De gedroomde ondernemersvereniging

- De gedroomde ondernemersvereniging -

2

Inhoudsopgave Samenvatting...................................................................................... p. 4 1. Inleiding ..........................................................................................

1.1. Kennis uit de literatuur ..........................................................

1.2. De Kamer van Koophandel ....................................................

1.3. Regiostimulering...................................................................

p. 5 p. 5 p. 7 p. 7

2. Het onderzoek ................................................................................. p. 9 2.1. Aanpak................................................................................. p. 9 3. Ondernemersverenigingen in Noordwest-Holland ............................ p. 10 4. Functie adviseurs Regiostimulering.................................................. p. 13 5. Resultaten interviews adviseurs Regiostimulering ............................ p. 14 6. Resultaten interviews ondernemersverenigingen .............................

6.1. Gemengde ondernemersverenigingen.................................

6.2. Winkeliersverenigingen ......................................................

6.3. Bedrijvenverenigingen........................................................

6.4. Koepelorganisaties ............................................................

6.5. Samengevat .......................................................................

p. 16 p. 16 p. 17 p. 18 p. 20 p. 21

7. Resultaten enquĂŞte ondernemers .................................................... p. 23 8. Analyse resultaten........................................................................... p. 25 8.1. Conclusie ........................................................................... p. 26 Literatuurlijst....................................................................................... p. 28 Bijlagen ..............................................................................................

Bijlage 1: Itemlijst interviews regioadviseurs .............................

Bijlage 2: Itemlijst interviews ondernemersverenigingen ...........

Bijlage 3: EnquĂŞtevragen ondernemerspanel.............................

p. 29 p. 29 p. 30 p. 31

- De gedroomde ondernemersvereniging -

3

Samenvatting Dit onderzoek beoogt antwoord te geven op de vraag: Hoe kan de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland de verschillende typen ondernemersverenigingen helpen om, naast hun functie als ontmoetingsplatform, ook hun positie als belangenbehartiger te versterken?

Om antwoord te kunnen geven op deze vraag zijn er interviews gehouden met de regioadviseurs van de afdeling Regiostimulering van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland. Ook zijn er interviews gehouden met voorzitters van diverse ondernemersverenigingen en is er een enquĂŞte gehouden onder ondernemers.

Aan de regioadviseurs, voorzitters en ondernemers is gevraagd hoe hun ideale ondernemersvereniging eruit ziet en aan welke criteria de vereniging moet voldoen. Vanuit dit ideaalbeeld zijn acties geformuleerd die ervoor kunnen zorgen dat de gedroomde ondernemersvereniging werkelijkheid wordt.

De Kamer van Koophandel kan op diverse manieren bijdragen aan de gedroomde ondernemersvereniging: Benadrukken wat de Kamer van Koophandel doet en kan doen tijdens bijvoorbeeld een jaarlijkse ondernemersverenigingenbijeenkomst.

- Cijfermateriaal op gemeenteniveau presenteren.

- Bijeenkomsten organiseren omtrent verenigingsmanagement (bijvoorbeeld in samenwerking met MOVISIE).

- Nieuwe inschrijvers bij de Kamer van Koophandel attenderen op ondernemersverenigingen in hun dorp, stad of bedrijventerrein, zodat ledenbestanden kunnen groeien en representatiever zijn.

- Een webpagina maken op de Kamer van Koophandelwebsite met relevante informatie afgestemd op ondernemersverenigingen. De webpagina kan bijvoorbeeld informatie bevatten over het doel van ondernemersverenigingen en het nut voor ondernemers en Kamer van Koophandel, een overzicht met emailadressen en websites van ondernemersverenigingen in de regio Noordwest-Holland, cijfermateriaal zoals genoemd bij het eerste punt, diensten van de Kamer van Koophandel, voorbeelden van diensten van de regioadviseurs, tips voor ondernemersverenigingen over bijvoorbeeld het optimaal functioneren van het bestuur en een kopijservice voor nieuwsbrieven, magazines of de website van ondernemersverenigingen.

-

Naast deze acties, die gericht zijn op alle ondernemersverenigingen, blijft het bovenal belangrijk dat er maatwerk wordt geleverd en dat er wordt ingespeeld op de individuele behoeften van een ondernemersvereniging.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

4

1. Inleiding Ondernemersverenigingen zijn de schakel tussen de Kamer van Koophandel en de ondernemers. Via ondernemersverenigingen weet de Kamer van Koophandel wat er speelt in de regio en de Kamer van Koophandel kan informatie doorgeven aan ondernemers via de ondernemersverenigingen. De Kamer van Koophandel is van mening dat ondernemersverenigingen onder andere betrokken moeten zijn bij gemeentelijke besluitvoering, zeker als het om kwesties gaat die ondernemers treffen. Dus zowel de Kamer van Koophandel, de ondernemers als de ondernemersverenigingen hebben er belang bij dat de verenigingen goed georganiseerd zijn. Maar aan welke criteria moet een ondernemersvereniging dan voldoen? En welke verwachtingen hebben ondernemersverenigingen van de Kamer van Koophandel? Waar hebben ondernemersverenigingen en ondernemers behoefte aan? En kan de Kamer van Koophandel daarin ondersteuning bieden?

Het doel van dit rapport is om antwoord te geven op deze vragen en aanbevelingen te formuleren die een bijdrage leveren aan de versterking van lokale ondernemersverenigingen. De Kamer van Koophandel, ondernemers en ondernemersverenigingen hebben immers baat bij een goed functionerende, gezonde vereniging, want deze verenigingen dragen bij aan versteviging van de regionale economie.

Literatuur Er is weinig literatuur over ondernemersverenigingen en de relatie met hun leden, de gemeente en Kamer van 11 Koophandel. Het EIM heeft een rapport uitgegeven, Samenwerking loont ; dit rapport gaat echter over samenwerking in het algemeen en niet specifiek over ondernemersverenigingen. Er wordt ingegaan op samenwerkingsvormen, omvang van de samenwerking, terreinen van samenwerking en de effecten van samenwerking. Er wordt 8 ook verwezen naar een ander rapport van EIM, Samen sterk in lokale ondernemersverenigingen . Dit is een onderzoek onder ruim 2000 MKB-ondernemers en gaat over de reden waarom MKB-ondernemers zijn aangesloten bij een ondernemersvereniging, de betrokkenheid bij besluitvoering en de betrokkenheid van andere 9 partijen. Een soortgelijk rapport is dit jaar verschenen, De verenigde krachten van het MKB .

De Kamer van Koophandel Rotterdam heeft een rapport geschreven naar aanleiding van een onderzoek naar 12 ondernemende verenigingen, Beter belangen behartigen . Ook heeft de Kamer van Koophandel een document 4 waarin tips staan voor ondernemersverengingen, Goed georganiseerd . De Kamer van Koophandel Den Haag 1 organiseert een cursus voor winkeliersverenigingen, De succesvolle winkeliersvereniging .

Bij de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland is er in 1998 een (stage)onderzoek gedaan naar ondernemersverenigingen, De ondernemers als klant - onderzoek naar ondernemerscollectieven in de regio Noord-Kennemerland 10. Tot slot biedt de organisatie MOVISIE via hun website informatie aan over ondernemersverenigingen en 7 verenigingsmanagement .

Leeswijzer Na deze inleiding volgt er een samenvatting van wat er in de literatuur beschreven staat over ondernemersverenigingen. Er wordt ingegaan op de verschillende typen ondernemersverenigingen, lidmaatschapsreden, knelpunten en trends. Vervolgens wordt de functie van de Kamer van Koophandel beschreven en specifiek de functie van de afdeling Regiostimulering.

In hoofdstuk 2 wordt uitgelegd hoe het onderzoek is aangepakt en wat de onderzoeksvragen zijn. Een aantal eigenschappen van ondernemersverenigingen in de regio wordt beschreven in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de rol van de regioadviseurs. De resultaten van de interviews met de regioadviseurs vormen hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 worden de resultaten van de interviews met voorzitters van ondernemersverenigingen beschreven en de resultaten van de enquĂŞte met ondernemers worden in hoofdstuk 7 besproken. Tot slot volgen de conclusies en aanbevelingen in hoofdstuk 8.

1.1. Kennis uit de literatuur Ondernemersverenigingen zijn belangenbehartigende organisaties die opereren op lokaal niveau (wijk, straat, winkelcentrum of bedrijventerrein) met leden die in verschillende branches actief zijn. Naast een belangenbehar9 tigende functie, hebben de verenigingen ook een netwerkfunctie . De verenigingen houden zich onder andere bezig met bedrijventerreinen, winkeltijden, bestemmingsplannen, bereikbaarheid, parkeerbeleid, veiligheid, 4 collectief inkopen en het organiseren van netwerkbijeenkomsten voor de leden .

8

Volgens Rijt en Mooibroek zijn er verschillende soorten ondernemersverenigingen: - Winkeliersvereniging: het promoten en ontplooien van consumentgerichte activiteiten staat centraal, evenals het verzorgen van winkelacties, braderieĂŤn, feestversieringen en andere omzetstimulerende zaken.

- Bedrijventerreinvereniging: de belangenbehartiging van de ondernemers op het bedrijventerrein staat centraal. Vanwege het feit dat deze verenigingen verantwoordelijk zijn voor het duurzaam beheer van het bedrijventerrein, worden deze verenigingen ook wel parkmanagementverenigingen genoemd.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

5

-

Businessclub: bij deze vereniging staat de netwerkfunctie centraal. Er zijn twee soorten businessclubs te onderscheiden: er zijn clubs waar men officieel lid van moet worden (bijvoorbeeld de Rotary en Lions Club) en er zijn clubs met een heel informeel karakter waar ondernemers niet lid hoeven te zijn om deel te nemen aan activiteiten (bijvoorbeeld de Open Coffee Club).

Ondernemers hebben baat bij een goed ondernemersklimaat. Hierbij is samenwerking tussen ondernemers onderling belangrijk, maar ook de samenwerking tussen ondernemers en de lokale overheid. In een collectief 12 kunnen ondernemers meer bereiken dan individueel . De primaire taken van een ondernemersvereniging zijn belangenbehartiging, netwerkfunctie en informatievoorziening.

Lidmaatschapsreden Het EIM heeft eind 2009 het MKB Beleidspanel van ruim 2.000 ondernemers een aantal vragen gesteld over lidmaatschap van brancheorganisaties en ondernemersverenigingen, aan welke activiteiten zij deelnemen en de waardering hiervan. Van alle MKB ondernemers (midden- en kleinbedrijf, minder dan 100 werkzame personen) is 9 één derde lid van een ondernemersvereniging en één tiende van een businessclub . MKB ondernemers zijn voornamelijk aangesloten bij een lokale ondernemersvereniging voor het sociale contact met collega’s. Ook het kunnen maken van een vuist tegenover de gemeente en de mogelijkheid om kennis en ervaring met collega’s uit te 8 wisselen, zijn belangrijke redenen om lid te worden van een ondernemersvereniging . 60 procent van de leden 9 van ondernemersverenigingen maakt gebruik van het periodieke overleg en de samenwerking met gemeenten .

Een meerderheid van de ondernemersverenigingen is actief betrokken bij gemeentelijke besluitvorming, de 8 Kamer van Koophandel heeft hierbij in veel gevallen een adviserende rol .

Knelpunten Volgens de literatuur is er een aantal knelpunten waar sommige ondernemersverenigingen mee te maken hebben: - Te veel gericht op beleidsbeïnvloeding, waardoor leden ‘vergeten’ worden of juist te veel gericht op de 6 ledenpositie, waardoor beïnvloedingskansen gemist worden .

6 - Slechte interne organisatie .

12 - Behartiging van individuele belangen in plaats van collectieve belangen .

12 - Ad hoc handelen, waardoor succes een kwestie van geluk is in plaats van wijsheid .

12 - Niet voldoende deskundigheid in huis .

12 - ‘Free riders’ profiteren mee zonder lid te zijn van de vereniging .

12 - Onjuist beeld van de verwachtingen van de leden .

Trends In het verenigingsleven (niet alleen ondernemersverenigingen) is een aantal trends zichtbaar. Voor 1970 was het gebruikelijk dat deelname aan het verenigingsleven bepaald werd door de zuil waartoe men behoorde. Tegenwoordig is men nog steeds bereid lid te worden van allerlei organisaties, maar kiest men zelf welke organisaties.

