sam sam
Foto: Shutterstock
Godsdienstlessen het christendom
Colofon Samsam is onderdeel van Young and Connected. www.samsam.net www.yandc.nl Redactie: Wilmy Sijben Vormgeving: Linde te Koppele Eindredactie: Karin Wesselink & Femke Ruiter
Voorwoord Hoi! Ik ben Globy. Samen met jou ga ik op ontdekkingstocht langs de verschillende wereldgodsdiensten. In dit boekje hebben we het over het christendom. Aan de hand van filmpjes, teksten en opdrachten leer je een heleboel nieuwe dingen. Heb je alle tien lessen gedaan? Ga dan aan de slag met De-Grote-Laat-Maar-Zien-Wat-JeGeleerd-Hebt-Middag. Veel leerplezier!
Veel plezier met Samsam!
4
Dit ga je leren!
Les 1: Startverhaal 6 Les 2: Het ontstaan van het christendom
8
Les 3: Het christendom in de wereld
10
Les 4: De god van het christendom
12
Les 5: De Bijbel 14
Les 6: Wat gebeurt er in de kerk?
16
Les 7: Voorwerpen, rituelen en symbolen in de kerk
18
Les 8: Heiligen en helden
20
Les 9: Voorwerpen, rituelen en symbolen van feesten
22
Les 10: Test je kennis in de puzzel
25
Afsluiting
26
5
Foto: Wineke Onstwedder
Les 1 - Startverhaal
Ivan is misdienaar
In het dorpje Busovača, verscholen in de bergen van Bosnië en Herzegovina woont Ivan (14). Hij heeft de sleutel van de kerk. De taken van een misdienaar Elke week gaat Ivan naar de kerk. Meestal wel twee of drie keer. Niet alleen om zelf te bidden of te biechten. Hij heeft hier een speciale functie: hij is misdienaar. Ivan is katholiek, net als iedereen in zijn familie. Hij woont schuin tegenover het gebedshuis en hij hoort de klokken vanuit zijn slaapkamerraam luiden. Voordat de priester komt, is Ivan al in de kerk. Hij knielt als hij de kerk binnenkomt, en voor de beelden van Maria en Jezus. Hij beweegt zijn hand in een kruisvorm van zijn voorhoofd naar zijn hart en dan naar links en rechts. “Daarna open ik alle deuren zodat de gelovigen naar binnen kunnen voor de mis. Zo heet de kerkdienst in de katholieke kerk.
6
En dan trek ik mijn speciale kleding aan. Die hangt in een kast in de kerk. Ik ben al een paar jaar misdienaar. Dat kan ik doen tot mijn zestiende”, vertelt Ivan. “Wij maken het altaar klaar zodat de priester kan doen wat hij moet doen. En we zorgen voor water voor het handenwassen en de wijn die het bloed van Jezus symboliseert. En niet te vergeten: de hosties. Dat zijn stukjes brood die het lichaam van Jezus symboliseren.” Ivan vindt het een serieuze taak die hij met veel respect uitvoert. “We luiden de bel als de gelovigen binnenkomen. En we zwaaien ook met het wierookvat. Die rook prikt weleens in je ogen, maar ik ben er ondertussen aan gewend.” Op sommige religieuze feestdagen hebben misdienaren nog een extra taak. Dan dragen ze bijvoorbeeld speciale kaarsen of een kruis. “Maar vandaag is het een gewone mis. Hoewel die ook bijzonder is.”
Opdrachten A
Ivan woont in BosniĂŤ en Herzegovina. Bekijk een gedeelte van de wereldkaart hieronder. Waar ligt het land? En welke landen liggen ernaast? Schrijf de namen van de landen in de kaart. Zoek het op via Google Maps.
B
Welke taken heeft Ivan als misdienaar? Maak een lijstje. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................
C
Denken-delen-uitwisselen. Denk eerst zelf na over de vragen hieronder, praat er daarna over in je groepje en wissel vervolgens jullie antwoorden klassikaal uit.
- Ken jij iemand die net als Ivan misdienaar is? Wat kun je erover vertellen? - Zijn jullie het eens of oneens met de volgende uitspraak? Iedereen die gelovig is moet minimaal 3 uur per week aan zijn of haar geloof besteden!
