لااه نهبااهز بااه ناااوێكی دیكااه بانااگ نااهخرد‬ ‫عااهلی باااو لااه دهسااتداوی مهینااهت ێشااتووی دهسااتی ئیسااتبدادی پاشااایهتی‪ ،‬ئااهو خااوڕهی بااه بیااری خوردایااهتی گااۆ خاارد‪ ،‬دایمااه لااه گااهڵ باااس خااردن لااه قارهمانااهتی پێشاامهرگه‪،‬‬ ‫وهبیر نهبهزی دهخستهوه خه ماموستا ئاوارهی نهمر نێوی ل ناوه و دهب رێبواری ڕێگای ئهو نهمره ب ‪.‬‬ ‫لاااه سااااڵۆگهری شاااههید باااوونی ماموساااتا ئااااوارهی ماااهزن دا ساااهری رێاااز لاااه ئاسااات گاااهورهی تێكوشاااهری مانااادوویی ناااهناس‪ ،‬خۆشهیساااتی خۆماااهاڵنی خاااهڵج‪ ،‬شاااههید ماموساااتا ئااااوارهی‬ ‫بلیمااهت دادهنااوێنم و لااه گااهڵ رووحاای بااهرزی پااهیمان نااو دهخهمااهوه‪ ،‬هااهر وه شااانازی نێااو دێااریم لااهو بلیمهتااه پ بااراوه ڕێبااواری و درێااژهدان بااه رێبااازی بااهرێزیان تاااجی فااهخر و‬ ‫شانازیم ب ‪.‬‬ ‫رووحی ههموو شههیدان شاد و ڕێگایان پر ڕێبوار‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪12 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫الپهرهی ‪51 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫ههموو ماتو خهفهت بااار‬

‫وه دێیهخی تاازیاه باااار‬

‫باهاڵب هاهرگیاز خاودایااه‬

‫شوخری تۆب له دهست نایاه‬

‫خااوردت وههاااااا داناااااوه‬

‫بااۆ تاهنگاااانه ژن پیاااااوه‬

‫ئاافارهتاانی قااااارهماااان‬

‫دایاان ناااابوو یه پیااالن‬

‫نهخشاهو پیالنێكی جاوان‬

‫وه داستاانای ئاااهرسااهالن‬

‫گهینه دهرخی ماااب باااپیاار‬

‫پێا خاویاان دابااوو ئاهسیار‬

‫پوور فاااتمیان نااارده پێا‬

‫خااردی باه مارخێا مارخێا‬

‫خااااوڕی مناااه باااهری دهن‬

‫سهەبااب ئهزیاهتی ماهدهن‬

‫زۆریان یهختار هێنااا و برد‬

‫زهفاهریاان لاه یاه نااهبرد‬

‫پوورب نهعرهتهی خێشاااا‬

‫هێزیئافارهت خاااڕۆشااااااا‬

‫‪Page : 51‬‬

‫له دواییدا دهڵ ‪...‬‬

‫له پا شین‪ ،‬گریان و زار‬

‫خورشید دهستی دایه دار‬

‫وه شاێرهژنی زهماااانه‬

‫گارتای جاهرگاهی مااهیدانااه‬

‫ژاندارب لهو ترس و لاهرزه‬

‫لاه بیریااان ااۆوه حااهوزه‬

‫له ههڵبهستی توتنهواندا وه شارهزایهخی وهرزێر لهباسی ڕهنای ههژاراندا دهفهرموی‪:‬‬

‫تاوتنااهوانێكای هاااهژارب‬

‫ب خاااناووو ب زهوی و زارب‬

‫با پووڵو بااب و بزن و مهڕ‬

‫دوور له خێرب نزیج له شااهر‬

‫منداڵم ڕووت و بارسییااه‬

‫ژینااام پااڕ‪،‬لاه مااهترسییااه‬

‫قااااااهرز دارب دهرده دارب‬

‫شهرمهندهی خهڵكی د و شارب‬

‫ڕووب نییه بامه ناو خهڵج‬

‫با باهرە و پێاااڵو با خااهڵج‬

‫خهڵكی پێی وایاه تهمبهڵام‬

‫با خاهس و خااار و اهپااهڵام‬

‫بهاڵب بكاهب ااارهڕهشام‬

‫خاهرماانم زۆره و با بااهشاام‬

‫لااهب دێااڕی خۆتاییاادا ئاماااژه بااهوه دهخااات خاااه دێناااتی داهاااتی زۆره بااهاڵب هێناادهی بااه وتوو لێدهبنهوه‪،‬خااه لاااه ااهنگی دوخانیااه و ماڵیااات و ئاغااا و خوێ ااا و سااووت و ساااهلهب‬ ‫خۆری شاری بهشی ئهو ههر شهون ونی و ڕۆژ بار خێشی و ماندوو بوون و مایه پووشی بۆ دهمێنێتهوه‪.‬‬ ‫باااه باااڕوای مااان جگاااه لاااه مامۆساااتا هاااێمن خاااهس وهخاااوو ئااااواره زماااان و ئاااازار و ڕهناااای گوندییاااهخانی ناااهزانیوه‪ ،‬باااه داخاااهوه تهماااهنی خاااورت مااااوهی ناااهدا ئااااواره بگاتاااه ڵهپۆپاااهی‬ ‫شاعیری‪.‬‬ ‫لاااه بهساااتهی «الیالیاااهی دایكاااهخوردێج بۆخۆرپاااه سااااواخهی» دا باااهزمانی دایكاااهوه واناااهی گاااه دۆساااتی و نیشاااتیمان پاااهروهری و خاااۆڕاگری باااه باااهرهی داهااااتووی خاااورد دهڵااا و فێاااری‬ ‫خهبات و تێكۆشان و بهربهرهخانی و ماب ئهستاندیان دهخات‪ ،‬خه دهفهرمو ‪:‬‬

‫هیواب زۆر پێته وه باب و خاخت‬

‫ببیه سهربازی نهتهوه و خاخت‬

‫به خێوت دهخاهب به گیان و به دڵ‬

‫نهخهی بترسی و له هیڕ بكهی سڵ‬

‫زانا و خوێندهوار‪ ،‬او و دڵ تێر بی‬

‫ڕۆژی تهنگاانه پڵنگ و شێر ب‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪50 :‬‬

‫‪Page : 50‬‬

‫وهاڵب ‪ :‬دوای گهڕانهوهی شههید ئاواره بۆ دیوی گهرمێن‪ ،‬ههر زۆر زوو دهستی خرد به خاری تهشكیالتی له ناو هی سهردهشت‪.‬‬ ‫مااهال ئاااواره یااهخێج لااه خااادر و مرۆەااه دهگمهنااهخانی ناااو حیاازب بااوو‪ ،‬لااه ناااو جااهماوهری خااهڵج دا بااه هااۆی خااهڵكی بااوون و زمانپاااراوی و خولتورناساای قااهدر و قااوتبێكی زۆری لااه‬ ‫ناااو هااهژاران و گوندنشااینان دا هااهبوو‪ ،‬شااههید مااهال ئاااواره جگااه لااه خاااری حیزباای خااۆی بااه خاااری خهڵكااهوه ماناادوو دهخاارد‪ ،‬لااه هااهر گوناادێج شهڕوخێشااه و نێوانناخۆشاای ههبوایااه‪،‬‬ ‫خێاارا مااهال ئاوارهیااان ئاگااادار دهخاارد و ئااهو خێشااانهی بااه مااهال و ڕیاسااپی و ئاغااا و خوێ اخااان ارهسااهر نااهدهخرا‪ ،‬ئاااواره بااه اوپێكااهوتن و ئامۆژگاااری الیهنااهخان زۆر بااه ئاسااانی‬ ‫ارهسهری دهخردن ونكه بۆ خۆی دهردهخانی دهناسین و ههستی به ئازارهخان دهخرد و ارهی بۆ دهدۆزینهوه‪.‬‬ ‫هۆیاااهخیتر ئاااهوه باااوو خاااه ماااهال ئااااواره وهخاااوو خاااهڵكانی بهڕیوانیخاااهری گونااادهخان هااایڕ ااااوهڕوانی مااااددی لاااه خاااهڵج ناااهبوو‪ ،‬تاااهنیا برایاااهتی و تاااهبایی و یاااهخڕیزی نااااو خاااهڵكی‬ ‫مهبهست بوو لهو الشهوه ئهوهنده شارهزایی له سهر پێكناتهی خۆمهاڵیهتی(بافت اجتماعی) ناو خهڵج ههبوو گورج دهردهخهی دهدۆزیهوه و ڕێگا ارهی بۆ دیاری دهخرد‪.‬‬ ‫شااههید ئاااواره نااه هااهر خاااری ڕێك سااتن و خۆمهاڵیااهتی و بااهڕیوانی خااهڵكی دهخاارد‪ ،‬بااهڵكوو زۆر جااار لااه مااهزراو دێبااهر و باخهخاناادا یاریاادهی خااهڵكیدهدا و بااژاری تااوتن و دهساات‬ ‫خهنهی نۆخانی له گهڵ دهخردن و له ههمان خاتدا دهرسی وهاڵت پهرستی و برایهتیو تهباایی وخورد پهروهری فێردهخردن‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهرێز کاااک حاااجی حوسااێن مااهال ئاااواره کۆمااهڵێک شااێعری ئااهدهبی و شۆرشااگێری هااهن‪ ،‬کااه لااهو کااات و سااهردهمه دا وێااردی سااهر زمااانی کۆمااهاڵنی خااهڵک بااوون‪ ،‬ش اێعرهکانی‬ ‫مهال ئاواره له الی جهنابت ۆن ههڵدهسهنگێندرێن؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬هخاااهرهی ههڵبهساااتی شاااههید ئااااواره لاااهحوجرهی فهق یانااادا وهخاااوو هاااهموو شااااعیره بهرزهخانیخاااااورد ساااهری ههڵاااداوه‪ ،‬دواتااار خاااه ۆتاااه ڕیااازی شۆڕشاااگێڕانی (حااادخا)وه لاااه‬ ‫خوردسااتانی باشاااوور و دهسااات ڕاگهیشاااتنی باااه دیاااوانی شااااعیرانی نیشاااتیمانپهروهر‪ ،‬زیاااادتر ههساااتی شاایعر بێاااژیو ڕهوانبێاااژی لاااهال پاااهروهرده باااووه‪ ،‬باااه هاااااۆی ئاااهوهی خاااوردی پاااهتی و‬ ‫زمانی گوندی زۆر با زانیوه‪ ،‬له دهورانی پێشمهرگایهتیدا به زمانی ئازار دیتوانیخوردهوه شیعری دادهنا‪.‬‬ ‫ههڵبهسااااتهخانی مامۆسااااتا ئاااااواره سااااهرهتایان بااااه ڕهناااان و ئااااازاره خۆمهاڵیهتییااااهخان دهساااات پێدهخااااهن و بااااه زمااااانی ساااااده بااااه ناااااخی دیااااارده سیاسااااییهخاندا ڕۆده اااان و ههسااااتی‬ ‫نهتهوایهتی و ئاگری نیشتیمانپهروهری لهدڵی بیسهر و خوێنهردا«نێڵ» دهدهن‪.‬‬ ‫له خوردب خوردستانم دهو دا دهفهرمو ‪:‬‬

‫ئهسپی خااهباااتم ناوهستی‬

‫تاخوو قۆناخی سهربهستی‬

‫نامهو سهرمایهو ههستی‬

‫تا دهر نه م له ژێر دهستاای‬ ‫مهرە نه ژینی ژێردهستی‬ ‫خااوردب خوردستانم دهو‬

‫هیوایبهرزب قاهت نااانهو‬

‫لهخۆپڵهیهخی تردا دهفهرمو‬

‫دهستی زۆردار دهقرتێنااام‬

‫قاهاڵی سهختی دهڕووخێنم‬

‫باهردی بناغهی دهردێناام‬

‫وه دێڵه سهە دهیتۆپێنم‬

‫خه نه تۆپ دهیڕهتێناام‬

‫تۆڵهی خوردی ل دهستێنام‬

‫خااوردب خوردستانم دهو‬

‫هیوای بهرزب قهت نااانهو‬

‫له»ڕهشبگیری» دا خه ژاندارمه وونه گوندی بێژو بۆ گرتنی الوان بۆ سهربازی له بارهی ئازایهتی ژنانهوه له خۆپڵهیكدا دهفهرمو ‪،‬‬

‫س جهندرماه و یه ئهسیر‬ ‫هاتنه خوار‬

‫واربه وار‬

‫خهڵكی نێو د ژن و پیاااااو‬

‫هاااتنهخوار‬

‫هۆ و یڕ‬

‫خهوتنهڕێگااا بهرهو شاااار‬ ‫خااااوڕ و خاااااڕ و پیااار و الو‬

‫الپهرهی ‪49 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 49‬‬

‫پرسااایار ‪ :‬باااهرێز کااااک حااااجی حوساااێن حاااهدداد ماااهال ئااااواره یاااهکێک لاااه ههڵساااوڕێنهرانی جوواڵناااهوهی ساااااڵنی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاویی باااوو‪ ،‬جاااهنابت ماااهال ئااااوارهت اااۆن ناسااای و‬ ‫پهیوهندیت له گهڵ ئهو نهمره ۆن بوو؟‬ ‫وهاڵب‪ :‬باااه هاااۆی ئاااهوهی ئیااادارهی فهرهاااهنگ سهرپهرساااتی ئیااادارهی ئاااهوقاب باااوو‪ ،‬لاااه خاااروبااااااری مزگهوتاااهخان و مهدرهساااهی دینااای واتاااه (حاااوجرهی فاااهق ) یاااان دا نهخشااایهاوخاری‬ ‫هااااهبوو‪ ،‬لاااه ساااااڵنی‪ 1331‬تاااا ‪ 1338‬هناااد مامۆساااتای«موساااتهعید» لاااه الی عهلالماااهی باااه ناوباااانگی سهردهشااات ماااهڕحومی مامۆساااتا ماااهال«عاااهلیقازی» ناساااراو باااه« قازیعاااهلی‬ ‫سهردهشتی» ئیاازهی مهالیهتییان وهرگرت‪.‬‬ ‫لاااهو ساااااڵنه دا خاااهمن لاااه قوتاب اناااه دهرسااام دهخوێناااد لاااه خااااتی ئیااااازهدانی مهالیاااهخان دا لاااه الیاااهن ئیااادارهی‬ ‫فهرهااهنگ بااه هااهموو قوتابیااهخانی پااۆلی ‪ 5‬و ‪ 4‬و ‪ 6‬ڕادهگااااهیاندرا خااه دهب ا بهشااداری ئااهو ڕ وڕهساامه بكااهن‬ ‫ئێمه لهخوامان دهویست‪.‬‬ ‫باااه هاااۆی دۆساااتایهتی بنهماڵاااهییمان شاااادرهوان جاااهنابی قاااازی زۆر ساااهردانی بااااوخی ڕهحماااهتیمی دهخااارد و زۆریشااای‬ ‫خاخم (خهریم حهدداد) خۆ دهویست‪ ،‬خاخم هاتوو ۆی فهقێیهخانی دهخرد‪.‬‬ ‫واب لاااه بیاااره دوهبخاااهس خاااهئیاازهی مهالیاااهتی لاااهالی جاااهنابی قاااازی وهرگااارت باااهڕێز مامۆساااتا ماااهال«محهمماااهد‬ ‫ههمهوناااد» ناساااراو باااه ماااهال (محهمماااهد شڵماشااای) باااوو‪ ،‬مااان لاااهحوجرهی مزگااااهوتی ساااووری سااااهردهشت (مزگاااهوتی‬ ‫جامیعااه) و لاااه داوهتااای ئیااااازه وهر گرتنااای ماااااامۆستا ماااهال(محهمماااهد) دا ماااهال (ئهحماااهد شڵماسااای)ب ناسااای‪ ،‬دیااااره‬ ‫ئهویا ههر له الی قازیدهی وێند‪.‬‬ ‫سااڵنیدوایی مهال (ئهحمهد) دهستی لهخوێندن ههڵگرت و له گااوندهخانی دهوروبهری شار معامهلهی دهخرد‪.‬‬ ‫هاااتوو ۆی مااهال ئهحمااهد بااۆ گوناادهخان و ههڵسوخااهوتی لااه گااهڵ خااهڵج بااوو بااه هااۆی ئااهوه ئاااڵوگۆڕێكی قااوڵ لااه‬ ‫بااااری خۆمهاڵیاااهتی و سیاساااییهوه لاااهو مرۆەاااه ههڵساااووڕ و گاااااه دۆساااتهدا پێاااج بێااات‪ ،‬سااااڵی ‪1337‬ی هاااهتاوی‬ ‫منیاااان بااارد باااۆ ساااهربازی‪ ،‬سااااڵی ‪ 1339‬گهڕاماااهوه هاااهرخات ماااهال ئهحماااهد بناتبایاااه سهردهشااات ساااهری مااااڵ یاااا‬ ‫دوخانی ئێمهی دهدا و له گهڵ خاخم سارتو خورتیان دهخرد‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬شااههید مااهال ئاااواره ماوهیااهک لااه ناو ااهی سهردهشاات دا خااهریکی کاااری ڕۆژانااهی خااۆی دهبێاات و لااه پااڕ بااۆ ماوهیااهکیا کااهس نااازان کااه مااهال ئاااواره ۆتااه کااو و اای ل ا‬ ‫به سهر هاتووه‪ ،‬ئهگهر جهنابت لهو پهیوهندییه دا زانیاریمان پ بدهی‪ ،‬گهلێک سوپاست دهکهب؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬دوای گهشااه خردناای خومیتااهی حیزبااای لااه سهردهشاات و دهوروباااهر لااه ساااڵی ‪ 1351‬مااان بااه ئهناادامی خومیتااهی حیااازب هااهڵبژێردراب‪ ،‬شااههید ئااااواره هاااتوو ۆی گااهرمێنی دهخااارد‬ ‫ماااوێكی زۆر بااوو ئاااوارهب نااهدیتبوو‪ ،‬لااه هاااوینی ئااهو ساااڵه دا ڕۆژێكیااان لااه دوخااانی ئاساانگهری ئێمااه پهیاادا بااوو دوای ااا و ۆنی لااه گااهڵ خاااخم ونااه عااهمباری دوخانهخااهمان‪ ،‬دوای‬ ‫ماوهیااه مااهال ئهحمااهد ڕۆیشاات‪ ،‬لااه خاااخمم پرساای دهمێكااه مااهال ئهحمااهد دیااار نییااه نااهیگوت لااهخو بااووه‪ ،‬خاااخم گااوتی ئااهو ماااوه باساای ئااهوهمان دهخاارد‪ ،‬ناااوبراو لااه گااهرمێن بااووه‪،‬‬ ‫ۆتاااه الی هاوڕێیاااانی حیزبااای باااۆ ئاااهوهی بمێنیتاااهوه‪ ،‬لاااه باااهر ئاااهوهی ناااهیان ناسااایوه وهریاااان ناااهگرتووه و داوای ناسااااندنیان لێكاااردووه‪ ،‬هاااهر ئێساااتا باااڕۆوه مااااڵ و نامهیاااهخی باااۆ‬ ‫بنووسااه و وهخااوو مرۆەێكاای دڵسااۆز بااه هاوڕ یااانی بناسااێنه‪ ،‬ناااوی نااههێنیو ژمااارهی ڕهماازی ماانو خااۆتی لێااده و مااۆری بكااه و لااه ناااو خلكاای تهورداسااێكی بناااوێژه و خااه مااهال ئهحمااهد‬ ‫هاتااهوه تهساالیمی بكااه‪ ،‬ماان دهبودهساات ومااهوه ماااڵ و نامهیااهخم لااهمبارهوه نووساای و ناااوی نااههێنیو ژمااارهی ڕهماازی خاااخم و خااۆمم لێاادا و بااه مااۆری خومیتااه مااۆرب خاارد و گهڕامااهوه‬ ‫دوخان و خستمه ناو خلكه تهورداس‪ ،‬دوای ماوهیه مهال ئهحمهد هاتهوه تهورداسهخهب دایه دهستی و ماڵلاوایی خرد و ڕۆیشت‪.‬‬ ‫لااه نێاااوان ساااااڵنی ‪1352‬تاااا ‪ 1356‬زۆرجاااار خااااخم باااۆ مالقااااتی مااهال ئااااواره ده اااوو باااۆ گونااادهخان جێگاااا ماناااهوهی شاااههید«ئاااواره» زۆرتااار لاااهو مااڵناااه باااوو لاااه گونااادی «دیاااوااڵن»‬ ‫لااهماڵ ڕحمااانی حهمااهی وهتمان اوشااینی خااه لااه گااهڵ ئاااواره ئیعااداب خاارا لااه نهاڵس ا لااه ماااڵ (خلااه خه ااهڵ) لااه واوان ماااڵ عااهواڵی ساااڵحی‪ ،‬لااه زێااوهی ماااڵ برایماای حهسااهنی‪،‬‬ ‫لاااه بوباااان مااااڵی حوساااێن شهشاااهی ناساااراو بهحوسێنشاااهیار‪ ،‬لاااه هاااهرزن ماڵیحااااجی برایمااای حااااجی‪ ،‬لاااه بێتاااو مااااڵی میااارزا حااااجی‪ ،‬لاااه گونااادی بێاااژو ماڵیعوماااهری خاااهیات و‬ ‫سااهلیم پێ ااواس و عااهواڵی مینااایی و لااه ئهشااكان ماااڵی حهمااهی خاڵااه باساای لااه زووڕان ماااڵ ئهحمااهدی حهمااهی ئهمااهری لااه دهشاات دیااوااڵن ماااڵ حاااجی ڕهسااوڵ باارای حاجیعااهلی‬ ‫هااهوار سااێمانی‪ ،‬ئااهو دهب دهیاااانگوت باارایم ئاغااای باااهریاجی و حاجیعااهلی هااهوار سااێمانی دهرمانیاااان ناردۆتااه ماااڵ حااااجی ڕهسااو و بااۆ مااهال ئاوارهیاااان خردۆتااه ناااو «خاااهالنان»‬ ‫دوای خهالنه خواردن به نیوه بێنۆشی گهیشتونه گوندی دیوااڵن و لهو گیراون و به ههلیكۆپتهر ناردراونه سهردهشت‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬شێوهی کاری تهشکیالتی و کۆمهاڵیهتی مهال ئاواره لهو سهردهمه دا له الیهن جهنابتهوه ۆن دهبیندر ؟‬

‫الپهرهی ‪48 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 48‬‬

‫دیاااره یااهک‪ ،‬دوو مانااگ دوای گیراناای مااهال ئاااواره‪ ،‬قااادر شااهریف خااۆی و ههشاات نااۆ کهسااێک هاتنااه ناو ااهی سهردهشاات و پهیوهناادی گاارت و یااهکترمان دۆزیااهوه‪ .‬کاااک قااادر شااهریف‬ ‫کۆمااهڵێک پێشاامهرگهی لااه گااهڵ بااوون‪ ،‬کااه لااه ئێمااه کارامااهتر بااوون و ااهک و ااۆڵی باشااتریان پ ا بااوو‪ ،‬ئااهوه بااه کااردهوه ههسااتی بااهڕهو ڕوو بوونااهوه و بهربااهرهکانی لااه گااهڵ‬ ‫جاااا و ژاندارماااهکان لاااه ئێماااه دا باااه هێزتااار کااارد باااوو‪ ،‬بۆیاااه زۆری پااا ناااه وو کاااه کۆماااهڵێکی زۆر لاااه جاااا و ژاندارماااهکانمان لاااه دهوری گونااادی سهرشااایو گاااهمارۆ دان و گاااورزێکی‬ ‫باشاامان بااه تۆڵ اهی ئاااواره لێوهشاااندن‪ ،‬کااه ئااهوهی لااه بیاارب ب ا تااهنیا یااهک ژاناادارمیان بااه ساااخی ل ا دهر ااوو و ئااهوانی دیکااه هااهر هااهموویان کااوژران‪ ،‬بێاگااه لااه فهرماندهکااهیان کااه‬ ‫به برینداری خۆی شاردبۆوه‪ .‬دیاره تێک ههڵاوونی دیکه ههر لهو ماوهیه دا ڕووی دان که گرینگترینان شهڕی ناو هی شڵما بوو‪.‬‬ ‫بااه داخااهوه کاااک قااادر شااهریفیا‪ ،‬هااهر هنااد پیاااوێکی تااا بڵێاای تێکۆشااهر بااوو‪ ،‬بااهاڵب کهسااێک وا نااهبوو کااه بتااوان ڕێبهرایااهتی ئااهو جوواڵنهوهیااه بکااات‪ ،‬بۆیااه هومێااد بااه دوا ڕۆژ و‬ ‫درێژهدانااای خاااهبات‪ ،‬زۆر باااه قاااوهت ناااهبوو‪ ،‬دیااااره لاااهو جوواڵنهوهیاااه دا و باااه هیمماااهتی هناااد کاااادرێکی ناساااراو و تێکۆشاااهری وهک ماااهال ئااااواره‪ ،‬لاااه هێنااادێک ناو اااه تاااوانرا باااوو‬ ‫زنایااره تهشااکیالتێکی زۆر بااه هێااز و پتااهو پێااک ب ا ‪ ،‬کۆمااهاڵنی خااهڵک بااه تااهواوی تواناااوه‪ ،‬پشااتی ئااهو جوواڵنااهوهیان دهگاارت‪ ،‬ناحااهز لااه هێناادێک ناو ااه دا زۆر کااهب بااوون و یااهک‬ ‫پار هیی خهڵک بهر او بوو‪ ،‬بهاڵب به داخهوه به ب ڕێبهری نهدهکرا له کوردستانی ئێران درێژه به تێکۆشان بدهین‪.‬‬ ‫کۆمیتاااهی بهڕێوهباااهری جوواڵناااهوه‪ ،‬کاااه لاااه ساااهرهتای دهسااات پااا کردنااای جوواڵنهوهکاااه دا پێاااک هااااتبوو‪ ،‬تاااا ڕادهیاااهک لێاااک ههڵوهشاااا باااوو و سیساااتهمی بهڕێوهباااهری و سیساااتهمی‬ ‫تهشااکیالتی مهسااالو ناااهبوو کااه ناساااراو بااا و بتاااوان جوواڵنهوهکااه بهڕێوهباااهر ‪ ،‬دهتاااوانم ئاااهوه بڵااێم کاااه ئاااهوهی مااابووین‪ ،‬هاااهموومان کاااهب ئاااهزموون و پاا ناااهکراو باااووین‪ ،‬تاااهنیا‬ ‫ورهی شۆرشااگیریمان لااه سااهر بااوو‪ ،‬بااهاڵب نااهمان دهزاناای کااه ااۆن لااهو وڕه شۆرشااگێرییه کااهڵک وهر بگاارین‪ ،‬لااه جیاااتی گرینگاای دان بااه کاااری تهشااکیالتی و خااۆ بااواردن لااه تێااک‬ ‫هااهڵاوون و شااهڕی هکااداری لااه گااهڵ ڕێااژیم‪ " ،‬کااه لااه ڕاسااتیا دا توانااای ئااهو هنااد کهسااه ئااهوه نااهبوو کااه حیسااابی زۆری لااه سااهر بکاار و بااۆ خۆشاامان ههسااتمان پ ا نااهدهکرد"‪،‬‬ ‫لااه هااهوڵی تێااک هااهڵپڕژان لااه گااهڵ هێزهکااانی ڕێااژیم دا بااووین کااه بااه بااڕوای ماان زۆر نادرووساات بااوو و هاایڕ پشتیوانێکیشاامان بێاگااه لااه خااهلکی دڵسااۆز نااهب ‪ ،‬نااهبوو‪ ،‬بۆیااه بااه‬ ‫داخااهوه دوای گیرانااای ئاااواره زۆری نهخایاناااد کااه پاااهراوازهی باشااووری کوردساااتان بااووین و جوواڵناااهوهی ‪ 56‬و ‪ 57‬یااا باااه داخااهوه کۆتاااایی پاا هاااات و ااۆ نێاااو الپااهره زێریناااهکانی‬ ‫مێژووی خهباتی قارهمانانهی گهلهکهمانهوه‪.‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬لاااه کۆتاااایی دا زۆر سوپاسااای ئامادهبوونتاااان دهکاااهب و هیاااوادارب کاااه لاااه ژیانتاااان دا ساااهرکهوتوو بااای‪ ،‬ئهگاااهر شاااتێکی زیااااترت لاااه ساااهر ماااهال ئااااواره ههیاااه دهتاااوانی لاااهو‬ ‫کۆتاییه دا باسی بکهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬ماان تااهنیا لااه کۆتااایی دا ئهوهنااده دهڵااێم کااه مااهال ئاااواره بااۆ گااهلی کااورد زهحمااهتی زۆری کێشااا و گیااانی خااۆی لااهو پێناااوه دا بهخشاای هااهر بۆیااه پێویسااته کااه گااهلی کااوردیا‬ ‫ڕێااز لااه خزمااهت و تێکۆشااانی مااهال ئاااواره و باااقی شااههیدانی دیکااهی سااااڵنی ‪ 56‬و ‪57‬ی هااهتاوی بگاارن و بااۆ گهیشااتن بااه ئامااانای سااهرهکی کااه ئااازادی و ڕزگاااری کوردسااتانه‪ ،‬لااه‬ ‫ڕۆژه سهختهکانی ئهو سهردهمه و له تێکۆشانی ئهو نهمرانه ئهزموون وهر بگرن‪ ،‬جارێکی دیکه سوپاس بۆ جهنابت و سهرکهوتوو بی‪.‬‬ ‫منیا سوپاست دهکهب‪.‬‬ ‫ئامادهکردنی شلێر حهسهنپوور‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪19 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫وتووێژ لهگهڵ بهرێز حاجی حوسێن حهدداد‪ ،‬یهکێک لهتێکۆشهرانی دێرینی حدک و هاوڕێی شههید مهال ئاواره‬ ‫وتااووێژی ماڵپااهری گیارهنااگ لااه گااهڵ بااهرێز حاااجی حوسااێن حااهدداد‪ ،‬یااهکێک لااه تێکۆشااهرانی دێریناای حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێااران‪،‬‬ ‫سهبارهت به تێکۆشان و ڕۆڵی شههید مهال ئاواره‬ ‫* بااهرێز کاااک حاااجی حوسااێن حااهدداد‪ ،‬سااهرهتا زۆر سااوپاس بااۆ ئااهوه کااه بااه دهنگمانااهوه هاااتی کااه یادێااک لااه یااهکێک لااه تێکۆشااهره دێاارین‬ ‫و ناودارهکاااانی بزوتناااهوهی ڕزگاری وازاناااهی گهلهکاااهمان لاااه ساااااڵنی ‪ 1356‬و ‪1357‬ی هاااهتاوی واتاااه شاااههید ماااهال ئهحماااهد شڵماشااای ناساااراو‬ ‫به شههید مهال ئاواره بکهینهوه‪.‬‬ ‫وهاڵب ‪ :‬مناایا زۆر سوپاسااتان دهکااهب بااۆ ئااهو ئهرکااه گرینااگ و پااڕ بایهخااهی کااه جااهنابت پااا ‪ 38‬ساااڵ بااه سااهر شااههید کراناای ئااهو نااهمره‬ ‫دا خساااتووته ئهساااتۆی خاااۆت‪ ،‬هیاااوادارب کاااه منااایا باااه ناااۆرهی خاااۆب بتاااوانم تیشاااک ب هماااه ساااهر بهشاااێک لاااه تێکۆشاااانی ئاااهو تێکۆشاااهر و‬ ‫شۆڕهسواره ههرگیز نهمرهی گهلهکهمان‪.‬‬

‫الپهرهی ‪47 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 47‬‬

‫دهوری کاااتژمێر ‪9‬ی بااهیانی بااوو‪ ،‬ههلیکۆپتااهرێک لااه ئاساامانی ناو هکااه پهیاادا بااوو‪ ،‬دیااار بااوو نهفااهر هااهڵگر بااوو و خااهریکی ئااهوه بااوو باێتااه ناااو گوندهکااه و لااهو بنیش ا ‪ ،‬بااهاڵب‬ ‫پێشمهرگهکان تهقهیان لێکرد و نا ار بوو بگهرێتهوه بهرهو سهردهشت‪.‬‬ ‫دوای گهڕانااهوهی ههلیکۆپتهرهکااه و نیااو سااهعاتێک دواتاار‪ ،‬پیرێژنێااک لااه نێااو مااااڵن را بااهرهو شااوێنی ئێمااه و ههڵگااهرا و ورده ورده تااا گهیشااته الی ئێمااه‪ ،‬زۆرمااان پ ا خااۆ بااوو‪،‬‬ ‫پێماااان واباااوو هاااهواڵێکی لاااه هناااد و اااۆنی جاااا و ژاندارماااهکان و هاااهروهها وهزعااای ئااااواره و هاوڕێکاااانی باااۆ ئێماااه پااا یاااه‪ .‬باااهاڵب کاتێاااک گهیشاااته الی ئێماااه‪ ،‬تاااهنیا نامهیاااهکی‬ ‫پێاااراوهی ووکااهی پ ا بااوو کااه ئاااواره نووساایبووی‪ ،‬تهنانااهت ئااهو نهیاادهزانی ئ اهوهی نامهکااهی داوهت ا ک ا بااووه‪ ،‬دهیگااووت‪ :‬بااه منیااان گوتااووه ئااهو نامهیااه بااهره بااۆ ئهوبااهری بااۆ‬ ‫ئااهوهی گوندهکااه وێااران نااهب ‪ .‬کاتێااک نامهکااهمان کااردهوه‪ ،‬تااهنیا س ا ‪ ،‬ااوار خااهتێک بااوو‪ ،‬بااه ناااوی ڕهماازی ماان و لااهتیف نهقشاابهندی یااهوه نووساارا بااوو‪ ،‬داوای کاارد بااوو‪ " ،‬ئهگااهر‬ ‫دهتان ههو من ڕزگارب ب ‪ ،‬دهوری گوندهکه ۆ بکهن‪ ،‬دڵنیا بن من ڕزگارب دهب ‪".‬‬ ‫پیرێااژن گهڕایااهوه و پێشاامهرگهکان زیاااتر لااه گوندهکااه نێزیااک بوونااهوه‪ ،‬لااه کۆاڵنێااک را یااهک دوو جااا و ژاناادارب خااهریکی ئااهوه بااوون بااه ال شاایوێک را بااهرهو بااهرزایێکی گوندهکااه‬ ‫وهساااهر کاااهون‪ ،‬پێشااامهرگهکان زۆر باااه توونااادی جاشاااهکانیان وهباااهر ڕێژناااهی گوللاااهی هکاااهکانیان دا‪ ،‬دیاااار باااوو پێکااارا باااوون و کاااوژراو بریناااداریان هاااهبوون‪ ،‬وونکاااه ئهگاااهر تهقاااه‬ ‫تاوێک ب دهنگ دهبوو‪ ،‬یهکێک به ڕاکردن دههات و کهسێکی به خێشکه خێشک بۆ الی شوێنی ئهمن و بهرهو خوارهوه ڕاکێا دهکرد‪.‬‬ ‫ئااهو وهزعااه هااهروا درێااژهی کێشااا تااا دهماای نیوهڕۆیااه‪ .‬دیسااان پیرێااژن و ههڵگهڕایااهوه و نامهیااهکی دیکهشاای هێنااا‪ .‬ئااهو جارهیااان نامهکااه فااهرقی هااهبوو لااه گااهڵ هاای پێشااوو‪ .‬لااه‬ ‫نامااهی پێشااوو دا وێااده وو ب اه زۆر و تههدیااد پێیااان نووساایب ‪ .‬بااهاڵب جاااری دووهااهب ناااوی ڕهماازی و ڕوونکردنااهوه و باساای ئااهو کاتااه کااه لااه دۆڵاای بهردهسااوور لێااک جیااا بووینااهوه و‬ ‫لااه هااهمووی گرینگتاار ناااو و ڕهماازی شااهوی نووساایبوو کااه بااه زۆر ناااکر ئااهو کاااره بکاار ‪ ،‬وونکااه تااهنیا ناااوی شااهو ماان دهمزاناای لااه گااهڵ خااۆی کااه دهکاارا شااتێکی دیکااه بنووس ا ب ا‬ ‫ئهوهی ژاندارمهکان ههست پ بکهن‪.‬‬ ‫دوای ئااهوه‪ ،‬هنااد کهسااێک کۆبووینااهوه بااۆ لێکۆڵینااهوه لااه سااهر ناااوهڕۆکی نامهکااه و هااهروهها بااۆ ئااهوهی کااه دهب ا چ بکااهین؟ دیاااره ئێمااه ناکۆکیمااان کهوتااه ناااو‪ ،‬بهشاای هااهره زۆر‬ ‫نااهزهریان ئااهوه بااوو کااه ئاااواره خاااۆی تااهحوی داوه و ئااهو شااێوه وونهشاای بااۆ دیاااوااڵن‪ ،‬تااهنیا بااۆ سااهر لێشااواندنی ئێمااه باااووه‪ .‬بهتایبااهتی شااههید ساااڵح الجااانی و مااهال سااامای‬ ‫زهرگهتهنی و هێند له هاوڕێیانی دیکه زۆر تووڕه بوون و له ڕاستیا دا فهرماندهیی له دهست ساڵح الجانی دا بوو‪.‬‬ ‫لااه الیااهک نااارازی بااوونی زۆربااهی پێشاامهرگهکان لااه نامااهکانی ئاااواره‪ ،‬لااه الیااهکیتر ب ا هااهواڵی لااه هنااد و ااۆنی جااا و ژاندارمااهکان و وهزعاای ئاااواره و هاوڕێیااانی‪ ،‬وای کاارد‬ ‫کااه تووشاای سااهر لێشااێواوی و دوردۆنگاای بااین و نااهتوانین بریاااری هێاار بااۆ ناااو ئاااوایی باادهین‪ ،‬یااا الناای کااهب درێااژه بااه گااهمارۆ داناای زیاااتری ئاااوایی باادهین تااا زیاااتر وهزعهکااهمان‬ ‫بۆ ڕوون ببێتهوه‪.‬‬ ‫لااه کۆتااایی دا گهیشااتینه ئاااهو قهناعهتااه کااه دهوری گوندهکاااه ااۆ بکااهین‪ ،‬باااه وشااهی پاشهکشااه شاااوێنهکهمان بااه جاا هێشااات ئااهوه‪ " :‬باازانین فهرمایشاااهکانی ئاااواره بااه قاااازانای‬ ‫گشااتی یااه یااا هااهر ئاای خااۆی"؟ دوای ڕۆیشااتنی ئێمااه دهرکااهوت کااه جااا و ژاندارمااهکان لااه مزگااهوت کۆبوونااهوه و لااه بیااری ئااهوه دا بااوون کااه خااۆ بااه دهسااتهوه باادهن‪ ،‬بااه شااهرتێک‬ ‫کهسااێک دڵنیایاااان بکاااا کااه نااااکوژرێن و ئاااازاد دهکاارێن‪ ،‬خاااۆ تهسااالیم دهکااهن‪ ،‬باااهو حاڵهشاااهوه لاااه تااهواوی ئاااهو گوناااده دا پیاااوی تێااادا ناااهبوو لااهو حاڵهتاااهی جاشاااهکان ئاگادارماااان‬ ‫بکاتهوه‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬دوای گیرانااای مااهال ئااااواره‪ ،‬و دڵنیااا بوونتاااان لااهوه کاااه دوژماان پیالنهکاااهی سااهر کاااهوتووه و ڕهنااگ بااا پیالناای دیکهشااای بااۆ ئێاااوه هااهبێت‪ ،‬ئێاااوه ئااهو دهساااته پێشااامهرگهیه‬ ‫بهرنامهتان ی بوو ؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬هنااد ڕۆژ دوای گیراناای مااهال ئاااواره‪ ،‬بااۆ ماوهیااهکی کااورت سااهر لێشااێواوی و دڵااهڕاوک و ناهومێاادی بااه دواڕۆژ‪ ،‬قااهوارهی ئێمااهی داگاارت بااوو‪ ،‬بااهاڵب دهبااوو بااه کااردهوه نیشااان‬ ‫باادهین کااه ئێمااه درێااژهدهری تااا سااهری ڕێگااای ئااازادی کوردسااتانین‪ ،‬هااهر بۆیااه کۆبوونهوهیااهکی تااا ڕادهیااهک گرینگمااان پێکنینااا‪ ،‬جێگااای ئاماااژه پ ا کردنااه کااه لااه جااهریانی گیراناای‬ ‫مااهال ئاااواره دا‪ ،‬کاااوه مارهغااانی کااه بااه ڕاسااتی کااوڕێکی زۆر ئااازا و نااهترس ب اوو‪ ،‬لااه گااهڵمان نااهبوو‪ ،‬مااهال ئاااواره‪ ،‬شااههید کاااوه و هنااد پێشاامهرگهیهکی نااارد بوونااه ناو ااهی ئاااالن‪.‬‬ ‫بااا شاااک ئهگاااهر کااااوه لاااه گاااهڵ ئێماااه بایاااه‪ ،‬وهزعهکاااه فاااهرقی دهکااارد و وێاااده وو گاااوێی نهدابایاااه ناماااهکانی ئااااواره و هاااهر جاااۆر بوایاااه کارهکاااهی یاااهک ال دهکاااردهوه‪ ،‬و باااه پێااای‬ ‫شااارهزایی کااه هااهیبوو دهسااتووری هێاار و پااهالماری بااۆ نێااو گوناادی دیااوااڵن دهدا و ئهگااهر بااه تااهنیا بایااه و بااه مااهرگی خۆشاای تااهواو بوایااه خااۆی لااه نێااو گوندهکااه داویشاات و نااهی‬ ‫دههێشت ئاواره بهب شێوهیه بمێنێتهوه‪ ،‬بهاڵب داخی گرانم کاوهی قارهمان و شۆرشگێر لهو نهبوو‪.‬‬ ‫دوای گهراناااهوهی کااااوه مارهغاااانی هاااهرگیز ناااهمر‪ ،‬لاااه کۆبوونهوهیاااهک دا کاااه شاااه ‪ ،‬حاااهوت کهساااێک باااووین‪ ،‬زۆری ساااهرکۆنه کاااردین کاااه اااۆن باااوو ئێماااه ئااااوا سااااویلکه و نهزاناناااه‬ ‫فریومااان خااواردووه و پاشهکشااهمان کااردووه؟! بااهاڵب لااه گااهڵ ئهوهشاادا زۆر بااه وره بااوو و وتاای ئێمااه درێااژه بااه خااهبات دهدیاان و هااهر جااۆر ب ا ئاااواره خااۆی تااهحوی داب ا یااا گیاارا ب ا ‪،‬‬ ‫ئاکامهکااهی هااهر یهکااه و ئێمااه ئاوارهمااان لااه دهساات داوه‪ ،‬کااه وابااوو دهب ا حیساااب لااه سااهر خۆمااان و پشااتیوانی خااهڵک بکااهین ‪ ...‬لااهو کۆبوونهوهیااه دا بریاااری ئااهوه درا کااه زۆر لااه‬ ‫جاااران زیااااتر ناااههێنی کااااری بکاااهین و ههڵسوکااهوتمان جاااۆر بااا کاااه دوژمااان ههسااات بااه باااوونی ئێماااه لاااه ناو هکاااه دا ناااهکات و زهربااهی قورساااتر لاااه پهیکاااهری ئاااهو جوواڵنهوهیاااه‬ ‫نهدات‪ ،‬تا پهیدا بوونی شههید قادر شهریف به تهواوی ئهو کارهمان کرد و لهوپهری نههێنی کاری دا ئهرکهکانمان بهڕێوه دهبردن‪.‬‬

