samsam 01 2018 by kw7d

SAMSAM – MIDDEN IN DE WERELD

1/2018

TELEFOON Hoi mam, wat eten we?!

Zuurkool

Xxx De hele xxx wereld mobiel PAGINA 7

Heb je nog huiswerk? Kom je zo? Ik mag bij Amin eten

Bruke uit Ethiopië mag niet op Snapchat

Goud en zilver in je smartphone

Avi uit India maakte een app

PAGINA 4

PAGINA 6

PAGINA 11

Samsam gaat altijd over kinderrechten!

ACHTER DE SCHERMEN

VAN DE REDACTIE

Hallo! EEN EIGEN TELEFOON. De kans dat je er een hebt, is groter dan de kans dat je er géén hebt. Veel kinderen in Nederland krijgen een mobieltje rond hun 10e jaar. Soms zelfs eerder. Als je een eigen telefoon hebt, zijn er vast ook regels over wanneer en hoelang je erop mag. Bruke (10) uit Ethiopië gebruikt de oude telefoon van zijn vader voor spelletjes, maar hij mag niet op internet en heeft geen account op Snapchat of Instagram. Avi (13) uit India gaat met zijn smartphone wel online. Hij maakte zelfs een eigen app. Je kunt meer met een telefoon dan chatten, gamen en filmpjes kijken. Er zijn ook apps waarmee levens gered worden. En voor vluchtelingen is een telefoon net zo belangrijk als onderdak, eten en water. Sinds bijna iedereen een mobiel heeft, is de wereld kleiner geworden. We kunnen makkelijker met elkaar in contact blijven. En wist je dat er in een telefoon grondstoffen zitten die uit alle delen van de wereld komen? Goud, zilver, tin, koper en nog veel meer! Laat je weten wat je van deze Samsam vindt op ons Instagram account? @samsam_magazine

ETHIOPIË Fotograaf Petterik Wiggers op de school van Bruke.

INDIA Fotograaf Ruhani Kaur met Avi in zijn buurt.

“We verdienen nu nog niets met onze app, maar ik ben wel directeur van mijn eigen bedrijf." Avi (13) New Delhi, India

TOEN EDMUND 10 WAS kreeg hij zijn eerste telefoon. “Een simpele, zonder camera, maar wel een Nokia. Omdat ik goede cijfers haalde, kreeg ik daarna na lang zeuren, mijn vaders oude telefoon. Daar kan ik wel mee fotograferen én muziek luisteren. Ik houd van Ghanese muziek én van R&B.” Nokia's zijn in veel Afrikaanse landen nog steeds populair. De batterij gaat lang mee. Handig op plekken waar de elektriciteit vaak uitvalt.

Foto Wineke Onstwedder

ONDERTUSSEN IN GHANA

NEDERLAND Braz nam een duik in een doos oude telefoons.

POLL

Stelling:

GHANA EEFJE WENTELTEEFJE

Strip Studio De Leijer

Help! Mijn ouders zijn verslaafd aan hun telefoon (en ze negeren mij). Eens / oneens Vul in op samsam.net

Cuba

MIJN WERELD

NEDERLANDSE KINDEREN krijgen gemiddeld rond hun

Ik droom van … TIENTALLEN JAREN was het eiland Cuba afgesloten van de buitenwereld. De laatste tijd is er meer vrijheid, maar de strenge regering bepaalt nog steeds wat Cubanen wel en niet mogen doen. Ook op internet. Ze zijn bang dat burgers door (buitenlandse) informatie in opstand komen.

jaar hun eerste mobiele telefoon. IN 2018 moeten Franse leerlingen hun telefoon inleveren op school. Ze onderzoeken nog hoe het verbod wordt uitgevoerd.

Ik wil foto's delen met vrienden!

1 … snel internet

CHINA staat aan kop met bijna

1,5 mobiele telefoonnummers. NOORD-AMERIKA en landen in EUROPA hebben de meeste wifiverbindingen van de wereld.

Ayamèx (12) uit Havana, in Cuba

“We hebben wel internet op Cuba, maar het is voor de meeste mensen te duur.”

… foto’s delen

“De wifi-verbinding voor Cubanen is langzaam. Ik kan mijn vrienden geen foto’s mailen.”

… meer vrienden maken

Foto's Cuba Wineke Onstwedder

RONDJE WERELD ...

CUBA is één van de weinige landen waar internetverbindingen nog traag zijn. Er zijn niet genoeg zendmasten. In de hotels voor buitenlandse toeristen zijn de wifi-verbindingen meestal wel goed.

“Op Cubaans Facebook kun je vrienden worden met andere Cubanen. Niet met mensen in andere landen.”

FACEBOOK is wereldwijd de meest gebruikte app.

SAMSAM TV

IN NOORD-KOREA kun je wel mobiel bellen en internetten op Koreaanse sites, maar de regering luistert en kijkt mee met alles wat je doet. Als het ze niet bevalt, word je in de gevangenis gegooid.

IN IRAN mag niemand op Twitter. Alleen als je de president bent, of een minister. Zij tweeten er wel lekker op los.

VEEL CUBANEN gaan met hun smartphone of tablet in de buurt van dure hotels staan. Daar is snelle wifi.

MIKE (13) UIT NEDERLAND verdient zijn eigen zakgeld met een krantenwijk. Het geld gebruikt hij voor beltegoed. Een telefoon is heel belangrijk voor Mike. Niet alleen voor het contact met vrienden, maar ook om lesroosters en huiswerk te checken: samsam.net/armoede-in-Nederland

HOTEL

Ethiopië

“Mijn ouders zijn streng” Een telefoon is om mee te gamen. Dat vindt Bruke (10) uit Ethiopië tenminste. Hij heeft de oude iPhone 4 van zijn vader, maar wel zonder simkaart. En hij mag ‘m alleen thuis gebruiken.

et is muisstil in het lokaal. Bruke (10) en zijn klasgenoten buigen zich net over een ingewikkelde som. Maar dan ineens klinkt de ringtone van de meester. Bruke zucht. Dat zal wel weer even gaan duren. In Ethiopië is het heel normaal dat leerkrachten tijdens de les privégesprekken voeren. “Je mag er niets van zeggen, want de leerkracht is de baas.” In de bioscoop bellen is ook heel gewoon, net als je telefoon gebruiken in de winkel of tijdens het eten in een restaurant.

