Handleiding Samsam

Burgerschap in de Klas

A4_handleiding_2018_v1.indd 1

29/08/2018 14:26

Ik ben een wereldburger!

A4_handleiding_2018_v1.indd 2

29/08/2018 14:26

Inhoudsopgave Voorwoord 4

Hoofdstuk 1: Samsam 5 Hoofdstuk 2: Burgerschap in de Klas Het lesmateriaal Lesdoelen Samsam inplannen in uw lesrooster Toegang tot de website en het archief

6

Hoofdstuk 3: De website Lesmateriaal Dossiers Landen Godsdiensten

8

Hoofdstuk 4: Burgerschap met Samsam Burgerschap Burgerschap met Samsam Nieuw curriculum Toezicht vanuit de inspectie Burgerschap en wereldburgerschap Week van Burgerschap

10

Hoofdstuk 5: Actieve en betrokken leerlingen Teksten en filmpjes Eigen leervragen Het wisbordje of kladblaadje Samenwerkingsopdrachten

12

Hoofdstuk 6: Planning en levering Nieuwsbrief Meer informatie

13

Hoofdstuk 7: Overige onderwijsproducten Kidsweek 7Days op School

14

Bijlagen Bijlage 1: Kerndoelen basisonderwijs Bijlage 2: Componenten van burgerschapscompetenties en burgerschapsgedrag  

16

3 A4_handleiding_2018_v1.indd 3

29/08/2018 14:26

Voorwoord Basisscholen zijn wettelijk verplicht om een bijdrage te leveren aan de bevordering van burgerschap. Het is een belangrijk onderwerp, dat op veel verschillende manieren kan worden ingevuld. Aandacht voor burgerschapsvorming is niet nieuw.

Op veel manieren wordt er op scholen al aan gewerkt. Denk bijvoorbeeld aan de sociale interactie tussen kinderen en de manier waarop leerkrachten hier op insprin­ gen, de inspraak van leerlingen en schooluitjes. Per school zal de invulling voor het vak burgerschap verschillend zijn, omdat rekening wordt gehouden met de samen­ stelling van de leerlingpopulatie, de wensen van directieleden, teamleden en ouders/verzorgers en/of de levensbeschouwelijke overtuiging van de school.

Wij merken dat er ook veel vragen rondom burgerschap zijn. Moet het bijvoorbeeld als apart vak gegeven worden of juist geïntegreerd met andere vakgebieden?

Wat moet er nog ‘extra’ aan burgerschap gedaan worden? En is wat scholen nu doen niet voldoende?

In deze handleiding leest u wat de visie van Samsam is op deze ontwikkelingen en hoe u Samsam kunt inzetten om burgerschap in de klas vorm te geven. Hopelijk kunt u na het lezen van deze handleiding direct starten met het gebruik van Samsam – Burgerschap in de Klas. Mochten er nog dingen onduidelijk zijn, stuur dan gerust een mailtje naar scholen@yandc.nl. Wij helpen u graag verder.

Hartelijke groet, Femke Ruiter Hoofd Onderwijs

4 A4_handleiding_2018_v1.indd 4

29/08/2018 14:26

1. Samsam Samsam maakt mondiale vraagstukken begrijpelijk voor kinderen van 8 tot 12 jaar, door deze vanuit leeftijdsgenoten uit te leggen en herkenbaar te maken. Samsam bestaat uit een magazine en een website met interviews, reportages en filmpjes over leeftijdsgenoten overal ter wereld én bij ze om de hoek. Op deze manier maakt Samsam maatschappelijke thema’s laagdrempelig en herkenbaar. De verhalen van leeftijdsgenoten zetten kinderen aan het denken over hun eigen rol in de wereld.

Samsam wil een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen tot nieuwsgierige, verantwoordelijke wereldburgers.