‫الپهرهی ‪46 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 46‬‬

‫وهاڵب ‪ :‬ئاشاااکرایه داگیرکاااهرانی کوردساااتان باااۆ ساااهرکوت کردنااای جوواڵناااهوهکانی ڕزگااااری وازی گهلهکاااهمان‪ ،‬ههمیشاااه هاااهوڵیان داوه‪ ،‬ساااهرانی جوواڵناااهوه باااه هاااهر شاااێوهیهک بێااات لاااه‬ ‫ناااو بااهرن‪ .‬بااۆ ئااهو مهبهسااته زۆرجااار کاااهڵکیان لااه خۆفرۆشااان و ناحااهزانی جوواڵنااهوهکان وهر گرتااووه‪ ،‬دزهیااان کردۆتاااه ناااو ڕیزهکااانی خااهباتگێران بااۆ لااه داو خسااتنی ساااهران و‬ ‫بهرپرسانی ڕاپهرین و جوواڵنهوهکان‪.‬‬ ‫یاااهکێک لاااه ساااهرکردهکانی ڕاپاااهرینی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاویی‪ ،‬کوردساااتانی ئێاااران کاااه ئاماااانای ساااهرهکی باااوو باااۆ ڕێژیمااای شاااا و هاااهر دهب هاااهوڵیان دهدا باااه شاااێوهیهک لاااه داوی ب اااهن‪،‬‬ ‫شااههید مااهال ئااااواره بااوو‪ ،‬کااه باااه داخااهوه زۆر ساااده و سااااکار بااه دهسااتیانهوه هاااات و دهساات بااهگیریان کااارد‪ .‬لااه سااهر گیرانااای ئاااواره تااا ئێساااتا حیزباای دێمااۆکراتی کوردساااتانی‬ ‫ئێااران‪ ،‬نااه لااه کاااتی خااۆی دا کااه لااه ناو ااه دا دهسااهاڵتدار بااوو و نااه ئێسااتا کااه ئێسااتایه‪ ،‬ئااهو زهحمهتااهی بااه خااۆی نااهدا لااهو بااارهوه لێکۆڵینااهوه بکااا و ڕووناای بکاتااهوه کااه‬ ‫تاوانباااری ئهسااڵی ک یااه؟ هاااهر هنااده زۆریااا ئاساااان بااوو دیتنااهوهی تاوانباااران‪ ،‬ونکاااه یااهکێک کااه ئاااهو کااات ااهکااداری ڕێاااژیم بااوو و دوایااه گهڕایاااهوه ناااو حیاازب‪ ،‬بهشاااداری‬ ‫ڕووداوهکه بوو‪ ،‬دهکرا به وردی لێکۆڵینهوهی له گهڵ دا کرا با‪ ،‬که ب شک بهڵگهی ڕاستییهکان به دهست دههات‪ ،‬بهاڵب بۆ نهکرا و پا گو خرا‪ ،‬جێگای باسه؟!‬ ‫شااهوێک لاااه شااهوانی بانهماااهڕی ‪1357‬ی هااهتاویی‪ ،‬ئێماااه لاااه دۆڵاای بهردهساااووری خااوار گونااادی ئاغاااهاڵن بااووین‪ ،‬قاااهو وابااوو باااهرهو گونااادهکانی دهب ااۆب بااااین‪ .‬زۆر باشاام لاااه بیااار‬ ‫نااهماوه ژمارهمااان هنااد کااهس بااوو‪ ،‬بااهاڵب باا شااک لااه ‪ 24‬کااهس زیاااتر نااهبووین‪ ،‬ساا ‪ ،‬ااوار کهساایا لااه کااادر و پێشاامهرگهکانی ناو ااهی پیرانشااار وهک شااههید ساااڵح الجااانی‪،‬‬ ‫ماااهال سااامای زهرگهتاااهنی و دوو نهفاااهری دیکاااه هاتبووناااه الی ماااهال ئااااواره‪ ،‬باااۆ بااااس و ڕاوێاااژ کاااردن لاااه ساااهر پتاااهو کردنااای پهیوهندییاااهکانی ناو اااهکانی سهردهشااات و پیرانشاااار و‬ ‫هند ڕۆژێک بوو ئهوانیا له گهڵمان بوون‪.‬‬ ‫ئاااواره بااانگی ماان و شااههید لااهتیف نهقشاابهندی کاارد و پیاای گااووتین کااه بااه نیااازه باێتااه گوناادی دیااوااڵن‪ ،‬بااۆ بااهڕێوهبردنی کااارێکی تایبااهتی‪ ،‬گااووتی ئێااوه پێویساات ناکااا بااێن و‬ ‫بانه گوندی سهرشیو و ئێمه دوای تهواو بوونی کارهکهمان دهگهڕێنهوه الی ئێوه‪ ،‬ناوی شهومان دانا و لێک جیا بووینهوه‪.‬‬ ‫جێگاااای ئامااااژه پااا کردناااه کاااه ئێاااوارهی ئاااهو ڕۆژه " ڕهحماااان شهخسااای" کاااه ئاااهویا خاااهڵکی گونااادی دیوااڵناااه و زۆر جێگاااای متماناااهی ئااااواره باااوو‪ ،‬هاتاااه الماااان و لاااه گاااهڵ ئااااواره‬ ‫کۆبوونهوهیاااهکی تایباااهتیان کااارد و بریاریاااان دا باااوو کاااه بێاگاااه لاااه ماااهال که اااه و ڕهحماااان کاااه هاااهر دووکیاااان خاااهڵکی گونااادی دیاااوااڵن باااوون و لههاااهمان کااااتیا دا لاااه پێشااامهرگه‬ ‫ههڵسوورهکان بوون‪ ،‬کهسیتر له گهڵ خۆیان نهبهن‪.‬‬ ‫دیاااره لااهو شااێوه سااهفهری ئاااواره و لااهوه کااه نهینێشاات ئااهو کۆمهڵااه پێشاامهرگهیه لااه گااهڵی‬ ‫باااین‪ ،‬هێن اد نیگااهران بااووین‪ ،‬بااهاڵب لااه بااهر ئااهوه کااه لااه "رهحمااان شهخساای" دڵنیااا بااووین‬ ‫و زۆرجاااری دیکااه لااهو جااۆره سااهفهرانهی لااه گااهڵ کاارد بااوو‪ ،‬بااه نابااهدڵی و دڵااهڕاوهکێوه‪،‬‬ ‫ناااوی شااهوی دایناا و ئااهوان بااهرهو گوناادی دیااوااڵن و ئێمااه بااهرهو گوناادی سهرشاایو‪ ،‬وهر‬ ‫کهوتین‪.‬‬ ‫کاتێاااک گهیشاااتینه گونااادی سهرشااایو‪ ،‬باااه هناااد گاااروۆ داباااه باااووین‪ .‬دوای ناااان خاااواردن و‬ ‫حهسااانهوه و قسااه و بااااس لااه گااهڵ خاااهڵکی گوندهکااه‪ ،‬دهوری کاااتژمێر ‪11‬ی شاااهو بااوو‪ ،‬کاااه‬ ‫یااهکێک لااه پێشاامهرگهکان‪ ،‬کااه نااۆره کێشااکی بااوو‪ ،‬خااۆی بااه ژوور دا کاارد و گااووتی‪ :‬لااه الی‬ ‫دیاااوااڵن دهنگااای تاااهقی دوو تهفاااهنگان هاااات‪ ،‬ئێماااه باااه پهلاااه خۆماااان پێاااااوه و باااهرهو‬ ‫دیوااڵن وهر کهوتین‪.‬‬ ‫نێزیااک کااااتژمێر ‪11‬ی شاااهو باااوو کاااه باااه تاااهواوی لاااه هناااد الوه‪ ،‬گاااهمارۆی گوندهکاااهمان دا‪،‬‬ ‫زۆرمااان هااهو دا کااه کهسااێک وهدهساات بێنااین و لااه وهزعهکااه ئاگادارمااان بکااا‪ ،‬بااهاڵب لااه تااهواوی ئااهو گونااده بێاگااه لااه دهنگاای سااهگان یتاارت نهدهبیساات‪ .‬پااا ماوهیااهک ب ا دهنگاای‪،‬‬ ‫شااههید قااهرهنی ناسااراو بااه (عاااهلی یااه ڕه ) کااه لااه گااهڵ سااا پێشاامهرگهی دیکااه لااه الی خاااوارهوهی ماڵااهکان‪ ،‬حااهوزێکی لاا بااوو و لاااهو سااهنگهری گاارت بااوو و تیرباااارێکی زۆر‬ ‫باشااای پااا باااوو‪ ،‬لاااه کاااۆاڵنێکی نێزیاااک حهوزهکاااه هکاااداری دیتباااوون‪ ،‬دهنگااای دان و هاااهر دوای هناااد رکهیاااهک تهقاااهی لااا کاااردن‪ ،‬باااهاڵب چ تهقهیاااهک‪ ،‬بااا دهنگااای شاااهوی شاااکاند‬ ‫هاایڕ‪ ،‬پهلااه سااوانهی خانووهکااه ئاااوری گاارت و ئیتاار هااهر ئااهوه بااوو کااه لااه هااهموو الیهکااهوه تهقااه دهسااتی پ ا کاارد‪ ،‬وێاارای تهقااه کااردن‪ ،‬بانااگ کردناای ئاااواره و هاوڕێکانیشاای‬ ‫بااهردهواب بااوو‪ ،‬هاایڕ کااهس لااه خااهڵکی گوندهکااه دهنگاای لێااوه نااهدههات و نااهمان دهزاناای ئاااواره لااه چ ماڵێکااه‪ .‬ئااهو وهزعااه نێااوه نێااوه بااهردهواب بااوو‪ ،‬تااا ڕۆژ رووناااک بااوو‪ .‬پاشااان‬ ‫هێنااادێک لاااه ماڵاااهکان دوور کهوتیناااهوه و لاااه هناااد باااهرزایی دهوری گوندهکاااه ساااهنگهرمان گااارت و ااااوهڕوانی ئاااهوه باااووین کاااه هناااد و اااۆنی وهزعهکاااهمان لااا ڕوون بێتاااهوه و‬ ‫ههواڵێکی درووستمان دهستکهو ‪ ،‬بۆ ئهوهی بتوانین له ڕووی نهخت زانیاری یهوه‪ ،‬هێر بهرینه ناو گوندهکه‪.‬‬ ‫پێشااامهرگهکان وڕهیاااان زۆر باااهرز باااوو‪ .‬شاااههید سااااڵح الجاااانی کاااه تاااهنیا کهساااێکی باااه تهجرووباااه و پ کاااراو باااوو لاااه نێومانااادا و پێشااامهرگهیهکی تاااا ڕادهیاااهک کاااۆن و کاراماااه و باااه‬ ‫ئاااهزموون باااوو و لاااه شۆڕشااای کوردساااتانی عێاااراق دا االکاناااه بهشاااداری کااارد باااوو‪ ،‬زیااااتر ئاااهرکی فهرمانااادهیی باااه دهساااتهوه گااارت باااوو و شاااوێنهکانی جێگااار باااوونی پێشااامهرگهکان و‬ ‫ههروهها دیاری کردنی هند کهناڵێک بۆ هێر کردن و دابه کردنی دوو‪ ،‬س گروپی ووکه بۆ بهرگری و هێر بهرانی خسته ئهستۆی خۆی‪.‬‬ ‫زۆر اااوهڕوان بااووین هاایڕ هااهواڵێکمان گیاار نهکااهوت‪ ،‬لااه تاااهواوی ئااهو گونااده کهسااێکمان نااهدی لااه ماااڵ بێتاااه دهر و جووڵااه بکااات‪ ،‬پهلااهوهر و حااهیواناتیا بااه کااهمی دهدیتاااران‪،‬‬ ‫ههر وهک ئهوه ئهو گونده خاپوور بوو ب ‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪45 :‬‬

‫‪Page : 45‬‬

‫ئااااواره بێاگاااه لاااه کااااری تهشاااکیالتی و ساااازماندانی دڵساااۆزانی گهلهکاااهمان‪ ،‬ئاااهرکی کااااری کۆمهاڵیاااهتی و یاااهک الیااای کردناااهوهی گیروگرفتاااهکانی خاااهڵکی ناو هشااای لاااه ئهساااتۆ باااوو‪،‬‬ ‫کاااهب کێشاااهو نااااکۆکی هاااهبوون کاااه باااه قساااه لێکردنێکااای ئااااواره ارهساااهر ناااهکرابان‪ .‬خاااهڵک بااااوهری پتاااهو باااهتینیان باااه ئااااواره هاااهبوو و دهیاااانزانی باااه دڵاااهوه لاااه خزماااهت‬ ‫بهرژهوهندییهکانی دواڕۆژی گهلهکهی دایه‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهرێز کاااک مااهال ڕهحمااان لااه ماااوهی پێکااهوه بوونتااان لااه گااهڵ مااهال ئاااواره دا ب ا شااک بیرهوهریتااان پێکااهوه هااهبوون‪ ،‬دهکاار یااهکێک لااه بیرهورییااهکانتان لااه گااهڵ ئااهو‬ ‫نهمره دا بۆ خوێنهران باس بکهی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬ئاااواره زۆر زوو لااه ناو اااه دا گااوڵی کاارد و ناوباااانگی دهرکاارد و بااوو باااه خۆشهویسااتی گشاات الیاااهک‪ ،‬بااهاڵب بااه داخاااهوه زۆر لااه گااهڵمان دا ناااهژیا و کهوتااه داوی دوژمناااهوه و‬ ‫گیاارا‪ ،‬لااه گااهڵ ئهوهشاادا بیاارهوهری زۆرب لااه گااهڵ ئااهو نااهمره ههیااه کااه ناااکر لێاارهدا باااس لااه سااهر هااهموویان بکاار ‪ .‬نموونهیااهک لااهو بیرهوهرییانااه باااس دهکااهب کااه تااا ئێسااتا‬ ‫بۆب نا ێتهوه سهریهک که بۆ ی وامان کرد؟!‬ ‫وهک پێشااتر باسااام کاارد ئااااواره خااهم ۆری گاااه و وهاڵتهکااهی باااوو و دهینهویساات کۆماااهاڵنی خااهڵک باااهوه ڕابێناا کاااه بااه کاااردهوه سااامانی وهاڵتاااهکی خۆیااان بپاااارێزن و روونکردناااهوهی‬ ‫خااهڵکی لااه هااهموو بوارهکااان دا زۆر ال مهبهساات بااوو‪ .‬یااهکێک لااهو شااتانهی کااه زۆر جااار باساای دهکاارد‪ ،‬پارێزگاااری کااردن لااه جهنگااهڵ و لێرهوارهکااانی ناو ااه بااوو و پێاای وابااوو کااه‬ ‫دارسااتانهکان یااهکێک لااه سااامانه سرووشااتییهکانی گرینگاای وهاڵتهکهمانااه و دهب ا بااه هااهموو الیااهک بیپااارێزن‪ ،‬لااه ڕێگااای شااانه و کۆمیتااهکانی حیزبییااهوه وهک ئااهرکێکی گرینااگ لااه‬ ‫نێو خهڵکدا تهبلیغ دهکرا‪.‬‬ ‫ڕۆژێااک لااه نێزیااک گوناادی باساااو بااووین‪ ،‬نااازانم کاا هااهواڵی بااۆ ئاااواره هێنااا بااوو کااه کۆمااهڵێک وهاڵخدار لااه سهردهشاات را هاااتوون و لااه نێزیااک باساااو داری تااهڕ دهبااڕن‪ .‬بااه‬ ‫پهله بانگی کردین‪ ،‬ههر هند ئێمه زۆر نهبووین‪ ،‬بهاڵب شه نهفهری ل دهست نیشان کردین که باین پێشیان پ بگرین و نههێڵین داری تهڕ ببڕن‪.‬‬ ‫وهدوایااان کااهوتین‪ ،‬بااهاڵب ئااهوان پێشااتر باریااان لاا نااابوو و ڕۆیشاات بااوون‪ ،‬ئیتاار ئێمااه نهگهراینااهوه الی ئاااواره و کهوتینااه دوایااان‪ ،‬کاتێااک گهیشااتینه پشااتی گوناادی شااێوهبرایمه‪،‬‬ ‫دیتمااان ئااهوان نێزیکاای جاااده ببااوون‪ ،‬دیسااان نهگهراینااهوه و بووینااه ساا دهسااتهی دوو نهفااهری‪ ،‬ئااهوهی باشاام لااه بیاار باا ماان و میاارزا عااهواڵی بێااژو کااه ئااهو کااات زۆر اااالک و‬ ‫دڵسااۆز بااوو‪ ،‬فریااا کااهوتین لااه نێزیااک خااانووی حاااجی ڕهسااووڵی کااه ئااهو وهخاات خانوویااهک بااوو بااه تاقااهوه و هێنااد لااه شااار دوور بااوو‪ ،‬س ا کااهس لااه وهاڵخدارهکااان بااه بااارهوه‬ ‫بگێرینااهوه بااهرهو گوناادی شااێوهبرایمه‪ .‬دیاااره لااه راسااتی دا ئاااواره بااه ئێم اه نااهگووت وهدویااان کااهون و لااه نێااو شاااریا ب ا بیااان گێرنااهوه‪ ،‬پێاای وابااوو لااهو نێزیکانااهن و مهبهسااتی‬ ‫ئهوه بوو که نهفهرهکان ببین و لهو بارهوه قسهیان بۆ بکات‪.‬‬ ‫ئێمااه کااه زۆرمااان پ ا‬

‫ااوو‪ ،‬ئاااواره و هنااد کهسااێکی دیکااه کااه لااه الی مااابوون‪ ،‬بااه نیگهرانیی اهوه بااه هانااای ئێمااه هاااتبوون و لااه پشااتی ئاااوایی شااێوهبرایمه یااهکمان گرتااهوه‪ .‬ئاااواره‬

‫لااهو کااارهی ئێمااه زۆر تااووڕه بااوو‪ ،‬وهاڵخدارهکااانی لااه بیر وونااهوه‪ ،‬یااهکێک لااه پێشاامهرگهکانی لااه نێااو دهوهنااهکان را نااارده خااوار پێاای گااووتین زوو بااۆ خۆیااان وهرن و وهاڵخدارهکااان‬ ‫ئیزن بدهن با بڕۆن!‬ ‫کاتێااک ووینااه الی ئاااواره‪ ،‬دیتمااان ناو اااوانی تێاااک ناااوه و زۆر تووڕهیااه‪ ،‬یهکااهب قسااهی ئاااهوه‬ ‫بااوو‪ " :‬هااهواڵی نێااو شاااری ییااه؟!" ماوهیااهک کااهس قسااهی نااهکرد‪ .‬ماان بااه بااه حاااڵی خااۆب بیاارب‬ ‫لااهوه دهکااردهوه کااه ئێمااه ئااهو کارهمااان باۆ کاارد؟ ئهگااهر لااه سااهر جاااده تووشاای شااهڕ بباااین‪ ،‬بێاگااه‬ ‫لااه خۆکااوژی یترمااان لااه دهساات دههااات؟ بێاگااه لهوانااه ههمیشااه ئاااواره ئامۆژگارییااهکانی ئااهوه‬ ‫بااوو کااه کاااری ئێمااه کاااری تهشااکیالتی و ڕوونکردنااهوهی کۆمااهاڵنی خهڵکااه لااه زوڵاام و زۆری ڕێااژیم‬ ‫و دهرهبهگهکان‪....‬‬ ‫زۆری پاااا نااااه وو‪ ،‬فرۆکهیااااهک لااااه جااااۆری پالتااااۆز کااااه زیاااااتر دهوری کهشااااف و زانیاااااری کااااۆ‬ ‫کردنااهوهی ههیااه‪ ،‬پهیاادا بااوو و دهسااتی کاارد بااه گااهڕان لااه ناو هکااه دا‪ ،‬ئێمااه باااڵو بااووین و لااه‬ ‫نێااو دهوهناااهکان دا خۆمااان شااااردهوه‪ .‬شااههید ئااااواره دیااار باااوو هێنااد لاااه تووڕهیییهکااهی تاااهواو‬ ‫بباااوو‪ ،‬لاااه باااهر خۆیاااهوه دهیگاااووت‪ " :‬ئێساااتا دایکااام ڕهنگاااه زۆری شاااایی پاااێم بااا ‪ ،‬کوڕهکاااهی پااا‬ ‫ئااهمیر ئهرسااالنی ڕوومااه‪ ،‬نااازان ئااهوه لااه نێااو ئااهو دهوهنااه دا جۆرێااک خااۆب مااهاڵس داوه‪ ،‬ئهگااهر پهلااهدار کهلهکهشاام کااون بکااهن‪ ،‬ناااوێرب خااۆب باااووڵێنم"‪ ،‬ئااهوه یااهکێک لااهو دهیااان‬ ‫بیرهوهرییه که له گهڵ ئهو شههیده ههرگیز نهمرهی گهلهکهمان ههب بوو‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬لااه سااهر گیراناای شااههید مااهال ئاااواره زۆر بۆ ااوون و نااهزهری جۆراوجااۆر هااهبوون و باساایان لێااوه کااراوه‪ ،‬ئایااا لااه کاااتی گیراناای شااههید ئاااواره دا جااهنابت لااه ناو ااه دا‬ ‫بووی و تا هند له گیرانهکهی ئاگاداری و گیرانهکهی له گوندی دیوااڵن به چ شێوهیهک بوو؟‬

‫الپهرهی ‪44 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 44‬‬

‫پااا دهورانێکاای دوورودرێااژ بااه سااهر شااههید کراناای ئااهو نااهمره دا خسااتووته ئهسااتۆی خااۆت‪ ،‬ئهگااهر ئیاازن باادهی بااه کورتهیااهک لااه سااهر خااهبات و تێکۆشااان دوای تێکاااوونی کۆماااری‬ ‫کوردستان دهست به باسهکهب بکهب‪.‬‬ ‫بااهڵ ‪ :‬دوای تێکاااوونی کۆماااری کوردسااتان و پااهر وباڵو بااوونی ئهناادامان و الیااهنگرانی حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێااران‪ ،‬بااۆ ماوهیااهکی زۆر جموجااۆڵی تهشااکیالتی ئااهو حیزبااه‬ ‫لاااه تێکۆشاااان وهساااتا‪ ،‬بهشاااێکی زۆر لاااه کاااادر و ئهنااادامانی حیااازب پاااهرهوازهی کوردساااتانی عێاااراق باااوون‪ ،‬بهشاااێک لاااه الیاااهن ڕێژیمااای شااااوه گیاااران و هێندێکیشااایان ژیاااانی نیاااوه‬ ‫نههێنییان بۆ خۆیان ههڵبژارد که ئهوانیا یهک یهک و دهسته دهسته دهکهوتنه بهر هێرشی ڕێژیم و ڕهوانه گرتووخانهکان دهکران‪.‬‬ ‫پااا ماوهیااهکی زۆر لااه تاساااان و سااهر لێشااێواوی ڕیزهکااانی حیااازب‪ ،‬بااه هیممااهتی کۆمااهڵێک لاااه دڵسااۆزانی ئااهو حیزبااه‪ ،‬کاااه هااهموو کاتوساااتێج لااه دهرفاااهتی لااهبار دهگااهران باااۆ‬ ‫ڕێک سااتنهوهی نێاااو ماااڵی حیااازب و بااه تایباااهت ئااهو کاااات کاااه لااه کوردساااتانی عێااراق تاااا ڕادهیااهک باااواری ئااهوه ڕهخساااا باااوو و دهکاارا ئازاداناااه ههوڵااهکان بکرێناااه یااهک و لاااه ساااهر‬ ‫بنهمایااهکی پێشااکهوتوو و هاو ااهرخ ڕیزهکااانی تهشااکیالتی حیاازب جااۆ بدرێنااهوه و تێکۆشااان لااه نێوخااۆی واڵت دهساات پ ا بکرێتااهوه‪ ،‬ئااهو دڵسااۆزانه هااهوڵی خۆیااان بااۆ بوژانااهوهی‬ ‫حیزب دهست پێکردهوه‪.‬‬ ‫ئاکااامی ئااهو هااهوڵ و تێکۆشااانه بااوو بااه هااۆی ئااهوه کااه کۆنگااهرهی دووهااهمی حیاازب بااه مهبهسااتی دارشااتنهوهی قااهوارهی حیاازب و دانااانی بهڕێوهبهرایهتییااهکی نااو پێااک ب ا ‪ .‬ئاکاااب و‬ ‫بااهروبوومی کۆنگااهرهی دووهااهب چ بااوو‪ ،‬باسااێکی دوور و درێااژه کااه لێاارهدا بااواری ئااهوه نیااه باینااه ناااو ئااهو باسااهوه‪ ،‬لااه رابااردوو دا زۆری باااس لێااوه کااراوه‪ .‬ئااهوهی مهبهسااته لێاارهدا‬ ‫بااۆ باااس کااردن ئهوهیااه کااه هێنااد لااه کادرهکااانی ئااهو کاااتی حیاازب بهناهااهق ڕێگااهیان پ ا نااهدرا لااه کۆنگااهره دا بهشااداری بکااهن و بااه ههڕهشااه و زۆری ااهک ڕاونااران و لااه ئاااوارهیی‬ ‫دا جاااارێکی دیکاااه ئااااواره بووناااهوه و ڕوویاااان کااارده یاااا و بهندهناااهکانی کوردساااتان‪ ،‬کاااه ئاااهو حهرهکهتاااه باااوو باااه هاااۆی پێاااک هااااتنی " جوواڵناااهوهی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاوی کوردساااتانی‬ ‫ئێران "‪ .‬یهکێک لهو کادره بهوهج و دڵسۆزانهی جوواڵنهوهی ساڵهکانی ‪ 56‬و ‪57‬ی ههتاویی‪ ،‬مامۆستا مهال ئهحمهد شڵماشی ناسراو به ( مهال ئاواره) بوو‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬بهڕێز کاک مهال ڕهحمان شههید مهال "ئاواره"ت ۆن ناسی؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬تهماااهنم لاااه نێاااوان ‪ 16‬تاااا ‪ 17‬سااااڵی دا باااوو و لاااه گونااادی ناااهاڵس دهم وێناااد‪ ،‬کهساااێک کاااه ئێساااتا لاااه نااااوخۆی واڵتاااه و نامناااهو نااااوی باااهرب‪ ،‬ههڵساااوورانی لاااه ناو اااهی‬ ‫سهردهشت دا زۆر بوو‪ ،‬زیاتر دهوری ئهو کهسانهی دهدا که تا ڕادهیهک لێیان دڵنیا بوو‪ ،‬که باس و لێدوانهکان به نههێنی ڕادهگرن‪ ،‬هاته الب‪.‬‬ ‫ڕۆژێکیااان داوای لێکااردب کااه باااین بااۆ قااهدهب لێاادان‪ ،‬ڕوومااان کاارده دۆڵهکااهی پشاات مااااڵن‪ ،‬لااه ڕێگااا دا باسااهکهی کااردهوه‪ :‬تااۆ ئاااواره دهناساای؟ وتاام نهماادیوه‪ ،‬بااهاڵب ناااوب بیسااتووه‪.‬‬ ‫وتاای بااا لێشاات نهشااارمهوه ماان ڕاسااپاردهی ئااهوب و دهمنااهو شااانه بهناادی بکااهین و کااار بااۆ حیاازب بکااهین ‪ ...‬دیاااره زۆر سااهرب لاا دهر نااهده وو و ئااهویا بااهو شااێوه زانیارییااهکی‬ ‫ئااهوتووی نااهبوو کااه بااا بت اوان مهبهسااتهکهی دهر بباار و حاااڵیم بکااا کااه دهب ا چ بکااهین‪ .‬دوای هێنااد پرساایار و وهاڵب‪ ،‬وتاای ئاااواره لااهب ناوهیااه و لااه گااهڵ هنااد کهسااێکی دیکااه‬ ‫وا دهکهب اوتان پ بکهو ‪ ،‬وابوو بۆ یهکهب جار له موو هی هکۆ‪ ،‬نێزیک گوندی بێشاسو اوب به ئاواره کهوت‪.‬‬ ‫لااهو کۆبوونهوهیااه دا‪ ،‬ئهوهناادهی لااه بیاارب ب ا ده یااا دوازده کااهس دهبااووین‪ ،‬ئاااواره قسااهی بااۆ کااردین و ئێمااه تااهنیا گوێمااان بااۆ گاارت و کهساامان نااهزهرهێکی ئااهوتۆی نااهبوو‪ ،‬بێاگااه‬ ‫لهوهی ههموومان بهڵێنیمان پ دا که به دڵهوه کار دهکهین و یمان پ بسپێر ئهناامی دهدهین‪ ،‬ئهوه یهکهب او پێکهوتنی من ئاوارهی ههرگیز نهمر بوو‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬ههلسوکهوتی شههید مهال ئاوره و کاریگهری مهال ئاواره له نێو کۆمهاڵنی خهڵک دا له ڕوانگهی جهنابتهوه ۆن بوو؟‬ ‫وهاڵب ‪ :‬پێشااتر ناااوی ئاااوارهب بیسااتبوو‪ ،‬هااهر کااهس کااه ناااوی کهسااێک دهبیس ا ‪ ،‬بااهاڵب هێشااتا نهیاادیتووه‪ ،‬لااه زێنناای خااۆی دا جااۆره بۆ ااوونێکی لااه سااهر ههیااه‪ ،‬بااهاڵب کاتێااک ئاااوارهب‬ ‫بیناای‪ ،‬بااه تااهواوی جیاااواز بااوو لااهوه کااه ماان بیاارب لێاادهکردهوه‪ ،‬پیاااوێکی ڕووخااۆ ‪ ،‬رووح سااووک‪ ،‬خااۆ بااه کااهب گاار و تااا بڵێاای لااه بااهر داڵن بااوو‪ ،‬کاتێااک قسااهی دهکاارد و باااس و دهرد‬ ‫و مهینهتااهکانی گهلهکااهمانی دهکاارد‪ ،‬کااهس نهیااادهتوانی بااۆ رکهیااهکیا هااهودای خااهیاڵی ئهبالوئاااهوال بکااا و خافااڵ باا لااه بیساااتنی وتااه بهنرخااهکانی‪ ،‬کااهس نااهبوو باێتاااه الی و‬ ‫شهیدای باس و لێدوانهکانی نهبووایه و به دڵهوه ئهرک و مهئمورییهتهکانی که له الیهن مهال ئاواره و باسی لێدهکران قهبووڵ نهکرد بایه‪.‬‬ ‫ئااااواره کۆماااهڵی کاااوردهواری زۆر باااه باشااای دهناسااای‪ ،‬لاااه گاااهڵ هاااهر کاااهس باااه زماااانی خاااۆی دهدوا‪ ،‬ئینساااانهکانی دهرک دهکاااردن و ڕێااازی لاااه کۆماااهاڵنی خاااهڵک باااه هاااهموو اااین و‬ ‫توێژهکانییهوه دهگرت‪ .‬ههر بۆیه وو بوو ناو قواڵیی دڵی کۆمهاڵنی گهلهکهمان و به گشتی خۆشیان دهویست و وهک اوی خۆیان دهیان پاراست‪.‬‬ ‫ئاااواره تااوانی لااه ماوهیااهکی زۆر کااورت دا‪ ،‬ساارنای کۆمااهاڵنی خااهڵک بااهرهو کاااری تهشااکیالتی ڕابکێش ا و شااانه و کۆمیتااهکانی حیزباای دێمااۆکرات لااه ناو ااهی ژێاار دهسااهاڵتی خااۆی دا‬ ‫پێک بێن ‪ ،‬که تا ئێستا شوێنهواری االکییهکانی ئاواره لهو ناو انهی کاری تێدا کرد بوون‪ ،‬بهدی دهکر ‪.‬‬ ‫ئاااهو کااااات پهیوهناااادی ب ساااایمی نااااهبوو‪ ،‬کارهکااااان و ڕاگهیاناااادراوهکان‪ ،‬لااااه ڕێگااااای ئهنااادامانی اااااالک و دڵسااااۆزهوه بااااهڕێوه ده ااااوون‪ ،‬بااااهو حاڵااااه ئاگادارییااااهکان ئهوهنااااده زوو‬ ‫دهگهیشااتن‪ ،‬هااهر وهک لااه تااهکنێکی نااوێی ئااهو کااات کااهڵک وهر گیاارا ب ا ‪ ،‬وابااوو‪ .‬لااه راسااتی دا ئاڵاااهی پهیوهندییااهکان بااه گشااتی کۆمااهاڵنی خااهڵک بااوون‪ ،‬کااه ئااهوه بااه ماناادوو‬ ‫باااوونی ماااهال ئااااواره پێاااک هاااات باااوو‪ ،‬باااه دهیاااان جاااار لاااه شاااهر و تێکناااهڵاوون لاااه گاااهڵ جاااا و ژاندارماااهکان‪ ،‬کاااه ههمیشاااه لاااه هاااهوڵی دۆزیناااهوهی پااا و شاااوێنی ماااهال ئااااواره و‬ ‫پێشمهرگهکان دا بوون‪ ،‬له الیهن خهڵکهوه ئاگادار دهکران و دهیان پارستن‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪43 :‬‬ ‫زانا و خۆیندهوار اوو دڵتێر بی‬

‫رۆژى تهنگانه پڵنگ وشێر بی‬

‫الوێکى گورج و خاوهن هۆ و بیر‬

‫نهترسی له بهند له کۆت و زنایر‬

‫ههى الى الیه رۆڵه الی الیه‬

‫بنوو درنگه تاقانهى دایه‬

‫کورب تۆ کوردى تۆ بێاوه شێرى‬

‫نهتهوهى کاوهى ئازا و دلێرى‬

‫باب و باپیرت خزب و کهس وکار‬

‫زۆریان کێشاوه مهینهتى وئازار‬

‫بۆ پارێزگارى نامووس و ماڵیان‬

‫قهت نهوهستاوهدهست وگۆپاڵیان‬

‫تۆ وهک ئهوان به نهترس و نهبهز‬

‫بازى کێوى به نهک کهوى قهفهس‬

‫ههى الى الیه رۆڵه الی الیه‬

‫هیواى دوا رۆژب له دهست تۆ دایه‬

‫‪Page : 43‬‬

‫پهراوێزهکان ‪:‬‬ ‫‪ - 1‬زانایااهکى بااه ناوبانااگ و شااارهزا بااوو و لااه گوناادى بێتااوو لااه دای اک بااووه (بااۆ زیاااتر شااارهزا بااوون لااه ژیااان و بهسااهر هاااتى بروانااه (تاااری مشاااهیر کااورد نووسااینى بابااا مااردوخ‬ ‫روحانى جلد او ) الپهرهکانى ‪.)276- 385‬‬ ‫‪ - 2‬مااهال حهمااهدهمین ناسااراو بااه (شااێ ى بێااژووى ن) کااورى مااهال ئهحمااهدى سااهراوى لااه ساااڵى ‪1277‬ى کااۆ ى مااانگى لااه بیااژو لااه دایااک بااوو ( بااۆ زیاااتر شااارهزا بااوون لااه ژیااان و‬ ‫بهسهر هاتى بروانه‪ ( :‬تاری مهشاهیر کورد الپهرهى ‪. )346‬‬ ‫‪ - 3‬قاوه یااهکى شاااارى سهردهشااات بااوو‪ ،‬قاوخانهیاااهکى باااهرینى هاااهبوو و ایهکااهى باااه تااااب و خااۆ و باااه لاااهزهت باااوو‪ ،‬پاااییزان وهختاااى تاااوتن( فااهحس کاااردن) قاوهخانهکاااهى هاااهر‬ ‫جمهى دههات و خهڵک به تایبهتى خهڵکى دێنات زۆریان روو ت دهکرد خواى ل رازى ب ‪.‬‬ ‫‪ - 5‬کهباباىیااهکى شااارى سهردهشااته کهبابهکااهى زۆر خااالیس و ب ا غهشااه پێاای دهڵااێن ( عااهلى مینااهى شااێ هى) پاااییزان وهختااى تااوتن فرۆشااتن لااه دوکانهکااهى دا ڕ وه بااهر رێاادار‬ ‫ناکهو به تایبهتى که کهباب انهکهى له نزیک قاوهخانهکهى حاجى قادر بوو‪ .‬ههر کهس نان و کهبابى خواردبا بۆ ا خواردنهوهکهى ده ووه قاوهخانهى حاجى قادرى‪.‬‬ ‫سوپاس‪:‬‬ ‫‪ - 1‬بۆ خوشکه نور منرپرور که مونتاژى وه ئهستۆ گرت‪.‬‬ ‫‪ - 2‬بۆ شاهۆى جگهرگۆشهب که پێى دا ۆتهوه‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪23 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫وتووێژی له گهڵ بهرێز کاک مهال ڕهحمان کاژهیی‪ ،‬یهکێک له پێشمهرگهکان و هاوڕێی شههید مهال ئاواره‬ ‫ئاماده کردنی شلێر حهسهنپوور‬ ‫وتااووێژی لااه گااهڵ بااهرێز کاااک مااهال ڕهحمااان کاااژهیی‪ ،‬یااهکێک لااه تێکۆشااهرانی دێریناای حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتان و هااهروهها هاااوڕیی‬ ‫نێزیک و سهردهمی پێشمهرگایهتی له گهڵ شههید مهال ئاواره‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهرێز کاااک مااهال ڕهحمااان‪ ،‬سااهرهتا زۆر سااوپاس بااۆ ئااهوه کااه کاااتی خۆتاات پێاادایین کااه یادێااک لااه یااهکێک لااه تێکۆشااهره دێاارین‬ ‫و ناودارهکااانی بزوتناااهوهی ڕزگاری وازانااهی گهلهکاااهمان لااه ساااااڵنی ‪ 1356‬و ‪1357‬ی هااهتاوی واتاااه شااههید ماااهال ئهحمااهد شڵماشااای ناساااراو‬ ‫به شههید مهال ئاواره بکهینهوه‪.‬‬ ‫وهاڵب ‪ :‬به راستی سوپاسی جهنابت و ماڵپهری گیارهنگ دهکهب بۆ وهئهستۆ گرتنی ئهو ئهرکه پیرۆز و گرینگه و بۆ ئهو یاده مهزنه‪ ،‬و ههروهها بۆ ئهو زهحمهته که جهنابت‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪42 :‬‬

‫‪Page : 42‬‬

‫توتنهوان‬ ‫دوژمن تا کهى بدهب باجت‬

‫دهک وهرگهر تهخت و تاجت‬

‫ئهى وهرزێران ئهى جووتێران‬

‫ئهى توتنهوانى ماڵ وێران‬

‫با به یهک دڵ و یهک زوبان‬

‫به خهباتى شێڵگیرمان‬

‫تا دوا پشوو ههوڵ دهین‬

‫شهق دهو رژێمه ههڵدهین‬

‫یهگگرتن هۆی سهرکهوتنه‬

‫خهبات رێگهى دهستکهوتنه‬ ‫لهگهڵ یهکدا بژین بمرین‬

‫ئهگهر یهکبین و یهک بگرین‬ ‫زاڵ دهبین و سهر دهکهوین‬

‫بهرز دهبین و نانهوین‬

‫ههوڵ و تهقهالى ب و ان‬

‫ب ماندوو بوون و پشوو دان‬

‫تاقه رێگهى رزگارى یه‬

‫هێنهرى رۆژى شادییه‬

‫‪1352‬ى ههتاوى (‪ 1965‬ز)‬ ‫ئاواره‬ ‫ئاااواره گێرایااهوه وتااى شااهوێک لااه ئااالۆتى بانااه لااه موو ااهى برادهرێااک خااهوتبووب‪ ،‬هاااوین بااوو‪ .‬نیااوه شااهو لااه موو هیااهکى ئااهوال تاارهوه گااویم لااه دهنگااى گریااانى کۆرپهیااهک بااوو کااه‬ ‫دایکى خۆشهویستى به دهنگیکى خۆ الی الیهى بۆى دهکرد بۆ ئهوى جگهر گۆشهکهى ب هو ‪.‬‬ ‫گوتى الی الیهى ئهب دایکه کورده دهروونى ههژاندب و ئیلنامى دام بۆ ئهوهى ئهب شێعره بنووسم ‪:‬‬ ‫الی الیهى دایکه کوردێک بۆ کۆرپه ساواکهى‬

‫رۆڵه کۆرپهکهب ئارامى گیانم‬

‫خوناهى گوڵزارى باغاهى ژیانم‬

‫جگهر گۆشهکهب بهرههمى ژینم‬

‫سهروهت و ماڵم ئایین و دینم‬

‫هێز و تهوژمم بیناى اوانم‬

‫هاودهنگى بهزمى رۆژ و شهوانم‬

‫رۆڵه گیان مهگرى مهگره بههانه‬

‫بنوو درهنگه بهرى بهیانه‬

‫ههى الی الیه کۆرپهى ساوایه‬

‫کویر ب ئهو اوهى به تۆ ههڵنایه‬

‫ههر هند تۆ دهگرى جهرگم کهبابه‬

‫من بۆ تۆ ۆنم تۆ بۆ من وابه‬

‫تۆ شاگوڵى باب من باغهوانم‬

‫نازت دهکێشم ههتا دهتوانم‬

‫دایک ئهو کاتهى دڵى دهسرهو‬

‫کهکۆرپهى ساواى بێ هب وهرکهو‬

‫یان به بزهى لێو به خهندهى زارى‬

‫ئاڵ وگۆڕیان کا گریان و زارى‬

‫ههى الى الیه کۆرپهى ساوایه‬

‫قهزات له گیانم تاقانهى دایه‬

‫ههتا ئێستا که منداڵى ووردى‬

‫خهڵف و نهمامى بێستانى کوردى‬

‫شلکى ناسکى نهت داوه باى باڵ‬

‫دهرت نهکردووه پهڕو خهت وخاڵ‬

‫ب زمان و بیر ب هۆ و تاقهت‬

‫غهمبارب دهکهى به گریهو زاقهت‬

‫بهاڵب به هیواى دوا رۆژب سادهى‬

‫نهکهى رۆڵه گیان رهنام به بادهى‬

‫ههى الى الیه کۆرپهى ساوایه‬

‫بنوو درهنگه بۆچ خهوت نایه‬

‫هیواب زۆر پێته وهک باب و کاکت‬

‫ببیه سهربازى نهتهوه و خاکت‬

‫بهخیوت دهکهب به گیان و به دڵ‬

‫نهکهى بترسی ولههیڕ بکهى سڵ‬

‫الپهرهی ‪41 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫باب له شار دهگهرێتهوه‬

