Kva vil du bli? by Vidar Håland

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Industri- og utdanningsbilag onsdag 23. november 2016

KVINNHERAD 2016

KVA VIL DU BLI?

KOMMUNEN MED DET RARE I

At Kvinnherad kommune har utruleg mykje spennande og variert å by på når det kjem til industri, næringsliv og utdanning, får du sjå i dette bilaget. Gløym alt det kjipe ei stund, om arbeidsløyse og uvisse. Les heller om bedrifter som går bra, gründerar som har lukkast, ungdommar som skal utdanna seg og om kvifor ein bonde, sjukepleiar og røyrleggjar elskar jobbane sine.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

– HAR ALDRI HATT Dei viktige gründerane I nedgangstider er vi heilt avhengige av kreative personar som vågar å satsa på ideane sine og som vil starta nye bedrifter som seinare kan bli viktige arbeidsplassar. I dette bilaget kan du lesa intervju med tre ulike gründerar frå Kvinnherad, som alle har tankar om kvifor dei har lukkast og kva eigenskapar ein gründer bør ha. Stig Atle Sunde er sjølvlært innanfor datateknologi, og starta firmaet som seinare er blitt iDrift frå guterommet sitt. I dag er firmaet det største ITselskapet mellom Haugesund og Bergen. Mange kjenner nok Styrk Bekkenes, mannen som bygde opp Noreq og som seinare har selt firmaet sitt til større selskap og vore med på å skapa arbeidsplassar over heile verda. Det er ei klassisk gründerhistorie. Arkitektane og sambuarane Gretha Rød og Ali Heshmati kom heim frå USA og valde å satsa på eige firma. Gjennom LEADinc har dei sett tydelege spor i Kvinnherad, signaturbygga Samspel og Kulturskulesenteret på Husnes. Felles for gründerane vi har intervjua er at dei torde å ta risikoen og å følgja eigne draumar. Vi håpar du som sit med ein gründer i «magen» vil la deg inspirera, og kanskje læra noko nytt. I tillegg kan du lesa om mykje anna spennande i kommunen vår, om ungdom og utdanning, ulike yrke, og om bedrifter og industriområde. Vi meiner dette lesestoffet underbyggjer at Kvinnherad er ein flott kommune å bu og jobba i!

Etter to dårlege år med raude tal, er det full rulle for Kvinnherad Elektro dei komande åra. JONN KARL SÆTRE jonn.karl@kvinnheringen.no 5460 HUSNES • Telefon 53 48 21 30

INDUSTRI, NÆRING OG OPPLÆRING I KVINNHERAD Bilag til Kvinnheringen onsdag 23. november 2016. Bilaget vert òg distribuert til skular i Kvinnherad og industri verksemder i Odda, Jondal og Sunnhordlandsregionen. Opplag: 14.200 Utgjevar Kvinnheringen Ansv. redaktør Tomas Bruvik Grafisk produksjon Kvinnheringen Trykk Bladet Sunnhordland

Det skal den lokale arbeidsmarknaden, mange elektrolærlingar og lokalsamfunnet vera glad for. Kvinnherad Elektro er ei viktig bedrift i Kvinnherad, og gjennom avdelingar og dotterselskap har selskapet armar ut til nærliggjande kommunar i fleire retningar. Totalt har konsernet (sjå faktaboks) rundt 100 tilsette. 2014 og 2015 var to vanskelege år med lite aktivitet, raude tal og ein del permitteringar, fortel dagleg leiar Knut Johannes Helvik. – Vi hadde full rulle fram til

2014. Brått var det full stopp i skipsindustrien, og samferdsle tørka også inn. Bedrifta gjekk på halv maskin, men vi valte å halda på folk så godt vi kunne. Lenge vart det rekna og rekna på jobbar, men mange ordrar glapp. Nokre oppdrag i Odda og Tyssedal har hjelpt på, men i det store og det heile var det nokre magre år.

Lyse tider

No har pendelen heldigvis svinga heilt ut til andre sida. Og vel så det. – Det er snudd heilt på hovudet. Vi har aldri nokon sinne hatt ein slik ordretilgang før som det vi opplever no – det er på rundt 150 millionar kroner totalt, slår Helvik fast med eit smil. I tillegg til dei fire største ordrane til morselskapet (sjå eiga liste), bør det nemnast at Vass-

nes Solutions har fått eit oppdrag som underleverandør for ABB i eit oppdrag for Hydro Karmøy. – På bakgrunn av ordretilgangen har vi tilsett ein del folk i prosjektstillingar knytt til oppdraget med Bømlafjordtunnelen. Vi blir meir og meir eit prosjektselskap, og for å vera konkurransedyktige er det viktig å meistra denne måten å organisera oppdraga på, seier Helvik. Han ser lyst på framtida og viser til at Kvinnherad Elektro no har full rulle ut 2017. – Vi jobbar for å få til kontinuitet og har god tru på fleire oppdrag, særleg innan samferdsle. Der er mange nye prosjekt i kjømda som vi kan rekna på, seier Helvik.

Lærlingbedrift

Kvinnherad Elektro har lange tradisjonar og kan i år feira

KVINNHERINGEN 2015 2016

T FYLDIGARE ORDREBOK Store ordrar for Kvinnherad Elektro • Bømlafjordtunnelen. Utskifting av alt elektrisk/elektronisk utstyr i samband med oppgraderinga av Bømlafjordtunnelen (nattarbeid). Kvinnherad Elektro er underleverandør for Risa AS. Rundt 20 personar i sving på det meste. Ordreverdi: Rundt 100 mill. kr. Nyss oppstarta, full rulle frå nyttår, arbeid i 16 månader.

I SVING: Elektrikar Tor Olav Fredheim frå Kvinnherad Elektro i gang med arbeid på nye Rosendalstunet.

• Solbakkentunnelen, Ryfast. Førearbeidet til elektrojobben i Solbakken-tunnelen, del av Ryfastsambandet. 6–8 personar i sving, start i januar. Ordreverdi rundt 20 mill. kr. • Rosendalstunet. Elektroinstallasjonane i nye Rosendalstunet. 8–10 personar i sving. Ordreverdi: Om lag 20 mill. kr. Nyss oppstarta, arbeid fram til jula 2017.

GODE TIDER: Dagleg leiar i Kvinnherad Elektro, Knut Johannes Helvik, gler seg over fulle ordrebøker.

FAKTA

• Trygge bustader, i gamle Ullvarefabrikken. Elektroinstallasjonane i 12 omsorgsbustader.

Kvinnherad Elektro AS Har rundt 40 fast tilsette. Hovudkontor i Rosendal. Avdelingar på Husnes og i Jondal Dotterselskap (eigardel i parentes): Helland Elektro og VVS (88%) Adresse: Eikelandsosen Rundt 20 tilsette. Opererer hovudsakleg i Fusa og Kvam Vassnes Solutions (51%) Adresse: Ølen Rundt 40 tilsette. Tar seg elles av å skaffa utanlandsk arbeidskraft når det trengs til større oppdrag i konsernet.

• Skipsinstallasjonar. Elektrodelen av Hellesøy Verft si ombygging av eit supplyskip. Etter det tilsvarande oppdrag på ny taretrålar som skal utrustast. Skroget kjem til Løfallstrand 1. februar, levering i mai.

DET ER SNUDD HEILT PÅ HOVUDET. VI HAR ALDRI NOKON SINNE HATT EIN SLIK ORDRETILGANG FØR SOM DET VI OPPLEVER NO. Knut Johannes Helvik Dagleg leiar i Kvinnherad Elektro LEIAR ARBEIDET: Formann Arvid Tufta og prosjektleiar Morten Gravdal skal styra Kvinnherad Elektro sitt arbeid på nye Rosendalstunet i tida framover.

75-årsjubileum som aksjeselskap. Bedrifta har elles vore godkjend lærebedrift sidan 1980 og over hundre lærlingar har gått læretida si i bedrifta. – Vi tar inn tre lærlingar kvar haust og dei har 2 1/2 års læretid. Dermed har vi til ei kvar tid ni læringar i sving om vinteren – seks om sommaren, forklarar Helvik som er flink med tal. Lærlingane utgjer den suverent beste rekrutteringsbasen for bedrifta – i snitt endar det med at éin av tre lærlingar får fast jobb og blir verande i bedrifta. – Langt over 90 prosent av lærlingane våre kjem frå KVV. I år har vi endeleg fått ei jente som lærling – det er kjekt, seier Helvik. Han fortel om gode erfaringar med lærlingane. Nokre får seg jobb etter at læretida er over, andre utdannar seg vidare.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

PÅ SKJERMEN: Via skjermar med videokamera i studiesenteret sine rom kan studentar som Ingvild Sjo sjå og høyra førelesarane og medelevane sine, sjølv om dei sit i ulike delar av landet. (Foto: Privat).

SKULETIMAR PÅ SKJERM

Læraren sit éin stad i landet, elevane mange mil unna. Ved hjelp av «fjernundervisning» er det ikkje problem å ta høgare utdanning og samtidig bu i Kvinnherad. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

VAKSEN STUDENT: Ingvild Sjo (54) synest det er topp å studera utan å måtta pendla eller flytta ut av Kvinnherad. (Arkivfoto).

Takka vere Kvinnherad Studiesenter, som Kvinnherad Næringsservice oppretta i 2014 saman med Kvv kompetanse, kan kvinnheringar ta fag og vidareutdanning på høgskular og universitet heimafrå. Dagens teknologi gjer dette mogleg: Ved hjelp av direkteoverført tv på skjermar kan studentane følgja undervisning og kommunisera med førelesarar og lærarar over heile landet. Ein av årets studentar er Ingvild Sjo (54) frå Halsnøy. Ho tar 30 studiepoeng over to semester med grunnstudie i pedagogikk, med fordjuping i sosial- og spesialpedagogikk, via Nord universitet, Nesna. – Grunnen til at eg valde å studera dette faget er at eg er veldig interessert i det, og i tillegg hadde eg behov for å ta meir utdanning. Eg synest det er veldig kjekt, og denne måten å studera på er heilt ideell for meg, fortel Sjo.

Virtuelt klasserom

Totalt skal ho delta på seks «samlingar» med klassen sin, og kvar samling varar i fire dagar og har fleire førelesningar. Forutan den første obligatoriske samlinga ho måtte reisa og delta på fysisk, er klasserommet hennar «virtuelt». Det vil seia at ho kan sitja i eitt av romma hos Kvinnherad Næringsservice i KEST-bygget på Husnes, og delta på førelesningane via elektroniske skjermar med kamera. Ho kan sjå og kommunisera med førelesarane og dei andre elevane, og dei kan sjå ho, sjølv om dei sit i ulike delar av landet. – Opplegget er veldig bra. Eg betalar 1.500 kroner per semes-

ter, og då kan eg bruka romma til Kvinnherad Studiesenter så ofte eg vil til å jobba med skulearbeid. I starten fekk eg innføring i korleis eg skulle bruka datautstyret for å kopla meg opp. Eg trudde nesten ikkje mine eigne auge då eg såg det første gongen, det er så proft. Vi er delt inn i grupper, og jobbar med gruppearbeid via Facebook eller Skype, til dømes. I tillegg har vi eit nettbasert «klasserom» der vi finn informasjon, hjelp til oppgåver og der vi kan kommunisera, forklarar Sjo.

EG TRUDDE NESTEN IKKJE MINE EIGNE AUGE DÅ EG SÅG DET FØRSTE GONGEN, DET ER SÅ PROFT. VI ER DELT INN I GRUPPER, OG JOBBAR MED GRUPPEARBEID VIA FACEBOOK ELLER SKYPE, TIL DØMES. Ingvild Sjo 54, Halsnøy

Jobbsøkjar

Sjo fortel at ho er ein av dei eldste elevane i klassen. Men ho synest ikkje det er vanskelegare å vera student no enn då ho var yngre: – Eg er jo veldig interessert i dette, og no har eg mange knaggar å henga stoffet på og noko å relatera det til fordi eg har erfaringar frå arbeidslivet. Eg likar nye ting, og etter at ein har sett seg inn i korleis datateknologien fungerer, er det ikkje noko problem. Sjo jobbar for tida på Husnes Mottakssenter, men fordi asylmottaket skal leggjast ned og berre er i drift ut året, må ho søkja etter ein ny jobb. – Eg begynte på studiet fordi eg ville knyta det til jobben på mottaket, men no er eg glad for at eg er i gang med utdanning. Det vil bli viktig for meg når eg skal finna meg ny jobb. Det er mange som er i min situasjon om dagen, derfor oppmodar eg fleire til å nytta seg av Kvinnherad Studiesenter, det finst mange spennande fag og kurs ein kan ta. Å ha eit slikt tilbod her i kommunen er eit stort gode. Vi må kjenna vår besøkingstid, og nytta oss av tilbodet slik at det held fram, seier Sjo. Kvinnherad Studiesenter er eit prosjekt som er finansiert av Kvinnherad kommune, Hordaland fylkeskommune og privat næringsliv fram til 2019. Kvinnherad Næringsservice tilbyr fasilitetane og er stadsansvarleg på det lokale studiesenteret. Det vert tilbydd grunnutdanningar, etter- og vidareutdanningar og det vert arrangert enkeltståande kurs på førespurnad. Meir informasjon om fag og studieretningar finn du på www.studiesenteret.no/ kvinnherad.

KVINNHERINGEN 2016

Foto: Norsafe AS

VI LØFTAR I LAG! Kvinnherad kommune – samarbeidspartnaren til næringslivet

Kvinnherad kommune • Sentralbord 53 48 31 00 • 5470 Rosendal

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Etterlyser lære bedrifter Opplæringskontoret for Sunnhordland er stadig på jakt etter nye lærebedrifter. – Som venta på grunn av den økonomiske situasjonen, er det blitt vanskelegare å finna læreplassar til alle som ønskjer det, fortel Torill Kleven og Anita Osmundsen ved Opplæringskontoret for Sunnhordland. Dette året er det funne plass til 20 nye lærlingar, som er rundt halvparten av det normale. Legg vi til dei 39 som begynte på den toårige læretida i fjor, har opplæringskontoret nett no ansvaret for 59 lærlingar, fordelte på 18 fag. – Har de mange lærlingar på vent? – Faktisk berre nokre få. Ungdomane finn seg anna å gjera på etter kvart. Å ta påbygg på vidaregåande er den mest vanlege erstatninga for manglande læreplass, seier Kleven.

Problemfag

PARAT: Torill Kleven (t.v.) og Anita Osmundsen jobbar på spreng og gler seg til yrkesmessa i Husneshallen 30. november.

I FULL SVING FOR YRKESMESSA Onsdag 30. november er alt klart for ei ny yrkesmesse i Husneshallen. TRUDE AARSAND trude@kvinnheringen.no

Eit av dei viktigaste vala ungdomar står overfor er å velja seg eit yrke. Nokon veit tidleg kva dei skal bli, andre slit med å landa valet. Den årlege yrkesmessa kan vera til hjelp. Her møter ungdomane rundt 30 utstillarar som kan fortelja meir om organisasjonen dei representerer. Lokale bedrifter, vidaregåande skular i Hordaland, Høgskulen Stord/Haugesund og offentlege verksemder vil vera til stades denne dagen. Bak messa står Torill Kleven og Anita Osmundsen på Opplæ-

ringskontoret for Sunnhordland, i nært samarbeid med Kvinnherad vidaregåande skule.

800 elevar

Kleven og Osmundsen reknar med at om lag 800 elevar finn vegen til Husneshallen på messedagen 30. november. Alle ungdomsskulane i Kvinnherad kjem, det gjer òg elevane i Vaksenopplæringa og tiandetrinnet på Enge ungdomsskule i Etne. Etne kommune er ein del av opplæringskontoret sitt arbeidsfelt. Nytt i år er at elevane har høve til «speed-dating», det vil seia at ein på førehand kan avtale samtaletid med ein eller fleire av utstillarane. Med det får ein nokre minuttar til å snakka om akkurat det den enkelte ønskjer å vita. – Vidaregåande har prøvd slike

FAKTA Lærlingar 59 lærlingar er for tida knytte til Opplæringskontoret for Sunnhordland: Kjemiprosessfaget 11 Tømrarfaget 10 Industrimekanikarfaget 9 Salsfaget 5 Energimontørfaget 3 Anleggsmaskinmekanikarfaget 3 Elektrikarfaget 3 Automatikarfaget 2 Anleggsmaskinførarfaget 2 Platefaget 2 Sveisefaget 1 Bilfaget, lette 1 Bilfaget, tunge 1 Chassispåbyggarfaget 1 Laboratorietfaget 1 Betongfaget 1 CNC-faget 1 Industrirøyrleggjarfaget 1

opplegg før, og det pleier å fungera godt. Derfor håpar og trur vi at mange elevar nyttar seg av sjansen, seier Kleven og Osmundsen.

Ordføraren kjem

Ordførar Peder Sjo Slettebø (H) kjem for å snakka til ungdomane om det viktige yrkesvalet dei står overfor. Elles blir det både kulturelle innslag og kafé, i regi av høvesvis Kvinnherad kulturskule og Kvinnherad vidaregåande skule. – Når det gjeld utstillarar, er vi endå ikkje heilt i mål. Så langt har vi likevel samla mange gode, og vi håpar at fleire hiv seg med før dagen er der. Utstillarane lagar sjølve til artige aktivitetar eller konkurransen på eigen post, så dette kjem til å bli bra, lokkar damene på opplæringskontoret.

SPEED-DATE Nytt i år er at elevane har høve til «speed-dating», det vil seia at ein på førehand kan avtale samtaletid med ein eller fleire av utstillarane. Med det får ein nokre minuttar til å snakka om akkurat det den enkelte ønskjer å vita.