7
Het leven van Jezus Het christendom begint met de geboorte van Jezus Christus. Volgens christenen werd hij ruim 2.000 jaar geleden geboren in Bethlehem, een Palestijnse stad op de Westelijke Jordaanoever. Hij was de zoon van Jozef en Maria. Voordat Jezus werd geboren, vertelde een engel van God aan Maria dat God haar had uitgekozen om zijn zoon te baren. Toen Jezus ongeveer 30 jaar was, begon hij over God te vertellen. Hij koos twaalf volgelingen (leerlingen) die ook wel ‘apostelen’ worden genoemd. Samen met hen reisde hij rond, vertelde hij over God, had hij bijzondere ontmoetingen, genas hij zieken en verrichtte hij wonderen. De dood van Jezus Uiteindelijk kwam Jezus terecht in Jeruzalem. Niet iedereen was blij met zijn komst en hij werd uitgelachen en uitgejoeld. Hij had veel vijanden en Jezus had een voorgevoel dat hij gedood zou worden. Aan de vooravond van zijn overlijden at hij nog met zijn apostelen: het Laatste Avondmaal. Hij deelde brood en wijn en zei: “Dit zijn mijn lichaam en bloed”. Kort daarna werd hij door de Romeinen gearresteerd. Judas, één van zijn volgelingen, had hem verraden. Jezus werd aan een kruis gespijkerd en stierf.
8
Lesdoel Na deze les weet ik hoe het christendom is ontstaan.
De opstanding van Jezus Toen Jezus dood was, werd zijn lichaam door een volgeling in linnen gewikkeld en in een grafkamer gelegd. Daarna werd er een grote steen voor de ingang gerold. Maar drie dagen daarna was zijn lichaam verdwenen uit de grot. Christenen geloven dat Jezus is opgestaan uit de dood. Na zijn opstanding verscheen Jezus regelmatig aan zijn volgelingen. Hij vertelde dat ze iedereen over hem moesten vertellen. Nadat hij zijn volgelingen had gezegend, steeg hij op naar de hemel. In de Bijbel staat dat dit veertig dagen na de opstanding van Jezus gebeurde. Dit wordt herdacht tijdens Hemelvaart, een christelijke feestdag. Christenen geloven dat God tien dagen na Hemelvaart zijn Heilige Geest naar de verdrietige volgelingen van Jezus op aarde stuurde. Er leek een vuur op de hoofden van de apostelen te branden en ineens spraken ze andere talen en begonnen ze de verhalen over Jezus te verspreiden. Dit wordt herdacht tijdens Pinksteren. Steeds meer en meer mensen werden volgeling. De gelovigen in Jezus werden christenen genoemd, naar Jezus Christus. Christenen hadden het niet makkelijk. Ze werden vervolgd en vermoord. Pas toen de Romeinse keizer Constantijn aan de macht kwam, mochten christenen vanaf 313 hun God eren. Foto: Pixabay
Les 2 - Het ontstaan van het christendom
Opdrachten
A
Hoeveel christenen wonen er ongeveer in de wereld? En in welk werelddeel wonen de meeste christenen? Zoek het op www.samsam.net/godsdiensten.
................................................................................................................................................................ B
Jezus werd geboren in Bethlehem en stierf in Jeruzalem. Waar liggen deze steden? Zoek het op via Google Maps. Teken een kaart hiernaast en schrijf de namen van de steden op jouw kaart.
C
Toen het christendom zich verspreidde ontstonden er drie verschillende stromingen. Die ontstonden omdat mensen verschillende meningen hadden over hoe je moest geloven. Hoe heten deze stromingen? Zoek het op www.samsam.net/godsdiensten. 1. ...................................................................................................................................................... 2. ...................................................................................................................................................... 3. ......................................................................................................................................................
D
Volgens christenen verrichtte Jezus veel wonderen. Kun je er drie vinden? Zoek het op via internet! 1. ...................................................................................................................................................... 2. ...................................................................................................................................................... 3. ......................................................................................................................................................
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij nu hoe het christendom is ontstaan? Zet op die plek een stip op de lijn.
9
Lesdoel Na deze les weet ik meer over de verspreiding van het christendom in de wereld.
Foto: Reuters
Les 3 - Het christendom in de wereld
Missionarissen Aan het einde van de 15e eeuw reisde het christendom met christelijke ontdekkingsreizigers mee naar Noorden Zuid-Amerika, Afrika en AustraliĂŤ. In de eeuwen daarna gingen veel reizigers speciaal op pad om het christendom te verspreiden. Die mensen noemen we missionarissen. Ze hielpen de armen en de zieken. Maar ze dwongen mensen ook vaak om christen te worden, terwijl deze mensen eigenlijk in iets anders geloofden. Soms kregen kinderen bijvoorbeeld alleen onderwijs van de missionarissen als ze christen werden.
