magazine voor sociaal-emotioneel leren 2015 - 2016 nr. 1 l
Tineke van Haarlem:
‘Een kind moet erop kunnen vertrouwen dat het door mij gezien wordt.’ PBS en Kwink: 1+1 = 3 Kwinken in Rotterdam Kees van Overveld:
voor inspirerend onderwijs l www.kwinkopschool.nl
ui
Kwink is een uitgave van
tn M e po em et st ba er r e
‘Een leerkracht die “SEL-proof” is, is beter beschermd tegen burn-out.’
Colofon
Prikbord
Kwink magazine voor
Kwink magazine
sociaal-emotioneel leren
Kwink magazine is speciaal gemaakt voor leerkrachten, intern begeleiders en directieleden die meer willen weten over sociaal-emotioneel leren op school. Kwink
Redactie Gerard van Midden, hoofdredacteur Karine van der Zon-Mels, eindredacteur Cora Vlaming, uitgever Auteurs
magazine biedt achtergrondinformatie en informatie over Kwink. Om scholen te enthousiasmeren voor sociaal-emotioneel leren in de klas. Veel leesplezier!
Wet sociale veiligheid en Kwink Sinds augustus 2015 is de nieuwe wet ‘Sociale veiligheid op school’ van kracht. Die verplicht scholen een veilige leeromgeving te waarborgen. Pesten bedreigt deze veiligheid. Sectorraden en de Stichting Veiligheid op
Tea Adema, Dianne
School zeggen: ‘Scholen moeten pesten proactief
Bos, Sally Groenhuis,
aanpakken, als onderdeel van een brede aanpak in
Erik Idema, Barbara
school’. Kwink biedt die proactieve preventieve aanpak!
Janssens, Jolanda van der Marel- Krikke, Gerard van Midden, Kees van Overveld, Lynette de Ruijter, Karine van der Zon-Mels Vormgeving Richard Feld
Onderwijsadviesdiensten Met Kwink starten, kan heel goed zonder training. Maar wilt u hier toch liever bij begeleid worden? Dat kan. Onze allereerste officiële partner is Onderwijsadvies Zoetermeer. Hun adviseurs ontvangen
Uitgever
een ‘Train-de-trainer’-training over het gedachtegoed
Kwintessens
van Kwink. Om u nog beter van dienst te kunnen zijn.
Berkenweg 11 Amersfoort Postbus 1492 3800 BL Amersfoort T: 033 460 60 11 F: 033 460 60 20 E: info@kwinkopschool.nl
Gratis bijeenkomst voor Kwink-scholen (en collega-scholen) Het thema van deze middag is: ‘Hoe wordt een klas een prettige groep en welke
rol speel je daar zelf in?’ Kees van Overveld geeft hier die middag een lezing over. Ook de Kwink-redactie is aanwezig. Meer hierover op bladzijde 19 van dit magazine en op www.kwinkopschool.nl/kwinkbijeenkomst.
www.kwinkopschool.nl www.kwintessens.nl 2015 - 2016 nr 1 issn: 2405 - 5956 Alle rechten voorbehouden.
ws op u e i n e t s t a a l r e l l a t e h Kijk voor www.kw inkop sc h oo l.n l!
Overname uit Kwink magazine is zonder voorafgaande toestemming van de uitgever niet toegestaan.
Samen met Kees van Overveld zet uitgeverij Pica zich in om sociaal-emotioneel leren meer bekendheid te geven en te promoten; daarom zijn we enorm trots op het feit dat Kees’ magnum opus, Groepsplan Gedrag, aan de basis
staat van het geweldige Kwink!
Inhoud
6 -7
PBS en Kwink: 1+1 = 3!