De thema’s van Samsam hangen altijd samen met: • • • • • • •

Cultuur en Identiteit Kinderrechten Milieu en Duurzaamheid Verdeling en Ongelijkheid Religie Vrede en Conflict Democratie en Participatie

MET UW ABONNEMENT ONTVANGT U: • 5 keer per jaar het journalistieke magazine met bijbehorende filmpjes.

• 10 keer per jaar actueel lesmateriaal gericht op burgerschapsvorming.

• Toegang tot de informatieve website met filmpjes, quizzen, dossiers, landenpagina’s, godsdiensten en lesmateriaal.

5 A4_handleiding_2018_v1.indd 5

29/08/2018 14:26

2. Burgerschap in de Klas Het lesmateriaal U ontvangt 5 x per jaar het magazine met bijbehorende lesopdrachten via de post bij u op school. Daarnaast ontvangt u 5 actuele lessen burgerschap via de mail. Door de reportages, interviews en infographics (kennis) en de lesopdrachten (houding en handelingsperspectief) in Samsam, denken kinderen zelf kritisch na en onderzoeken zij hoe ze hun rol als wereldburger willen en kunnen invullen. De lesopdrachten worden op twee niveaus aangeboden en zijn geschikt voor groep 5/6 en groep 7/8.

De opdrachten zijn gebaseerd op het vergroten, verbreden en verdiepen van kennis, de houding en het handelingsperspectief van de leerlingen ten aanzien van hun rol als wereldburger. Aan de hand van aansprekende filmpjes en beeldmateriaal werken ze aan de opdrachten die gericht zijn op vraaggericht werken, ontdekken, multi­perspectiviteit, coöperatief leren en interactie en een actieve houding.

EEN LES MET SAMSAM BESTAAT UIT: Lesinstructie In de lesinstructie leest u welke lesfases doorlopen worden en welke filmpjes en artikelen in deze les centraal staan.

Startfilmpje U start de les met het bekijken van een filmpje, passend bij het thema.

Klassikaal praat u na over het filmpje.

Verwerkingsopdrachten Uw leerlingen gaan aan de slag met de verwer­ kingsopdrachten op het werkblad. De verwer­ kingsopdrachten sluiten aan op het lesdoel. Bij veel opdrachten wordt samengewerkt.

Lesdoelen De lessen sluiten aan bij de kerndoelen van het leergebied ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ (kerndoel 34­39) en doelen voor burgerschapsonderwijs, opgesteld door SLO.

6 A4_handleiding_2018_v1.indd 6

29/08/2018 14:26

Samsam inplannen in uw lesrooster U kunt het actuele lesmateriaal bij Samsam maandelijks aanbieden. Hieronder ziet u hoe u dit kunt vormgeven binnen uw lesrooster. In de weken dat er geen actueel lesmateriaal gemaakt wordt kunt u desgewenst gebruikmaken van de artikelen, filmpjes, dossiers, landenpagina’s en godsdienstpagina’s op de website.

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

Het magazine komt uit.

U ontvangt een actuele lesbrief per mail. U leest met uw leerlingen het artikel en/of bekijkt het filmpje. Uw leerlingen maken de verwer­ kingsopdrachten.

Het magazine komt uit.

U ontvangt een actuele lesbrief per mail.

Les 1 Uw leerlingen lezen tijdens het stillezen artikelen naar keuze.

Les 2 U bekijkt het filmpje met uw leerlingen en uw leerlingen maken de verwerkingsopdrachten.

Ontvangt u de lesbrief nog niet?

Stuur een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Toegang tot de website en het archief Samsam.net staat vol artikelen, infographics, lesopdrachten en quizzen over verschillende landen en thema’s. Kinderen, maar ook leerkrachten, kunnen de thema­dossiers, landeninformatie en informatie over de wereldgodsdiensten gebruiken voor spreekbeurten of lesvoorbereidingen.

Scholen met een abonnement hebben exclusief toegang tot het (extra) lesmateriaal en het archief. Het archief bevat 10 jaar aan content en is ideaal voor een projectweek of voor scholen die thematisch werken. Op de website vindt u hiernaast ruim 350 filmpjes uit 30 verschillende landen, altijd met kinderen in de hoofdrol.