10
Wel of niet naar de kerk Het christendom heeft zich verspreid over de hele wereld. Het is een van de grootste godsdiensten ter wereld. In sommige gebieden, zoals Afrika, Latijns-Amerika en AziĂŤ, verspreidt het christendom zich nog steeds. Maar er zijn ook gebieden, zoals West-Europa en Noord-Amerika, waar mensen steeds minder naar de kerk gaan. Dat hoeft trouwens niet te betekenen dat ze dan ook niet meer in God en Jezus geloven. Er zijn ook gelovigen die hun geloof liever thuis beleven.
Opdrachten A
Leg in je eigen woorden uit hoe het christendom zich heeft verspreid over de wereld.
B
In de tekst staat de zin: ‘Maar er zijn ook gebieden, zoals West-Europa en NoordAmerika, waar mensen steeds minder naar de kerk gaan.’ Herken jij dit als je kijkt naar het christendom in Nederland? Omcirkel jouw antwoord en maak de zin af. Ik herken dat wel/niet, want ............................................................................................................
................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ C
Vind jij het belangrijk dat je als gelovige naar een speciaal gebedshuis gaat, zoals de kerk, de moskee of de synagoge? Of vind je dat je ook thuis je geloof kunt beleven?
................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ D
Discussieer met je klas. Trek een denkbeeldige lijn in het lokaal. helemaal links = helemaal oneens helemaal rechts = helemaal eens
Lees de stelling en bedenk in hoeverre jij het eens bent met de stelling. Ga op die plek op ‘de lijn’ staan. Kun je uitleggen waarom je juist daar bent gaan staan? Steek je hand op als je wilt reageren op wat een klasgenoot zegt. Het is goed om anderen over jouw geloof te vertellen en ze zo over te halen hetzelfde te geloven als jij!
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij meer over de verspreiding van het christendom in de wereld? Zet op die plek een stip op de lijn.
Les 4 - De god van het christendom
Lesdoel
Foto: Shutterstock
Na deze les weet ik in wat voor god de christenen geloven.
Wie is god
Veel christenen geloven in de Heilige Drie-eenheid: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest. Ze eren God door te bidden, de Bijbel te lezen en liederen te zingen. Vaak gebeurt dit in een kerk, maar het kan ook thuis. Er zijn christenen die geloven dat ze na de dood het eeuwige leven krijgen bij God in de hemel. Door op te staan uit de dood liet Jezus volgens christenen namelijk zien dat het leven na de dood nog niet is afgelopen. De paus De paus is het hoofd van de rooms-katholieke kerk. Hij woont in het Vaticaan, dat ligt in Vaticaanstad, het kleinste landje ter wereld. Er wonen ongeveer 1000 mensen. Het Vaticaan bestaat uit de Sint Pietersbasiliek, het Sint-Pietersplein, de Sixtijnse kapel, bibliotheken en musea. Vanaf het balkon van de basiliek spreekt de paus elk jaar zijn beroemde kerst- en paasboodschap uit. Een paus is vaak jรกren de leider. Als de bisschoppen een nieuwe paus kiezen, dan zijn er eeuwenoude rituelen en symbolen. Een daarvan is dat er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel komt als ze het met elkaar eens zijn over wie de nieuwe paus wordt.
12
Opdrachten
A
Christenen geloven in de Heilige Drie-eenheid. Waaruit bestaat deze Heilige Drie-eenheid? Kleur de 3 goede antwoorden. de zoon Jezus Christus
de Heilige Vader
de Heilige Geest
de Geest van God
God de Vader
B Dat zoeken we op! Hoe heet de paus die er nu is? En de hoeveelste paus is hij? Zoek het op via internet. .................................................................................................................................... Waar ligt Vaticaanstad? Zoek het op via Google Maps. Tip! Versleep het gele poppetje naar verschillende plekken om er ‘rond te lopen’. ....................................................................................................................
Filmpje Bekijk Drie godsdiensten in Jeruzalem op: samsam.net/ geloven-jeruzalem
C
Je hebt net het filmpje gezien. Wat hoort er op de puntjes? Vul de woorden in.
Voor het geloof van alle drie is ................………. een belangrijke plek.