Aller vanskelegast er det å finna læreplassar i elektrikarfaget. Ifølgje Kleven og Osmundsen er ikkje det spesielt for Sunnhordland, heile fylket slit med det same. Derfor har fylkeskommunen oppretta eit midlertidig vg 3-kurs i faget på Stord vidaregåande skule. Her går eleven i 18 månader med både teori og praksis på timeplanen. Deretter kan ein ta fagprøven og få fagbrev. Desse ungdomane har ikkje status som lærlingar med løn, men som elevar utan løn. – Å gå vanleg læretid i to og eit halvt år gir ei noko meir solid utdanning, men dette nye kurset er likevel eit fint tilbod til unge som står utan lærebedrift, meiner Kleven. Andre fag som det er vanskeleg å finna læreplassar til er mekaniske fag og tømrarfaget. – Ikkje berre lærlingen, men også bedriftene har fordelar av lærlingordninga. Det er ein god måte å rekruttera nye medarbeidarar på, og ein får høve til å læra dei opp på ein måte som passar bedrifta. Til dette får ein eit betydeleg lønstilskot, minner Kleven om. Ho trekkjer òg fram kor viktig det er for heile samfunnet at ungdomen kjem seg i arbeid, og at det er eit samfunnsansvar alle har. – Vi har alltid bruk for fleire lærebedrifter, og vi er opne for nye fag, helsar Torill Kleven og Anita Osmundsen.

KVINNHERINGEN 2016

Spelar du på alle strengane dine? Ingen veit kva framtida bringer. Tida har alltid vore usikker. På sitt vis. Det einaste rette du kan gjere er å tru på deg sjølv, krumme nakken, gje gass. Og spel for all del på alle strengane dine. Harding vert slått saman med PALFINGER MARINE og vi gler oss storleg til å få endå ﬂeire strengar å spele på. Vi vert ein leiande leverandør av livrednings-, løfteog dekksutstyr til kundar over heile verda. Ingen såg det kome. Tida er tøff og marknaden vår er i svært stor grad meir usikker enn nokon gong før. Men vi er ﬂeire enn 1800 tilsette som har trua, energien og viljen til å utrette det som skal til for å gjere dette til ein suksess. Kom innom oss på yrkesmessa. Vi gler oss til å sjå deg, og kven veit, kanskje skal vi ein gong spele saman?

www.harding.no

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

– EG ELSKAR JOBBEN MIN, OG GLER MEG TIL Å KOMMA PÅ JOBB KVAR DAG. DET Å FÅ KOMMA HEIM TIL BRUKARANE, SÅ VIDT FORSKJELLIGE HEIMAR, OG Å KJENNA SEG SÅ VELKOMMEN, ER VELDIG GODT. Stine Brattetveit Heimesjukepleiar

ENGEL I BLÅTT Dagleg kjem ho innom for stell, medisindosering og litt småprat. Augneblinken heimesjukepleiar Stine Brattetveit (27) bankar på døra er for mange den beste i løpet av dagen. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no ELISABETH BERG HASS elisabeth@kvinnheringen.no

– Kva vil du ha på skiva di i dag, Johannes? Eg rekk diverre ikkje koka egg i dag, men det får klara seg. Vil du ha kaviar? Heimesjukepleiar Stine Brattetveit er i full sving på kjøkenet til Johannes Omvik i Omvikdalen. Han er første stoppestad på ruta hennar denne torsdagsmorgonen. Klokka har nyleg passert 08:00. Haustmørket ligg som eit kolsvart teppe utanfor vindauga, men inne i stova til Omvik er allereie fleire lys tente. Oppsummeringa frå den siste presidentkandidatdebatten i USA surrar på fjernsynsskjermen. – Ein får håpa det valet ikkje blir etter norske normer. Kva skal vel vi nordmenn ha å gjera med korleis dei der borte stemmer? Eg tenkjer dei klarer seg utan vår hjelp, kommenterer Omvik med nikk mot fjernsynet. Frukosten kjem på bordet, og Stine sett seg ned på sida av han med drikke og medisin. – Sjå den cocktailen av medisinar ho vil lura i meg, blunkar han. – No må du leggja inn eit godt ord for meg, Johannes, smiler ho, og visar til vedhenga frå Kvinnheringen som følgjer etter henne med kamera og blokk denne morgonen for å bli betre kjent med jobben hennar. – Eg kan leggja inn både eitt og to gode ord, eg, parerer han. Kjemien er openberr lett og god mellom pleiaren og brukaren. – Dei berre må få høyra om første gongen eg kom hit til deg, Johannes. Eg ante fred og ingen fare då eg gjekk inn. Plutseleg hoppa du fram frå bak døra. Eg trudde hjartet skulle stoppa, og banna til deg. Hugsar du det? ler Stine hjarteleg. – Du vart litt skremt då, ja, humrar han. – Vi fekk ein pangstart, kan du seia. Og sidan har eg tatt deg for den du er. Vi klarar oss fint i lag vi, ler ho tilbake.

Mange telefonar

Tilbake i bilen etter besøket i Omvikjo har dagslyset så vidt begynt å ta over for natta, så Stine treng ikkje tenna lyset over spegelen når ho skal notera på lista si, ein fast og viktig følgjesvein i jobben. – Før hadde eg alt i hovudet. No er eg blitt manisk tilhengjar

av lister. Mogleg ein konsekvens av mammatilveret, analyserer den 27 år gamle tobarnsmora medan ho gjer klart utstyret ho treng til neste besøk. Ho finn fram handspriten og gnir den i hendene. Fem år har gått sidan ho vart ferdig utdanna sjukepleiar, etter først å ha teke hjelpepleiarutdanning og påbyggingsfag. I ettertid har ho òg teke sårutdanning. – Då eg var 14 år skulle eg skriva ein stil om kva eg ville bli, og då skreiv eg sjukepleiar. Pappa driv Hjertevakten, så eg har vel fått dette med livredning og helse inn med maten. Då eg var seks år kunne eg hjarte- og lungeredning, og familien min pleidde vera livvakter på strender i Oslo om sommaren, fortel ho. Medan Stine fortel, ringer telefonen hennar. Stine har vakttelefonen kopla til denne morgonen, så det er viktig at ho svarar alle telefonane. Brukaralarm har ho òg på seg, og denne gir òg lyd frå seg jamt og trutt. – Hei, god morgon ja. Du kom borti alarmen med eit uhell? Eg forstår, det skjer stadig vekk, trøystar Stine med si varme og rolege røyst til brukaren i andre enden av telefonen.

Høgdepunkt

Nokre minuttar etter avgangen frå Omvikjo, parkerer Stine utanfor hos Bjarne Gangdal på Seimsfoss. Ho finn på nytt fram korga med utstyr frå baksetet. På veg inn døra ringer vakttelefonen igjen. Det er ein kollega som vil drøfta eit fagleg spørsmål med Stine. Etter å ha lagt på, gjer ho seg til kjenne hos Gangdal. – De må koma inn! Det er alltid ei glede når Stine kjem. Ho er sånn ei kjekk jente, favoritten min, helsar den tidlegare kapteinen blidt. Han viser oss inn i det flotte huset sitt med panoramautsikt over Hardangerfjorden. Stine går straks i gang med oppgåvene. Med drivne rørsler gjer ho det ho skal, og knappe ti minutt etterpå er ho ferdig. – Vi skulle gjerne ha sete litt ned, Bjarne, men du veit korleis det er. Ein må berre hasta vidare. Vil du ha «Rulle-Tor» bort til deg? spør Stine, og hentar rullatoren. – Eg forstår. Eg ser deg no snart igjen, svarar han, før han vender seg til Kvinnheringen sine utsendte: – Alltid kjekt når desse flotte jentene kjem, det er eit høgdepunkt. Eg føler meg vel-

HJELPER TIL: Aslaug Bleie set stor pris på stunda når heimesjukepleiar Stine Brattetveit kjem innom. Dei småpratar og ler medan Stine hjelper Aslaug med daglege gjeremål, som til dømes påkledinga. – Hendene mine vil ikkje det same som då eg var yngre, blunkar Aslaug.

dig godt ivareteken, smiler han medan han vinkar oss av garde.

Verdifull tid

Utandørs har dagslyset brote heilt igjennom no. Klokka har passert 09:00. Eigentleg skulle Stine vore innom 11 brukarar før klokka er halv tolv, men denne dagen har ho delegert nokre av dei til andre pleiarar. Ting tar litt ekstra tid når ein har journalistar på slep. – Nett kor lang tid ein vanlegvis er inne hos den enkelte brukaren varierer sjølvsagt med kva oppgåver ein har den dagen. Enkelte dagar skal ein til dømes skifta eit kateter, og då tar det naturleg nok litt lenger tid enn om ein berre skal innom med medisindosen.

KVINNHERINGEN 2016

GLEDE: –Vil du ha «Rulle-Tor» bort til deg?, spør Stine med eit smil før ho skal takka for seg hos Bjarne Gangdal. – Det er alltid ei glede når Stine kjem. Ho er sånn ei kjekk jente, favoritten min, røper den tidlegare kapteinen.

KJEKT: Stine hjelper Olaug Breiteig med høyreapparatet, og ser at nye batteri må kjøpast inn. – Vi skjemtar med kvarandre, og har det veldig kjekt i lag, fortel Olaug om Stine.

FAKTA Heimesjukepleie Døme på ulike oppgåver for heimesjukepleiaren: u Injeksjonar: B12,

influensavaksine, blodprøvetaking, CRP-måling (for å sjekka om det er ein infeksjon på gang), måla HB (blodprosent). u Kateterisering, innlegging av

nytt kateter. u Sårskift, bandasjeskift på

nyrekateter. u Stell av veneport. u Palliativ (lindrande) behandling

til døande. u Elles tverrfagleg samarbeid

med til dømes fastlegar, fysioterapeutar og ergoterapeutar.

Sjølv om enkelte besøk berre tar nokre minutt, får brukarane Stine si fulle merksemd den tida ho er innom. – Kjenner du av og til på at det er vondt å gå ifrå dei, at du ikkje har tid til å setja deg ned? – Ja, det er gjerne det som er litt kjipt. Nokon er einsame og pratelystne, og når eg veit at eg kanskje er den einaste som er innom dei i løpet av dagen, kan det vera litt tungt å gå frå dei. Men samtidig har dei forståing for at vi har det travelt, og at vi skal besøkja fleire. Og når eg går inn til ein brukar, har eg 100 prosent fokus på han eller henne. Så sjølv om besøka ikkje alltid er så lange, så har vi kvalitetstid medan det varer, seier ho.

Firbeinte vener

Neste dør vi banker på, er hos Ole Jacob Albrethson i Omvikdalen. Her blir vi tekne imot av ein Gordon setter med namn Lula, som spent og nysgjerrig vil helsa på gjestene. Bak tuslar ein litt meir sjenert katt med store auge. – Det er gode vener, sjølv om dei er hund og katt, forsikrar han. Stine hjelper Ole Jacob med det ho skal, og tar seg så tid til å småsnakka litt med han der han sit ved benken med frukosten

sin. Ho klappar òg hunden, som tydelegvis er trygg på den trufaste besøkjande. – Kjekke desse dyra dine, Ole Jacob. Har du begynt å kalla katten for namnet eg føreslo sist eg var her? Eg meiner han må heita Makrellen, på grunn av stripene i pelsen. – Dei er så gamle desse kattane mine, dei treng ikkje namn. Makrell har eg jo på skiva mi, ler Ole Jacob tilbake. På veg mot utgangsdøra etter besøket får vi følgje av ei veldig ivrig Lula. Ho har nok fått eit glimt av den fine dagen utanfor, og vil ut å nyta. – Skal vi setja ho i bandet ute så ho får lufta seg litt? undrar Stine, og får ja frå hundeeigaren. Snart står både han og Lula utanfor og helsar adjø til tenestebilen som er på veg til neste oppdrag.

Den gode praten

Bilturen til neste besøk tar berre nokre få minuttar, til tvers over dalen for Ole Jacob. Stine fortel at tida i bilen mellom besøka er veldig viktig for henne, sjølv om bilturen ikkje alltid er så lang. – Dette er fristaden min, her nullstiller eg meg mellom besøka. Eg høyrer på lydbok eller >>>

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

– NOKON ER EINSAME OG PRATELYSTNE, OG NÅR EG VEIT AT EG KANSKJE ER DEN EINASTE SOM ER INNOM DEI I LØPET AV DAGEN, KAN DET VERA LITT TUNGT Å GÅ FRÅ DEI. Stine Brattetveit Heimesjukepleiar

Det blir ein del køyring i jobben som heimesjukepleiar, då ein skal rekka innom mange brukarar i løpet av ein arbeidsdag.

Pangstart: Første gongen Stine skulle heim til Johannes Omvik, gøymte han seg bak døra. Då ho kom inn, hoppa han fram og skremde henne. – Vi fekk ein pangstart, ler Stine og Johannes.

Også hunden og katten til Ole Jacob Albrethson nyttar høvet til å få seg ein klapp når Stine kjem innom.

Rutinane til heimesjukepleiar Stine er mange og varierte. – Eg elskar jobben min, fortel ho.

>>> musikk, og somme tider, når det er ekstra travelt, hender det at eg tar matpausen her. Få minutt etterpå bankar vi på døra til eit kvitmåla hus på Hjelmeland. – God morgon, Aslaug. Har du sove godt?, helsar Stine blidt, og går inn på det mørke soverommet til Aslaug Bleie. Ho finn fram klede i skuffer og skap, og blir med Aslaug på badet for i hjelpa til med morgonstellet. Dei to damene ler og pratar medan dei gjer Aslaug klar for dagen. Stine lar ho kneppa blusen sjølv for å halda ved like finmotorikken. – Hendene mine vil ikkje det same som då eg var yngre, blunkar Aslaug. Frå dei store stovevindauga kan ein sjå at sola begynner å visa seg skikkeleg over fjorden i sør. – Er det ikkje herleg, Aslaug? Vi får visst nok ein fin haustdag i dag, seier Stine. – Ja, og sjå på dei vakre fargane utandørs. Eg blir heilt sett ut når eg studerer dei, svarar Aslaug, og peikar mot skogen ovanfor kjøkenvindauget. For kort tid sidan var blada heilt grøne. No har dei eit breitt fargespekter i gult, oransje, raudt og brunt. – Og om ikkje så lenge dett dei av, legg Aslaug til. Stine held hendene til Aslaug i sine. – Eg plar alltid vera kald på hendene. Men veit du kva dei seier? Kalde hender, varmt hjarta. Det trur eg stemmer for oss begge, smiler Stine varmt.

Elskar jobben

Så er vi tilbake i bilen igjen. Vi spør Stine kva ho set mest pris på i jobben sin. – Eg elskar jobben min, og gler meg til å komma på jobb kvar

2 3

dag. Det å få komma heim til brukarane, så vidt forskjellige heimar, og å kjenna seg så velkommen, er veldig godt. Vi etablerer ein heilt unik kontakt og relasjon med brukarane våre, og vi skapar ein gjensidig tillit og respekt. Det er godt å vita at eg er med på å bidra til at vedkommande kan bu lenger i sin eigen heim framfor på sjukeheimen. Stine rosar også kollegane sine og det gode miljøet på Rosendalstunet. – Vi har mange gode samtalar og faglege diskusjonar, og støttar kvarandre viss vi har tøffe opplevingar. Det er så mange spennande utfordringar i jobben, og eg har så mange ulike oppgåver. – Blir ein litt «nerd» i faget sitt? – Ja, eg må nok innrømma det. Eg synest det er spennande med

sår og blodårer, ting som andre helst ikkje vil sjå, ler Stine. Ei lita stund etter skjema bankar Brattetveit på døra hos Olaug Breiteig i Dimmelsvik. – Beklagar at eg er forseinka, Olaug. Har du venta på meg? – Ja, ler Olaug tilbake, medan ho tar imot eit glas med frisk og iskaldt vatn. Stine set seg ned i sofaen saman med henne. Ho sjekkar høyreapparatet til Olaug, som er tomt for batteri. – Eg skal få tak i nye batteri, eg, forklarar Stine. Så hjelper ho Olaug med augedropane. Småpraten leier etter kvart inn på den enorme kaktusen i vindauget. – Den er gamal den der, eg kjøpte den i Bergen. Den har trivest usedvanleg godt her, for den har

vakse veldig. Eg er sikker på den overlever både meg og andre, seier Olaug. Stine og Olaug fortel at den livsglade kaktusen ofte blir tema når nokon er innom. – Olaug har grøne fingrar, det er heilt sikkert, slår Stine fast. Olaug har same oppfatninga av Stine og kollegaane hennar som dei andre vi har vore innom denne dagen. – Eg ser alltid fram til å få besøk av dei, sjølv om det hender dei er litt for seine, smiler Breiteig, med ein dult i sida til Brattetveit. Begge ler godt, og Breiteig held fram: – Vi skjemtar med kvarandre, og har det veldig kjekt i lag. Du veit kva dei seier, ein god latter forlenger livet. Det trur eg sanneleg det er noko i!

KVINNHERINGEN 2016

BEDRIFTSKUNDER I FOKUS

Me tilbyr:

• ALT I GRAVING • MASSETRANSPORT • UTLEIGE

Kvinnherad Maskin AS

NAVN: Agnes Iren Lothe STILLING: Butikksjef, Europris Odda AKTIVE BEDRIFTSKUNDER: 175 OMSETNING BEDRIFTSKUNDER 2015: 1 mill BEST PÅ BEDRIFT Agnes Iren Lothe i Odda er Europrismester i bedriftskunder. Mens landssnittet er ca. 40 bedriftskunder og en omsetning på 235.000,- i snitt per butikk kan Agnes skilte med det firedoble. Regner man i tillegg ut i fra Oddas 6000 innbyggere er resultatet enda mer imponerende.