Daarnaast is er tegenwoordig steeds meer sprake van ledenafname, vergrijzende lokale afdelingen en een gering animo voor bestuurlijke en organisatorische taken. Dit komt door veranderingen in de samenleving waardoor burgers kritischer zijn geworden, er veeleisende wet- en regelgeving is, bestuur en vrijwilligers overbelast zijn en er 6 veel concurrentie is op het gebied van vrijetijdsinvulling . Specifiek voor ondernemersverenigingen geldt dat startende ondernemers steeds meer waarde hechten aan informele contacten in plaats van formele contacten 6 binnen een ondernemersvereniging; het netwerken wordt daarnaast belangrijker dan de belangenbehartiging .

Ook hebben ondernemersverenigingen te maken met ontwikkelingen als branchevervaging, individualisering, een veranderende rol van de overheden en wisselende partijen in plaats van vaste partners. Hierdoor kunnen ondernemersverenigingen zich niet meer ad hoc positioneren en moeten verenigingen goed nadenken hoe ze 12 zich opstellen .

Onderstaand schema (tabel 1) geeft nog een aantal andere trends weer, waar ondernemersverenigingen mee te maken hebben.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

6

Tabel 1: Trends ondernemersverenigingen Oud tot +Nieuw na ++-1990 +-1990 Collectieve belangenbehartiging Behartiging deelbelangen Continue stroom van activiteiten Concrete projecten Wij-gevoel What’s in it for me?

Veel oppervlakkige kennis in huis Inhuur expertise Vrijwilligers Professionals Iedereen automatisch lid Lid maakt balans op Lobby relatief eenvoudig Professionaliserende lobby

Bron: Tameling, 2005

1.2.

1.2. De Kamer van Koophandel In Nederland zijn er twaalf regionale Kamers van Koophandel. Bij wet zijn deze regionale Kamers zelfstandige publiekrechtelijke bestuursorganen. De regionale Kamers werken samen in Kamer van Koophandel Nederland.

Het Ministerie van Economische Zaken houdt toezicht op de uitvoering van de taken van de Kamer van Koop5 handel . Het ondernemerschapbeleid van het Ministerie van Economische Zaken is gericht op het realiseren van meer en betere ondernemingen in Nederland, knelpunten moeten weggenomen worden en het moet aantrekkelijker worden om ondernemer te worden en te blijven. De Kamers van Koophandel zorgen mede voor de ontwikkeling en realisatie van het ondernemerschapbeleid in Nederland. De Kamers zijn de schakel tussen ondernemin5 gen en de overheid . De Wet op de Kamers van Koophandel en Fabrieken (1997) beschrijft het doel van de Kamers: ‘het bevorderen van de economische belangen van handel, industrie, ambacht en dienstverlening in hun gebied’. De Kamers hebben een drietal verplichte taken: 1. Landelijke taak: onder andere landelijke voorlichting op het gebied van een onderneming starten, internationaal ondernemen, nieuwe regelgeving en bedrijfsoverdracht.

2. Regionale taak: regiospecifieke voorlichtingsactiviteiten (aanvullend op de nationale voorlichting) en regiospecifieke economische stimuleringsactiviteiten.

5 3. Registertaak: het beheren van de wettelijke registers van bedrijven en instellingen: het handelsregister .

1.3 1.3. Regiostimulering De afdeling Regiostimulering houdt zich voornamelijk bezig met de Regionale taak. Naast regiospecifieke voorlichtingsactiviteiten houdt men zich bezig met regiospecifieke economische stimuleringsactiviteiten. Deze activiteiten zijn gericht op de stimulering van de economie binnen het werkgebied van de regionale Kamer door de be5 langen van het bedrijfsleven te bevorderen .

Afdeling Regiostimulering van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland houdt zich bezig met de volgende thema’s: - Arbeidsmarkt & Onderwijs - Vrijetijdsindustrie - Duurzaam Ondernemen - Agribusiness - Stedelijke Economie - Regioaccount - Kennis en Innovatie - Omgevingskwaliteit - Bereikbaarheid - Ruimtelijke Ordening - Onderzoek - Overige regionale dossiers (Veilig Ondernemen, Waddenfonds, Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing en Parkmanagement) 3 Alles met als doel: “Ondernemers verder helpen met ondernemen door hen te informeren en te ondersteunen” .

2

Een aantal concrete punten staat in het Activiteitenplan 2010 – Op weg van verplicht naar gewaardeerd die als basis golden voor de planvorming van 2010, ook voor de afdeling Regiostimulering: - Voortzetting van het beleid 2009 om meer in de regio aanwezig te zijn om zo dichterbij de doelgroep te komen, kennis te delen en support en partnership te bieden.

- Positionering van de Kamer als initiatiefnemer en procesbegeleider in het spanningsveld van het regionale innovatiesysteem waarin ondernemers, overheid, onderwijs en onderzoekers streven naar een optimaal functioneren van de regionale economie.

- Optimalisering van de voorlichting- en adviestaken door meer vraaggestuurd te acteren.

- Krachtigere inzet van regioaccount.

- Een krachtige voortzetting van de uitvoering van de Ontwikkelingsvisie 2015.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

7

-

Het op de kaart zetten van Noordwest-Holland als belangrijke economische entiteit door lobby en branding van de regio met als doel de herkenning en erkenning op provinciaal, landelijk en internationaal niveau.

Voor 2011 zijn de activiteiten voor de afdeling Regiostimulering als volgt geformuleerd (Activiteitenplan 2011): - Voortzetting van het beleid van 2010.

- De c0ntacten tussen regioadviseurs en koepelorganisaties, vertegenwoordigers van bedrijvenverenigingen en overheden worden versterkt.

- Hoge prioriteit voor het versterken van de rol en positie van individuele ondernemersverenigingen.

- De adviseurs zijn beter op de hoogte van nieuwe ruimtelijke plannen en kunnen daardoor beter hun adviserende rol vervullen.

- Bevorderen van de proactieve maatschappelijke betrokkenheid van ondernemers(verenigingen).

- Verdiepingslag van de relatie met, en advisering van, bedrijfscontactfunctionarissen, gemeentebestuur en ambtelijke organisaties.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

8

2. Het onderzoek Ondernemersverenigingen zijn belangrijk voor de Kamer van Koophandel. Ten eerste omdat ondernemersverenigingen een informatiebron zijn van wat er in de regio speelt en ten tweede omdat de Kamer van Koophandel haar kennis via de verenigingen aan de ondernemers kan doorgeven. De Kamer van Koophandel heeft belang bij gezonde, goed functionerende, sterke ondernemersverenigingen. De Kamer van Koophandel Noordwest-Holland is altijd op zoek naar manieren om ondernemersverenigingen beter te ondersteunen bij bijvoorbeeld gemeentelijke besluitvoering.

De probleemstelling die centraal staat in dit onderzoek, luidt als volgt:

Hoe kan de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland de verschillende typen ondernemersverenigingen helpen om, naast hun functie als ontmoetingsplatform, ook hun positie als belangenbehartiger te versterken?

Om antwoord te geven op deze probleemstelling, dient antwoord gegeven te worden op de volgende onderzoeksvragen: - Aan welke criteria moet een ondernemersvereniging voldoen volgens de Kamer van Koophandel Noordwest-

Holland?

Wat doet de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland momenteel voor ondernemersverenigingen?

Waar hebben ondernemersverenigingen behoefte aan en wat verwachten ondernemersverenigingen van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland?

Hoe ziet de ideale ondernemersvereniging eruit volgens ondernemers in Noordwest-Holland?

2.1. Aanpak Hieronder wordt per onderzoeksvraag aangegeven hoe dit onderzocht is.

1. Aan welke criteria moet een ondernemersvereniging voldoen volgens de Kamer van Koophandel NoordwestHolland?

De regioadviseurs van de afdeling Regiostimulering van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland werken veel samen met ondernemersverenigingen. Uiteraard hebben de regioadviseurs een ideaalbeeld van ondernemersverenigingen, zodat er optimaal samengewerkt kan worden met elkaar en met de gemeente. De regioadviseurs zijn geïnterviewd over dit onderwerp, daarnaast is de regioadviseurs gevraagd een aantal kenmerken te noteren van de ondernemersverenigingen in hun regio. De uitkomsten van de interviews zijn teruggekoppeld aan de regioadviseurs, zodat deze, indien noodzakelijk, aangevuld en geconcretiseerd konden worden.

2. Wat doet de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland voor ondernemersverenigingen?

Deze vraag is voorgelegd aan de regioadviseurs tijdens de interviews. Ook is de vraag voorgelegd aan de voorzitters van ondernemersverenigingen. Deze informatie is aangevuld met schriftelijke stukken zoals het activiteitenplan en notities van de Kamer van Koophandel.

3. Waar hebben ondernemersverenigingen behoefte aan en wat verwachten ondernemersverenigingen van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland?

Deze onderzoeksvraag is voorgelegd aan de voorzitter of secretaris van de ondernemersverenigingen. Er zijn met elf ondernemersverenigingen diepte-interviews gehouden. Dit zijn gemengde verenigingen, winkeliersverenigingen, bedrijventerreinverenigingen en koepelorganisaties. Naast deze variatie in het type vereniging, is er variatie aangebracht in de grootte van de ondernemersvereniging. Behalve de onderzoeksvraag zijn er ook vragen gesteld over het doel van de ondernemersvereniging, de knelpunten van de vereniging, het aantal leden en andere oriënterende vragen.

4. Hoe ziet de ideale ondernemersvereniging eruit volgens ondernemers in Noordwest-Holland?

Deze onderzoeksvraag is door middel van een aantal enquêtevragen voorgelegd aan het landelijke ondernemerspanel van de Kamer van Koophandel. De enquêtevragen zijn geformuleerd aan de hand van de interviews met de regioadviseurs en de voorzitters van ondernemersverenigingen.

Het eindproduct bestaat uit een rapport met daarin een advies voor de Kamer van Koophandel en ondernemersverenigingen. Het rapport vormt input voor een bijeenkomst in november en december 2010 voor ondernemersverenigingen. Deze bijeenkomsten zijn bedoeld om besturen van ondernemersverenigingen met elkaar in contact te brengen, de rol van de Kamer van Koophandel te presenteren en daarnaast een menukaart aan te bieden met de jaarlijkse activiteiten die georganiseerd worden door de Kamer van Koophandel. Tijdens deze bijeenkomsten is er ook een interactief gedeelte en in kleine groepen gaat gediscussieerd worden over welke thema’s bij ondernemersverenigingen spelen en welke de prioriteit verdienen; dit wordt gedaan aan de hand van een keuzekaart.

De definitieve keuzekaart met concrete activiteiten en samenwerkingsmogelijkheden wordt later aangeboden aan de ondernemersverenigingen. Daarnaast kunnen ondernemersverenigingen en ondernemers geïnformeerd worden over de uitkomsten van het onderzoek via de nieuwsbrief ‘Ga voor je eigen bedrijf’.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

9

3. Ondernemersverenigingen in NoordwestNoordwest-Holland Noordwest-Holland ligt tegen de stadsregio Amsterdam en heeft een viertal kernsteden: Alkmaar, Hoorn, Den Helder en Purmerend. Noordwest-Holland telt op 30 april 2010 782.619 inwoners (CBS-Statline, 2010), verdeeld over de regio’s Noord-Kennemerland, Kop van Noord-Holland, Waterland en West-Friesland.

Tabel 2 geeft weer hoeveel bedrijfsvestigingen en werkzame personen er op 1 januari 2010 zijn in NoordwestHolland.

Tabel 2: Aantal vestigingen en werkzame personen op 1 januari 2010 NoordwestKop van Noord NoordwestNoordordHolland Holland Aantal bedrijfsvestigingen 80.267 16.360 0 werkzame personen 25.991 5.140 1 werkzame personen 34.249 6.662 2-4 werkzame personen 13.477 3.147 5-9 werkzame personen 3.602 839 101.718 353 10-19 werkzame personen 20881 155 20-49 werkzame personen 50211 41 50-99 werkzame personen 10086 13 100-199 werkzame personen 20037 7 200-499 werkzame werkzame personen 50010 2 500-749 werkzame personen 7502 1 750-999 werkzame personen 1.000 en meer werkzame personen 3 1

NoordNoordKennemerland

Waterland

WestWestFriesland

28.584

13.793

21.530

9.932 11.943 4.465 1.183 633 303 71 34 16 2 1 1

4.372 6.143 2.186 605 278 152 37 12 6 2 0 0

6.547 9.501 3.679 975 454 271 62 27 8 4 0 2

Bron: Handelsregister Kamer van Koophandel, 1 januari 2010.