STRAF Bruke is geboren in Amerika, maar hij woont sinds z'n tweede in Addis Ababa, de hoofdstad van het Afrikaanse land Ethiopië. Aan zijn stem hoor je wel wat hij vindt van het mobiele telefoongebruik van zijn docent. “En bellen is niet het enige. Hij gebruikt ‘m ook om iets op te zoeken op internet, om dingen uit te rekenen, te sms’en en om foto’s te maken. Wij moeten onze telefoon en tablets thuislaten, want ze denken dat die ons afleiden. Een keer nam iemand toch een laptop mee. De meester pakte 'm af en geeft 'm pas terug als het schooljaar voorbij is.”

SPELLETJES Dan gaat de bel en Bruke pakt z’n rugtas in. Snel naar huis, om spelletjes te spelen op zijn iPhone 4. “Ik vind vooral Crossy Road heel leuk. Mijn telefoon is een oude van mijn vader. Zonder simkaart. Mijn ouders willen niet dat ik sms’jes of appjes kan versturen of op internet ga.” Thuis is er ook geen internet.

Een aansluiting is heel duur: wel 500 euro per maand. En die valt dan ook nog eens regelmatig weg. Wifi vind je alleen in de grote, dure hotels of in luxe winkelcentra. Maar daar gebruiken dan zoveel mensen dezelfde verbinding, dat die heel traag is.

FACEBOOK Zelf gaat Bruke eigenlijk nooit op internet. Hij heeft bijvoorbeeld ook nog nooit Google gebruikt. Zijn ouders zijn een beetje ouderwets. Ze zijn bang dat hij op internet slechte dingen ziet. De ouders van zijn klasgenoten zijn net zo streng. Niemand mag op Instagram of Snapchat en in zijn klas heeft niemand een account. “Maar als ik zestien ben, krijg ik een simkaart en mag ik op Facebook. Nu stuur ik vrienden af en toe een berichtje via WhatsApp of Viber op de telefoon van m’n vader. Maar hij leest dan altijd mee met wat ik schrijf."

DUUR Ethiopië hoort bij de landen met het laagste aantal mobiele telefoons. Slechts de helft van alle inwoners heeft een mobiel

Tekst Karin Wesselink i.s.m. Petterik Wiggers Foto’s Petterik Wiggers

"Crossy Road"

nummer. De meesten hebben een goedkope telefoon uit China, met een zaklamp erin. Handig, want de stroom in Ethiopië valt vaak uit. Smartphones zijn verschrikkelijk duur, net als alle andere elektronische apparaten. Eigenlijk is alles uit het buitenland voor de meeste mensen onbetaalbaar. Dat komt door de importbelastingen, die zijn vaak meer dan het dubbele van de waarde van het apparaat. Vroeger werden mobieltjes het land in gesmokkeld: verstopt in een jas- of broekzak. De regering steekt daar nu een stokje voor. Als een nieuwe of gebruikte telefoon Ethiopië binnenkomt, moet die eerst geregistreerd worden bij een telefoonwinkel. Deze winkels zijn van de regering die ook eigenaar is van de enige provider in het land. Als je de telefoon registreert, betaal je meteen de belasting voor het importeren. Zonder die registratie doet je telefoon het niet. Bijna alle telefoons zijn prepaid, alleen bedrijven en overheidsinstellingen kunnen een abonnement krijgen. Het telecombedrijf van de staat is bang dat mensen hun telefoonrekeningen niet kunnen betalen.

TOETSENBORD Zoals elke dag staat zijn vader hem om drie uur al op te wachten voor school. Bruke en zijn broertje Kedus stappen in. Hun vader is aan de telefoon. Hij heeft een bedrijf en verhuurt stoelen voor bruiloften en begrafenissen. "Gelukkig belt hij in de auto wel altijd handsfree. Als hij druk is met zijn werk, mag ik soms een mail of sms sturen met zijn telefoon. Die schrijf ik in het Engels, want we gebruiken geen Amhaars alfabet op de telefoon. Daarvoor heb je een speciale app nodig en het is onhandig. Het Amhaarse alfabet heeft ruim tweehonderd letters en die passen niet op een toetsenbord.” Bruke kan niet wachten tot ze thuis zijn. “In de tijd dat ik op school was, heeft mijn telefoon aan de oplader gelegen. Gelukkig was er elektriciteit. Dat is niet altijd zo. Als de elektriciteit is uitgevallen, mag ik soms de powerbank van mijn moeder lenen. Mijn oom heeft die meegebracht van een zakenreis naar China. In Ethiopië zijn ze heel duur.”

REGELS Dan begint z'n broertje Mahari van twee te krijsen. Zodra hij schermen ziet, wil hij ook. Het lijkt wel een verslaafde peuter. “Zo gaat het nu altijd,” zucht Bruke. Gelukkig is het tijd om aan tafel te gaan. En in huis geldt de regel: geen telefoon of tablet tijdens het eten. Voedsel was er nooit in overvloed in Ethiopië en het land heeft een geschiedenis van hongersnood. “Ik vind het niet fijn als mensen bellen tijdens het eten. Je moet respect hebben voor je maaltijd en dat kan niet als je op hetzelfde moment aandacht geeft aan je telefoon.”

Bruke gaat naar een telefoonwinkel Bekijk het filmpje op samsam.net/ethiopie

Bellen in Afrika In veel Afrikaanse landen was een vaste telefoonlijn voor de meeste mensen te duur. Mobiel bellen is wel betaalbaar. Nu doen mensen in Afrika zelfs meer met hun telefoon dan in het westen. Bijvoorbeeld boodschappen betalen.