De overeenkomst tussen het christendom, jodendom en de islam is dat ze vinden dat
ze alle drie bidden tot dezelfde ...........................................................................................………..
De berg die voor alle drie de geloven belangrijk is, heet de ………................................. berg.
D
Kaveh, Katarina en Mohammad weten veel over elkaars geloof en de overeenkomsten tussen het christendom, jodendom en de islam. Waarom is dat belangrijk, denk je?
Terugblik lesdoel In hoeverre weet jij in wat voor god de christenen geloven? Zet op die plek een stip op de lijn.
13
Les 5 - De Bijbel
Lesdoel Na deze les weet ik wat de Bijbel is en wat er in staat.
Het heilige boek Het heilige boek van de christenen is de Bijbel. Christenen geloven dat hierin staat hoe ze volgens God moeten leven. De Bijbel begint met verhalen over het ontstaan van de wereld en eindigt met een voorspelling van de toekomst. De Bijbel lijkt één boek, maar het is eigenlijk een verzameling van 66 boeken. Ze zijn door verschillende mensen en in verschillende tijden geschreven. Het boek bestaat uit twee hoofddelen: het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Het Oude Testament is duizenden jaren geleden geschreven. Het Nieuwe Testament is in de eerste honderd jaar na de dood van Jezus geschreven. Het Oude Testament Het Oude Testament begint met het verhaal hoe God het heelal, de aarde en de eerste mensen, Adam en Eva, heeft geschapen: het scheppingsverhaal. Ook staat er een verhaal in over Mozes. Hij werd naar de top van de berg Sinaï geroepen. Daar kreeg hij van God regels die vertellen hoe een christen dient te leven: de Tien Geboden. Het Nieuwe Testament In het Nieuwe Testament staan verhalen over het leven van Jezus Christus, de wonderen die hij verrichte, zijn arrestatie, de kruisiging en de opstanding uit de dood. Ook staat erin hoe zijn apostelen zijn geloof gingen verspreiden, hoe de christelijke kerk is ontstaan en dat Jezus zal terugkeren op aarde.
14
De Tien Geboden 1. Er is maar één God. 2. De mensen mogen geen beelden van God maken. 3. Je mag niet vloeken. 4. Werk zes dagen en vereer God op de zevende dag. 5. Wees goed voor je ouders en houd veel van hen. 6. Je mag niemand doden. 7. Mannen en vrouwen moeten trouw zijn aan elkaar. 8. Je mag niet stelen. 9. Je mag niet liegen. 10. Je moet proberen niet jaloers te zijn.
Opdrachten A
Lees de zinnen in de tabel. Zijn ze WAAR of NIET WAAR? Zet een kruisje in de juiste kolom. Is de bewering niet waar? Leg dan uit waarom het niet waar is. Waar
Niet waar
Uitleg
De Bijbel is door verschillende mensen geschreven, honderd jaar voordat Jezus werd geboren. Het verhaal over Mozes staat in het Oude Testament. Het Nieuwe Testament gaat over het ontstaan van de aarde. B
Lees over de Tien Geboden. Welk twee geboden vind jij het belangrijkst? Zet een streep onder de twee geboden in de tekst.
Kun je zelf nog 2 andere leefregels bedenken, die jij belangrijk vindt? Waarom vind je deze ook belangrijk?
C
Bespreek de volgende vragen in je groepje. - Hoe denk jij of denken jullie dat de wereld is ontstaan? - Hoe denk jij dat de wereld er over 500 jaar uitziet?
Terugblik lesdoel
In hoeverre weet jij nu wat de Bijbel is en wat er allemaal in staat? Zet op die plek een stip op de lijn.
15
Les 6 - Wat gebeurt er in de kerk?
Lesdoel Na deze les weet ik wat er gebeurt in de kerk.
Foto: Pixabay
Foto: Shutterstock
De kerk In de kerk eren christenen God door te bidden, de Bijbel te lezen en liederen te zingen. Kerkdiensten worden geleid door een geestelijke: een priester, predikant (dominee), pastoor of andere leider. Hij staat achter een soort tafel, het altaar. Op zondag en tijdens Christelijke feestdagen en gebeurtenissen, zoals huwelijken en begrafenissen, zijn er diensten in de kerk. Kerkdiensten kunnen er heel verschillend uitzien. Dat heeft te maken met de christelijke stroming waar een kerk bij hoort, maar soms ook met de cultuur van een land. In een land als Ghana wordt er bijvoorbeeld regelmatig gedanst tijdens de dienst.