In het handelsregister van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland staan 197 ondernemersverenigingen ingeschreven in de regio. Het is echter lastig om alle ondernemersverenigingen uit het handelsregister te halen omdat deze niet onder een aparte code staan ingeschreven. Hierdoor kan het zijn dat het aantal ondernemersverenigingen in Noordwest-Holland afwijkt van het zojuist genoemde aantal. In afbeelding 2 is in kaart gebracht hoeveel ondernemersverenigingen er zijn per 1.000 bedrijfsvestigingen. De afbeelding laat zien dat de gemeente Texel de meeste ondernemersverenigingen telt per 1.000 bedrijfsvestigingen (9 ondernemersverenigingen per 1.000 vestigingen). Ook Enkhuizen en Wieringen kennen relatief veel ondernemersverenigingen. De gemeenten Heerhugowaard (minder dan 1 ondernemersvereniging per 1.000 bedrijfsvestigingen), Zeevang, Stede-Broec, Schermer en Andijk hebben relatief weinig ondernemersverenigingen. Driekwart van de gemeenten hebben 2 tot 6 ondernemersverenigingen per 1.000 bedrijfsvestigingen. Er dient opgemerkt worden dat er in afbeelding 2 geen rekening gehouden is met het ledenaantal van de verenigingen.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

10

Afbeelding 2: Aantal ondernemersverenigingen per 1.000 bedrijfsvestigingen Aantal ondernemersverenigingen per 1000 bedrijfsvestigingen 8 t/m 9 (1) 6 tot 8 (2) 4 tot 6 (10) 2 tot 4 (13) 0 tot 2 (5)

De regioadviseurs hebben per ondernemersvereniging aangegeven wat voor type vereniging dit is, hoeveel leden de vereniging heeft, welke hoofdactiviteiten centraal staan (belangenbehartiging, netwerken en/of promotie), hoe de vereniging georganiseerd is en hoe vaak de regioadviseur contact heeft met de ondernemersvereniging.

Type vereniging 8 Rijt en Mooibroek onderscheiden slechts een drietal ondernemersverenigingen: winkeliersvereniging, bedrijventerreinvereniging en businessclub. Volgens de regioadviseurs zijn er echter meer typen verenigingen. Naast een bedrijventerreinvereniging en een winkeliersvereniging, zijn er nog gemengde verenigingen waar zowel winkeliers als andere bedrijven lid van zijn. Ook zijn er regionale en lokale koepelorganisaties. De lokale koepels behartigen de belangen van meerdere verenigingen richting de gemeente. Regionale koepels zijn meer gericht op gemeentegrensoverschrijdende problemen, zoals infrastructuur. Volgens de regioadviseurs zijn er daarnaast nog horecaverenigingen. Horecaverenigingen vertegenwoordigen alleen de belangen van horecaondernemers en zijn daarom brancheorganisaties in plaats van een ondernemersvereniging. Tot slot is er nog een aantal verenigingen dat valt in de categorie ‘overig’, zoals een havenvereniging en vrouwennetwerken. Businessclubs worden door de regioadviseurs niet gezien als ondernemersverenigingen. Bij businessclubs staat de netwerkfunctie centraal, terwijl bij een ondernemersvereniging de belangenbehartiging centraal hoort te staan.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

11

In onderstaande tabel (tabel 3) is te zien hoe de verschillende typen verenigingen verdeeld zijn over de regio’s Kop van Noord-Holland, Noord-Kennemerland, Waterland en West-Friesland. Opvallend is het groot aantal winkeliersverenigingen in Noordwest-Holland. Meer dan 40 procent van de ondernemersverenigingen in NoordwestHolland bestaat uit winkeliersverenigingen. Vooral de regio’s Noord-Kennemerland en Waterland kennen relatief veel winkeliersverenigingen; meer dan 50 procent.

NoordKennemerland

Waterland

West-Friesland

NoordwestHolland

Bedrijventerreinvereniging Winkeliersvereniging Gemengde vereniging Koepelorganisatie (lokaal en regionaal) Horecavereniging Overige verenigingen Totaal

Kop van NoordHolland

Tabel 3: Type ondernemersvereniging per regio

2 13 14 2 2 2 35

8 27 10 4 2 0 51

4 15 4 1 3 2 29

7 6 9 4 2 0 28

21 61 37 11 9 4 143

% 14,7 42,7 25,9 7,7 6,3 2,8 100

* 54 verenigingen geen data In onderstaande tabel (tabel 4) is te zien hoeveel leden er zijn per type ondernemersvereniging. De meeste verenigingen tellen minder dan 50 leden.

Tussen de 50 en 100 leden

Meer dan 100 leden

Bedrijventerreinvereniging Winkeliersvereniging Gemengde vereniging Koepelorganisatie (lokaal en regionaal) Horecavereniging Overige verenigingen Totaal

Minder dan 50 leden

Tabel 4: Aantal leden per type ondernemersvereniging

10 45 14 5 5 2 81

7 3 13 2 1 1 27

4 0 5 4 1 0 14

Overige kenmerken Gemengde verenigingen, koepelorganisaties en bedrijventerreinverenigingen zijn over het algemeen goed georganiseerd volgens de regioadviseurs. De regioadviseurs geven aan dat vooral winkeliersverenigingen ondersteuning kunnen gebruiken bij de organisatie van hun vereniging. Daarnaast is er gekeken naar het type vereniging en de activiteiten die de vereniging onderneemt (belangenbehartiging, netwerken en/of promotie). Alle typen ondernemersverenigingen blijken aan belangenbehartiging te doen. Daarnaast zijn vooral winkeliersverenigingen en gemengde verenigingen met promotie bezig. Netwerken is een activiteit waar voornamelijk bedrijventerreinverenigingen en gemengde verenigingen zich mee bezig houden. Tot slot hebben de regioadviseurs contact met ongeveer de helft van de ondernemersverenigingen in de regio. Met de andere helft hebben de regioadviseurs nog geen contact of slechts sporadisch contact.

Samengevat In de regio Noordwest-Holland zijn 197 ondernemersverenigingen. De meeste ondernemersverenigingen (per 1.000 bedrijfsvestigingen) telt de gemeente Texel; de gemeente Heerhugowaard telt de minste ondernemersverenigingen per 1.000 bedrijfsvestigingen. Van deze 197 verenigingen is meer dan 40 procent een winkeliersvereniging. De meeste verenigingen tellen minder dan 50 leden en de verenigingen die meer dan 50 leden tellen, zijn vaak beter georganiseerd. Ook zijn gemengde verenigingen, koepelorganisaties en bedrijventerreinverenigingen over het algemeen goed georganiseerd.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

12

4. Functie adviseurs Regiostimulering De Kamer van Koophandel helpt ondernemers verder te komen met ondernemen. Hierbij maakt de Kamer van Koophandel gebruik van het handelsregister met daarin de actuele informatie van alle Nederlandse bedrijven, verenigingen en stichtingen. De Kamer van Koophandel is daarnaast een informatiepunt op het gebied van ondernemen en biedt informatie over wet- en regelgeving, internationaal zakendoen, bedrijfsoverdracht, duurzaam ondernemen, veilig ondernemen en criminaliteitsbestrijding. De Kamer van Koophandel heeft de beschikking over een groot netwerk, waardoor er makkelijk een verbinding gelegd kan worden tussen een ondernemer en bijvoorbeeld gemeentelijke organisaties, provincie, Rijkswaterstaat en koepelorganisaties van ondernemersverenigingen. Daarnaast is de Kamer van Koophandel een bruggenbouwer tussen ondernemersverenigingen en overheden, een gesprekpartner met gemeenten over economische belangen en een wakend oog voor belemmerende regelgeving. Tevens is de Kamer van Koophandel een verbinder van onderwijs en bedrijfsleven, een aanjager voor voldoende ruimte om te ondernemen en een onafhankelijk adviseur van ondernemersverenigingen.

De Kamer van Koophandel Noordwest-Holland heeft zes adviseurs Regiostimulering. De adviseurs Regiostimulering hebben, naast hun verantwoordelijkheid voor een bepaalde regio, ook de verantwoordelijkheid voor één of meerdere dossiers. Pieter Kalkdijk is, naast de regio Noord-Kennemerland, verantwoordelijk voor het dossier Arbeidsmarkt & Onderwijs; Paul Folgers is, naast de regio Waterland, verantwoordelijk voor de dossiers Vrijetijdsindustrie en Bereikbaarheid; Bashar Al Badri is, naast de regio West-Friesland, verantwoordelijk voor de dossiers Kennis & Innovatie en Duurzaam Ondernemen; Jeroen Noot is verantwoordelijk voor de regio Kop van Noord-Holland en voor de dossiers Ruimtelijke Ordening, Bedrijventerreinen en Veilig Ondernemen. Daarnaast zijn er twee adviseurs die niet verantwoordelijk zijn voor een bepaalde regio, maar wel voor een bepaald beleidsdomein. Het gaat hierom de dossiers Agribusiness, Omgevingskwaliteit, Detailhandel en Onderzoek. Gezamenlijk zijn de adviseurs verantwoordelijk voor de dossiers Stedelijke Economie en Parkmanagement.

De regioadviseurs zijn de schakel tussen overheid, ondernemers, onderwijs en onderzoek. Zij zijn er om optimale condities te creëren voor ondernemerschap, teneinde de regionale economie te bevorderen ten behoeve van het bedrijfsleven. Belangrijk binnen hun functie is het accountmanagement. Hiervoor treden de adviseurs op als eerste aanspreekpunt voor ondernemers(organisaties), lokale overheden en andere private en (semi)publieke partijen in hun regio of beleidsdomein met als doel het signaleren van vragen en behoeften opdat de Kamer van Koophandel daarop adequaat kan inspelen en het bijdraagt aan het verbeteren van de herkenbaarheid van de Kamer van Koophandel.

Bedrijfsadviseurs Naast de adviseurs Regiostimulering zijn er bedrijfsadviseurs. In een adviesgesprek met een bedrijfsadviseur kunnen ondernemers antwoord krijgen op hun ondernemingsvragen. Dit kunnen vragen zijn over het starten van een onderneming, internationaal ondernemen, bedrijfsoverdracht en -overname en wet- en regelgeving.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

13

5. Resultaten interviews adviseurs Regiostimulering De adviseurs Regiostimulering zijn geïnterviewd over hun contact met ondernemersverenigingen, koepels, relatie met de gemeente en problemen die ze tegenkomen bij ondernemersverenigingen. In bijlage 1 is de vragenlijst opgenomen.

Ondernemersverenigingen Over het algemeen functioneren ondernemersverenigingen naar behoren en handelen naar het doel waarvoor ze zijn opgericht. De meeste verenigingen hebben naast een belangenbehartigende functie ook een netwerkfunctie.

Als verenigingen minder goed functioneren kan dit meerdere oorzaken hebben. Soms hebben deze ondernemersverenigingen moeite met de continuïteit van het bestuur of door tijdgebrek van de bestuurders is proactief handelen moeilijk. Mocht dit het geval zijn bij een vereniging, dan spelen er ook vaak problemen rondom de communicatie met de gemeente en de achterban, het behouden en/of werven van leden, de kennis en capaciteit in huis, het gestelde doel en samenwerking.

De regioadviseurs zijn van mening dat de kracht en betrokkenheid van het bestuur essentieel zijn voor het functioneren van de ondernemersvereniging. Een krachtig bestuur straalt vertrouwen uit, weet een representatief gedeelte van de ondernemers bij elkaar te krijgen, handelt niet op basis van één individueel belang, werft nieuwe leden, is proactief, speelt in op de behoefte van leden, heeft een helder doel voor ogen en is transparant.