Op school mag Bruke geen telefoon

Wat zit er in een telefoon? In een smartphone zitten mineralen, metalen en allerlei andere materialen van overal ter wereld.

IN EEN KILO AFGEDANKTE TELEFOONS ZIT VOOR € 11,- AAN GRONDSTOFFEN.

IN EEN TON MOBIELTJES (100.00 STUKS) ZIT 200 TOT 300 GRAM GOUD.

EEN MOBIELE TELEFOON WORDT GEMIDDELD 3 JAAR GEBRUIKT.

BEELDSCHERM Glas Kristal Plastic

BUITENKANT

CAMERA Glas Plastic Kristal

Aluminium Plastic IJzer

BATTERIJ Kobalt Grafiet Lithium Aluminium

Eerlijk ELEKTRONICA

Illustratie Max Grünfeld

Goud Zilver Koper Wolfraam Nikkel IJzer

Zink Tin Lood Platina Coltan

De handel in grondstoffen voor mobiele telefoons is niet altijd eerlijk. In Afrikaanse landen is coltan en goud delven zwaar en gevaarlijk. In de mijnen werken ook kinderen. Vanaf 2021 moeten telefoonbedrijven onderzoeken of hun materialen met respect voor mens en milieu zijn gewonnen. Wil je nu al weten of je telefoon 'eerlijk' is gemaakt? Mail de klantenservice van de fabriek van je telefoonmerk.

China, Cambodja, Griekenland

Hi mam, met mij! Als je ouders en familie ver weg wonen, is een telefoon onmisbaar.

Cambodja

Foto’s Emilie Hudig, Victoruro, HH/Ivor Prickett

Op het platteland van Cambodja, een land in Azië, is vaak geen elektriciteit. Mensen halen stroom uit een accu. Ook voor het opladen van een telefoon. Een lege accu kun je opladen bij een dieselgenerator in het dorp. Som Daro (15) heeft als enige in het dorp een mobiele telefoon. Zijn moeder werkt in het buitenland en zij wil haar zoon graag kunnen bellen. "De batterij is alleen snel leeg omdat ik veel Snake speel."

China

Griekenland

Xin Ya (9) uit China woont bij haar opa en oma op het platteland. Haar moeder werkt in de stad. Ze ziet haar een paar keer per jaar. Miljoenen ouders in China wonen en werken in de stad omdat er op het platteland geen werk is. Hun kinderen blijven achter bij familie in de dorpen. Het is te duur om ze mee te nemen. Omdat ze niet in de stad zijn geboren, moeten hun ouders voor een school in de stad betalen. Alleen daar waar je geboren bent, mag je gratis naar school en de dokter. Xin Ya: “Als ik mijn moeder mis, mag ik haar bellen met opa's telefoon."

Voor vluchtelingen is een telefoon van levens belang. Zo kan Hawler (7) aan haar moeder laten weten dat ze veilig is aangekomen op het Griekse eiland Lesbos. Met haar oom Abdullah is ze voor de oorlog in Syrië gevlucht. Haar familie had niet genoeg geld voor een overtocht voor het hele gezin. De rest van de familie komt hopelijk snel.

VOOR VLUCHTELINGEN is een smartphone bijna net zo belangrijk als onderdak, voedsel en water. Zo vinden ze informatie over vluchtroutes, asiel aanvragen, werk, scholen en ziekenhuizen. Lees meer op samsam.net/ vluchtelingen