8-9
Kwink nieuw(s)
10
Een kijkje in de keuken van Aad Bijloo
12-13 15 16-17
Kees van Overveld
You can’t teach what you don’t know Sociaal-emotioneel leren thuis;
De kracht van verliezen De ervaringen van een intern begeleider
De ‘sel-kracht’ van de leerkracht ‘You can’t teach what you don’t know.’ Dit treffende citaat staat in het artikel op pagina 12-13 van Kees van Overveld. Daarin schrijft hij over het belang van sociaal-emotioneel leren. Hij stelt daarin de vraag: Is er genoeg aandacht in de professionalisering van leerkrachten voor hun sociale en emotionele competenties? Mag ik even prikkelen? Het kan toch niet waar zijn dat leerkrachten die bewust voor hun vak hebben gekozen zelf niet voldoende ‘SEL’ zijn? Die wel van Amber vragen om haar emoties beter te controleren, maar dat zelf onvoldoende kunnen. Leerkrachten die wel hun emotionele gaspedaal weten te vinden, maar niet hun rem. Die het onbegrijpelijk vinden dat Haroen de lichaamstaal van anderen niet kan ‘lezen’, maar zelf geen oog hebben voor die sociale signalen. Dat gaat er bij mij niet in. En toch is het zo. Ik heb het in de praktijk gezien in de zeventien jaar dat ik in het onderwijs werkte. Vakkundige leerkrachten, maar moeilijk in staat een veilig pedagogisch klimaat te creëren. Een sfeer waarin een klas een groep wordt en de kracht heeft voor elkaar op te komen. Met inzet van belangrijke levensvaardigheden die planmatig aangeleerd worden. Om zo verstorend gedrag te voorkomen. Want dát is de essentie van sociaal-emotioneel leren. En dus ook van Kwink. Maak er iets goeds van dit jaar!
En verder...
4 -5 Kwinken in Rotterdam 11 Kwink-tips 14 Hondenkwol 18 ‘Klassenmanagement’ onder de loep
Gerard van Midden hoofdredacteur Kwink
Kwinken in...
De Hildegaertschool in Rotterdam
Inmiddels is de tweede jaargang van Kwink gestart. Dat betekent dat er scholen zijn die nu een jaar met Kwink gewerkt hebben. Welk gedrag zie je in zo’n klas? En hoe bevalt een jaar lang werken met Kwink? Met deze vragen vertrokken we naar Rotterdam. Al ruim 36 jaar staat Tineke van
Na de laatste tonen gaan ze weer
duldig. Daar wordt Julian zenuw-
Haarlem voor de klas. Met hart en
zitten: klaar voor de les!
achtig van. Hij maakt veel fouten.
ziel. In 2011 werd ze ‘Beste leerkracht
Ondanks Matthijs’ hulp, gaat het
van Rotterdam’. Ouders nomineer-
Het lesdoel is: ‘Ik weet hoe ik anderen
helemaal niet goed.
den haar. Hun motivatie: ‘Je merkt
het best kan helpen’. Na de anima-
Daarna is Matthijs geduldig. Hij
dat ze kinderen heel goed obser-
tie laat juf Tineke de emotiewoorden
luistert rustig en Julian leest de tekst
veert.’ We kijken een middagje mee
zien. Ze noemt ze ‘kwaliteiten’ en
in één keer foutloos voor. Hij glimt
in haar groep 4.
bespreekt ze uitgebreid.
van trots. Matthijs geeft hem een
‘Waarom is geduld belangrijk als je
schouderklopje en zegt: ‘Zo! Lekker
De begintune van Kwink klinkt. Zestien
iemand helpt?’ vraagt ze. Julian en
gedaan, gast!’ Juf Tineke kijkt er vro-
jongens en zes meisjes stuiteren van
Matthijs spelen het uit. Julian wil hulp
lijk naar.
hun stoel en vliegen mee naar Kwink.
bij het lezen. Eerst is Matthijs onge-
Hier kunnen ze oefenen Vervolgens schrijven de kinderen rond de Kwink van de Week hun
Het motto van Tineke
hulpvragen. In deze klas hebben veel kinderen hulp nodig bij het optuigen van hun boot, maar een van
4
Een kind moet erop kunnen vertrouwen dat het door mij gezien
de kinderen heeft opgeschreven
wordt. Echt gezien. Dat geeft rust. En vanuit die rust kunnen ze leren.