Koepelorganisaties De koepelorganisaties in de regio zijn op verschillende manieren ingevuld. Er zijn twee soorten koepels: regionale en lokale koepels. Lokale koepels behartigen de belangen van meerdere verenigingen richting de gemeente. Regionale koepels zijn meer gericht op gemeentegrensoverschrijdende problemen, zoals infrastructuur. Sommige koepels opereren op de achtergrond en andere koepels treden meer op de voorgrond. De koepels hebben gemeen dat ze de belangen vertegenwoordigen van de onderliggende ondernemersverenigingen en zich inzetten voor het ondernemersklimaat in de desbetreffende gemeente of regio.

Volgens de regioadviseurs heeft samenwerking binnen een koepel als voordeel dat gemeenten één aanspreekpunt hebben, bovendien krijgt de belangenbehartiging van ondernemers binnen een koepel meer vorm en vertegenwoordigt de koepel een grotere achterban die daarmee moeilijker te passeren is. Daarnaast heeft de Kamer van Koophandel een betere bron voor beleidsadvies richting overheden. Samenwerkende ondernemersverenigingen kunnen elkaar werk uit handen nemen en hebben meer (financiële) mogelijkheden om evenementen te organiseren en voorlichting te geven.

Gemeenten De regioadviseurs onderhouden veel contact met gemeenten. Desondanks blijft er een kloof bestaan tussen overheden en ondernemers; en ondernemersverenigingen zijn dan ook niet altijd tevreden met het contact dat ze hebben met de gemeente. Volgens de adviseurs worden ondernemers(verenigingen) niet altijd betrokken en de gemeenten doen niet altijd wat met de inbreng van ondernemers. Daarnaast moet een gemeente naast de belangen van ondernemers ook rekening houden met belangen van andere partijen, zoals bewonersorganisaties en de milieufederatie. Waar de lijnen kort zijn en de gemeente één aanspreekpunt heeft, is de relatie tussen ondernemersverenigingen en de gemeente vaak goed. Men weet elkaar dan te vinden en men informeert elkaar actief.

Informele businessclubs Informele businessclubs zijn platforms voor netwerkmogelijkheden. De businessclubs vervullen dus een andere rol dan ondernemersverenigingen, die, naast netwerkmogelijkheden, ook belangenbehartiging centraal stellen.

De toegevoegde waarde van de informele businessclubs moet zich nog bewijzen. Mede hierdoor is de rol van de Kamer van Koophandel hierin onduidelijk.

De regioadviseurs zijn van mening dat informele businessclubs (op dit moment) geen bedreiging vormen voor ondernemersverenigingen wat betreft ledenaantal bijvoorbeeld. Informele businessclubs trekken voornamelijk ZZP’ers aan en behartigen geen belangen. De clubs zijn weinig formeel en dat is wel noodzakelijk bij beleidsadvies richting gemeente. Wel zijn de informele businessclubs een mogelijk gevolg van de beperkte netwerkmogelijkheden binnen sommige ondernemersverenigingen.

Toekomst De regioadviseurs merken dat het moeilijk is om de taken van de afdeling Regiostimulering helder te omschrijven omdat het niet altijd direct zichtbare taken betreft. Daarom is het belangrijk dat de adviseurs blijven vertellen wat de Kamer van Koophandel doet en kan doen. De adviseurs vinden het ook noodzakelijk dat de informatie die de Kamer van Koophandel naar ondernemersverenigingen stuurt, beter afgestemd wordt. Daarnaast moeten de adviseurs zich realiseren dat ZZP’ers een groeiende doelgroep zijn met eigen netwerken. Deze groep heeft andere be-

- De gedroomde ondernemersvereniging -

14

hoeften, net zoals het groeiende aantal informele netwerken andere behoeften heeft, en de regioadviseurs moeten hun taken hierop aanpassen.

De Kamer van Koophandel kan beter gebruik gaan maken van de media en de sociale media als hulpmiddel. Echter blijft het persoonlijk contact met de voorzitters en bestuursleden van ondernemersverenigingen van groter belang. De adviseurs zijn ook van mening dat ondernemersverenigingen niet altijd representatief zijn voor het geheel en dat daarom het bezoeken van individuele bedrijven belangrijk blijft. Tevens moeten gemeenten uitgedaagd blijven worden om ondernemersverenigingen er beter bij te betrekken.

Het contact met de ondernemersverenigingen is en blijft maatwerk en de adviseurs moeten hier flexibel mee omgaan en inspelen op de situatie van de dag.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

15

6. Resultaten interviews ondernemersverenigingen In totaal zijn er elf ondernemersverenigingen geïnterviewd (zie bijlage 2 voor de vragenlijst): vier gemengde ondernemersverenigingen, drie winkeliersverenigingen, drie bedrijvenverenigingen en één koepelorganisatie. De resultaten van de diepte-interviews zijn uitgewerkt per type ondernemersvereniging.

6.1. Gemengde ondernemersverenigingen Er zijn vier algemene ondernemersverenigingen geïnterviewd. Het belangrijkste doel van de verenigingen is volgens de voorzitters de behartiging van de belangen van haar leden. De grootste vereniging heeft 280 leden. De voorzitter weet niet hoeveel dat van het potentieel aantal leden is, maar de toonaangevende ondernemers zijn in ieder geval aangesloten. De op één na grootste vereniging heeft 157 leden en dat is 90 procent van het potentieel aantal leden. De derde vereniging heeft 105 leden en dat is ongeveer 70 procent van het potentieel aantal leden.

De kleinste vereniging is sterk gegroeid en telt momenteel bijna 100 leden. De ondernemers die lid zijn van deze gemengde ondernemersverenigingen zijn heel divers: bouwondernemingen, winkeliers, detaillisten, ZZP’ers, grootwinkelbedrijven, bouwbedrijven enzovoorts.

Bijeenkomsten Bij alle verenigingen geldt dat ongeveer vijf keer per jaar een activiteit voor de leden wordt georganiseerd. Dit kunnen bedrijfsbezoeken zijn of discussies met de politiek, zakenborrels en vergaderingen.

Onderwerpen De onderwerpen die binnen de gemengde ondernemersverenigingen aan bod komen, zijn zowel zeer lokale als gemeentelijke onderwerpen. Volgens de voorzitters houden ondernemersverenigingen zich bezig met regelgeving, vergunningen, infrastructuur, structuurvisies, bestemmingsplannen, nieuwbouwlocaties, ontwikkeling van bedrijventerreinen, koopzondagen, detailhandelsvisies, gemeentelijke herindelingen en in een geval de oprichting van een koepelorganisatie.

Bereikt De ondernemersverenigingen hebben volgens de voorzitters diverse dingen bereikt. Zo noemt een voorzitter dat zijn vereniging in de afgelopen jaren bereikt heeft dat het ledenbestand een goede weerspiegeling is van de ondernemers in de regio. Andere punten die genoemd worden, zijn het dichter naar de politiek gegroeid zijn, goede communicatie en korte lijnen met de gemeente en de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerrein.

Sterke punten De verenigingen hebben diverse sterke punten. Zo noemt een voorzitter de communicatie met de gemeente een sterk punt van de vereniging. Ook zijn krachtige bestuur dat adequaat kan reageren en de openheid van zijn vereniging vindt de voorzitter sterke punten. Een andere voorzitter noemt de sterke binding en samenwerking tussen de leden het sterke punt van zijn vereniging. Daarnaast brengt een voorzitter nog in dat zijn vereniging toegankelijk en pragmatisch is. De laatste voorzitter noemt de gezelligheid, het netwerken, het professionele secretariaat en het goede contact met de gemeente sterke punten.

Zwakke punten Eén vereniging kent problemen met de gemeente omtrent de ontwikkeling van een bedrijventerrein. Daarnaast noemt de voorzitter dat het steeds moeilijker wordt om originele activiteiten te bedenken naarmate het bestuur langer zitting heeft. Een andere vereniging heeft last gehad van de vele bestuurswisselingen die er zijn geweest, waardoor de continuïteit verdween. Momenteel wordt er door deze vereniging hard gewerkt om de continuïteit terug te brengen in de vereniging en de leden weer actief te betrekken. Daarnaast hebben alle vier de verenigingen moeite met het zichtbaar maken wat er voor leden gedaan wordt.

Criteria Volgens de vier verenigingen moet een goede ondernemersvereniging voldoen aan de volgende criteria: - Dienstbaarheid hoog in het vaandel.

- Openstaan voor ideeën van leden en daar aan werken.

- Gedreven mensen in het bestuur.

- Eigen belang ondergeschikt maken aan het collectief belang.

- Vragen van ondernemers goed kunnen beantwoorden.

- Goede contacten onderhouden met de gemeente, de Kamer van Koophandel en buurgemeenten.

- Goed secretariaat.

Relatie Kamer Kamer van Koophandel Eén van de voorzitters benadrukt dat de relatie met de Kamer van Koophandel sterk verbeterd is. De voorzitter wordt scherp gehouden en de regioadviseur entameert dingen. Deze vereniging heeft wel behoefte aan stimulans - De gedroomde ondernemersvereniging -

16

tot nieuwe ontwikkelingen en is van mening dat de Kamer van Koophandel hier wellicht bij kan helpen. Daarnaast bestaat er behoefte aan een overzicht van wat de Kamer van Koophandel allemaal kan doen voor ondernemersverenigingen. Een andere voorzitter heeft momenteel veel contact met de Kamer van Koophandel in verband met de gemeentelijke herindeling. Momenteel biedt de Kamer van Koophandel voldoende informatie en is er geen behoefte aan andere informatie. Twee verenigingen hebben minder contact met de Kamer van Koophandel. Dit komt, omdat er momenteel weinig relevante onderwerpen spelen. De Kamer van Koophandel heeft de rol om de ontwikkelingen in de regio voor het voetlicht te houden van de diverse spelers volgens één van de voorzitters. Eén van de verenigingen heeft behoefte aan cijfermateriaal omtrent bijvoorbeeld het aantal winkels in de gemeente.

Ook één van deze verenigingen noemt de behoefte aan beter inzicht in het aanbod van de Kamer van Koophandel.

Relatie gemeente De verenigingen hebben alle vier regelmatig contact met de gemeente. Drie voorzitters zijn ook tevreden over de relatie tussen de gemeente en hun ondernemersvereniging. Eén voorzitter vindt dat de relatie met de gemeente beter kan. De juiste intenties zijn wel uitgesproken, maar het schort nog wel eens aan het daadwerkelijk doen.

Relatie andere ondernemersverenigingen De verenigingen werken samen met andere ondernemersverenigingen. Eén vereniging werkt samen met een andere ondernemersvereniging uit hetzelfde dorp als het de infrastructuur betreft. Een andere vereniging werkt ook samen met een vereniging uit het dorp. De samenwerking tussen de derde gemengde ondernemersvereniging en andere ondernemersverenigingen heeft momenteel betrekking op de gemeentelijke herindeling. Tot slot is er maar één vereniging die samenwerkt met andere verenigingen binnen een koepel. Deze koepel is opgericht om samen één vuist te kunnen richting de gemeente, van elkaar te leren, samen problemen aan te pakken en mensen te kunnen aantrekken met verstand van zaken.

Informele businessclubs Informele businessclubs vormen volgens de voorzitters geen bedreiging voor de ondernemersverenigingen. Het is geen uitzondering dat dit soort initiatieven snel weer verdwijnt, volgens één van de voorzitters.

Toekomst Eén van de verenigingen hoopt dat er een bedrijfscontactfunctionaris wordt aangesteld bij de gemeente. Hierdoor zal de positie van de vereniging versterken. Ook zal de positie van de vereniging versterken doordat de achterban wellicht groter wordt na de gemeentelijke herindeling. Het zou goed kunnen dat daardoor ook de rol van de Kamer van Koophandel belangrijker wordt. Een andere vereniging hoopt in de toekomst de communicatie met de leden te versterken. Daarnaast wil de vereniging meer leden aantrekken en meer gebruik maken van de diensten van de Kamer van Koophandel. Ook zal de rol van de Kamer van Koophandel veranderen volgens één van de voorzitters. De Kamer van Koophandel zal beter moeten gaan faciliteren voor de gebruiker. Daarnaast moet volgens de voorzitter de vertaalslag worden verbeterd van het abstracte niveau waarop de Kamer van Koophandel opereert naar de individuele ondernemer. De laatste ondernemersvereniging ziet weinig veranderen, alleen de relatie met de gemeente zal wellicht verbeteren.