16
Belangrijke gebeurtenissen Belangrijke momenten in het leven van een christen worden vaak door de familie en vrienden in de kerk gevierd. De belangrijkste zijn: de doop, de eerste communie en het vormsel (alleen gevierd door katholieken), belijdenis (alleen gevierd door protestanten) en het huwelijk. Bij het overlijden van een christen wordt tijdens een kerkdienst stilgestaan bij zijn of haar dood.
Opdrachten A
Kerkdiensten kunnen er in verschillende landen heel verschillend uitzien. Zoek op internet foto’s of filmpjes van een kerkdienst in Ghana, Rusland en Nederland. Welke verschillen zie je?
B
Wat gebeurt er bij elk van de belangrijke christelijke momenten die hieronder staan? Trek lijntjes. de doop
de eerste communie
Gelovigen laten zien dat ze er echt voor kiezen om christen te zijn tijdens een speciale kerkdienst. De geestelijke vraagt aan twee mensen om elkaar eeuwig trouw te blijven. Volgens christenen wil God graag dat ze hun hele leven in liefde doorbrengen.
het vormsel
Kinderen lopen de kerk in met een kaars in hun hand en ontvangen voor het eerst de heilige hostie. Dit stukje brood symboliseert volgens katholieken het lichaam van Jezus.
het huwelijk
de dood
In de kerk worden teksten uit de Bijbel en gebeden opgezegd. Daarna gaan de kist en de aanwezigen naar de begraafplaats. Hier wordt weer gebeden en de geestelijke spreekt de zegen uit. Met deze zegen vraagt hij God om goed voor de overledene te zorgen.
Je wordt besprenkeld met waterdruppels of helemaal ondergedompeld in water. Hiermee worden symbolisch de zonden weggewassen. Het is het begin van een nieuw leven. Je kiest ervoor om te leven als gelovige christen. Soms worden ook baby’s gedoopt. Hun ouders laten zo zien dat ze hun kind een christelijke opvoeding willen geven.
Terugblik lesdoel
In hoeverre weet jij nu wat er gebeurt in de kerk? Zet op die plek een stip op de lijn.
17
Les 7 - Voorwerpen, rituelen en symbolen in de katholieke kerk
Lesdoel Na deze les ken ik een aantal belangrijke voorwerpen, rituelen en symbolen van de katholieke kerkdienst.
Voorwerpen, rituelen en symbolen
Bij de katholieke kerkdienst horen allerlei voorwerpen, rituelen en symbolen: Wijwater Het water is door de priester gezegend. Bezoekers wassen hun handen ermee als ze de kerk binnengaan. Het water zit in bakjes aan de muren.
Wierook De wierook die hieruit komt symboliseert de gebeden die opstijgen naar God.
18
Wijwaterkwast Deze wordt gebruikt om gewijd water over de mensen te sprenkelen om ze te herinneren aan hun doop.
Paaskaars Dit is een grote versierde kaars, die wordt aangestoken op belangrijke feestdagen. Het is het symbool van de opstanding van Jezus.
Hostie De hostie staat symbool voor het lichaam van Jezus. Iedere kerkganger die gedoopt is, krijgt tijdens sommige kerkdiensten een stukje van dit brood. Net zoals Jezus brood deelde met zijn volgelingen tijdens het Laatste Avondmaal.
Beker Hierin zit rode wijn. De wijn staat symbool voor het bloed van Jezus. De priester drinkt er tijdens sommige diensten een slokje van.
Rozenkrans Dit is een soort ketting die gebruikt wordt tijdens het bidden.
Opdrachten A
Bespreek met een klasgenoot: Welke andere voorbeelden van rituelen en symbolen kunnen jullie bedenken?
B
Welk plaatje hoort bij welk voorwerp? Trek lijnen. Wijwaterkwast
Hostie
Foto: Shutterstock en Pixabay
Wierook
Paaskaars
Rozenkrans Beker
Terugblik lesdoel
In hoeverre ken jij een aantal belangrijke voorwerpen, rituelen en symbolen van de katholieke kerkdienst? Zet op die plek een stip op de lijn.
19
Les 8 - Heilige helden
Lesdoel Na deze les ken ik een aantal bekende heiligen.