‫ههموو شتێکمان بۆ دێتهوه‬

‫ده رۆژ بهب جۆره رامبوارد‬

‫به قهرز نان و اب خوارد‬

‫دڵ پر ئاههنگ و خۆشم‬

‫ئهمرو توتنهکهب دهفرۆشم‬

‫ئاغاى رهییس ودهرکهوت‬

‫ئۆخهى نۆرهب وهبهر کهوت‬

‫ده فهرده توتن ریز کراو‬

‫له بهر شهوقی ههڵنایه او‬

‫بۆ دیتن و او لێکردن‬

‫ههمووى پهرت و باڵو کردن‬

‫سهر و بنى ههڵتهکاندن‬

‫نیویهکى ل وهراندن‬

‫منیا له جێى خۆ ههستاوب‬

‫به ب زمان راوهستاوب‬

‫له ناکاو هاته گویم دهنگ‬

‫داى له جهرگم وهک خهدهنگ‬

‫گوتى‪ :‬لێى دهن به واگوزار‬

‫ئهمساڵ خهراپتره له پار‬

‫بهرویهکى تر و تاڵهوه‬

‫گوتى‪ :‬زوو بگهوه ماڵهوه‬

‫دهپووتت کهسری له سهره‬

‫بی هێنه ب بێنه و بهره‬

‫که گویم گرت لهب دهنگ و سهدا‬

‫رهق بووب لهو وهک موقهببا‬

‫پا تاوى تاسان حهبهسان‬

‫به دهنگێکى پر له ترسان‬

‫هاتمه زمان‪ ،‬هاوارب کرد‬

‫گوتم ئهى دادء ئهى هاوار‬

‫ئهى له رێگهى پهروهردگار‬

‫لێم وهکۆ بوون درشت وورد‬

‫ئاغاى رهییس قهرزدارب‬

‫نهخۆشم برسیم ههژارب‬

‫هیڕ نهب قهرزى ئهمساڵم‬

‫قوتى خێزان و منداڵم‬

‫بمدهن با ئهربابهکهب‬

‫حهقى ایى و کهبابهکهب‬

‫رازى بکهب ‪ ،‬بی دهمهوه‬

‫رێم بب بۆ شار بێمهوه‬

‫یان بمگرن یان بمکوژن‬

‫یان کهسهریم له سهر ههڵگرن‬

‫بمبهخشن له رێگهى خودا‬

‫خهرجیم نیه بۆ دادگا‬

‫ههڵدهلرزێم ههڵده وقاب‬

‫نهراندى به سهرما توقاب‬

‫رهییس ‪:‬‬

‫ئهى ب شهرمى پهرده دراو‬

‫ئهى ڵنگى پیسى گاڵو‬

‫ب دهنگ نهبی ب ئابڕو‬

‫تێت ههڵدهدهب به ئارهزوو‬

‫دا کوڕینه لێره دهرى کهن‬

‫نهک لێره‪ ،‬شار بهدهرى کهن‬

‫بهب هشنه دهریان پهراندب‬

‫بهرههمى ساڵیان رفاندب‬

‫به دزى خاوهن قهرز و ئهرباب‬

‫ب پووڵی قاوه ى و کهباب‬

‫ملم بۆ نایه الرهوه‬

‫دهرکهوتم له نێو شارهوه‬

‫به اوى پر گریانهوه‬

‫به دڵیکى وهک بریانهوه‬

‫هاتمهوه نێو خاو و خێزان‬

‫وهک بارانى گهاڵ رێزان‬

‫فرمێسکى رووتى و ههژارى‬

‫له اوى گشتمان دهبارى‬

‫‪Page : 41‬‬

‫الپهرهی ‪40 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫توتن نووس ‪:‬‬

‫تازه ههڵى وهشێنمهوه‬

‫بشمرى نایکوژێنمهوه‬

‫من کار به دهستى دهوڵهتم‬

‫دوژمنى خاک و میللهتم‬

‫توتنهوان ‪:‬‬

‫زۆرى له بهر پاڕامهوه‬ ‫نووسی به‬

‫پوتى تهواو‬

‫ب پووڵ جوابى نهدامهوه‬ ‫تهپله به سهرى دوابراو‬

‫به فیزهوه سوار بوو رۆیى‬

‫بۆ من جێما رهناهرۆیى‬

‫ئهو جا بارین دهرد و بهاڵ‬

‫بۆ توتنهوانى ب سهاڵ‬

‫به لهرز و تا به دهردى او‬

‫سیس بووب وهک توتنى بهر تاو‬

‫ب پوڵ و پاره وب خهرمان‬

‫ب دوکتۆر و دهوا و دهرمان‬

‫کرب و مڵه ‪ ،‬کهڵه و گهزۆ‬

‫له توتنى تایپن بوون وه کۆ‬

‫ئهویا وهک خۆب سیس و داماو‬

‫رچ و ب شهفاب و ژاکاو‬

‫نهخۆشى و ههژاریم بران‬

‫کارب زۆرن‪ ،‬دهردب گران‬

‫جوو کهو وه ه‪،‬سهر سپاندن‬

‫بن په ‪ ،‬تهڕه داشکاندن‬

‫ار داخ وبهن پێوهکردن‬

‫وهبهر تاودان و یشک کردن‬

‫تهلیس‪ ،‬شریت و حهمباڵى‬

‫خهسار نهکهى نیو مسااڵى‬

‫ئهوا داگیرا‪ ،‬دانرا‬

‫پهتهى بارکردن وهرگیرا‬

‫خۆشی خۆشی دڵم شاده‬

‫خاون قهرز بهس خۆ باده‬

‫توتنهکهب زۆر جوان و رهنده‬

‫بۆن خۆ و با و پهسهنده‬

‫لهورۆ و له سبهى بارى دهکهب‬

‫وارید به نێو شارى دهکهب‬

‫دووخانیه اکم ل دهکر‬

‫پووڵێکى باشم پ دهبر‬

‫ههر قهرزێکى به سهرمهوه‬

‫دهیدهمهوه به گهرمهوه‬

‫جلک و پێاڵو دهسره و کاڵو‬

‫برنن و رۆن بۆ هاڵو پاڵو‬

‫ههر ى پێویسته بۆ ماڵم‬

‫بۆ خۆب و ژن و منداڵم‬

‫ههمووى دهکرب به ههرزانى‬

‫له او جاران به مهرجانى‬

‫قهرز دار نیم نهغد کڕب‬

‫ی دى ناڵێم بهرە شڕب‬

‫حاجى قادر"(‪" )3‬عهلى قهساب"(‪)5‬‬

‫ایی بێنن دهگهڵ کهباب‬

‫شهو له هوتی لهسهر فهنهر‬

‫دهخۆب دهنووب به ب خهتهر‬

‫بهرۆژ تا شهو بازار پێوان‬

‫به فیزهوه قهدهب لێدان‬

‫دهگهرێم دووکان به دووکان‬

‫سهودا دهکهب جلکى بووکان‬

‫له دهرزى تاکوو پهشمینه‬

‫ههر شت جوان و رهنگینه‬

‫نرخ و قیمهتى دهپرسم‬

‫توتنم ههیه او نهترسم‬

‫مندالیا تلى لیلیانه‬

‫له ماڵ خۆشی خۆشیانه‬

‫‪Page : 40‬‬

‫الپهرهی ‪39 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 39‬‬

‫به شوێنى دادهگهران لهو مااڵنه له نێو موو ه و مهزراکانیان دا دهحهوایهوه‪.‬‬ ‫( خلااه که ااهڵ ) یااهکیااک لااهو توتنهوانااه زهحمهتکێشااانهى نااهاڵس بااوو کااه ئاااواره زۆرى بااه سااهر دهکااردهوه و تهنانااهت لااه ئاااودان و نێااو گااوڵ کااردن و تااوتن پێااوه کااردن دا یاریاادهى‬ ‫دهدا ‪...‬‬ ‫هاوارى توتنهوانێکى سهردهشت یهکێک لهو ههڵبهستانهیه که به زمانى سادهو ساکارى گوندىیانه هونراوهتهوه‪.‬‬

‫توتنهوانێکى ههژارب‬

‫ب خانوو و ب زهوى و زارب‬

‫ب پوڵ و باب و بزن و مهر‬

‫دوور له خێرب نزیک له شهر‬

‫منداڵم رووت و برسییه‬

‫ژینم پر له مهترسییه‬

‫قهرز دارب دهردهدارب‬

‫شهرمهندهى خهڵکى د و شارب‬

‫روب نیه بامه نێو خهڵک‬

‫ب بهرە و پێاڵو و ب کهڵک‬

‫خهڵک پێى وایه تهمبهڵم‬

‫ب کهس و کار و هپهڵم‬

‫بهاڵب چ بکهب اره رهشم‬

‫خهرمانم زۆره و ب بهشم‬

‫ههر که گوتیان سهرى ساڵه‬

‫وادهى جووت و کشت و کاڵه‬

‫خۆب و خێزان ‪ ،‬گهوره و باووک‬

‫رادهپهریین وهکوو ههللووک‬

‫ههڵدهپهرین لێره و لهو‬

‫بهڵکوو کارێکمان دهس کهو‬

‫یا قورهکارى و خشته برین‬

‫یا جووت و زهوى ههڵدڕین‬

‫وا بههاره دهرکهوت گوڵ‬

‫جێگه خۆ دهگر بۆ شتڵ‬

‫به گاسن به پێمهره به پاچ‬

‫به نگ و نینوک و قاچ‬

‫دهى بژێرین و خۆشی دهکهین‬

‫تێکهڵ دهب دهگهڵ پهین‬

‫ئهماار تۆ شتڵى پى دهکر‬

‫به یلکهو اڵ سهرى دهگرى‬

‫دوو رۆژ جارێک ئاوى دهو‬

‫تا شین دهب و دهردهکهو‬

‫بژارى هند ناخۆ وورده‬

‫پیشهى کور و کاى کورده‬

‫شهو و رۆژ خهو نا ێته او‬

‫کهنگى بهرب دهکهو ئاو‬

‫زهویهکهب بۆره دێر بکهب‬

‫نهوهک سیس ببن شتڵهکهب‬

‫به شیو برین و وهردو خهت‬

‫کێالن دهگاته پێنن کهرت‬

‫دێراو ههڵدان خاکاو کردن‬

‫کور و کڕ وهکوو کردن‬

‫ناخۆشه توتن هقاندن‬

‫ههڵتروشکان پشت هماندن‬

‫له ئاو داشتن سستى نهکهى‬

‫تا دهگوور ووشکى نهکهى‬

‫نۆرهى پێشک و بژار بره‬

‫جهرە بره بژار پڕه‬

‫وا نیو گوڵ کرا ئاو درا‬

‫له دوورهوه به او کرا‬

‫کاڵو گهڕگهرى وهدهر کهوت‬

‫ئهژنۆب شکا نێوکم کهوت‬

‫رهبى کوێر ب و اوى نوس‬

‫به زیادب له سهر نهنووس‬

‫دهردى پێرارب نهدات‬

‫نه کهسریم ب و نه م دات‬

‫توتن نووس بۆ خاترى خودا‬

‫روحمى بکه بهمنى گهدا‬

‫مهى سووتینه رهناى ساڵم‬

‫خاوهن کۆش منداڵم‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪38 :‬‬ ‫ههموو شیرین کهالمن‬

‫به عهقڵ و هۆ وفامن‬

‫کور کاى ههرزهکار‬

‫فێرى گۆنگهڵ و قومار‬

‫الوى گورج و گوڵ وتوند‬

‫دێنه بهر او له نێو گوند‬

‫کوران شێرو پڵینگن‬

‫کاان قازو و قورَ‍ینگن‬

‫کانى مزگهوت و نار‬

‫مهال فهقی و خوێندهوار‬

‫ههر له بێژوى جوانن‬

‫پێکهوه شانه و شانن‬

‫بێژووى ههتاکوو مابم‬

‫ال نا ى له بهر اوب‬

‫با لهو سهرى دونیا بم‬

‫ئهگهر له تۆ دڵنیا بم‬

‫ههر پێم وایه له التم‬

‫هاو دهنگى خاک و پاتم‬

‫ئهو جار به خوات دهسپێرب‬

‫بێژوێ به خێر و بێرب‬

‫خوات له گهڵ ب بێژو خۆ‬

‫شهرته نهتکهب فهرامۆ‬

‫"سناوو "و "دۆلى"و "رهشهکان"‬

‫بمبورن به ههر سێکان‬

‫ههر ئهونده دهزانم‬

‫بڵێم ههتا دهتوانم‬

‫جێى گهوره و خانه دانن‬

‫خاوهن قۆناب و نانن‬

‫"گروێس " له بهر داڵنى‬

‫وهک گووڵى سهر اڵنى‬

‫خاوهنى زهوى و زارى‬

‫ج ى ههنایر و ههنارى‬

‫تهماتهى هاوینانت‬

‫مورهبباى ههنارانت‬

‫مهزهى دڵ و گیانن‬

‫بهشی ئاغا و سهپانن‬

‫"گڵهسپی " و " مێرگان " و " زیوه "‬

‫شێ ه سوورى کرێوه "‬

‫دهورى " ئاڵمان " ى داوه‬

‫یاخوا ههر ببن ئاوا‬

‫"مهال پیره " و " شێ ه سوور "‬

‫دوو مهرقهدى پر له نور‬

‫جێگاى راز و نیازن‬

‫دوعایان ل دهخوازن‬

‫له ههموو گۆشه و کهنار‬

‫له دێنات و له نێو شار‬

‫پۆ پۆ و دهسته دهسته‬

‫ب ماندو و بوون و خهسته‬

‫بهرهو پیلیان دێن له دوور‬

‫زیاتر له بهر (شێ ه سوور)‬

‫به تایبهتى بههاران‬

‫به کۆڵه پشتى و باران‬

‫کولێره و نانه هوره‬

‫به لێشاون لهو دهوره‬

‫زۆر جار به بهزب و ئاههنگ‬

‫کور و کاى شۆخ و شهنگ‬

‫دهگرن دهستى ره بهڵهک‬

‫زهرد و سوور و او بهڵهک‬

‫با لێره دهس ههڵگرین‬

‫باین ره بهڵهک بگرین‬

‫‪Page : 38‬‬

‫(‪ 15‬ى گهالوێژى ‪ ) 1356‬ى ههتاوى‬ ‫ئاواره‬ ‫لاااه پێشاااهوه وتماااان ماااهال ئااااواره لاااه نێاااو زهحمهتکێشاااانى کوردساااتان دهگاااهرا و ئاااهوانى لاااه ساااهر داخوازیاااه رهواکاااانى گهلهکاااهى رێنماااایى دهکااارد گونااادى ناااهاڵس (کاااه ئێساااتا بۆتاااه‬ ‫شارو که) یهکێکه لهو گوندانهى دهماۆمى کهڵوێى سهردهشته که مهال ئاواره لهو زۆر ده وو ماڵى جووتیاران و له کاتى ئهوهى ژاندارمه و سی ورهکانى رژیمى پاشایهتى‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪37 :‬‬ ‫شاخى به بهفر و بهرزى‬

‫دهروانێته سهر ئهرزى‬

‫"مهال عهواڵى بێتووشی " (‪)1‬‬

‫ههزار رهحمهت ب تووشی‬

‫رۆڵهى ئهب خاک و ئاوه‬

‫له دونیا خاوهن ناوه‬

‫نه به زمان نه به قهڵهب‬

‫ناتوانم وهسفى بکهب‬

‫تورک و فارس و ئهرمهنى‬

‫کورد و روب و یهمهنى‬ ‫م داوه له بهیانى‬

‫کهس نیه ناوى نهزانى‬ ‫بێتوو بهراستى خۆشی‬

‫مهڵبهندى عهیا و نۆشی‬

‫ۆن مهتحت بهمن دهکر‬

‫ههر ئهوهندهب پ دهکر‬

‫قهت دهرنا ى له یادب‬

‫ههر بهوهنده دڵشادب‬

‫"مێرگاسی "جوان و رهنگین‬

‫سازگارو جێگهى هاوین‬

‫جێى ئاههنگ و سهیرانه‬

‫دڵگیرى پیر و جوانه‬

‫"دولکان "و"کانیالن "ى‬

‫سهد دڵ دهب حهیرانى‬

‫له"مێشکهپه" و"رهجاکه"‬

‫ماب حاجى پیاوى اکه‬

‫"بێشکه " و" دێگه"و"بالێتان"‬

‫" شیرانیان " و "دیناران"‬

‫سهرووى "دنیاران" " بناوه"‬

‫دێیهکى خاوهن ناوه‬ ‫بێژوێ‬

‫گهیشته " بێژو " نۆبه‬

‫ج ى زیکر و دین و تۆبه‬

‫"شێ ئهمین "ى(‪ )2‬ئهمیندار‬

‫پیاوى خودا و خوێندهوار‬

‫زۆر به ناو بانگ و ناو بوو‬

‫قیبلهگاى پیر و الو بوو‬

‫ههر کهس ئهوى ناسیبوو‬

‫فێرى خودا ناسی بوو‬

‫پیت و بههرهى خودا بوو‬

‫بۆ سهر زهوى رژابوو‬

‫سهر اوهى نهقشبهندى‬

‫خۆزگهب بهوهى ۆ بهندى‬ ‫اوه نۆرى‬

‫ههزار رهحمهت له گۆرى‬

‫یهزدان ب‬

‫"قوڵه" و "موونه"و" بهرده سوور"‬

‫مهزر ههمووى خواروژوور‬

‫ههب " گۆجار" و " س کووزو"‬

‫پهڵک نار و مازوو‬

‫له " گویزڵ " ههنایر و تر‬

‫هێند زۆره ناگوتر‬

‫"گرتکى " ههر ئاوهدان ب‬

‫ههتا سهر خانه دان ب‬

‫"کاوژان " لهو بهرى " گرتکى "‬

‫زورن مێوژى به کهڵک‬

‫ههزار ساڵو لهو گوونده‬

‫لهو بێژووه رهند و مهنده‬

‫بێژو بههارى شادى‬

‫له ئاالن بۆته نادى‬

‫سهدو بیست ماڵ بااڵیه‬

‫ههمووى ئاڵ و وااڵیه‬

‫کور و کڕ الو و پیر‬

‫ههموو زانا و ئاقڵ و ژێر‬

‫دڵ ۆ و دهب به خهنده‬

‫شینى وێنهى گوۆهنده‬

‫پیرى به کهیف و دڵ جوان‬

‫له دهوڵهمهند و سهپان‬

‫‪Page : 37‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪36 :‬‬

‫‪Page : 36‬‬

‫شهو درنگانێک له پا قسه و باسێکى زۆر به دهردى فارس دهڵێن‪( :‬از هر درى س نى)‬ ‫من لێى خهوتم ئاواره له بهر شهوقى مانگه شهو تا کازیوهى بهیانى به خهبهر بوو ‪.‬‬ ‫بااهیانى کااه لااه خااهو ههسااتاب دهفتهرهکااهى لااه پشاات سااهرب دانااا بااوو و بااۆ خااۆى ل ا ى دابااوو رویشااتبوو خواحافیزێااهکى ل ا نوساایبوو‪ .‬پیویسااته بڵااێم لااهب سااهفااهرهدا کاااک "محمااد محماادى‬ ‫"یشم لهگهڵ بوو که له جهرهیانى خۆپێشاندانهکانى ساڵى ‪ 1347‬دژى رژێمى پاشایهتى شههید بوو‪ .‬ئهمه شێعرهکه ‪:‬‬ ‫وهسفى ئاالن‬

‫ئاالن ئهى باب و بێستان‬

‫ئهى ناو هکهى کوردستان‬

‫ئهى بهههشتى سهر زهمین‬

‫ئهى نهخشی جان ئافهرین‬

‫من بهشی خۆب گهراوب‬

‫جینان هاته پێا اوب‬

‫نهمدى وێنهى تۆ چ شوێن‬

‫له کوێستان و له گهرمێن‬

‫خۆشی لهبهر داڵنى‬

‫تا دڵ حهز دهکا جوانى‬

‫له ههرزنى دێته بهر او‬

‫مێوژ و دۆشاو به لێشاو‬

‫"گاک " و " تێیهت " و " بهردان "‬

‫جێى مهڕ و ماڵ و وهردان‬

‫توتنهکهى " زهردهکانى "‬

‫رۆزمهن ب به قوربانى‬

‫"پیر بابا " پیرى مهشنوور‬

‫خهڵک له نزیک و دوور‬

‫له کویستان و له گهرمێن‬

‫بهرهو پیلى ده ن و دێن‬

‫بادار و سهر به ههو‬

‫جێ وایان دهس ناکهو‬

‫ئاوهدان ب " مهزناوه "‬

‫مهڵبهندى بهڵهک اوه‬

‫له کیو له مازوو نین‬

‫به ههڵپهرکه و پێکهنین‬

‫به دابی ههرزهکارى‬

‫دوور له دونیای غهمبارى‬

‫شهو و رۆژ رادهبوێرن‬

‫دهست و دڵ او تێرن‬

‫خوارهوى " خواره مێر "ه‬

‫کۆنه جێ مهزن و میره‬

‫"ئهشکان " و " مهزر " و" گهرماو "‬

‫خاوهن دهغڵ و توتن و ئاو‬

‫(بێتووش)‬

‫بێتوو باغاهى گواڵنه‬

‫هێالنهى بولبوالنه‬

‫کوڕ و کڕ و الو و پیر‬

‫ههموو دڵ ۆ و دڵگیر‬

‫باب و باغاتى جوانى‬

‫مزگهوت و حهوز و کانى‬

‫دار و درهخت و سهوزه‬

‫ئاوى ساردى ب قهوزه‬

‫ههتا دونیا دونیا ب‬

‫وێنهیان پهیدا ناب‬

‫مێوهجاتى جۆر به جۆر‬

‫زهرد وشین و ئاڵ و مۆر‬

‫شیرین و مزر و مهزه خۆ‬

‫پیاو دهکهن مهست و سهرخۆ‬

‫خو خورهى ئاوى کوێستان‬

‫دێته خوار بۆ نێو بێستان‬

‫ریکهى بولبو قاسپهى کهو‬ ‫به ئاواز و سازى خۆ‬

‫ههر له بهیان تاکوو شهو‬ ‫دڵ دێننه جۆ و خرۆ‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪35 :‬‬ ‫تێک هااڵن و تێک نووسان‬

‫وهک جۆخین کهن پ خوسان‬

‫زۆریان یهکتر هێنا و برد‬

‫زهفهریان له یهک نهبرد‬

‫پوورب نهعرهتهى کێشا‬

‫هێزى ئافرهت خرۆشا‬

‫بگرهوبهرده و گیر ودار‬

‫پهیدا بوو له وار کهنار‬

‫یهک دهیگووت تێیان ههڵدهن‬

‫زوو براکهمیان پ بهردهن‬

‫یهک دهیگووت من ههر دهیکهب‬

‫تا رزگار دهب کوڕهکهب‬

‫یهک دهیگووت ئاموزا گیان‬

‫ئهتوو سهربازى ئێران‬

‫یهک دهیگووت کورى خوشکه‬

‫بۆیه لێوب وا ویشکه‬

‫یهک دهیگووت ئهى ئاموزا‬

‫جهرگم له بۆت ههڵپرووزا‬

‫که هات خورشیدى کاى‬

‫دهیدا له سهر و پر ى‬

‫هاوارى کرد دایه گیان‬

‫ب مرادت کردب له ژیان‬

‫شهرته له پا تۆ دایه‬

‫تهرک کهب ئهو دونیایه‬

‫تا خهوب نهیه نهنووب‬

‫تا بنێشتم نهب نهجووب‬

‫تا برسیم نهب نهخۆب‬

‫تا نهکهومه ر نهرۆب‬

‫مهگهر ههر نهب ماستاو‬

‫دهنا ناخۆب بهفر و ئاو‬

‫مهگهر له بهر ههژارى‬

‫کۆشت کهب به ژههرى مارى‬

‫ا ناخوب تا ت نهکر‬

‫‪Page : 35‬‬

‫نان ناخوب تا دانهنر‬

‫لهب ههموو باس وخواسه‬

‫ژاندارب بوون گێژ و کاسه‬

‫له پا شین و گریان وزار‬

‫خورشید دهستى دایه دار‬

‫وهک شێره ژنى زهمانه‬

‫گرتى جهرگهى مهیدانه‬

‫ژاندارب لهو ترس و لهرزه‬

‫له بیریان ۆوه حهوزه‬

‫به سهد فێڵ و دهردى سهر‬

‫خۆیان له دهست برده دهر‬ ‫وهک مریشک لێ ههڵنیشتن‬

‫وونه ژوورى دانیشتن‬ ‫ئهماار پوور فاتمى مردوو‬

‫لهسهر خۆى الدا پهتوو‬

‫رزگارى بوو له مردن‬

‫بۆ توتن پێوه کردن‬

‫داستانم تهواو نهبوو‬

‫داخهکهب رۆژ ئاوا بوو‬

‫جێم ۆ و بیابانه‬

‫نیمه را و دیوهخانه‬

‫گهلى خوشک و برایان‬

‫تهمهننا دهکهب لێتان‬

‫ئهوهى نزیک و دوورن‬

‫له تهقسیرب ببوورن‬

‫‪ 1352‬ى ههتاوى‬ ‫ئاواره‬ ‫شااهوى ااااردهى گااهالوێژى سااااڵى ‪ 1356‬لااه موو هیاااهکى سااهرهوهى دێاااى بێتووشااى ئااااالنى سهردهشاات باااه ناااوى "دۆالن " باااۆ دیاادهنى ووماااه الى ئاااواره ئاااهب شااوینه زۆر خاااۆ و ئااااوى‬ ‫سااارد و زواڵڵااى ههیااه ئهگااهر فارسااێکى کااهویرى یااان عااارهبێکى دهشااتهکى لااهو ئاااوه وهخااوا وا دهزان ا سااههۆڵى تێدایااه دواڵن شااوێنێکى بااهرزه و لااه داوێاان یااای زهرتکهیااه و بهسااهر‬ ‫ئاالنى ئهب بهر و ئهو بهران دا دهروان ‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪34 :‬‬ ‫واب زانیوه دهنگ و باس‬ ‫له سێى پێناى‬

‫و سی‬

‫س جهندرمهى خوا نهناس‬ ‫هاتنه بێژو س به س‬

‫بهرگیان سپى وهک خێوى‬

‫ترسنۆک هشنى رێوى‬

‫گهینه قهبرستانى د‬

‫" سهلیم" یان گرت دهستبهج‬

‫که گرتیان سهلیم پ خواس‬

‫خهڵک ههموو وهک ههیاس‬

‫له فیتى خۆ گهیشتن‬

‫رایان کرد و رۆیشتن‬

‫هاتن گهینه نێو ئاالن‬

‫گهران کۆاڵن و دااڵن‬

‫وهک سهگى هار و برسی‬

‫ههر ى دییان لێیان پرسی‬

‫له ناکاو ب خهبهر‬

‫یهکێک له ژوور هاته دهر‬

‫نهیزانى ئهو فهقیره‬

‫که حهوزهیه و رهشبگیره‬

‫نهیزانى بهشى کوردان‬

‫گرتن و کوشتنه و زیندانه‬

‫وهک سهە بۆی وون دهبودهست‬

‫گرتیان ههردووک دهستیان بهست‬

‫به خۆشی و شادمانى‬

‫هاتن گهینه سهربانى‬

‫غهیرى ئهو دوو نێایره‬

‫کهسیان نهبوو دهستگیره‬

‫ههر ۆنى بوو ماب پێ واس‬

‫خۆى له دهس کردن خهالس‬

‫ئهوى تریان پێا خۆدا‬

‫بۆ وهتاغى ماب کوێ ا‬

‫(اى کدخدا بیا پیا )‬

‫( بیا بیرون میندیا )‬

‫بهاڵب کوێ ا مهردانه‬

‫دهر وو لهو ج و مهکانه‬

‫زوو گرهوى خۆى بردهوه‬

‫بۆى دهر وو خۆى شاردهوه‬

‫ئهو شهو تاکوو بهیان‬

‫پیر و ئافرهت دهورهى دان‬

‫زۆریان ل پارانهوه‬

‫دیلیان و نهدانهوه‬

‫به بهرتی و پاره‬

‫نهکرا عیالج و اره‬

‫تا بهیانى دهسته بهسته‬ ‫هند و وونى پ ناو‬

‫خستیاننه ژوور وهک خهسته‬ ‫دهگهڵ گزنگى تاو‬ ‫هۆ و یڕ‬

‫س جهندرمه و یهک ئهسیر‬

‫هاتنه خواز‬

‫هاتنه خوارى وار به وار‬

‫کهوتنه رێگا بهرهو شار‬

‫خهڵکى نێو د ژن و پیاو‬

‫کور و کڕ و پیر و الو‬

‫ههموو مات و خهفهتبار‬

‫وهک دییهکى تازیه بار‬

‫بهاڵب ههرگیز خودایه‬

‫شوکرى تۆب له دهست نایه‬

‫کوردت وهها داناوه‬

‫بۆ تهنگانه ژن پیاوه‬

‫ئافرهتانى قارهمان‬

‫دایان نابوو یهک پیالن‬

‫نهخشه و پیالنێکى جوان‬

‫وهک داستانى ئهرسهالن‬

‫گهینه دهرکى ماب باپیر‬

‫پێا خۆیان دابوو ئهسیر‬

‫پوور فاتمیان نارده‬

‫کردى به مرخێا مرخێا !‬

‫کورى منه و بهرى دهن‬

‫سهگباب ئهزیهتى مهدهن‬

‫‪Page : 34‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪33 :‬‬

‫‪Page : 33‬‬

‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫جووقه وارى ل ناهێڵم‬

‫واڵتى پ به ج دێڵم‬

‫خاکى خۆب بۆ خۆب دهکێڵم‬

‫سوودى بزن ومهر و ێڵم‬

‫ى دى نایدهب به فرو فێڵم‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫تاکهى خهزێنه و نهوتهکهب‬

‫به بۆکهڵه و فیت فیته ده ب‬

‫له سهر گهناى واڵتهکهب‬

‫خهڵک شاد و من دڵ به خهب‬

‫خاکى خۆشم ئاواره کهب‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫‪ 1356‬ى ههتاوى‬ ‫ئاواره‬ ‫ئاااواره لااه موو هیااهکى گوناادى بیژوی ا ئاااالنى سهردهشاات دهب ا و بااه دووربااین اااو لااه دێیهکااه دهکااا و دهبین ا ئاپۆرایااه‪ ،‬هێناادهى پ ا نااا ى برادهرێااک نااان و اااى بااۆ دێنااى‪ .‬ئاااواره‬ ‫دهپرس ‪:‬‬ ‫ا ئهو ئاپۆرایه یه له نێو د‬ ‫ااا چ نیاااه عهجااهب هااااتوون بااۆ ساااهرباز گیاارى و دوو کهسااایان بااه ره بگیااار گرتااوون یاااهکیان سااهلیم پێ واساااه کااه هاااهر زوو خااۆى لاااه دهسااتیان رزگاااار کااردوو ئاااهوى دیکااهیان میااارزا‬ ‫برایمى حاجى حوسێنه ژن و منداڵ به پهیاغان ئهویشیان ل ئهستاند نهوه‪ ،‬ئێستا ژاندارمه له کونه مشکێکى دهگهرێین خۆى ت راکهن‪.‬‬ ‫* ئاواره قهڵهب تاو دهدات و دهنووس ‪:‬‬ ‫رهش بگیرى‬

‫قهڵهب ئهى نوورى اوب‬

‫کزهى جهرە و ههناوب‬

‫ئهى مایهى ژیانم‬

‫ئهى هێزى دڵ و گیانم‬

‫ههسته له خهو درهنگه‬

‫ئهمرۆ دڵم زۆر تهنگه‬

‫دڵم زۆر ماتهمینه‬

‫پر له زاب و برینه‬

‫یت پ دهڵیم به کوردى‬

‫بینووسه زۆر به ووردى‬

‫الپهرهی ‪32 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫به سهر بهرزى و بهختیارى‬

‫بهگیان دهکهب فیداکارى‬

‫تا دهبرب دهستى زۆر دارى‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫دهستى زۆردار دهقرتێنم‬

‫قهاڵى سهختى دهڕوخێنم‬

‫بهردى بناغهى دهردێنم‬

‫وهک دێڵه سهە دهیتۆپێنم‬

‫که نه تۆپی دهی رهتێنم‬

‫تۆڵهى کوردى ل دهستێنم‬

‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫دهى رهتێنم تا کێوى قاب‬

‫جینانى پ دهکهب تهواب‬

‫به ب گاڵته و الب و گهزاب‬

‫شهرته نهکهب وهعده به خیالب‬

‫یا بمرب یا بستێنم ماب‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫دهستێنمهوه مافى خوراو‬

‫بۆ نیشتیمانى لهت کراو‬

‫ههزاران دایکى زە سوتاو‬

‫ههزاران باوکى کوڕ کوژراو‬

‫دهژێنمهوه وهک گوڵ به ئاو‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫ناهێڵم نهسلى بهدکار‬

‫وهک ههڵۆ لێى دهکهومه کار‬

‫له ژێر زهوى بۆى ده مه خوار‬

‫باێته ئاسمان نایکهب قوتار‬

‫کوردب کوردستانم دهو‬

‫‪Page : 32‬‬

‫الپهرهی ‪31 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 31‬‬

‫ماااهال ئااااواره دهفتاااهرێکى باکۆاڵناااهى باخاااهڵى هاااهبوو و لاااه نێاااو ههگبهکاااهى داباااوو زۆرباااهى ههڵبهساااتهکانى تێااادا نووسااارا باااوون ئاااهو دهفتاااهره لاااه الى نووساااهرى ئاااهب دێڕاناااه باااوو و‬ ‫زۆرباااهى ههڵبهساااتهکانم لاااه باااهر کااارد باااوون ئێساااتا هاااهر لاااه باااهرمن‪ .‬لاااه ماااانگى خاکاااهلێوهى سااااڵى ‪ 1357‬ى هاااهتاوى ( ‪ 1968‬ى ز ) ئااااواره دهفتهرهکاااهى لااا وهرگرتماااهوه‪ .‬کاااه‬ ‫شۆرشاای گاااهالنى ئێرانااى باااه سااهر دا هاااات ساااڵى ‪ 1348‬ى هاااهتاوى شااێعرهکانى ئاااهوانى لااهب دهفتاااهرهدا بااوون لاااه الیااهن کهساااێکهوه بااه نااااوى (عبداللااه میناااایى) یااهوه ااااۆ و بااااڵو‬ ‫بوونهوه‪ .‬دووباره باڵو بوونهوى ههڵبهستهکانى وهبیر هێنانهوهى گهناێکى له بیر کراوه‪.‬‬ ‫باساای ئااهومان کاارد کااه مااهال ئاااواره لااه نێااو وهرزیااران و جووتیااارانى ناو ااهکانى سهردهشاات و بانااه دا دهگااهڕا و ئااهرکى نیشااتیمانى خااۆى کااه روون کردنااهوهى ئااهوان لااه سااهر مافااه‬ ‫رهواکاااانى گهلاااه ساااتهبدیدهکهى باااوو باااهج دههێناااا‪ ،‬ئاااهو جووتیاراناااهى کاااه لاااه اااوار وهرزى سااااڵدا باااه زهحماااهت و مانااادوو باااوون و بهرههماااهکانیان زگاااى خاااهڵک تێااار دهکاااهن و لاااه‬ ‫ههمان کاتدا بۆ خۆیان برسین ‪.‬‬ ‫دوو نمونهى زیندوو لهب کهسانه له ناو هى سهردهشت که ئهو کات مهال ئاواره هامو و شۆی دهکردن کاک خدر (خاوهنى تووتنهوانى ئاواره) و سهلیم پ خواسن ‪.‬‬ ‫سااهلیم پێ ااواس خااهڵکى ناو ااهى ئاااالنى سهردهشاات بااوو‪ .‬ئااهو تااهواوى سااهروهت و دارایهکااهى بریتااى بااوو لااه " دوو ساا فاارووج و دوو دارى ههرزاڵااه کااۆن و دیزهیااهک خاااڵی لااه ڕۆن‬ ‫و گاساانێکى تێااک شااکاو و"‪ ....‬گوێاادرێژێک و دهسااتێک کۆنااه پێ ااهب و کاتێااک لااه گوناادێک ماااڵی بااۆ گوناادێکى دى بااارى دهکاارد و لااه گوێدرێژهکااهى دهنااا‪ ،‬گوێاادرێژى تااایین زۆر بااه‬ ‫هاسانى بارهکهى ههڵدهگرت و ریگهى دادهگرت‪.‬‬ ‫ماااب سااهلیم پیشااهی ڕاو و شااکار بااوو و هێناادهى باڵنااده و دهعباااى کێااوى کوشااتبوون هاایڕ دهعبااا و پهلااهوهرێک لااه بااهرى ههڵنااهدههات سااا مه زهنێکااى هااهبوو هێناادهى دهباان تاشااه‬ ‫بااهرد و ئهشااکهوتان گێاارا بااوو قۆنداغهکااهى سااوا بااوو‪ ،‬بااهو حاڵااه ژاندارمااهى شااا زۆریااان لااهب سااا مه زهنااه زهناادهقیان ااوو بااوو و زۆریااان بااهرۆک پاا دهگاارت بااۆ سااا مه زهنااى‬ ‫تایین ‪.‬‬ ‫ئهوه ئێوه و ئهمه ههڵبهستهکانى ئاواره ‪:‬‬

‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬

‫ههدا نادهب رۆژ و شهو‬

‫خۆب بسرهوب دڵ ناسرهو‬

‫تاکوو ههلم دهست دهکهو‬

‫لێم ببرن خۆراک و خهو‬

‫دونیا گشتى سهر یهک کهو‬

‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫تاکوو قۆناغى سهربهستی‬

‫ئهسپی خهباتم ناوهستى‬

‫تا دهرنه م له ژێر دهستى‬

‫نامهو سهرمایهو ههستى‬

‫مهرە نهک ژینى ژێر دهستى‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫بۆ ئازادى و بهختهور‬

‫بۆ سهربهخۆیى و رزگارى‬

‫الپهرهی ‪30 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫له دونیا خاون ناوه‬ ‫"دولکان " و " کانیالنى "‬ ‫سهد دڵ دهب حهیرانى‬ ‫گهیشته بێژو نوبه‬ ‫جی زیکر و دین و تۆبه‬ ‫"شی ه ئهمینى " ئهمیندار‬ ‫پیاوى خودا و خۆیندهوار‬ ‫زۆر به ناو بانگ و ناو بوو‬ ‫قیبله گاى پیر و الو بوو‬ ‫ههرکهس ئهوى ناسیبوو‬ ‫فیرى خودا ناسی بوو‬ ‫پیت و بههرهى خودا بوو‬ ‫بۆ سهر زهوى رژا بوو‬ ‫سهر اوهى نهقشبهندى‬ ‫خۆزگهب بهوهى ۆ بهندى‬ ‫ههزار رهحمهت له گۆڕى‬ ‫یهزدان ب‬

‫اوه نۆرى‬

‫گروێس له بهر داڵنى‬ ‫وهک گوڵى سهر اڵنى‬ ‫خاوهنى زهوى و زارى‬ ‫جی ههنایر و ههنارى‬ ‫له پاشان لهب وهسفه دا دهگاته دوایین گوندى ناو هى ئاالن و دهڵى ‪:‬‬

‫" گڵهسپى " و " مێرگان " و " زێوه"‬ ‫شێ ه سوورى کرێوه‬ ‫دهورى " ئاڵمان "ى داوه‬ ‫یا خوا ههر ببن ئاوا‬ ‫زۆر جار به بهزب و ئاههنگ‬ ‫کۆر و کاى شۆخ و شهنگ‬ ‫دهگرن دهستى رهشبهڵهک‬ ‫زهرد و سوور و او بهڵهک‬ ‫با لێره دهست ههڵگرین‬ ‫باین ره بهڵهک بگرین‬ ‫بهب حاڵه ئاواره خۆى به شاعیر نه دهزانى و دهیگووت ئهب ناوه گهوره و گرانهب پ ههڵناگیر ‪.‬‬

‫‪Page : 30‬‬

‫الپهرهی ‪29 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 29‬‬

‫زۆریان کێشاوه مهینهتى و ئازار‬ ‫بۆ پارێزگارى ناموس و ماڵیان‬ ‫قهت نهوهستاوه دهست و گۆپاڵیان‬ ‫تۆ وهک ئهوان به نهترس و نهبهز‬ ‫بازى کێوى به نهک کهوى قهفهس‬ ‫ههى الی الیه رۆڵه الى الیه‬ ‫هیواى دوا رۆژب له دهست تۆ دایه‬ ‫ناو ااهى ئااااالن لاااه کوردسااتانى ئێاااران لاااه شااوێنێکى ساااهر سااانوورى نیااوان کوردساااتانى ئێاااران و کوردسااتانى گاااهرمێن دایاااه و تێکۆشااهرانى کاااوردى هاااهر دوو بهشااى کوردساااتان باااه رارهوى‬ ‫یااان بااه مانااهوه رێیااان ت ا کااهوتوه شااوێنیکى شاااخاوى و زهوى و زاری کهمااه خهڵکهکااهى دهوڵهمهنااد نااین بااهاڵب دڵ ئاااواڵ و خاااون خااوان و میااوان خۆشهویسااتن‪ .‬مااهال ئاااواره لااه کاااتى‬ ‫پێشمهرگایهتى دا زۆرتر لهو ناو هیه دا ماوهتهوه و دهگهڵ خهڵکى گوندهکانى ئهب دهەهره دا زۆر تێکهاڵوى ههبووه‪ ،‬ئهو له وهسفى ئاالن دا دهڵى ‪:‬‬