7 A4_handleiding_2018_v1.indd 7

29/08/2018 14:26

3. De website Lesmateriaal Op deze pagina vindt u het lesmateriaal. U start de les met het bekijken van een film­ pje. Aan de rechterkant leest u in het kort waar de les over gaat, wat de lesdoelen zijn en hoe lang de les duurt. Op deze pagina kunt u de lesinstructies, verwerkingsop­ drachten en antwoorden downloaden. Ook vindt u alle artikelen en filmpjes uit het magazine en kunt u met uw leerlingen de quiz doen.

Dossiers Op deze pagina vindt u per thema artikelen, filmpjes, quizzen en lesmateriaal.

Denk bijvoorbeeld aan dossiers over slavernij, kinderarbeid, milieu, vluchtelingen, voedsel en armoede.

Ruim 350 filmpjes uit 30 verschillende landen!

TIP! Gebruik deze pagina als u thematisch wilt werken of als u teksten en filmpjes voor bijvoorbeeld wereldoriëntatie en/of begrijpend lezen zoekt.

Landen Op deze pagina vindt u artikelen, filmpjes, quizzen en lesmateriaal passend bij veel verschillende landen. Denk bijvoorbeeld aan landen als Afghanistan, Egypte en Indonesië, maar ook aan landen als Mali, Kenia en Suriname. Door na te denken over verantwoordelijkheid (wat doen ze daar en wat doen wij hier aan oplossingen voor problemen) krijgen leerlingen de mogelijkheid om een eerste stap te zetten in de noodzaak om ingewikkelde thema’s met andere landen op te lossen.

Samsam vindt het belangrijk om stereotypering te voorkomen. Niet alle kinderen in Afrika zijn arm en niet alle kinderen die op het plattegrond opgroeien moeten werken op het land (in plaats van dat ze naar school gaan). We vinden het belangrijk dat we de werkelijkheid zo goed mogelijk weergeven. Zo hebben we bijvoorbeeld kinderen uit rijke gezinnen in Angola en Irak geïnterviewd.

8 A4_handleiding_2018_v1.indd 8

29/08/2018 14:26

TIP! Gebruik deze pagina als u een land wilt bespreken of als u op zoek bent naar meer achtergrondinformatie over een land. U kunt deze pagina ook gebruiken als u thematisch wilt werken of als u teksten zoekt voor wereldoriëntatie en/of begrijpend lezen.

Godsdiensten Samsam besteedt al jaren aandacht aan de religies het hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en de islam. Deze vijf wereldgodsdiensten worden uitgelegd aan de hand van artikelen, filmpjes, korte informatieve teksten en aansprekend beeldmateriaal. Daarnaast is aandacht voor het animisme en voodoo. In de opvatting van Samsam hoort kennis over de wereldgodsdiensten bij het ontwikkelen van leerlingen tot wereldburgers.

Bij de vijf grote wereldgodsdiensten heeft Samsam werkboekjes ontwikkeld.

Aan de hand van informatieve teksten en filmpjes leren uw leerlingen wat deze godsdiensten inhouden (kennis), gaan zij hierover in gesprek met elkaar (vaardig­ heden) en kunnen zij een eigen stand­ punt innemen (houding). U kunt deze werkboekjes bestellen op www.samsam.net/werkboekjes.

9 A4_handleiding_2018_v1.indd 9

29/08/2018 14:26

4. Burgerschap met Samsam Burgerschap Basisscholen zijn wettelijk verplicht om een bijdrage te leveren aan de bevordering van burgerschap. Burgerschap heeft betrek­ king op kennis, de vaardigheden, de houdingen, de reflecties en gedragingen van mensen. Met burgerschapsvorming worden leerlingen gestimuleerd actief deel te nemen aan de samenleving.