Heiligen De katholieke kerk verklaart weleens iemand heilig. Dit gebeurt altijd pas als iemand overleden is en niet zomaar. Een heilige heeft wonderen en goede daden verricht. Volgens gelovigen laten heiligen zien hoe je moet leven, beschermen ze je en helpen ze je bij een vraag aan God. Heiligen worden vaak vereerd met een standbeeld en een speciale (feest)dag. Zo’n speciale dag heet een gedenkdag. Katholieke en orthodoxe christenen vernoemen hun kinderen vaak naar een heilige. Dan vier je naast je verjaardag ook nog je naamdag: de gedenkdag van de heilige naar wie je vernoemd bent. Zij geloven dat die heilige je extra beschermt. Misschien heb jij ook wel een naamdag! Bekende heiligen Sint Franciscus van Assisi (1182-1226) Hij hielp allerlei mensen in nood. Maar hij is vooral bekend om zijn liefde voor de natuur en dieren. Er wordt verteld dat hij zelfs met dieren kon praten. Hij is de beschermheilige van dieren en planten. Zijn naamdag is op 4 oktober. Daarom kozen dierenbeschermers die datum als Werelddierendag. Sint Maarten (316-397) Hij gaf heel veel spullen aan de armen. Hij sneed zelfs zijn mantel doormidden en gaf de helft aan een bedelaar. Hij is de beschermheilige van de armen. Zijn naamdag is op 11 november. Daarom gingen arme kinderen vroeger op die datum langs bij de rijken. Ze vroegen dan om iets lekkers
20
voor in de koude winter. Nu doen kinderen dat voor de lol, tijdens Sint Maarten. Sint Nicolaas (280-342) Hij deed veel goeds voor de mensen. Hij is de beschermheilige van onder andere kinderen. Zijn naamdag is op 6 december. Daarom krijgen kinderen op die datum cadeautjes van hem. Sint Valentinus (226-269) Hij was christelijk en trouwde in Rome stiekem verliefde paartjes. Maar de Romeinse keizer moest niets hebben van christenen en zette hem gevangen. Een bewaker vroeg aan Valentinus of hij zijn blinde dochter wilde genezen, maar voor hij dat kon doen werd hij onthoofd. Na zijn dood kreeg het blinde meisje een brief met een gele bloem, ondertekend met ‘jouw Valentijn’. Tot haar verbazing kon ze de brief lezen: ze kon weer zien! Zijn naamdag is op 14 februari. Daarom sturen mensen op die datum bloemen en kaartjes aan iemand van wie ze houden of die belangrijk voor hen is. Helden Niet alleen katholieke of orthodoxe christenen bewonderen of aanbidden mensen die iets bijzonders hebben betekend voor de wereld. Ook wereldleiders sporthelden, popsterren en andere idolen worden geëerd, allemaal vanwege andere redenen. Ze krijgen een standbeeld, hun afbeelding komt op bankbiljetten of je hangt een poster van ze aan de muur.
Opdrachten A
Heb jij ook een naamdag? Zoek het op via internet op www.mijnnaamdag.nl. Je kunt zoeken op naam of op datum.
B
Wie is jouw held? Wie bewonder je of is je idool en waarom?
................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ C Een van de heiligen is Sint Valentinus. Je weet nu waar Valentijnsdag vandaan komt. Van wie hou jij heel veel of wie is heel belangrijk voor je? Waarom? Filmpje .................................................................................................................. Bekijk Hoe vier jij Valentijnsdag? op: ............................................................................................................... samsam.net/ valentijnsdag .................................................................................................................. .................................................................................................................................. D
Maak een speciale kaart met een boodschap voor deze persoon. Bewaar de kaart op een geheim plekje tot je hem kunt geven op 14 februari, op Valentijnsdag.
Terugblik lesdoel
In hoeverre ken jij nu een aantal bekende heiligen? Zet op die plek een stip op de lijn.
21
Lesdoel Na deze les ken ik een aantal christelijke feestdagen en weet ik welke voorwerpen, rituelen en symbolen hierbij horen.
Foto: Pixabay
Les 9 - Voorwerpen, rituelen en symbolen van feesten
Heel veel feesten! De belangrijkste feestdagen voor christenen op een rij: Kerstmis, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaartsdag en Pinksteren. Hierbij horen voorwerpen, rituelen en symbolen. Carnaval De veertig dagen voor Pasen wordt ‘vastentijd’ genoemd. De vastentijd staat symbool voor de veertig dagen die Jezus vastte in de woestijn volgens de Bijbel. Dit is een tijd van berouw, waarin christenen vragen om vergeving van hun zonden. Voorafgaand aan de vastentijd vieren katholieken het carnaval. Vroeger was carnaval vooral een eetfestijn, omdat het de laatste keer was dat je alles kon eten voor je begon met vasten. Nu vieren mensen ook carnaval zonder te vasten.