6.2. Winkeliersverenigingen Er zijn drie voorzitters van winkeliersverenigingen geïnterviewd. Alle drie de verenigingen hebben minder dan 50 leden. Twee winkeliersverenigingen richten zich op een winkelcentrum en de derde op een binnenstad. Bij de twee winkelcentrumverenigingen zijn alle ondernemers in het winkelcentrum lid. Bij de andere vereniging is onduidelijk hoeveel het potentieel aantal leden is. Naast belangenbehartiging hebben de twee winkelcentrumverenigingen de promotie van het winkelcentrum als doel. De andere vereniging heeft naast belangenbehartiging het vergroten van de economische betekenis van het centrum als doel.

Bijeenkomsten De verenigingen organiseren weinig bijeenkomsten. Eén van de verenigingen organiseert alleen bijeenkomsten omtrent de promotie van het winkelcentrum, zoals de Sinterklaasintocht en de braderie. Een andere vereniging heeft twee ledenvergaderingen per jaar, waarvan er bij één ledenvergadering een spreker wordt uitgenodigd.

Onderwerpen De onderwerpen die aan bod komen bij de winkeliersverenigingen zijn zeer lokaal: een braderie, de Sinterklaasintocht, verbouwing van het winkelcentrum, de markt, vandalisme, parkeerplaatsen, bereikbaarheid en sfeerverlichting.

Bereikt Heel concreet hebben de verenigingen bereikt dat het winkelcentrum verbouwd wordt of dat er een geheel nieuw winkelcentrum komt. Minder zichtbaar is dat een vereniging een betere relatie heeft met de gemeente. Een

- De gedroomde ondernemersvereniging -

17

andere vereniging heeft bereikt dat ondernemers alert zijn als het gaat om thema’s als bereikbaarheid en parkeerplaatsen.

Sterke punten De voorzitters hebben uiteraard verschillende ideeën over wat een sterk punt is van hun ondernemersvereniging.

De één noemt het actieve bestuur als sterk punt en de ander de sterke onderlinge binding. Een ander sterk punt is dat de vereniging een begrip is en een representant van de binnenstad.

Zwakke punten Volgens de voorzitters zijn zwakke punten van de verenigingen dat leden slecht te motiveren en inactief zijn. Ook komen veel dingen altijd neer op dezelfde mensen. Daarnaast krijgt een bestuur van één van de winkeliersverenigingen ook wel eens het verwijt niet actief genoeg te zijn. Daarnaast bestaat er onder de ondernemers soms enige verwarring over het ondernemersfonds en de ondernemersvereniging. Dit komt omdat ondernemers denken automatisch lid te zijn van de vereniging als ze betalen aan het ondernemersfonds.

Criteria Een goede ondernemersvereniging moet, volgens de voorzitters, een gemotiveerd, goed en geloofwaardig bestuur hebben die de belangen van de ondernemers oppakken en daarmee aan de slag gaan. Daarnaast is een duidelijke doelstelling noodzakelijk om te kunnen functioneren.

Relatie Kamer van Koophandel Koophandel De relatie met de Kamer van Koophandel verschilt per winkeliersvereniging. Er is één vereniging die geen contact heeft en ook geen behoefte heeft aan contact. Een andere vereniging heeft weinig contact en vindt de hulp van de Kamer van Koophandel ook niet nodig als er geen problemen zijn. Zowel de vereniging zonder contact als met weinig contact hebben geen helder inzicht in wat de Kamer van Koophandel kan bieden. De derde vereniging heeft veel contact met de Kamer van Koophandel maar vindt dat de Kamer van Koophandel ver afstaat van de ondernemer. De voorzitter geeft aan dat er daarnaast ook behoefte is aan cijfermateriaal over bijvoorbeeld het aantal arbeidsplaatsen en forensen, waarbij er ook een vergelijking gemaakt kan worden met andere steden.

Relatie gemeente De relatie met de gemeente verschilt ook per winkeliersvereniging. De ene vereniging heeft weinig contact met de gemeente, maar is wel tevreden over het contact, ondanks dat de lijnen niet kort zijn. Een andere vereniging heeft een moeizame relatie met de gemeente. Dit komt door een gebrek aan continuïteit bij de gemeente, verkokering binnen de gemeente en dualisme in de raad.

Relatie andere ondernemersverenigingen Eén van de verenigingen is lid van een koepelorganisatie. Een andere vereniging is, op aansturen van verenigingen uit omliggende dorpen die minder goed contact hebben met de gemeente, aan het nadenken over het vormen van een koepelorganisatie. De andere vereniging werkt niet samen, ook niet binnen een koepel, omdat andere winkelcentra door de voorzitter als concurrenten worden gezien.

Informele businessclubs De opkomst van informele businessclubs wordt niet gezien als bedreiging omdat belangenbehartiging belangrijk blijft. Volgens één vereniging biedt het misschien wel een kans omdat het zelf geen netwerkmogelijkheden biedt.

Toekomst De verenigingen hebben verschillende ideeën over de toekomst. Eén van de verenigingen ziet een verbetering in de relatie met de gemeente, maar geen sterkere relatie met de Kamer van Koophandel, omdat hier geen behoefte aan is. Een andere vereniging denkt dat de vereniging moet fuseren om belangen te kunnen blijven behartigen.

Hierdoor verwacht de voorzitter dat de relatie met de Kamer van Koophandel verandert. Daarnaast noemt een vereniging dat het strategisch overleg met de gemeente en ondernemers moet verbeteren en dat de Kamer van Koophandel moet laten zien wat ze doet en haar betrokkenheid vergroten.

6.3. Bedrijventerrein Bedrijventerreinverenigingen terreinverenigingen Er zijn drie voorzitters van bedrijventerreinverenigingen geïnterviewd. De verenigingen hebben ten doel de collectieve belangenbehartiging van bedrijven en het verbeteren van het ondernemersklimaat. De kleinste vereniging heeft 170 leden en dat is ongeveer 50 procent van het potentieel aantal leden. De andere vereniging heeft 340 leden; 40 procent van het potentieel en de grootste vereniging heeft 400 leden en dat is ruim 60 procent van het potentieel aantal leden.

Bijeenkomsten De kleinste bedrijventerreinvereniging organiseert twee keer per jaar een ledenvergadering, waarbij er soms een spreker wordt uitgenodigd. De andere twee verenigingen organiseren maandelijks een bijeenkomst. Dit kunnen - De gedroomde ondernemersvereniging -

18

vergaderingen zijn, themabijeenkomsten, borrels enzovoort. Vooral bij een van de verenigingen worden deze maandelijkse bijeenkomsten erg goed bezocht.

Onderwerpen De onderwerpen die aan de orde komen binnen de verenigingen hebben betrekking op parkmanagement. Parkmanagement is een integrale aanpak om de kwaliteit van bedrijventerreinen te handhaven of te verbeteren. Aspecten die hierbij onder andere aan de orde komen, zijn de aanleg van een glasvezelnetwerk, grasmaaien, hekken plaatsen, beveiliging en surveillance. Volgens de voorzitters van deze verenigingen wordt er naast deze lokale onderwerpen ook aandacht besteed aan de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen en zowel de lokale als regionale infrastructuur.

Bereikt Volgens de voorzitter van één van de verenigingen heeft de vereniging bereikt dat het ledenaantal groeiend is en dat de vereniging het aanspreekpunt vormt van ondernemers naar de gemeente. Een andere vereniging noemt nog dat ze aandacht hebben gecreëerd voor het bedrijfsleven en dat de infrastructuur wordt ontwikkeld. De grootste vereniging heeft voornamelijk bereikt dat het vestigingsklimaat voor bedrijven is verbeterd.

Sterke punten De kleinste vereniging noemt haar professionele secretariaat, de deskundigheid in huis en de sterke binding onderling, sterke punten van de vereniging. De voorzitter van de andere vereniging benadrukt de laagdrempeligheid, financieel solideheid en de onderlinge sfeer. De grootste vereniging vindt de sterke punten van de vereniging dat er veel bereikt is en het grote aantal leden.

Zwakke punten Alle drie de bedrijventerreinverenigingen hebben te maken met het feit dat ondernemers weinig tijd hebben. Eén van de verenigingen noemt daarnaast dat er soms een gebrek is aan inhoudelijke argumenten om bepaalde plannen van de gemeente te bestrijden. Een andere voorzitter noemt een gelijksoortig probleem en vindt het moeilijk om belangen gehonoreerd te krijgen. De derde vereniging vindt het een zwak punt dat de vereniging al jarenlang dezelfde voorzitter heeft, waardoor het weinig vernieuwend is. Wel zorgt dit voor continuïteit. De verenigingen hebben alle drie moeite om de vereniging en haar activiteiten goed zichtbaar te maken voor leden en niet-leden.

Criteria Volgens de voorzitters van de bedrijventerreinverenigingen moet een vereniging een goed secretariaat hebben, een goed en deskundig bestuur met bestuursleden die hun netwerk binnen de doelgroep hebben en tijd kunnen vrijmaken voor hun functie. Daarnaast moet de voorzitter neutraal zijn en ontvankelijk voor feedback. De vereniging moet draagvlak hebben, tegenwaarde bieden voor lidmaatschap, zinvol zijn en moet een individueel belang niet voorop stellen.

Relatie Kamer van Koophandel De kleinste vereniging heeft regelmatig contact met de Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel vertegenwoordigt volgens de voorzitter het bedrijfsleven bij de gemeente. De voorzitter heeft behoefte aan ondersteuning bij regionale samenwerking met andere gemeenten. De op één na grootste vereniging heeft vaak contact met de Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel kan er voor zorgen dat belangen goed op tafel komen te liggen en volgens de voorzitter voert de Kamer van Koophandel discussies namens de ondernemers in allerlei overlegstructuren. De grootste vereniging heeft ook vaak contact met de Kamer van Koophandel en deelt ook ervaringen en kennis van de vereniging met de Kamer van Koophandel. Deze vereniging heeft behoefte aan ondersteuning bij activiteiten in de vorm van kennis en als organisator of initiator van bijeenkomsten. Bovendien heeft de vereniging behoefte aan informatie over parkmanagement, volgens de voorzitter wordt dit momenteel niet geboden bij de Kamer van Koophandel. Twee verenigingen hebben daarnaast behoefte aan cijfermateriaal over bijvoorbeeld het oppervlakte van bedrijventerreinen, aantal inwoners, huizenbouw, pendel, aantal bedrijven en potentiële beroepsbevolking.

Relatie gemeente De samenwerking tussen de gemeente en de bedrijventerreinverenigingen is volgens de voorzitters goed en er vindt structureel overleg plaats. Eén van de verenigingen is wat terughoudender en is in afwachting van wat het nieuwe college in petto heeft.

Relatie andere ondernemersverenigingen Alle bedrijventerreinverenigingen werken met andere verenigingen samen binnen één koepelorganisatie. Binnen deze koepels komen bovenlokale onderwerpen naar voren, zoals infrastructuur. Eén van de verenigingen werkt daarnaast nog samen met een andere lokale ondernemersvereniging. De bedrijvenverenigingen vinden de samenwerking goed gaan. Eén van de verenigingen vindt dat ze evengoed nog veel moet organiseren, omdat de vereniging nu eenmaal beschikt over de juiste faciliteiten en een professionele organisatie is.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

19

Informele businessclubs De ontwikkeling van informele businessclubs wordt door één van de voorzitters als positief ervaren. Deze vereniging heeft zelf gekozen voor kleinere netwerkbijeenkomsten en ziet de informele businessclubs niet als bedreiging, al denken sommige bestuursleden daar anders over. De andere voorzitter is van mening dat een ondernemersvereniging belangrijk blijft als aanspreekpunt voor de gemeente en ziet dan ook geen bedreiging in de informele businessclubs. Ook de derde voorzitter ziet geen bedreiging en vindt dat een vereniging haar toegevoegde waarde zichtbaar dient te blijven maken, iets wat informele businessclubs volgens hem nooit kunnen.