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Er . . zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . miljard . . . . .ruim . . . . . . .telefoons .............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mobiele .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . in. .de . . wereld . . . . . en . . .meer .............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dan .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7,5 . . .miljard . . . . .mensen. .................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NEDERLAND .............. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MILJOEN ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .In. .1983 . . . . . . . . .de. .eerste ............................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .kostte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MOBIELTJES ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mobiele . . . . . . telefoon . . . . . . .in. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Amerika . . . . . . . . . .4.000 .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ruim . . . . . . . . .euro. ............................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NOORD-AMERIKA .................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .STAAT . . . . .OP ............................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PLAATS . . . . . . . .DE. .DERDE ........................................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .MET ............................................................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wist . . . .je. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoon ...... . . . . . . . . Bijna . . . . . . .overal . . . . . . . ter . . . . wereld . . . . . . . . .is. .een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ST. . . .HELENA ................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bacteriĂŤ ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .MILJOEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IS . . . . . .MINST ................. . . . . . . . . mobiel . . . . . . . . .telefoonnetwerk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MOBIELE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HET . . . . . . . . . . . . . . . dan ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TELEFOONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MOBIEL: . . . . . . . . . . . . . . . . . knop . . . . .va. . . . . . . . . ook . . . . . als . . . .je . . .afgelegen . . . . . . . . . . . .woont, .............................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . zonder . . . . . . . . . . . . . . . . . of . . . . . . . . . . . . . . . . in ..................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . .dokter . . . . . . . . . . . ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . .de .................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . buurt, . . . . . . . .kan . . . . .een . . . . .telefoon . . . . . . . . . .je . . .leven ....................................................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . redden. . . . . . . . . . .Of . . . dat . . . . .van . . . . iemand . . . . . . . . . .anders. ...................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(Bijna) ............................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .wifi-vrije ............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zone ............................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . .Hello ...................................................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . .Doctor .............................................................................................................................. . . . . . . . .In. .Zuid-Afrika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prik ............................................................................................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .hebben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nep ................................................................................. . . . . . . . .9. miljoen . . . . . . .mensen . . . . . . geen . . . . . . . . . . . . Jaarlijks . . . . . . . . . . . . . . . . .1,5 . . . . . . . . . . . . . medicijn . . . . . . . . . . . echt? ................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Is. je . . . . . . . . . .wel ...................................................................... . . . . . . . .baan . . . .of . .verzekering, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . miljoen . . . . . . .mensen . . . . . . omdat . . . . . . . . . . . . . .Je. .kunt . . . .het . . .checken . . . . . . . met ................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Handig ....................................................... . . . . . . . .maar . . . . wel . . . een . . . .mobiele . . . . . . . . . . . . . . . ze . . niet . . . .ingeĂŤnt . . . . . . zijn . . . .tegen . . . . . . . . . . .een . . .speciale . . . . . . .app. . . . .Tik . . .de. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Malaria . . . . . . . . een . . . . . . .de ........................................ . . . . . . . .telefoon. . . . . . . . . . . de . . . . . . . . . . . . . . . . polio . . . . . . . . . . . . . Om . . . . . . . . . . . . . .code . . . . . . .op . . . . .verpak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . is . . . . . .van ........................................... . . . . . . . . . . . . . . . Via . . . . . .app . . . . . . . . . . . . . . . . . .of. .difterie. . . . . . . . . . .dat . . . . . . . . . . . . . .die . . . . . de . . . . . . . . . . . . . . . . .dodelijkste . . . . . . . . .ziektes . . . . . .in. .de ...................................... . . . . . . . .Hello . . . . . . . . . . kunnen . . . . . . . . . . . . . . . . aantal . . . . . . . verkleinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .king . . . . . . . .in. .de. .app ..................................................................... . . . . . . . . . . . . Doctor . . . . . . . . . . . . .zij . . . . . . . . . . . . . . te . . . . . . . . . . . krij. . . . . . . . . . . . . . staat . . . . . . . . . . . . .en. .je. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .voor . . . . . . . . . .of. .geen . . . . . . . . . . . . . . gen . . . . . . . . . .in. .de. . . . . . . . . . . . . . .weet . . . . . . . Handig . . . . . . . . . in . . . . . . . . . .wereld. . . . . . . Vooral . . . . . .in. .Afrika. ......................................... . . . . . . . . . . . .weinig . . . . . . . . . . . .geld . . . . . . . . . . . . . .ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .het. . . . . . . . . . .als ................................................................... . . . . . . . .toch . . . .gezondheidsadvies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Filipijnen, . . . . . . . . Vietnam, . . . . . . . . . . . . . . . . . . .het . . .land . . . .waar . . . . . . . . . . . . . . . . . . .In. .Uganda . . . . . . ontwikkelden ............................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . .krijgen. . . . . . . . . .de . . . . . .kun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Guatemala, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .veel . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ze . .daarom . . . . . . .een . . . lampje ........................................... . . . . . . . . . . . . . .Via . . . . . app . . . . . . . je. . . . . . . . Mozambique, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .je. woont ................................................................................ . . . . . . . .ook . . . chatten . . . . . . .met . . . andere . . . . . . . . . . . . . Kenia . . . . .en . . China . . . . . .via . . hun . . . . . . . . . . . .(goedkopere) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dat . . .het . . .bloed . . . . .in. .je. .vin........................................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . .gebruikers . . . . . . . . . . . . . .je. wilt, . . . . . . . . . . . . . . . . . . een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nep-medicijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .bekijkt. . . . . . . . . . .het .......................................... . . . . . . . . . . . . . . . . .en. .als . . . . . . . . . . . . . . . telefoon . . . . . . . . . . .herinnering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ger . . . . . . . . .Sluit . . . . . . .aan ....................................... . . . . . . . .belt . . . een . . . .dokter . . . . . je . .binnen . . . . . . . . . . . . voor . . . . de . . .vaccinatie . . . . . . . . van . . . . . . . . . . . .verkocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .op . . een . . . .app . . . en . . .je. weet .......................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .in. .1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .een . . . . . . terug. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .kind. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .minuut . . . . . . . . . . . . . . . . hebt. ....................................... . . . . . . . . . . .uur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .worden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .of. .je. .malaria ............................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

Hoe mobiel zijn we?