HEMMELIGHETEN BAK SUKSESSEN: Agnes er overbevist om at personlig hjelp er nøkkelen til suksess. Brosjyrer og plakater er et fint hjelpemiddel til å gi folk ideer og informere, men det er den personlige rekrutteringsjobben som gjør susen mener hun. AGNES KLARE RÅD ER: Ingenting er som personlig service, og alle har tid til å ta seg 5 minutter for å hjelpe

5462 Herøysundet – Mobil: 970 67 097 michael@kvinnheradmaskin.no

ODDA/HUSNES

Åpent 10 – 20 (18)

Oppussingsplanar? – eller skal du byggja nytt?

Går du oG tenkjer på å skifta tak, byGGja nytt bad, kjøkken, nytt Golv, mala stova m.m. Ta kontakt for ein hyggjeleg prat og for eit uforpliktande tilbod. vi har óg dyktige fagfolk til å gjera jobben for deg om du treng det.

AS Uskedal Trelastlager - 5463 Uskedal - Tlf. 53 48 61 01 www.byggeriet.no - E-post: uasuske@online.no

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Renault

Europa as mest solgte varebilm merke sid den 1998 8

Renault TRAFIC pris fra

Renault KANGOO pris fra

138 848,-* Forbruk blandet kjøring fra 0,52 l/mil, utslipp fra 110 g/km

Renault MASTER pris fra

237 242,-*

303 847,-*

Forbruk blandet kjøring fra 0,59 l/mil, utslipp fra 155 g/km

Forbruk blandet kjøring fra 0,69 l/mil, utslipp fra 180 g/km

Renault Kangoo: 2 eller 3 seter, inkluderer stabilitetskontroll (ESP) med antispinn (ASR), bakkestartassistanse, Extended grip, Bluetooth handsfree, AUX, USB og manuelt klimaanlegg. Sidehengslede bakdører 180° eller topphengslet bakluke, begge med vindu, viskere og varmetråder. Lastevolum opptil 4 m3. Leveres også som 100% el-bil. Renault Traﬁc: TwinTurbo-motorene reduserer drivstofforbruket til under 0,6 l/mil, og med oppbevaringsrom under setebenken får du klassens lengste lastelengde opptil 4,15 m. Cruise control, tilhengerfeste med tilhengerstabilisering, DAB+, USB, jack, bluetooth, ryggesensor og innvendig «wide view»-speil som eliminerer dødvinkelen. Lasteplass Renault Master: Extended grip, kledning i varerom, kryssﬁner tregulv, tilhengerfeste med tilhengerstabilisering, ryggekamera og parkeringssensor bak, LED arbeidslys i varerom. *Prisene er eks. mva, frakt og levering. renault.no

Onarheimsvegen 2, 5460 Husnes Tlf. 53 48 48 48 post@bilogteknikk.no

KVINNHERINGEN 2016

GRÜNDER-KVINNHERAD

GRÜNDERHJELP: Emma-Kristin R. Reigstad og Silvia Tofte i Kvinnherad Næringsservice tilbyr gratis hjelp til gründerar, og ved hjelp av eit «Business Model Canvas», som du ser her, kan dei hjelpa deg med å utvikla forretningsideen.

GODE RÅD GIVARAR FOR GRÜNDERAR Lurer du på å bli gründer eller starta noko nytt, bør du ta ein tur innom Silvia Tofte og Emma-Kristin R. Reigstad på Kvinnherad Næringsservice. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

Tips og råd til deg som vil bli gründer u Idéutvikling: Bruk god

tid på å utvikla ideen din, gjennomfør marknadsanalyse og lag forretningsmodell. Finst produktet/løysinga frå før? Kven er målgruppa di? Er det kostbart å produsera? Snakk med kundane dine! u Kapital: Ha kapital på plass,

anten i form av oppsparte pengar, investorar eller midlar frå støtteordningar. I starten kan du kanskje ikkje ta ut løn. u Nettverk: Bruk nettverket ditt,

samarbeid gjerne med andre. Bruk tid på å få eit godt team beståande av flinke folk som utfyller kvarandre, gjerne med eigenskapane du ikkje har. u Timing: Er marknaden klar

for produktet/tenesta di? Kva bransjar og marknader går godt? Er konkurransen stor? u Vekst/ekspansjon: Ikkje ha

Les tre intervju med gründerar baserte i Kvinnherad på dei neste sidene >>>

som mål å veksa fort. Dei mest bærekraftige bedriftene har teke fleire år å utvikla. u Økonomi: Synest du reknskap

er vanskeleg, få nokon andre til å ta jobben. Det er viktig å vera ryddig og ha orden. Få med deg nokon som kan regelverk og krav innanfor segmentet du vil peila deg inn på. u Lidenskap: Ver engasjert,

brenn for det du skal starta med. Ver førebudd på mykje jobbing, spesielt i startfasen.

Framleis er det mange som ikkje veit at dei to driv med gratis rådgiving til gründerar. – Gründerar kan komma til oss når ideen er ganske fersk, og få diskutert den med andre enn familie og vener rundt seg. Vi har teieplikt. Kanskje vil dei få nokre a-ha-opplevingar, smiler dei to. Dei legg vekt på at Kvinnherad ikkje må bli ein pendlarkommune, og at vi treng spennande, gode og trygge arbeidsplasser som eit trekkplaster for dei som vil flytta hit. – Når dyktige folk no blir ufrivillig arbeidsledige, opnar det nye moglegheiter for at dei kan starta noko eige. Det er ikkje like stor risiko å starta noko nytt i dag som det var tidlegare, staten legg meir og meir til rette for gründerar gjennom Nav og ulike støtte- og omstillingsmidlar, fortel Tofte og Reigstad. Gjennom eit verktøy kalla «Business Model Canvas» der ein fyller ut ulike felt kan dei to hjelpa gründerar med å utvikla ein forretningsmodell, dei kan også hjelpa med research for å finna ut om produktet eller tenesta allereie finst på marknaden. – Det kan vera lurt å ikkje sitja for lenge inne med ideen sin, for ting utviklar seg raskt, og eit produkt som ikkje eksisterte i fjor kan plutseleg bli lansert av andre, oppmodar dei.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

• Rådgivende

Totalentreprenøren Byggservice AS

ing. • Byggeledelse • Byggeteknikk

Vi påtar oss alt frå små tilbygg, garasjar, naust, kaiar, industribygg og forretningsbygg.

Prosjekt Konsult Kvinnherad AS

Verksemda er ein entreprenør som utfører alle typar grunn-, betong- og tømrararbeid. Oppdraga omfattar bustader, forretningsbygg, offentlege bygg, kaianlegg og betongdemningar.

Tlf. 53 48 05 05 post@pkonsult.no

Vi utfører også stikning, landmåling, masseberegning, reguleringsplanlegging, betongsaging og kjerneboring. Husnes Tannlegesenter Tlf. 53 47 70 00 Stabburshaugen 5, Husnes

5452 SANDVOLL info@byggserviceas.com - Tlf. 53 47 05 20

30 års erfaring - heile Vestlandet som arbeidsplass

TRENG DU: • Implantat-behandling • Snorkeskinne

• Profesjonell tannbleiking • Akuttbehandling

På Husnes Tannlegesenter får du hjelp til dette og meir.

OM ME IKKJE HADDE VISST KORLEIS ME SKULLE BRUKA VATNET, VILLE DET RUNNE UBRUKT I HAVET

SKL jobbar med fornybar, rein energi. Vasskraft. Fordi det er naturleg og berekraftig. Me forvaltar våre felles naturressursar og gjev energi attende til lokalsamfunnet.

www.skl.as

KVINNHERINGEN 2016

Mr. Magic

GRÜNDER-KVINNHERAD

D ATA - T R O L L M A N N E N F R Å S U N D E

>>>

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

kshol del trygglei mda n i e r e v o m merkse andre ko Eg og nokre tem, som til slutt fanga på døra og og opne sys re FBI. Så kom politiet yr. t d til blant an a guterommet for datauts k s rein Stig Atle Sunde

>>>

Stig Atle Sunde (39) er eit sjølvlært datageni. Det som begynte som ein hobby på guterommet er no blitt til eit stort firma med 33 tilsette og sju avdelingskontor. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

For dagens ungdom kan det nok vera van skeleg å førestilla seg ei verd som ikkje er digital. Men gründerhistoria om Stig Atle Sunde (39) starta på 80-talet, då dei færraste hadde høyrt om datamaskiner, og det endå var ti år før internett blei vanleg i norske heimar. På garasjeloftet heime på Sunde har han faktisk eit eige museum, med maskiner og tekniske dupedittar han har spart på. Då Stig Atle gjekk i 4. klasse på Sunde skule, fekk han for første gong trykka på ei datamaskin som stod i banken på Sunde. Dette fascinerte han stort. – Eg har alltid vore interessert i å pitla ting frå kvarandre for å sjå korleis dei fungerer. Men då eg først fekk ta i eit tastatur og leika med ei datamaskin var det «upløgd mark». Eg blei så fascinert at eg overtalte pappa til å kjøpa ei eiga datamaskin til meg, og eg hugsar at eg i friminutta på barneskulen sat og skreiv programkodar til spel. På ungdomsskulen fekk han Lars Kallevik som lærar i faget Programmering og tekstbehandling. Stig Atle fekk ganske frie tøylar til å eksperimentera. På denne tida begynte han med såkalla BBS, eit fleirbrukar-datasystem som gjorde at han kunne kommunisera eller «chatta» med andre via datamaskina. Også dette var før internett kom i 1994. Via sonen til lærar Lars, Kjetil, fekk Stig Atle tak i eit såkalla modem. Modemet hadde ein fart på 2400 bps, som gav rundt 300 teikn per sekund. I dag vil ei vanleg fiberlinje til samanlikning lasta ned om lag 8–10 millionar teikn per sekund. – Dette modemet opna ei heilt ny verd for meg, det var heilt fengslande. Forvitenskap kombinert med lidenskap gjorde at eg sat mykje med datamaskina og lærte meg ting sjølv, fortel gründeren. Etter vidaregåande blei han kontakta av eit firma på Nesttun, der han fekk ein programmeringsjobb i tre månader. Men der fann han ikkje roa, og derfor flytta han heim igjen og jobba på Expert. Der blei det unge datageniet kalla «Mr. Magic». I 1997 starta han enkeltmannsføretaket Sunde Sytemutvikling, og i 99 slutta han på Expert for å jobba fulltid med firmaet sitt. Kundebasen bygde han opp via kontaktane han hadde fått på Expert.

Hobbyen blei jobb

For Stig Atle var timinga perfekt: – I dag har alle ein kompis som kan ein del om PC-ar, men på slutten av 90-talet var det ikkje så mange som hadde den kunnskapen. Då var konkurransen liten, og eg dreiv firmaet

heime frå guterommet. Seinare flytta eg til lokale i banken på Sunde. Eg vart kjent med Gaute Lund, som blei med på «kjøt og flesk». Den første eg tilsette formelt i firmaet var Steinar Prestnes. Dei tre unge gutane jobba saman i fleire år. – Vi var sjølvlærte og skikkeleg «underdogs» i forhold til andre firma som til dømes Protech Data. Drivkrafta var at det var kjekt, og kjemien mellom meg, Gaute og Steinar fungerte veldig bra. Oppgåvefordelinga tok vi etter kvart. Vi var genuint opptekne av å levera gode løysingar til folk, vi var «nerdete» perfeksjonistar, forklarar Stig Atle engasjert.

Hacking

Det verserer eit rykte om at han ein gong var involvert i noko knytt til «hacking» og FBI. Vi spør Stig Atle om han kan avsløra kva som eigentleg er sant, og om han faktisk klarte å hacka FBI. Han dreg litt på det og smiler. – Vel, rykte er sjeldan særleg presise, spesielt ikkje når det gjeld ting som er litt kryptisk for folk flest. Eg var som nemnt veldig engasjert, og bra nysgjerrig. Eg utforska grenser og plukka frå kvarandre tekniske løysingar for å finna ut korleis ting hang saman, utan å tenkja på konsekvensar. Etter at eg fekk kopla meg til verda via modem, opna det seg eit nytt univers, og det stemmer at eg og nokre andre kom over ein del tryggleikshol og opne system, som til slutt fanga merksemda til blant andre FBI. Så kom politiet på døra og reinska guterommet for datautstyr. Då var Stig Atle nett fylt 16 år. Han fortel at det i dag blir arrangert eigne samlingar og konkurransar verda over for å finna dei beste «hackarane», og firma som Microsoft og Google premierer dei som kan finna svikt i tryggleikssystem. – Slik var det ikkje på 90-talet, og vi hadde nokre usemjer med styresmaktene og tele selskapa i Norge og USA om kor ansvaret for slike dårlege løysingar og tryggleikshol låg. Dei meinte tydelegvis det var vår feil, smiler Stig Atle lurt. Han meiner kunnskapen og erfaringa er hans «beste papir», og avviser samtidig rykte om OL på Lillehammer og «anna fjas».

Seinare stal Sunde Systemutvikling ein del kundar frå Protech Data, og fekk på plass ein del bedriftsavtalar. – Det blei etter kvart vanskeleg å driva enkeltmannsføretak. Vi fekk mykje ansvar og mange avtalar, som eg i eit enkeltmannsføretak hadde det juridiske ansvaret for. Etter at dei tre kompisane fekk med seg Svein

Arne Olderkjær, bestemte dei seg for å starta AS i 2001. Først kalla dei selskapet Sunde System AS, seinare blei dei iDrift AS. Stig Atle, Steinar og Gaute eigde firmaet i lag. – Sjølv om det var eg som starta det, stod dei på like mykje, og det er mange som skal ha æra for at iDrift er det det er i dag. Vi jobba dag og natt, og tok omtrent ikkje ut løn. Å tena pengar var liksom ein bonus. Slik blir det gjerne når du har hobbyen som jobb, forklarar Stig Atle. Karane knytte etter kvart også til seg Tor Hveem frå Halsnøy, som Gaute var lærar for på vidaregåande. – Han blei sentral i den tekniske kompetansen vår.

Sakte vekst

Kameratgjengen hadde ingen store kostnader eller investeringar då dei starta opp, og iDrift trong ikkje særleg marknadsføring. «Jungeltelegrafen» var nok. Firmaet vaks sakte, og dei la stein på stein. – Mange går hardt ut frå starten, men vi såg litt an kva marknaden og kundane trong. Vi hadde ikkje ein klar idé om kva produkt vi skulle levera. Vi «dissekerte» omtrent einskilde firma, intervjua dei, såg på pc-ane deira, og skreddarsydde løysingar slik at dei passa som hand i hanske. Det mest interessante er å finna ut kva som kan gjera kvardagen til kunden enklare. Det er det vi legg sjela vår og æra vår i den dag i dag.

Smellen

I starten hadde iDrift monopol i Kvinnherad. Men dei tilsette skjemte bort kundane, og hadde heftige arbeidsdagar. – Vi var ekstremt tilgjengelege, og fiksa ting kjapt. Det bit deg faktisk litt bak, for du kan ikkje utøva den servicen over lang tid. Du kan ikkje forventa at dei tilsette skal vera så tett på kundane heile tida. Stig Atle møtte etter kvart veggen, og tok ikkje i eit tastatur på eitt år. – Det var dømt til å gå den vegen. Då ungane kom snubla eg i meg sjølv, og til slutt blei eg heldigvis riven ut av det. Familien blei viktigare enn jobben, og eg er glad det skjedde då, for då kunne eg snu det. No fortel han at han er meir disiplinert, med tilmålte timar bak tastaturet. Han innrømmer at han ikkje er sikker på om han hadde gjort det igjen viss han kunne spola 17 år tilbake: – Å vera gründer kostar mykje, spesielt tid, og det går utover familie og vener. Du investerer så mykje av deg sjølv i det at alt anna glir ut, og det er tungt å ta igjen seinare. Men

KVINNHERINGEN 2016

INNHALDSRIK HISTORIE: Datageniet Stig Atle Sunde (39) starta eiga bedrift frå guterommet, og i dag er iDrift eit stort selskap som omset for mange millionar. Her ser du han omgitt av data-klenodium frå 80-talet henta frå det private museet han har på garasjeloftet.

timinga var bra for oss, vi starta opp tidleg. Konkurransen er annleis no. – Kva er det som driv deg, då? – Det er det same no som i starten. Det er ein lidenskap, og eg er perfeksjonist. Eg vil at vi skal levera betre enn det kundane veit at dei treng, og legg æra mi i det. Det skjer mykje nytt i denne bransjen, og eg måtte leika meg og testa ut mykje. No står eg friare. No er eg heldig som kan gå på jobb og velja oppgåvene mine sjølv. I dag har iDrift 33 tilsette og sju avdelingskontor: I Kvinnherad, på Os, Stord, Bømlo, Haugesund og Jørpeland, samt eit eige selskap for web- og app-utvikling. – Eg er stolt av det vi har blitt, eg hadde aldri dei ambisjonane i starten. At vi er så mange, samtidig som vi leverer eit produkt som er veldig bra, med topp tekniske løysingar. Det faktum at vi nesten ikkje har mista nokon tilsette gjennom desse 15 åra, og at vi framleis trekkjer til oss dei beste hovuda i bransjen, er eit bevis på at vi har lukkast med å skapa eit arbeidsmiljø i særklasse. Den største verdien vår er dei tilsette, det viktigaste er ikkje å tena pengar.