BURGERSCHAP De bereidheid en het vermogen van jongeren om deel uit te maken van een gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren (Onderwijsraad, 2003).

Sinds 1 februari 2006 is de Wet Bevordering actief burgerschap en sociale integratie opgenomen in de sectorwetten voor primair en voortgezet onderwijs en expertisecentra. Hierin staat: Het onderwijs: a. gaat er mede van uit dat leerlingen opgroeien in een pluriforme samenleving, b. is mede gericht op het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie, en c. is er mede op gericht dat leerlingen kennis hebben van en kennismaken met verschillende achtergronden en culturen van leeftijdgenoten.

De kerndoelen, opgesteld door SLO sluiten hierop aan. In bijlage 1 leest u de kern­ doelen die betrekking hebben op burgerschapsvorming.

Burgerschap met Samsam Het aanleren van kennis over de democratische rechtsstaat, het leren omgaan met diversiteit, eigen vooroordelen herkennen en verantwoordelijkheid nemen voor de eigen omgeving, luisteren, discussiëren, het zich kunnen verplaatsen in een ander én het zoeken naar verbindingen zijn vaardigheden die bij burgerschapsvorming met Samsam aan bod komen. Er is aandacht voor het uitbreiden van kennis, het opdoen van vaardigheden en de houding van de leerlingen. Kennis alleen is niet voldoende om een bijdrage te kunnen leveren aan het oplossen van mondiale vraagstukken. Op basis van aangeboden kennis moet een wereldburger kritisch kunnen nadenken, een mening vormen en samen met anderen aan een vraagstuk kunnen werken om deze op te lossen. Bij het ontwikkelen van de lesopdrachten wordt ervoor gezorgd dat er aandacht is voor al deze aspecten.

Oplossingen voor mondiale vraagstukken!

10 A4_handleiding_2018_v1.indd 10

29/08/2018 14:26

Nieuw curriculum Momenteel denkt het ontwikkelteam burgerschap na over wat leerlingen moeten ­kennen en kunnen op het gebied van burgerschap. Zij formuleren dit in bouwstenen.

In het voorjaar van 2019 ronden de ontwikkelteams hun werk af. Vervolgens worden de bouwstenen medio 2019 naar de Tweede Kamer gestuurd. De verwachting is dat vanuit deze bouwstenen nieuwe kerndoelen worden opgesteld. Samsam denkt ­tussentijds mee met deze ontwikkelingen.

Toezicht vanuit de inspectie Het toezichtkader ‘Actief burgerschap en integratie’ (2006) noemt vier aandachts­ punten waarop de kwaliteit van burgerschapsvorming gecontroleerd wordt: 1. D e school heeft een visie op de wijze waarop ze burgerschap en integratie wil bevorderen, geeft daar planmatig invulling aan en stelt doelen.

2. De school verantwoordt de wijze waarop ze invulling geeft aan bevordering van burgerschap.

3. Het onderwijs van de school is niet strijdig met basisvoorwaarden en corrigeert uitlatingen van leerlingen als dat nodig is.

4. De school heeft inzicht in mogelijke risico’s rond burgerschap onder leerlingen en speelt daar bij de invulling van het onderwijs zo nodig op in.

Burgerschap en wereldburgerschap Samsam vindt dat burgerschap niet stopt bij onze landsgrenzen.

Steeds makkelijker komen kinderen in contact met andere culturen: op vakantie, via het internet of in de klas. Op steeds jongere leeftijd zijn kinderen zich bewust van uitdagingen als klimaatverandering, het opraken van grondstoffen en een overschot aan plastic. Met Samsam realiseren kinderen zich dat wat ‘daar’ gebeurt invloed heeft op ‘hier’ én andersom.

Week van Burgerschap Samsam organiseert elk jaar in week 21 de Week van Burger­ schap (20 t/m 25 mei 2019). Hiermee willen wij het onderwijs ­inspireren tijd te besteden aan burgerschap in de klas. Vooraf­ gaand aan deze week wordt een inspiratiemiddag georganiseerd.