‫ئاالن ئهى باب وبیستان‬ ‫ئهى ناو هکهى کوردستان‬ ‫ئهى بهههشتى سهر زهمین‬ ‫ئهى نهخشی جان ئافهرین‬ ‫من بهشی خۆب گهراوب‬ ‫جینان هاته بهر اوب‬ ‫نهمدى وێنهى تۆ چ شوین‬ ‫له کویستان وله گهرمێن‬ ‫خۆ و له بهر داڵنى‬ ‫تا دڵ حهز دهکا جوانى‬ ‫له پاشان به گوندو مو هکانییدا د و دهڵ ‪:‬‬

‫له " ههرزن " دێته بهر او‬ ‫مێوژ و خۆشاو به لێشاو‬ ‫"گاک "و " تێیهت " و " بهردان"‬ ‫جێى مهڕ و ماڵ و وهردان‬ ‫توتنهکهى " زهردهکانى "‬ ‫"رۆزمهن " ب به قوربانى‬ ‫"بێتوو " باغاهى گواڵنه‬ ‫هێالنهى بولبوالنه‬ ‫مهال عهواڵى بێتووشى‬ ‫ههزار رهحمهت ب تووشى‬ ‫رۆڵهى ئهب خاک و ئاوه‬

‫الپهرهی ‪28 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 28‬‬

‫دهک وهرگهرى تهخت و تاجت‬ ‫له پاشان روو دهکاته وهرزێران و دهڵى ‪:‬‬ ‫ئهى وهرزێران‪ ،‬ئهى جووتێران‬ ‫ئهى توتنهوانى ماڵ وێران‬ ‫با به یهک دڵ و به یهک زوبان‬ ‫به خهباتى شێلگیرمان‬ ‫تا دوا پشوو ههوڵ دهین‬ ‫شهق دهو رژێمه ههڵ دهین‬ ‫یهکگرتن هۆى سهرکهوتنه‬ ‫خهبات رێگهى دهسکهوتنه‬ ‫ئهگهر یهک بین و یهک بگرین‬ ‫دهگهڵ یهک دا بژین بمرین‬ ‫زاڵ دهبین و سهر دهکهوین‬ ‫بهرز دهبین و نانهوین‬ ‫ههوڵ و تهقهڵالى ب و ان‬ ‫ب ماندو بوون و پشوو دان‬ ‫تاقه رێگهى رزگارییه‬ ‫هێنهرى رۆژى شادییه‬ ‫ئاااواره وهک زۆر شاااعیرى کاااوردى نیشااتیمان پاااهروهر ههساات و ساااۆزى کوردانااهى خاااۆى لااه وار یاااوهى الى الیااهى دایکاااه کوردیااک باااۆ کۆرپااه سااااواکهى دا دێنێتااه ساااهر تابلویااهک هاااهر‬ ‫وهک دهڵ ‪:‬‬

‫رۆڵه کۆرپهکهب ئارامى گیانم‬ ‫خوناهى گوڵزارى باخاهى ژیانم‬ ‫جگهر گۆشهکهب بهرههمى ژینم‬ ‫سهروهت و ماڵم ئاین و دینم‬ ‫هێز و تهوژمم بیناى اوانم‬ ‫هاودهنگى بهزمى رۆژ و شهوانم‬ ‫رۆڵه گیان مهگرى مهگره بههانه‬ ‫بنوو درهنگه بهرى بهیانه‬ ‫له کۆپڵهیهکى دیکهى ئهب ههڵبهسته دا دهڵى ‪:‬‬

‫کوڕب تۆ کوردى تۆ بێاوه شێرى‬ ‫نهتهوهى کاوهى ئازا و دلێرى‬ ‫باب و باپیرت خزب و کهس و کار‬

‫الپهرهی ‪27 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 27‬‬

‫ههزاران باوکى کوڕ کوژراو‬ ‫دهژێنمهوه وهک گوڵ به ئاو‬ ‫کوردب کورستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫له کۆپڵهیهکى دیکهى ئهب ههڵبهستهدا ئاواره ئیشاره بهوه دهکا که ۆن سهروهت و سامانى واڵتهکهى به تااڵن ده‬

‫و دهڵى ‪:‬‬

‫تا کهى خهزینه و نهوتهکهب‬ ‫به بووکهڵه و فیت فیته دهب‬ ‫له سهر گهناى واڵتهکهب‬ ‫خاکى خۆشم ئاواره کهب‬ ‫خهڵکى شاد و من دڵ به خهب‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیواى بهرزب قهت نانهو‬ ‫له ( هاوارى توتنهوان ) دا ئاواره ده ێته سهر بنن و بناوانى اره رهشى و ب بهشى وهرزیرانى کوردستان و دهڵ ‪:‬‬

‫توتنهوانێکى ههژارب‬ ‫ب خانوو و ب زهوى و زارب‬ ‫ب پوڵ و باخ و بزن و مهر‬ ‫دوور له خێرب نزیک له شهر‬ ‫منداڵم رووت و برسییه‬ ‫ژینم پر له مهترسییه‬ ‫قهرزدارب دهردهدارب‬ ‫شهرمهندهى خهڵکى د و شارب‬ ‫رووب نیه بامه نێو خهڵک‬ ‫ب بهرە و پێاڵو و ب کهڵک‬ ‫خهڵکى پێى وایه تهمبهڵم‬ ‫ب کهس و کار و هپهڵم‬ ‫بهاڵب چ بکهب اره رهشم‬ ‫خهرمانم زۆره و ب بهشم‬ ‫لااه ههڵبهسااتى توتنااهوانى دا ئاااواره ئیشاااره بااهوى دهکااا کااه ااۆن کاتێااک توتنااهوان بااه گیااان کێشااانى خااۆى و ماااڵ و منااداڵى توتنهکااه بهرهااهب دێن ا ‪ ،‬ئیاادارهى دوخانیااهى دهوڵااهتى‬ ‫رهناى ساڵى به فیرۆ دهبا و بۆ رزگارى لهب زیللهته روو دهکاته دوژمن و دهڵى‪:‬‬

‫دوژمن تاکهى بدهب باجت‬

‫الپهرهی ‪26 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 26‬‬

‫رهحماااانى حهماااهدى وهتماااان اوشاااین و ماااهال که اااه " محهمماااهد ئهحماااهدی" هاااهردووکیان خاااهڵکى گونااادى دیاااوااڵنى ناو اااهى سهردهشااات) لاااه خاااوار نهخۆشااا انهى شاااار لاااه شاااوێنێک باااه‬ ‫ناوى "خڕى کانى سارد " ئیعداب کران‪.‬‬ ‫باااه پێاهواناااهى‪ ،‬ئااااهوهى تاااهرمى شاااههیدهکانى جوواڵنااااهوهى سااااڵهکانى (‪56 – 57‬ى هاااهتاوى) یااااان باااۆ اااااو‬ ‫ترسااێن کردنااى خااهڵک بااه شاااار و گوناادى کوردسااتان دادهگێاارا‪ .‬بااه کریگیراواناااى رژیاام هااهر بااهو بهیانیاااه زووه‬ ‫تااهرتیبى ناشااتنى تااهرمى ئااهو س ا شااههیدهیااان دابااوو لااه قبرسااتانى گاارده سااوورى شااارى سهردهشاات و تااا هنااد‬ ‫مانااگ دواتاار شااوینى ناشااتنهکهیان ئاشااکرا نااهبوو بااهاڵب لااه پاشااان گلکااوى پیرۆزیااان بااوو بااه جاای نهزرگااهى پیاار‬ ‫و الوى کورد‪.‬‬ ‫کاتێااک جاااهالدهکان ویساااتبوویان ئااااواره ئیعااداب بکاااهن باااه ساااهرى دا نهراناااد بااوون و باااه قاااهوت هااااوارى کردباااوو‬ ‫(بژى کوردستان )‪.‬‬ ‫* ئاواره و ههڵبهست‬ ‫ئاااواره لااه دهورانااى فهق یااهتى لااه حااوجرهى فااهقێیان و پاشااانیا بااه خویندنااهوى شااێعرى شاااعیرانى نیشااتیمان‬ ‫پااااهروهرى کااااورد ئۆگرىیاااااهکى زۆرى بااااه شاااااێعرى پاااااراو و رهساااااهنى کااااوردى پهیااااادا کاااارد باااااوو و لااااه کااااااتى‬ ‫پێشاامهرگایهتى زۆر جاااار باااه زمااانى خاااهڵک شاااێعرى دهگااوتن و زۆر زوو شاااێعرهکانى دهماااا و دهب لااه نێاااو خاااهڵکى‬ ‫دا باڵو دهبونهوه و خهڵک شێعرهکانى ئهویان بۆ یهکترى له بهر دهگووتهوه‬ ‫ئهگاااهر بماناااهو باااه ناااااخى شاااێعرهکانى ئااااواره دا باینااااه خاااوارهوه و داباااه کردنێکیااااان لااا بکاااهین بۆمااااان‬ ‫دهردهکهو ئهو دوو جۆره ههڵبهستى هۆنیوهتهوه‪.‬‬ ‫ههڵبهساااتى نیشاااتیمان پاااهروهرى وهک ههڵبهساااتى "کاااوردب کوردساااتانم دهو " و " توتناااهوان"‪ ،‬ره بگیااارى و الى الیاااه‪ ،‬ههڵبهساااتى توتناااهوان لاااه دیاااارده کۆمهاڵیهتیهکاناااهوه ده ێتاااه‬ ‫سااهر دیاااردهى سیاساای‪ .‬دیاااره ئاااواره هااۆی بااه مهینهتیااهکانى گهلهکااهى بااه هااۆى سیاساای دادهن ا ‪ .‬هااهروهها لااه ههڵبهسااتى الى الیااه دا کااه الوانهوهیااه دوباااره ئاماااناى دهربرینااى‬ ‫نیشتیمان پهروهرییه‪ .‬ههڵبهستى وهسفى وهک "ههڵبهستى وهسفى ئاالن " ئاواره له ههڵبهستى " کوردب کوردستانم دهو "دا که نموونهى شێعرى نیشتیمان پهروهرییه‪ ،‬دهڵ ‪:‬‬

‫ههدا نادهب رۆژ و شهو‬ ‫خۆب بسرهوب دڵ ناسرهو‬ ‫تاکوو ههلم دهست دهکهو‬ ‫دونیا گشتى سهر یهک کهو‬ ‫لێم ببرن خۆراک و خهو‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬ ‫هیاااواى باااهرزب قاااهت ناناااهو لاااهب کۆپڵهیاااه لاااه ههڵبهساااتى ماااهال ئااااواره دا نیشاااتیمان پهروریاااهکى باااه تاااهواوى شۆرشاااگێرانهى پێاااوه دیااااره باااه تایباااهتى کاااه لاااه دوایاااین دێااارى ئاااهب‬ ‫کۆپلهیهدا دهڵى‪ ( :‬هیواى بهرزب قهت نانهو )‬ ‫واته ئهو هیوایهى که له بهرزى و له لوتکه دایه قهت نهوى ناب ‪.‬‬ ‫ئاواره له کۆپڵهیهکى دیکهى ههر ئهب ههڵبهسته دا ده ێته سهر ئهوهى که مافى خوراو بۆ نیشتیمانهکهى وهستێنى ههر وهک دهڵ ‪:‬‬

‫دهستێنمهوه مافى خوراو‬ ‫بۆ نیشتیمانى به کراو‬ ‫ههزاران دایکى زە سوتاو‬

‫الپهرهی ‪25 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 25‬‬

‫تهنانااهت هێناادى کااهس کااه ئێسااتا لااه دهرهوى واڵت و لااه ئااهوروپان و لااه پااێا دا لااه گااهڵ حیزبااى دێمااۆکراتى کوردسااتان بااوون و ئێسااتا لااه دهرهوه وهک پهنابااهر دهژیاان و بیاارهوهرى‬ ‫خۆیااان نووساایوه لااه یااهکیان دا یادداشااتێک گوایااه بااه ئیماازاى ماااهال ئاااواره ههیااه کااه دهباا ئاااواره بااۆ پێشاامهرگهکانى نووسااایب بااه باارواى نووسااهرى ئااهب دێرانااه ئهمااه راساات نیاااه‬ ‫وونکه ئاواره پێا ئهوهى شهر دهست پ بکا دهگهڵ دوو هاورێیهکهى له تاریک و رونى بهیانى دا دهگویزرێتهوه بۆ پادگانى شارى سهردهشت ‪.‬‬ ‫شاعیرى هێژا کاک خالیدى حیسامى ( هێدى ) ئهو دهب له سهر گیرانى ئاواره ئهب ههڵبهستهى دانا بوو و نووسهرى ئهب دێرانه له بهرى کردوه ‪.‬‬

‫ههڵکشا ئیتر ئهوه زهردهی خۆر‬

‫زهردهیان گرت پهمهیی و ئاڵ و مۆر‬

‫با له پ تووند کهمهوه بهن کااڵن‬

‫لێرهوه سهربڕه بۆ "دیوااڵن"‪1‬‬

‫ڕ دهگهڵ وه گهل کهب مهودایه‬

‫هێنده باریکه دهڵێی ههودایه‬

‫من به االکی که وهک تاوێرب ‪2‬‬

‫که دهڕۆب لێره شهقاو دهژمێرب‬

‫له ههر ئهشکهوت و خڕ ڕادهبرب‬

‫ڕادهوستم بڕ ههست ڕا دهگرب‬

‫دیمهنی جوانه بهاڵب وا دیاره‬

‫ڕێی مهترسی ههیه بۆ "ئاواره"‬

‫تا بڵێی گوند به داو و کهڵهکه‬

‫بهدههۆن زۆر و به فێڵ و تهڵهکه‬

‫حهوشهیان تۆڕن و ماڵیان بنهیه‬

‫هاندهری ل یه خهریکی دنهیه‬

‫زڕه کوردی وهکوو کهو‪ 3‬دهخوێنن‬

‫دهس و د پیسن و دهب به خوێنن‬

‫ناسرهون سات نه ڕۆژ نه شهو‬

‫بانگ دهکهن خۆیی ئهویا هشنی کهو‬

‫دهیبهن و دهی هنه داوی دوژمن‬

‫دێته ج مهرجی شهڕهب دۆڕاندن‬

‫کورده بۆ یهک دهبنه نێایروان‬

‫کورد نهب کێیتره نێایری وان‬

‫پهت و سێداره ئیتر ههڵدهخرێن‬

‫الوی تێکۆشهری پ دا دهکرێن‬

‫جاڕ دهدهن جا ههموو گوند و گهڕهکان‬

‫بێن و ڕ یهک ب هنه " سهرکهنهکان"‪5‬‬

‫بێن ببینن که شههید "ئاواره"‬

‫سهری هند بهرزه له سهر سێداره‬

‫ۆن (حهمهد ئهحمهد و ڕهحمان وهتمان)‬

‫بۆ وهتهن مردن و سهریان نه همان‬

‫هێشته ههروا له گهڵی و دارستان‬

‫دهگهڕ دهنگی " بژی کوردستان"‬

‫گوند نیه بنکهیه بۆ ئاژاوه‬

‫خۆ فرۆشتن لهو ئێسته ماوه‬

‫نهتهویی کوردن ئهگهر ی کوردن‬

‫له بهرامبهر گهلی کورد ڕوو زهردن‬

‫ناب دڵ خۆ ب بهوه بێگانه‬

‫کوردی کوشتن ئهوه کوردستانه‬

‫تا پتر خوێن بڕژ لهب ناوه‬

‫شۆڕشی گهورهتری به دواوه‬

‫* جوانمێرى مهال ئاواره‬ ‫کاتێااک مااهال ئاوارهیااان گاارت تااا ئااهو کاتااهى شااههیدیان کاارد زیاااتر لااه ااوار مااانگى خایانااد لااهو ماوهیااهدا زۆرتاار لااه قهساااب انهکهى جهڵاادیان رادهگێاارا‪ ،‬یااهک دوو جااار هێنایانااهوه‬ ‫پادگاااانى سهردهشااات و لاااه ژێااار درنداناااهترین و ساااامناک تااارین ئهشاااکهناه و ئاااازار دا باااوو باااهاڵب باااه شاااههامهت و ئهمینداریاااهکى زۆرهوه خاااۆى راگااارت و ئاااهو ئهمانهتاااهى دایکاااى‬ ‫نیشتیمان که به الیهو بوو نهى درکاند و ننینیهکانى لهگهڵ خوێنى گهشى دا نهمامى ئازادى کوردستانى رهنگین و دهاللیان پاراو کرد ‪.‬‬ ‫ئاخرهکااهى کاتێااک دوژمنااهکان بۆیااان روون باااۆوه کااه مااهال ئهحمااهد شڵماشاای خزماااهت بااه گااه و نهتهوکااهى دهگاااهڵ ااۆر ااۆر شاایرى مااهمکى دایکاااى دا بااه گااهرووى داکااراوه و دهگاااهڵ‬ ‫هااهموو دهمارهکاااانى لهشااای و لااه نێاااو دڵاااۆۆ دڵاااۆپى خااوێنى نێاااو لهشااایدایه تاااا کاتێااک گیاااان لاااه جهساااتهى دا باا خهیاناااهت باااه گاااه و نهتااهوه و واڵت ناکاااا‪ ،‬زۆر بااا بهزهیىیاناااه‬ ‫لهبهره بهیانى رۆژى ‪ 11‬ى خهرمانانى ساڵى ‪ 1357‬ههتاوى ( ‪ 1968‬ى ز ) لهگهڵ دوو هاوڕێیهکهى به ناوهکانى‪:‬‬

‫الپهرهی ‪24 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 24‬‬

‫ئاواره ههردهب خهڵکى به دوا رۆژى پرشنگدارى گهلهکهى هیوادار دهکرد و رێگاى ژیانێکى پر له بهختهوهرى به خهڵک نیشان دهدا‪.‬‬ ‫ئااهو بااۆ خااۆى لااه ینااى زهحمااهتکێا و نااهدارى گااه هااهڵاواڵ بااوو و بێاگااه لااهوه زولاام و زۆرى دهرهبهگااه خااوێنمژه خۆماڵیهکانیشااى بااۆ خااهڵک ئاشااکرا دهکاارد و ئااهوانى لااه فاارت و‬ ‫فێڵ و بهند و بهستى دژى گهلىیانهى میرو ئاغا و بهگلهرهکان ئاگادار دهکردهوه‪.‬‬ ‫ئاااواره هااهردهب بااه فااهقێیانى دهگااوت‪ :‬ئااهرکى ئێمااه تااهنیا خااواردن و خویناادن نیااه نهتااهوى کااورد نهخویناادهوار و دواکااهوتووه ئێمااه دهب ا شااان بااه شااانى روناااکبیرانى شۆرشااگێر زهیاان‬ ‫و فیکرى خهڵکى روون بکهینهوه و رێگاى خهباتیان نیشان بدهین و ههموو الیهک بۆ بهختیارى گه ت بکۆشین‪.‬‬ ‫ئاااواره بهراسااتى ئااهب رێگهیاااهى گرتبااۆه بااهر ناااهک هااهر لااه دژى ڕێژیماااه خااوین مااژو کاااورد کوژهکااانى کوردسااتان و دهرهبهگاااه ڵکاوخۆرهکااان بااهڵکوو لاااه نێااو حیاازبیا دا دژى هاااهموو‬ ‫جۆره الدان و الرێىیهک خهباتى دهکرد‪.‬‬ ‫* ئاواره چۆن خانه بگیر کرا‬ ‫لاااه باااههارى سااااڵى ‪ 1357‬ى هاااهتاوى ( ‪ 1968‬ى ز ) دا باااه قاااهولى خاااهڵکى لێااارهوارى الى خۆماااان کاااه بااان دهوهن شاااین باااوون تێکۆشاااهرانى حیااازب بهرهباااهره داوهریناااهوه واڵتاااى و‬ ‫ئهوانى تا ئێستا له پهنا و پهسیوان و ئهشکهوتى تهنگ و تاریک و تنوک و سارد و کادێن و و انهى تهنگهبهر دا خۆیان حهشاردا بوو خۆیان وهبهر ههتاو دا‪.‬‬ ‫ژاناادارب و جاشااه خۆفرۆشااهکان و ڵکاااو خااۆره بۆدهڵااهکانى حهمااه رهزا کااه تواناااى بااهر بااهرهکانى روو بااهروویان لااه گااهڵ ئااهب تێکۆشااهره لااه خااۆ بوردوانااه دانااهبوو بااه شااێوهى کااۆن و‬ ‫ههمیشااهیى ئاغاکانیااان دهسااتیان باااه فیااڵ و داو نانااهوه باااۆ ئااهب تێکۆشااهرانه کاارد‪ .‬پێویساااته دوو وێنااهی زیناادوو و باااهر او لااهب هشاانه فێاا و تهڵهکاااه و داونانااهوهى ئااهو دهب لاااه‬ ‫بههارى ساڵى ‪1357‬ى ههتاوى باس بکرێت‪.‬‬ ‫‪ - 1‬کاااک ساامایلى شااهریف زاده خوینااد کااارى دانیشااکهدهى (پلىتکنیااک)ى زانسااتگهى تاااران و خااهڵکى شااارى مااههاباد کااادرێکى بااه وهج و شااارهزاى حیزبااى بااوو‪ .‬بااه هااۆى خۆفرۆشااێک‬ ‫بااه ناااوى کوێ ااا شااهریف کااه خااۆى خزانااد بااوو نێااو رێاازى تێکۆشااهران‪ ،‬لااه ئهشااکهوتى گوناادى دارێنااهى سااهر بااه شااارى بانااه بااه خااۆى و ااوار تێکۆشااهرى دیکااهوه کهوتنااه داوى دوژماان و‬ ‫سااهدان جااا و ژاناادارب لااه ناکاااو ولااه ناخافااڵ بااه سااهریان دادان ئااهو تێکۆشااهره گیااان لااه سااهر دهسااتانهى حیزبااى دێمااۆکرات لااه پااا شااهرێکى هنااد سااهعاتى شااههید بااوون و کوێ ااا‬ ‫شهریفى خۆفرۆ گهڕایهوه نێو کۆشى ئاغاکانى‪.‬‬ ‫‪ - 2‬رووداوى دڵتاااهزێنى دیکاااهى لاااهب بابهتاااه فێااا وتهلهکاااه و داوناناااهوه باااۆ ماااهال ئهحماااهد شڵماشااای (ئااااواره) باااوو‪ .‬لاااه هناااد گونااادى ناو اااهى سهردهشااات ئاااهو شاااوێنانهى ئااااواره‬ ‫تێکۆشانى ههبوو دهرمانى ب هۆ کهریان له هند مااڵن دانا بوو‪.‬‬ ‫له گوندى دیوااڵن له ماڵى حهسهن سهکر‪.‬‬ ‫لااهب گونااده دا بااوو کااه ئاااواره دهرمانااداو کااراو بااه نیااوه بێنۆشاای درایااهوه دهساات رژیمااى ملناااۆڕى‬ ‫حهمه رهزا ‪.‬‬ ‫داستانهکهى بهب هشنهیه ‪:‬‬ ‫حهساااهن ساااهکر کوی ااااى گونااادى دیاااوااڵن باااه دناااهدانى حااااجى برایماااى باااهریاجى کێشاااهى زهوى و‬ ‫زارى لااه نێااو جوتیااارانى گوندهکااه سااازکرد بااوو لااه الیااهکى دیکااه داواى لااه ئاااواره کاارد بااوو بااۆ‬ ‫خااۆى ب ا و ئااهو کێشااهیه ارهسااهر بکااات‪ .‬ئاااواره بااه پێااى واجبااى خااۆى و بااه ههساات کااردن بااه‬ ‫مساااالولیهتى خااااۆى بااااهب کاااااره ههسااااتا بااااوو و شااااهوێک لااااه شااااهوانى مااااانگى بانهمااااهرى ‪ 1357‬ى‬ ‫هاااهتاوى باااه خاااۆى و دوو پێشااامهرگهوه باااۆ ارهساااهرى کێشاااهکه ده ێتاااه گونااادى دیاااوااڵن و لاااه‬ ‫پاااا راگهیشاااتن باااه کێشاااهکه و ارهساااهر کردناااى لاااه الیاااهن خاااۆفرۆ حهساااهن ساااهکرى دیاااوااڵن‬ ‫مااهال ئاااواره دهرمااان داو دهکاار و هااهر ئااهو شااهوه حهسااهن سااهکر پیاااو دهنێاارى بااۆ داب و دهزگاااى حکوومااهتى و بااهیانى زوو مااهال ئاااواره بااه ههلیکۆپتااهر لااه گااهڵ دوو پێشاامهرگهکهى‬ ‫دهبااهن بااۆ شااارى سهردهشاات و لااه پاشااان لااهوێوه بااهر دهکاارێن بااۆ دادگاااى سااهحرایى جهڵاادیان کااه ئااهو دهب بااۆ تێکۆشااهرانى حیزبااى دێمااۆکرات لااه الیااهن ژنیااراڵ (اویساای) جااهلالدى‬ ‫شا پێک هاتبوو‪.‬‬ ‫پێشاامهرگهکان کااه ئهمااهیان زانیبااوو هاااتبوون و دهورى گوناادى دیااوااڵن یااان گرتبااوو لااه گااهڵ جااا و ژاندارمااهکان تێکنااهڵاوو بااوون و شااهرهکه تااا دواى نیااورۆ درێااژهى کێشااا بااوو و‬ ‫سااهروان (بنااى عااامیرى) فهرماناادهری ژاندارمااهکان قااا ى بااه گولااهى پێشاامهرگهکان پێکاارا بااوو و هنااد ژاناادارب وجااا جهناادهکیان لااه مهیاادانى شااهر لااه نێااو کوو ااه و کۆاڵنااهکانی‬ ‫گوند کهوتبوو‪ .‬له پاشان شهرهکه به پاشهکشهى پێشمهرگهکان بۆ گوندى ئاغهاڵن دوایى پ هاتبوو‪.‬‬ ‫لااه پاشااان ههنااادێک دهنگااۆ بااااڵو بااۆوه لاااه کاااتى تێکناااهڵاوونى پێشاامهرگه و جاااا و ژاندارمااهکان یاااهک دوو جااار باااه یادداشاات نااااردن بااۆ پێشااامهرگهکان پیااى راگهیاناااد بااوون کاااه‬ ‫گوایه ئهو بۆخۆى‪ ،‬خۆى تهسلیم کردوه و بۆیه ئهوان ناب تهقه بکهن و دهب بکشێنهوه؟ ‍ ‍‬

‫الپهرهی ‪23 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 23‬‬

‫باوکى ئهحمهد له هۆزى ههمهوهند بوو و به فهقییهتى رێگاى کهوتبو ئهب گونده دڵى لێى گیر ببوو ههر لهو ژنى هێنا بوو و بنهماڵهى پێکهوه نابوو‪.‬‬ ‫مااهال حهمااهدهمینى باااوکى ئاااواره مرۆەیکااى لااه خااواترس و زانااا و عااالم بااوو لااه شااهرعى ئیسااالمیدا و لااه سااهرب و نااهحوى عهرهبیاادا دهسااتێکى بااااڵى ه اهبوو زۆر مهسااائیلى شااهرعى لااه‬ ‫ال دهکرانهوه‪ .‬بێاگه لهوه خۆشهویستى نیشتیمانى وهال نهنا بوو ئۆگرى نهتهوه و نیشتیمانهکهى بوو‪.‬‬ ‫له یهکێک له رۆژهکانى ساڵى ‪ 1313‬ههتاوى ( ‪ 1935‬ى ز ) بنهماڵهى مهال" محمدامین" بوون به خاوهنى کورێکى اوشین و خنایالنه‪.‬‬ ‫کاتێااک مهلۆتکااهیان پێاایااهوه و بااه رهساامى ئااهو کاااتى کااوردهوارى لااه سااهر بێژینااگ و لااه پااهناى دایکااى مێنرهبااان و دڵسااۆزیان رۆنااا لااه هااۆده ساااکارهکهیان دا اااوى دهگێااران و لااه‬ ‫باان میاااهره و قرماااوی یهکااه ڕا مااابوو ااوو بااۆ نێااو دهریاااى خااهیااڵت و خااهمان‪ .‬وا دیااار بااوو هااهر ئااهو دهب بیاارى لااه بااه مهینااهتى و اااره رهشااى گهلااه هوساااوهکهى دهکااردهوه و‬ ‫دهیزانااى بااۆ بهربااهرهکانى دهگااهڵ ملنااورى و نااا بهرامبااهرى دا و بااۆ وهدهساات هێنااانى ئااازادى گهلهکااهى و دهسااته بااهر کردنااى داد پااهروهرى کۆمهاڵیااهتى هااهر زۆر زوو کاڵااه و پێتاااوان‬ ‫ههڵکێش و گۆ ان تاو دات و رێگاى یا و بهندهنان بگرێته بهرو ببێته رێبوارێکى رێگاى ئازادى گه و واڵتهکهى‪.‬‬ ‫* به سهرهات‬ ‫بااه رهساامى ئااهو کااات و زمااانى کااوردهوارى کااه حااهوت شااهو و رۆژ بااه سااهر لااه دایکبااوونى ئااهو کۆرپهیااه دا تێپااهر بااوو‪ ،‬میوانىیااهک بااۆ ناااو لێنااانى رێک اارا و گشاات ریااا سااپى و پیاااوه‬ ‫ماااقواڵنى د لااه سااهر خااوانى مااهال محمااد امااین دانیشااتن و وکیااان وه ااۆکی یااهک دان‪ .‬کااه نااان خااواردن تااهواو بااوو‪.‬‬ ‫ماااهال محماااد اماااین ههساااتا کۆرپاااه سااااواکهى باااه ئهساااپایى هاااهڵگرت و لاااه ساااهر کۆشااای خاااۆى دایناااا و حاااهوت باااانگى‬ ‫"محمااد"ى بااه گااوێی دا لێاادان و ناااوى لێنااا (( احمااد )) ساابهى بااهیانى بێشااکه ئاماااده بااوو ئهحمااهدیان لاا شااهتهکدا‬ ‫به دهسرازه و گوڵینگهى بهنى رهنگاو رهنگى کوردهوارى له بێشکهى تاینیان پێاا‪.‬‬ ‫ئهحماااهد بهرهباااهره دهساااتى باااه ( گااااڵ و گغاااه) کااارد و لاااه گاگۆڵاااه و داره داره تێپاااهرى و پێرو کاااه باااوو هاااهر زۆر زوو‬ ‫باااه دهیاااان کووژهکاااه و نوشاااته و مااات ماااوورووى ااااوهزارێى باااه پشااات و ال شاااانى کاااهوا شاااۆره باکۆاڵنهکهیاااهوه شاااۆر‬ ‫بوونااهوه‪.‬و دهستهساارێکى سااپی گوڵینکااه دارى گوڵاادارى بااه دهرزیلااه بااه ال شااانیدا شااۆر بااووه بااۆ ئااهوى ئهحمااهدى خاااوین‬ ‫و قهشهنگ لووتى پ بسر ‪.‬‬ ‫ئهحماااهدى خۆشهویساااتى دایاااه و باباااان دهورهى مناااداڵى تێپهراناااد و پێاااى نایاااه تاااافى الویتیاااهوه و گۆشاااهى گویساااوانانى‬ ‫گاارت‪ .‬کاتێااک ئااهو لااهب تهمهنااه دا بااوو هاایڕ مهدرهسااهیهک نااهبوو لێااى ب ااوینى بااهاڵب دهسااته وهسااتان نهوهسااتاو لااه‬ ‫مهکتااهبى باااوکى زاناااى دا لااه حااوجرهى فااهقێیان دهسااتى کاارد بااه خویناادن و زۆر زوو فێاارى خویناادن و نووسااین بااوو و‬ ‫پلااهى سااهرهتایى بااڕى تااا واى ل ا هااات بااۆ فیاار بااوونى شااتى زیاااتر رێگااهى گونااد و شااارى کوردسااتانى گرتااه بااهر و لااه‬ ‫ههر شوێنێک حوجرهیهکى فهقیانى ل بۆایه ئهو تێدهکۆشا بهرکوڵێکى له زانست و فێر بوونى ل بکات ‪.‬‬ ‫* ئاواره و سیاسهت‬ ‫لااه جااهریانى ئااهو سااهفهرانه دا مااهال ئهحمااهد نااهدارى و ب ا بهشااى گهلهکااهى دیبااوو دهساات تااهنگى ێشااتبوو هاااتبۆ سااهر ئااهو بروایااهى اااکى مهردایااهتى ل ا بااهالدا بکااا و بااۆ گهیشااتن‬ ‫بااه رزگااارى گهلهکااهى و دهرباااز بااوون لااه کهمدهسااتى و نااهدارى شااهو و رۆژ هااهوڵ باادات و بااۆ ئااهب مهبهسااته شااهرهفى ئهندامااهتى لااه حیزبااى دێمااۆکراتى کوردسااتانى ئێرانااى وهرگاارت‪.‬‬ ‫ههر زۆر زوو شاقهلى که واى دهپانتۆڵى هاویشتن و خۆى گورج و گۆڵ کرد‪.‬‬ ‫ئااااواره لاااه سااااڵى ‪1351‬ى هاااهتاوى (‪ 1961‬ى ز) باااه هاااۆى حیزبایاااهتى و ئااایا وکاااارى سیاساااییهوه لاااه باااهر ااااوى سااای ورهکانى پاشاااایهتى بۆگاااهن ئاشاااکرا باااوو باااهرهو کوردساااتانى‬ ‫گااهرمێن رێااى داگاارت کااه ئااهو دهب تااازه شۆرشااێکى گااهرب و گااوڕى تێاادا بااهرپابوو بااوو‪ .‬ئااهو االکانااه لااهو شۆرشااه دا بهشاادارى کاارد و هێناادهى نهخایانااد لهبااهر ئهمیناادارى و ئااۆگرى‬ ‫له راده به دهرى به خاک و واڵت بوو به جیى متمانهى رێبهرایهتى شۆر ‪.‬‬ ‫ماااهال ئااااواره لاااه پاااا سااااڵهکانى (‪ 55‬و ‪ 53‬ى هاااهتاوى) لاااه گاااهڵ هناااد کاااادرى دیکاااهى حیااازب وهک‪ :‬ساااولهیمان ماااوعینی‪ ،‬سااامای شاااهریفزاده‪ ،‬قاااادر شاااهریف ‪ ...‬لاااه کوردساااتانى‬ ‫گهرمێنااهوه گهڕایاااهوه کوردسااتانى ئێاااران و گۆ ااانێکى باااه دهساااتهوه گاارت و لاااه ناو ااهکانى باناااه و سهردهشاات لاااه نێاااو جوتیاااران و زهحمهتکێشااااندا ئااهرکى نیشاااتیمانى خااۆى باااه جااا‬ ‫دهگهیاند‪.‬‬ ‫ئاااواره لااه ماااڵ و ژیااانى خااۆى دوور کااهوتبۆوه بااهاڵب هااهموو جێگهیااهکى ئااهب کوردسااتانهى بااه ماااڵ و زێاادى خااۆى دهزانااى و لااهو کاتهیااهوه لااه ماااڵ دوور کااهوتبووه ههسااتى بااه غااهریبى‬ ‫نااهکرد بااوو‪ .‬وونکااه ئااهو تااهنیا خااۆى بااه رۆڵااهى دایااک و بااابى نااهدهزانى و خااۆى بااه رۆڵااهى هااهموو خااهڵکى کوردسااتان دهزانااى هااهر بۆیااه بااوو ئااهو دهب و ئێسااتا ئهوانااهى ناااو و‬ ‫ناوبانگى ئاوارهیان بیستبوو رێزى تایبهتى یان بۆى ههیه‪.‬‬

‫الپهرهی ‪22 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 22‬‬

‫هااهر شاااوێنێک‪ ،‬داکاااۆکى لاااه بیاار و باااۆ ووناااهکانى حیزباااه شۆڕشااگێرهکهى دهکااارد‪ .‬لاااه یاااهک قساااه دا ئااهو لاااه پێنااااوى‪ ،‬دێمۆکراسااای و داد پااهروهرى کۆمهاڵیاااهتى و لاااه رێگااااى کاااورد و‬ ‫کوردستاندا گیانى فیدا کرد و هاته ریزى ب پسانهوهى کاروانى شههیدانى حیزب و گه ‪.‬‬ ‫ئێسااتا رۆحاااى پیاارۆزى ئااااواره و هاااهزاران شااههیدى رێگااااى پیااارۆزى دێمااۆکرات وهک کاااۆترێکى ساااپى باااڵ نهخشاااین و بااهرزه فااار هاااهموو بااهیانى و ئێاااواران لاااه ئاساامانى کوردساااتان لاااه‬ ‫شااهقهى شااا بااااڵن دهدات و نااان و ئااازادى بااۆ زهحمهتکێشااان و جوتیاااران و بااۆ هااهموو گااهلى کااورد دهخااواز و تااا ئااهو ئاماناااهى کااه ئااهو سااهرى لااه پێناااوى دا داناااوه وهدى نهیااه‬ ‫ئهو رووحه پاکهى ناگهرێتهوه نێو مهزاره پیرۆزهکهى له گۆرستانى (گرده سوور) ى شارى سهردهشتى سهر سهوز و جوان و ئۆقره ناگر ‪.‬‬ ‫ئااااواره ئاااهو کهساااایهتییه سیاسااای‪ ،‬رۆشااانبیرى‪ ،‬کۆمهاڵیاااهتى و لاااه هاااهمان کاااات دا ئهدهبیهیاااه کاااه پێویساااته لێکدانهوهیاااهکى قاااووڵى لاااه ساااهر ژیاااان و خهباتهکاااهى بکااار و پهناااد و‬ ‫ئهندهرز له رهفتار و بیرو بۆ وونهکانى وهربگیر ‪.‬‬ ‫رووحى شاد و رێگهى پڕ رێبوار ب‬ ‫نووسهر‬ ‫* زێدى ئاواره‬ ‫لااه رۆژ ئاااواى شااارى سهردهشاات یایااهک سااهرى بااهرز راگرتااوه و ئاساامانى شااینى لااه باااوه گرتااووه کااه خااهڵکى ناو هکااه پێااى دهڵااێن ( هۆم ا )‪ .‬هااهر کااه سااهرما و سااۆڵى زسااتان‬ ‫بارگه و بنهى تێکهوه پێاا و بۆى دهر وو و بههار به گاڵه گاڵ هات و گوڵى سوور و ئاڵ پشکوتن‪ ،‬ئهب یا سهرکه و رهنگینه وهکوو (نیگارستانى ناهید) دهڕازیتهوه‪:‬‬ ‫له الیهک سوێسن و ههاڵڵه و بهیبوون‪ ،‬شللێر و وهنهوشهو شه پهڕ و گوڵه میلالقه سهر پێکهوه دهنین و سهرناى رێبواران بۆ الى خۆیان رادهکێشن‪.‬‬ ‫لااه الیااهکى دیکااه بولبااولى هااهزار داسااتان و ئاش ا لااه خۆشااییان اڵو ااڵ دهکااا و بااه ریکااه ههساات بزوێنهکااهى خااهب لااه داڵن دهتااارینى و ئااۆقره لااه داڵن ههڵاادهگر ‪.‬خااۆ قاسااپهى‬ ‫کهو سهر بهردان و ورته ورتى ههوێردانیا هێنده دڵگیر و به تاب و ێژه که پێنووس له وهسفى دا ب توانا و گێژه‪.‬‬ ‫لااهب سااهر زهمینااه رازاوهیااه دا کیژوڵااهى اااو بااه کلااى پشااتێن شاالى گااو بااه گااوار لااه گااهڵ دڵاادارى خااۆى بااهرهو کوێسااتان ههڵدهکش ا تاااکوو کااهمێک هااهواى سااازگار هااهڵمژى و خااهب و‬ ‫مهینااهتى سااهرما و زهمنااهریرى زسااتان بااه باااى نااهمان دا بکااات‪ .‬کیااژ و کااور تێکااهڵى ره بهڵااهک و گۆەهنااد دهباان و پێکااهو دهبنااه میااوانى هااۆمڵى قهشااهنگ و رازاوه لااه پااا راز و‬ ‫نیاااز لااه گااهڵ یااهکترى دا‪ ،‬پااۆلى ئاشاااانى شااێت و شااهیدا لااه ساایبهر شااۆڕى ئێواریاادا بااه کااۆڵ و بااار و تااوربێنى پااڕ لااه گااژ و گیاااى بااههارى شااۆر دهبنااهوه بااهرهو ماااڵ و لااه کانیااه سااارد‬ ‫و زواڵڵ و کهلله تهزینهکهى ئۆمهره تێر ئاو دهخۆنهوه‪.‬‬ ‫خااۆ تاەگااه قهشااهنگ و دڵگیرهکااهى داوێنااى هااۆملیا کااه دهیااان دهفتااهرى لااه عهش ا و ئااهوینى گهشااتیاران و عاشاااانى‬ ‫سااهیااران و گهشاات و گااوزارى لااه ژێاار سااهرى دایااه و زۆربااهى رۆژانااى بااههارى کۆڵکااه زیرینااه سااهر سااهرى بااهر نااادا‪،‬‬ ‫وهسفى به قهڵهمێکى تاراوگه ناکر ‪.‬‬ ‫لاااه هااااوینى ورزى تێکۆشاااان دا دڵ برینااادارانى ئاااۆقره لااا هاااهڵگیرا و لاااه ژێااار ساااێبهرى هاااهنایر و دار هاااهناران باااه‬ ‫دوور لااه ااااوى نااهیاران تاااا دهماااهدهمى ئێااواران دهس لاااه مالنااى یاااهک دهکاااهن و دهساات دهکاااهن بااه راز و نیااااز لهگاااهڵ‬ ‫یاران ‪.‬‬ ‫لاااه پااااییزى وهرزى مێاااوه ناااین دا کیاااژ و کاااوڕى هاااهرزهکار لێاااک وهکاااۆ دهبااان و لاااه گاااهڵ نیناااى میاااوهى جۆراوجاااۆر دا‬ ‫کااوڕى هااهرزهکار دهس دهبااا بااۆ سااێوى ال سااوور و هااهنارى سااهر بااه گوولااوکى نێااو باخااهاڵن کااه زهرد بااهى لااهوالوه بااه‬ ‫ناااز سااهرى بااه الرهو ناااوه و سااهرى لااه باان گااهاڵى سااهوزى داران هااهڵنێناوه بااه ساایلهى اااوان حاااڵى خااۆى بااهیان دهکااا‬ ‫و بااه زمااانى ب ا زمااانى دهڵ ا (ئهمنیشاات لااه بیاار نااه !) کااورى هااهرزهکارى ب ا ئااارامى شااهیدا سااهرى ل ا دهشااێو و‬ ‫نااازان دهس بااۆ کامیااان بااهر کااه ئااهوى تاار لی ا دڵگێاار نااهب و نااهتور لااه پاار " باغااهوان گااازى دهکااا و دهڵااى‪:‬‬ ‫نهیکهى‪" ...‬‬ ‫لاااه شاااهوانى کرێاااوه و بااااکووتى زساااتان دا کاااوڕ و کیاااژ شاااهوگارى دور و درێاااژ باااه خاااواردنى شاااهو هلهى وهک مێاااوژ و‬ ‫گاااوێز و باساااوق و سااااوق باااه گاڵتاااه و گاااهۆ و جهفاااهنگ تێپاااهر دهکاااهن و باااه ااااو بڕکێناااه لاااه گاااهڵ یاااهکترى دا‬ ‫عهشاێکى پاک و مهلهکووتى پێک دێنن ‪.‬‬ ‫بااهڵى! ئاااا لااهب مهڵبهناااده قهشااهنگ و رازاویاااه دا لااه داوێناااى یاااای هۆماا دا گونااادێک وهک بااووکێکى بااا ناااز لاااه ژێااار تاااراى ساااورهوه‪ ،‬خااهمڵیوه‪ ..‬ئاااهب گونااده‪ " ،‬شاااڵما " زێااادى‬ ‫ئاوارهى مهرد و رهنده‪.‬‬ ‫لااهب گونااده دا بااوو کۆرپهلهیااهک اااوى بااه دونیاااى پاار لااه گێااره و کێشااه و نابهرامبااهرى هااهڵنێنان کااه لااه رهگهزنامهکهیاادا " احمااد " ى ل ا نووساارابوو و لااه پاشااان ناااوى " ئاااواره"‬ ‫ى بۆ خۆى دیارى کرد‪ .‬ئهو "کهب ژیا بهاڵب کهڵ ژیا "‪.‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪21 :‬‬