Lidenskap

Vi spør Stig Atle om han trur han er ein typisk «gründer», og kva eigenskapar han trur ein gründer må ha for å lukkast. – Du må vera lidenskapeleg oppteken av det du driv med, og ha ei brennande interesse. Eg kunne ofra det meste for dette firmaet, og gjorde det lenge. Elles bør du ha eit snev av forretningssans, sjølv om eg ikkje hadde det. Statistikk frå SSB viser at over 70 prosent av alle nystarta selskap er konkurs innan dei fem første åra. Stig Atle seier det er mange som skal ha æra for suksessen hans, og som fortener stor takk. – Eg har ikkje lukkast med dette åleine. Det er spesielt tre personar eg må trekkja fram og takka. Læraren min Lars Kallevik såg noko i meg og motiverte meg, og sonen hans Kjetil introduserte meg for modem og «verda». Far min har også alltid støtta meg hundre prosent, og kjøpte inn på maskinar og utstyr sjølv om han ikkje alltid forstod kva eg heldt på med. Å ha familie som støttar deg undervegs er utruleg viktig. – Kva med ungane dine, har du overført denne datainteressa til dei? – Ja, spesielt guten min er fascinert av alt teknisk. Eg fekk interessa då eg gjekk i 4. klasse, men eg meiner det er i seinaste laget. Vi omgir oss med enorme mengder digitale einingar, og dette er berre starten. Å forstå korleis datateknologi fungerer, og å ha kunnskap til å vidareutvikla det vil vera like viktig som engelsk, matte og fysikk i åra som kjem. Kodeklubben «Lær kidsa koding», er eit veldig bra lokalt tilbod på Husnes, men i tillegg oppmodar eg Kvinnherad-skulane til å melda seg på «Kodetimen», som er ein skuletime med programmering.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

MED VERDA FOR SINE FØTER GRÜNDER-KVINNHERAD

At nokon ser på han som ein arrogant rakkar kan Styrk Bekkenes leva med. Men for ein som har skapt mange hundre arbeidsplassar og har 150-200 reisedøgn i året, er «uengasjert» det siste han vil ha på seg. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

På mange måtar er han lærebok- dømet på ein gründer. Han slutta på ungdomsskulen etter 9. klasse, og har aldri tatt noka utdanning, utanom eitt år på maskin og teknikk på vidaregåande. I 2006 starta han livbåtselskapet Noreq, med fem tilsette. – Eg meiner heilt klart at høgare utdanning er viktig. Men eg trur eg har klart meg utan fordi eg alltid har vore ein som har sett moglegheiter og sjansar, og tatt dei, frå eg var ung. Eg er verken realist eller opportunist – eg er optimist. Eg ville skapa, få til noko sjølv. Eg ønskte å kunna setja saman folk og byggja team. Det som driv meg er det å få til ting, å nå resultat og mål. Og så synest eg det er «grisekjekt» å jobba! Det er sikkert ein kombinasjon der, som fungerer bra. I 2013 hadde Noreq 125 tilsette, sju kontor og omsette for 300 millionar kroner, og då investeringsfondet Herkules kjøpte selskapet for mellom 140 og 160 millionar kroner eigde Bekkenes over halvparten av aksjane. Samtidig kjøpte Herkules opp Umoe Schat-Harding frå Jens Ulltveit-Moe, og samla dei to selskapa til eit nytt selskap – Harding. Styrk Bekkenes blei direktør for selskapet, og fekk sjefsansvaret for 240 tilsette i Norge, og rundt 700 tilsette rundt omkring i verda. Tre år etter salet, i mai i år, kom eit nytt oppkjøp. Det multinasjonale konsernet Palfinger, med hovudkontor

ikkje begynt snevert. Det er ein stor marknad, med mange om beinet. Ein må gjera god resarch, og klara å skilja seg ut for å komma inn på marknaden. Mitt råd er at du aldri må prøva å kopiera noko – finn din egen veg. Mange brukar store ressursar på å utvikla eit konsept, og så vil ikkje marknaden ha det. Derfor rår eg folk til å gjera ei kommersiell vurdering i ein tidleg fase. Den administrerande direktøren peikar også på kor viktig det er å ha kapital i ryggen om ein ønskjer å bli gründer. – Å starta noko eige tar lengre tid og kostar meir enn du trur, og du møter eit tungvint byråkrati. Du må aldri undervurdera kor viktig kapital er, og av og til er det viktig å gi frå seg eigarandelar for å kunna få det økonomiske handlingsrommet. Då eg starta Noreq var det veldig viktig å få bankane med på laget, få med investorar og å ha gode rådgivarar som kunne guida oss.

Negativ kostnadsauke

For Styrk Bekkenes blei vegen til medan han gjekk. Han fortel at han i oppstartsfasen av å det å vera gründer sakna eit fagmiljø å gå til. – Kompetanse er svært viktig. Her i kommunen vil det vera ein stor fordel om vi klarar å få til eit større mangfald av bedrifter, slik at vi kan spela på kvarandre og gjera kvarandre gode. Alle kommunar bør ha eit

EG ER VERKEN REALIST ELLER OPPORTUNIST – EG ER OPTIMIST. Styrk Bekkenes

i Salzburg i Austerrike, kjøpte 100 prosent av aksjane som Herkules hadde i Harding Holding AS. Styrk Bekkenes har selt seg ut, men er no ein av to leiarar for Palfinger Marine. Etter at også Harding vart innlemma i Palfinger Marine, har ein om lag 1700 tilsette globalt og ei omtrentleg omsetjing på 2,8 milliardar kroner. Palfinger Marine er med dette ein verdsleiande leverandør av dekksutstyr beståande av marinekranar, offshorekranar, vinsjar, løfteustyr og fendrar i tillegg til livredningsutstyr.

God «timing»

Timinga for oppstarten av Noreq var god, i ein periode då alle piler peika oppover, og før finanskrisa nådde Norge. Men Bekkenes innrømmer at han neppe hadde starta med davitar og livbåtar no: – Viss eg skulle starta noko nytt i dag, ville eg funne ei teneste eller eit produkt som femna breitt, og

slikt mangfald. Men slik det er no må vi søkja til sunnhordlandsregionen for å finna nokon vi kan snakka med, fordi det ikkje finst her. Elles er samferdsle og infrastruktur viktig, både for nyetableringar og eksisterande bedrifter. Bekkenes skjønte raskt at det var viktig å tenkja internasjonalt, men det har ikkje alltid vore like enkelt. Bekkenes fortel at han innimellom nesten har vore flau over å vera norsk: – Vi har ein annan, meir egoistisk mentalitet når det gjeld arbeidslivet. I Norge streikar vi for å få høgare løn, men når eg er ute i verda møter eg folk som er villige til å gå ned i løn for å behalda jobbane sine. I tillegg har vi hatt ein sjuk kostnadsauke i Norge i det siste, og det gjer oss mindre og mindre konkurransedyktige fordi vi prisar oss totalt ut. Prisgaloppen her nyttar ikkje når resten av Europa står i ro eller går ned. Norge AS må bli meir konkurransedyktig.

Bekkenes har lukkast i å skapa mange hundre arbeidsplassar på berre nokre få år, både her til lands og ute i verda. Likevel var det aldri eit tydeleg mål. – Nei, målet mitt var liksom aldri å vera stor i talet på tilsette eller omsetning. Eg ville byggja ei sunn og god bedrift og tena pengar, det var det viktige i starten. – Kva ser du sjølv som det viktigaste du har fått til? – At vi fekk til samanslåinga av Noreq og Schat-Harding, og den omstillinga vi var gjennom. No er vi inne i ei ny konsolidering med Palfinger, og skal byggja eit endå større selskap som skal bli ein betydeleg aktør innanfor rednings- og dekkutstyr.

Ikkje sint, berre engasjert

Vi spør Bekkenes kva personlege eigenskapar han meiner ein gründer bør ha. – Ein bør vel ha ein balanse mellom at ein tør å «gutsa» på og satsa, men likevel vita kva som er realistisk og ikkje. Ein må ha evna til å knyta til seg flinke folk som kan jobba godt ilag. Bekkenes seier alle leiarar må finna sin måte og sin stil, og sjølv er han ekstremt engasjert i det han gjer: – Eg trur engasjement smittar. Eg hadde aldri drive med dette viss det ikkje hadde vore kjekt. Eg yter mykje, og forventar mykje tilbake av mine tilsette. Eg er ikkje sint og aggressiv, eg er berre engasjert i det eg gjer. Nokon vil sikkert kalla meg arrogant, men for å få til noko må ein vera førebudd på mykje jobb og tøffe tak, og likevel ha is i magen. Også Styrk Bekkenes har tunge dagar, der han er ekstra sveitt i handflatene. – Ein skal sveitta litt, berre ikkje over for lang tid. Då går det utover helsa. Klart eg har tunge dagar innimellom, og mange bekymringar. Men det går over, og den som ikkje satsar vinn ikkje noko. Sjølvtilliten min blir høgare etter kvart som eg får ting til og meistrar noko, og så blir den jekka ned viss ting går til helvete. – Har du tru på di eiga evne til å lukkast? – Eg er trygg på at viss du engasjerer deg og brenn for noko, så vil du lukkast. Bekkenes er ikkje typen som sit og tvinnar tomlar, han har alltid nye idear og mange ballar i lufta. Men når vi spør om framtida er han som vanleg sparsommeleg med å dela for mykje: – No har eg fullt fokus på Palfinger Marine, og å vera med på å byggja selskapet til ein stor aktør i bransjen. Eg ser svært lyst på framtida, smiler gründeren lurt.

KVINNHERINGEN 2016

SAMSPEL: Arkitektparet og gründerane Gretha Rød og Ali Heshmati sin skulptur Samspel helsar deg velkommen på veg til Husnes sentrum. Den var ei gåve frå Søral til folket, og når dagslyset forsvinn kjem skulpturen verkeleg til liv, med eit spennande og skiftande fargespel.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

KVINNHERINGEN 2016

SYNLEG SIGNATUR I SAMFUNNET GRÜNDER-KVINNHERAD

– Som gründer må du ha Pippi- mentalitet: «Det har eg aldri prøvd før, så det klarar eg heilt sikkert», seier Gretha Rød som eig og driv LEADInc saman med mannen Ali Heshmati. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

Det blei ein tøffare overgang enn venta då Gretha Rød (47) og Ali Heshmati (54) som suksessrike arkitektar i USA flytta til Husnes. – Profesjonelt og kulturelt trur eg det er stor forskjell på Norge, og USA, Europa og Skandinavia elles. Der er det krav om kvalifikasjonar for å praktisera som arkitekt, men utfordringa er at det ikkje er ein beskytta tittel i Norge. Du kan vakna i morgon og kalla deg arkitekt, fortel Ali. – Og dei som gjer det, blir våre konkurrentar. Mange forstår ikkje kva vi driv med, legg Gretha til. Gretha flytta heim til Husnes eitt år før Ali kom etter. Då hadde ho vore 15 år i USA. – Økonomisk var det knalltøft å komma til Norge. Vi trudde det var så mangel på arkitektar i Norge at vi kom til å få jobbar av kommunen. Men det var lite respekt å få i Norge samanlikna med USA. I tillegg visste eg lite om plan- og bygningslova og systemet her heime. Internett var ikkje så vanleg på den tida, derfor meldte Gretha seg inn i Arkitektbedriftene, og ringte dit for å spørja korleis ho skulle gå fram for å starta firma – til dømes kva timeprisar dei kunne ta og format på tilbodsbrev. – Men eg fekk inga svar, fordi det ikkje finst

nokon mal. Dermed blei det eit «crash course». Det er også den amerikanske måten å jobba på, «learning by doing» – og minimalt med søvn, då. Gretha fekk inga midlertidig støtte frå NAV, og sjølv om ho og Ali hadde spart ein del i USA var det tøft å starta utan inntekt. Nokre månader budde derfor ho og eldste sonen deira Marcel heime hos foreldra hennar. Men då ho fekk tildelt etableringsstipend på 160.000 kroner frå Innovasjon Norge, måtte ho nytta sjansen. – Er det noko du ville gjort annleis viss du skulle starta opp i dag? – Eg trur kanskje eg hadde jobba for nokon her i Norge, i starten. Det er så annleis system her. Og vi skulle hatt fleire kontaktar før vi kom hit. Men samtidig er det vanskeleg å skaffa frå USA.

Vil ha fleire lokale oppdrag

To av verka til Gretha og Ali og LEADinc er svært synlege på Husnes. Lysskulpturen «Samspel», eller «Tempo» i rundkøyringa ved Søral, har vunne ei rekkje prisar, og i 2013 stod det omdiskuterte Kulturskulesenteret ferdig. Men Gretha og Ali meiner dei kunne hatt fleire oppdrag i Kvinnherad: – For oss er det viktig å bli anerkjent her. Vi treng ikkje spesialbehandling, men vi treng ein rettferdig sjanse til å få dei oppdraga som finst her lokalt. Det meiner vi at Kvinnherad kommune ikkje har gitt oss, seier Gretha, og viser til at dei i starten, då dei kom til Kvinnherad, blei invitert til ein konkurranse om å teikna det nye kulturskulebygget saman med ein lokal arkitekt. – I følgje lokalavisa vann vi konkurransen,

men så viste det seg at det berre var noko som ein kommunesjef hadde laga til. Vi høyrte ikkje noko som helst frå kommunen. Dette kosta oss enormt med tid på eit tidspunkt der vi burde jobba med reelle prosjekt. Det kjentes heilt meiningslaust, og viste ein mangel på respekt for yrket vårt, fortel Gretha vidare. Fleire år seinare vann dei som kjent ein nasjonal konkurranse om å teikna Kulturskulesenteret. – Då var konkurransen anonym og personar utanfor kommunen satt i juryen. Seinare har vi starta på fleire oppdrag for kommunen der vi har utført arbeid for svært låge kostnader, men så snart det har komme pengar i budsjettet har prosjekta utan varsel gått til andre. – Vi undrar oss ofte på kva som skal til? spør Ali, lettare oppgitt. Vi ber dei to nemna viktige faktorar som bør vera på plass for å skapa eit vellukka lokalsamfunn. – Det er viktig med ein god dialog i samfunnet, og å laga uformelle møteplassar der ein kan treffast for å snakka saman. Vi må skapa oppegåande samfunn med tanke på økonomi og utdanning. Folk veit ikkje kva kommunen kan tilby, det må vi synleggjera betre, meiner Gretha. – For å tiltrekkja folk hit generelt treng vi ein politisk visjon som seier at vi skal vera best på noko. Kvifor kunne ikkje Kvinnherad vore best på utdanning for born, ungdom og vaksne? Då hadde folk komne hit. Berre Kvinnherad stoppar seg sjølv. Vi skryt av den vakre natyren heile tida, som om det er noko vi har «laga» sjølv, fortel Ali. – Slike «skjønnheitskomitear» er tullete. Det må heller gå på kompetanse. På same måte >>>

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

SIGNATURBYGG: Firmaet til Gretha og Ali, LEADinc, står for «Laboratory for Environments, Architecture & Design». Kulturskulesenteret var omdiskutert før det blei bygd, men må kunna seiast å vera det flottaste bygget i Husnes sentrum. Dagleg blir det brukt av unge kulturutøvarar innanfor musikk, dans, teater og kunst.

hadde sett for seg. Det er som sjakk: Ein må tenkja lenger fram.

Pippi-mentalitet

>>> som ein lege skal vurdera ein operasjon, må ein ha utdanna folk som kan sjå heilskapen i eit prosjekt. På den måten blir estetikken ein integrert del av noko meiningsfullt, ikkje berre noko påklistra som berre er fint eller stygt, seier Gretha.

Kreativitet ikkje verdsatt

Vi spør arkitektparet om Kvinnherad har ein kultur som fremjer kreativitet, og Gretha svarer kjapt: – Nei! Eg meiner skulen er fråverande på det feltet. Folk trur om kreativitet at det er fritidssyslar. Folk tenkjer: Ein treng vel ikkje å få betalt for å driva med noko kreativt? – For å seia det på denne måten: Mange bryr seg ikkje om kunst. Det betyr ikkje så mykje. Men då plar eg spørja: Høyrer du på musikk? Musikk er ikkje nødvendig, men det gir deg glede. God arkitektur skal gi deg meir enn funksjon. Eg meiner det ikkje er mykje rom til kreativitet i samfunnet. Det er ikkje verdsett lenger. Men vi verdsett vel ingenting lenger om vi ikkje kan verdsetja kunst? spør Ali.