382

1.267

App je gezond

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . .Hallo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .wat? ............................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1. .kilo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nomo ...................................................... . . . . . . . .In. .1973 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .De . . .eerste . . . . . mobiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12% . . . . van . . . .de . . Nederlan. . . . . . . . . . . . . . . . .Nomophobia. . . . . . . . . . . . .Zo . . . . . . de .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . heet ........................................ . . . . . . . .werd . . . . de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .telefoon . . . . . . . woog . . . . . ruim . . . . . . . . . . . . . . ders . . . . gooit . . . . .een . . . kapotte . . . . . . . . . . . . . . .angst . . . . .die . . .mensen . . . . . . voelen ........................................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . .eerste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .net . . . . . . . . .als . . . . . . . . . . . . telefoon . . . . . . . . . . . . .gewone . . . . . . . . . . . . . . . . ze . . . . . . telefoon .............................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1. kilo, . . . . . . .zoveel . . . . . . . . een . . . . . . . . . . . . . . . . . .bij. .het . . . . . . . . . . . . . . . . .als . . . . .hun . . . . . . . . . . .niet ...................................... . . . . . . . .mobiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . suiker. . . . . . . . . kon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Daar . . . . . . . . . ‘ie . . . . . . . . . . . . . zich .................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .pak . . . . . . . . .Je . . . . . .er. . . . . . . . . . . huisvuil. . . . . . . . . . . . .hoort . . . . . . . . . . . . . . .bij . . . . . .hebben. ................................................ . . . . . . . .telefoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . minuten . . . . . . . . . . . .bellen. . . . . . . . . . . . . . . . . Materialen . . . . . . . . . . . een .................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 . . . . . . . . . .mee . . . . . . . . . . . . . . . . niet. . . . . . . . . . . . . . in .................................................................... . . . . . . . .gemaakt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoon . . . . . . . .zijn . . .waarde...................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vol, . . . . . . soms . . . . . . . . .giftig. .................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .en . . . . . . .zelfs ...................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Recycling . . . . . . . . .is. beter. ....................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JAPAN .............................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .In. Japan . . . . . . . .de ................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .verkochte . . . . . . zijn . toestellen . . . . meest ............................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .waterproof. . . . . . . . . Japanners .................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nemen . . . . . . . . . . . . . graag ............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ze. .namelijk ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mee . . . . . . . .de. .douche. ................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .onder ....................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(Bijna) ....................................................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .wifi-vrije ....................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zone ....................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CHINA .................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OVERAL ............................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .HEEFT . . . . . . . MEESTE: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . checken ..................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .DE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mensen . . . . . . . . . . . . .hun .............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . smartphone . . . . . . . . . .zo. .vaak . . . per ............................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INDIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MILJARD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dag, . . . .dat . . .ze. .het . . vaak . . . .niet ............................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MOBIELTJES ....................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .STAAT . . . . .TWEEDE . . . . . . MET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . eens . . . . door . . . .hebben. ................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nn . . . . . .! . . . . . . . . .dat . . op . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .äk.ziem.eniin .......... .n.méér . . . .een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .MILJARD . . . . . . .MOBIELE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (T. ot. . . . s!. ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TELEFOONS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70% . . . .van . . .alle . . .telefoons ........................................................... .ën. .zitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . in ............................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . is. .gemaakt . . . . . . . . China. ........................................................... .de. .spoel........................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. an . . een . . . wc? ......................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .FINLAND ............................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mobieltje . . . . . . . . . . . . .is. een ............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gooien ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . internationale . . . . . . . . . . .sport . . . .die ............................ .............................................................................................................................................. . . . . .In. Afrika . . . . .zijn . . .3. x. meer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bedacht . . . . . . .is. in. .Finland. ................................. . . . . .mobiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De . . . . . . . . afstand ................................... . . . . . . . . . . .telefoons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .langste . . . . . . . . . . . die ............................. . . . . .dan . . .wc’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iemand . . . . . . ooit . . . gooide . . . . . .is. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ruim . . . . . . meter. ..................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 ....................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . Even . . . . . . tijd .................................................................................................................................... . . . . . . . . de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Snel ...................................................... . . . . checken. . . . . . . . Dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Goud ............................ .............................................................................................................................................. . . . . doen . . . . .mensen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .In. .Rwanda . . . . . . . en . . .Tanzania, . . . . . . . . . . . . . .In. .Nederlandse . . . . . . . . . . .nacht............... . . . . het . . . . . . . .op .................................................................................................................................. . . . . . . . meest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .landen . . . . . .in. .Afrika, . . . . . bren. . . . . . . . . . . . .kastjes . . . . . .liggen . . . . .ongeveer ................. . . . . hun .......................................................................................................................................... . . . . . . . .telefoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gen . . . drones . . . . . . medicijnen . . . . . . . . . .of. . . . . . .3. miljoen . . . . . . .oude . . . . mobiel................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pilletje ................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In . . Amerika . . . . . . . .bestaat . . . . . .een . . . . . . . . . . .bloed . . . . .naar . . . .ziekenhuizen. . . . . . . . . . . . . . . . . .tjes. . . . Van . . . .het . . .goud . . . . .daarin ............. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Betalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pil . . .die . . .vanuit . . . . .je. .maag . . . . .een . . . . . . . . .Dat . . . gaat . . . .sneller . . . . . .dan . . . met . . . . . . . . . .kun . . . je. .15.000 . . . . . .trouwringen ................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In . . . . . . . . . .de . . . . . . . . . . . . . . . . . seintje . . . . . . . . . . . naar . . . . . . . . . . . . . . . .een . . . . . . . .Zodra .............................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nairobi, . . . . . . . . . . hoofd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .stuurt . . . . . . . . .een . . . . . . . . . . . . . . . auto. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .maken. ............................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stad . . . . van . . . Kenia, . . . . . .is. het . . . heel . . . . . . . . . . pleister . . . . . . .op . . je. .lijf. . . .Deze . . . . . . . . . . . . .de . . vliegtuigjes . . . . . . . . . .er. .zijn, ........................................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gewoon . . . . . . . . . . .een . . . . . . . . . . . . . . . . informatie . . . . . . . . . . . . .naar . . . . . . . . . . . . . .laten . . . . . . .het ............................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . om . . . . . . .broodje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gaat . . . . . . . .een . . . . . . . . . . . . . . ze . . . . . .pakketje ............................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . een . . . .krant . . . . of . . schoolgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoon, . . . . . . . .die . . .van . . .jezelf . . . . . . . . . . . . .aan . . . een . . . .para............................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Diamant ............................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . van . . . .je. kind . . . . te . . betalen . . . . . . . . . . . . . . . . of . . van . . . .een . . .arts. . . . .Patiënten . . . . . . . . . . . . . .chute . . . . .los . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .De . . . . . . . . . .smartphone .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .duurste ......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . met . . . .een . . . app . . . .op . . je . . tele. . . . . . . . . . . . die . . . hun . . . .medicijnen . . . . . . . . .soms . . . . . . . . . . .en . . vliegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ter . . .wereld . . . . . .kost . . . zo’n ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . foon. . . . . .Veel . . . .Afrikanen . . . . . . . .heb. . . . . . . . . . vergeten . . . . . . . .vinden . . . . . .het . . .han. . . . . . . . . .verder. . . . . . .De . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .miljoen . . . . . . euro. . . . . .Het . . . toestel .............. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ben . . . . . . . . bankrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Anderen . . . . . . . . . . . . .het . . . . . . . . . . . . . . . .wor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ook . . . . . . . . . . met ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .geen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dig. . . . . . . . . . . .vinden . . . . . . . . . . . . . . . .drones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .is. .dan . . . . . . .versierd ................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . of . . bankpas, . . . . . . . .maar . . . . wel . . . .een . . . . . . . . . eng . . . .om . . .zo . . in . . de . . .gaten . . . . .te. . . . . . . .den . . . bestuurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .diamanten . . . . . . . . .en . . .een ................ .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . smartphone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gehouden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gouden ............................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .met . . . . . . .app. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .achterplaat. ..................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

1,5

10 REBUS

Begrijp jij het? 1

Emoji laten zien hoe je iets in een appje of e-mail bedoelt. Maar pas op, ook emoji zorgen soms voor miscommunicatie. Dezelfde emoji kan door verschillende mensen anders worden opgevat. Kun jij deze rebus oplossen?

De oplossing staat op pagina 16.