‫‪Page : 21‬‬

‫یادى یاران (‪ )1‬ساتێک لهگهڵ مهال ئهحمهدى شلماشى (مهال ئاواره) دا‬ ‫نووسینى‪ :‬محمد رسو حسن پوور‪.‬‬ ‫تا کهى خهزێنهو نهوتهکهم‬ ‫به بووکهڵه و فیت فیته دهم‬ ‫له سهر گهنجى واڵتهکهم‬ ‫خاکى خۆشم ئاوارهکهم ؟ ‪...‬‬ ‫ئاواره‬ ‫ماوهیااهک بااوو ههنااد دۆساات و باارادهر داوایااان ل ا دهکااردب وهک دۆساات و هاااو خااهباتێکى مااهال ئهحمااهد شڵماشاای ( ئاااواره) شااتیکى لااه سااهر بنووساام و ههڵبهسااتهکانى ئهوانااهى لااه‬ ‫دهساات دان باڵویااان بکهمااهوه لااه پااا خااۆ هێنااان و بردنێکااى زۆر و پااا ساای و س ا ساااڵ کااه بااه سااهر شااههید کرانااى ئااهو کهڵااه پیاااوهى مهیاادانى خااهباتى کوردایااهتى و مهردایااهتى‬ ‫دا تێپهر دهب ‪ ،‬نووسین له سهر ( ئاواره) کارێکى ههروا ئاسان نیه النى کهب بۆ من‪.‬‬ ‫به ههر حاڵ‪ ،‬به نووسینى ئهب نامێلکه باکۆاڵنهیه هیوادارب توانیبێتم بهشێکى باووک له داخوازى ئهو دۆست و برادهرانه ج به ج بکهب‪.‬‬ ‫نووسهر‬ ‫* چهند وشهیهک ‪:‬‬ ‫هاااهموو سااااڵى لاااه دووهاااهب ماااانگى بههارێااادا ئاااهو کاااات و سااااته شاااوومانهمان وهبیااار دێناااهوه کاااه دهساااته رهشاااهکانى ژاندارماااه و قوڵاااه ۆماغاااهکانى رژێماااى گاااۆڕ کاااراوى حهماااه رهزاى‬ ‫پههلااهوى مااهال ئاااوارهى فریشااتهیان بااه فێااڵ و تهڵهکااه بااه دی ا گاارت و لااه پااا‬

‫ااوار مانااگ ئهشااکهناه دان بااه درندانااه‬

‫ترین شێوه لهبهره بهیانێکى تاریک و تنوک و سامناکدا شههیدیان کرد ‪.‬‬ ‫ئااهو دهسااته خوێناویانااهى هااهردهب ئاشااناى دهساابهندى قااهپانى و کهلهباااه و دهماناااه و زنایاار و دار بااوون بااۆ بااه ااۆک‬ ‫داهێنااانى شۆرشااگێرانى گااه و واڵت‪ ،‬ئااهو دهسااته هپهاڵنااهى ئااهو رۆژهى لااه قااۆڵى هنااد خااۆ فرۆشااێکى گااورە ساایفهتى‬ ‫له پێستى مهر هاتنه دهر و ئهویان به دهرمانى گێژ کهر بۆ دوژمنى کورد کوژى ملنور راو کرد‪.‬‬ ‫ههر هنااده بتااهو لااه باااارهى ئاااواره دا شاات بنووساااى و هااهر کهسااێک بیاااهو لااه الیهنااه جاااۆرا و جۆرهکااانى ژیااانى ئاااهو‬ ‫کهساااایهتییه بکۆڵێتاااهوه‪ ،‬نااااتوانى نرخاااى تاااهواوى باااداتى‪ .‬ههڵبهتاااه منااایا لاااه نامێلکهیاااهکى باااهب باووکیاااه دا هاااهر‬ ‫ئهونااادهب پااا دهکااارى بڵاااێم‪ :‬ئااااواره مرۆەێکاااى ئاشاااتی واز و ال شاااهر باااوو و ئاااهو هکاااه کاااه لاااه شاااانى کردباااوو باااۆ‬ ‫پارێزگارى له شهرهب و کهرامهتى گهلهکهى و ئهستاندنى مافى رهواى بوو‬ ‫ئااهو کااادرێکى بااه ئااهزموون و واقیاا بااین و نااهرب و نیااان و بااه سااهنگ‪ ،‬نیشااتیمان پااهرورێکى راسااتگۆ و ئااهمین‪ ،‬نهتااهوه‬ ‫پااهروهرێکى ساااب و لااه عااهینى کااات دا بااه ئهمااهک بااوو‪ .‬قااهت رۆژێااک لااه رۆژان بیاارى نااه دهکااردهوه ساااتێک لااه شااۆر و‬ ‫خااهبات و بااهرخۆدان سااڵ بکاتااهوه‪ .‬ئااهو کهسااایهتییهکى کۆمهاڵیااهتیى سااهنگین و ب ا فاایس و ئیفاااده بااوو و هااهرگیز خااۆى‬ ‫له کهس به گهوره تر نهدهزانى‪.‬‬ ‫ماااهال ئااااواره ئاااهو کاتاااه بهرپرسااایارێتى ناو هیاااهکى باااه ئهساااتۆوه باااوو‪ ،‬بباااوو باااه کاااۆترێکى ئاشاااتى و هاااهموو هاااهوڵ و‬ ‫توانایاااهکى باااه کاااار دهبااارد باااۆ ئاااهوهى کێشاااهو نااااکۆکى جووتیااااران و زهحمهتکێشاااانى ناو هکاااهى باااه هێااادى و هێمناااى‬ ‫ارهسهر بکا‪.‬‬ ‫ئهو مرۆڤێکى به تهواوهتى رهفتار دێمۆکرات و دهبێ بڵیم به ههق دێمۆکرات بوو‪.‬‬ ‫ئاواره یهکێک لهو کادره تێکۆشهرانهى حیزبى دێمۆکرات بوو که بهراستگویى و به جورئهتهوه ههڵس و کهوتى له گهڵ رووداوهکانى دهورو بهرى دا دهکرد و ههموو کات و له‬

‫الپهرهی ‪20 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 20‬‬

‫پرساایار ‪ :‬جااهنابت لااه ڕێبهرایااهتی حیزباای دێمااۆکراتی کوردسااتانی ئێااران دا هنااد ساااڵێک تێکۆشااانت هااهبووه‪ ،‬هااۆی یێااه کااه بااه کااهمی ئاااوڕ لااه تێکۆشااهرانی وهک مااهال ئاااواره و‬ ‫شههیدهکانی سااڵنی ‪ 57 ، 56‬ی ههتاویی دهدرێتهوه و یا دراوهتهوه؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬بااه داخێكاای گرانااهوه حیزباای دێمااوخڕات هاایڕ خاتێااج نااهیتوانیوه بااهڕادهی پێویساات‪ ،‬بااه قااهد بااااڵی مێااژووه پااڕ لااه شااانازیهخانی و شااههیده سااهربهرزهخانی‪ ،‬خااهڵج‬ ‫لااه هاااهموو ئااهو ساااهروهریانه وهرگاار و نرخااای تااهواو بااادا باااه شااههیده ساااهر بااهرزهخانی‪ .‬دیااااره ئااهوه باااه درێژایااای مێااژووی حیزبااای دێمااوخڕات هاااۆی جۆربااهجۆری هاااهبووه و بهشاااێكی‬ ‫گاااهورهی دهگهڕێتاااهوه ساااهر زوڵمااای زۆری دوژمااان لاااه حیااازب و گهلهخاااهمان‪ .‬باااهاڵب دهبااا ئاااهوه قاااهبووڵ بكاااهین خاااه حیااازبیا باااۆ خاااۆی یاااهکاار زۆر خهمتهرخاااهب باااووه‪ .‬باااه تایباااهت‬ ‫ساااهبارهت باااه جواڵناااهوهی ‪ 57 ، 56‬هاااهتاویی ڕێبهرایاااهتی حیااازب یاااهکاار زۆر خهمتهرخهماااه‪ .‬هاااهر وابزاناااه دهیناااهو ‪ ،‬لاااه دوای خۆمااااری خوردساااتان هاااهتا خۆنفڕانسااای ‪ 3‬باااازێكی‬ ‫مێژوویااای بااادا و خاااۆی لاااهو هاااهموو شاااانازیانه نهخاتاااه خااااوهن‪ .‬هااایڕ بیرهوهریاااه لاااه شاااههیده ساااهربهرزهخانی ‪ 57 ، 56‬هاااهتاویی نااااخر و دهرساااێج لاااهو ساااهردهمهی خاااه پاااڕه لاااه‬ ‫ئامۆژگاری وهر ناگیر ‪ .‬هیوادارب ڕێبهرایهتی حیزب ئاوڕێج لهو مێژوه پڕ له شانازیه بداتهوه و نرخی خۆی بدا بهو بهشه له خهباتی حیزب و گهلهخهمان‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬ڕادهی زانایی و ههڵسوکهوتی مهال ئاواره له الیهن جهنابتهوه ۆن ههڵدهسهنگێندر ؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬ماان بااه بااه حاااڵی خااۆب ئهوهنااده لااه نیزیكااهوه ئاگاااداری خارهخااانی شااههید ئاااواره نااهبووب‪ .‬بااهاڵب ئااهوهی لااه خااادر و پێشاامهرگهخانی سااهردهمی ئااهو وه خااا‬ ‫حهسااهنی شیوهسااهڵی‪ ،‬مامۆسااتا حهسااهنزاده‪ ،‬مااهال خاادری دۆڵهگااهرمی‪ ،‬مااهال عااهزیزی ئهحمااهدی و زۆر خهساای دیكااهب بیسااتووه‪ ،‬تهنانااهت ئااهوهی لااه زمااانی سااهرخردهیهخی وه بااهڕێز‬ ‫ماااب جااهاللم بیسااتووه‪ ،‬شااههید ئاااواره ئینسااانێكی لااه ڕادده بااهدهر تێگهیشااتوو و بااه توانااا بااووه‪ .‬ئااهوه هااهب لااه ههڵسااهنگاندنی خارهخااانی دا و هااهب لااه نێااوهرۆخی شااێعرهخانی دا‬ ‫دهر دهخهو ‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬شااههید مااهال ئاااواره هناادین شااێعری شۆرشااگێری و ئااهدهبی لااه دوای خااۆی بااه جاا هێشااتوون‪ ،‬ئهگااهر لااهو بااارهو تیشااک ب هیااه سااهر بهشااێک لااه شااێعرهکانی ئااهو شااههیده‬ ‫نهمره سوپاست دهکهب و ئهگهر دیوانی شێعرهکانی پێشتر باڵو کراونهوه‪ ،‬هۆی یه ئێستا له اۆ نادرێنهوه؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬شااههید مااهال ئاااواره شاااعیرێكی زۆر پایااه بااهرز بااووه‪ .‬ئااهوه لااه هۆنڕاوهخااانی وه " توتنااهوانێكی هااهژارب‪ ،‬بهههشااتی ئاااالن‪ ،‬ڕهشاابگیری‪ ،‬خااوردب خوردسااتانم دهو‬ ‫و الیااه الیااه" دا بااه تااهواوهتی دهردهخااهو ‪ .‬هااهر هنااده هااۆنڕاوهی خااهب باااڵو بۆتااهوه‪ ،‬بااهاڵب ب ا شااج ئهگااهر تهمااهن مۆڵااهتی بدابایااه‪ ،‬بهرهااهمێكی ڕوپااڕی پێشااكه بااه خهزێنااهی‬ ‫هونااهری خااوردی دهخاارد‪ .‬تااا ئێسااتا دوو خااهس هۆنڕاوهخااانی شااههید ئاوارهیااان لااه نامیاااالكه دا باااڵو خردوهتااهوه‪ .‬خااا عهباادوڵال مینااایی و خااا حهمهڕهسااووڵ حهسااهنپوور خااه خااااری‬ ‫هااهر دووخیاااان جیگاااای ڕێاااز و سوپاساااه‪ ،‬باااهاڵب ئاااهو دوو نامیلکهیاااه هاااهموو بهرههماااهخانی شاااههید ئااااوارهی تێااادا نییاااه‪ .‬هیاااوادارب لاااه داهاتویاااهخی نێزیكااادا باااه هیمماااهتی دڵساااۆزان‬ ‫بتوانین تیشكێكی بهتینتر ب هینه سهر بهرههمهخانی شههید ئاواره‪.‬‬ ‫زۆر سوپاس بۆ ئهو کاتهی که پێت داین و سهرکهوتنت به ئاوات دهخوازب‪.‬‬ ‫و‪ :‬له خۆتایی دا داوای سهرخهوتنتان بۆ دهخهب‬ ‫‪ 1‬ا گروێس ناوی یهکێک له گونده خۆ و پڕ له میوهکانی ناو هی ئاالنی سهردهشته‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪31 :‬ی ئاگۆستی ‪2117‬‬

‫الپهرهی ‪19 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 19‬‬

‫لااه هااهمووی ناخۆشااتر ئااهوه بااوو خاااه ڕژیاام نیااازی هااهبوو لااه سهرانسااهری خوردساااتانی گااهورهدا نفااوزی خااۆی بسااهپێن و بااه نااااوی هاوڕهگااهزی و ئێراناای گااهری‪ ،‬هااهموو گااهلی خاااورد‬ ‫بكاتااه داردهسااتی خااۆی لااه ناو ااهدا‪ ،‬ئااهوه لااه خاتێكاادا بااوو خااه ئاماااده نااهبوو باااوخترین بااه‬ ‫لاااه مافاااه ڕهواخااااانی گهلهخاااهماااان قااااهبووڵ بكاااا‪ .‬تاااهنیا دهینهویساااات باااهعینوانی پااااارێزهرانی‬ ‫سنووری دهسهاڵتهخهی و به ناو مهرزدارانی غیور خهڵج له خوردهخان وهر بگر ‪.‬‬ ‫ئااهو جواڵنهوهیااه بااه جۆرێااج جێگااای خااۆی لااه نێااو دڵ و دهروناای خۆمااهاڵنی خهڵكاادا خاارد بااۆوه‪،‬‬ ‫خااااه ئێسااااتا داسااااتانی لااااه خۆبااااوردوویی و دڵسااااۆزی خااااادر و پێشاااامهرگهخانی حیاااازب لااااهو‬ ‫ساااهردهمیدا وێاااردی ساااهر زماااانی هاااهمووی ئهوانهیاااه خاااه ئاگااااداری شاااێوهی خااااری تهشاااكیالتی‪،‬‬ ‫پێشاااامهرگایهتی‪ ،‬خۆمهاڵیااااهتی و فهرهااااهنگیی ئااااهو جواڵنهوهیااااه بااااوون‪ .‬بهتایبااااهت جاااا پێاااای‬ ‫شاااههید ئااااواره باااه تاااهواوهتی لاااهو جواڵنهوهیاااه دا دیااااره و تهناناااهت باااه هاااۆنڕاوه شۆڕشاااگێڕی‬ ‫وخۆمهاڵیهتیااااهخانی خزمااااهتێكی گااااهورهی هونااااهری و فهرههنگیشاااای خااااردووه‪ .‬هااااهر هنااااده گااااهلی خااااورد لااااهو جواڵنهوهیااااه دا ژمارهیااااه قارهمااااانی گااااهورهی وه شااااههید ئاااااواره‪،‬‬ ‫موعینیااهخان‪ ،‬شااهریفزاده‪ ،‬باااپیر شااكا ‪ ،‬سااهید فااهتاح‪ ،‬مینهشااهب‪ ،‬ساااڵح الجااانی‪ ،‬مااهال خه ااه‪ ،‬محهممااهدی ڕهسااوهمهره‪ ،‬ڕهحمااان اوشااین‪ ،‬حوسااێن خاااتون و زۆر قارهمااانی دیكاااهی‬ ‫لاااه دهساااتدا‪ ،‬باااهاڵب یاااه بۆشاااایی گاااهورهی مێاااژوی خاااهبات و تێكۆشاااانی باااۆ پاااڕ باااۆوه‪ .‬ئهگاااهر ئاااهو جواڵنهوهیاااه نهبوایاااه‪ ،‬بااا گوماااان مێاااژووی خاااهباتی گاااهلی خاااورد لاااه ڕۆژهاااهاڵتی‬ ‫خوردسااااتان هااااهر لااااه دوای ساااااڵی ‪ 1332‬ههتاوییااااهوه هااااهتا سااااهردهمی شۆڕشاااای تااااازه‪ ،‬االخیااااهخی ئااااهوتۆ بااااهر اوی تێاااادا بااااهدی نااااهدهخرا‪ .‬جواڵنااااهوهی ‪ 57 ، 56‬پێشاااامهرگایهتی‬ ‫بوژانااادهوه‪ ،‬خااااری تهشاااكیالتی فێاااری خاااهڵج خااارد و پهیوهنااادی خۆماااهاڵنی خاااهڵكی باااه خاااهباتی نهتهوهییاااهوه راگااارت و پاااهرهی پێااادا‪ .‬خاااا حهساااهنی شیوهساااهڵی‪ ،‬شاااههیدی زینااادوی‬ ‫حیاازب و گاااهلی خااورد‪ ،‬خاااه باااۆ خااۆی یاااهخێج لااه خادرهخاااانی ئاااهو سااهردهمه باااووه‪ ،‬زۆرجااار باسااای شاااێوهی سااهرخهوتوی خااااری پێشاامهرگایهتی و تهشاااكیالتیی ئاااهو سااهردهمه دهخاااا‪ ،‬باااه‬ ‫تایبهت شێوهی خاری شههید مهال ئاواره به سهرخهوتووترین شێوهی خاری تهشكیالتی و خۆمهاڵیهتی دادهن ‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااه داخاای گراناااهوه مااهال ئاااواره لااه بانهماااهری ‪ 1357‬دا بااه شااێوهیهکی زۆر ناجوامێراناااه گیاارا‪ ،‬و پااا‬

‫هنااد ماناااگ دواتاار لااه گااهڵ دوو هااااوڕێی دیکااهی شااههید کاااران‪،‬‬

‫دهکر باسێکمان بۆ بکهی؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬بااهڵ ‪ ،‬شااههید ئاااواره لااه گااهڵ دوو هاااوڕێی بااه ناوهخااانی مااهال خه ااه‬ ‫و ڕهحمااان اوشااین و ڕهحمااان ناوێااج خااه ئااهو خاتااه تهمااهنی نهگهیشاات بااوو بااه‪ 18‬ساااڵ‪،‬‬ ‫لااه بانهمااهڕی ‪ 1357‬دا لااه گوناادی دیااوااڵن گیااران و لااه خااهرمانانی ئااهو ساااڵه دا لااه گااهڵ‬ ‫دوو خااهس لااه هاوڕێكااانی‪ ،‬واتااه مااهال خه ااه و ڕهحمااان اوشااین لااه شاااری سهردهشاات‪ ،‬هااهر‬ ‫لااهو گهڕهخااهی ماااڵی خۆمااانی ل ا بااوو واتااه نیزیكااهی ‪ 111‬میتاار لااهو الی ماااڵی خۆمانااهوه‬ ‫تیرهبااااران خااااران و وونااااه نێااااو ریاااازی شااااههیدانی هااااهرگیز نااااهمری گهلهکهمانااااهوه‪ .‬ئااااهو‬ ‫جینایهتااهی ڕژیماای پاشااایهتی نااه تااهنیا زهڕبهیااهخی گااهورهی لااه جواڵنااهوهی گهلهخااهمان‬ ‫دا‪ ،‬بااهڵكوو بنهماڵااهی ئێمهشاای بااه تااهواوی لااه نێااو باارد‪ .‬بااه دوای شااههید بااوونی ئاااوارهی‬ ‫ناااهمر دا برایهخیشااامان خاااا ماااهحموود گیااارا‪ ،‬خاااا محهمماااهد ماااهجبور باااوو شاااوێنی ژیاااانی‬ ‫خااۆی بااه ج ا بێڵ ا و ڕابكااا‪ ،‬دهنااا ئااهویا قااهرار بااوو بگیاار ‪ ،‬مناایا خااه تااازه تهمااهنم ‪14‬‬ ‫ساااڵ بااوو لااه گااهڵ کاکااه محهممااهدب ڕاب خاارد‪ .‬تااهنیا باارا گهورهخااهمان مایااهوه خااه ئااهویا‬ ‫لاااهو خاتاااه دا باااۆ بازرگاااانی لاااه تااااران باااوو‪ .‬دایكیشااام خاااه گاااوێی لاااه تهقاااهخان باااوو و‬ ‫ههروهها سووڕانهوهی هێالیكۆپتهرهخهی به سهر ماڵی خۆماندا‪ ،‬دیبوو‪ ،‬نهخۆشیهخی خوشهندهی پێیهوه نوساو و ههتا نهیكوشت له خۆڵی نهبۆوه‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬ڕهنگدانهوه و کاریگهری گیران و شههید کرانی مهال ئاواره‪ ،‬له نێو خهڵک و تێکۆشهران دا و به تایبهت له سهر بنهماڵهی خۆتان ۆن بوو؟‬ ‫مساااتهفا شڵماشااای ‪ :‬شاااههید خرانااای ماااهال ئااااواره ڕهنگدانهوهیاااهخی زۆری لاااه ساااهر خاااهڵكی خوردساااتان بهگشاااتی و ناو اااهی سهردهشااات و باناااه دا هاااهبوو‪ .‬دهتاااوانم بڵاااێم تاااهواوی خاااهڵكی‬ ‫خوردسااتان بااۆی بااه پااهرۆ بااوون و دهیااانزانی خااه ڕێبااهرێكی گااهورهی داهاتویااان لااه دهسااتداوه‪ .‬لااه سااهر بنهماڵااهی خۆشاامان خااه هااهر وه لااه پرساایاری پێشااودا باساام خاارد‪ ،‬ڕووخێنااهر‬ ‫بوو‪ .‬له سهر خادر و پێشمهرگهخانی حیزبیا به داخهوه زۆر خاریگهریی ڕووخێنهری ههبوو‪.‬‬

‫الپهرهی ‪18 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 18‬‬

‫مساااتهفا شڵماشااای ‪ :‬فشاااارێكی یاااهکاار زۆر لاااه ساااهر بنهماڵهخاااهمان هاااهبوو‪ .‬بااارا گاااهورهخانم زۆر جاااار لاااه الیاااهن سااااواخهوه باناااگ دهخاااران و داوایاااان لێااادهخرا هاااهوڵ بااادهن ئااااواره‬ ‫بێننااهوه‪ .‬خاتێااج ساااواکییهکان لااهوه نائومێااد دهبااوون‪ ،‬فشاااری زۆرتریااان دێنااا و ههڕهشااهیان دهخاارد کااه دهتااان گاارین‪ .‬زۆر‬ ‫جاااریا بااه وهاڵب و خهبااهریی ناااخۆ ئااازاری ڕوحیااان دهدایاان‪ .‬بااهخرێگیراوهخانی ساااوا و نۆخااهره خوردهخااانی بااهر دهرگااای‬ ‫تاااغووتیا ئازاریااان دهدایاان‪ .‬دوخااان و ماڵااهخانمان لااه سهردهشاات ههمیشااه لااه ژێاار اااوهدێری ساااوا دا بااوون‪ .‬اااخم لااه‬ ‫بیااره‪ ،‬خااه منااداڵ بااووب و هاوینااان لااه بااازاڕی سهردهشاات میااوهب دهفرۆشاات جارێااج خهسااێج بااه ناااوی ساااڵحی شااافعی خااه بااۆ‬ ‫قااازانای شهخساای خااۆی دهینهویساات خااۆی لااه الی دهوڵااهت شاایرن بكااا‪ ،‬هااات و یهخااهی پێگاارتم و پێاای ووتاام خااه‪ ،‬براخااهب‬ ‫لااه دهرهوه هتااهیی دهخااا و بااۆ خۆشاام بازاڕهخااهب بااه میااوه فرۆشاای تێكااداوه و میوهخهشاام گااران خااردووه‪ ،‬و پێاای گااووتم کااه‬ ‫لاااه ساااپهین ڕا حاااهقم نییاااه بێماااهوه باااازاڕی‪ .‬منااایا زۆرب لاااه دڵ گاااران هاااات و گاااوتم خاااه باااه تاااۆ هااایڕ ماااهربوت نییاااه و‬ ‫براخهشاام هااهر ییااه ب ا ‪ ،‬بااهس نیااه ساااواخی نییااه و جاسوساای بااه سااهر خهڵكااهوه ناخااا‪ .‬خااه ئااهوهب پ ا گااوت پااهالماری‬ ‫داب خااه لێماادا‪ .‬لااهو خاتااه دا خااا خااهریم حااهدداد بااهو دا ڕادهبااری‪ ،‬هااهر خااه گااوێی لااه باسااهخه بااوو زۆر بااه توناادی بااه گااژ‬ ‫خاااابرا دا اااۆوه و جنێاااوی پێااادان و لاااه ساااهری خردماااهوه‪ .‬ئاااهو خااااتیا خاااا خاااهریم هاااهر ئهنااادامی حیااازب باااوو زۆریاااا‬ ‫نااهترسااانه جواڵیااهوه‪ .‬بااه هااهر حاااڵ ئااهوه وێنهیااهخی زۆر كۆڵااه بااوو لااه اااو ئااهو فشااارهی خااه دهوڵااهت بااۆ خااۆی دهینێنااا‪.‬‬ ‫ئااهو ڕووداوه زۆر ناااخۆ بااوو ونكااه لااه الیااهن هاوواڵتیااهخی خۆتااهوه بااوو‪ .‬دیاااره لااه بهرامبااهر دا زۆر خهساایا هااهبوون خااه‬ ‫به هۆی االخیهخانی شههید ئاوارهوه‪ ،‬زۆریان ڕێز له بنهماڵهی ئێمه دهگرت‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬دوایااین جااار مااهال ئاااوارهت لااه کااو و لااه چ ساااڵێک دا اااو پێکهوتااهوه‪ ،‬ئایااا دوای ئااهوه بااوو بااه یااهکێک لااه سااهرکردهکانی بزووتنااهوهی سااااڵنی ‪ 64 ، 64‬ی هااهتاوی‬ ‫سهردانی ئێوهی کردهوه‪ ،‬له کاتی او پێککهوتنتان دا ههستی جهنابت ۆن بوو؟‬ ‫مساااتهفا شڵماشااای ‪ :‬دوای ئاااهوهی خاااه شاااههید ئااااواره باااوو باااه یاااهخێج لاااه خاااادره لێناتوهخاااانی حیااازب و یاااهخێج لاااه ساااهرخردهخانی جواڵناااهوهی ‪ 57 ، 56‬ئاااهمن تاااهنیا یاااهخاار ااااوب‬ ‫پێکهوتاااهوه‪ ،‬ئااااخرین دیااادارب لاااه گاااهڵ شاااههید ئااااواره لاااه سااااڵی ‪ 1967‬دا باااوو‪ ،‬ئاااهو خاتاااهی خاااه پێشااامهرگه باااوو نێوباااانگێكی زۆر زۆری دهر خااارد باااوو‪ .‬ئااااواتم ئاااهوه باااوو بیبیااانم‪،‬‬ ‫ههمیشااه لااه بیااری ئااهوه دا بااووب خااه تهمااهنم وای ل ا ب ا بااام لااه الی ببمااه پێشاامهرگه‪ .‬بااۆ خااارێكی تایبااهتی لااه سهردهشااتهوه ااوو بوومااهوه شاااڵما و ڕهزگااه‪ ،‬ئااهو خاتااهی ماڵمااان‬ ‫لااه سهردهشاات بااوو‪ .‬لااه ڕهزگااهوه ده وومااهوه بااۆ شاااڵما ‪ ،‬لااه موو ااه و مااهزرای ماااڵ خوشااكم الماادا بااۆ ئااهوهی شااهو لااهو باام‪ .‬بااه هااهورازێكی دا سااهر خااهوتم‪ ،‬هااهتا وومااه بااهردهمی‬ ‫ماااڵ خوشااكم پشاااووب نااهدا‪ .‬هااهر وه دڵااام خهبااهری دا بااا بااه پهلااه باااووب بگهمااه ئااهو ‪ .‬خوشاااكم باوهشاای پێااادا خااردب و بااه پێكهنیناااهوه گااوتی‪ ،‬وهختێكاای اااا هاااتووی‪ .‬خااااخم‬ ‫لێرهیااه و هااهر لااه باان ههورازیااهوه بااه دوربااین اااوت لێاادهخا‪ .‬خاتێااج وومااه الی لااه قاقااای پێكااهنینی دا‪ ،‬گااوتی تاوێكااه اااوت لێدهخ اهب‪ ،‬هااهر وه گروێساایان‪ 1‬دهڕۆیشااتی‪ .‬ئااهو‬ ‫شااهوه زۆر خۆشاامان گوزهرانااد و بااهیانی داواب لێكاارد ئیاااازه باادا کااه لااه الی خااۆی بمێنمااهوه و ببمااه پێشاامهرگه‪ ،‬هێناادێج پااێم پێكااهنی و دوایااه ئیاااازهی نااهداب بمێنمااهوه‪ .‬ئااهوه‬ ‫ئاخر جار بوو خه دیتمهوه‪ ،‬بهداخهوه قهت اوب پ نهخهوتهوه‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1356‬واته ‪1967‬ی زائینی‪ .‬ئهو کات که اوب پێكهوت س ههستی گهوره و بهتین له منی الو دا جوواڵن‪.‬‬ ‫‪ - 1‬ههستی خۆشهویستی و ڕێزی له ڕادده بهدهر بۆ پێشمهرگه‪ ،‬خه یهخێج له ئاواتهخانم بوو بهو لیباسهوه بیبینم‪.‬‬ ‫‪ - 2‬ههسااتی خۆشهویسااتی و ڕێااز بااۆ ناوبانگهخااهی چ وه قارهمااانێكی گااه و چ وه شاااعیرێكی شۆڕشااگێڕ خااه لااه نێااو هااهموو ااین وتوێژهخااانی خااهڵكی خوردسااتاندا بااه تایبااهت لااه‬ ‫نێو زهحمهتكێشانی خوردستاندا ڕێزێكی زۆری ههبوو خهڵكی هۆنڕاوهخانی له بهر دهخردن‪.‬‬ ‫‪ - 3‬ههستی خۆشهویستی بۆ برایێج خه پهیوهندیهخی تایبهتیی ڕوحیم له گهڵی ههبوو هند ساڵ بوو نهمدیبوو‪.‬‬ ‫ئهوانااه هااهموی پێكااهوه ههسااتی خۆشاایهخی زۆریااان لااه مناادا خااۆ خااردهوه‪ ،‬هااهر بۆیااه هااهرگیز ئااهو ئاااخر دیاادارهب لااه بیاار نا ێتااهوه و ئێسااتا ‪ ،‬زهردهخهنااهخانی هااهر لااه بااهر اااومن‪.‬‬ ‫ئێستا قسه خۆشهکانی و شۆخیهخانی له گوێم دا دهزرینگێنهوه‪.‬‬ ‫پرسااایار ‪ :‬ڕاپاااهرین و جوواڵناااهوهی سااااڵهکانی ‪ 56‬و ‪57‬ی هاااهتاوی یاااهکێک لاااه الپاااهره زێریناااهکانی خاااهباتی حیزبااای دێماااۆکراتی کوردساااتانی ئێراناااه و جێگاااای تایباااهت باااه خاااۆی لاااه‬ ‫مێاااژووی حیااازب و گاااه دا ههیاااه‪ ،‬لاااهو خهباتاااه نابهرامباااهره دا باااه داخاااهوه ‪ 38‬کاااهس لاااه تێکۆشاااهرانی ئاااهو کااااتی حیااازب و یاااهک لاااهوان ماااهال ئااااواره شاااههید باااوون‪ ،‬دهکااار لاااهو‬ ‫پهیوهندییه دا و به تایبهت له سهر مهال ئاواره زانیاریمان پ بدهی؟‬ ‫مساااتهفا شڵماشاااای ‪ :‬جواڵنااااهوهی ‪ 57 ، 56‬یااااهخێج لاااه الپااااهڕه زێڕینااااهخانی حیزباااای دێموخڕاتاااه‪ .‬خااااادره لااااه خۆبردووهخااااانی حیزبااای دێمااااوخڕات لااااه سااااهردهمێج دا دژی دهسااااهاڵتی‬ ‫ئههریمهنیی پاشایهتی ڕاوهستان‪ ،‬خه له سهرانسهریی ئێراندا هیڕ دهنگێكی دژایهتی له گهڵ ڕژیم نهدهبیسترا و ساوا به سهر ههست و نیستی خهڵكدا دهسهاڵتی ههبوو‪.‬‬

‫الپهرهی ‪17 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 17‬‬

‫دیمانهیهک له گهڵ بهرێز و تێکۆشهر کاک مستهفا شڵماشی یهکێک له تێکۆشهران و برای شههید مهال ئاواره‬ ‫دیمانهیاااهک لاااه گاااهڵ باااهرێز و تێکۆشاااهر کااااک مساااتهفا شڵماشااای یاااهکێک لاااه تێکۆشاااهران و دڵساااۆزانی سیاسااای گاااهلی کاااورد لاااه کوردساااتانی ڕۆژهاااهاڵت‬ ‫سهبارهت به ژیان و به سهرهاتی سهرکردهیهکی شههیدی کورد مامۆستا ئهحمهد شڵماشی ناسراو به مهال ئاواره‪.‬‬ ‫‪ 38‬سااااڵ باااه ساااهر لاااه ساااێدارهدانی ڕۆڵاااهی ههڵکاااهوتووی گاااه شۆڕهساااواری ڕێگاااای ئاااازادی کوردساااتان‪ ،‬یاااهکێک لاااه ساااهرکرده بوێرهکاااانی جوواڵناااهوهی‬ ‫ساااڵهکانی ‪57 ، 56‬ی هااهتاویی کوردسااتانی ڕۆژهااهاڵت‪ ،‬بااه ناااوی مااهال ئهحمااهد شڵماشاای ناسااراو بااه مااهال ئاااواره تێپااهری‪ ،‬بااه پێویسااتم زاناای بااۆ ڕێااز‬ ‫لێنااان لااه خزمااهت و خااهباتی شااههید مااهال ئاااواره و شااههیدانی ئااهو جوواڵنااهوهیااه لااه نێزیکااهوه کۆمااهڵێک لااه هاوڕێیااان و کااهس وکاااری ئااهو شااههیده‬ ‫پایهبااهرزهی گهلهکااهمان کااه لااهو کااات و سااهردهمه دا لااه گااهڵی ژیاااون بااه سااهر بکهمااهوه‪ ،‬تااا بااه هیممااهتی ئااهو بهڕێزانااه تااا ڕادهیااهک توانیبێتمااان‬ ‫هێناادێک تیشااکمان خساات بێتااه سااهر ژیااان و تێکۆشااانی شااههید مااهال ئاااوارهی هااهرگیز نااهمر‪ .‬لااهو پهیوهندییااه دا بااه هااهلم زاناای هنااد پرساایارێک ئاراسااتهی بااهرێز کاااک مسااتهفا‬ ‫شڵماشی برای باووکتری شههید مهال ئاواره بکهب که ئێستا دانیشتووی واڵتی هولهنده‪.‬‬ ‫* ئهو کاته با ‪ ،‬زۆر سوپاس بۆ به دهنگهوه هاتنمان‪ ،‬سهبارهت به زانیاری دان له سهر شههید مهال ئاواره و یاد کردنهوه لهو تێکۆشهره ههرگیز نهمرهی گهلهکهمان‪.‬‬ ‫مستهفا شڵماشی ‪ :‬منیا سوپاستان دهکهب بۆ ئهو ئهرکهی خستووتانهته ئهستۆ و هیوادارب که له ئهرکهکانتان دا سهرکهوتوو بن‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬باسااهکهمان بااه پرساایارێک لااه سااهر دهوراناای پااێا تێکۆشااانی مااهال ئاااواره دهساات پێدهکااهین‪ ،‬واتااه بااه کااورتی ژیااان و هااهڵس وکااهوتی شااههید مااهال ئاااواره لااه بنهماڵااه دا‬ ‫ۆن بوو؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬بااه داخااهوه شااههید مااهال ئاااواره زۆر خااهب لااه نێااو بنهماڵهخااهی دا بااوو‪ .‬ئهوهناادهی بااه بیاارب ب ا هااهتا تهمااهنی ماان بااوو بااه ههشاات‪ ،‬نااۆ ساااڵ جاروبااار دههاتااهوه‬ ‫مااااڵ ‪ .‬ئاااهو خاتاااهی خاااه دههاتاااهوه مااااڵ جێژنااای هاااهموو الیاااهکمان باااوو‪ .‬ئهوهناااده ڕوو خاااۆ و دهب باااه پێكاااهنین باااوو خاااه ماڵهخاااهی باااه تاااهواوی دهگهشااااندهوه و خۆشااای دهکااارد‪ .‬باااه‬ ‫تایباااهت باااۆ مااان هێناااهری خۆشااای و شاااادی باااوو‪ .‬لاااه باااهر ئاااهوهی مناااداڵ باااووب و باااابم ناااهمابوو‪ ،‬ئااااخری ههمووشااایان باااووب‪ ،‬خوشاااج و براخاااانم‪ ،‬باااه تایباااهت شاااههید ئااااواره زۆری‬ ‫موحیببااهت پ ا دهخااردب‪ .‬لااه بیرمااه پااۆلی دووی سااهرهتایی بااووب‪ ،‬ئااهو کااات لااه گوناادی شااڵما بااووب‪ ،‬هۆنڕاوهیااهخی بااۆ نووساایم تااا لااه بااهر دهب پشااكێنهری فهرهااهنگ و بارهێنااان خااه‬ ‫سااهردانی قوتاب انهخااهمانی دهخاارد بی وێنمااهوه‪ .‬ئااهو خاتانااهی لااه ماااڵ بااوو ههمیشااه لااه گااهڵ خااۆی دهی گێااڕاب‪ .‬هااهموو الوهخااانی ئاااوایی لێاای خااۆ دهبونااهوه و گوێیااان لااه قسااهخانی‬ ‫ڕادهگاارت‪ ،‬دیاااره ئااهو خاتااه ماان نهماادهزانی باساای چ دهخااا‪ .‬دوایاای بااۆب دهرخااهوت خااه هااهموو جااار باساای خوردایااهتی بااۆ خااردوون‪ .‬ئاااواره هااهر ئااهو خاااتیا لااه نێااو خااهڵج و لااه‬ ‫بنهماڵهشاادا زۆر خۆشهویساات بااوو‪ .‬لااه سااهر فااهقیر و هااهژارانی دهخااردهوه و هااهر خااهس زوڵمااای لاا بكردنایااه بهگژیاادا ده ااوو‪ .‬لااه بیرمااه جارێااج لااه سااهر جوتیااارێكی خۆشهویساااتی‬ ‫ئاوایی که له الیهن ئاغاوه‪ ،‬زوڵمی ل کرا بوو‪ ،‬به گژ ئاغای گوندیدا وو‪ ،‬له گهڵ ئاغا به جۆرێج تێكاون خه قهت ئاشت نهبونهوه‪.‬‬ ‫پرسیار ‪ :‬بنهماڵهی بهڕێزی ئێوه تا چ ڕادهیهک کاریگهری له سهر ژیانی شۆرشگێرانهی شههید مهال ئاواره ههبووه؟‬ ‫مسااتهفا شڵماشاای ‪ :‬هااهر لااه سااهردهمی بابمااهوه بنهماڵااهی ئێمااه لااه گااهڵ مهسااهلهی نهتهوایهتیاادا تێكااهڵ بااووه‪ .‬باااوخم یااهخێج بااووه لااهو پیاااو ماقواڵنااهی ناو ااهی سهردهشاات خااه‬ ‫ساااهردانی پێشاااهوا قاااازی محهمماااهدی کااااردووه و لاااه گاااهڵ خۆمااااری خوردساااتاندا هاوخاااااری خاااردووه‪ .‬دوایاااه زۆر جاااار خادرهخاااانی حیزباااای دێماااوخڕات ساااهری مااااڵی ئێمااااهیان دهدا و‬ ‫پهیوهناادی بنهماڵهخااهمان ههمیشااه بااهردهواب بااوو‪ .‬جگااه لااهوه پهیوهناادی بنهماڵااهی ئێمااه لااه گااهڵ شۆڕشاای باشااووری خوردسااتانیا زۆر بااه هێااز بااوو‪ .‬باارا گهورهخااهب خااا عااهلی و‬ ‫شاااههید ئااااواره خاااه هاااهر دووخیاااان باااه ڕهحماااهت اااون‪ ،‬زۆر خاااهریكی خاااۆ خردناااهوهی یارماااهتی باااوون باااۆ شۆڕشااای خوردساااتانی باشاااوور‪ .‬هاااهروهها براخاااانی دیكاااهب و خزماااهخانم ههمیشاااه‬ ‫پاڵپشاات و یارمهتیاادهری پێشاامهرگه بااوون‪ .‬دیاااره لێوهشاااوهیی و لااه خۆبااوردوویی شااههید ئاااواره لااه ڕاددهیااهخیتر دا بااوو‪ .‬بۆیااه بااه باااوهڕیی ماان ئاااواره لااه هااهر بنهماڵهیااه بایااه‬ ‫بهو زاتهی خه ههیبوو‪ ،‬ب شج ههر له خزمهتی گه و نیشتمانهخهی دا دهبوو‪.‬‬ ‫پرساایار‪ :‬مااهال ئاااواره زێااد و ژیااانی خااۆی بااۆ رزگاااری گهلااه بهش ا وراوهکهی بااه ج ا هێشاات و لااه ماوهیااهکی کورتاادا بااوو بااه یااهکێک لااه ئهسااتێره گهشاااوهکانی شااۆر و بااهرنگاری لااه‬ ‫کوردستان دا‪ ،‬ئایا له الیهن رێژیمی نگریسی پههلهوییهوه زهخت و گوشار له سهر بنهماڵهی ئێوه ههبوو‪ ،‬بۆ به ۆک داهێنانی ئهو نهمره‪ ،‬ئهگهر ههبوو به چ شێوهیهک؟‬