Han meiner bestemt at folk ikkje treng å forstå ting intellektuelt for å kunna bruka det eller ha glede av det. – For oss er det éin ting å få prisar for arbeidet vårt, det er noko anna når lokalbefolkninga blir glad i det. Det er eit samspel, det er offentleg kunst. Vi vil at folk skal få eigarskap til det. Problemet med folk som ikkje har ei forståing av historia vår og landskapet rundt oss, til dømes ingeniørar som utfører arkitektur, er at du skapar dårlege miljø for menneskeleg liv og aktivitet. Vi må utdanna oss heile tida, sjå det store bildet. Vi som arkitektar prøver å forstå korleis ting bør fungera, det estetiske kjem i andre rekkje. Kva trengst i ein bygning? forklarer Ali. Gretha meiner det er ei generell misoppfatning at det er billigare å byggja «stygt» enn «fint», og Ali forklarer: – Bygg som kan vera rimelege å byggja fordi ein sparar på planlegging og bruker billig materiale, ender gjerne opp mykje dyrare på lengre sikt fordi dei byr på problem ein ikkje

– Kvifor ville de bli gründerar og starta eige firma? – Fridomen. Eg har jobba for to store firma tidlegare og tatt ordrar. Eg lærte det som var «basic», men fekk ikkje utfalda meg. Vi ville eiga noko sjølv og ha kontrollen sjølv – på godt og vondt, fortel Gretha. Ali nikkar og legg til: – Eg hadde jobba med eit suksessrikt firma, men tenkte alltid at vi kunne gjera meir. Eg ville gå vegar dei ikkje ville gå, eller ikkje såg. Men dei to arkitektane er samde om at dei saknar eit miljø i Kvinnherad. – Vi hamna på Husnes på grunn av at foreldra mine budde her, men ønskjer oss eit miljø her. Vi forventar ikkje at kommunalt tilsette eller politikarar skal forstå gründerar – men eg meiner ein bør satsa på å utvikla næringslivet, og putta pengane der. Vi må skapa møteplassar, for gode idear kjem i godt selskap. LEADinc har i dag tre tilsette: Ali, Gretha og ein kollega i USA. Kvinnheringane innrømmer at dei godt kunne tenkt seg å ekspandera, vore større. – Vi hadde nok trudd at vi skulle vore større innan no, med fleire folk i firmaet. Men vi har kompensert ved å samarbeida med andre. I tillegg har vi starta opp to andre firma. Det eine er eit utbyggarfirma i lag med ein stor aktør på Haugalandet (Synergi bustad), det andre er eit firma som utviklar og sel briller for medisinsk bruk (Chrono Chrome). Vi kunne nok ønskt oss betre økonomi, men når vi stadig ønskjer å skapa noko nytt så tar det tid å få tilbake investeringa òg. Men kjekt og utfordrande er det! smiler Gretha. – Du kan sjå på porteføljen vår, vi har nasjonal og internasjonal anerkjenning, men likevel få lokale oppdrag. Vårt firma og kompetanse kunne vokse seg mykje større hadde vi fått støtte og fått lokale prosjekt. Ein må våga å satsa på lokale firma, slik at pengane kjem tilbake til kommunen og lokalsamfunnet her, meiner Ali. – Kva personlege eigenskapar bør ein gründer ha? – Du må ha pågangsmot og arbeidskapasitet, viss ikkje går det ikkje. Du må ta tak i alt sjølv, og sjølv definera oppgåva. Du må også ha vilje til å læra undervegs, oppdatera deg, omstilla deg. Og så må du vera optimist! smiler Gretha. – Du må ha evna til å ikkje gi opp. Det kjem nemleg tider der du vil gi opp, seier Ali. – Du må vera litt sta, og samtidig litt naiv. Du må ha Pippi-mentalitet: «Det har eg aldri prøvd før, så det trur eg heilt sikkert eg kan klara». Ta ein sjanse og sjå kva som skjer! Du må våga å gå på «ræv», våga å feila. Viss ikkje kjem du ingen veg. Ikkje ta deg sjølv så høgtideleg. Vi vil ikkje sjå tilbake på livet og unnskylda oss, vi ønskjer å vera med på å forandra verda til å bli pittelitt betre.

KVINNHERINGEN 2016

TOTALLEVERANDØR AV BYGGEVARETENESTER

BKS industri as BKS service as BKS montering as er alle lokalisert på Sunde industriområde 3,. Saman er me ein TOTALEVERANDØR AV TEKNISKE TENESTER til SKIP, OFFSHORE OG LANDBASERT INDUSTRI. Me har 2000 m2 med produksjonslokale og leverer alle tenester innan industriell produksjon. BKS VVS & VENTILASJON er eit dotter selskap i Bergen som er totalleverandør av tenester innan VA,VVS og ventilasjon.

www.bksas.no - 5450 Sunde, tlf. 901 60 741 - E: post@bksas

www.hmr.no

SANDVOLL ENTREPRENØR ER TOTAL-/SIDEENTREPRENØR MED KVALITET I ALLE LEDD. TEIKNING – PROSJEKTERING – BYGGJESØKNAD – MILJØKARTLEGGING – ASBESTSANERING –NYBYGG/RENOVASJON

HMR er en prioritert samarbeidspartner for prosessindustri, skipsverft, entreprenører og energibransje.

HMR Group AS Prestnesvegen 68, 5450 Sunde E-post: hmr@hmr.no w ww.hmr.no

Lite eller stort som skulle vore gjort? Vi har eit stort fagmiljø med høg kompetanse. Ta kontakt for eit uforpliktande møte eller tilbod.

Tlf. 53 47 95 00 – kontakt@sandvoll.as

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

TOTALENTREPRENØR Prosjekt på gang? Vi har fagfolk som gjer jobben for deg!

u på å Lurer d rkar? dtve bli han D DKJEN O G R E VI DRIFT! LÆREB Teigen Bygg & Trelast AS, Husnes Tlf. 53 47 59 10 info@teigen.byggern.no

KVINNHERINGEN 2016

Graving · Transport

Sal av olje og dekk

A. J OHS. JELMELAND A/S

H Mob: 900 40 015 Aut. Entreprenør

Ta kontakt for uforpliktande tilbod!

Hellesøy Verft 5474 Løfallstrand

Tlf. 53 48 26 00 www.hv.no - E-post: hellesoy@hv.no

Folgefonnsenteret i Rosendal. Hole AS Odda har levert alt av aluminiums fasader, trevinduer, glassbaldakiner, lås og beslag.

Hole gruppen | bergen • florø • odda

Bustetungt. 4, 5750 Odda • Tlf. 53 65 19 50 • Døgnservice: 53 65 19 50 jostein@holegruppen.no • www.holeglass.no

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

GLAMORØS BONDE PÅ FJELBERG Marianne Nordhus trong ikkje tenkja seg om i det heile då ho fekk tilbodet om å koma heim for å driva gard. – Eg elskar dei kontrastane dette yrket gir, smiler bonden på Fjelbergøy. ELISABETH BERG HASS elisabeth@kvinnheringen.no

Allereie klokka sju om morgonen er ho i sving i fjøset. Då skal 30 mjølkekyr koplast til mjølkemaskinane, og endå fleire kyr, kviger og kalvar ha mjøl og dagleg stell. Høyballar skal hentast med traktoren, og fyllast på fôrmaskinen. Reingjering og rydding i fjøset er òg eit dagleg gjeremål. Frå bonde Marianne Nordhus (34) kjem inn i fjøset til ho er ferdig med morgonøkta, går det om lag tre timar. – Eigentleg er ikkje klokka sju så tidleg for ein mjølkebonde, mange er i sving allereie klokka fem om morgonen. Men eg er litt for glad i å vaka på kveldane, så det hadde eg nok ikkje klart, ler ho. Tre år har gått sidan Marianne kom heim frå Bergen til Fjelbergøy for å ta over garden etter faren Per Jarle Nordhus. Ho er ikkje heilt åleine om oppgåva, broren Anders driv i lag med henne. – Det er klart det er visse utfordringar knytte til det å skulla ta over saman, ein del formalitetar som må ordnast. Men fordelane med å vera to partar er òg utvilsamt mange, som til dømes det at ein står litt friare til å ta seg ei veke på ferie utan at ein treng å skaffa seg avløysar, forklarer ho.

Kyr, sau og høns

Garden Nordhus ligg berre nokre hundre meter frå prestegarden på Fjelbergøy, i ope terreng med ei slåande vakker utsikt. Garden har vore i familien Nordhus i generasjonar heilt tilbake til 1600-talet,

og gardsdrift har det vore på staden så langt tilbake som ein kjenner historia. I oppveksten var Marianne ein veldig god hjelpar i gardsdrifta, ho elska å vera med gardsdyra og sjå til at dei hadde det bra. – Så flytta eg vekk for å studera og jobba, men eg kom alltid heim i helgene for å hjelpa til på garden. Då spørsmålet om overtaking av garden kom, var eg difor ikkje i tvil, eg ville meir enn gjerne vera med i drifta vidare, fortel den utdanna anleggsgartnaren. Ein typisk arbeidsdag for Marianne begynner i fjøset hos kyrne. Sidan går ho inn i huset for kaffi, lunsj og avislesing. – Nationen og lokalaviser les eg fast, smiler ho. Så går ho ut igjen og tar tak i arbeid som ventar, som til dømes saging av kratt og tre. På beitet går òg nokre sauer som skal ha mjøl. Høns har dei òg. I tillegg står jamleg vedlikehald av driftsbygningar og hus alltid på lista. Dersom dyr blir sjuke skal dei følgjast opp. Hagen treng gjerne litt stell. Rundt 17–18-tida er det klart for ettermiddagsstellet i fjøset, med nok ein omgang med mjølking. Om kveldane i jaktsesongen går ho på hjortejakt i måneskinet. Uansett kor Marianne går, følgjer hunden Frøya trufast etter. – Arbeidsdagen til ein bonde tar i grunnen aldri slutt, det er alltid noko ein kan og bør ta tak i. Ein bør ikkje vera for oppteken av å telja arbeidstimar i dette yrket, ler Marianne.

Bondelagsleiar

På toppen av det heile har ho ekstrajobb som lakselusteljar, pluss fleire styreverv. Nyleg vart ho valt som ny leiar for Halsnøy bondelag etter Clara Hveem. – Bondeyrket er på mange måtar eit litt einsamt yrke, ein går jo mykje for seg sjølv på garden. Då er styreverva ein kjekk måte å

FAKTA Jordbruk u Kvinnherad er den nest

største jordbrukskommunen i Hordaland. u Bruttoprodukt jordbruk i

Kvinnherad er 83,2 millionar kroner (då er ikkje skogbruk og tilleggsnæring medrekna). u Det er 271 årsverk i jordbruket

i Kvinnherad (då er ikkje skogbruk og tilleggsnæring medrekna). u Mat og foredlingsindustri

i Norge har om lag 45.000 gardsbruk i aktiv drift, som produserer nesten halvparten av det vi et målt på energibasis. u På landsbasis er kvar tiande

bedrift ei landbruksbedrift. I tillegg bidreg landbruket med arbeidsplassar i foredlingsindustrien, det vil seia slakteri, pølsemakerar, meieri, bakeri og så vidare. Totalt er rundt 90.000 sysselsett i jordbruk og foredlingsindustri. Kjelder: Norsk institutt for landbruksøkonomisk forsking (NILF), Bondelaget.

NAM: Kalvane kappast om merksemda, og sjølvsagt flaska, når Marianne kjem ut til dei.

KVINNHERINGEN 2016

27 TØFF GLAMOUR: For bonde Marianne Nordhus på Fjelbergøy er det inga motsetnad mellom tøff traktorkøyring og rosa glamour. – Ein får verkeleg levd ut mange sider av seg sjølv i denne jobben, smiler ho.

byggja seg nettverk på, få arenaer der ein kan sosialisera seg i lag med andre. Og i desse bonderelaterte styra er det jo mange med det same engasjementet rundt gardsdrift, så her snakkar vi mykje jobb, ler ho. – Kan ein leva av inntekta bondeyrket gir? – Det kjem vel litt an på kva livsstil ein har. Det er ingen fett betalt jobb, og ein må som sagt ikkje finna på å telja timar ein jobbar, då kjem ein i alle fall dårleg ut lønsmessig. Men dette er noko vi i bondelaga jobbar kontinuerleg med, det at ein skal minska lønsgapet mellom bondeyrket og andre yrke. Og trivselen som bonde kompenserer heldigvis mykje, seier ho. Marianne minner elles om at norskprodusert mat ikkje er ein sjølvfølgje. – Eg kjenner meg privilegert som får vera ein norsk matprodusent, eg er stolt av det. Men det er

eit faktum at dersom vi ønskjer norsk matproduksjon også i framtida, då lyt vi velja norsk mat når vi står i butikken, oppmodar ho.

Rå utvikling

Ein treng ikkje tvila på at Marianne brenn for yrket sitt. – På toppen av matproduksjonen, som verda vil etterspørja meir og meir i åra som kjem, held gardsdrifta kulturlandskapet ved like. Og så er vi jo ei primærnæring, vi held svært mange andre næringar i jobb. Veterinærar, slaktarar, meieri, bakeri, transport og så vidare, summerer ho opp. Ho likar godt det romantiske og tradisjonelle som gardslivet representerer. – Ein har dette tradisjonelle i kombinasjon med den fantastiske utviklinga og innovasjonen på det teknologiske som vi har fått i nyare tid. Utviklinga har vore heilt rå dei siste femti åra. I dag

treng ein ikkje lenger øydeleggja seg fysisk på gardsdrift sidan ein har så mange gode hjelpemidlar, smiler ho. Kort tid etter heimkomsten til Fjelberg blei Marianne rikskjendis, etter at to venninner meldte henne på Jakten på kjærligheten. Noko langvarig forhold kom det ikkje ut av deltakinga, men tv-sjåarar over heile landet lét seg sjarmera av den flotte bonden frå Kvinnherad. Og Marianne vedgår lett at ho er litt forfengeleg. – Eg tar meg alltid tid til å ta på litt maskara før eg går i fjøset om morgonen. Og eg er veldig glad i fine sko og vesker, sjølv om eg ikkje får brukt dei så mykje i det daglege. Det er nettopp dette eg set så stor pris på – kontrastane og mangfaldet dette livet fører med seg. Det er ingen motsetnad mellom det å pynta seg og det å bli skitten, ein kan stella dyr, gå på jakt og samstundes vera feminin og litt glamorøs. Ein får verkeleg

levd ut mange sider av seg sjølv i denne jobben, smiler Marianne. – Kva råd vil du koma med til andre som vurderer å gå inn i bondeyrket? – Jobben er kjekk, spennande og variert. Ein får jobba med dyr, ein får jobba på lag med naturen og vêret, og utfordringane og gledene med yrket er nesten i seg sjølv verdt det. Utviklinga er konstant på alle område i næringa, ein blir aldri utlært. Og så er ein sin eigen sjef, og kan styra dagane sine mykje sjølv, reklamerer ho, og legg til: – Samstundes er det forpliktande og bindande å ha ansvaret for dyr, og det er mykje arbeid, så dersom ein har eit bilde av at jobben består av blomeenger og dyrekos åleine, bør ein tenkja seg om. Heldigvis er dei små augneblinkane der jamleg, og dei gir det heile meining og løftar kvardagen vår litt kvar gong, sluttar bonden på Fjelbergøy.

ØVST: Sauer og kyr i lag gir eit godt vekselbeite, og Nordhus-familien har begge delar. I MIDTEN: Kyrne er ikkje berre næring, men òg godt selskap, fortel Marianne. NEDST: Marianne testar at celletalet er som det skal vera i mjølka frå ei av mjølkekyrne.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Dei 100 med best driftsresultat i 2015

RYDDEJOBB: Kristina Bakka og Christian Myklebust frå Kvinnherad Energi på Bjelland i januar i fjor for å rydda opp etter orkanen «Nina». (Arkivfoto).

1 Harding Safety AS 2 Harding Trading AS 3 Kvinnherad Energi AS 4 Solvang-eigedom AS 5 Barge Invest AS 6 Norsafe Årsnes AS 7 Bks Holding AS 8 Bks Industri AS 9 Eikestø Eiendom AS 10 Fureneset Eiendom AS 11 Ros Holding AS 12 Eide Marine Eiendom AS 13 Fjelberg Fjordbruk AS 14 Whybe Invest AS 15 Dimmelsvik Entreprenør AS 16 Fastlandssamband Halsnøy AS 17 Teigen Bygg & Trelast AS 18 Sjohav AS 19 Hmr Group AS 20 Ølve Elektro & Vvs AS 21 Rosendal Fus Barnehage AS 22 Fonna Eigedom AS 23 Proprius AS 24 Viking Fjord AS 25 Teigen Eiendom AS 26 Byggservice AS 27 Hellås og Handeland Entreprenør AS 28 Idrift Eigedom AS 29 Rosendal Fjordhotel AS 30 Benjaco AS 31 Kvinnherad Breiband AS 32 Hardanger Rock AS 33 Harding Eiendom AS 34 Ospelunden AS 35 Sæbøvik Mat AS 36 Nilsen Handel AS 37 Into Elektro AS 38 Leite Invest AS 39 Maritime Resources 40 Vesterålen Eiendom KS 41 Ts Entreprenør AS 42 Eikestø AS 43 Lio Sag & Treforedling AS 44 Brødrene Musland Maskin AS 45 Varehuset Rosendal AS 46 S Rødsten Bilforretning AS 47 Sunde Brygge AS 48 Panorama Senter AS 49 Herskedal Holding AS 50 Fureneset Invest AS

5472 Seimsfoss 46 949 5470 Rosendal 38 773 5464 Dimmelsvik 17 810 5470 Rosendal 9 757 5457 Høylandsbygd 9 682 5474 Løfallstrand 7 050 5450 Sunde i Sunnhordland 7 050 5450 Sunde i Sunnhordland 6 933 5451 Valen 6 814 5452 Sandvoll 6 813 5451 Valen 6 756 5457 Høylandsbygd 6 635 5459 Fjelberg 5 870 5470 Rosendal 5 663 5464 Dimmelsvik 5 601 5460 Husnes 5 061 5460 Husnes 4 034 5454 Sæbøvik 3 874 5450 Sunde i Sunnhordland 3 794 5637 Ølve 3 591 5470 Rosendal 3 475 5460 Husnes 3 440 5470 Rosendal 3 214 5450 Sunde i Sunnhordland 3 209 5450 Sunde i Sunnhordland 2 867 5452 Sandvoll 2 724 5452 Sandvoll 2 711 5460 Husnes 2 622 5470 Rosendal 2 556 5455 Halsnøy Kloster 2 523 5464 Dimmelsvik 2 522 5464 Dimmelsvik 2 273 5470 Rosendal 2 237 5463 Uskedalen 2 191 5454 Sæbøvik 2 174 5463 Uskedalen 2 102 5450 Sunde i Sunnhordland 2 085 5459 Fjelberg 2 052 5463 Uskedalen 2 049 5464 Dimmelsvik 1 961 5636 Varaldsøy 1 957 5451 Valen 1 951 5474 Løfallstrand 1 898 5463 Uskedalen 1 889 5470 Rosendal 1 862 5462 Herøysundet 1 800 5450 Sunde i Sunnhordland 1 753 5460 Husnes 1 751 5460 Husnes 1 708 5452 Sandvoll 1 687