Toekomst De verenigingen zien graag dat de Kamer van Koophandel de regio meer promoot en zich sterker maakt richting de overheid. Bovendien moet de Kamer van Koophandel haar zelfstandigheid behouden, niet ambtelijk worden en haar toegevoegde waarde zichtbaar blijven maken. Ook moeten ondernemers meer betrokken worden bij het ontwikkelen van de activiteitenplannen, volgens één van de voorzitters. Deze voorzitter noemt tevens dat in de toekomst de belangen van het bedrijfsleven nadrukkelijker verdedigd moeten worden, omdat gemeenten andere keuzes zullen gaan maken. Een andere voorzitter noemt ook nog dat zijn vereniging in de toekomst meer gebruik zal gaan maken van moderne communicatietechnieken om de snelheid van communicatie te vergroten.

Ondernemersvereniging X Ondernemersvereniging X is een vereniging in de Kop van Noord-Holland met ongeveer 100 leden. Volgens de regioadviseur is de vereniging goed georganiseerd en is er ook regelmatig contact met de Kamer van Koophandel. Volgens de statuten heeft de vereniging tot doel: ‘het behartigen van de gemeenschappelijke, sociale en economische belangen van de ondernemingen in de gemeente X in het algemeen en van de aangesloten ondernemingen in het bijzonder’. De vereniging probeert haar doel te bereiken door onder andere ‘het voeren van onderlinge besprekingen, het onderhouden van onderling contact, het uitwisselen van gegevens, het oprichten en in stand houden van een secretariaat, het voorstaan van haar belangen bij overheid en officiële en particuliere lichamen en door alle andere wettige middelen, welke aan haar doel bevorderlijk zijn’.

De vereniging is ooit tot stand gekomen, doordat een wethouder van de gemeente van mening was dat de ondernemers zich moesten gaan verenigingen om de bouw van een winkelcentrum tot stand te laten komen. In de loop der jaren is de vereniging qua ledenaantal sterk gegroeid, van ongeveer 30 leden twee jaar geleden naar bijna 100 leden nu. De vereniging organiseert vijf keer per jaar een bijeenkomst voor haar leden. Dit zijn bijeenkomsten waar een spreker komt en bedrijfsbezoeken. Volgens de voorzitter is de vereniging gezellig en loopt het netwerken goed. Een ander sterk punt is het goede contact met de gemeente. De voorzitter van de vereniging vindt het belangrijk dat er goed naar de leden geluisterd wordt, dat er gelobbyd wordt richting overheden en dat er een goed (en betaald) secretariaat is.

Sinds een aantal jaar is de relatie met de gemeente sterk verbeterd en de ondernemersvereniging heeft één keer in de twee maanden overleg met de wethouder en een ambtenaar van de gemeente. De ondernemersvereniging wordt onder andere betrokken bij de detailhandelsvisie van de gemeente. Ook heeft de vereniging inspraak bij bestemmingsplannen en de gemeente past wel eens een bestemmingsplan aan als de vereniging het er niet mee eens is. De goede relatie met de gemeente heeft er ook toe geleid dat er een nieuw bedrijventerrein in de gemeente komt.

De vereniging heeft veel contact met de Kamer van Koophandel, omdat er momenteel sprake is van een gemeentelijke herindeling. De regioadviseur ondersteunt en begeleidt de vereniging bij dit proces. Daarnaast is de vereniging erg tevreden over de informatie die ze ontvangen van de Kamer van Koophandel. De vereniging krijgt een goede reactie van de Kamer van Koophandel op bestemmingsplannen en structuurvisies. De vereniging geeft ook lokale en regionale informatie door aan de Kamer van Koophandel.

Voor de toekomst hoopt de vereniging dat er een bedrijfsfunctionaris bij de gemeente wordt aangesteld, waardoor de positie van de ondernemersvereniging versterkt wordt. De positie van de ondernemersvereniging versterkt sowieso, omdat de fusie tot gevolg heeft dat de belangen van meer ondernemers worden behartigd. Daarnaast verwacht de vereniging dat de rol van de provincie in de regio toeneemt. Er zullen meer richtlijnen komen omtrent natuurgebieden en eco-zones. Hierdoor neemt de mogelijkheid om de Kop van NoordHolland te ontwikkelen wellicht af. Tot slot hoopt de vereniging dat er manieren worden gevonden om zichtbaarder en transparanter te worden voor leden en niet- leden.

6.4. Koepelorganisaties Koepels of federaties worden gevormd door diverse ondernemersverenigingen. De geïnterviewde ondernemersfederatie bestaat uit een drietal zakenclubs, een industrieclub en LTO (Land- en tuinbouworganisatie). Het doel van deze lokale federatie is het komen tot een overlegorgaan met overheden en daardoor kansen te creëren voor meer bedrijvigheid en een beter ondernemersklimaat.

Bijeenkomsten De geïnterviewde federatie vergadert één keer in de maand en overlegt daarnaast één keer per kwartaal met de gemeente.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

20

Onderwerpen De onderwerpen waar de koepelorganisatie zich mee bezighoudt zijn bestemmingsplannen en de gemeentelijke herindeling. In de toekomst wil de secretaris verder kijken dan alleen de gemeente.

Bereikt Volgens de secretaris heeft de federatie veel bereikt wat betreft de relatie met de gemeente. Zo worden ze beter betrokken bij bestemmingsplannen, zijn ze ook beter op de hoogte van de ontwikkelingen in de gemeente, worden ze eerder ingelicht en heeft de federatie meer inspraak.

Sterke punten Uit het voorgaande blijkt dan ook meteen dat de relatie met de gemeente een sterk punt is van de federatie. Daarnaast noemt de secretaris het voordeel van het hebben van één spreekbuis richting de gemeente, waardoor er geen ruis meer is.

Zwakke punten Het enige probleem waar de federatie af en toe mee te maken heeft, zijn volgens de secretaris tegenstrijdige belangen. Zo wil de detailhandel bijvoorbeeld geen winkels buiten de dorpskernen, terwijl LTO dit juist wel wil.

Criteria Een goede koepelorganisatie heeft volgens de secretaris een goed bestuur en actieve en betrokken leden.

Relatie Kamer van Koophandel Het contact met de Kamer van Koophandel wisselt. Momenteel heeft de federatie ongeveer één keer per week contact met de Kamer van Koophandel in verband met de gemeentelijke herindeling. Daarnaast neemt de federatie contact op met de Kamer van Koophandel om informatie uit de regio door te spelen aan de Kamer van Koophandel.

Relatie gemeente De samenwerking tussen de federatie en de gemeente is goed. In de vergaderingen worden alle noodzakelijke aspecten besproken. Volgens de secretaris is het echter wel zo dat toezeggingen die de gemeente doet niet altijd waargemaakt worden.

Relatie andere ondernemersverenigingen ondernemersverenigingen In verband met de tijdsbesteding aan de gemeentelijke herindeling wordt er momenteel niet samengewerkt met andere koepelorganisaties of ondernemersverenigingen. De secretaris zegt in de toekomst wel open te staan voor samenwerking, zodat er over de gemeentegrenzen heen gekeken kan worden.

Informele businessclubs De secretaris van de federatie is niet op de hoogte van het bestaan van informele businessclubs en ziet deze dan ook niet als bedreiging voor de federatie. Wel vindt de secretaris dat er te veel overlegstructuren zijn.

Toekomst Volgens de secretaris zal de rol van de Kamer van Koophandel gaan veranderen. Wat er precies gaat veranderen weet de secretaris niet, maar het handelsregister blijft nodig en de behandeling van bestemmingsplannen blijft ook noodzakelijk. Daarnaast zou de Kamer van Koophandel de regio meer moeten promoten zodat deze aantrekkelijker wordt voor bedrijven.

6.5. Samengevat De belangrijkste onderwerpen uit de interviews zijn hieronder samengevat.

Doel

Gemengde verenigingen

Winkeliersverenigingen

Bedrijventerreinverenigingen

Koepelorganisaties

Belangenbehartiging

Belangenbehartiging Promotie

Belangenbehartiging Verbeteren ondernemersklimaat

Overlegorgaan met overheden Verbeteren ondernemersklimaat

- De gedroomde ondernemersvereniging -

21

Onderwerpen Onderwerpen Gemengde verenigingen Regelgeving Vergunningen Infrastructuur Structuurvisies Bestemmingsplannen Nieuwbouwlocaties Nieuwe bedrijventerreinen Koopzondagen Detailhandelsvisie Gemeentelijke herindeling Oprichting koepel

Winkeliersverenigingen

Bedrijventerreinverenigingen

Koepelorganisaties

Braderie Sinterklaasintocht Verbouwing winkelcentrum Vandalisme Parkeerplaatsen Bereikbaarheid Sfeerverlichting

Parkmanagement Nieuwe bedrijventerreinen Lokale en regionale infrastructuur

Bestemmingsplannen Herindeling

Problemen - Lang zittend bestuur en voorzitter.

- Geen continuĂŻteit in de vereniging.

- Weinig zichtbaar wat de vereniging doet.

- Leden slecht te motiveren en inactief.

- Ondernemers hebben weinig tijd.

- Moeilijk om belangen gehonoreerd te krijgen.

- Tegenstrijdige belangen (bij de koepelorganisaties).

Criteria - Goed bestuur en secretariaat (deskundig, geloofwaardig, gemotiveerd etc.).

- Actieve en betrokken leden.

- Draagvlak.

- Tegenwaarde bieden voor lidmaatschap.

- Individueel belang niet voorop stellen.

- Duidelijke doelstelling.

- Dienstbaarheid hoog in het vaandel.

- Openstaan voor ideeĂŤn van leden en daar aan werken.

- Eigen belang ondergeschikt maken aan het collectief belang.

- Vragen van ondernemers goed kunnen beantwoorden.

- Goede contacten onderhouden met de gemeente, de Kamer van Koophandel en buurgemeenten.

Behoefte Kamer van Koophandel - Overzicht van wat de Kamer van Koophandel doet.

- Cijfermateriaal (over de werkzame bevolking, oppervlakte bedrijventerreinen etc.).

- Stimulans tot nieuwe ontwikkelingen.

- Informatie over hoe je een ondernemer bereikt.

- Ondersteuning bij regionale samenwerking met andere gemeenten.

- Ondersteuning bij activiteiten in de vorm van kennis.

- Een organisator of initiator van bijeenkomsten.

- Informatie over parkmanagement (bedrijventerreinverenigingen).

Toekomst - Regio meer promoten (volgens bedrijventerreinverenigingen en koepelorganisaties).

- Sterker maken richting overheid.

- Zelfstandigheid van de Kamer van Koophandel behouden.

- Niet ambtelijk worden.

- Toegevoegde waarde zichtbaar blijven maken.

- Kamer moet betrokkenheid vergroten.

- Vertaalslag beter maken van het abstracte niveau van de Kamer van Koophandel naar de individuele ondernemer.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

22

7. Resultaten enquête ondernemers Er is een enquête gehouden onder de leden van het ondernemerspanel van de Kamer van Koophandel. Het panel beantwoordt regelmatig vragen over ondernemen en ondernemerschap. Ditmaal is het ondernemerspanel benaderd met vragen over hun lidmaatschap van ondernemersorganisaties en lidmaatschapsreden. Dit hoofdstuk bevat een samenvatting van de resultaten van deze enquête (zie bijlage 3 voor de enquêtevragen).

% niet lid

Brancheorganisatie

Ondernemersvereniging

Landelijke organisatie

Business-tobusiness

Andere organisatie

Noord-Nederland Oost Nederland Centraal Gelderland Limburg Brabant Zuidwest-Nederland Rotterdam Den Haag Midden-Nederland Gooi-, Eem- en Flevoland Amsterdam Noordwest-Holland Landelijke gemiddelde

% lid

Tabel 5: Percentage leden/niet leden en % leden per type organisatie per Kamergebied % leden/niet leden % leden per type organisatie* organisatie*

43 43 43 49 35 49 41 36 43 43 34 47 41

57 57 57 51 65 51 59 64 57 57 66 53 59

42 38 34 34 42 38 32 40 40 45 38 42 39

32 26 30 19 24 27 31 26 29 21 20 29 26

10 19 15 21 15 9 17 12 11 9 15 14 14

12 14 16 18 12 19 11 12 13 18 19 10 14

4 4 5 8 7 7 8 10 7 6 9 4 7

NB. Respons Noord-Nederland 127 ondernemers; Oost Nederland 115; Centraal Gelderland 106; Limburg 80; Brabant 148; Zuidwest-Nederland 81; Rotterdam 103; Den Haag 111; Midden-Nederland 70; Gooi-, Eem- en Flevoland 53; Amsterdam 122; Noordwest-Holland 76. * Bij deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk.