‘leven’. ‘Je ouders moeten je opvoe-
Kwink in de praktijk
den. Want als je uit huis gaat, moet
En foto’s. ‘Deze week is hij “Kind van
je álles zelf doen,’ legt hij uit. ‘Zelf je
de Week”,’ vertelt Tineke. ‘Alle kinde-
kleren wassen. Zelf ruzies oplossen.
ren schreven iets over hem. Moet je
Dat moeten zij je allemaal leren.’
kijken.’ Ze wijst op de regels van Olivier. Hij
In tweetallen wordt er daarna geoe-
schrijft: ‘Ik vind het grappig dat je
fend met hulpvragen stellen en hulp
hier heel aardig bent, maar dat je
geven. De klas gonst van de ge-
thuis met je broers ook ruw kunt zijn.’
sprekjes. Juf Tineke loopt rond, luistert
Sam reageert daarop: ‘Dat is nu
mee en geeft aanwijzingen.
minder, omdat we Kwink op school doen.’ ‘Aan het begin van het jaar
Bij de Kwink-slottune pakken veel kin-
durfde hij niks te zeggen voor de
deren hun luchtgitaar. Ze spelen de
klas,’ zegt Tineke. ‘Inmiddels wel,
vrolijke noten mee. Sommigen hum-
hoor!’ Ze is trots en blij dat Sam zo
men de woorden van het slotlied.
groeit dit jaar.
‘Maak jij straks het verschil tussen een niet zo leuke troep en een fijne, gave groep?’ In de nabespreking blijkt hoe goed Tineke observeert. Een aantal opvallende momenten uit de les komen
Het blijft niet bij een lesje. Er gebeurt echt iets in de groep.
terug. ‘Het moeten mooie, evenwichtige mensjes worden, voorbereid op
‘Wat ik de kinderen wil leren, is niet
de harde maatschappij. Hier kun-
veranderd door Kwink. Ik heb alleen
nen ze oefenen. Alles komt voorbij:
een heel goed middel gekregen
dood, leven, ruzie, vriendschap. Wij
om het over te brengen. Kwink sluit
begeleiden ze. Dat geeft veiligheid.’
aan bij mijn eigen waarden. De kin-
Het linkt aan wat een van de kin-
deren pakken dat makkelijk op en
deren zo krachtig verwoordde toen
integreren het in hun doen en laten.
hij opschreef waarbij hij hulp nodig
Het blijft niet bij een lesje. Er gebeurt
heeft: leven.
echt iets in de groep. Samen ma-
In een van de eerste lessen ging het over de gouden regel. Juf Tineke: ‘Die les konden wij overslaan. We hadden net schoolregels met elkaar bedacht. En wat denk je; de kinderen waren op precies dezelfde regel gekomen. Super dat Kwink en wat wij als school bedachten zo op elkaar aansluiten!’
ken we het verschil tussen “een niet We lopen naar een prikbord. Het ge-
zo leuke troep, en een fijne, gave
boortekaartje van Sam hangt erop.
groep”!’
5
PBS en Kwink: 1+1= 3!
I
n 2012 is basisschool De Viersprong in Leiden begonnen met PBS (Positive Behavior Support). PBS is een
schoolbrede gedragsaanpak. De kinderen weten wat er van ze verwacht wordt en worden gecomplimenteerd bij
den per ruimte aangeleerd. De les wordt gegeven in de ruimte zelf en heeft steeds dezelfde opbouw: de leerkracht doet het eerst goed voor. Dan, tot grote hilariteit van de kinderen, fout en vervolgens nog een
goed gedrag. De sfeer op school is positief. Het verschil is
keer goed. Vervolgens krijgen de
zichtbaar in de gangen, op het plein en in de klas. Maar
hoe het moet. In de week na de les
kinderen de kans om te laten zien
ondanks de positieve resultaten van PBS op De Viersprong
proberen álle medewerkers van de
is er naast PBS ook nog behoefte aan een methode
kinderen te ‘betrappen’ op goed
sociaal-emotioneel leren (SEL). In dit artikel wordt duidelijk waarom Kwink zo goed past bij PBS.