WOORDZOEKER

Puzzelen! Streep de woorden weg, van links naar rechts of van rechts naar links. Van boven naar beneden of van beneden naar boven, of schuin. Vul de letters die overblijven in op de stippellijntjes. Welke zin zie je?

Zoek de woorden AANDACHT ANGST AVONTUREN BELEVENIS BLIJ CENSUUR CONTACT DIAMANT DICHTBIJ DIGITAAL

EMOTICON GELD GELUKKIG GESPREK GEVAARLIJK GRONDSTOF INVLOED LUISTEREN MOP NUMMER

OPLOSSING REIZEN RINGTONE SCHERM SMARTPHONE SPELLETJE VERBINDING VERHAAL VERVUILING VRIENDEN

Vul de letters hier in. ,

De oplossing staat op pagina 16.

India

Mijn favoriete app is Snapchat

1 Hoe kreeg je het idee? “Mijn moeder werkte in het buitenland en toen had ik een oppas. Maar ineens kwam ze niet meer. Omdat mijn vader niet wilde dat ik na school alleen thuis zou zijn, kwam hij elke dag eerder van zijn werk. Hij kookte ook voor me, maar het was voor ons allebei geen fijne tijd. Ik wilde een nieuwe nanny."

2 En toen? “Hier in New Delhi is een Amerikaanse academie voor jonge ondernemers. Daar ben ik met dit plan aangenomen. Met mijn klasgenoot Nakshh, heb ik Shanny uitgewerkt. Onze app werkt net als Uber, de app waarmee je snel een taxi kunt bestellen. We deden eerst onderzoek in de buurt. Veel gezinnen met werkende ouders zochten een betrouwbare babysitter die je kort van te voren kunt bellen. Via via vonden we studenten en oma’s die willen oppassen. In de app zie je waar een oppas woont en hoe andere families haar beoordelen.”

Mijn eigen app

“Niet genoeg om de app echt zelf maken. Dat deed een Frans bedrijf. We moesten ook verzinnen hoe je met Shanny geld kunt verdienen, maar dat lukt nu nog niet. We kregen van de academie een prijs van 650 euro. Daarmee betaalden we de advertenties en de internetkosten.”

Zijn er bij jou thuis regels voor je telefoon?

“Ik mag één uur per dag filmpjes kijken, chatten en gamen. Op mijn telefoon, laptop of op tv. Meestal doe ik dat tussen zeven en negen uur ’s avonds.”

Heeft iedereen in je klas een telefoon? “Maar twee klasgenoten hebben géén smartphone. Zij hebben wel een tablet voor Instagram en andere sociale media. Daarvoor heb je niet per se een telefoon nodig.” Shanny komt van de Engelse woorden short notice (op korte termijn) en nanny (oppas).

Cyberpesten, gebeurt dat op jouw school?

Filmpje Kijk wat Avi het liefst doet op z'n telefoon op samsam.net/ telefoon-india

"Ik ken wel kinderen die gepest zijn, maar ikzelf niet. Sommigen doen echt domme dingen, zoals nepberichten via WhatsApp versturen om anderen zwart te maken. Maar als de leraar erachter komt, hebben ze een groot probleem." Tekst en foto Ruhani Kaur

Toen de nanny van Avi (13) uit New Delhi plotseling niet meer kwam opdagen, bedacht hij Shanny. Met deze app vind je snel een oppas.

Wist je iets van techniek?

Pakistan

Afvalberg met telefoons Onze afgedankte telefoons komen terecht in landen als Pakistan. Kinderen halen de bruikbare onderdelen eruit. Journalist Wilma sprak met Johnson (13) en Zulfi (12) over de risico's van hun werk.

ls een vrachtwagen vol oude telefoons en computers het smalle steegje in de binnenstad van Rawalpindi komt binnenrijden, springt Johnson (13) als eerste in de laadbak. De zware, witte zakken draagt hij een voor een op zijn rug via een steile trap naar een kelder. Hij zet ze tussen bergen ander elektronisch afval, zoals computerbeeldschermen, toetsenborden en printers.

HOESTBUI De telefoontjes die Johnson uit de zakken haalt, zijn bijna onherkenbaar. Triomfantelijk laat hij de kale, platte metalen binnenkanten zien. De kapotte plastic hoesjes zijn er al vanaf gehaald. Johnson gooit de telefoonresten in een grote ton. Van de bruikbare onderdelen worden tweedehands mobieltjes gemaakt. Pakistanen met heel weinig geld kopen ze graag. Johnson barst in een hoestbui uit. De winter is net begonnen. Is hij verkouden? "Nee, ik kuch het hele jaar door,” vertelt hij. De donkere kelders zonder ramen of luchtfilters, waarin hij zeven dagen per week werkt, maken hem ziek. We lopen door de gangen. In stoffige, vieze kamers demonteren verschillende kinderen op de koude grond computers. Ze dragen geen mondkapje. Ook niet als ze de resten van de apparatuur verbranden. De giftige stoffen die daarbij vrijkomen, zoals als kwik en andere zware metalen, veroorzaken astma en huidziekten.

MOEDER Mijn longen en huid kriebelen al na tien minuten. Asif (10) lacht mij uit. Hij werkt hier sinds een jaar. Hij heeft er elke dag last van. Xxxxxx Naar school gaat hij niet, zoals geen van de jongens. “Mijn vader is weggelopen,” vertelt

13 In telefoons zitten giftige stoffen.

Johnson. Zijn moeder werkt als schoonmaakster. Maar ze verdient niet genoeg om haar vier kinderen te onderhouden. Wat vinden ze ervan om dit ongezonde werk te doen, tussen de afgedankte telefoons en computers van mensen uit andere landen? Ze halen hun schouders op. “Ik help mijn moeder,” zegt Johnson. Maar hoeveel verdient hij? “Nog geen euro per dag." De jongens zijn allemaal ziek. Asif heeft chronische bronchitis.