Op www.weekvanburgerschap.nl houden wij u op de hoogte van deze week en de inspiratiedag.

A4_handleiding_2018_v1.indd 11

WERELDBURGERSCHAP ‘De mondiale dimensie van burgerschap uit zich in gedrag dat recht doet aan de princi­ pes van wederzijdse afhanke­ lijkheid in de wereld, de gelijk­ waardigheid van mensen en de gedeelde verantwoordelijk­ heid voor het oplossen van mondiale vraagstukken.’ (uit: ‘Mondiaal Burgerschap. Van draagvlak naar participatie’ , NCDO, Amsterdam, 2012)

11 29/08/2018 14:26

5. Actieve en betrokken leerlingen Samsam vindt het belangrijk dat leerlingen tijdens de lessen actief en betrokken zijn.

TEKSTEN EN FILMPJES Samsam maakt gebruik van aansprekende teksten, beeldmateriaal en filmpjes die tot de belevingswereld van de kinderen horen. In de teksten en filmpjes komen kinderen wereldwijd aan het woord.

EIGEN LEERVRAGEN EN MENINGEN In de lessen van Samsam wordt altijd naar eigen leervragen van de leerlingen gevraagd. Zij bedenken wat zij graag zou­ den willen weten over het onderwerp van de les. Laat uw leerlingen tijdens het lezen van Samsam actief op zoek gaan naar het antwoord op hun vragen. Dit ver­ hoogt de betrokkenheid. Burgerschap gaat daarnaast vaak over dingen waar mensen een verschillende mening over kunnen hebben. Het luisteren naar elkaar, een eigen standpunt innemen en elkaar vragen stellen kan Wat wil ik helpen om elkaars mening te graag weten? begrijpen of te respecteren.

HET WISBORDJE OF KLADBLAADJE Het wisbordje is een krachtig middel om leerlingen betrokken te houden tijdens de instructie. Het kan gemakkelijk zelf gemaakt worden door een wit papiertje in een plastic hoesje te doen (glanzend).

U kunt het wisbordje verstevigen door er een kartonnetje of wat steviger papier achter te doen. Uw leerlingen schrijven er met een whiteboardstift op en vegen hun antwoorden gemakkelijk uit met een doekje. Van iedere leerling wordt verwacht een antwoord te bedenken op de vragen, waardoor iedereen betrokken is en blijft. Uiteraard kunt u er ook voor kiezen om leerlingen hun antwoorden op een kladblaadje te laten schrijven.

SAMENWERKINGSOPDRACHTEN In de lessen Samsam werken de leerlingen regelmatig samen. Door samen te praten en denken over de teksten en de filmpjes wordt hun kennis over het onderwerp vergroot. De verwerkingsop­ drachten zijn gericht op vraaggericht werken, ontdekken, multi­perspectiviteit, coöperatief leren en interactie.

12 A4_handleiding_2018_v1.indd 12

29/08/2018 14:26

6. Planning en levering Vijf keer per jaar worden de nieuwste magazines met bijbehorend lesmateriaal bij u op school bezorgd. Daarnaast ontvangt u vijf keer per jaar de nieuwsbrief met een actuele les rondom burgerschap. Hieronder ziet u wanneer u de nieuwste Samsam en het lesmateriaal kunt verwachten:

Thema

Datum

Magazine Dans Actuele lesbrief Magazine Speelgoed Actuele lesbrief Magazine Poep Actuele lesbrief Magazine Voetbal Actuele lesbrief Magazine Toerisme Actuele lesbrief

13­09­2018 12­10­2018 15­11­2018 13­12­2018 17­01­2019 14­02­2019 14­03­2019 11­04­2019 16­05­2019 13­06­2019

Nieuwsbrief Op donderdag ontvangt u de digitale nieuwsbrief. Hierin vindt u een link naar het actuele lesmateriaal en houden wij u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.