school, dus ook de conciërge, de gedrag. Hiermee kan een kind een polsbandje verdienen. Met de bandjes wordt gespaard voor een groepsbeloning zoals een extra gymles. Al deze elementen samen
6
PBS: de groene basis
verantwoordelijkheid. Vanuit deze
vormen de basis van de PBS-pirami-
De eerste stap binnen PBS is dat
waarden worden gedragsverwach-
de. Uit onderzoek blijkt dat 80-90%
het team gezamenlijk besluit welke
tingen opgesteld voor alle ruimtes
van de kinderen genoeg heeft
waarden zij de leerlingen mee wil
in de school maar ook voor in de
aan deze basis en het gewenste
geven. Het team van De Viersprong
klas. Deze gedragsverwachtingen
gedrag laat zien.
koos voor: respect, veiligheid en
zijn zichtbaar in alle ruimtes en wor-
De meerwaarde van PBS
een team zowel een scheidsrechter als een trainer-coach nodig. De scheidsrechter zorgt ervoor dat het spel volgens de regels gespeeld wordt; dat de sfeer op het veld prettig is en dat er, wanneer er niet volgens de regels gespeeld wordt, een passende sanctie volgt. De trainer-coach brengt de spelers de juiste vaardigheden bij. Er wordt geoefend in het geven van een goede pass, vrij lopen en sportief gedrag.
De meerwaarde van PBS is misschien
Beide zijn nodig om een goed team
wel het meest zichtbaar op het
te worden! Natuurlijk is het hierbij wel
plein van De Viersprong. Wanneer
van belang dat ook de scheidsrech-
kinderen in conflict raken, gaat de
ter en de trainer-coach op één lijn
pleinwacht met de kinderen naar
zitten. De vaardigheden die tijdens
het bord waarop de gedragsver-
de training aangeleerd worden,
wachtingen van het plein staan. Het
moet de spelers helpen hun wed-
logo van De Viersprong bestaat uit
strijd sportief en volgens de regels te
drie puzzelstukken. Elke waarde heeft
spelen. In deze metafoor staat de
een eigen puzzelmannetje en kleur
scheidsrechter voor PBS en de trai-
gekregen. De pleinwacht bespreekt
ner-coach voor de methode SEL.
bij een aantal schoolbegeleidings-
hun probleem heeft. De kinderen
PBS en Kwink
diensten en werkt nu bij de Ambu-
weten feilloos aan te geven of ze
Het team van De Viersprong heeft
een wit, paars of groen probleem
gekozen voor Kwink omdat het
hebben. ‘Wit juf, respect dus. Ik
naadloos aansluit bij PBS. Kwink
was eigenlijk helemaal niet aardig.’
brengt de kinderen de vaardigheden
Ondanks de positieve resultaten van
bij die ervoor zorgen dat ze zich aan
PBS bij De Viersprong is duidelijk dat
de gedragsverwachtingen kunnen
er naast PBS behoefte is aan een
houden. Net als PBS is ook Kwink
methode SEL. De kinderen hebben
preventief, schoolbreed en gericht
geleerd dat ze aardig moeten zijn
op het aanleren van positief gedrag.
voor de ander, maar wat nu als de
Kwink sluit aan bij de fases in de
ander niet aardig is voor hen?
groepsvorming. Dat Kwink misschien
eerst met de kinderen welke kleur
wel de enige lesmethode ooit met De meerwaarde van een methode
humor is, heeft ook zeker bijgedra-
sociaal-emotioneel leren
gen aan de keuze!
Barbara Janssens is gedragsdeskundige en PBS-coach. Zij werkt bijna 20 jaar in het onderwijs. Zij was werkzaam in het SO cluster 4, SBO,
lante Educatieve Dienst in Leiden. Daarnaast heeft zij een eigen bedrijf www.bureaubijzonder.nl. Barbara is gespecialiseerd in gedragsproblemen en PBS, ontwikkelingsperspectief en handelingsgericht werken in het PO en VO.
Waarom is nou naast PBS ook nog een methode SEL nodig? U kunt
Als u op internet zoekt op ‘OBS De
het misschien het beste vergelijken
Viersprong PBS’ dan vindt u een film-
met een voetbalwedstrijd. Voor een
pje waarin u kunt zien hoe ze op De
goede en sportieve wedstrijd heeft
Viersprong werken met PBS.