51 Rosendal Fjordhotel Eiendom AS 52 Sunde Industri & Offshore AS 53 S-service AS 54 Energi Teknikk AS 55 Giatex Husnes AS 56 Kvinnherad Vekstbedrift AS 57 Vika Kraft AS 58 Jon Lyngnes Bensinstasjon A/S 59 Kest Eiendom AS 60 Teigen Byggutvikling AS 61 S.prosjekt Skadeservice AS 62 Nimoc AS 63 Senter Woman AS 64 Dalelvo Kraft AS 65 Magne Sjo AS 66 Dimmelsvik Bil AS 67 Sunde Transport AS 68 H2 Elektro AS 69 Prosess Teknikk AS 70 Blue Tech AS 71 Sundegarden Eigedom AS 72 Husnes Bygg AS 73 Rødland Holding AS 74 Tore Sæbø Ingeniørfirma AS 75 Kvinnherad Asfalt AS 76 Dagfinn Gjerde AS 77 Måge&nistad Bygg AS 78 Sumarum AS 79 Brødrene Hjønnevåg AS 80 Kronviken AS 81 Husnes Motor AS 82 Maritim Eigedom AS 83 Handeland Eigedom AS 84 Thl Fiskeri AS 85 Den Weis-rosenkronske Stiftelse 86 Adonis AS 87 Kløvkraft AS 88 Kvinnheringen AS 89 Sandvoll Mat AS 90 Valen Kraftverk AS 91 Gryhelges Bar & Restaurant AS 92 Landakraft AS 93 Husnes Sport AS 94 Sjo Boligservice AS 95 Into Røyr AS 96 O Jacobsen Trelast AS 97 Norwater AS 98 Tm Samdrift DA 99 Maristova Hoteldrift AS 100 Fjelberg Kraftlag Sa

5470 Rosendal 5450 Sunde i Sunnhordland 5462 Herøysundet 5470 Rosendal 5460 Husnes 5463 Uskedalen 5499 Åkra 5498 Matre 5460 Husnes 5450 Sunde i Sunnhordland 5464 Dimmelsvik 5470 Rosendal 5460 Husnes 5476 Mauranger 5455 Halsnøy Kloster 5464 Dimmelsvik 5460 Husnes 5464 Dimmelsvik 5464 Dimmelsvik 5450 Sunde i Sunnhordland 5450 Sunde i Sunnhordland 5460 Husnes 5637 Ølve 5460 Husnes 5451 Valen 5460 Husnes 5637 Ølve 5460 Husnes 5463 Uskedalen 5637 Ølve 5460 Husnes 5460 Husnes 5451 Valen 5455 Halsnøy Kloster 5470 Rosendal 5457 Høylandsbygd 5464 Dimmelsvik 5460 Husnes 5451 Valen 5464 Dimmelsvik 5460 Husnes 5464 Dimmelsvik 5460 Husnes 5484 Sæbøvik 5450 Sunde i Sunnhordland 5635 Hatlestrand 5457 Høylandsbygd 5464 Dimmelsvik 5460 Husnes 5454 Sæbøvik

1 658 1 612 1 603 1 560 1 541 1 536 1 469 1 418 1 377 1 363 1 351 1 336 1 326 1 324 1 321 1 320 1 278 1 276 1 253 1 248 1 247 1 178 1 174 1 158 1 114 1 100 1 093 1 089 1 052 1 031 1 026 1 015 996 988 986 965 949 929 905 877 877 851 850 842 835 829 811 808 803 78

KVINNHERINGEN 2016

Servicesenter

Teknisk totalentreprenør • elektro • maritim elektro • rør • ventilasjon • telekom • automasjon • kulde- og varmepumpe

TESS er ei heilnorsk verksemd og er i dag landets største leverandør av slangar, slangetilbehør og sveiseprodukt. I tillegg kjem eit breidt spekter av tenester, drift- og vedlikehaldsprodukt og spesialproduksjon.

Vi har brei erfaring med både små og store tverrfaglege prosjekt. Oppdraga varierer frå sjekk av elektriske anlegg i bustadar til oppstart, vedlikehald og internkontroll av større bygg og anlegg. Vi har spisskompetanse innan dei ulike fagfelta, noko som gjer at vi har ei tverrfagleg tilnærming i måten vi jobbar på. I tillegg til fagleg beidde, har vi r behageleg og få ein mei ed m også opparbeidd oss brei erfaring Spar straum r tu ra innetempe MPE U P frå ulike bransjar. E M R A TOSHIBA V

Frå etableringa i 1968 har TESS hatt jevn vekst, og er no etablert på fleire stadar rundt i heile landet. Over 100 servicesenter syt for kontinuerlige vareforsyningar og teknisk slangeservice til industrikundane våre. Eit servicesenter inneheld slangeverkstad, serviceverkstad og butikk. I tillegg kjem mobilservice. Medarbeidarane våre er sjølv fagfolk som veit kva fagfolk krev.

Spør om TESS kan hjelpa! Spør om TESS kan hjelpe!

d! r eit godt tilbo Ta kontakt fo 7 45 46 1 tlf. 94 Arild Søgnen

Stord: 53 40 93 00 Avd. Husnes: 982 40 649 Avd. Bømlo: 982 40 648

www.applytb.no

TESS Odda Almerket 26 -28 5751 ODDA Tel.: 53 64 40 80 odda@tess.no

Inkluderer vinterhjul, takstativ og skiboks

TESS Kvinnherad Husnes Ind.område 5460 Husnes Tel.: 53 48 80 40 kvinnherad@tess.no

TESS Stord Rundehaugen 25 5412 STORD Tel.: 53 40 97 70 stord@tess.no

TESS Wärtsilä Wickmanveien 1 5420 Rubbestadneset Tel.: 53 42 81 10 wartsila@tess.no

Klare for sesongstart Maiken C. Falla er verdens raskeste kvinnelige skiløper. I år stiller hun ekstra godt forberedt med sin splitter nye Kia Sportage – full av utstyr og preppet med den komplette vinterpakken. Nå får du som kjøper ny Sportage i utstyrsvariantene Active, Exclusive eller GT Line både vinterhjul, takstativ og skiboks inkludert i prisen. Med på kjøpet får du også Norges beste nybilgaranti på hele 7 år. Les mer og sjekk den imponerende utstyrslisten på kia.com.

Kia Sportage fullspekket med utstyr og vinterpakke fra 340.400,-

Priser levert forhandler, årsavgift tilkommer. Forbehold om trykkfeil og avvik fra avbildet modell. CO2-utslipp fra 119 g/km, forbruk fra 0,46 l/mil v/bl. kjøring. *16” vinterhjul m/alufelger, takstativ i stål og Packline FX SUV skiboks. Tilbudet gjelder et begrenset antall 2016-modeller på lager. Kampanjen gjelder til 31.12 eller så langt lageret rekker. Hovedsponsor for NSF Langrenn er Sparebank1.

Solheimsvegen 4, 5462 Herøysundet Tlf. 53 48 64 11 www.srbil.no Mobil Kristoffer: 9220 0538/Vegard: 4840 0979

Foto: Rune Bendiksen

FÅ MED VINTERPAKKE! VERDI: 31.000,-*

TESS Boliden Eitrheim 5750 ODDA Tel.: 53 65 18 50 boliden@tess.no

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

u LÆRLINGAR I KVINNHERAD KOMMUNE

FRÅ HELSESEKTOREN TIL IKT I 2004 gjekk Stian Bøe (30) IKT-faget ved KVV. Så hamna han i helsesektoren i fleire år. Men no er han tilbake ved datamaskinen, som IKT-lærling i Kvinnherad kommune. ELISABETH BERG HASS elisabeth@kvinnheringen.no

– Eg er veldig interessert i data, så denne jobben passar meg bra, seier Stian Bøe frå Husnes. Han er nett inne i sitt andre år som IKT-lærling i Kvinnherad kommune, og har travle dagar med å hjelpa dei mange kommunale bedriftene og avdelingane med programvareinstalleringar, datatryggleik, systemoppdateringar, trådlause nettverk, telefoni og det som er. – Studieretninga eg valte var først eitt år elektro, så eitt år IKT. Sidan gjekk eg òg påbyggingsfag, fordi eg ønskte å sikra meg studiekompetanse. Alt tok eg ved KVV, fortel Bøe. IKT-studieåret fullførte han i 2004. Først 11 år etterpå blei han lærling i faget. – Etter påbygg måtte eg i militæret, og etter det måtte eg koma meg ut i jobb for å begynna å tena pengar. Då fekk eg meg først ekstrajobb ved Herøysundet kompetansesenter, noko som etter kvart førte til 70 prosent fast stilling som nattevakt. I denne tida valte eg òg å studera helsefag på deltid.

– Blitt tatt godt imot

Men for eit par år sidan begynte Bøe å kjenna seg klar for å gjera noko heilt anna. Og IKT-utdanninga hans låg der i botn, alt han trong var å skaffa seg ein læreplass. – Eg fekk høyra om IKT-læreplass i kommunen av ein annan som har vore der, og valte difor å søkja. Første året fekk eg avslag, av di dei ikkje hadde ledig

ORDNAR MED IKT-EN: IKT-lærling Stian Bøe er ein god mann å ha når dataprogram skal installerast, til dømes. Her er det kyrkjeverje Erlingur Nielsson som får hjelp med PC-en sin.

plass. Andre året eg søkte fekk eg plass, fortel han. – Korleis var det å gå frå vanleg lønn til lærlinglønn? – Akkurat det var ein liten overgang, og det var jo litt skummelt å seia opp den faste jobben min. Men alt går seg til. Eg har òg tatt opp studielån på si, så då går det rundt, fortel firebarnsfaren. Han seier han er nøgd med kommunen som lærebedrift. – No er jo eg litt eldre enn lærlingar flest, og har ein del erfaring med IKT, så eg styrer meg mykje sjølv. Men eg er blitt tatt godt imot, og har berre fint å seia om å vera lærling i kommunen. Eg jobbar med mange flinke folk.

– Kven kan IKT-faget passa for, meiner du? – Interesse for og litt kunnskap om data og nettverk er ein stor fordel, sjølvsagt. Elles så er det ingen bakdel å gjera det godt i engelsktimane heller skal ein velja dette faget, for mykje går føre seg på engelsk. September i 2017 tar Bøe fagbrevet ved rådhuset, som er basen hans no i læretida. – På rådhuset har ein eit fullstending labmiljø med alt som trengst for å gjennomføra prøven, altså både server, lagring og nettverk. Eg ser fram til å bli fagarbeidar, og kjenner meg trygg på at eg har valt rett studieretning, seier IKT-lærlingen.

KVINNHERINGEN 2016

31 VIL JOBBA MED BARN: Barne- og ungdomsarbeidarlærling Kristina Vasslid trivst godt i lag med ungar, og er godt likt blant ungane ho jobbar med i Sunde barnehage. Her er ho omkransa av Fredrik, Gabriel, Bernt Markus og MarieAlexandra.

Stor stas å jobba med ungar Barne- og ungdomsarbeidarlærling Kristina Vasslid (17) har aldri vore i tvil: Ho vil ha ein jobb der ho kan gjera kvardagen til barn kjekk og meiningsfull. ELISABETH BERG HASS elisabeth@kvinnheringen.no

Når Kvinnheringen møter Kristina Vasslid i barnehagen på Sunde, der ho er lærling, sit ho omkransa av fire barn. Éin på fanget, éin som klatrar på ryggen hennar og to som kretsar rundt i sirkel for å visa henne teikningar og leiker. Kristina begynte som lærling no i august, men barna har alt omfamna henne av heile hjarta. – Det er veldig kjekt å jobba med ungar, det har eg alltid hatt lyst til. Og då er det fint å begynna som lærling, slik at eg kan bli litt betre kjent med yrke som handlar om barn, og ikkje minst bli litt betre kjent med meg sjølv, smiler ho. Kristina tok 1. året helsefag og 2. året barneog ungdomsarbeidar ved KVV. – Etter læretida kjem eg nok til å ta påbygg slik at eg kan ta meg ei høgare utdanning etter kvart, men no var eg litt skulelei og trong ein pause. Då var det supert å kunna bli lærling, seier ho. – Vi spør Kristina kva som er det viktigaste i denne jobben, og svaret har ho openbert reflektert over tidlegare, for det kjem nokså kontant: – Å tilbringa tid med ungane, bygga gode relasjonar med dei. Når ein er med ungar, må ein vera 100 prosent til stades, altså «pålogga». Det nyttar ikkje å sitja på mobilen sin, forklarer Vasslid. Ho seier at dersom ho klarar å gjera kvardagen til ungane god og meiningsfull, då har ho gjort ein god jobb. – Dei seks første leveåra til ungane er ekstremt viktig både i danninga av personlegdomen deira og i innlæringa. Difor skjer mykje av det aller viktigaste grunnlaget for vegen deira vidare nettopp i barnehagen. – Synest du det er eit stort ansvar å ha på seg? – Det er stort, men eg kjenner òg at det fell naturleg for meg korleis eg skal vera i lag med ungane, smiler jenta som har tre småsøsken. – Kva slags type person bør ein vera dersom ein skal velja dette yrket? – Ein bør vera ein tålmodig og positiv person. Og ein bør ha viljen til å vera pålogga i lag med barna over lengre tid, seier ho. Styrar i Sunde barnehage, Grete Kjerpeset, synest det er positivt å ha lærlingar med på laget: – Lærlingane skal jo ikkje ha det arbeidsansvaret som vanleg tilsette har, men det er likevel god hjelp i dei, for det er alltid kjekt å vera fleire vaksne. Og så er det stas for ungane når det kjem unge vaksne inn her, smiler ho.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Bra

ge A nde

r ss o – Po n (5), S and liti. voll

alen sked U , ) sli (5 Fos pilot. voll n n and S ma garfly , ) r 4 e ( H – Ja sen Iver cob jente. a J oria – Ride Vict

H al

va r d

Sk a

rve la – Po nd (5), San liti. dvo

ma Her n e u st voll us R 4), Sand . j r o ( T liti – Po

ns e

d H an d n a ugl de a Ha (5), Sun te. e n n n i e L dej – Ri

t te ns l e

) n (4

e d St san liti. r a – Po ne A Syn

r tåke U , ) 5 l( e da olm nde. H id – Bo Dav M ar

i Bo

ndh u (5), U s Holm t e da åk – Ri l delæ er rar.

e l an

KVINNHERINGEN 2016

en d St n a s Aar ), Valen per (4 s a C liti. – Po

sle t

voll and S , ) 4 nd ( vela mann. r a k st S – Brann E rn

voll and S , ) 5 ud ( per jente. p o de aK – Ri Ru n

te n

len keda s U , (5) rsen ann. e ff sm to Kris Arbeid – Arn

n dale e k s (5), U lona k . s v Zm – Kok nn a

n dale e len k s ), U keda s 5 ( U s , i (5) E ne ar. oss l . ffer ranfør F o t n s n ar –K K ri rma – Fisk e H O la

KVA VIL DU BLI?

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

FIKSAR VATN OG VARME! • SANITÆR • VANNBOREN VARME • RØYRARBEID • VARMEPUMPE

Slangeservice er leverandør av slanger, verktøy, utstyr og tjenester til både industri, offentlige etater og privatpersoner.

STORT UTVAL - LOKAL BUTIKK

Sjå vår nettbutikk: www.a-r-v.no

Tlf. 975 99 280 www.a-r-v.no E-post: epost@a-r-v.no

Sjøvegen 3, 5462 Herøysundet Tlf. 481 13 300 – E-post: kvinnherad@slangeservice.as

LAKS ER LIVET! Vil du ha ein spanande og utfordrande jobb, og samstundes bu i distriktet? Vil du produsera mat som havnar på middagsbord i Japan, Frankrike og Italia? Alsaker Fjordbruk er stadig på utikk etter dyktige folk med fagkunnskap! Alsaker Fjordbruk er eit solid havbrukskonsern i vekst. Me har om lag 250 tilsette, og tek hand om laksen frå rogn til ferdigpakka produkt.

5694 Onarheim www.alsaker.no

VI UTFØRER ALT I ASFALTERING!

SKAL DU HA NOKO GJORT? • Forskaling • Støyping • Graving • Vekkøyring • Muring • Pussing • Belegningsstein • Legging av flis • Summing av golv • Riving • Oppussing • Rehabilitering • Utleige av bossog lagerconteiner Vi søkjer etter

Gratis synfaring og prisoverslag!

BYGNINGS-INGENIØR

For meir informasjon om den ledige stillinga, ta kontakt med Harald Hauge, tlf. 928 09 477. Søknad vert å senda innan 30. november på epost til harald@hauge-forskaling.no

HAUGE FORSKALING AS Husnes Industriområde 91, 5460 Husnes

post@kvinnheradasfalt.no – www.kvinnheradasfalt.no

Tlf. 928 09 477 www.hauge-forskaling.no

KVINNHERINGEN 2016

Vår maskinpark gjer det mogleg for oss å utføre både små og store oppdrag.