Ontvangt u de nieuwsbrief nog niet? Stuur dan een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Meer informatie Voor al uw vragen over uw abonnement kunt u terecht bij onze lezersservice: E­mail: lezersservice@samsam.net Telefoon: 020 6304702 (bereikbaar maandag t/m donderdag 09.00 – 13.00 en 13.30 – 17.00 uur, vrijdag 09.00 – 13.00 uur).

Voor al uw inhoudelijke vragen over het lesmateriaal: E­mail: scholen@yandc.nl Website: www.samsam.net Facebook: Samsam Magazine YouTube: Samsam Magazine Twitter: @samsam_magazine

13 A4_handleiding_2018_v1.indd 13

29/08/2018 14:26

7. Overige onderwijsproducten Samsam is onderdeel van Young and Connected. Hier ontwikkelen we naast Samsam nog andere onderwijsproducten. Wilt u meer informatie over deze onderwijsproducten? Stuur dan een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Kidsweek Kidsweek is een échte papieren krant, voor kinderen van 7 tot 12 jaar. Wekelijks staat Kidsweek vol nieuws uit binnen­ en buitenland, dierennieuws, foto’s, moppen en grappige weetjes. Maar ook met boeken­ en filmrecensies, shownieuws en sport.

De artikelen in Kidsweek zijn zo geschreven dat kinderen ze interessant en leuk vinden om te lezen. Er is veel afwisseling in de lengte en moeilijkheidsgraad van de teksten, waardoor we voor kinderen uit groep 4 t/m 8 lesmateriaal kunnen aanbieden dat aansluit op hun niveau en belevingswereld. Kidsweek in de Klas maakt aan de hand van de actualiteit in de krant lesmateriaal voor begrijpend lezen. Omdat de ontwikkeling van begrijpend lezen sterk samenhangt met de ontwikkeling van de kennis van de wereld en de woordenschatontwikkeling, wordt hier in de lessen ook veel aandacht aan besteed. Wekelijks worden twee lessen aangeboden, die beiden ongeveer 30 ­ 45 minuten duren. Het lesmateriaal wordt op drie niveaus ontwikkeld.

Niveau A is geschikt voor groep 4/5, niveau B voor groep 6/7 en niveau C voor groep 8.

Op www.kidsweekindeklas.nl/informatiepakket kunt u een gratis informatie­ pakket aanvragen.

14 A4_handleiding_2018_v1.indd 14

29/08/2018 14:26

7Days op school 7Days is de opvolger van Kidsweek en dé weekkrant voor jongeren van 12 tot 17 jaar.

Voor sterke lezers in groep 8 – voor wie Kidsweek misschien net iets te makkelijk is – is het wellicht tijd voor een nieuwe krant, 7Days. Net als Kidsweek brengt 7Days nieuws en actualiteiten uit binnen­ en buitenland op een manier die jongeren aanspreekt. Naast het nieuws komen een heleboel andere onderwerpen aan bod die voor twaalf­jarigen interessant zijn, zoals sport, entertainment en interviews met leeftijdsgenoten die iets bijzonders gedaan hebben. Natuurlijk worden ook de nieuwste boeken, films en games besproken.

Op www.sevendays.nl/informatiepakket kunt u een gratis informatiepakket aanvragen.

15 A4_handleiding_2018_v1.indd 15

29/08/2018 14:26

Bijlage 1 Kerndoelen basisonderwijs Hoewel veel kerndoelen direct of indirect verbonden zijn met burgerschap en sociale integratie, heeft burgerschap voornamelijk betrekking op de volgende kerndoelen: 34 De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen.

35 De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeel­ nemer en als consument.

36 De leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staatsinrichting en de rol van de burger.

37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde normen en waarden.

38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen.