22
Hemelvaart Veertig dagen nadat Jezus is opgestaan uit de dood laat hij zich nog een laatste keer zien aan zijn volgelingen. Hij geeft ze opdracht zijn geloof verder te verspreiden. Dan stijgt hij op naar de hemel. Kerstmis Christenen herdenken dat Jezus werd geboren. Veel christenen gaan naar de kerk om God te eren en te bedanken dat hij zijn zoon naar de wereld stuurde. Tegenwoordig vieren ook veel mensen die niet in God of Jezus geloven Kerst met een kerstboom en cadeautjes. Sommige christenen herdenken zo dat God zijn zoon Jezus aan de wereld schonk.
Pasen Op deze dag herdenken christenen dat Jezus opstond uit de dood. Ze geloven dat Jezus hiermee wilde laten zien dat de dood niet het einde is. Iedereen die in God gelooft zal bij hem in de hemel een eeuwig leven hebben. Op Paasdag worden veel kerken versierd met bloemen en tijdens de kerkdiensten wordt er veel gezongen. De eieren die met Pasen worden gegeten, zien christenen als symbool voor het nieuwe en eeuwige leven dat Jezus aan alle gelovigen geeft. De kleur geel staat symbool voor lente, leven, zon en licht.
Foto: Pixabay
Foto: Reuters
De lijdensweek Dit is de week vóór Pasen en de laatste week van de 40 dagen vastentijd. - Op Palmzondag herdenken christenen dat Jezus naar Jeruzalem kwam. De inwoners zwaaiden naar hem met palmtakken. In de katholieke kerk krijg je een palmtakje mee voor bescherming en geluk. Soms houden kinderen een optocht met palmstokken versierd met snoep, groene takken en paaseieren. Bovenop zit een broodhaantje dat symbool staat voor het laatste avondmaal. - Op Witte Donderdag herdenken christenen dat Jezus afscheid nam van zijn volgelingen met het Laatste Avondmaal. Hij had een voorgevoel dat hij niet lang meer zou leven, deelde brood en wijn en noemde dat zijn lichaam en bloed. In de kerkdienst wordt op Witte Donderdag ook de kleur wit gebruikt als symbool voor goed, zuiver en heilig. - Op Goede Vrijdag, de vrijdag na Witte Donderdag, herdenken Christenen dat Jezus stierf aan het kruis. Het woord ‘Goede’ komt van het woord God. Christenen geloven dat Jezus niet voor niets is gestorven want hij heeft de fouten van de gelovigen vergeven. - Op Stille Zaterdag, de zaterdag na Goede Vrijdag, herdenken christenen dat Jezus rust in zijn graf. In de kerk is het dan ook stil. ’s Avonds steken gelovigen in de kerk een paaskaars aan. De brandende paaskaars staat symbool voor Jezus die ‘het licht van de wereld’ wordt genoemd. Dit is de laatste dag van de vastentijd. Daarna begint Pasen.
Pinksteren Vijftig dagen nadat Jezus is opgestaan uit de dood verschijnt er een vuur dat lijkt te branden op de hoofden van zijn eerste volgelingen. Ineens spreken ze allerlei talen. Christenen geloven dat dit vuur symbool staat voor de Heilige Geest die op dat moment neerdaalde op de volgelingen. Hierdoor gingen ze het geloof verspreiden. Met Pinksteren vieren christenen dit begin van hun kerk.
23
Opdrachten A
Filmpje Praat samen in je groepje over de volgende vragen: Bekijk Emma viert - Carnaval is het feest van de ‘omkering’ waarbij de regels carnaval in Kruikenstad op: anders kunnen zijn. Mensen gedragen zich anders dan samsam.net/ normaal en verkleden zich als iemand anders. Welke carnaval-nederland en regels thuis of op school zou jij graag willen omkeren of Kerst in Ghana op: veranderen? samsam.net/ - Kerst is voor veel christenen een van de belangrijkste kerst-ghana feesten van het jaar. Vier jij ook Kerst? Of ken je mensen in Nederland die dit feest vieren? Vergelijk het dan eens met hoe Triumph uit Ghana het viert. Wat is er anders? En wat is er hetzelfde? Wat zou jij ook wel willen doen met Kerst als je dit viert?