In Noordwest-Holland is 47 procent van de geënquêteerde ondernemers lid van een ondernemersorganisatie (zie tabel 5). Onder ondernemersorganisaties vallen brancheorganisatie, ondernemersverenigingen, landelijke organisaties zoals MKB, business-to-businessclubs en overige organisaties. In Noordwest-Holland ligt het percentage dat lid is, hoger dan het landelijke gemiddelde van 41 procent.

Van het aantal ondernemers dat lid is van een ondernemersorganisatie heeft 42 procent van de geënquêteerde ondernemers aangeven lid te zijn van een brancheorganisaties (landelijk 39 procent), 29 procent is lid van een ondernemersvereniging, 14 procent van een landelijke organisatie, 10 procent van een business-to-businessclub en 4 procent van een andere organisatie. Ook hier zijn de verschillen tussen de regio’s klein, evenals bij de volgende onderwerpen.

Ondernemersorganisaties Tabel 7 geeft weer dat 53 procent van de geënquêteerde ondernemers in Noordwest-Holland niet lid is van een ondernemersorganisatie. De belangrijkste redenen om niet lid te worden zijn: - Men ziet geen reden om lid te worden, omdat het bedrijf bijvoorbeeld een eenmanszaak is of opereert in een nichemarkt.

- Men heeft er niet over nagedacht.

- Men heeft er geen behoefte aan of interesse in.

- De ondernemers hebben geen tijd om actief te participeren.

- De ondernemers hebben slechte ervaringen met verenigingen.

Volgens de geënquêteerde ondernemers in Noordwest-Holland moet een goede ondernemersorganisatie in ieder geval voldoen aan: 1. Komt op voor gemeenschappelijke belangen (52%) 2. Actief bestuur (44%) 3. Organiseert kennisbijeenkomsten (35%) 3. Heeft een beleidsplan en activiteitenplan (35%) 4. Organiseert netwerkbijeenkomsten (25%) - De gedroomde ondernemersvereniging -

23

5.

6.

7.

8.

9.

10.

10.

Professioneel secretariaat (16%) Eigen website (15%) Periodiek overleg met de gemeente (12%) Anders (11%) Verenigingsblad (9%) Organiseert excursies (4%) Regelmatig contact met de KvK (4%)

Ondernemersverenigingen Zoals eerder aangegeven, is 29 procent van de geënquêteerde ondernemers in Noordwest-Holland die lid zijn van een ondernemersorganisatie, lid van een ondernemersvereniging. De ondernemers zijn lid van een lokale ondernemersvereniging, omdat: 1. Contacten opdoen en onderhouden/netwerken (85%) 2. Commercieel oogpunt (45%) 3. Belangenbehartiging (40%) 3. Ervaringen uitwisselen (40%) 3. Gezelligheid (40%) 4. Informatie- en kennisoverdracht (30%) 5. Excursies en bedrijfsbezoeken (25%) 6. Anders (5%) Van het aantal ondernemers dat lid is van een ondernemersvereniging, geeft 10 procent aan nooit deel te nemen aan activiteiten die georganiseerd worden door de vereniging. 25 procent geeft aan één keer per jaar deel te nemen aan activiteiten, 40 procent neemt twee tot vijf keer per jaar deel aan activiteiten, 15 procent neemt meer dan vijf keer per jaar deel aan activiteiten. 10 procent van de ondernemers geeft aan dat er in het afgelopen jaar geen activiteiten zijn georganiseerd door de ondernemersvereniging.

75 procent van de geënquêteerde ondernemers die lid zijn van een lokale ondernemersvereniging, is tevreden over het functioneren van de vereniging. De ondernemers zijn tevreden om de volgende redenen: - De bijeenkomsten zijn gezellig en leerzaam.

- De bijeenkomsten geven de gelegenheid om te netwerken.

- Veel kennis aanwezig binnen de vereniging.

- De vereniging is een goed klankbord naar de gemeente toe.

- De vereniging is goed georganiseerd.

- De vereniging is actief en zet zich in voor de leden.

De ondernemers die ontevreden zijn over de ondernemersvereniging waar ze lid van zijn, zijn voornamelijk ontevreden omdat de vereniging inactief is, aan vernieuwing toe is, zich sterker kan profileren en de vereniging niet het gemeenschappelijk belang van de ondernemers dient.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

24

8. Analyse resultaten De informatie uit de literatuur, de interviews met ondernemersverenigingen, de interviews met de regioadviseurs en de enquêtes worden in dit hoofdstuk geanalyseerd. Er worden twee analyseschema’s gepresenteerd, één voor ondernemersverenigingen en één voor de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland. Er wordt ingegaan op de sterkte punten, zwakke punten, valkuilen en acties/kansen. Er moet opgemerkt worden dat de sterke en zwakke punten die gepresenteerd worden, niet gelden voor alle ondernemersverenigingen en dat, zoals eerder gezegd, ondernemersverenigingen over het algemeen goed functioneren, dat wil zeggen naar het doel waarvoor ze zijn opgericht.

Ondernemersverenigingen Sterk - Periodiek overleg met de gemeente.

- Toegankelijk en krachtig bestuur.

- Professioneel secretariaat.

- Sterke onderlinge binding en communicatie.

Zwak - Reageert ad hoc i.p.v. proactief.

- Veel aandacht voor beleid en positie leden, weinig aandacht voor netwerkfunctie.

- Lang zittende bestuurders.

- Behartigt individuele belangen i.p.v. collectieve belangen.

- Sprake van tegenstrijdige belangen binnen de vereniging.

- Slechte interne organisatie.

- Gebrek aan kennis en kunde.

- Niet voldoende zichtbaar.

Valkuilen - Onvoldoende financiële middelen.

- Solistisch handelen, geen hulp inroepen.

- Niet transparant, onzichtbaar voor nieuwe leden.

Acties/kansen - Zorgt voor goede contacten met gemeenten, Kamer van Koophandel e.d.

- Zorgt voor een representatief ledenbestand.

- Handelt vanuit het collectief belang.

- Neemt actief deel aan lokale koepelvorming.

- Organiseert kennis- en netwerkbijeenkomsten.

- Heeft een helder doel en acteert proactief.

- Is transparant en staat open voor nieuwe leden.

- Staat open voor vragen en opmerkingen van leden en straalt vertrouwen uit.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

25

Kamer van Koophandel Sterk - Heeft veel contacten met stakeholders en ondernemersverenigingen (groot netwerk).

- Biedt informatie en kennis.

- Kan zich onafhankelijk opstellen.

- Is gericht op proactief handelen en is de aanjager regionale economie.

Zwak - Onbekendheid dienstverlening.

- Cijfermatige informatie op lokaal niveau in handzame vorm.

- Vertalen van abstracte ontwikkelingen naar niveau van de ondernemer.

- Specifieke informatiestroom naar ondernemersverenigingen.

Valkuilen - Verambtelijking.

- Te veel hellen naar de kant van de overheid i.p.v. de ondernemer.

- Ondernemersvereniging afhankelijk maken i.p.v. zelfstandig.

- Te weinig oog voor specifieke lokale problemen: maatwerk.

Acties/kansen - Informeren ondernemersvereniging over diensten van de Kamer van Koophandel.

- Aanbieden lokaal cijfermateriaal.

- Ondersteuning bieden bij verenigingsmanagement, samenwerking en kennisontwikkeling.

- Ruimte voor lokaal maatwerk.

- Promotie van de regio, eigen identiteit.

- Ondernemersvereniging als poort naar de individuele ondernemer.

- Intensiveren relatie met ondernemersverenigingen, o.a. door jaarlijkse bijeenkomst.

8.1. Conclusie De probleemstelling waarop dit onderzoek antwoord moet geven luidt: Hoe kan de Kamer van Koophandel

Noordwest-Holland de verschillende typen ondernemersverenigingen helpen om, naast hun functie als ontmoetingsplatform, ook hun positie als belangenbehartiger te versterken?

De problemen of knelpunten die verenigingen hebben, de criteria die de voorzitters toekennen aan goede ondernemersverenigingen en de behoefte die de verenigingen hebben, verschillen weinig of zelfs niet per type vereniging. Een winkeliersvereniging kent dus soortgelijke criteria toe aan een ondernemersvereniging als een bedrijventerreinvereniging. Het verschil in ondernemersverenigingen zit hem in het doel dat ze nastreven en de onderwerpen die ze behandelen. Winkeliersverenigingen richten zich vooral op de promotie van hun winkelgebied en alleen zeer lokale problemen komen aan de orde. Gemengde verenigingen zijn er primair voor belangenbehartiging en zowel lokale (winkelgebied) onderwerpen als meer regionale (gemeente) onderwerpen worden behandeld binnen de vereniging. Bedrijventerreinverenigingen hebben, naast belangenbehartiging, het verbeteren van het ondernemersklimaat ten doel. Bedrijventerreinverenigingen behandelen problemen die lokaal zijn (op het bedrijventerrein zelf), op gemeenteniveau en ook gemeentegrensoverschrijdend. Koepelorganisaties richten zich vooral op de belangenbehartiging richting overheden en het verbeteren van het ondernemersklimaat. Dit gebeurt zowel op gemeenteniveau als op regionaal niveau.

De Kamer van Koophandel Noordwest-Holland kan de ondernemersverenigingen op een aantal manieren wel gezamenlijk ondersteunen. Dit kan door bijvoorbeeld: - (Half)jaarlijks cijfermateriaal op gemeenteniveau te presenteren.

- Benadrukken wat de Kamer van Koophandel doet en kan doen op een jaarlijkse ondernemersverenigingenbijeenkomst.

- Bijeenkomsten organiseren omtrent verenigingsmanagement (bijvoorbeeld in samenwerking met MOVISIE).

- Nieuwe inschrijvers bij de Kamer van Koophandel attenderen op ondernemersverenigingen in hun dorp, stad of bedrijventerrein, zodat ledenbestanden kunnen groeien en representatiever zijn.

- Webpagina op de Kamer van Koophandelwebsite met relevante informatie, afgestemd op ondernemersverenigingen. De webpagina kan bijvoorbeeld informatie bevatten over het doel van ondernemersverenigingen en nut voor ondernemers en Kamer van Koophandel, een overzicht met e-mailadressen en websites van ondernemersverenigingen in de regio Noordwest-Holland, cijfermateriaal, zoals genoemd bij het eerste punt, diensten van de Kamer van Koophandel, voorbeelden van diensten van de regioadviseurs, tips voor onder- De gedroomde ondernemersvereniging -

26

nemersverenigingen over bijvoorbeeld het optimaal functioneren van het bestuur en een kopijservice voor nieuwsbrieven, magazines of de website van ondernemersverenigingen.

Desondanks blijft het contact met ondernemersverenigingen maatwerk. En de Kamer van Koophandel, en in het bijzonder de regioadviseurs, moeten flexibel om kunnen gaan met de thema’s en problemen die bij ondernemersverenigingen spelen om zo de gedroomde ondernemersvereniging vorm te geven.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

27

Literatuurlijst 1.

Kamer van Koophandel Den Haag (2010) De succesvolle winkeliersvereniging [cursus]. Meer info <http://www.kvk.nl/ondernemen_in_uw_regio/den_haag/tg_niet_verwijderen/vitale_steden/detailhandel_c ursus_de_succesvolle_winkeliersvereniging/> Accessed on 5 July 2010.

2. Kamer van Koophandel Noordwest-Holland (oktober 2009-1) Activiteitenplan 2010 – Op weg van verplicht naar gewaardeerd. Kamer van Koophandel Noordwest-Holland: Alkmaar.

3.

Kamer van Koophandel Noordwest-Holland (april 2010) Kwartaalrapportage – januari t/m maart 2010. Kamer van Koophandel Noordwest-Holland: Alkmaar.

4.