‫الپهرهی ‪16 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 16‬‬

‫پرسیار ‪ :‬کاریگهری گیران و شههید کرانی مهال ئاواره‪ ،‬له نێو خهڵک و تێکۆشهران دا ۆن بوو؟‬ ‫مامۆسااتا عهبااادوڵال حهسااهنزاده ‪ :‬گیراناااى ماااهال ئاااوارهو هاوڕێکاااانى‪ :‬ماااهال که ااه‪ ،‬محمااادى وهتمااان اوشاااین و فاااهق رهحمااان باااۆ هاوڕێکاااانى و بااۆ هاااهموو خاااهڵکى‬ ‫کوردساااتان بهتایباااهتى خاااهڵکى ناو اااهى سهردهشااات رووداوێکاااى دڵتاااهزێن باااوو لاااه باااوارى سیاساااىدا حیزباااى دێماااوکرات رێباااهرى زانااااترو بهئاااهزموونتر لاااه ئااااوارهى‬ ‫هاااهبوون‪ .‬باااهاڵب هااایڕ زیادماااان ناااهگوتوه کاااه بڵێاااین ئاااهب حیزباااه تاااا ئێساااتا ناااه کاااادرێکى وا خۆشهویسااات و ناااه کاااادرێکى تهشاااکیالتیى وا کاراماااهو لێااازان و باااه‬ ‫ئااهزموونى بهخۆیااهوه دیااوه‪ .‬هااهر ئهوهنااده بهسااه کااه باازانین پااا تێکشااکانى بزووتنااهوه هکدارانهکااهى سااااڵنى ‪ 1356 - 57‬خااهڵکێکى زۆر لااه ناو ااهى سهردهشاات‬ ‫گیااران‪ .‬بااهاڵب لهسااهر کهساایان سااابیت نااهبوو کااه ئهناادامى حیزبااى دێمااوکراتن‪ .‬ئهمااه ئاکااامى رێنوێنىیااه تهشااکیالتىیهکانى ئاااواره بااوو کااه فێاارى کردبااوون ااۆن‬ ‫ههموو بهڵگهیهک له دهست وێڕاگهیشتنى پۆلیس بپارێزن‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬دوای ئااهوه گااهالنی ئێااران و کوردسااتان لااه ڕێژیماای پههلااهوی ڕاپااهرین‪ ،‬حیزباای دێمااۆکرات وهک حیزبێکاای خاااوهن پێگااه لااه نێااو کۆمااهڵ دا زۆر زوو بهشاای‬ ‫هااهره زۆری کوردسااتانی خسااته ژێاار کااۆنترۆڵی خااۆی‪ ،‬هااۆی اای بااوو کااه ئااهو کهسااانهی کااه شااکی ئااهوهیان لااه سااهر بااوو کااه شااههید مااهال ئاوارهیااان لااه داو خساات بااوو‬ ‫محاکمه نهکران؟‬ ‫مامۆساااتا عهبااادوڵال حهساااهنزاده ‪ :‬شاااتێکى زۆر تااااڵ ئهوهیاااه کاااه تاوانباااارانى داساااتانى دیاااوااڵن وهک باااهرزهکى باناااان باااۆى دهر اااوون و ئێساااتا باااه سااازاى خۆیاااان‬ ‫نهگهیشاااتن‪ .‬تهنانااااهت تاوانبااااره بنهڕهتىیااااهکان بااا ئااااهوهى لێیاااان بپرساااارێتهوهو حاااوکمى گااااهلیان بهساااهردا باااادر باااه مردنااااى سروشاااتى سااااهریان نایاااهوه کااااه‬ ‫ناوبردنیااان لێاارهدا هاایڕ سااوودێکى نیااه‪ .‬رهنگااه ئێمااه لااه حیزبااى دێمااوکرات دا ئااهو پاساااوه بێنینااهوه کااه دهرفهتهکااه کااهب بااوو‪ ،‬سااهنهدو بهڵگااهى دادگااا پهسااهند‬ ‫لهبااهر دهساات دا نااهبوون و و ڕا نهگهیشااتین پااهروهناادهیان بااۆ رێااک خااهین و بیااان دهینااه دهسااتى عهداڵااهت‪ .‬بااهاڵب ئازایانااه دهب ا قبااووڵ بکااهین خهمسااارد بااووین‬ ‫و بهرامباااهر باااه خائینانێاااک کاااه باشاااترین رۆڵاااهکانى ئاااهب گهلاااهیان خساااته داوى دوژمناااهوه هیاماااان ناااهکرد‪ ،‬تهناناااهت باااۆ حهوتوویاااهکیا دهستبهساااهرمان ناااهکردن‪.‬‬ ‫بهو ئاواته که ئهمه دوا کهمتهرخهمیى بهرپرسان بهرامبهر به خائینانى گه و نیشتمان ب ‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬بااهرێز مامۆسااتا‪ ،‬شااههید مااهال ئاااواره هناادین شااێعری شۆرشااگێری و ئااهدهبی لااه دوای خااۆی بااه جاا هێشااتوون کااه لااهو کااات و سااهردهمه دا وێااردی سااهر‬ ‫زمانی خهڵکی ناو ه و به تایبهت جووتیاران بوو‪ ،‬لهب بوارهدا جهنابت ۆن دهروانییه نووسینهکانی مهال ئاواره؟‬ ‫مامۆساااتا عهبااادوڵال حهساااهنزاده ‪ :‬بهجێیاااه باساااێکیا لاااهوه بکاااهب کاااه ماااهال ئااااواره هاااهروهک تێکۆشاااهرو نیشاااتمانپارێزێکى گاااهوره باااوو‪ ،‬ئاااهدیبێکى ناساااک خاااهیاڵیا‬ ‫باااوو‪ .‬ناماااهو بڵاااێم شااااعیرێکى گاااهورهى وهک خاااانى و ناااالى و هاااهژارو هاااێمن و‪ ...‬باااوو‪ .‬هاااهر ئهوهناااده دهڵاااێم عاشااااى ئاااهدهبیات و بهتایباااهتى شااایعر باااوو‪ .‬باااۆ‬ ‫دهربڕیناااى ههساااتى خاااۆى و دهردى خاااهڵکیا زۆر جاااار پاااهناى باااۆ هاااۆنراوه دهبااارد‪ .‬ونکاااه دهىزاناااى بهشاااى زۆرى خهڵکهکاااهى نهخوێنااادهوارن و لاااه زماااانى هاااۆنراوه‬ ‫باشاااتر حااااڵى دهبااان‪ .‬بهڕاساااتییا شااااعیرى هاااهژاران باااوو‪ .‬شااایعرهکانى کاااهمن‪ ،‬باااهاڵب ئاااهوهى هاااهن هاااهموویان لاااه خزماااهتى ئامانااااهکانى خاااۆى و دهرخساااتنى دهردو‬ ‫مهیناااهتى خهڵکهکاااهى دان‪ .‬باساااهکهب درێاااژ باااۆوه‪ .‬بۆیاااه حاااهز ناکاااهب لاااهو بارهیاااهوه زۆرتااار بااادوێم‪ .‬باااهاڵب باااهج دهبااا ئهگاااهر شااایعرى باااهناوبانگى "هااااوارى‬ ‫تووتنهوانێکى ناو هى سهردهشت" وهک نموونهیهکى بهر اوى هۆنراوه نیشتمانىیهکانى بهدواى ئهب باسهدا باڵو بکرێتهوه‪.‬‬ ‫یادى بهخێر‪ ،‬رووحى شادو رێگاى خهباتى پڕ رێبوار‪.‬‬ ‫بهرێز مامۆستا زۆر سوپاس بۆ ئهو کاتهی که پێت داین و سهرکهوتنت به ئاوات دهخوازب‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪1 :‬ی سیپتامبری ‪2117‬‬

‫الپهرهی ‪15 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 15‬‬

‫هکدارى بهب پشتى جهبنهو‪ ...‬تکایه به ههر جۆر بۆت دهکر ههوڵ بده ئهو خهیاڵه له سهرى کهسانى نیزیک خۆت بهریهدهر‪.‬‬ ‫کااه ى رهوتااى رووداوهکااان بااه جۆرێااک ااووهپێا کااه نااه ئااهو کااارێکى لااه دهساات هااات‪ ،‬نااه ئااهمن و نااه هاایڕ کهسااى دڵسااۆز بااۆ ئااهوهى بزووتنهوهیااهکى ناوهخاات و‬ ‫ئاماااده ناااهکراو ههڵنهگیرسااا ‪ .‬نێوهڕاسااتى ماااانگى جاااۆزهردانى ‪ 1356‬بااوو یادداشاااتێکى هناااد دێاااڕیم لااه ماااهال ئااااوارهوه بااۆ هاااات کاااه نووساایبووى نیزیاااک باااه پاااهناا‬ ‫کااهس لااهو رهزانااهى پشااتى گوندهکااهتانین‪ .‬تکایااه نااان و پێ ۆرمااان بااۆ بنێاارهو بااهیانى بۆخۆشاات سااهرمان بااده‪ .‬دهورى سااهعات سااێى پااا نیوهشااهو بااوو کااه نامهکااهى‬ ‫گهیشاات‪ .‬هنااد کهسااى باااوهڕپێکراوب لااه خااهو ههسااتاندو کارهکااهب بااۆ باااس کااردن‪ ،‬پااێا دنیااا رووناااک بااوون بهشااى زیاااتر لااه ‪ 111‬کااهس نااان و پێ ااۆرو قهناادو‬ ‫ایاااان خڕکاااردهوهو بۆیاااان باااردن‪ .‬باااهیانى پاااێا تاوهاااهاڵت بۆخۆشااام اااووب‪ ،‬دیاااتم جگاااه لاااه نیگاباناااهکان دوو دوو و سااا سااا ههر هناااد کاااهس لاااهبن دهوهنێاااک‬ ‫نووساااتوون و لاااه حااااڵى حهساااانهوه دان‪ ،‬دواتااار کاااه ههساااتان دیاااتم شاااههید ساااولهیمانى ماااوعینى (فاااای ) هناااد کهساااى دیکاااه لاااه ئهنااادامانى رێباااهرى و کادرهکاااان‬ ‫لهگااهڵن و زوو تێیاااان گهیاناادب کاااه باااه یااهکاارى گهڕاوناااهوه‪ .‬کااه پرسااایم نیاااازى یااان ههیاااه گوتیاااان لااه کوردساااتانى عیااراق جێماااان پااا لێااژ باااووهو ناشااامانهو‬ ‫خۆمان تهسلیمى دهوڵهتى عیراق بکهین‪ .‬بۆیه هاتووینهوه له واڵتى خۆمان بحاوێینهوه ههتا دهکوژرێین و نیازى شۆرشى هکدارانهشمان نیه‪.‬‬ ‫کااه ى بااه پێاهوانااهى بهرنامااهى خۆیااان نااهک شۆرشااى هکاادارى بااهاڵب زۆر زوو بهربهرهکانىیااهکى هکدارانااهیان بهسااهر دا سااهپا‪ .‬رێژیمااى پاشااایهتى کااه ههسااتى‬ ‫بااه گهڕانااهوهیان کردبااوو‪ ،‬شاایو و دۆڵ و یاااو ااۆلى بااه جااا و ژاناادارب و جاسااووس و خااۆفرۆ لااا تااهنین و کهوتااه راونانیااان‪ .‬ب اه نا ااار لااه زۆر جێگااا تووشااى‬ ‫تێکااهڵاوونى هکدارانااه بااوون‪ .‬ههر هنااد ئااهو راپهڕینااه ئاماااده نااهکرابوو و بهسااهر تێکۆشااهرانى دێمااوکرات و گااهلى کااورد دا سااهپابوو‪ ،‬بااهاڵب بهڕاسااتى هااهردوو ال‬ ‫قارهمانااهتىیان نواناادو حهماسااهیان خوڵاانااد‪ .‬زۆر جااار هێزێکااى ده پااازده کهساایى پێشاامهرگه لهگااهڵ سااهدان هکاادارى دوژماان بااهرهوڕوو دهبااوون کااه بااه تۆپ انااهو‬ ‫هێلااى کااۆپتێرو تااازهترین ااهکى شااهڕ تااهیار بااوون‪ .‬کااه ى بوێرانااه بااهرهنگاریان دهبوونااهوه‪ ،‬زیااانى قورساایان لااه هێزهکااانى دوژماان دهداو سااهربهرزانه خۆیااان لااه‬ ‫گااهمارۆى دوژماان رزگااار دهکاارد‪ .‬دیاااره لااهو شااهڕانهدا بااه داخااهوه پۆلێااک لااه باشااترین کااادرو پێشاامهرگهکانى دێمااوکڕاتیا گیانیااان لهدهساات دا کااه ههریهکااهیان بااۆ‬ ‫بزووتنهوهى کورد سهرمایهیهک بوون و لهدهستاوونیان بهڕاستى خهسارێکى گهوره بوو‪.‬‬ ‫شااتى زۆر جێگاااى شااانازى پشااتیوانیى کۆمااهاڵنى خااهڵک لااه تێکۆشااهرانى دێمااوکرات بااوو‪ .‬لهگااهڵ ئااهوهى بااهکرێگیراوانى دهوڵااهت هااهموو رهفتااارێکى دژى ئینسااانىیان‬ ‫دژى ئااهو خهڵکااه بااهکار دێنااا‪ .‬بااهاڵب قااهت پشااتیان لااه پشااتیوانیى رۆڵااهکانیان سااارد نااهبۆوه‪ .‬لااه هااهر جێگایااهک ههسااتیان بااه بااوونى پێشاامهرگااه کردبایااه نااان و‬ ‫پێ ااۆرو بااهرە و پااێاڵو و فیشااهک و بااه کااورتى پێویسااتىیهکانى خۆڕاگرتنیااان پاا دهگهیاناادن‪ .‬تهنانااهت لااه جهنگااهى شااهڕو بهرهبااهرهکانى و ئاگربااارانیا دا کیااژ‬ ‫و الوانى اونهترس و به ئهمهگى کورد نانى تازهو دۆى ساردو اى گهرمیان بۆ دهگهیاندنه سهنگهرو هێندهى دیکه ورهو باوهڕو متمانهیان پ دهبهخشین‪.‬‬ ‫بهڕاسااااتى دهوڵااااهتى گااااهورهو گرانااااى حهمهڕهزاشااااا ترسااااى ڕ نیشااااتبوو‪ .‬ونکااااه ئااااهوان توانیبوویااااان "جزیاااارهى ئاااااراب"ى حهمهڕهزاشااااا بشااااڵهژێنن و گااااۆمى مهناااادى‬ ‫بهرهااهمى زهباارو زهنگااى ژاندارمااه بشااڵهقێنن‪ .‬لااهو نێااوهدا نهخشااى مااهال ئاااواره تایبااهتى بااوو‪ .‬ئااهو ئێسااتا هااهر لااه نێااو دهریاااى ب ا بڕانااهوهى گااهلى خااۆى دا دهژیااا‪.‬‬ ‫جااارى وابااوو س ا شااهوان لااه یااهک ئاااوایى دا دهمایااهوه‪ ،‬بااهاڵب جگااه لااه کهسااانى تایبااهتى هااهموو کااهس پێااى وابااوو رۆیشااتوهو دووریااا رۆیشااتوه‪ .‬شااێوهى جااوانى بااۆ‬ ‫ننێناااى کاااارى دادێناااان و دوژمااان نهىااادهتوانى شاااوێنى هاااهڵگر ‪ .‬زۆر کاااهمیا واباااوو لاااه دووسااا کاااهس زیااااترى باااه دهورهوه بااا ‪ ،‬هاااهر لهوکاتاااهدا اااواردهورى هێااازى‬ ‫پاااارێزهر واتاااه هێااازى لاااه بڕاناااهوه ناااههاتووى خاااهڵک باااوو‪ .‬جارێکیاااان ئهفساااهرێکى پایهباااهرز کاااه فهرمانااادهى گشاااتیى عهماااه لیات دژى شۆرشاااگێرانى کاااورد باااوو‪ ،‬باااه‬ ‫زهباااوونى پێاااى لاااهوه ناااابوو کاااه بهدهسااات ماااهال ئااااوارهوه دامااااوه‪ ،‬ونکاااه هاااهر ى دهکاااا نااااتوان شاااوێنى هاااهڵگر ‪ .‬گوتباااووى شاااهو لاااه هاااهر دێیاااهک بااا باااهیانى‬ ‫دهزانین‪ ،‬بهاڵب ناتوانین بزانین شهوى دواتر له کو دهب تا بتوانین گهمارۆى بدهین‪.‬‬ ‫هااهر ئهمااه بااووه هااۆى ئااهوه کااه دوژماان بااۆ لااه داو خسااتنى مااهال ئاااواره بااه هاوکاااریى هنااد بااهکرێگیراوێک پیالنێااک رێااک ب ااهن کااه مااهال ئاااواره باا ئااهوهى‬ ‫بینااهو ‪ ،‬دوو شااهو لااه جێگایااهک وهمێناا ‪ .‬پیالنهکااه بااهب جااۆره بااوو‪ :‬خااهڵک زۆر جااار کێشااه کۆمهاڵیهتىیااهکانیان دهباارده الى مااهال ئاااواره کااهبۆیان ارهسااهر بکااا‪.‬‬ ‫باااۆ لاااه داوخساااتنى ئااااواره راسااات لاااهو رێگایاااه کاااهلک وهردهگااارن‪ :‬کێشاااهیهکى زهوى و زار دهبهناااه الى ئااااواره کاااه ارهساااهریان باااۆ بدۆزێتاااهوهو کارهکاااه وا ڕێاااک‬ ‫دهخااهن کااه دوو الیااهنى کێشااهکه رێااک نهکااهون هااهتا رۆژ رووناااک دهباا ‪ .‬لااهو کاتااه دا بااهناوى دڵسااۆزى رێگااا نااادهن مااهال ئاااواره لااه ئاااوایى باێتااهدهر ونکااه‬ ‫بااهردهواب هێلااى کااۆپتێر بهساااهر هااهموو ناو هکااهدا دهگااهڕاو مهترسااایى ئاشااکرابوونى زۆر بااوو‪ .‬لهوالشاااهوه خهبااهر دهدهن کااه هێزێکااى پۆشاااتهو پااهرداخى دوژماان باااێن‬ ‫دهورى گوناادى "دیااوااڵن" بگاارن و بااهو زمانااهى کااه کاربهدهسااته فێڵبااازو ناپاکااهکان دهىاازانن داواى لااا بکااهن خااۆى تهساالیم بکااا‪ .‬هێناادێک دهڵااێن دهرمانااداو کااراوهو‬ ‫بااه بێنۆشااى گیااراوه‪ ،‬بااهاڵب نامهیااهکى کااه پااا گااهمارۆدرانى بااۆ پێشاامهرگهکانى نووساایبوو نیشااانى دهدا کااه ئااهوه راساات نیااه‪ .‬بههااهرحاڵ خهیانااهتى پاا کااراو بااه‬ ‫دههۆ لهداو خراو به بارهقهڵاڵیهکى دوژمن فرۆشرا‪.‬‬

‫الپهرهی ‪14 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 14‬‬

‫وهساابهین ڕا وومااهوه شااوێنى پێشااووب ئهساابابهکانم بێاانم‪ .‬ئهمااه زاراوهى نێااو فااهقێیان بااوو‪ .‬دهنااا ئهساابابى ااى؟ لێفهیااهک کااه هااهب رایااهخ بااوو هااهب پێ ااهب‪ ،‬دوو‬ ‫کتێبااى شااڕو شااهپهتووڕ‪" ،‬بوخاااه"یااهکى یااهک میتاارى کااه کتێااو و "لیباااس"ه! زیادىیااهکانمى تێاادابوو‪ ،‬و ئاااو بێنااهو دهسااتان بشااۆ‪ .‬مااهال ئهحمااهد بۆخااۆى لهگااهڵم‬ ‫هاااات گاااوتى ئهسااابابهکانت لهگاااهڵ ههڵااادهگرب‪ .‬گاااوتم کااااکى خاااۆب ااایم لهگاااهڵ ههڵااادهگرى؟ باااارى پشااایلهیهکى شاااه ناااابن‪ .‬گاااوتى حهتماااهن دێااام‪ .‬توماااهز دهترساااا‬ ‫پااهژیوان بمااهوه یاااان پااهژیوانم بکهناااهوه‪ .‬بااهڵ بوویناااه هاااوڕێى فهقێیاااهتى‪ .‬هااهردووکمان یاااهک کتێبمااان دهخوێناااد‪ .‬بااهاڵب ئاااهو کااهمێک لاااه پااێا مناااهوه بااوو‪ .‬باااه‬ ‫تهمااهنیا دوو تااا س ا ساااڵ لااهمن گااهورهتر بااوو‪ .‬بااهاڵب خوێناادن چ عااهرز کااهب‪ .‬رۆژ دوو جااار‪ ،‬جااار نیااو سااهعات تااا ‪ 51‬دهقیاااه دهرساامان دهخوێناادو شااهوانه‬ ‫دهورى سااهعاتێک موتااااڵى دهرسااى رۆژى دواترمااان دهکاارد‪ .‬ئیاادى وهختمااان بااهتاڵ بااوو‪ ،‬یااان بااهزاراوهى ئااهمڕۆ ئااازاد بااوو‪ .‬کااه ى قااهت لێمااان نااهدهبڕا‪ ،‬شااهو و ڕۆژ‬ ‫پێکاااهوه بااااووین‪ ،‬قسااااهمان دهکاااارد‪ ،‬بهسااااهرهاتمان بااااۆ یاااهکتر دهگێڕایااااهوه‪ ،‬بوخاااااهى دڵمااااان بااااۆ یااااهکتر دهکاااردهوه‪ ،‬دهردى دڵمااااان دهکااااردو سااااهرمان بااااه هااااهموو‬ ‫مهسهلهیهکهوه گهرب دهکرد‪ .‬زۆر جار پا‬

‫را کوژانهوه به تاریک و به سرته (لهبهر هاوڕێکانمان) قسهمان دهکرد ههتا خهو بهالى دا دهبردین‪.‬‬

‫سااهیر ئاااهوه بااوو هاااهردووکمان ئهناادامى حیزباااى دێمااوکرات باااووین‪ .‬بااهاڵب وا گاااۆ کرابااووین هاااهتا دهورانااى پێشااامهرگایهتیى مااهال ئهحماااهد کااه ئێساااتا ببااووه ماااهال‬ ‫ئاواره ههرگیز لهالى یهکتر نهمان درکاند که ئهندامى حیزبین‪ ،‬ههر هند به ڕاشکاوى ههموو شتێکمان لهالى یهکتر دهگوت متمانهى تهواومان پێک ههبوو‪.‬‬ ‫گهڕیاادهیى و ماااڵ بااه کااۆڵیى خوێناادنى فهقێیایااهتى لێکااى جیااا کردینااهوهو بااۆ ماااوهى هنااد ساااڵ لێااک دابااڕاین‪ .‬وهختێااک بیسااتم وازى لااه خوێناادن هێناااوهو رووى‬ ‫کردۆتااه کاساابى و خااهریکى کااڕین و فرۆشااتنى تووتنااه‪ ،‬ئااهویا تااووتن لااه ئێااران و راسااتیا لااه ناو ااهى سهردهشاات کااه بۆخااۆى لااه شاایعرى "هاااوارى تووتنااهوانێکى‬ ‫ناو ااهى سهردهشاات"دا لااه هااهموو کااهس باشااترى ناساایوهو ناساااندوه‪ .‬دواتاار ئاگااادار بااووب کااه قا اااب بااووه‪ ،‬وهک زۆر کهسااى دیکااه پااهناى بردۆتااه بااهر کوردسااتانى‬ ‫گهرمێن‪ ،‬النکى خهباتى کوردایهتى و له نیزیک مهکتهبى سیاسیى پارتى دێموکراتى کوردستان گیرساوهتهوه‪.‬‬ ‫ساااڵ هااات و ساااڵ راباارد‪ ،‬بااههارى ساااڵى ‪ 1351‬ئااهمن کااه خوێناادنى مهالیااهتیم تااهواو کردبااوو لااه گوناادى شیوهسااهڵى ناو ااهى سوێساانایهتى بوومااه "مااهال"‪ .‬لهگااهڵ‬ ‫ئااهوهى ئێسااتا مااهال ئهحمااهد کااه ببااووه مااهال ئاااواره لااه عیااراق دهژیاااو لااه اااوى رێژیمااى پاشااایهتىیهوه ناوبردنیشااى قا اااب بااوو‪ ،‬ناااوى و یااادى و باسااى رهفتاااره‬ ‫جوانااهکانى و قسااه شاایرینهکانى نااوقڵى هااهموو مهجلیسااان بااوو‪ .‬لااه ژیااانم دا کهسااێکى دیکااهى واب نااهدیوه کااه ئهوهنااده خۆشهویسااتى هااهمووان ب ا ‪ .‬هااهر لااه دهورانااى‬ ‫خوێنااادنى دا خاااهڵکى هاااهموو ئاوایىیاااهکانى ناو اااه باااه ئااااوات باااوون ماااهال ئهحماااهدى شڵماشاااى لاااه دێیهکاااهیان ب اااوێن ‪ .‬بۆیاااه لهگاااهڵ ههرکاااهس دادهنیشاااتم ئهگاااهر‬ ‫دهرفهت ههبایه باسى ئاواره دهکراو به تاسهوه یادى دهکرایهوه‪.‬‬ ‫کهوتینااه ساااڵى ‪ )1963( 1352‬مااهال ئاااواره سهروسااۆراغى پهیاادا بااۆوه‪ .‬بااهاڵب ئااهب جارهیااان نااه فااهق بااوو نااه مااهال و نااه تااووتن کااڕو تااووتن فاارۆ ‪ .‬ئااهب جاااره‬ ‫کاااادرى حیزباااى دێماااوکراتى کوردساااتان باااوو‪ .‬ئاااهویا چ کادرێاااک؟ خۆشهویساااتى هاااهمووان‪ ،‬جێاااى متماناااهى هاااهمووان و میاااوانى مااااڵى هاااهمووان‪ .‬ئاااهى لاااهو هاااهموو‬ ‫فیاااداکارى و ساااهبرو سااایکهدانهیه!! جاااارى واباااووه هناااد رۆژ لاااه گۆشاااهى کۆناااهکادێنێک و تهناناااهت شاااوێنى حهواناااهوهى ماااهڕومااڵت دا ماوهتاااهوه‪ ،‬ب ئاااهوهى کاااهس‬ ‫ههسااات باااه باااوونى لاااهو شاااوێنه بکاااا یاااان کاااهس گلاااهیى لاااا ببیسااا یاااان نێو ااااوانى باااه گااارژى ببینااا ‪ .‬ساااهیر ئاااهوه باااوو هاااهموو کاتێاااک ئاگااااى لاااه رووداوهکاااانى‬ ‫سهرانساااهرى ناو اااهى سهردهشااات هاااهبوو‪ .‬ونکاااه رایهڵکهیاااهکى واى پێاااک هێناااابوو کاااه هاااهر ى رووى دابایاااه پێاااى دهگهیشاااتهوهو لێاااى خهباااهردار دهباااوو‪ .‬زۆرباااهى‬ ‫زۆریااا بااه تاااقى تااهنیا بااه خااۆى و بڕنۆیااهکى درێااژ و دوو قااهد فیشااهکدانهوه دهگااهڕا‪ .‬ئیاادى لهشااکرو مااهفرهزهو جبهخانااهى بااهدواوه نااهبوو‪ ،‬بهڵکااه وهک ماسااى لااه‬ ‫دهریاااى میللهتهکااهى دا دهژیاااو باااکى لااه هاایڕ نااهبوو‪ .‬تهنانااهت جارێکیااان لهبیرمااه لااه ماااڵى جووتیارێااک میااوان بااوو کااه دهسااتهیهک ژاناادارب بااه دێااى وهربااوون و‬ ‫ئااهمنیا لااهالى بااووب‪ .‬سااهعات نیزیااک دوازدهى نیااوهڕۆى رۆژێکااى سااهرهتاى بااههار بااوو‪ .‬هااهموومان نیگااهران بااووین کااه بااهدواى ئاااوارهدا بگااهڕێن‪ .‬بۆیااه ئااهومان بااه‬ ‫جلێکاااى شاااڕو قاااوڕاوى کاسااابکارێکهوه وهدهر نااااو ئاااهمنیا تفاااهنگ و فیشااااهکدانهکهیم لاااهبن جااا و باااهرگى مهالیاااهتى دا شااااردهوهو لاااه ئااااوهدانى وهدهر کااااهوتم و‬ ‫تهحویلم دانهوه‪.‬‬ ‫ئاااهو ساااااڵنه گاااوزهران تاااا سااااڵى ‪ )1967( 1356‬سااااڵى ساااهرههڵدانى بزووتناااهوه هکدارىیاااه هاااهژده مانگىیهکاااهى بهشاااێک لاااه تێکۆشاااهرانى حیزباااى دێماااوکراتى‬ ‫کوردساااتانى ئێاااران کاااه نااااوى "کۆمیتاااهى شۆرشاااگێرى حیزباااى دێماااوکراتى کوردساااتان"یاااان لهساااهر خۆیاااان داناااابوو‪ .‬هێنااادێک پێشااانات باااۆ پێشااامهرگهکانى حیزباااى‬ ‫دێمااوکرات لااه کوردسااتانى گااهرمێن هاتنااهپێا کااه بااه جۆرێااک بااهدگومانیى لااهالى کاربهدهسااتانى بزووتنااهوهى کااورد لااهو بهشااهى کوردسااتان بهرامبااهر بااهو هاوڕێیانااه‬ ‫دروسااات کااارد‪ .‬بۆیاااه پاااێا ناااو بووناااهوهى سااااڵى ‪ )1967( 1356‬لاااه نێاااو هێنااادێک لاااه پێشااامهرگهکان و تهناناااهت کادرهکاااانیا دا بیااارى گاااهڕاناااهوه باااۆ ئێاااران و‬ ‫ههڵگیرسااااندنى "شۆرشاااى هکااادارى" گاااهراى بهسااات‪ .‬باااهاڵب ماااهال ئااااوارهى وردو باااه بیااار دژى ئاااهو بۆ ووناااه باااوو‪ .‬لاااه نامهیاااهک دا کاااه باااۆ مناااى نااااردبوو نووسااایبووى‬ ‫حهتمهن ئاگادارى که ماوهیهکه ماۆماۆى شۆرشى هکدارى سهرى ههڵ داوه‪ .‬شۆرشى هکدارى بهب‬

‫هک‪ ،‬شۆرشى هکدارى بهب تهشکیالتى پتهو‪ ،‬شۆرشى‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪13 :‬‬

‫‪Page : 13‬‬

‫بااار خااۆی بااه دووخااان و شااهقاب و ماڵااه نیشااتمان پهروهرهخاناادا دهخااات وجااوان و مندالااهخانی سااهر النكااه بااه وانااهی خااهباتگێڕی پااهروهرده دهخااات و وه ااه بااه دوای وه ااه دا بااهره‬ ‫و سهنگهری خهبات و تێكۆشان دهیاننێر ‪.‬‬ ‫ساڵو له مهاڵ ئاواره و ههمووئاوارهخانی رێگهی خهبات وتێكۆشانی گه و نیشتمان و بمرن دوژمنانی خورد و خوردستان‪.‬‬ ‫ئهحمهد مهخاڵوهیی‬ ‫رێكهوتی ‪1391 /7 /9‬ی ههتاوی‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪31 :‬ی ئاگۆستی ‪2112‬‬ ‫له زهویه سپی دهشتی خۆیه‪.‬‬

‫دیمانهیهک له گهڵ بهرێز مامۆستا عهبدوڵال حهسهنزاده‪ ،‬سهبارهت به شههید مهال ئاواره‬ ‫دیمانهیااهک لااه گااهڵ بااهرێز و تێکۆشااهر مامۆسااتا عهباادوڵال حهسااهنزاده‪ ،‬یااهکێک لااه تێکۆشااهره سیاسااییه ناودارهکااانی گااهلی‬ ‫کااورد لااه ڕۆژهااهاڵتی کوردسااتان سااهبارهت بااه ژیااان و بااه سااهرهاتی سااهرکردهیهکی شااههیدی کااورد مامۆسااتا ئهحمااهد شڵماشاای‬ ‫ناسراو به مهال ئاواره‪.‬‬ ‫دیمانه‪ :‬شلێر حهسهنپوور‬ ‫‪ 38‬سااااڵ باااه ساااهر لاااه ساااێدارهدانی ڕۆڵاااهی ههڵکاااهوتووی گاااه خاااهباتکاری ڕێگاااای ئاااازادی کوردساااتان‪ ،‬یاااهکێک لاااه ساااهرکرده‬ ‫ناودارهکاااانی جوواڵناااهوهی سااااڵهکانی ‪57 ، 56‬ی هاااهتاویی ڕۆژهاااهاڵتی کوردساااتان‪ ،‬باااه نااااوی ماااهال ئهحماااهد شڵماشااای ناساااراو‬ ‫بااه مااهال ئاااواره تێپااهری‪ ،‬بااه پێویسااتم زاناای بااۆ ڕێااز لێنااان لااه خزمااهت و خااهباتی شااههید مااهال ئاااواره و شااههیدانی ئااهو جوواڵنهوهیااه لااه نێزیکااهوه کۆمااهڵێک لااه‬ ‫هاوڕێیااان و کااهس وکاااری ئااهو شااههیده پایهبااهرزهی گهلهکااهمان کااه لااهو کااات و سااهردهمه دا لااه گااهڵی ژیاااون بااه سااهر بکهمااهوه‪ ،‬و بااه هاوکاااری ئااهو بهڕێزانااه‬ ‫هێناادێک تیشااکمان خساات بێتااه سااهر ژیااان و تێکۆشااانی شااههید مااهال ئاااوارهی هااهرگیز نااهمر‪ .‬لااهو پهیوهندییااه دا بااه هااهلم زاناای هنااد پرساایارێک ئاراسااتهی بااهرێز‬ ‫مامۆستا عهبدوڵاڵ حهسهن زاده بکهب بۆ زیاتر ناساندنی شههید مهال ئاواره‪.‬‬ ‫پرساایار ‪ :‬ب اهرێز مامۆسااتا دهکاار بۆمااان باااس بکااهی کااه لااه کااو و لااه چ ساااڵێکدا شااههید مااهال ئاوارهتااان بااۆ یهکااهب جااار اااو پێکااهوت و هااهروهها تیشااک ب هیااه‬ ‫سهر شیوهی ههڵسوکهوتی ئهو شههیده ههرگیز نهمرهی گهلهکهمان؟‬ ‫مامۆسااتا عهباادوڵال حهسااهنزاده ‪" :‬ئاااواره" هاااوڕێى رێگاااى ژیااان وخااهبات‪ ،‬ئااهو کهسااهى قااهت لااهبیرب نااا‬

‫دووربااهدوور ناااوى یااهکترمان بیسااتبوو‪ ،‬ئااهو ااى منااى‬

‫بهدڵاادا ااوو بااوو نااازانم و بهداخااهوه لااه نێویشاامان دا نااهماوه لێااى بپرساام‪ .‬بااهاڵب شااتێک کااه دووراودوور‪ ،‬مااهال ئهحمااهدى شڵماشاایى لااهالى ماان خۆشهویساات کاارد ب اوو‬ ‫ئاااهوه باااوو کاااه دهیاااانگوت فهقێیاااهکى زۆر زیرهکاااه‪ ،‬زۆر باااه ئاااهدهب و ئهخالقاااهو زۆریاااا قساااه خاااۆ و مهشااارهب خۆشاااه‪ .‬ئااااخرو ئاااۆخرى پااااییزى سااااڵى ‪1335‬‬ ‫(‪ )1944‬لااه گونااادى "بێشاسااا "ى ناو اااهى سوێسااانایهتى قیساامهت و نسااایبمان وێاااک کاااهوت‪ .‬ئاااهو لااهو دهى وێنااادو ئاااهمن باااه ساااهفااهر اااووب‪ .‬وهک دهیاااان سااااڵ بااا‬ ‫یااهکتر بناسااین باوهشاامان بااه یااهک دا کااردو یااهکترمان ماااچ کاارد‪ ،‬بااه هنااد سااهعات وا رمااوودهى یااهکتر بااووین کااه ساااب بووینااهوه ئااهمنیا بااه زاراوهى فهقێیایااهتى‬ ‫"جێگااا وهخااوازب" مامۆسااتاى ئاااوهدانى فااهقێى تااهواوى لااه خزمااهت بااوون و راگرتنااى منااى کااهمێک لهبااهر گااران بااوو‪ .‬بااهاڵب مااهال ئهحمااهد پێااى داگاارت و ئااهویا دڵااى‬ ‫نااههات قسااهى بشااکێن ‪ .‬رهفیاااه فهقێیااهکانى دیکااه زۆریااان پاا خااۆ بااوو و تهنانااهت گوتیااان بهشااهنانى خۆمااانى دهدهیناا و وهختااى دهرسااى خۆشاامانى لهگااهڵ‬ ‫به دهکهین‪ .‬بهههرحاڵ مامۆستا قسهى پ نهماو دامهزراب‪.‬‬