GELD Kinderarbeid is volgens de wet verboden in Pakistan. Maar het land neemt het niet zo nauw met die regels. Elektronisch afval dat via Europa en Amerika de havenstad Karachi binnenkomt, levert veel geld op. En als kinderen het werk doen, is dat goedkoper. Steeds meer westerse landen die omhoog zitten met hun afgedankte elektronica, weten Pakistan te vinden. De elektronische afvalberg in Pakistan groeit. Maar liefst 50 duizend ton aan kapotte telefoons en computers wordt jaarlijks in het land gedumpt. Daarvan is maar 25 procent bruikbaar. De rest belandt op vuilnisbelten zodat giftige stoffen uit de apparaten, de grond en het drinkwater vervuilen.

Johnson (13)

‘Mijn droom is een eigen telefoon’ REGELS Middenin het gesprek met de kinderen komt plotseling hun baas binnen. Achter hem staat een groepje stevige mannen. Wat we hier zonder zijn toestemming doen, vraagt hij boos. We moeten heel snel wegwezen. De bodyguards kijken ons dreigend aan. De baas beweert dat deze kinderen hem na schooltijd ‘helpen’ en dat hij ze daarna achtduizend Pakistaanse roepies, zeventig euro, meegeeft. Hij liegt. Kinderorganisaties zoals Unicef, hebben Pakistan gevraagd om strenge regels voor het verwerken van elektronisch afval op te stellen. Vervolgens moet het land zich daar ook aan houden. De gezondheid van mensen moet voorop staan. En kinderarbeid mag niet.

Houd jij een spreekbeurt over kinderarbeid? Kijk op samsam.net/ kinderarbeid

Johnsons grootste droom is een eigen telefoon en computer, maar dan moeten ze wel compleet zijn. “Mijn probleem is dat ik ze uit elkaar kan halen, maar ik weet niet hoe ik van de resten een nieuwe kan maken,” zegt hij lachend.

Tekst en foto’s Wilma van der Maten

Zulfi (12) is nooit naar school geweest.

Nederland

Een tweede leven Acteur Raymi Sambo en Braz (10) gaan vandaag naar ReCell. Hier testen ze gebruikte telefoons. Zijn de mobieltjes nog goed? Dan krijgen ze een nieuwe eigenaar. Zijn ze niets meer waard? Dan gaan ze naar de recyclefabriek.

De telefoon van Raymi doet het steeds minder goed. Hij is er helemaal klaar mee. Maar Braz heeft een idee!

Bij ReCell komen honderden gebruikte telefoontjes binnen.

Sommige telefoontjes gaan hierna naar Afrika.

De telefoons worden getest. Alleen de apparaten die niets meer waard zijn, worden uit elkaar gehaald om te recyclen. Dat gebeurt ergens anders.

De telefoon van Braz is nog tachtig euro waard. En die van Raymi? Wat doe jij het liefst op je mobiel? Raymi en Braz laten het zien (en horen!) in een filmpje op: www.samsam.net/ wat-doe-jij-op-jemobiel

Ik wil je mijn mobiel wel verkopen!

Iedereen blij! Er zijn ook mensen die het geld van hun mobieltje via ReCell doneren aan een goed doel.

Foto's Rob Keeris Tekst Karin Wesselink

In het moederbord van een telefoontje zitten kostbare grondstoffen, zoals zilver en goud.