Kamer van Koophandel Rotterdam en MKB Nederland (2003) Goed georganiseerd [online]. Available from <http://www.kvk.nl/ondernemen_in_uw_regio/rotterdam/netwerken_en_ondernemersverenigingen/onderne mersverenigingen/tips_voor_ondernemende_verenigingen_oprichting_organisatie_en_promotie/?refererAlia sStat=goedgeorganiseerd&Postcode=Rotterdam> Accessed on 5 July 2010.

5.

Kort, M, T. van der Rijken, R. Stotijn, M. Hes en R. Beerepoot (2010) Evaluatie van de wetswijziging van 1 januari 2008 van de West op de Kamers van Koophandel en fabrieken [online]. Available from <http:// www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties> Accessed on 01 July 2010.

6. Kuperus, M. en K van der Pijl (2005) Tussen achterban en overheid – Strategie bepalen in belangenverenigingen. Vrijwillige inzet onderzocht 2005 2-2, p. 28-37.

7.

MOVISIE (2010) Verenigingsmanagement [online]. Available from <http://www.movisie.nl/115475 /def/home/verenigingsmanagement/> Accessed on 5 July 2010.

8. Rijt, W.V.M. van en M. Mooibroek (2007) Samen sterk in lokale ondernemersverenigingen. EIM: Zoetermeer.

9. Rijt-Veltman, W.V.M van (2010) De verenigde krachten van het MKB. EIM: Zoetermeer.

10. Rinkel, E. (1998) De ondernemer als klant – onderzoek naar ondernemerscollectieven in de regio NoordKennemerland. Kamer van Koophandel Noordwest-Holland: Alkmaar.

11. Snel, D. (2004) Samenwerking loont. EIM: Zoetermeer.

12. Tameling, R.A. (2005) Beter belangen behartigen – Een onderzoek voor ondernemende verenigingen. Kamer van Koophandel Rotterdam: Rotterdam.

- De gedroomde ondernemersvereniging -

28

Bijlage 1: Itemlijst interviews regioadvis regioadviseur adviseurs eurs Contact en diensten - Met hoeveel ondernemersverenigingen heb je jaarlijks contact?

- Hoe zou jij de ondernemersverenigingen indelen? Welke typen zijn er? Welke criteria?

- Hoe vaak heb je contact met ondernemersverenigingen? Zijn er verschillen per type?

- Waar gaat dit contact over? (biedt de ondernemersvereniging informatie, geef jij advies?)

- Is de gemeente betrokken bij het contact? Hoe is de relatie tussen de gemeente en de ondernemersverenigingen?

- Welke diensten bied je aan? (geeft zelf advies, doorverwijzing naar andere diensten van de Kamer zoals lezingen (waarover) of doorverwijzing naar andere organisaties).

- Van welke diensten worden daarnaast nog aangeboden door jou of de Kamer? (advies, informatie, lezingen (waarover?)).

Knelpunten - Wat gaat er goed bij ondernemersverenigingen? (interne organisatie, proactief bij gemeentelijke besluitvorming, werven veel nieuwe leden, organiseren veel, bieden netwerkmogelijkheden).

- Wat gaat er minder goed bij ondernemersverenigingen? (interne organisatie, reageren ad hoc bij gemeentelijke besluitvorming, verliezen leden, organiseren weinig).

- Aan welke criteria moet een goede ondernemersvereniging volgens jou voldoen? (omvang, welke activiteiten moeten worden ondernomen?)

- Wat verwacht de Kamer van de ondernemersverenigingen? (betrokken bij gemeentelijke besluitvorming, informatiebron van regioactualiteiten)/Wat wil de Kamer, in jouw ogen, met ondernemersverenigingen?

Communicatie - Hoe is de communicatie tussen:

- ondernemersverenigingen en de Kamer van Koophandel?

- ondernemersverenigingen en de gemeente?

- ondernemersverenigingen en andere ondernemersverenigingen?

- ondernemersverenigingen en hun leden? (op welke manieren wordt er gecommuniceerd?)

Samenwerken en koepels - Werken ondernemersverenigingen in jouw regio samen?

- Hoe vaak werken ondernemersverenigingen samen?

- Waarom werken ondernemersverenigingen samen?

- Vindt deze samenwerking plaats in een koepel?

- Zo ja, beoordeel je dat als positief?/Wat vind je van deze samenwerking/koepels?

- Zo nee, zou je dat willen? En waarom?

Businessclubs - Hoe kijk je aan tegen de nieuwe informele businessclubs, zoals Open Coffeeâ&#x20AC;&#x2122;s?

- Waar draait het volgens jou om bij deze clubs? (netwerkplatform t.o.v. belangenbehartiging) Toekomstbeeld - Toekomstbeeld: rol Kamer, samenwerking, wat biedt de Kamer aan?

- De gedroomde ondernemersvereniging -

29

Bijlage 2: Itemlijst interviews ondernemersverenigingen Algemeen - Hoe typeert u uw ondernemersvereniging? (winkeliersvereniging, bedrijventerreinvereniging) - Hoeveel leden heeft uw vereniging ten opzichte van het potentieel aantal leden?

- Wat voor soort ondernemingen zijn lid van uw vereniging?

- Wat is het doel van uw vereniging?

- Wat zijn de hoofdpunten van het jaarplan van uw vereniging?

- Welke activiteiten worden georganiseerd voor de leden en hoe vaak vinden deze activiteiten plaats?

- Wat heeft u al bereikt met uw ondernemersvereniging?

- Wat vindt u sterke punten van uw ondernemersvereniging?

- Zijn er problemen binnen uw ondernemersvereniging? En zo ja, wat voor problemen? Zo nee, zijn er problemen geweest binnen uw vereniging? Zo ja, wat voor problemen? (interne organisatie, niet proactief, ledenwerving, organiseren van bijeenkomsten).

- Aan welke criteria moet een ondernemersvereniging volgens u voldoen om goed te kunnen functioneren? (omvang, welke activiteiten moeten worden ondernomen).

Relatie Kamer van Koophandel - Heeft u contact met de Kamer van Koophandel? Hoe vaak heeft u contact met de Kamer van Koophandel?

- Loopt dit contact via de regioadviseur [naam] van deze regio of heeft u direct contact met de Kamer van Koophandel?

- Hoe vaak heeft u contact met de regioadviseur van deze regio? [naam] - Waar gaat het contact over?

- Maakt u gebruik van diensten van de Kamer van Koophandel? Zo ja, welke diensten? Zo nee, waarom niet?

- Waar heeft uw ondernemersvereniging behoefte aan en wat verwacht u van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland?

- Welke informatie wilt u van de Kamer van Koophandel? Waarover wilt u voorgelicht worden door de Kamer van Koophandel?

Samenwerken en communicatie - Op welke manieren communiceert u met uw leden? Wat wordt er gecommuniceerd?

- Werkt u samen met de gemeente? Hoe verloopt deze samenwerking? Bent u hier tevreden over?

- Werkt u samen met andere ondernemersverenigingen? Waarom wel/niet?

- Vindt deze samenwerking plaats in een koepel?

- Bent u daar tevreden over? Waarom wel/niet?

- Hoe kijkt u aan tegen informele businessclubs, zoals Open Coffeeâ&#x20AC;&#x2122;s? Werkt u hiermee samen?

- Ziet u de clubs als bedreiging voor bijvoorbeeld het ledenaantal van uw vereniging?

Toekomst Toekomstbeeld: rol van de Kamer, betrokkenheid bij gemeentelijke besluitvoering, samenwerking met andere ondernemersverenigingen of informele businessclubs?

De Kamer is een bijeenkomst aan het plannen voor besturen van ondernemersverenigingen. Deze bijeenkomst is om te netwerken, de rol van de Kamer duidelijk te maken en een menukaart aan te bieden met de producten en diensten van de Kamer. Heeft u behoefte aan zoâ&#x20AC;&#x2122;n bijeenkomst? Waarom wel/niet?

- De gedroomde ondernemersvereniging -

30

Bijlage 3: Enquêtevragen Enquêtevragen ondernemerspanel 1.

Is uw bedrijf op dit moment lid van een of meerdere ondernemersorganisaties? ondernemersorganisaties?

Ja --> overslaan vraag 13 Nee --> overslaan vraag 2-11

O O

2. Van welke ondernemersorganisatie bent u lid? U kunt meerdere antwoorden geven.

□ □ □ □ □ □

Branchevereniging --> als antwoord niet gegeven overslaan vraag 3 en 4 Lokale ondernemersvereniging --> als antwoord niet gegeven overslaan vraag 5, 6 en 7 Landelijke organisatie, zoals BZW en MKB --> als antwoord niet gegeven overslaan vraag 8 en 9 Business-to-business club --> als antwoord niet gegeven overslaan vraag 10 en 11 Anders, namelijk <open invoer> Weet ik niet/wil ik niet zeggen (excl)

3. Waarom bent u lid van een branchevereniging?

□ □ □ □ □ □ □ □ □

Contacten opdoen en onderhouden/netwerken Belangenbehartiging Ervaringen uitwisselen Informatie en kennisoverdracht Excursies en bedrijfsbezoeken Gezelligheid Commercieel oogpunt Anders, namelijk <open invoer> Weet ik niet/wil ik niet zeggen (excl)

4. Bent u tevreden over het functioneren van de branchevereniging?

O Ja, omdat <open invoer> O Nee, omdat <open invoer> 5.

Waarom bent u lid van een lokale ondernemersvereniging?

□ □ □ □ □ □ □ □ □

Contacten opdoen en onderhouden/netwerken Belangenbehartiging Ervaringen uitwisselen Informatie en kennisoverdracht Excursies en bedrijfsbezoeken Gezelligheid Commercieel oogpunt Anders, namelijk <open invoer> Weet ik niet/wil ik niet zeggen (excl)

6. Hoe vaak vaak heeft u in het afgelopen jaar deelgenomen aan een door een ondernemersvereniging georganiseerde activiteit?

□ □ □ □ 7.

Geen enkele keer Eén keer Twee tot vijf keer Vijf keer of meer

Bent u tevreden over het functioneren van de lokale ondernemersvereniging?

Ja, omdat <open invoer> Nee, omdat <open invoer>

O O

- De gedroomde ondernemersvereniging -

31

8. Waarom bent u lid van een landelijke organisatie?

□ □ □ □ □ □ □ □ □

Contacten opdoen en onderhouden/netwerken Belangenbehartiging Ervaringen uitwisselen Informatie en kennisoverdracht Excursies en bedrijfsbezoeken Gezelligheid Commercieel oogpunt Anders, namelijk <open invoer> Weet ik niet/wil ik niet zeggen (excl)

9. Bent u tevreden over het functioneren van de landelijke organisatie?

O Ja, omdat <open invoer> O Nee, omdat <open invoer> 10. Waarom bent u lid van een businessbusiness-toto-business business club?

□ □ □ □ □ □ □ □ □

Contacten opdoen en onderhouden/netwerken Belangenbehartiging Ervaringen uitwisselen Informatie en kennisoverdracht Excursies en bedrijfsbezoeken Gezelligheid Commercieel oogpunt Anders, namelijk <open invoer> Weet ik niet/wil ik niet zeggen (excl)

11. Bent u tevreden over het functioneren van de business business--toto-business club?

O Ja, omdat <open invoer> O Nee, omdat <open invoer> 12. Aan welke drie criteria dient een goede ondernemersorganisatie naar uw mening in ieder geval te voldoen? (a.u.b. de drie naar uw uw mening belangrijkste criteria aangeven)

□ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □

Heeft een verenigingsblad Heeft een professioneel secretariaat Heeft periodiek overleg met de gemeente Heeft een eigen website Organiseert netwerkbijeenkomsten Organiseert kennisbijeenkomsten Heeft een actief bestuur Heeft een beleidsplan en activiteitenplan Organiseert jaarlijks een excursie Heeft regelmatig contact met de Kamer van Koophandel Komt op voor de gemeenschappelijke belangen Anders, namelijk:

13. Waarom bent u geen lid van een ondernemersorganisatie? <open invoer> 14. Welke activiteiten en/of diensten mist u bij ondernemersorganisaties? <open invoer> O Ik kan geen activiteiten/diensten noemen - De gedroomde ondernemersvereniging -

32

- De gedroomde ondernemersvereniging -

33

- De gedroomde ondernemersvereniging -

34