• Graving - sprengning • Masseflytting • Grunn og betongarbeid • Gråsteinsmurer • Veg - vatn - avløp • Tomtearbeid

Freshwater • Omvendt Osmose • Kundar over heile verda • Drikkevatn frå sjøvatn • Produsert i Kvinnherad • Framtidsretta produkt • Spanande teknologi w w w. n o r wa t e r. n o

«ALT I GRUNN- OG BETONG-ARBEIDER»

DIMMELSVIK ENTREPRENØR AS Tlf. 92 88 90 88 – Epost: post@dimmelsvik.no 5464 Dimmelsvik – www.dimmelsvik.no

ER OMT BYGD , T 1 1 UT TUR K IGE, LED ASTRUTISK R S F A IN ANT F IKT! Å UTSPRIS FR E T , TOM590.000

Hyttetomter i Grunnavåg

EIGE HUS PÅ LANDA!

PRISAR FRÅ 380.000,-

Me har 5 tomter igjen i hyttefeltet i Grunnavåg. Tomtene er solvendte med fantastisk utsikt mot Stord og Bømlo. Det er opparbeida felles strand nedanfor hyttefeltet. Tomtene er klargjort med vatn (eige borehol og pumpehus), avløp, fiber og straum. Gode fiskemulig-heter, flott turterreng. Ta kontakt for info/visning,

Toppleiligheit på Sæbøvik

VI HAR BYGGEKLARE, SOLVENDTE TOMTER FRÅ 800 TIL 1000 M2 MED NYDELEG SJØUTSIKT PÅ HALSNØY. Lokale handverkerar med lang erfaring sikrar deg fagmessig arbeid i alle ledd i byggeprosessen.

Romslege, moderne leilegheter med livsløpsstandard i Sæbøvik sentrum.

ØYBYGG

A S

Solrikt, like ved sjø, flott utsikt frå balkong og stove/kjøkken. Pris kr 2.790.000,-

Alt du treng – gjort enkelt

E BERR ÉIN . IGJEN

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

I skuggen av oljenedturen kan det vera lurt å vurdera eit handverk det alltid vil vera bruk for. Eitt av dei er røyrleggjaryrket. JONN KARL SÆTRE jonn.karl@kvinnheringen.no

Og ein av dei lokale røyrleggjarane som aldri var i særleg tvil om yrkesvalet er Sindre Grønningen (26) frå Husnes. Ein kjapp, vittig og sprudlande kar som berre er i dårleg humør når Manchester United har tapt. – Eg vaks i grunnen opp på lageret til Husnes Røyr, smiler Sindre, medan han rattar den lange varebilen i retning Rosendal med bladfyken som passasjer. 26-åringen er tredje generasjon røyrleggjar og har trakka i røyr og pakningar sidan han var i tiårsalderen. Etter kvart vart det sommarjobbar og seinare røyrleggjarutdanning og læretid. – Eg var aldri i tvil om kva eg skulle bli. Sindre tok fagbrevet i 2010 og jobbar med faren Brede Grønningen som sjef. Det har sine sider: – Far min held med Liverpool og det er jækla irriterande for tida, seier Sindre. Det er best å skifta tema. I staden for å slengja skit om erkefiendar i engelsk toppfotball, dreier me samtalen over på kva som er best med å vera ein handlekraftig handverkar. – Eg likar best å jobba som servicerøyrleggjar – altså farta rundt og fiksa opp i akutte oppdrag, seier Sindre. Ikkje før han har sagt det, byrjar det å bli litt køtendensar i morgontrafikken retning Rosendal. – Men eg hatar dette her, seier ikkje fullt så sindige Sindre og slår ut med handa mot bilane framfor. Med ein varebil fullasta av tungt røyrleggjarutstyr, er forbikøyringar ikkje tema. Det har den unge røyrleggjaren lært seg. – Så ein større jobb i eit bygg over lengre tid er ikkje så dumt det heller? – Nei, det kan vera bra, og det er kjekt å samarbeida med andre handverkarar. I grunnen likar eg at dagane blir varierte og set pris på det å treffa mange forskjellige folk. Ein typisk arbeidsdag har 5–6 oppdrag. Og denne dagen startar med ein variert føremiddag i eit hus i Rosendal: Montering av vask i ein kjellar. Tilkopling av toalett. Senda eit kamera gjennom eit kloakkavløp for å sjå kva som hindrar kloakken i å renna fritt. Kopla saman nokre nye avløpsrøyr som vart monterte ved eit tidlegare høve. Få eit splitter nytt toalett til å spyla på skikkeleg vis. – Kva er det raraste du har funne i kloakken? – Det har no blitt ein del rotter, men det løgnaste var ein gong i Kolavegen. Hovudkloakkleidningen var tett og eg måtte ned i ein stor kumme for å sjekka stakeluka. Der fann eg ein haug med duploklossar. Pjokken som hadde hatt det gøy med å kasta klossane i toalettet, ville fått det endå gøyare om han hadde opplevd konsekvensane.

KVINNHERINGEN 2016

TREDJE

GENERASJON

RØYRLEGGJAR – Eg plukka vekk nokre klossar og då kom heile kolavegkloakken fossande. Eg stod til livet i kloakk før kollegaene fekk heist meg opp frå kummen. Røyrleggjarar blir vane med skit. Dei er flittige hanskebrukarar og har gjerne våtserviettar i bilen. Å handtera kloakkleidningar blir ein vane, sjølv om det av og til kan vera ein skikkeleg drittjobb. – Ein kollega fekk ein gong fullt kloakktrykk rett i trynet og svelgde ein «kabel». Kva skal du gjera då? Forhalda deg roleg, eller kasta opp og få eit gjensyn med «kabelen»? Sindre ler godt av dilemmaet og fortel at røyrleggjarane tar ein del vaksiner på grunn av nærkontakten med kloakkleidningar. – Me held oss svært så friske, så vaksinegreiene funkar. Vel framme i den aktuelle einebustaden i Rosendal, blir vasken raskt montert, men det viser seg at avløpet må løysast med ein fleksibel røyrdel. Elles vil vasken koma for nær toalettet. Så var det den halvtette kloakkleidningen. Ein diger koffert husar eit lite kamera med lys som kan stakast inn i kloakkleidningen. På ein skjerm i kofferten kan Sindre følgja med på kameraet si ferd nedover i røyret. – Ser ut til at røyret heller feil veg eit stykke. Du ser det ligg vatn i røyret. Truleg vil det vera best å skifta heile røyret. Nokre meter vidare møtet kameraet veggen, eller rettare sagt ein «plugg» av noko som har hopa seg opp. – Matfeitt er det verste – dette var enklare jobb, konkluderer Sindre etter å ha spylt veg i vellinga med ein spesialutstyrt høgtrykkspylarleidning. Den spyler på sinnrikt vis, og for-

EG PLUKKA VEKK NOKRE KLOSSAR OG DÅ KOM HEILE KOLAVEGKLOAKKEN FOSSANDE. EG STOD TIL LIVET I KLOAKK FØR KOLLEGAENE FEKK HEIST MEG OPP FRÅ KUMMEN. Sindre Grønningen Røyrleggar

meleg et seg innover i røyret på eiga hand når trykket står på. Og i og med at røyret ikkje er heilt tett, kjem ikkje skit og spylevatn i retur. – Dette var ein reinsleg spylejobb sidan det ikkje var heilt tett. Hadde det vore matfeitt, måtte eg dessutan ha brukt varmtvatn i høgtrykksspylaren. Overgangen til det siste oppdraget er påtakeleg. Frå gamal kloakkleidning, til fletta nytt bad i etasjen over. Men så var det spylinga i det nye toalettet då. Vatnet skal fordela seg jamt over heile skåla. – Produsenten har funne ei løysing med ein liten plastinnsats som spreier vatnet skikkeleg, forklarar Sindre, medan han skrur ned den veggfesta doskåla. I løpet av nokre få minuttar er problemet fiksa. Etter rask nedpakking av verktøykoffertar, høgtrykkspylar t ralle og anna utstyr, vender Sindre nasen mot Husnes igjen, men tar seg tid til å visa fram snasent røyrleggjararbeid

i Rosendal ungdomsskule. I eit digert teknisk rom med ventilasjon og røyrsystem for vassboren varme, fortel Sindre om det kjekke oppdraget han var med på då nye Rosendal ungdomsskule vart bygt. – Vanlegvis er slike tekniske rom tronge som berre det. Her er det god plass – det var heilt supert å jobba med dette, seier Sindre og er ørlite stolt over røyrsentralen. Litt seinare er me komne til Uskedalen. Telefonen ringjer og ein uforskamma Liverpool-tilhengjar høyrest på handsfree-anlegget. Det står «pappa» i displayet. – Kor langt er du komen? – Uskedalen. – To United-supporterar i same bil – det høyrest ikkje bra ut. – Det er heilt topp! – Kan du stikka nedom eit hus ved kaien i Herøysundet og sjekka kva delar som trengs til eit oppdrag der? – Det fiksar eg!

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Stillas & liftutleige • Fasade og rullestillas • Sakselift • Tilhengerlifter

ALT INNAN

• graving • muring • betongarbeid • transport • legging belegningstein • utleige av minigravar 1,5 t.

Ta kontakt for tilbod!

Tlf. 416 66 983 - 909 93 950

Produsent av CE-deklarerte produkter Din lokale leverandør av sand, pukk og grus 917 30 095/913 42 813 • 5464 Dimmelsvik

HARDANGERROCK

www.hardangerrock.no

FRIDOM

The aluminium touch Hydro Husnes

Husnes

454 99 404

Rosendal www.tveit.no

Målt etter årleg produksjonskapasitet er Hydro Husnes den fjerde største aluminiumprodusenten i Noreg. Den første aluminiumsproduksjonen på Husnes starta i 1965, så i år er det 50 år sidan oppstart av første omnen. I dag er produksjonskapasiteten 185.000 tonn elektrolysemetall.

KVINNHERINGEN 2016

VELKOMMEN TIL OSS!

Matti Matt Snekkerservice AS Oppføring av bygningar Oppussing av bad Vedlikehald Renovering

Mattias A. Matthiasson Tømrar Alt til innvendig/utvendig vask.

m-matthi@online.no - Tlf. 951 86 531

SPYLARVESKE 3 for 149,-

Husnes Røyr AS Prøv våre gode

CIRCLE K BURGER, limited edition!

Stort utval i burger-menyar!

FÅ BEDRIFTSKORT! Med firmaavtale får du gode rabattar. Sjå circlek.no

HUGS!

Kaffi til sjåføren!

Alle typar røyr, baderoms-utstyr & møblar Vi teiknar badet ditt for deg!

Vakttelefon 40 40 43 95 Circle K Husnes – Tlf. 53 48 65 00 Ope: Mån.–fre. 7–23 Laur. 8–23 Søn. 9–23

NORSK TIPPING

Hellandsbrua, Husnes – Tlf. 53 47 59 00 www.husnesroyr.no

STENSLETTEN

Bygg- og tømrermester I Byggmester Stensletten AS set vi fokus på effektiv og solid arbeid. Med våre dyktige fagarbeidarar kan vi hjelpa deg å realisera byggjeplanane dine, frå prosjektering til ferdigstilling. Vi kan mellom anna tilby deg sterk kompetanse i våre felt:

• RENOVERING • NYBYGG • GARASJAR • BADEROM – og gode løysingar innan prefabrikering

Ring oss for ei gratis synfaring! Besøk oss på vår nye heimeside! www.bmstensletten.no

Bogsnes 19, 5460 Husnes – Tlf.: 908 80 071 – even@bmstensletten.no

NY!

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

BIL

AN MEK

IK A

– UTDANNING ER VIKTIG Er det vanskeleg å velja kva ein vil bli? Blir ein påverka av andre? Er det viktig å ha god løn? Kvinnheringen stilte desse spørsmåla til fire unge studentar på Kvinnhead vidaregåande skule. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

SNI

KK A

Tre av ungdommane vi snakkar med har valt yrkesfag, noko som er ganske tradisjonelt for kvinnheringane. Men Melissa Page (16) går første året på bygg- og anleggsteknikk, der ho er den einaste jenta i klassen. Ho er opprinneleg frå Sotra, men bur på Sunde. – Eg synest ikkje det var så vanskeleg å velja linje. Eg vil bli snikkar, fordi eg alltid har likt å byggja og å jobba praktisk, fortel ho. Synne Nissestad (17) frå Husnes går andre året på TIP (teknikk og industriell produksjon), og lurer på å bli bilmekanikar. Det er berre to jenter på linja ho går på. – Det var litt vanskeleg å velja så tidleg, men eg føler eg har valt rett. Abdu Beshir Omer (33) frå Eritrea har vore i Norge i fire år. Han hadde først språkpraksis på Rosendalstu-

O A DV

K AT

net, før han blei vikar der. Det synest han var så spennande at han no går første året på helse- og oppvekstfag, der han er einaste mann. – Eg likar å jobba med menneske, og kunne tenkt meg å bli helsefagarbeidar, fortel han. – Kva meiner dei rundt dykk om at de har valt linjer som ikkje er typiske for dykkar kjønn? – Eg har eigentleg berre fått positive reaksjonar på det, folk synest det er tøft at jenter også går TIP, seier Synne. Melissa og Abdu har fått same positive reaksjonane.

Meir utdanning etter vgs

Madel Borgen (16) frå Sandvoll går andre året på studiespesialiserande, der det stort sett er like mange gutar som jenter. – Det kan henda det er litt overvekt

KVINNHERINGEN 2016

VALMOGLEGHEITER: Det kan vera vanskeleg å velja kva ein skal jobba med. Desse fire har begynt utdanningsløpet sitt. F.v.: Synne vil kanskje bli bilmekanikar, Melissa vil bli snikkar, Madel vil kanskje bli advokat, medan Abdu vil jobba som helsefagarbeidar.

Fekk prøva ut skuledag på KVV

HOSPITERTE: Tamo Tars (i midten) var ein av tiandeklassingane som fekk prøva ut ein dag på KVV for nokre veker sidan. Her saman med førsteklassingar på linja helse- og oppvekstfag Stian Lygre og Målfrid Hatteberg. I denne timen skulle dei laga ein biceps-muskel av trådar og plastfilm for å læra kva ein muskel er bygd opp av.

Korleis er eigentleg ein skuledag på vidaregåande? Kvart år får ungdomsskuleelevar «hospitera» på KVV, slik at valet om studieretning skal bli enklare. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

HEL

E AR B G A SE F

R IDA

FOR MEG ER DET IKKJE SÅ VIKTIG Å HA HØG LØN, EG VIL HELLER HA EIN JOBB EG TRIVST I. Synne Nissestad

av jenter på linja, fordi mange gutar vel yrkesfag. Eg må jo ta meir utdanning seinare for å peila meg inn på eit yrke. Eg vurderer å studera juss etter vidaregåande, og kanskje bli advokat eller politjurist. Vi spør om dei tre som går yrkesfag vurderer å ta påbygg tredje året, i staden for å gå ut i lære og ta fagbrev. – Eg trur ikkje eg kjem til å gjera det, men det er jo greitt å ha sjansen til det, seier Melissa. – Ja, eg er glad for at eg har fleire moglegheiter. Mange som tar påbygg får slengt i seg at «det er berre fordi du vil vera russ», men for min del er ikkje det viktig i det heile tatt. Eg har gode karakterar, og det kan henda eg vil utnytta det til vidare utdanning seinare, meiner Synne. At oljebransjen går dårleg påverkar jobbane der, men også talet på ledige

jobbar i andre bransjar. Påverkar det studievala til ungdommane? – Vi blir nok litt påverka ja. Kjærasten min har no tatt fagbrev, men måtte begynna på eit nytt studium fordi han ikkje fekk jobb, fortel Madel. – Kva med løn, er det viktig for dykk? – Litt viktig er det jo. Hus blir dyrare, til dømes, og ein må jo ha pengar til å kunna leva i dagens samfunn, meiner Melissa. – For meg er det ikkje så viktig å ha høg løn, eg vil heller ha ein jobb eg trivst i, seier Synne. – Ein god mellomting hadde vore fint, smiler Madel. Melissa har ei klar oppmoding til andre ungdommar som skal studera: – Utdanning er viktig. Ikkje skulk, men hald deg på skulen. Du får igjen for det seinare.

Vi tok ein prat med nokre av tiandeklassingane frå Husnes ungdomsskule som var på utprøving på KVV ein heil dag, for nokre veker sidan. – Vi har godt inntrykk av skulen. Men det kan bli litt keisamt berre å sitja og observera i fleire timar. Det er kjekkast viss vi får vera med på noko konkret, gruppearbeid eller liknande, fortel Alette Vasslid (15), Emilie Sandvik Gaasdal (15) og Solveig Takvam Dale (14). På førehand hadde dei valt seg ut ei linje dei ville vera på. I mars skal dei søkja seg inn på vidaregåande skule. To av dei tre vurderer også å gå på Stord vidaregåande skule, der dei også har hospitert. – Blir de påverka av vener når de skal velja kva skule de skal gå på? – Inst inne er det jo vi som tar valet, men viss alle eg kjenner vel ein spesiell skule blir eg nok påverka av det, innrømmer Emilie. Ungdomsskuleelevane har fått ein førsteklassing på KVV som eigen fadder. Fleire av ungdomsskuleelevane syntest det var ei god løysing, som gjorde det lettare å bli inkludert i skuletimane. Då vi var innom ein klasse på helse- og oppvekstfag møtte vi tiandeklassing Tamo Tars frå Husnes, som hadde fått Målfrid Hatteberg frå Rosendal som fadder. Saman med Stian Lygre frå Halsnøy, også førsteklassing på KVV, sat dei og jobba med å laga ein muskel av trådar, garn og plastfilm. Målet var å forstå korleis ein muskel er bygd opp og kva den består av. – Dei ulike fargane representerer ulike ting i ein muskel, den raude tråden er til dømes blodårer, den grøne er nerver, fortel Tamo. Vi spør dei tre kva dei kunne tenkja seg å bli i framtida. – Eg vil gjerne bli ambulansesjåfør, men det er få lærlingplasser, så eg tar sikkert påbygg, seier Stian. – Eg vil bli sjukepleiar, svarar Målfrid. – Eg trur eg vil bli lege, seier Tamo.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

Det e g e l e k vans valet HAR DU TENKT Å STARTA PÅ LAPPEN? Ta kontakt med oss i dag!