Wandel en wissel B Kerst is voor veel mensen ook een tijd om stil te staan bij mensen die het niet zo goed hebben. Bedenk bij wie jij stil zou willen staan. Wat zou je wensen voor die persoon of personen?
Jouw juf of meester zet een mooi kerstlied op. Loop (of dans als je durft!) op de muziek door de klas. Stopt de muziek? Stop dan bij je dichtstbijzijnde klasgenoot. Vertel elkaar bij wie jullie stil zouden willen staan en wat je voor hem of haar wenst.
C
Je hebt bedacht wat je zou wensen voor iemand anders. Eigenlijk wil je die persoon of personen daarmee een lichtpuntje geven. Dat lichtpuntje ga je nu maken van brooddeeg in de vorm van een ster. Dit heb je nodig voor ongeveer drie personen: - 2 kopjes bloem - 1 kopje zout - 1 kopje water - 1 eetlepel zonnebloemolie, een andere olie zoals olijfolie of babyolie kun je ook gebruiken.
Terugblik lesdoel
Stap 1: Roer de ingrediënten door elkaar. Stap 2: Maak zoveel sterren als je wilt. Stap 3: Laat het brooddeeg hard worden. Stap 4: Schilder je ster(ren). Hangen jullie ze op in de kerstboom?
In hoeverre ken jij nu een aantal belangrijke voorwerpen, rituelen en symbolen van feesten die christenen vieren? Zet op die plek een stip op de lijn.
24
Les 10 - Test je kennis in de puzzel
Lesdoel Ik kan laten zien wat ik heb geleerd over het christendom door de puzzel goed te maken.
Horizontaal 1. Ivan heeft een speciale functie in de kerk. Hij is … 5. Christenen geloven in de Heilige Drie-eenheid: God de Vader, God de … (Jezus Christus) en de Heilige Geest. 7. Met welk feest herdenken christenen het begin van hun kerk? 8. Volgens christenen is Jezus Christus de zoon van … en Maria. 10. Met welk feest herdenken christenen de geboorte van Jezus? 12. Hoe noemen we de mensen die op reis gingen om het christendom te verspreiden? 13. In het Nieuwe … staan verhalen over het leven van Jezus Christus.
Verticaal 2. Hoe noemen christenen het verhaal dat vertelt hoe God het heelal, de aarde en de eerste mensen, Adam en Eva, heeft geschapen? 3. Hoe heet de ketting die sommige christenen gebruiken tijdens het bidden? 4. Tijdens het Laatste Avondmaal deelde Jezus … en wijn. 6. Hoe noemen we de volgelingen van Jezus? 9. Hoe noemen we het hoofd van de rooms-katholieke kerk die in het Vaticaan woont? 11. Sint Franciscus van Assisi is de beschermheilige van … en planten.
25
Afsluiting De-Grote-Laat-Maar-Zien-Wat-Je-Geleerd-Hebt-Middag
Foto: Reuters
Laat zien wat jij hebt geleerd over het christendom. Werk samen in een groepje en kies uit ĂŠĂŠn van onderstaande opdrachten. Bepaal klassikaal hoe, wanneer en voor welk publiek jullie de opdracht willen presenteren. Mogen er bijvoorbeeld ook ouders komen kijken?
Lied Herschrijf de songtekst van een bestaand nummer. Verwerk in je songtekst informatie over het christendom.
Gedicht Schrijf een gedicht over het christendom. Kies zelf of je gebruikmaakt van een rijmschema (ABAB, AABB, ABBA).
Poster Maak een wist-je-dat poster over het christendom. Vertel zoveel mogelijk feitjes die je in de lessen hebt geleerd. Je mag op internet uiteraard ook op zoek naar nog meer informatie. De pagina samsam.net/ christendom kan je helpen.
26
Excursie Vraag of je een bezoek mag brengen aan een kerk in de buurt. Bereid van tevoren vragen voor die je tijdens het bezoek wilt stellen.
Quiz Maak een quiz in Kahoot met tenminste 10 meerkeuzevragen over het christendom. Een meerkeuzevraag heeft twee (WAAR of NIET WAAR) of vier antwoordmogelijkheden (A, B, C, D). Of maak de quiz op: www.samsam.net/godsdiensten/ christendom/quiz
Wil je meer zien van Samsam? Ga dan naar www.samsam.net
27
Weesperplein 4 1018 XA Amsterdam scholen@yandc.nl 020 2251224