‫الپهرهی ‪12 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 12‬‬

‫رێبازهخااهی و بااه ئاخاااب گهیاناادنی بیانكااهین بااه ئااهزموون و دهرساایان ل ا وهرگاارین و بیانكهینااه سااهر مهشااای خااارو تێكۆشااانمان لااه نێااو خااهڵج و ۆنیااهتی بااهر بااهرهخانی لااه گااهڵ‬ ‫دوژمن دا‪.‬‬ ‫خااه لااه ئاالنااهوه بااهرهو ناو ااهی سوێساانایهتی دهگهڕاینااهوه و بااه پااهنا خێااوی نۆڕیاادا رهت بااووین و بهرهوبااهرزایی زهرتكاای هااهنگاومان نااا‪ ،‬هااهڵۆخانی ئااهو مهڵبهنااده وێااڕای هااهموو‬ ‫باڵاادارهخانی ئااهو دهەااهره لااه خۆشهویسااتی ئاااوارهی هاااورازی سااااڵنی رابردوویااان‪ ،‬بانگیااان لااه هااهورازه ئهسااتهمهخانی پشااتی گوناادی مێرگاس ا خاارد خااه بااۆ رێبااوارانی رێبااازی ئاااوارهی‬ ‫نهمر پشت خوڕ بكهن وههواڵیان دایه شنه ی فێنكی ئهب خوێستانه سهربهرزه تا ئارهقهی خوڕانی رێی رێبازی ئاواره بسڕ ‪.‬‬ ‫خااه لاااهو بهرزایاااه وهساااهر خاااهوتین و باااهره وشااااری سهردهشااات داگاااهڕاین و باااه مهبهساااتی خاااار و ئاااهرخی حیزبااای رووماااان خااارده گونااادهخانی دوڵهگاااهرب و قووڵاااه ساااوێر و دۆڵااا قاااازان و‬ ‫ساااووره اااۆب و گوندهخاااهی پاشاااای گاااهوره(ئهماااهر حهمهساااوور) و ژاژۆخاااه و مارهغاااان و گاااوڵین و ترشااایان و خاااوردارو خانهخاااه و خانهخاااه و زێاااڕه مێااارە و خۆڵاااه ساااهو خوڵهساااه و‬ ‫ئاسااااناو و نێسااااكاو و سااااووتوان و دارهمااااهرجان و زهاڵوان‪ ،‬لااااه خۆشهویسااااتی ئاااااواره خااااه سااااهردهمانێج لااااه بااااهرگی پیاااارۆزی پێشاااامهرگایهتی رووی لااااهو گوندانااااه خاااارد بااااوو و‬ ‫دڵساااۆزیهخهیان ساااهبارهت باااه مهساااهلهی خاااورد هاااهر لاااه یااااد باااوو‪ ،‬لهگاااهڵ پێشاااوازیهخی بااا وێناااه و گاااهرمی خاااهڵكی‬ ‫شۆڕشاااگێڕی ئاااهو گونداناااه باااهرهورووبووین و لاااه هاااهر خامیاااان دهیاااان بیااارهوهری خاااۆ و شااایرنیان لاااه ئااااواره بااااۆ‬ ‫گێڕاینهوه وخه بۆ درێژه پێدانی خهباتمان زۆر به سوود بوون‪.‬‬ ‫هاااهر لاااهو خاتاااه دا خاااه باااه بنااااری گردهساااووری سهردهشااات دا تێپاااهرین و رووماااان خااارده دهشاااتی خاااهپران و وویناااه‬ ‫گونااادهخانی نێشااااكۆاڵن زێاااادهی مێرزاعااااهواڵ و خااااۆڕ بناااااو و دۆڵااای بێااااوران و بێااااورانی مهڵبهناااادی حهمااااهدهمینی مااااهاڵ‬ ‫عاااهزویز و حهماااهخان و و بااااو و زووران و بنیف اااهڵیف و گونااادهخانی دۆڵااای خانیاااه زهرد و ساااپی دار و ئایشاااهدینه‬ ‫و مااااهزرا وبهردهسااااوور وبووبااااان و نارسااااتی شااااوێنی لااااه داێااااج بااااوونی فهرماناااادهری بااااهتوانا ی حیزباااای دێمااااوخراتی‬ ‫خوردساااتان خاااا حهمهنارساااتی‪ ،‬ههریهخاااهیان دهیاااان وتاااه و شاااێعری ئاوارهیاااان باااۆ گێرایناااهوه و لاااه گاااهڵ ئاااهوانیا دا‬ ‫الناااج و گیارهنااااگ و سااااهر اوهی رهسااااوه شاااێتی وێكااااڕا بانگیااااان لاااا خااااردین و گوتیاااان‪ :‬ئااااهوه بااااۆ النادهنااااه شااااوێن‬ ‫حهساااانهوهی خهباتگێرهخاااهی ساااااڵه خاااانی‪ 1356‬و ‪1357‬ی هاااهتاوی خااااا ماااهاڵئاوارهی ناااهمر تااااا خاااهمێج لاااه سااااهر‬ ‫ههڵوێساات و ئااارامی و لااه سااهر خااۆی و ئیمااان بااوونی بااه سااهرخهوتنی نهتهوهخااهی بۆتااان باادێین و خااهمێج بیاارهوهری‬ ‫ئهوتان بۆ بگێرینهوه‪.‬‬ ‫بااهدوای هااهموو ئهمانااه دا خااه بااۆ هااهر ی زیاااتری راپهڕاناادن ئااهرخی حیزباای روومااان خاارده گوناادهخانی شاایوه برایمااه و‬ ‫باااغی و شیواشااان و قوڵااای و بێزیل ا و نهنیااه شااوێنی ژیااانی خاڵااه حاااجی و شااینو و بێشاساا و نااهاڵس و تااووژهڵ‬ ‫و زێااوه و مااهاڵ شااێ و واوان و شاایوه سااهلی مهڵبهناادی شااێری لااه خااۆ بردووخااا مااهاڵ حهساان شیوهسااهلی و شاااتمانی‬ ‫وهسااااتا عااااهڵی نااااهمر و ئاغااااهاڵن و ئهحمااااهد بریااااو و گردێنااااهی شااااوێنی شااااههید بااااوونی خااااوڕی بااااه توانااااای حیزباااای‬ ‫دێمااوخراتی خوردسااتان خااا هااهمزه سااارخهیی و زۆری تاار‪ ،‬ههیهخااهیان لااه بااهر خۆیانااهوه دهیااان بیاارهوهری ئاوارهیااان‬ ‫بااۆ گێڕاینااهوه و باساایان لااه خااهڵكیی بااوونی ئااهو تێكۆشااهره خاارد ودهیااان شااێوهی رێاای خااهباتی ئااهویان پاا نیشااان‬ ‫داین خه بیانكهینه تویشووری رێی خهبات و تێكۆشانمان خه له دوایهخاندا دهرسمان ل وهرگرتن‪.‬‬ ‫لااه خۆتااایی جهولهخهماناادا خااه بااهبناری بااهرزایی سااهری گۆمێاادا رهت ب اووین و رۆمااان خاارده ناو ااهی نااهڵێنی سهردهشاات‪ ،‬و ووینااه گوناادهخانی دێگااه و بریتااه و موسااااڵن و مێااراو و‬ ‫زۆر گوناادی تاااری ئااهو ناوه اااه ‪ ،‬هااهموویان باسااایان لااه خاااارایی و لاا زانااای و خۆشاااهویتی ئااهو پارتیزاناااه خاارد و پاااهیمانی خااهبات و تێكۆشاااانیان بااه دژی ناااهیارانی خااورد لاااه گاااهڵ‬ ‫هاوسهنگهرانی ئاواره نو خردهوه و رێزیان له رێبوارانی ئهو مامۆستا گهورهیه گرت‪.‬‬ ‫بااه دوای هااهموو ئهمانااه دا خااه دهماننهویساات بااهره و ناو ااهی خااار و تێكۆشااانی ئهسااڵی خۆمااان لااه مهڵبهناادی رهبااهت بگهرێنااهوه‪ ،‬قااهزا و قااهدهر بااه گوناادی دێوااڵناادا گهڕاینیااهوه و‬ ‫باساای گێراناای ئااهو تێكۆشااهرهیان بااه دهسااتی هێاازه داگیرخااهرهخانی رێژیماای پاشااایهتی بااۆ گێراینااهوه خااه ااۆن وه زۆر ئااهوهی لااه مێااژووی خااوردا روویااان داوه بااه فێ ا و تهڵهخااه لااه‬ ‫داویااان خساات بااوو خاااه ئااهو بهسهرهاتهشاای بااۆ ئێماااهی رێبااوارانی رێبازهخااهی بوونااه ئاااهزموون و فێاار بااوونی خااهباتكرن خاااه قااهت فریااوی پیاوهخااانی دوژمااان خااه خۆیااان دهخهنااه نێاااو‬ ‫خهوڵی مهڕی نهخۆین ‪.‬‬ ‫بااه دوای ئااهوه دا خااه روومااان لااه ناو ااهی رهبااهت خااردهوه و دهماننهویساات لااه بوارهخااانی قااهتار یااان خااهپران وه پااهڕین‪ ،‬بااه نزیااج قاوهخانااهی خاڵااه باساای باااغی دا تێپااهر بااووین‬ ‫‪ .‬لاااهو خاتاااه دا دهنگێكااای ناااهرب و خاااۆ ‪ ،‬هێااادی هێااادی لاااه جاااهوی ساااهر ئاسااامانی سهردهشااات وساااهر خهناااهخان شاااوێنی لاااه داردرانااای ئااااوارهی ناااهمرهوه دهنگااای دایاااهوه و لاااه گاااوێی‬ ‫ههمووماناادا زرینگایااهوه وباااانگی لاا خااردین ‪ ،‬هاااۆ خااوڕانی رێااای رزگاااری نێشااتمان‪ ،‬هاااۆ هااهڵۆ تیژباڵااهخانی مهیااادانی خااهبات و تێكۆشاااانی رێاای رزگاااری خوردساااتان ‪،‬ماناادوو ناااهبن و‬ ‫خااهمێج راوهسااتن و ئاااورێكی لااه پیااری بااه بیااری خااۆنی رێبازهخااهتان بدهنااهوه خااه وا بااهرهو ئێااوه دێاام تااا بااۆ جااارێكی تاار ببمااهوه هاااوڕ و هاوس اهنگهری خااهباتی رهوای گهڵهخااهمان‪.‬‬ ‫بهاڵب داخهخهب خه پێمانگرتهوه نا خهس دیار نهبوو و بۆمان دهرخهوت خه ئهوه رووحی پا و گهورهی ئاوارهیه و نهمردوه وله جهوی ئاسمانی سهردهشت دا دهگهری وجار و‬

‫الپهرهی ‪11 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 11‬‬

‫پێشاامهرگه لااه گااهڵ خااۆی دهبااات‪ ،‬دهڵێاات ده اام سااوڵحی ئااهو دوو ماڵااه دهکااهب و دێنااهوه‪ ،‬دهرمانیااان بااۆ لااه ێشاات دهکااهن لااه ناااو خواردهکااه خااهویان لێدهکااهوێت‪ ،‬یهکسااهر جهماعااهتی‬ ‫عهجهمان دێن دهیانگرن و ئاوایان بهسهر د ‪.‬‬ ‫سهالح ساالر ‪ :‬دوایی تیرباران کرا؟‬ ‫مهال مهحهممهدی شڵماشی ‪ :‬بهڵ له شاری سهردهشت له بهر ماڵی خۆمان تیرباران کرا‪.‬‬ ‫سهالح ساالر ‪ :‬مهال ئاواره بهرمهمی شێعر و نووسینی نهبوو ؟‬ ‫مهال مهحهممهد شڵماشی ‪ :‬تهنیا شێعری ههبوو‪ ،‬ئهویا زۆربهی فهوتاوه‪ ،‬شێعری هاواری توتنهوانێکی ههژار‪ ،‬یهکێکه له شێعره به ناوبانگهکانی که باڵو کراوهتهوه‪.‬‬ ‫تیبینی ‪ :‬ئهو گفتگویه درێژه‪ .‬من تهنیا ئهو بهشی پێوهندی به شههید ئاوارهوه ههبوو کهڵکم لێوهر گرتووه‪ [ .‬رهحمان نهقشی ]‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری پێگهی کۆمهڵنیوز ‪ /‬رێکهوتی ‪21 :‬ی ژانوییهی ‪2119‬‬

‫بهیادی مامۆستای تێكۆشهر مهاڵ ئاوارهی نهمر‪.‬‬ ‫ئەحمەد مەکاڵوەیی‬ ‫ئێساااتا خااااه روو لااااه گوناااادی شاااڵما و یااااان بااااه گشااااتی ناو اااهی سهردهشاااات بكااااهین و بماننااااهو لاااه سااااهر شهخسااااییهتیی سیاساااایی و حیزباااای و‬ ‫خۆمهاڵیااهتی و شهخسااای ئاااوارهی ناااهمر پرساایار لاااه خااهڵكی شاااار و گوناادهخانی ئاااهو مهڵبهنااده بكاااهین‪ ،‬زۆرن ئهوانااهی لاااه سااهر ئاااهو خهڵااه پیااااوه‬ ‫شت دهزانن و له دڵهخاندا دهر نهبڕاون وماونهوه‬ ‫بااهاڵب هااهر هنااد خااات و وهخاات و زرووفاایا ئااهب رێگااهمان پ ا نااادات‪ ،‬قسااه خااردن لااه سااهر ئااهو زاتااه گااهوره هااهروا سااوو و ئاسااان نیااه‪ .‬ونك اه‬ ‫ئاواره له ئاست دوژمن له شاخ خۆراگرتر و له خێو بهرزتر و لهشێر نهترستر بوو‪.‬‬ ‫ئێسااتا شاااخ و خێاااو و بااهرد و دارو دهوهن و وخانیاوهخااانی سهردهشاااتی سااهربهرز و رازاوه ‪ ،‬بااه ئااااواره و ئاوارهخااان دهنااازن و ههریهخاااهیان بااهدهیان جااۆر و شاااێوه بااه زمااانی پااااراوی‬ ‫خوردی باس له خار و خردهوهخانی ئهو خادره ههڵكهوتوهی حیزبهخهمان دهخهن و له ئاست ناو و یاد و گیان بهختكردوویی بۆ نیشتمانی خوردان م خه ن‪.‬‬ ‫دوێناای و پێااڕ خااه لااه خاااتی مهئموریااهتی حیزبهخااهی ئاااواره دا رێاام وه بناااری خێااوی سااهر بااهرز و جااوان هۆم ا خااهت و وومااه سااهر خانیاااوه دڵگاار وخۆشااهخانی‪ ،‬وێنااهی ئاااوارهب لااه‬ ‫رووناای ئهوخانیاوانااه دا دێاات‪ .‬بااهاڵب پااا خااهمێج لااه پااڕ دا بیاارب فااڕی و دیااتم گو ااان بااه دهساات و ااه لهشااان لااه تهنیشاامهوه بااه خااۆڕ وه خااوڕهی ئاااوی ئااهو خانیاوانااه سااهرهولێژ‬ ‫بۆتااااهوه و بااااهره و راپهراناااادنی ئااااهرخی نیشااااتمانی رێاااای گرتۆتهبااااهر و دهێنااااهوێت بااااڕوات شااااهواوی بیااااری ئااااازادی وازی لااااه دڵاااای خااااڕ و خااااوڕانی الو بناااا وپااااهروهردهیان خااااات بااااۆ‬ ‫بهربهرهخانی له گهڵ دوژمنانی خوردستانی‪.‬‬ ‫خااهمێج وردبوونااهوه لااهو خانیاوانااه‪ ،‬گااهڵێج پرساایارب بااۆ دروساات بااوون و لااه سااهر خااۆ بااانگم لێكااردن‪ :‬ئااهر بااۆ هێنااده جااوان و ساااب و روونن؟خااه ئااهوهب گااوت دێاااتم هااهموویان لااه‬ ‫رۆیشااتن وهسااتان و هااۆملی سااهر بااهرز دڵاای خااۆی بااۆ خردنااهوه ولااه وێاادا لهنگااهریان گاارت و گوتیااان‪ :‬جااوانی و پاخیمااان بیااری ئاوارهیااه و شااانازی بااهوه دهخااهین خااه رۆژانێكاای زۆرلااه‬ ‫سهر تاته بهردهخانی دهورهمان پشووی ماندوو بوونی رێی خهبات وتێكۆشانی داوه و تینوهتی وسهر خهوێكی ل شكاندووین و دهستنوێژخی بۆ تاعهتی خۆ ل ههڵگرتووین‪.‬‬ ‫پااا هااهمووی ئهوانااه‪ ،‬هااهر ئااهو رۆژه بااه بیاار و فكااری مامۆسااتای خوردایااهتی ئاااوارهی نااهمره وه بااهره ولووتكااهی هۆماا سااهر خااهوتم و لااه سااهر بهناادهن بااه مهبهسااتی حهساااانهوه‬ ‫پااااڵم وه باااهردێج دا و روانیماااه دهوروباااهرب‪ .‬خاااه روانااایم چ باااڕوانم تا ااااو ههتاااهر دهخاااات ههمووناو اااهخانی باناااه و رهباااهت و سهردهشااات و زۆرێاااج لاااه باشاااووری خوردستانیشااام لااا‬ ‫دیارن‪.‬‬ ‫خااهواب دیاات وه الوێكاای تااازه پێگهیشااتوو خااۆب بااه خااۆمم گااوت‪ ،‬ئااای ئێااره هنااد بااهرزه‪.‬؟ خهئااهوهب گااوت‪ ،‬شاااخ ودارو گیااا وباڵناادهخان و بااهردی هۆم ا هااهموویان لاایم وه دهنااگ هاااتن‬ ‫و گوتیااان‪ :‬هااۆی ریبااواری تااازه الو ‪ ،‬تااۆ تاوێااج بساارهوه و خااهمێج گااو بااۆ ئێمااه رابگااره وبااابۆت باادوێین‪ .‬بااهزی ئێااره ئیاارادهی ئاااواره و رێبااوارانی بیاار و فكاار و رێبازهخااهتی‪ .‬نااهت‬ ‫زانیوه ئاواره هنده لێره دانیشتوه و به سهر نیشمانهخهی دا روانیوه و له بهر خۆیهوه به دیدی نیشتمانپهروهریهوه هۆنراوهی بۆ ڕیوه‪.‬‬ ‫لااهو جهولهماناادا خااه ووینااه ئااااڵنی سهردهشاات و روومااان خاارده گوناادهخانی مێرگاساا و بێتااوو و ئهشااكان و هااهرزن و بێااژو و دوڵكااان و دیناااران و گااروێس و گڵهسااپی ورهزگااه و‬ ‫ئیدی‪ ،‬ههرخامیان له بهرخۆیانهوه بیرهوهریهخیان له ئاوارهی نهمر بۆ دهگێڕاینهوه و باسیان له خارایی و ئهزموونهخانی خهبات و تێكۆشانی خرد تا ئێمه بۆ درێژه پێدانی‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪10 :‬‬

‫‪Page : 10‬‬

‫خااۆی لااه گااهڵ ئااهوان لێااک گاار دا‪ .‬دوای ئااهوهی کااه کۆمااهڵێک لااه کادرهکااانی حیزباای دێمااوکڕاتی کوردسااتان لااه ژێاار ڕێبهرایااهتی کۆمیتااهی شۆڕشااگێڕی ئااهو حیزبااه‬ ‫دا ڕوویااان لاااه نێاااو خااۆی واڵت کاااردهوه‪ .‬شاااههید ئاااواره وهک یاااهکێک لاااه اااالکترین ئهنااادامانی ئاااهو کۆمیتهیااه بهرپرساااایهتیی ناو اااهی سهردهشااتی وهعاااوده گااارت و‬ ‫هێنااده بااه رێااک و پێکاای کاااری کاارد کااه تااا ئااهب سااااڵنهی دوایااا ئاسااهواری ڕێک سااتن و کاااری تهشااکیالتی ئااهو هااهر ماوهتااهوه وئااهو پیگااه گهورهیااهی کااه ئااهو بااۆ‬ ‫بیروباوهڕی ڕزگاری وازیی و کوردایهتی پێکی هێنابوو‪ ،‬ئیستا لهو ناو هیه ههر ماوه‪.‬‬ ‫باااهداخێکی گراناااهوه پاااا هاااهژده ماناااگ خاااهباتی قارهماناناااه‪ ،‬باااه شاااههید باااوونی زۆرباااهی ڕێباااهرانی‪ ،‬جوواڵناااهوهی سااااڵهکانی ‪ 57 – 56‬شکساااتی هێناااا‪ .‬شاااههید‬ ‫ئاااواره دوای ئااهوهی بااههۆی خهیانااهتی هنااد خۆفرۆشااێکهوه لااه گوناادی دیااوااڵنی ناو ااهی سهردهشاات لااه داو خااڕا و لااه گااهڵ دوو هاااوڕێی دیکااه بااه ناوهکااانی ‪:‬‬ ‫ماااهال که اااه و رهحماااانی وهتماااان اوشاااین ‪ ،‬دوای اااوار ماناااگ ئاااازار و ئهشاااکهناهی وهحشااایانه هاااهر ساااێکیان لاااه رۆژی ‪11‬ی ماااانگی خاااهرمانانی سااااڵی ‪2 [ 1357‬ی‬ ‫سیپتامبری ‪ ] 1968‬دا له الیهن ڕژێمی جینایهتکاری حهمهرهزا شاوه له شاری سهردهشت تیرهباران کران‪.‬‬ ‫یادیان بهرز و ڕێگایان پڕ ڕێبوار ب ‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬ماڵپهری گیارهنگ ‪ /‬رێکهوتی ‪31 :‬ی ئاگۆستی ‪2113‬‬

‫بهشێک له دێمانه سهالح ساالر له گهڵ مهال مححهممهدی شڵماشی‬ ‫سااااهالح سااااااڵر ‪ :‬دهماننااااهوێت گۆشااااهیهکی تاریااااک لااااه ژیااااانی [ مااااهال ئاااااواره ]ی باااارات روون بکهێتااااهوه کااااه باااااس‬ ‫نهکرابێت؟‬ ‫مااهال مهحهمماااهدی شڵماشااای ‪ :‬ماااهال ئاااواره عیلماااهکانی تاااهواو کااارد‪ ،‬بااهاڵب ئیااااازهی عیلمیااای وهرناااهگرتبوو‪ ،‬شااااعیر‬ ‫باااوو‪ ،‬شاااێعری زۆر جاااوانی هاااهبوو باااهس زۆرباااهیان فاااهوتان‪ ،‬یاااهکێک باااوو لهساااهرانی حیزبااای دێماااوکڕات‪ ،‬خاااهڵک زۆر‬ ‫پێیهوه پابهند بوون‪.‬‬ ‫حکوومااهت زۆر ههوڵیاادا بیفااهوتێنیت‪ ،‬جاریکیااان فهرماناادهری سااوپای مااههابادی بااه ناااوی [ سااوڵح جااۆ ] بااوو ناااردی‬ ‫بااه شااوێنم دا باااه هێلیکۆپتااهر بردمیاااان‪ ،‬وتاای ‪ :‬شاااا کارتیااک دهدا بااه ماااهال ئاااواره ئهگاااهر بێتااهوه ااا پاا خۆشاااب‬ ‫داوای بکاااات‪ ،‬منااایا هااااتم باااۆ الی لاااه [ ساااۆنیی پشااادهر ] باااوو‪ ،‬ههشاااتا پێشااامهرگهی لاااه گاااهڵ باااوو‪ ،‬پاااێم وت ‪:‬‬ ‫پێکهنی و وتی ‪ :‬کاکه ئهمن پێم وانهبوو تۆ بی پێم بڵێت وهرهوه‪ ،‬وتام ‪ :‬ئهمن پێت ناڵێم‪ ،‬ئهوان پێت دهڵێن‪.‬‬ ‫وتی ‪ :‬وامزانی وهک بووداییهک ده ێت له بازاری سهردهشتی تهنهکهیهک نهوت به خۆت دا دهکهیت و لهبهر ئهو میللهتهت خۆت دهسوتێنیت‪.‬‬ ‫مهال ئاواره زۆر زیرهک بوو‪ ،‬خهڵک زۆر خۆشی دهوێست‪ ،‬ئاخری به فێڵ گرتیان دهرماناویان کرد‪.‬‬ ‫سهالح ساالر ‪ :‬ئهوهی ئهو ناپاکییهی لێکرد ک بوو؟‬ ‫مااهال مهحهممااهدی شڵماشاای ‪ :‬ئااهوه [ باارایم ئاغااای بااهریاجیی ] بااوو لااه مهنتیاااهی خۆمااان‪ ،‬مااهال عهباادوڵاڵ قاساامیانی هااهبوو‪ ،‬سااهر بهشااا بااوو‪ ،‬پێیااان دهوت مااوفتی عهشااایهره‪ ،‬ماان‬ ‫مهال مزگهوتی سهر اوه سهردهشتی بووب‪ ،‬رۆژیکیان حاجی مهال عهلی براب ناردی به دواب دا که ووب بۆ دووکانهکهی مهال عهبدوڵاڵ قاسمیانی لهو بوو‪.‬‬ ‫وتااای ‪ :‬قساااهیهکت باااۆ دهکاااهب ساااوێندی داب باسااای نهکاااهب وتااا ؛ ئێساااته مااان لاااه کۆبوونهوهیاااهک ههساااتاب‪ ،‬کاااه حااااجی بااارایم باااهریاجی و ساااهرههنگ ماااهحموودیان و ئاااهمن و ساااهرگورد‬ ‫بهیات و ئووهیسی که فهرماندهری هیزی ژاندارمی ئێران بوو‪ ،‬داویان بۆ مهال ئاواره داناوه‪ ،‬که لهو رۆژانه دا له یهکیک لهو س جێگایانه دا بێگرن‪ ،‬وتم ‪ :‬جێگاکان کۆێن؟‬ ‫وتی ‪ :‬یهکێکیان [ کانی بیی ] نزیک سهردهشتی‪ ،‬یهکێکی تریان [ بێشاسپه ] دێیهکهی برایم ئاغا‪ ،‬ئهوی تریان [ دیوااڵن ]ه‪.‬‬ ‫وتاای ‪ :‬بریاریااان داوه لااهو جێیانااه دا دوو کااهس بهشااهڕ بااێن‪ ،‬ئااهو کاتااه کااهس لااهو ناو هیااه پرساای بااه حکوومااهتی نااهده کاارد‪ ،‬بااهب مااهال ئاااواره سااوڵحیان نااهدهکرد‪ ،‬یهکسااهر‬ ‫حاجی مهال عه لی براب وو بۆ کانی بیی‪ ،‬وتیان ئهوشو لیره بوو بهیانی رۆیشتووه‪ ،‬نهمانزانی وو بۆ کۆ ‪.‬‬ ‫تومهز وو بۆ دێی زیۆ لهوێا له دێی دیوااڵن دوو نهفهر بهشهڕ دێن‪ ،‬دهڵێت تا مهال ئاواره نهیهت ئاشت نابنهوه‪ ،‬ئهویا ههشتا پێشمهرگهی له گهڵ دهبێت دوو‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪9 :‬‬

‫‪Page : 9‬‬

‫له [ الیه الیهی دایکێکی دڵسۆز بۆ کورپه ساواکهی ] دا به قوواڵیی دهروونی ژن و پیاوی کورد دا ووتهخوار‪.‬‬ ‫ڕؤڵه کورپهکهب ئارامی گیانم‬

‫خوناهی گوڵزاری باغاهی ژیانم‬

‫جگهر گۆشهکهب بهرههمی ژینم‬

‫سهروهت و ماڵم‪ ،‬ئایین و دینم‬

‫هێزی تهوژمم‪ ،‬بینای اوانم‬

‫هاودهنگی بهزمی ڕۆژ و شهوانم‬

‫ڕۆڵه گیان مهگری‪ ،‬مهگره بههانه‬

‫بنوو درهنگه‪ ،‬بهری بهیانه‬

‫ههی الیه الیه ڕۆڵه الی الیه‬ ‫کوێر ب ئهو اوهی به تۆ ههڵنایه‬ ‫لاااه [ ڕهشااابگیری ] دا خاااهباتی سااااردی گاااهلی کاااورد دژی داگیرکاااهرانی نیشاااان داوه‪ .‬لاااه [ گهشاااتی ناو اااهی ئااااالن ] دا جاااوانی سروشاااتی کوردساااتان و خۆشهویساااتی‬ ‫نیشتمان له دڵی گهلی کورد دا دێنیته گوڕ و له گهڵێک ههڵبهستی تر دا بۆ گهلهکهی دهخوێن ‪.‬‬ ‫ئااااواره هێناااده زوو لاااه گاااهڵ دهرد و مهیناااهتی گهلاااهکاااهی دا ئاشااانا باااوو کاااه هاااهر لاااه تهماااهنی الوی دا ڕێگاااای سیاساااهتی گرتهباااهر و باااوو باااه ئهنااادامی حیزبااای‬ ‫دێمااوکڕاتی کوردسااتان‪ ،‬ئاااهو لااهب سااهنگهر دا باااه تااهواوی وجااودی خۆیاااهوه تێااده کۆشاااا‪ .‬وێااڕای دهرس خوێناادن تاااهبلیغاتی سیاساایی بااۆ خاااهڵک دهکاارد و تهشاااکیالتی‬ ‫نههێنی پێک دێنا‪ .‬ئهو ببوو بهیار و یاوهری ههژارانی کوردستان‪.‬‬ ‫بااه گوناادهکان دادهگااهڕا و بااۆ بااهرگری لااه مااافی خۆیااان هااانی خهڵکهکااهی دهدا‪ ،‬ئااهوانیا ڕێزیااان دهگاارت‪ .‬پاارس و ڕایااان پاا دهکاارد و وهک ڕێبااهرێک اویااان لاا‬ ‫دهکاارد‪ .‬ئااهو هێنااده بااه شااێوهیهکی بااهرباڵو کاااری دهکاارد‪ ،‬کااه شاااردنهوهی خهباتهکااهی دژوار ببااوو‪ .‬بااهخۆی وگو انیکااهوه بااه گوناادهکان دا دهگااهڕا‪ ،‬بااه تایبااهت دوای‬ ‫ههڵگیرساااانی شاااهڕ لاااه باشاااووری کوردساااتان‪،‬‬ ‫بهئاشاااکرا پشاااتیوانی لااا دهکااارد و یارماااهتی‬ ‫کاااۆ دهکاااردهوه‪ .‬پاااا وهر خساااتنی کااااروانی‬ ‫گااهورهی یارمااهتی بااهرهو باشااووری کوردسااتان‪،‬‬ ‫ڕژیمااااااای پاشاااااااایهتی ئاگااااااااداری هاااااااهڵس و‬ ‫کهوتاااهکانی باااوو باااه دوای دادهگاااهڕا‪ .‬ئاااهویا‬ ‫باااهنا اری رووی لاااه باشاااوور کااارد و لاااه الی‬ ‫مهکتاااااااهبی سیاسااااااایی پاااااااارتی دێماااااااوکراتی‬ ‫کوردسااااااتان لااااااه نیزیااااااک گوناااااادی مالومااااااه‬ ‫گیرساااایهوه‪ .‬جهناااد سااااڵێک هااااوڕێی خاااهبات‬ ‫باااااوو لاااااه گاااااهڵ ساااااهرکردهی خواڵی ۆشااااابوو‬ ‫مامۆسااتا باارایم ئهحمااهد و بااهرێز ماااب جااهال‬ ‫سهرۆک کۆماری عێراق‪.‬‬ ‫پاااا تێکۆ اااوونی مهکتاااهبی سیاسااایی پاااارتی‬ ‫لاااه گاااهڵ ساااهرۆک باااارزانی لاااه سااااڵی ‪1965‬‬ ‫دا‪ ،‬ئاواره و هند کادریکی دیکهی حیزبی‬ ‫شههید مهال ئاواره سالی ‪ [ 1965‬له ناوهندی پارتی دێموکڕاتی کوردستان له مالومهی باشووری کوردستان ]‬ ‫دێموکڕاتی کوردستان به نا ار گهرانهوه نێو خۆی ڕۆژههاڵتی کوردستان و دیسان به خۆ و گۆ انیکهوه‪ ،‬خۆی له نێو دهریای کۆمهاڵنی خهڵک هاویشتهوه‪.‬‬ ‫ههر لهو کاته دا پهێوهندی گرت به بهشێک له ڕێبهرایهتی حیزبهوه که لهو کاته دا له ناو هی پشدهری باشووری کوردستان نیشتهجی بوون و خهباتی‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪8 :‬‬

‫‪Page : 8‬‬

‫کورت له روو زهردی زیاتر بۆی نهماوهتهوه و رای تهمهنی پڕ له شهرب و شوورهیی و جاسووسی و خهیانهتی کوژاوهتهوه‪.‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬رۆژنامهی کوردستان ژماره ‪ / 111‬رێکهوتی ‪ :‬رهزبهری ‪ / 1363‬ئۆکتۆبری ‪1985‬‬

‫یادێک له شههید ئاوارهی ههستیار و شۆڕشگێڕ‬ ‫نووسینی ‪ :‬مستهفا شڵماشی‬ ‫لااه کاتێااک دا ‪ 54‬ساااڵ بهسااهر شااههید کراناای ڕێبااهر ی بااهوهجی حیزباای دێمااوکڕاتی کوردسااتان‪.‬‬ ‫شااههید مااهال ئاااواره دا ڕادهبااار ‪ ،‬هێشااتا هاوڕێیااانی و حیزبهکاااهی لااه مهیاادانی خاااهباتی دژوار‬ ‫دا‪ ،‬درێااااژه بااااه ڕێبازهکااااهی دهدهن و هۆنراوهکااااانی دهڵێنااااهوه‪ .‬شااااههید مااااهال ئاااااواره تااااهنیا‬ ‫شۆڕشااگێڕ نااهبوو‪ ،‬بااهڵکوو هونهرمهنااد و ههسااتیاریا بااوو‪ .‬لهبااهر ئااهوهی کااه لااه بنهماڵهیااهکی‬ ‫خوێندوار و ئایینی له دایک بوو‪ ،‬زۆر زوو توانی فێری خوێندن و نووسین ب ‪.‬‬ ‫هااهر زوو ههسااتی هونااهری باازووت و تااوانی لااه نێااو دڵاای کۆمااهاڵنی خااهڵک دا جێگااای خااۆی بکاتااهوه‪ .‬هێشااتا تهمااهنی زۆر کااهب بااوو کااه خااهڵکی پاارس و ڕایااان پاا‬ ‫دهکرد و کهڵکیان له بیرو بۆ وونهکانی وهر دهگرت‪.‬‬ ‫هااهر بۆیااه لهالیااهن باوکیااهوه خرایااه بااهر خوێناادن و لااه پااێا دا هێناادێک کتێباای فارساای و قورئااانی لااه الی باااوکی خوێنااد‪ .‬پاشااان بااۆ درێژهداناای خوێناادن ڕووی لااه‬ ‫حوجرهی مزگهوتهکانی کوردستان کرد‪ ،‬که لهو سهردهمه دا تهنیا سهر اوهی زانیاری له دێناتهکانی کوردستان بوون‪.‬‬ ‫ئااااواره مرۆەێکااای باااه ههسااات و کۆماااهاڵتی باااوو‪ .‬زۆر زوو ئاگااااداری گیااارو گرفتااااهکانی خاااهڵک دهباااوو‪ ،‬باااه دیتنااای زۆڵااام و زۆر دهڕهنااااا و هاااهوڵی دهدا یارمااااهتی‬ ‫هاااهژارانی کۆماااهڵگا بااادا‪ .‬ئااااواره رهنااان و ئاااازاری هاااهژارانی کوردساااتانی باااه شاااێعر دهردهباااڕ ‪ .‬ئاااهو باااه زماااانی کۆماااهاڵنی خاااهڵک هاااۆنراوهی دههۆنااادهوه‪ .‬بۆیاااه‬ ‫شااێعرهکانی زمانااه و زمااان دهگااهڕان و لااه گااوێی گااهوره و باااوکی خااهڵکی کوردسااتان دا دهزرینگانااهوه‪ .‬شااێعرهکانی ئاااواره ئاوێنهیااهکی بااااڵنوین بااوون لااه نیشاااندانی‬ ‫ژیانی پڕ هرمهسهری گهلی کورد دا‪ .‬ڕ نیشاندهر بوون بۆ بهربهرهکانی له گهڵ زۆرداران و فێنک کهرهوهی دڵی ههژاران بوون له کاتی تهنگانه دا‪.‬‬ ‫ئهو له [ هاورای توتنهوانێکی ناو هی سهردهشت ] دا توانیویهتی دهرد و مهینهتی زهحمهتکێشانی کوردستان دهست نیشان بکا‪.‬‬ ‫توتنهوانێکی ههژارب‬

‫ب خانوو ب زهوی و زارب‬

‫ب پو و پاره‪ ،‬بزن و مهڕ‬

‫دوورب له خێر‪ ،‬نیزیک له شهڕ‬

‫===============‬ ‫له [ کوردب کوردستانم دهو ] دا ئامانای گهلهکهی زۆر با پێکاوه ‪.‬‬ ‫کوردب کوردستانم دهو‬

‫هیوای بهرزب قهت نانهو‬

‫بهرزه هیواب بۆ نیشتمان‬

‫پهیمان بهستم له گهڵ یهزدان‬

‫دهست ههڵناگرب له تێکۆشان‬

‫تاکوو ده مه ڕێزی گهالن‬

‫==================‬

‫الپهرهی ‪7 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 8‬‬

‫ههڵکهوتووانهی گهله که نیشتمان پێیان دهنازی و نیشتمانپهروهر خۆزگهیان بۆ دهخوازی‪.‬‬ ‫ماااانگی خاااهرمانان لاااه نێاااو دهفتاااهری بیااارهوهری یاااهکانی دا نااااوی ساااهدان رۆڵاااهی قارهماااانی گاااهلی کاااوردی تۆماااار کاااردوه کاااه هاااهر کااااب حهماساااهیهکیان خۆڵاانااادوه و هاااهر یهکاااه‬ ‫لێوهشااااوهیی یاااهکی کاااهب وێناااهیان نوانااادوه لاااه ریگاااای نیشاااتمان دا بهساااهربهرزی ساااهریان ناوهتاااهوه تاااا گهلهکاااهیان لاااه ساااێبهری دهساااکهوتی خاااهباتیان دا بحهساااێنهوه‪ .‬لاااه نیاااو ئاااهو‬ ‫ههموو سهربهرز و سهر فیرازانه دا دوو ئهستێرهی پرشنگداری ئاسمانی پڕ له تهمی مێژووی کوردهواری [ مهال ئاواره ] و [ جهال میراوهیی ] جێگایهکی تایبهتی یان ههیه‪.‬‬ ‫***************‬ ‫مااهال ئاااواره کاا بااوو؟ لااه بنااهماڵێکی ئااایینی و لااه د یااهکی سااهربهرز و سهرسااهوزی کوردسااتانی رازاوه بااهاڵب دیاا و ژێاار دهساات و باان ااهپۆک دا لااه [ شااهڵما ] لااه باان یااای‬ ‫ساااهربهرزی [ هومااا ] لاااه دایاااک باااوو‪ .‬کاااوره ماااهال باااوو و هاااهر بۆیاااه باااه پێاهواناااهی زۆرباااهی منااادااڵنی الدیااای کاااوردوارهی دهرهتاااانی باااۆ رهخساااا ب اااوێنی و زانیااااری و خوێنااادواری‬ ‫بهدهست بێن ‪.‬‬ ‫پااا دهورهی سااهرهتایی ماااهال ئهحمااهد شڵماشاای وهک هاااهموو ئهوانااهی زانسااته ئاااایینی یااهکان دهخااوێنن پاااهرهوازهی شااار و گونااد و ناو اااه جااۆر بااه جۆرهکاااانی کوردسااتان بااوو‪ .‬گاااوێی‬ ‫ههڵ ساات‪ ،‬دێتاای‪ ،‬بیسااتی‪ ،‬خوێندیااهوه‪ .‬لااه ااوار دهوری خااۆی گااهڵێکی هااهزار و هوساااوهی د کااه لااه الیااهک لااه ژێاار سااتهمی نهتهوایااهتی حکوومااهتی زۆرداری تاااران و لااه الیکاای‬ ‫دیکه له ژێر ستهمی ینایهتی خان و بهە و بهگلهرهکان دا پشتی همیوه‪.‬‬ ‫مااهال ئهحمااهدی ژیاار و زرینااگ و بلیمااهت دهیزاناای دهب ا دهوران ای ژێردهسااتی کۆتااایی ب ا و رۆڵاام و زۆر و هوسااانهوه دوایاای ب ا ‪ .‬دهشاای زاناای ب ا خااهبات و قوربااانی دان شااهڕی زۆردار‬ ‫لهسااهر ب ا زۆر کااهب نااابی و گااهلی ژێردهساات رزگاااری ناااب ‪ ،،‬بااهاڵب خااهبات ا ن؟ لااه گااهڵ کاای؟ بااهچ رێگایااه دا و بااۆچ ئاماناێااک؟ ئهمانااه و هنااد پرساایاری لااهب بابهتااه مێشااکی‬ ‫مهال ئاوارهیان به خۆۆه خهرێک کردبوو‪.‬‬ ‫بااهاڵب زۆری پااا ناااه وو بااه ئهماااهگی هاااهژاران و دۆسااتی باااهوهفای هوسااااوهکان وهاڵماای هاااهموو ئاااهو پرساایارانهی دۆزیاااهوه و باااۆ خااهباتێکی رێاااک و پێاااک و یااهکگرتوو رێگاااای حیزبااای‬ ‫دێماااوکراتی کوردساااتانی هاااهڵبژراد ؛ ریگاااای قاااازی محهمماااهد‪ ،‬ریگاااای کۆمااااری ماااههاباد‪ ،‬رێگاااای یهکیاااهتی و برایاااهتی کرێکااااران و جووتیااااران و روونااااکبیرانی ش ڕشاااگێڕ و رێگاااای‬ ‫خهبات بۆ دێموکراسی له ئێران و خودموختاری له کوردستان دا‪.‬‬ ‫پااا ئااهوهی مااهال ئهحمااهد شڵماشاای رێگااای کهوتااه نێااو حیزباای دێمااوکڕاتی کوردسااتان گااورانێکی بنااهرهتی بهسااهر ژیااان و خااهباتی داهااات‪ .‬لهوساااوه ئیاادی هااهر بااه روالااهت فااهقی یااهک‬ ‫باااوو کاااه باااۆ دێتناااهوهی مامۆساااتای باااا و خوێنااادنی دهرسااای باشاااتر شااااره و شاااار و ناو اااه و ناو اااهی دهکااارد‪ .‬ئاااهگینا لاااه راساااتی دا کاااادریکی حیزبااای باااوو کاااه باااۆ روون کردناااهوهی‬ ‫کۆمااهاڵنی خااه ڵکی کوردسااتان و راکێشااانیان بااۆ نێااو ریزهکااانی خااهباتی لهسااهر رێبااازی حیزبااه خۆشهویسااتهکهی خااهزی دهکاارد هااهموو د یااهک با ا و هااهموو شااارێک بگااهر و اااوی‬ ‫به ههموو کهس بکهو ‪.‬‬ ‫مااهال ئهحمااهد بااۆ ئااهو ئهرکااه پیاارۆزه لێوهشاااوهیی یااهکی تااهواوی هااهبوو‪ .‬لااه جیاادا مااهال و فااهقی پێوهناادیان لااه گااهڵ کۆمااهاڵنی هااهره بااهرینی خااهڵک بهتینااهو هاتو ۆیااان بااۆ نێااو‬ ‫زهحمهتکێشاااان شاااتێکی ئاساااایی یاااه و هاااهروهها خاااهڵکێا باااۆ زۆر پرسااایاری مهزهاااهبی و زۆر کااااری کۆمهاڵیاااهتی ده ناااه الی ئاااهوان‪ .‬باااهاڵب ئاااهو ساااهرهڕای ئاااهوه هێنااادی شاااتی دێکهشااای‬ ‫هااهبوو ‪ :‬رووخااۆ بااوو‪ ،‬قسااه خااۆس بااوو‪ ،‬دهنااگ خااۆ بااوو و مهجلیساای خااۆ بااوو‪ .‬خااهڵک هااهر حااهزیان دهکاارد لااه گااهڵی دانیشاان و هااهر ئاواتیااان بااوو گااو یااان لااه دهنگاای با ‪ ،‬جااا‬ ‫قسهیان بۆ بکا یان شێعریان بۆ ب وێنێتهوه‪.‬‬ ‫بااهو حاڵااه پااا ساااڵێک دهزگااای پۆلیساای رێژیماای حهمهرهزاشااا شااوێنی هااهڵگرت وهدوای کااهوت‪ .‬لێاارهدا مااهال ئهحمااهد تااا ئااهو جێگایااهی لااه دهسااتی هااات و بااۆی لااوا بااه ننێناای‬ ‫درێااژهی بااه کاااری خااۆی دا و سااهرهنااب بااۆ ماوهیااهک رووی کاارده کوردسااتانی عێااراق‪ ،‬هااهر لااهو کاتااه کااه لااه پێناااوی بیروباااوهر و ئامااانای دا ژیااانی ئاااوارهیی هااهڵبژارد‪ ،‬ناااوی‬ ‫ئاوارهشی لهسهر خۆی دانا‪.‬‬ ‫ئاااواره زۆر لاااه ئااااوارهیی دا نااهماوه‪ .‬زۆر زوو گهرایاااهوه نێاااو دۆسااتهکانی نیاااو ئهواناااهی ئیماااانی پاا باااوون و هیاااوایی پاا بهساااتبوون‪ ،‬نێاااو ره و رووتاای کوردساااتان زۆر جاااار دهیگاااوت‬ ‫بااابم بااه قوربااانی ره و رووت ب ا هااهر ئااهوانن کااه هااهتا سااهر لااه گااهڵن و دهکااری پشااتیان پ ا ببهسااتی‪ .‬ئاااواره وهک ماساای لااه نێااو دهریااای زهحمهتکێشااانی کوردسااتان دا دهژیااا‪،‬‬ ‫دهشارایهوه‪ ،‬فێری دهکردن و لێیان فێر دهبوو‪.‬‬ ‫لااه ڕاپهرێنااه هکدارانهکااهی ‪ 56 – 57‬دا نهخشاای هااهره بنااهرهتی بااه تایبااهتی لااه باااری تااهداروکات و بهرێاوونااهوه بااه مااهال ئاااواره بااوو‪ .‬ئااهو خۆشهویساات و ج ا متمانااهی خااهڵک‬ ‫بوو‪.‬‬