Du finn oss på Yrkesmessa!

VELG YRKESFAG – TA FAGBREV Eit fagbrev gjer deg meir attraktiv i arbeidsmarknaden, og er også eit godt utgongspunkt for deg som vil ta høgare utdanning. Besøk oss på messa!

Har du spørsmål om trafikkopplæring er vi her for å svara deg. Ta ein turr innom innom standen d vår! å!

Aksen, 5480 Husnes, tlf. 53 47 24 60 E-post; post@suo.no/www.suo.no www.invia.as - 48 08 88 87 - post@invia.as

i Kvinnherad

Organiser deg! Bli ein del av fellesskapet. Organiser deg i dag!

Lundeneset VGS er en kristen internatskole i Ølensvåg. Vi tilbyr Medieproduksjon, service og samferdsel, studiespesialisering og påbygging til generell studiekompetanse. I tillegg til en god skolegang gir vi deg et trygt miljø, varierte fritidstilbud og venner for livet! Les mer om oss på www.lvs.no

Vil du vite meir?

Du treff oss på yrkesmessa på KVV! På yrkesmessa finn du: Fagforbundet i kvinnherad Fellesforbundet Hardanger Sunnhordland Handel og kontor avd. Vest LO i Kvinnherad

Hjemmefra, men ikke alene!

KVINNHERINGEN 2016

Treng du skuleplass?

KVV tilbyr mange ulike utdanningsprogram innan yrkesfag og studiespesialiserande! Skulen har i tillegg tilbod innan idrett. Vaksne får tilbod om utdanning gjennom Vaksenopplæringssenteret ved skulen. Vi har nye fine lokale, eit godt miljø og eit eineståande uteområde!

Velkomen til KVV! Studiespesialisering

SKAL DU SØKJE SKULEPLASS TIL HAUSTEN? Odda vidaregåande skule tilbyr opplæring i følgjande utdanningsprogram

YRKESFAG

 Bygg- og anleggsteknikk Vg1  Byggteknikk Vg2  Elektrofag Vg1  El-energi Vg2  Helse- og oppvekstfag Vg1  Helsearbeidarfag Vg2  Teknikk og industriell produksjon Vg1  Kjemiprosess Vg2  Køyretøy Vg2  Industriteknologi Vg2  Smedfag Vg2

STUDIEFØREBUANDE  Idrettsfag Vg1  Idrettsfag Vg2 Idrettsfag Vg3 Vg1 • Studiespesialiserande  Studiespesialiserande Vg1 og Vg3  Vg2 Studiespesialiserande Vg2 og Vg3  Realfag  Språk, Realfagsamfunnsfag og  økonomi Språk, samfunnsfag og økonomi

Odda har eit rikt kulturliv, og dei mange lag og organisasjonar har eit fritidstilbod til dei fleste. Dei friluftsinteresserte har også mange alternativ.

Helse- og oppvekstfag

Vg1 Studiespesialisering Vg2 og Vg3 Realfag, Vg2 og Vg3 Språk samfunnsfag og økonomi Vg1 Helse- og oppvekstfag Vg2 Barne- og ungd.arbeidarfag Vg2 Helsearbeidarfag

Elektrofag

Vg1 Elektrofag Vg2 Elenergi

Bygg- og anleggsteknikk

Vg1 Bygg- og anleggsteknikk Vg2 Byggteknikk

Teknikk og ind. produksjon

Vg1 Teknikk og ind. produksjon Vg2 Industriteknologi

Service og samferdsel

Vg1 Service og samferdsel Vg2 Sal, service og tryggleik

Påbygg

Vg3 Påbyggingsår, yrkesfaga

Innføringsklassen

Innføringsklasse, framandspråklege elevar

Kvardagsliv/arbeidstrening

Tilbod til elevar med særskilte behov

Adr: Opsangersvg.160, 5460 Husnes, tlf: 53 47 57 00. E-post: post.kvv@hfk.no

Les meir om oss på heimesida vår: kvv.hfk.no www.kvv.hfk.no.

– Vi tilb y r St u d ie s p e sial is e ring m e d Top p id re t t , g e ne re l l - o g s p e s ie l l s tu d ie ko m p e t ans e – Programområdene: Realfag & Språk, sa m f u nns f ag o g ø ko no m i – Vi sk re d d e rsy r t re ning s op p l e g g i din id re t t

Vidaregåande tilbod

Vaksenopplæringstilbod

Fusa vidaregåande skule Postboks 113 5649 Eikelandsosen

Fagskuletilbod

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

RIVANDE UTVI PÅ OPSANG MANN I ARBEID: BKS-selskapa syter for industri-arbeidsplassar til mange titals personar på Opsanger.

Tore Thorkildsen og Gudmund Øvrehus har no kjøpt industriområdet på Opsanger. Der er mange titals mann i arbeid, og BKS-selskapa samla går mot rekordomsetning i 2016. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

Kvinnherad har vore råka av mange store og små konkursar dei siste åra. Då er det svært gledeleg med bedrifter som utviklar seg i positiv retning, og som syter for lokale arbeidsplassar. Ei slik bedrift er BKS Industri AS som held til på industriområdet på Opsanger, eigd og drive av Tore Thorkildsen og Gudmund Øvrehus. Dei to kan avsløra at BKS-selskapa samla truleg går mot ei rekordomsetning i 2016 på 150 millionar kroner.

Selskapet blei etablert på Sunde i 2012. Før det heldt selskapet til i Bergen. Under BKS Industri ligg også dotterselskapa BKS Service, der «Skarvelandane» eig 40 prosent, og BKS Montering, som kom i kjølvatnet av at Maritime Service gjekk konkurs. Eit tredje dotterselskap, BKS VVS og Ventilasjon, held til i Bergen. – Vi valde å flytta selskapet til Kvinnherad i fjor. Vi tenkte på arbeidsplassane, men også på at det var dumt av oss kvinnheringar å betala skattekroner til Bergen kommune, fortel Thorkildsen og Øvrehus. For ein månad sidan kjøpte dei industriområdet på Opsanger av Skarveland-familien. – Det var lite interesse frå andre lokale til å fortsetja drift her på området, men vi ville satsa, og ha mange bein å stå på. I dei bedriftene som gjekk konkurs på området fanst det mange kompetente folk, og i tillegg verdifullt

utstyr. Vi syntest det var svært synd om denne kompetansen skulle forsvinna, fortel Øvrehus. – Skal du utvikla deg må du investera, og det er lettare å driva konkurransedyktig om du eig området sjølv. Vi må vera på hogget, og heile tida investera i teknologi og modernisert produksjon skal vi kunna konkurrera i denne marknaden, legg Thorkildsen til. Dei to ser heller ikkje vekk frå at dei vil auka investeringane i tida som kjem. – No har vi til dømes produksjon av tankar i Polen. Vi har eit ønske om å få ei produksjonlinje her på Opsanger, og det er investeringar vi ser på. BKS-selskapa er ein stor arbeidsgivar i Kvinnherad, og til saman jobbar rundt 56 personar på Opsanger. Selskapa er totalleverandør på tekniske løysingar for skip og offshore, og landbasert industri.

KVINNHERINGEN 2016

Klappa og klart for nyetableringar

IKLING GER

KLART: På dette dronebildet ser du Husnes Industriområde. Til høgre i bildet ser du det nye arealet som Stripo Eigedom har investert til saman 15 millionar i å utarbeida slik at det skal vera klappa og klart for nye etableringar. Til venstre ned mot sjøen ser du den «gamle» delen av industriområdet som kommunen eig, og sjøfyllinga. (Dronefoto: Vidar Håland).

Ti bedrifter har base på Husnes Industriområde, men framleis er det god plass til nye etablerarar. Eigarane er no i forhandlingar med tre konkrete interessentar. MONA GRØNNINGEN mona@kvinnheringen.no

EIGARAR: Tore Thorkildsen (t.v.) og Gudmund Øvrehus har no kjøpt industri området på Opsanger av Skarveland-familien. – Skal du utvikla deg må du investera, og det er lettare å driva konkurransedyktig om du eig området sjølv, fortel dei. Dei ser ikkje vekk i frå at dei kjem til å investera meir i området i åra som kjem.

– I BKS Industri produserer vi primært røyrinstallasjonar. Marknaden strekkjer seg frå Hammerfest til Kristiansand, men vi har ikkje så mange kundar i Kvinnherad. Dei vi har er derimot flinke til å bruka andre lokale bedrifter, som til dømes Hydro Husnes, Norwater, Hellesøy Verft, Energi Teknikk og Fitjar Mekaniske. I BKS Industri er det 74 tilsette, 20 av desse jobbar i Kvinnherad. I BKS Service jobbar 20 mann, alle held til på industriområdet på Opsanger. BKS Montering har 16 tilsette, alle i Kvinnherad. Og to dagar i veka er fire ungdommar frå TIP-linja på KVV utplasserte på Opsanger. – På sikt ønskjer vi absolutt å ha lærlingar. Utfordringa vår har vore at BKS Industri stort sett jobbar utanfor kommunen, men no når fleire bedrifter er lokalisert her på industriområdet vil det bli enklare, fortel Thorkildsen.

Husnes Industriområde er eigd av to aktørar. Det «gamle», etablerte området inkludert sjøfyllinga er eigd av Kvinnherad kommune. Det nye som ligg opp mot hovudvegen nedanfor «Stripo», pluss strandlinja frå sjøfyllinga og bort til innkøyrsla, er eigd av Stripo Eigedom beståande av Reins Eigedom, Husnes Sandblåsing og Transportkompaniet Vevik. Dei tre eigarane har investert til saman 15 millionar kroner i det nye området, for å planera og klargjera industritomter. Utanom delar av området som eigarane sjølve har investert i, var det Tess som kjøpte den første tomta i 2014. – Per dags dato er sju mål planert og klart for sal, men vi kan planera 35 mål til. I tillegg kan vi fylle ut rundt 40 mål i sjø med 350 meter sjøfront, seier Helge Roald Rein. Reknar ein saman områda som Stripo Eigedom, Kvinn herad kommune og Hydro Husnes eig, meiner han at det totale arealet som kan frigjerast til industri er på rundt 300 mål. – Konkret jobbar vi no med tre bedrifter som er interesserte i å etablera seg på Husnes Industriområde. Då snakkar vi sal av tomter som er på to til seks mål. Med den eine bedrifta er vi komne så langt i prosessen at det er laga teikningar for bygget, så om ting går i boks kan ei ny etablering her skje

ganske raskt. I tillegg har vi kontakta bedrifter sjølve for å fortelja kva vi kan tilby, og nokre bedrifter har vore i oss. Vi har heile tida «følarar» ute.

Vinn-vinn

Han fortel vidare at visjonen til Stripo Eigedom er å skapa eit større miljø og samla ulike bedrifter. Industriområdet ved Stripo ligg langs hovudvegen, er lett tilgjengeleg, har kystlinje og ligg nær Husnes sentrum. – Eit slikt miljø vil få positive ringverknader både for bedriftene som etablerer seg her, men også for heile kommunen i form av arbeidsplassar og skattekroner til Kvinnherad. Å bli meir samlokalisert gir gode moglegheiter. Helge Roald Rein viser blant anna til Heiane på Stord, som har bygd opp eit stort sentrum for næringsliv og butikkar. – Tanken vår har heile tida vore at det meste skal vera klappa og klart, med opparbeidde tomter, slik at dei som vil etablera seg kan gjera det på kort sikt og sleppa å søkja. I dag er det ikkje ønskjeleg å starta med ei motorsag inni skogen for å laga seg ei tomt. Han skryter av ordførar Peder Sjo Slettebø sin innsats når det gjeld utvikling av industriområdet, og utfordringa med det nye vegkrysset ved innkøyrsla til området. – Vi har ein god dialog med ordførar og rådmann, og håpar at vi får til ei leveleg løysing. Alt stod eigentleg i stampe fram til i fjor haust, då ordføraren tok tak i det. Han har gjort ein god jobb og brukt kanalane vi har. Kvinnherad ligg litt i bakevja kommunikasjonsmessig, derfor må vi tilby litt meir enn andre kommunar. Bømlo ser vi er veldig på hogget, til dømes.

INDUSTRI • NÆRING • OPPLÆRING

…på det som skjer i Kvinnherad Med eit abonnement på Kvinnheringen held du deg rimeleg bra oppdatert. Tar du full pakke med papir, e-avis og nett, kan du lesa avisa kor du er i verda. Ring 53 48 21 30, eller send ein e-post til abonnement@kvinnheringen.no for å tinga abonnement.

Fotomontasje. Fotogrunnlag: Norsafe AS

ha BS r lyn du i ! Som an ng de en abo sin gar nn ne , lit anti emen t lå mo t p t t o t st å K g b erke vinn r ei e s frust herin mi ras gen l in jon nim ar j ød , lå.

HALD DEG OPPDATERT…

KVINNHERINGEN 2016

Marine Harvest er en av Norges største matprodusent og verdens største produsent av oppdrettslaks. Selskapet er representert i 24 land, har totalt 12 500 ansatte og omsatte i 2015 for NOK 27,9 milliarder. Selskapets virksomhet dekker hele verdikjeden fra fôr til tallerken. Hovedkontoret ligger i Bergen, og selskapet er notert på Oslo Børs og New York Stock Exchange (NYSE). Gjennom selskapets visjon “Leading the blue revolution”, har Marine Harvest ambisjoner om å være den ledende tilbyderen av sunn, bærekraftig mat fra havet.

Join the blue revolution Fremtiden ligger i havet - rett under overflaten

VI TRENGER DEG SOM ER FAGUTDANNET INNENFOR Akvakultur Industri- og næringsmiddelfag Elektro Automasjon

Mekaniske fag Teknisk utdanning Biologiske fag Prosessfag

Kvinnherad Elektro AS har i 75 år tilbode elektrotenester til marknaden. Gjennom kjøp av Helland Elektro & VVS i Eikelandsosen, samt Vassnes Solutions AS i Ølen, har vi utvida vårt tilbod både geografisk og innan VVS-faget. Tilsaman sysselset gruppa kring 100 tilsette. Innan Bygg og Anlegg har vi hatt store oppdrag som t.d. Kvinnherad Vidaregaånde skule og Ølve Vannbehandlings-anlegg og nye Rosendals-tunet (under arbeid).

Vi tilbyr totalløysingar innan

ELEKTRO og VVS • Samferdsel • Industri • Maritim-offshore • Bygg • Service • Bustad Vi er òg godkjend lærebedrift!

75 Tlf. 53 48 28 00

post@k-el.no • www.kvinnheradelektro.no

www.marineharvest.com

TA DITT SIKKERHETSKURS PÅ NORSAFE ACADEMY I ROSENDAL Vi holder sikkerhet- og beredskapskurs for personell innen shipping, offshore, fiske og havbruk! Sjekk vår kurskalender på

www.norsafeacademy.com

Ta kontakt på training@norsafe.com Tel: 91 91 36 50

PROGRAM YRKESMESSA I KVINNHERAD 2016 Husneshallen Onsdag 30. november 2016 Kl. 09.30: Messa opnar Følgjande skular er inviterte kl. 09.30–12.00 • Enge skule (Etne) • Hatlestrand ungdomsskule • Åkra skule • Husnes ungdomsskule • Vaksenopplæringa Kl. 11.30: Programøkt • Dagens apell ved ordførar Peder Sjo Slettebø • Programinnslag Følgjande skular er inviterte kl. 11.30–13.30 • Kvinnherad vidaregåande skule • Rosendal ungdomsskule • Øyatun ungdomsskule Kl. 13.30: Messa stengjer. Det vil verta «speeddating» for dei elevane som har meldt seg på dette fram til kl. 15.00.

MESSEKART HUSNESHALLEN NØDUTGANG

Materialrom

Materialrom NØDUTGANG

19 8

20 36 Kafé

22 6 23 5 4

NØDUTGANG

Garderobar

Garderobar INN / UT HOVUDINNGANG

Trapp 2. etg. WC-H

Klasserom HK-WC

WC-D

Utstillarar Gangareal Med atterhald om edringar i messekartet

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Messekontor Kvinnherad Energi Kvinnherad Breiband Sunnhordland Trafikkskule HMR Husnes AS Invia Harding Hydro Husnes AS Sunnhordland Kraftlag Hellesøy Verft Norwater Høgskulen Stord/Haugesund Metro Reklame Zenit Tveit Reknskap SR-Bank Oppl.ktr. for fiskerifag Marine Harvest Fusa vgs. Lundeneset vgs. Haugesund Toppidrettsgymnas Sauda vgs. Øystese gymnas Nye Voss jordbruksskule Odda vgs. Senter for yrkesrettleiing Fellesforbundet Fagforbundet LO-Kvinnherad Kvinnherad kommune Ambulanse Politi Helse Fonna KVV Kafé