De mooiste filmpjes op YouTube! H C E K A R R MOOI MA

Abonneer je op ons kanaal! www.youtube.com/samsammagazine

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wie . . . .zal . . . . nu ...................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . weer . . . . . ik ........................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .eens ........................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bellen? ............................................ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . .1.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 ......................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . .In . . . . . . .land . . . . . . . de . . . . . . . . .mobiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . is. .het . . . . . . . . . van . . . . . . . . . . . .van ............... . . . . . . . . . . welk . . . . . . . . .zijn . . . . . .meeste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat . . . . . . . . . nadeel . . . . . . . . . .recycling ....................... . . . . . . . .telefoons? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoons? ................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . afgedankte .......................................... . . . . . . . . . . .Australië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Je . . kunt . . . . afgeluisterd . . . . . . . . . . worden. ....................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . .Brazilië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Er. .komen . . . . . .giftige . . . . . .stoffen . . . . . .vrij. ................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . .China . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ze . . kunnen . . . . . . .ontploffen. .............................. . . . . . . . . . . .Denemarken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . glazen . . . . . . . . . . . . kan ........................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Het . . . . . . . . .scherm . . . . . . . . . .breken. .................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . .2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 ............................... . . . . . . . . . .1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .............................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . .Waarom . . . . . . . bepalen . . . . . . . .regeringen . . . . . . . . . van . . . .sommige .......................................................................................................... . . . . . . . .landen . . . . . . . . . .je. .wel . . . . . niet . . . . . . .internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mensen . . . . . . .checken . . . . . . . hun .................. . . . . . . . . . . . . . . wat . . . . . . . . .en . . . . . . op . . . . . . . . . .mag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .telefoon . . . . . . . zo . . .vaak . . . . dat . . . . . .…. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zien? . . . . . . .… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze ............... . . . . . . . . . . . . .Ze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gek . . . .worden. .......................... . . . . . . . . . . .willen . . . . .mensen . . . . . . .beschermen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h. et . . . . . .eens . . . . . . . . .door.............. . . . . . . . . . . . z.ijn. .bang . . . . dat . . . mensen . . . . . . . in . . opstand . . . . . . . komen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . niet . . . . . . . . meer ................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hebben. .............................. . . . . . . . . . . . d.enken . . . . . . . . mensen . . . . . . . . . . . . . . .informatie ........................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . dat . . . . . . . . . .sommige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Doe . . . . . deze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vaak . . . . . . . .nieuwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . een . . . . . . . . . . moeten ................ . . . . . . . . . . . . . . begrijpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kopen. ................................ . . . . . . . . . . .proberen . . . . . . . . . . . . . . . . te . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .quiz ........................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zo. .stroom . . . . . . . . besparen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ook . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . weinig . . . . . . . . . . krijgen .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . te . . . . . . . .slaap . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .online . . . . . . . . .en . . .zie ............................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .meteen . . . . . . . . . . . . . . . je ............................................ . . . . . . . . .3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .wat ................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .goed . . . . . . . . . .fout ................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .of .................................................... . . . . . . . .Waarom . . . . . . . komt . . . . . een . . . .grapje ...................................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .hebt! ........................................................... . . . . . . . .op . . .sociale . . . . . .media . . . . . wel . . . .eens .................................................................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . .verkeerd . . . . . . . .over? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samsam.net/ ........................................................... . . . . . . . . . . . N.iet . . . . . . . . . .heeft ........................................................................................................................ . . . . . . . . . . . . . . .iedereen . . . . . . . . . . . .gevoel ................................................................................................................... . . . . . . . . . . .voor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .quiz ........................................................... . . . . . . . . . . . . . . .humor. ............................................................................................................................... . . . . . . . . . . . M. ensen . . . . . zijn . . . .tegenwoordig ......................................................................................................................... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . .snel ................................................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . beledigd. ................................................................................................................................ . . . . . . . . . . . J.e.ziet . . . . . . . .lichaamstaal ......................................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . geen .............................................................................................................................. . . . . . . . . . . .en . . je. .hoort . . . . .niet . . . hoe ....................................................................................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . COLOFON ........................................... . . . . . . . . . . .iemand . . . . . . iets . . . zegt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . Z.onder . . . . .smiley . . . . . .komt . . . . een ................................................................................................................... . . . . . . . . . . .grapje . . . . . . . . . .verkeerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SAMSAM . . . . . . . . . . .betekent . . . . . . . samen. . . . . . . .Samsam . . . . .laat ............ . . . . . . . . . . . . . . . . altijd . . . . . . . . . . . .over. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wetenschappers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .kinderen . . . . . . . . . . . .samen . . . . . . . spelen, . . . . . . . . leren . . . zien .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sommige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zeggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .hoe . . . . . . . wereldwijd . . . . . . . . . . .leven, . . . . . . . .delen, . . . . . . .en. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mensen . . . . . . . . . . . hun . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samen . . . .verantwoordelijk . . . . . . . . . zijn . . .voor . . de . . wereld. . . . . .Samsam . . . . .is.een ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .door . . . . . . . . smartphone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tijdschrift, . . . . . website . . . . .en. .lesbrief . . . . voor . . .groep . . . . . . .8.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m. eer . . . appen . . . . . .en . . daarom . . . . . . .minder . . . . . .goed . . . . .een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Redactie . . . . .Henrike . . . . .van . .Gelder . . . . (hoofdredacteur), . . . . . . .5 .t/m . . Karin . . . Wesselink, ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .gesprek . . . . . . . . . . . . .voeren. ................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .kunnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Marinde . . . . Hurenkamp . . . . . . . Marketing . . . . . . .Floor . . . Denekamp, . . . . . . . . . .te. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m. eer . . . . . . . . . . . voor . . . . . . . . . .hebben. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Advertenties . . . . . . . . . .sales . . . . . .Goudsmit, . . . . . . . .Layla .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aandacht . . . . . . . . . . . . elkaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rehorst . . . . . . . . . . . . en . . . . . Budi . . . . . . . . . Patrice . . . . Sijmons ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m. inder . . . . .eenzaam . . . . . . . .zijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Verder . . . .werkten . . . . . mee . . .Emilie . . . .Hudig, . . . .Ruhani . . . .Kaur, . . .Rob . . .Keeris, ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Wilma . . . van . . .der. .Maten, . . . .HH/Ivor . . . . .Prickett, . . . . .Raymi . . . Sambo, . . . . .Studio ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m. eer . . . goede . . . . . .vrienden . . . . . . . hebben. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .de. Leijer, . . . .Wineke . . . . Onstwedder, . . . . . . . .Victoruro, . . . . . .Petterik . . . . Wiggers ............... .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Illustraties . . . . . . Max . . . . . . . . Ontwerp . . . . . .Barbara . . . . . . . . Matthijs .............. . . . . . . . .TWIDO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitgever . . . . .Grünfeld . . . . .&.Connected . . . . . . . . . Pilipp, .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Koppen . . . . . . . . . .Young . . . . . . . . . . . Lithografie . . . . . . . Rody .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Slavenburg . . . . . .Druk . . . Rodi . . . Media . . . .Verzending . . . . . . . APG . . .Redactieadres ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Meeuwenlaan . . . . . . . .98-100, . . . . .1021 . . . .Amsterdam . . . . . . .Mail .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samsam.net . . . . . . . . . .samsam.net . . . . . JL . . . . .voor . . . . . . .info@ ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Web . . . . . . . . . .Mail . . . . . .abonnementen . . . . . . . . .en. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .wijzigingen . . . . . . .lezersservice@samsam.net . . . . . . . . . . . . . . . of. .bel. .020-6304702 ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Begrijpend . . . . . . . . . .scholen . . . . . . . een . . . . . . . . . . op ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lezen . . . . . . . . .met . . . . .abonnement . . . . . . . . . Samsam ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .krijgen . . . .bij. elk . . nummer . . . . . een . . .lesbrief . . . . met . . .begrijpend . . . . . .lezen .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kidsweek . . . . . in. de . . Klas. . . .Kijk . . .op. .samsam.net/leerkrachten . . . . . . . . . . . . . . . van ........... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Meer . . . . . . . . . . op ................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Samsam ...................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .social . . . . media . . . . . en ................................. .............................................................................................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samsam.net .......................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. Strip Studio De Leijer

Quiz

De oplossing van pagina 10 Rebus: 1. Hoi! Hoe gaat het? 2. Ben je nog ziek? 3. Als je beter bent, kom je dan vanavond taart eten? 4. Met kersen, geen aardbeien. 5. Ik weet dat je allergisch bent voor aardbeien. 6. Als we ons huiswerk klaar hebben, gaan we naar de bioscoop. 7. Liefs. Dag! Woordzoeker: Hallo, is daar iemand?