39 De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.

16 A4_handleiding_2018_v1.indd 16

29/08/2018 14:26

Bijlage 2 COMPONENTEN Kennis Weten, begrijpen, inzicht hebben in

Attitude Vinden, willen, bereid zijn

Vaardigheden Een inschatting maken van wat je kunt

Reflectie Nadenken over onderwerpen

Een leerling met deze kennis …

Een leerling met deze attitude …

Een leerling met deze vaardigheid …

Een leerling met deze reflectie …

Democratisch handelen Het aanvaarden van en bijdra­ gen aan een democratische samenleving.

… weet wat democratische principes zijn en wat het handelen volgens die prin­ cipes inhoudt.

… wil ieders stem horen, dialoog aangaan en een actieve, kritische bijdrage leveren.

… kan het eigen standpunt naar voren brengen en luisteren naar de standpunten van anderen.

… denkt na over (on)democrati­ sche kwesties en kwesties van (on)macht en (on)gelijke rechten.

… respecteert andere meningen en meerderheids/ minderheids­ standpunten, reflecteert op de wijze waarop beslissingen tot stand komen.

Maatschappelijk verantwoord handelen Medeverant­ woordelijkheid nemen voor de leefgemeen­ schappen waar­ toe men behoort.

… kent sociale regels (wettelijke of ongeschreven regels voor het sociaal verkeer).

… wil zich sociaal rechtvaardig op­ stellen (niemand uitsluiten), is be­ reid tot zorg en hulp, wil de ander en het milieu niet schaden door eigen gedrag.

… kan zich sociaal recht­ vaardig opstellen.

… denkt na over belangentegen­ stellingen, sociale cohesie, sociale processen (in- en uitsluiting) en eigen bijdrage aan sociale rechtvaardigheid.

… houdt zich aan spelregels, draagt iets bij aan het collectief belang, voorkomt dat de ander of het milieu geschaad wordt door eigen gedrag.

Omgaan met conflicten Betreft (lichte) conflictsituaties of belangente­ genstellingen waarbij de leer­ ling zelf ‘partij’ is.

… kent manieren om conflicten op te lossen zoals zoeken naar winwinoplossingen, hulp van anderen inroepen, ongelijk bekennen, esca­ latie voorkomen.

… wil conflicten onderzoeken, is bereid het standpunt van de ander serieus te nemen en samen naar een accep­ tabele oplossing te zoeken.

… kan naar de ander luisteren, zich in de ander verplaatsen en win-win oplossingen zoeken.

… denkt na over hoe het conflict heeft kun­ nen ontstaan, over eigen en andermans rol daarin en over mogelijkheden om conflicten te voorkomen of op te lossen.

… analyseert eigen en ander­ mans gedrag, gaat escalaties tegen, zoekt een oplossing die voor ieder acceptabel is.

Omgaan met verschillen Bij ‘verschillen’ gaat het hier met name om sociale, culturele, religi­ euze en uiterlijke verschillen.

… kent verschil­ len van culturele aard, heeft kennis van gedragsregels in verschillende sociale situaties, weet wanneer er sprake is van vooroordeel en discriminatie.

… wil andermans opvattingen en leefstijl leren kennen, staat positief tegen­ over verschillen.

… kan zich bewegen in onbekende sociale situaties, zich aanpassen aan andermans wensen of gewoonten.

… denkt na over aard en gevolgen van verschillen tussen mensen, culturele ach­ tergronden van gedrag en pro­ cessen van in- en uitsluiting.

… gaat goed om met alle soorten leerlingen, past zich aan anderen aan, discrimineert niet.

SOCIALE TAKEN

Gedrag Een leerling die adequaat als burger handelt …

17 A4_handleiding_2018_v1.indd 17

29/08/2018 14:26

Bezoek ons op www.samsam.net

18 A4_handleiding_2018_v1.indd 18

29/08/2018 14:27

Veel plezier met Samsam!

A4_handleiding_2018_v1.indd 19

29/08/2018 14:27

A4_handleiding_2018_v1.indd 20

29/08/2018 14:27