‫گوتبایه باوهریان پ دهکرد و به قسهیان دهکرد و‬

‫بۆ کار و تێکۆشان به پێویست زانیبایه بۆیان ج به ج دهکرد‪.‬‬

‫ئاااواره پسااپوری کااار ننێناای بااوو‪ .‬زیاااتر لااه شااه ساااڵ بااه ننێناای ژیااا و دوژماان نااهیتوانی شااوێنی هااهڵگر ‪ ،‬براسااتی دهزگااای جهههننااهمی ساااواک و دهزگااا جاسووساای یااهکانی دیکااه‬ ‫بهدهستی یهوه دا مابوون‪.‬‬ ‫سااهرهنااب رێژیماای شااا وهک زۆر جاااری دیکااه دهسااته و داوێناای خااائین و خۆفرۆشااه خۆماااڵی یااهکانی بااوو‪ .‬بااههاوکاری هێناادێک خااائینی بااه رهواڵااهت کااورد ئاااوارهی لااه داو خساات و لااه‬ ‫گوناادی [ دیااواالن ]ی ناو ااهی سهردهشاات بااه دیلاای گاارت‪ .‬ماااوهی زیاااتر لااه ااوار مانااگ ئاااواره لااه ژێاار ئهشااکهناه دا ڕاگێاارا‪ ،‬هااێن شااتێک تهئساایری لهسااهر ئیمااانی ئااهو دانااهنا و لێااوی‬ ‫ئهمینداری بۆ دڕکاندی ننێنی یهکانی خهبات ههڵنهپاڕا‪.‬‬ ‫بهاڵب ههروهک زره دێموکراتهکان پا ماوهیهکی کهب له کۆمهڵی کوردهوارهی دهرکراون و مۆری خهیانهتیان به نێو اوانهوه لکێندراوه‪ ،‬زره کوردستانهکه پا ماوهیهکی‬

‫الپهرهی ‪6 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 6‬‬

‫کاارد بااوو بااۆ خااۆى با و ئااهو کێشااهیه ارهسااهر بکااات‪ .‬ئاااواره بااه پێااى واجبااى خااۆى و بااه ههساات کااردن بااه مساالولیهتى خااۆى‬ ‫بااهب کاااره ههسااتا بااوو و شااهوێک لااه شااهوانى مااانگى بانهمااهرى ‪ 1357‬ى هااهتاوى بااه خااۆى و دوو پێشاامهرگهوه بااۆ ارهسااهرى‬ ‫کێشااهکه ده ێتااه گوناادى دیااوااڵن و لااه پااا راگهیشااتن بااه کێشااهکه و ارهسااهر کردنااى لااه الیااهن خااۆفرۆ حهسااهن سااهکرى‬ ‫دیاااوااڵن ماااهال ئااااواره دهرماااان داو دهکااار و هاااهر ئاااهو شاااهوه حهساااهن ساااهکر پیااااو دهنێااارى باااۆ داب و دهزگااااى حکووماااهتى و‬ ‫بااهیانى زوو مااهال ئاااواره بااه ههلیکۆپتااهر لااه گااهڵ دوو پێشاامهرگهکهى دهبااهن بااۆ شااارى سهردهشاات و لااه پاشااان لااهوێوه بااهر‬ ‫دهکاارێن بااۆ دادگاااى سااهحرایى جهڵ ادیان کااه ئااهو دهب بااۆ تێکۆشااهرانى حیزبااى دێمااۆکرات لااه الیااهن ژنیااراڵ (اویساای) جااهلالدى‬ ‫شااا پێااک هاااتبوو‪ .‬کاتێااک مااهال ئاوارهیااان گاارت تااا ئااهو کاتااهى شااههیدیان کاارد زیاااتر لااه ااوار مااانگى خایانااد لااهو ماوهیااهدا‬ ‫زۆرتااار لاااه قهسااااب انهکهى جهڵااادیان رادهگێااارا‪ ،‬یاااهک دوو جاااار هێنایاناااهوه پادگاااانى سهردهشااات و لاااه ژێااار درنداناااهترین و‬ ‫سااامناک تاارین ئهشااکهناه و ئااازار دا بااوو بااهاڵب بااه شااههامهت و ئهمینداریااهکى زۆرهوه خااۆى راگاارت و ئااهو ئهمانهتااهى دایکااى‬ ‫نیشاااتیمان کاااه باااه الیاااهو باااوو ناااهى درکاناااد و ننینیاااهکانى لهگاااهڵ خاااوێنى گهشاااى دا ناااهمامى ئاااازادى کوردساااتانى رهنگاااین و‬ ‫دهاللیان پاراو کرد ‪.‬‬ ‫ئاخرهکااهى کاتێااک دوژمنااهکان بۆیاااان روون بااۆوه کااه ماااهال ئهحمااهد شڵماشاای خزماااهت بااه گااه و نهتهوکاااهى دهگااهڵ ااۆر اااۆر‬ ‫شاایرى مااهمکى دایکااى دا بااه گااهرووى داکااراوه و دهگااهڵ هااهموو دهمارهکااانى لهشاای و لااه نێااو دڵااۆۆ دڵااۆپى خااوێنى نێااو لهشاایدایه‬ ‫تا کاتێک گیان له جهستهى دا ب خهیانهت به گه و نهتهوه و واڵت ناکا‪،‬‬ ‫ههربۆیاااه جاااهالدانی رێژیمااای پاشاااایهتی ئێاااران زۆر بااا باااهزهیى یاناااه شاااههید ماااهال ئااااواره لاااه گاااهڵ دوو خاااهباتگێری دیکاااهی‬ ‫حیزباای دێمااوکرات‪ ،‬رهحمااانى حهمااهدى وهتمااان اوشااین و ماااهال که ااه " محهممااهد ئهحمااهدی" کااه هااهردووکیان خااهڵکى گونااادى‬ ‫دیاااوااڵن ى ناو اااهى سهردهشااات باااوون‪ .‬لاااه ماااانگی بانهماااهڕی ‪( 1357‬ماااای ‪ ) 1968‬لاااه گونااادی دیاااوااڵن گیاااران ‪ ،‬و دوای اااوار‬ ‫مانااااگ زیناااادان و ئهشااااکهناه لهبااااهره بااااهیانى رۆژى ‪ 11‬ى خااااهرمانانى ساااااڵى ‪ 1357‬هااااهتاوى ( ‪2‬ی ساااایپتامبری ‪ 1968‬ى ز )‬ ‫له خوار نهخۆش انهى شار له شوێنێک به ناوى "خڕى کانى سارد " شاری سهردهشت ئیعداب کران‪.‬‬ ‫باااه پێاهواناااهى‪ ،‬ئاااهوهى تاااهرمى شاااههیدهکانى جوواڵناااهوهى سااااڵهکانى (‪57 – 56‬ى هاااهتاوى) یاااان باااۆ ااااو ترساااێن کردناااى‬ ‫خااهڵک بااه شااار و گوناادى کوردسااتان دادهگێاارا‪ .‬بااه کریگیراوانااى رژیاام هااهر بااهو بهیانیااه زووه تااهرتیبى ناشااتنى تااهرمى ئااهو‬ ‫ساا شاااههیدهیان دابااوو لاااه قبرسااتانى گااارده سااوورى شاااارى سهردهشاات و تاااا هنااد ماناااگ دواتاار شاااوینى ناشااتنهکهیان ئاشاااکرا‬ ‫نهبوو بهاڵب له پاشان گلکوى پیرۆزیان بوو به جی نهزرگهى پیر و الوى کورد‪.‬‬ ‫خاتێااج جااهالدهخانی شااا مااهال ئاوارهیااان بااۆ گۆرهپااانی تیااره باااران ده برد‪،‬بااه دهنگاای بااهرز و شۆڕشااگێڕانه گااوتی‪(،‬بااه خوشااتنی ماان خااهباتی رهزگاااری خااوازی نیشااتمانپهروهرانی خااورد‬ ‫دووای نایه)‪.‬‬ ‫بژى کوردستان )‪.‬‬

‫سهر اوه ‪ :‬یادی یاران‪ ،‬نووسینی حهمه رهسووڵ حهسهن پوور و رۆژنامهی کوردستان‬

‫رێگای مهال ئاواره ‪ ،‬رێگای کوردی ههژاره‬ ‫رۆژنامهی کوردستان ژماره ‪111‬‬ ‫ئاماده کردنی ‪ :‬رهحمان نهقشی‬ ‫هااهموو رۆژێکاای مێااژووی خوێناااوی و پااڕ لااه کارهساااتی خااهباتی گااه لی کااورد شاااهیدی گیانبااازی و فیااداکاری یااهک یااان هنااد‬ ‫کهس له باشترین رۆڵهکانی ئهب گهله حهق وازهیه‪.‬‬ ‫کااااهب رۆژی مێااااژووی بزووتنااااهوهی رزگاری وازانااااهی خااااهڵکی کوردسااااتان ههیااااه کااااه شاااا ره الوێکاااای تێاااادا شااااههید نااااهکراب و‬ ‫شۆرهساااوارێکی تیااادا ناااهک ال بااا ‪ .‬باااهو جاااۆره بهشاااانازی یاااهوه دهتاااوانین بڵاااێن هاااهموو رۆژێکااای ههفتاااه و هاااهموو ههفتهیاااهکی‬ ‫مانگ و ههموو مانگێکی ساڵمان بیرخهرهوهی حهماسه و بوێری و قارهمانهتی ئهو رۆڵه‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪5 :‬‬

‫‪Page : 5‬‬

‫کورتهیهک له ژیاننامهی شههید مهال ئاواره (ئهحمهد شڵماشی)‬ ‫ئاماده کردنی ؛ رهحمان نهقشی‬ ‫* مااهال ئاااواره (ماااهال ئهحمااهد شڵماشااای) لااه یااهکێک لاااه رۆژهکااانى سااااڵى ‪1313‬‬ ‫هاااهتاوى ( ‪ 1935‬ى ز ) لاااه گونااادی " شاااڵما " ساااهر باااه شارساااتانی سهردهشااات‪،‬‬ ‫لااه هااۆزى ههمهوهنااد لااه دایااک بااوو‪ .‬بنهماڵااهى مااهال"محهممااهد ئااهمین" بااوون بااه‬ ‫خاوهنى کورێکى اوشین و خنایالنه‪.‬‬ ‫باااوکى ئهحمااهد لاااه هااۆزى ههمهوهنااد باااوو و بااه فهقییااهتى رێگااااى کااهوتبو ئاااهب‬ ‫گوناااده دڵاااى لێاااى گیااار بباااوو هاااهر لاااهو ژناااى هێناااا باااوو و بنهماڵاااهى پێکاااهوه‬ ‫نابوو‪.‬‬ ‫مااهال حهمااهدهمینى باااوکى ئاااواره مرۆەیکااى لااه خااواترس و زانااا و عااالم بااوو لااه‬ ‫شااهرعى ئیساااالمیدا و لاااه ساااهرب و نااهحوى عهرهبیااادا دهساااتێکى باااااڵى هاااهبوو زۆر‬ ‫مهساااائیلى شااااهرعى لااااه ال دهکرانااااهوه‪ .‬بێاگاااه لااااهوه خۆشهویسااااتى نیشااااتیمانى‬ ‫وهال نهنا بوو ئۆگرى نهتهوه و نیشتیمانهکهى بوو‪.‬‬ ‫لاااه مناااداڵێوه الی بااااوخی خوێنااادبووی‪ ،‬پاشاااان لاااه حاااوجره و مزگهوتاااهخانی خوردساااتاندا‪،‬گهڕا باااوو و خوێنااادبووی‪ .‬ماااهال ئااااواره لاااه ساااهردهمی خوێنااادن و گاااهڕان باااه خوردساااتاندا‪،‬ب‬ ‫بهشاای و هاااهژاری گاااهڵی خاااوردی دی بوو‪،‬دهسااات تاااهنگی و ناااهداری جێشااات باااوو‪ ،‬باااۆ رزگاااری گاااه رێگاااای خاااهباتی سیاسااای گرتهباااهر‪،‬و باااوه ئهنااادامی حیزبااای دێماااوخراتی خوردساااتان‪ ،‬و‬ ‫خادرێكی تێكۆشهر و زانای حیزب بوو‪.‬‬ ‫ئاااواره لااه ماااڵ و ژیااانى خااۆى دوور کااهوتبۆوه بااهاڵب هااهموو جێگهیااهکى ئااهب کوردسااتانهى بااه ماااڵ و زێاادى خااۆى دهزانااى و لااهو کاتهیااهوه لااه ماااڵ دوور کااهوتبووه ههسااتى بااه غااهریبى‬ ‫نااهکرد بااوو‪ .‬وونکااه ئااهو تااهنیا خااۆى بااه رۆڵااهى دایااک و بااابى نااهدهزانى و خااۆى بااه رۆڵااهى هااهموو خااهڵکى کوردسااتان دهزانااى هااهر بۆیااه بااوو ئااهو دهب و ئێسااتا ئهوانااهى ناااو و‬ ‫ناوبانگى ئاوارهیان بیستبوو رێزى تایبهتى یان بۆى ههیه‪.‬‬ ‫* ئاااواره لااه ساااڵى ‪1351‬ى هااهتاوى (‪ 1961‬ى ز) بااه هااۆى حیزبایااهتى و ئاایا وکااارى سیاساای یااهوه لااه بااهر اااوى ساای ورهکانى پاشااایهتى بۆگااهن ئاشااکرا بااوو بااهرهو کوردسااتانى‬ ‫گااهرمێن رێااى داگاارت کااه ئااهو دهب تااازه شۆرشااێکى گااهرب و گااوڕى تێاادا بااهرپابوو بااوو‪ .‬ئااهو االکانااه لااهو شۆرشااه دا بهشاادارى کاارد و هێناادهى نهخایانااد لهبااهر ئهمیناادارى و ئااۆگرى‬ ‫له راده به دهرى به خاک و واڵت بوو به جیى متمانهى رێبهرایهتى شۆر ‪.‬‬ ‫* مااهال ئاااواره لااه پااا ساااڵهکانى (‪ 55‬و ‪ 53‬ى هااهتاوى) لااه گااهڵ هنااد کاااادرى دیکااهى حیاازب وهک‪ :‬سااولهیمان مااوعینی‪ ،‬ساامای شااهریفزاده‪ ،‬قااادر شااهریف ‪ ...‬لااه کوردساااتانى‬ ‫گهرمێنااهوه گهڕایاااهوه کوردسااتانى ئێاااران و گۆ ااانێکى باااه دهساااتهوه گاارت و لاااه ناو ااهکانى باناااه و سهردهشاات لاااه نێاااو جوتیاااران و زهحمهتکێشااااندا ئااهرکى نیشاااتیمانى خااۆى باااه جااا‬ ‫دهگهیاند‪.‬‬ ‫* ئاااواره لااه دهورانااى فااهق یااهتى لااه حااوجرهى فااهقێیان و پاشااانیا بااه خویندنااهوى شااێعرى شاااعیرانى نیشااتیمان پااهروهرى کااورد ئااۆگرى یااهکى زۆرى بااه شااێعرى پاااراو و رهسااهنى‬ ‫کاااوردى پهیااادا کااارد باااوو و لاااه کااااتى پێشااامهرگایهتى زۆر جاااار باااه زماااانى خاااهڵک شاااێعرى دهگاااوتن و زۆر زوو شاااێعرهکانى دهماااا و دهب لاااه نێاااو خاااهڵکى دا بااااڵو دهبوناااهوه و خاااهڵک‬ ‫شێعرهکانى ئهویان بۆ یهکترى له بهر دهگووتهوه ‪.‬‬ ‫ئهگهر بمانهو به ناخى شێعرهکانى ئاواره دا باینه خوارهوه و دابه کردنێکیان ل بکهین بۆمان دهردهکهو ئهو دوو جۆره ههڵبهستى هۆنیوهتهوه‪.‬‬ ‫ههڵبهستى نیشتیمان پهروهرى وهک ههڵبهستى "کوردب کوردستانم دهو " و " توتنهوان"‪ ،‬ره بگیرى و الى الیه‪ ،‬ههڵبهستى توتنهوان له دیارده کۆمهاڵیهتیهکانهوه ده ێته‬ ‫سااهر دیاااردهى سیاساای‪ .‬دیاااره ئاااواره هااۆی بااه مهینهتیااهکانى گهلهکااهى بااه هااۆى سیاساای دادهن ا ‪ .‬هااهروهها لااه ههڵبهسااتى الى الیااه دا کااه الوانهوهیااه دوباااره ئاماااناى دهربرینااى‬ ‫نیشتیمان پهروهرییه‪ .‬ههڵبهستى وهسفى وهک " ئاالن "‬ ‫* لاااه باااههارى سااااڵى ‪ 1357‬ى هاااهتاوى ( ‪ 1968‬ى ز ) دا باااه قاااهولى خاااهڵکى لێااارهوارى الى خۆماااان کاااه بااان دهوهن شاااین باااوون تێکۆشاااهرانى حیااازب بهرهباااهره داوهریناااهوه واڵتاااى و‬ ‫ئهوانى تا ئێستا له پهنا و پهسیوان و ئهشکهوتى تهنگ و تاریک و تنوک و سارد و کادێن و و انهى تهنگهبهر دا خۆیان حهشاردا بوو خۆیان وهبهر ههتاو دا‪.‬‬ ‫ژاناادارب و جاشااه خۆفرۆشااهکان و ڵکاااو خااۆره بۆدهڵااهکانى حهمااه رهزا کااه تواناااى بااهر بااهرهکانى روو بااهروویان لااه گااهڵ ئااهب تێکۆشااهره لااه خااۆ بوردوانااه دانااهبوو بااه شااێوهى کااۆن و‬ ‫ههمیشهیى ئاغاکانیان دهستیان به فیڵ و داو نانهوه بۆ ئهب تێکۆشهرانه کرد‬ ‫* حهسهن سهکر کوی اى گوندى دیوااڵن به دنهدانى حاجى برایمى بهریاجى کێشهى زهوى و زارى له نێو جوتیارانى گوندهکه سازکرد بوو له الیهکى دیکه داواى له ئاواره‬

‫الپهرهی ‪4 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 4‬‬

‫پێنااااو ئاااازادی دا قارەماااانەتییە‪ ،‬ئیااادی ااااو لە ئاکاااامی خەبااااتی ئەوانە نااااکەین‪ .‬لە دەساااتپێکی کارەکەیاااان دەڕواناااین و لە پشااات ساااەریان ڕادەوەساااتین‪ .‬ئەگەر ساااەرکەوتن خەنااای‬ ‫لەخۆیان و شانازیی هەتا هەتاییان پ دەبڕ ‪ .‬ئەگەر شکستیان خوارد و شەهید بوون دەبنە ڕەمزی بەردەوامیی خەباتمان و خوێنیان دەبێتە ڕوون کەرەوەی رێگامان‪.‬‬ ‫بە هەماااوو پێوەرێاااک خەبااااتی ەکااادارانەی ‪57،56‬ی ڕۆژهەاڵتااای کوردساااتان خەبااااتێکی ڕەوا‪ ،‬ئاماناااادار‪ ،‬خەڵکااای‪ ،‬بە پڕەنسااای و بیرلێکاااراوە باااوو‪ .‬یەکەب‪ ،‬ڕەوا باااوو اااونکە کاااورد‬ ‫زوڵمااای لاااا دەکاااارا و مااااافی زەوت دەکاااارا‪ ،‬هەر وەک ئیسااااتا هەروایە‪ .‬بااااۆیە دەبااااوو لە بەراماااابەر زوڵاااام و زاڵاااام دا ڕاوەسااااتان و خەبااااات هەباااا ‪ .‬دووهەب‪ ،‬ئامانااااادار بااااوو ااااونکە‬ ‫دەیویساات لە وار یااوەی ئێراناای ئەو زەماناادا ئااازادیی ژیااان و مااافی نەتەوەیاای بااۆ کااورد دابااین بکااا‪ .‬سااێنەب‪ ،‬خەڵکاای بااوو ااونکە لە دەرەوەڕا ساااز نەکرابااوو و بەرهەماای ڕاپەڕیناای‬ ‫ڕۆڵە ئازاکااانی گە بااوو‪ .‬لەڕاسااتیدا خەڵااک و پێشاامەرگە یەک مانایااان هەبااوو و لێااک جااو نەدەکاارانەوە‪ .‬ا وارەب‪ ،‬بە پڕەنساای بااوو ااونکە بااۆ دیفاااێ لەخااۆ و تێکۆشااانی خااۆ ساااز‬ ‫کرابااااوو و تەنیااااا دژی هێاااازە سااااەرکوتکەرەکانی ڕێااااژیم ڕادەوەسااااتا و شااااەڕی دەکاااارد‪ .‬ئەو باااازووتنەوەیە لەسااااەداقەت و داوێنپاااااکی و کااااارجوانی دا نمااااوونەی کەب بااااووە‪ .‬پێااااناەب‪،‬‬ ‫بیرلێکاااراوە باااوو اااونکە ڕێگاکاااانی دیاااکە تااااقی کراباااوونەوە و بە ئاکااااب نەگەیشاااتبوون‪ .‬دەبااا لە بیرماااان بااا خەبااااتی ئەو ڕۆڵە قارەماناااانە پاشاااماوەی خەبااااتی مەدەنیااای پێشاااەوا‬ ‫قازی محەممەد و هاوڕێیانی لەماوەی دامەرزانی کۆماری کوردستان و پێا ئەودا بوو کە دیتمان ۆن بێڕەحمانە سەرکوت کرا‪.‬‬ ‫ئیناااااا بەداخەوە لەباشااااووری کوردسااااتانیا تەنااااگ بە خەباتکااااارانی ڕۆژهەاڵت هەڵانرابااااوو و ژیانیااااان لاااا حەراب کرابااااوو‪ .‬هەربااااۆیە دوای بیاااار کااااردنەوەی زۆر و هەڵسااااەنگاندنی‬ ‫هەموو پێشناتەکان دەست بەو خەباتە کرابوو‪.‬‬ ‫ڕاساااااتە خەبااااااتی ەکااااادارانەی سااااااڵەکانی ‪ 57،56‬بەداخەوە ساااااەرنەکەوت و دوای مااااااوەیەک تێاااااک شاااااکا‪ ،‬بەاڵب ڕادەی شاااااوێندانانی ئەو خەبااااااتە و بەتاااااایبەت خەباتکاااااارانی ئەو‬ ‫دەورەیە لەساااەر نەوەی دواتااار بەڕادیەک باااوو کە هەتاااا ئێساااتا لەبیااار و زەینااای خەڵکااادا مااااوەتەوە‪ .‬کەب ناااین ئەو کاااڕ و کاااوڕە کاااوردانەی بە ااااولێکەریی پێشااامەرگەی ‪ 47،56‬دواتااار‬ ‫ڕێگاااای خەباتیاااان گااارتە بەر و بەرگااای پیااارۆزی پێشااامەرگەیان پۆشااای‪ .‬کەب ناااین ئەو د ایاااک و باوکاااانەی لەعیشاااای خەباتکاااارانی ئەو بااازووتنەوەیە مناااداڵی خۆیاااان بەنااااو دەکاااردن و‬ ‫هانیااااان دەدان رێگااااای ئەوان بگاااارنە بەر‪ .‬کەب نااااین ئەو نووسااااەر و ڕووناااااکبیرە کااااورد و غەیاااارە کااااوردانەی نیااااوەرۆکی خەباااااتی ەکاااادارانەو کەسااااایەتیی قارەمانااااانی ‪ 57،56‬یااااان‬ ‫کاااردۆتە باااابەتی نووساااینەکانیان و هەرکااااب بە شاااێوەیەک لێکیاااان داوەتەوە‪ .‬کەمااایا نەباااوون ئەو جاااا و جاساااووس و خاااۆفرۆ و داڵااادەدەر و وەدوو کەوتاااووانەی لەساااایەی باااوونی‬ ‫خەباتکاااارانی ‪ 57،56‬خۆشااا زمەتیی تەواوی خۆیاااان بە هێزەکاااانی دوژمااان نیشاااان دا و ژیاااانێکی سەرشاااۆڕانەیان داباااین کااارد‪ .‬هەر ااای باااوو ئەو راپەڕیااانە نوورێاااک باااوو لە تااااریکی دا و‬ ‫ئەستێرەیەک بوو کە خوشی و بەداخەوە زوو ون بوو‪.‬‬ ‫دەسااااتپێکردنی خەباااااتی ەکاااادارانەی ‪ 57،56‬لااااووتکەی هەڵوێسااااتی کااااۆمەڵە مرۆەێااااک بااااوو کە هەر ەنااااد ئاسااااۆی سااااەرکەوتنیان بەڕووناااای نەدەبیناااای بەاڵب بڕیاریااااان دا هەوڵ باااادەن‬ ‫تیشااکی خااۆر بااڕژێننە نێااو ژووری ژیااانی کااورد‪ .‬ئەوان بە بەلەمێکاای ااووکەی ب ا ئیمکااان‪ ،‬خۆیااان بە نێااو دەریااایەکی تۆفاناااوی داکاارد و ویسااتیان لێاای بااپەڕنەوە‪ .‬هاوارێااک کە ئەوان‬ ‫وەرێیاااان خسااات هەر ەناااد زوو دە گەروودا خنکێنااادرا‪ ،‬بەاڵب زایەڵەی ئەو هااااوارە ئێساااتا دەگااااتە گاااوێی ئەوانەی دەیاااانەو ببیسااان‪ .‬ڕاپەڕینێاااک کە خەباتکاااارانی ‪ 57،56‬دەساااتیان‬ ‫پااا کااارد و ساااەربەرزانە درێژەیاااان دا هەماااان ماناااای اااۆنیەتیی ژیاااان و ماااردنە‪ .‬ماناااای ئەو خەبااااتە دەبااا لەب ڕساااتەیەدا بەدی بکەیااان‪ :‬بە ئومێااادەوە باااۆ ئاساااۆی ساااەرکەوتن ڕواناااین‪.‬‬ ‫غەدرێاااک کە لەو ڕاپەڕیااانە و خەباتکاااارانی ئەو ساااەردەمە کااارا غەدری مێاااژووییە و هااایڕ ااااوێکی بیناااا و مێشاااکێکی وشااایار نااااب لەبیاااری بکاااا‪ .‬ئەوانەی لە دژی خەباتکاااارانی ‪57،56‬‬ ‫جوواڵنەوە و بۆ تێک شکاندنی ئەو خەباتە هەوڵیان دا‪ ،‬دەب لە خۆیان و بارەگای گە شەرب بکەن‪.‬‬ ‫یااااد و نااااوی خەباتکاااارانی بااازووتنەوەی ‪ 57،56‬دەبااا وەک یااااد و نااااوی خەباتکاااارانی ئەمریکاااای التاااین و بااااقیی گەالنااای ڕاپەڕیاااو لەنێاااو دڵەکاااان دا بمێنێاااتەوە کە نماااوونەیەکی‬ ‫ئەوەی خوارەوەیە‪:‬‬ ‫" یادی لە پڕۆسەی ژیانی ب باکانەی دا وەبیر دێنینەوە‪،‬‬ ‫کە زایەڵەی هاوارەکانی‪،‬‬ ‫وەک ناقووسی بەربەیانی‪،‬‬ ‫خەوی لە اوی ئەب قاڕرەیە دەزڕاند‪.‬‬ ‫ئەو میراتی هاواڵتییانی پێ واس‪،‬‬ ‫ڕۆڵەی ب هاوتای خەڵکی التین‪،‬‬ ‫ویکتۆر خارایە"‪.‬‬ ‫هەیاس کاردۆ ‪ -‬ئوستڕالیا ‪٠١/٤/٣١٠٢ -‬‬ ‫سهر اوه ‪ :‬نامێلکهی ‪ / 57 - 56‬رێکهوتی ‪2 :‬ی مای ‪2113‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫الپهرهی ‪3 :‬‬

‫‪Page : 3‬‬

‫زایەڵەی هاوارێک‪ ،‬مانای ڕاپەڕینێک‪ ،‬ئاکامی غەدرێک!‬ ‫هەیاس کاردۆ‬

‫" ئەی قارەمان ان‪ ،‬ئەوە خوێنی ئێوەیە کە لە دڵم دا وەک ئەستێرە‬ ‫خوشی و ئەوینی لە من دا پەروەردە کرد‪ .‬چ لەشێک بەو خوێنە ئاڵە پاک نابێتەوە؟"‬ ‫(شیعری‪ :‬سنیە صالح‪ ،‬وەرگێڕانی هەیاس کاردۆ)‬ ‫ئاااارامیی دەریاااا جاااوانە‪ ،‬بەاڵب دەریاااای بااا شاااەپۆ هەیبەتااای نیااایە‪ .‬ئاسااامانی سااااو دڵگوشاااایە‪،‬‬ ‫بەاڵب شااااااری ەی هەورە برووسااااااکە و هاااااااتنە خااااااواری فرمێسااااااکە بە گوڕەکااااااانیەتی کە بێاااااادەنگی‬ ‫دەشااکێن و جموجااۆڵ ساااز دەکااا‪ .‬دەشااتی ساااب و ب ا ساانوور پیاسااەی ل ا خۆشااە‪ ،‬بەاڵب ئەوە کێااو و‬ ‫تەالن‪ ،‬کەناااد و لەناااد و هەوراز و نشاااێوە کە تاااین و تااااقەت زیااااد دەکاااا و لە‬

‫ااااالکتر ڕادەگااار ‪ .‬ڕووبااااری ئااااراب و مەناااد هەر ەناااد ڕەنگێکااای جاااوانی هەیە و ساااوکنایی هێااانەرە‪،‬‬

‫بەاڵب ۆب بە کەب هەڵ ڕاندن و ها و هووشەکەیەوە مانا دەدا و ئوبووهەتی خۆی دەنوێن ‪.‬‬ ‫وەک اااۆن تاااامی ژیاااان باااۆ خەڵاااک جیااااوازە‪ ،‬ماناکانیشااای الی ئەوان فەرقیاااان هەیە‪ .‬بەشاااێک‪ ،‬هەماااوو ڕۆژ دەمااارن باااۆ وەی ژیاااانی ڕواڵەتیااای خۆیاااان ڕاگااارن‪ .‬بەاڵب ژماااارەیەک ماااردن‬ ‫دەکەنە بەڵااگەی ااۆنیەتیی ژیااان و ماانەت هەڵ ناااگرن‪ .‬هێناادێک ژیانیااان باااۆ سااەربەردانەوە دەو ‪ ،‬کە اای ژمااارەیەک بە سااەری بەرزیاااان سااەر بە ژیااان دادەخەن‪ .‬کەسااانێک ماااانەوە‬ ‫لەنێاااو ئااااوی مەناااد و ەقبەساااتوو دەکەنە فەلساااەفەی ژیاااان‪ ،‬لە کاتێاااک دا خەڵکانێاااک پێیاااان خۆشاااە دەریاااای ڕووح و ڕووبااااری لەشااایان شاااەپۆالن بااادەن و قەت باااۆ تااااقە سااااتێک‬ ‫نەوەساااتن‪ .‬بەشاااێک وا بە قاااازانن دەزانااان ڕایەڵااای تەونااای بیااار و مێشاااکیان بااادەنە خەڵکااای دیاااکە هەتاااا بە کەیفااای خۆیاااان بۆیاااان باااادەن‪ ،‬کە ااای خەڵکانێاااک کلیلااای قفڵااای بیریاااان وە‬ ‫کەس نادەن و تەنیا خۆیان دەزانن ۆنی بەکار دێنن‪.‬‬ ‫ئەوانەی ‪ 45‬سااااڵ پاااێا ئێساااتا بااازووتنەوەی ساااەربەرزانەییان وەڕ خسااات و گاااۆمی مەنااادی ئێرانیاااان شاااڵەژاند‪ ،‬لەڕاساااتی دا ئەو دڵە جەساااوور و بیااارە تیاااژ و لەشاااە بەهێااازانە باااوون‬ ‫کە تەنیاااا مەرە دەی تاااوانی ڕایاااان وەساااتێن ‪ .‬ئەوان زایەڵەی هاوارێاااک باااوون خەریاااک باااوو ب نکێنااادر ‪ .‬ئەوان ماناااای ڕاپەڕینێاااک باااوون خەریاااک باااوو ساااەر بباااڕدر ‪ .‬ئەوان بڕیااااری‬ ‫گەلێک بوون غەدری ل دەکرا‪.‬‬ ‫بە هەر پێاااوانەیەک بیگاااارین و لەهەر دەربااایاەیەکەوە اااااو لەپێکنێنەراناااای بااازووتنەوە سااااەربەرزانەکەی ‪57 ، 56‬ی ڕۆژهەاڵتااای کوردسااااتان بکەیاااان نااااتوانین هەیبەتاااای جااااوامێرانە و‬ ‫ڕووحااای خاااۆڕاگری و بڕیااااری کاااوردانەی ئەو کاااۆمەڵە تێکۆشاااەرە لەبەر ااااو نەگااارن‪ .‬ئەوان ڕاباااوون باااۆ ئەوەی شاااەق لە تااارس هەڵااادەن و تاااابووی "نەتاااوانین" بشاااکێن‪ .‬ئەوان لاااووتکەی‬ ‫بەرزی یایااان بااۆ ژیااان هەڵبااژارد ااونکە لەنزمااایی بۆنیااان دەگاارت و لێاای وەڕەز بااوون‪ .‬ئەوان شااەقیان لەملکە اای هەڵاادا و "سااەربزێو"ییااان کااردە پیشااە‪ .‬ئەوان دەسااتیان بە خەبااات‬ ‫کرد ونکە خەریک بوو ملیان بە داوی باریکی غەدر ببڕدر ‪ .‬ئەوان ویستیان بە دەنگی بەسامی ەکەکانیان خەڵکی لەخەوی زستانی هەستێنن و بێدەنگیی شەو بشکێنن‪.‬‬ ‫کەسااێک برساای ب ا قەت بااۆ تااامی خااۆ و پااڕ ویتااامینی خااواردن ناااگەر ‪ ،‬ئەو دەفکااری تێاار کردناای زگاای دایە‪ .‬ئەوەی لە ژێاار ئەشااکەناەی بەردەواماای جەسااتەیی دایە بیاار لەتاریااک‬ ‫یاااان ڕوونااااک باااوونی ژووری ماااانەوەی ناکااااتەوە‪ ،‬ئەو دەفکاااری کەمکاااردنەوەی ئازارەکاااانی دایە‪ .‬فرمێساااک تەنیاااا ئەو کااااتە دێاااتە خاااوار کە دڵ هەڵ دەقر ااا ‪ .‬بااازە ئەو کااااتە خاااۆی‬ ‫وەدیااار دەدا کە گاااوڵی دڵ شاااکۆفە دەکاااا‪ .‬مەگەر کەسااانی لە ژیاااان وەڕەزە یاااا ن مالی ولیاااا‪ ،‬دەنااا کەس پێااای خاااۆ نیااایە خااوێنی باااڕژ یاااان خاااوێن بڕێااژ ‪ .‬ژیاااان هێنااادە خۆشاااە کەس‬ ‫پێاای خااۆ نیاایە بە ئاسااانی بەجێاای بێڵاا ‪ .‬ماااداب وایە دەب ا پەی بەو ڕاسااتییە بەریاان ئەوانەی دەسااتیان بااۆ خەباااتی ەکاادارانەی ‪ 57،56‬باارد و ااوونە نێااو سااەنگەری بەرگاارییەوە‬ ‫دەب‬

‫ەندە کەوتبنە نێو تەنگەژەی ژیانەوە‪.‬‬

‫سااەرکەوتن یاااان شکسااات‪ ،‬دروساااتی یاااان هەڵە باااوونی خەباااات یاااان کاااردەوەیەک دەر ناخاااا‪ .‬دەکااار زۆر خەبااااتی ڕەوا و کاااردەوەی دروسااات بە ئاکااااب نەگەن و شکسااات ب اااۆن‪ .‬پاااێاەوانەی‬ ‫ئەوە هەر ڕاسااااتە‪ .‬واتە دەکاااار ‪ -‬دیتراویشااااە ‪ -‬گەلێااااک هەوڵاااای نااااابەج و کااااردەوەی ناردوساااات بە ئاکاااااب بااااگەن و سااااەرکەون‪ .‬کۆمەڵگااااای ئااااێمە دەوە دا بەداخەوە کێشااااەی هەیە‪.‬‬ ‫یااانی کاتێااک ڕێااز و خۆشەویسااتیی خۆمااان بااۆ خەباتێااک یااان هەوڵیااک دەر دەبااڕین کە سااەرکەوتن وەدەساات بێناای ئەگینااا دەکەویاانە پاشااملە کوتااانی‪ .‬ئااێمە کەمتاار بیاار و فەلسااەفەی‬ ‫گەاڵڵە داڕێژەران و بەڕێوەبەرانی خەبات دەخوێنینەوە‪ ،‬زیاتر ئاکامی هەوڵەکانیان او ل دەکەین‪.‬‬ ‫فیااادڵ کاساااترۆ و هاوڕێیاااانی لە کووباااا خەبااااتێکی ەکااادارانەیان وەڕ خسااات و لە مااااوەیەکی نە زۆر درێاااژدا ساااەرکەوتنیان وەدەسااات هێناااا و دەساااەاڵتی سیاسااایی واڵتەکەیاااان گاااۆڕی‪.‬‬ ‫سااااولەیمانی مااااوعینی و دۆسااااتانی بەهەمااااان سااااەبک و لەسااااەر هەمااااان نەزب بەاڵب بااااۆ ئامااااانای کااااوردایەتی لە ڕۆژهەاڵتاااای کوردسااااتان خەباااااتی ەکاااادارانەیان وەر خساااات و دوای‬ ‫ماااوەیەک خااۆڕاگری و قارەمااانەتی نواناادن شکسااتیان خااوارد و بەشاای زۆریااان شااەهید بااوون‪ .‬ئەگەر کاسااترۆ و ا گااوارا بااوونە ڕەماازی ژیااانی سااەربەرزانە و بااۆ هەتااا هەتااایە ناااو و‬ ‫یادیاااان ماااایەوە‪ ،‬جێااای پرسااایار ە باااۆ نااااب ماااوعینی و شاااەیفزادە و ئەوانەی خۆماااان ئااااوا بااان؟ ئایاااا دەکااار بڵێاااین رێگاااای ئەوان دروسااات باااوو بەاڵب هااای ئەماااان هەڵە؟ داخاااوا دروساااتە‬ ‫ئەوان بە ئازا و اونەترس و پێشڕەو ناو بەرین و ئەمان بە ترسەنۆک و خوێڕی و دواکەتوو؟ ئەگەر خوێندنەوەمان بۆ فەلسەفەی ژیان و خەبات ئەوە ب کە فیداکاری لە‬

‫الپهرهی ‪2 :‬‬

‫تایبهت به ‪ 54‬ساڵهی شههید مهاڵ ئاواره ‪ -‬مهال ئهحمهد شهڵماشی‬

‫‪Page : 2‬‬

‫ناوڕۆک‬ ‫‪ -1‬زایەڵەی هاوارێک‪ ،‬مانای ڕاپەڕینێک‪ ،‬ئاکامی غەدرێک! ‪ ..................‬هەیاس کاردۆ ‪3 ................‬‬ ‫‪ -2‬کورتهیهک له ژیاننامهی شههید مهال ئاواره (ئهحمهد شڵماشی)‪ .........‬ئاماده کردنی رحمان نهقشی ‪4 ....................‬‬ ‫‪-3‬رێگای مهال ئاواره ‪ ،‬رێگای کوردی ههژاره ‪ ................‬رۆژنامهی کوردستان ‪6 ................‬‬ ‫‪ -5‬یادێک له شههید ئاوارهی ههستیار و شۆڕشگێڕ ‪ .................‬نووسینی ‪ :‬مستهفا شڵماشی ‪8 ........................‬‬ ‫‪ -4‬بهشێک له دێمانه سهالح ساالر له گهڵ مهال مححهممهدی شڵماشی ‪11 ................................‬‬ ‫‪ -6‬بهیادی مامۆستای تێكۆشهر مهاڵ ئاوارهی نهمر ‪ ..............‬ئهحمهد مهکاڵوهیی ‪11 ..............................‬‬ ‫‪ -7‬دیمانهیهک له گهڵ بهرێز مامۆستا عهبدوڵال حهسهنزاده‪ ،‬سهبارهت به شههید مهال ئاواره ‪ ..............‬دیمانه‪ :‬شلێر حهسهنپوور ‪13 ...........‬‬ ‫‪ -8‬دیمانهیهک له گهڵ بهرێز و تێکۆشهر کاک مستهفا شڵماشی یهکێک له تێکۆشهران و برای شههید مهال ئاواره ‪......‬گیارهنگ ‪17 ...........‬‬ ‫‪ -9‬یادى یاران (‪ )1‬ساتێک لهگهڵ مهال ئهحمهدى شلماشى (مهال ئاواره) دا ‪ .............‬نووسینی ‪ :‬حهمه رهسووڵ حهسهن پوور‪21 ...................‬‬ ‫‪ -11‬وتووێژی له گهڵ بهرێز کاک مهال ڕهحمان کاژهیی‪،‬یهکێک لهپێشمهرگهکان و هاوڕێی شههید مهال ئاواره ‪...‬ئامادهکردنی شلێرحهسهنپوور ‪53 ........‬‬ ‫‪ -11‬وتووێژ لهگهڵ بهرێز حاجی حوسێن حهدداد‪ ،‬یهکێک لهتێکۆشهرانی دێرینی حدک و هاوڕێی شههید مهال ئاواره ‪ ..........‬گیارهنگ ‪58 .........‬‬ ‫‪ -12‬بهڕێوه بردنی ڕاسپهردهیێکی گرینگ له گهرمین و گهرانهوه بۆ الی ئاواره ‪ ..............‬نووسینی‪ :‬نهبهز عهلی دوست ‪42 .................‬‬ ‫‪ -13‬وتووێژ له گهڵ بهرێز کاک سهعید کوێستانی (کاوه) سهبارهت به شههید مهال ئاواره و هاوڕێیانی ‪ ............‬ماڵپهری گیارهنگ ‪43 .............‬‬ ‫‪ -15‬وتووێژ لهگهڵ بهرێز مامۆستا خالهق حهفیدی هاورێی نێزیکی شههید مهال ئاواره ‪ .......................‬گیارهنگ ‪44 .....................‬‬ ‫‪ -14‬وتووێژێک له گهڵ مامۆستا مهال عهزیز سهبارهت به مامۆستای نهمر شههید ئاواره ‪ ..............‬زاهید شاعیری شڵماشی ‪49 ................‬‬ ‫‪ -16‬کورتهیهک له سهر شههید مهال ئاواره ‪ .........................‬ئاماده کردنی رهحمان خالید نژاد ‪62 .............................‬‬ ‫‪ -17‬بۆ مامۆستای شەهید مەال ئاوارەی نەمر ‪ .................‬زاهید شاعیری ‪63 .......................................‬‬ ‫‪ -18‬وهسفی سهردهشت ‪ .........................‬مامۆستا غهفوور دهباغی ‪66 ..............................‬‬ ‫‪ -19‬ههڵبهستێک بۆ شههید مهال ئاواره ‪ .................‬نووسینی‪ :‬خالید حیسامی (هێدی) ‪67 ............................‬‬