7
Kwink nieuw(s) Er is veel nieuw en nieuws bij Kwink. Met Gerard van Midden, projectleider van Kwink, kijken we naar de opvallendste nieuwtjes.
Pilotscholen
back re dactie van feed pilotscholen om de ink Kw t keer ek ee zo tw ar Elk ja holen ko men te vo orzien. Die sc tie ma or t. De inf ms ijk ko kt en en pra n panelbije uitgeve rij vo or ee de ar na r aa il. olj ma ho pe r sc e vragen via de n hun ook ge richt re dactieleden stelle de feedback van de zijn ingegeven do or ink Kw in lden en ng igi jz Veel wi hief te maken en wi zij vo or een lie darc n lde ste Ook . Zo ies n. at ole nim pilotsch on derbouwa entenboek van de pr al ita dig e n ar ee tb g ha ze graa re dactie van onsc elden zijn vo or de t hun praktijkvo orbe ho ol.nl. Scholen me staan op kw inkopsc n ole ch ots pil De . waarde kunnen hen bellen. vragen over Kw ink gen nen. Ze nemen din de “klas” bij ons bin n ge en br de rde De len ho st. sc ‘Pilot n enthou sia akt hebben. Ze zij ma ge n e. Dat re er de rd kin ee die mee dan de twee no g enthou siaste r ze n re wa st om nk bijee g! is vo or ons geweldi t Kw ink een onlin e ook kr itisch. Omda ze n kijkt, zij kig luk ge Maar rwerken. Wie goed hun kr itiek sn el ve we en nn nk ku da t is, e Me od n. meth de latere lesse ssen de ee rste en ziet ve rschillen tu len.’ aan onze pilotscho
av o n d Ou de r
D a a ro m n g r ijk.
en is e r e
bela kenheid k o r t e u de rb keld. vin dt o o ntw ik d Kw ink n o v n o u de ra k vin de Kw inken Kw in s. L le E S k Kw in n d o ve r e n e o v a ls r de t a een o u o pg e ze n d’. k vo o r l en is e n d e Av o o l. o n ib o a a h v a c r s k d p in o t w k e H ‘K kw in atie en es op e r s van artan im abo nn e t s o pvo e d n e e t ig s e k ij n r ng o ciaalMet ee de bela elfde s n z e ij d z n ij op hte ls z uis en e rkrac eu n d a r taal th s en le h g e st r at is e L ic e w E z d S u t lt n O e ‘ e a d o v W n . e t d a kin d. D eid, en ebben n ik elk een kin veilig h r den h u a n g a e n w n u e te n ele r t ro u w . Die s emotio d in ve elfde is in z k t e n h e l e t sc h o o dan da roeit?’ r ijke r ig, o pg t h belan g ic w n e v or e d a ar d o
8
Sociaa l sterker en beter leren! Positive Behavio r Su ppor t (PBS) PBS is een schoolbre de ged rag saanpak waarbij gewenst gedrag wordt aan geleerd. Dit gewenste gedrag wordt gespecificeer d naar ver sch illende ruimte s: gedrag in de kla s, op het plein, in de gan g enzovo ort.
I n Kw ink zijn uitgang spu nten van PBS ver we rkt. Met nam e het voo rkómen van ver sto ren d gedrag is een ste rke ove reenko mst tussen Kw ink en PBS. Op pag ina 6-7 lee st u de ervaringen met PBS op basisschool De Vie rspron g in Lei den. ‘Er is veel vraag naar PBS . Ik denk dat we met Kw ink een prachtige aanvul ling op PBS geven. We leren kin deren niet alle en gewenst gedrag aan, we laten ze ook nad enken, voelen en beleven waaro m dat gedrag voo r henzelf en de groep goe d is. Daardo or komt pos itief gedrag van binnen uit en gaat het hun leven lan g mee.’
Ne de r lan d
s JeugdIn stit
uu
On de r w ij beg elei d sa dvie s- en in g sdien sten
Ve r sch il len de o n de r w ijsa beg eleid dvie s- e in g sdien n st en zoeke m et Kw in n co ntac te ssens. t Z e zijn in de ac g eïnte re hte rg ro n s s ee r d d e n o n de rbo theo retis uw in g va che n d e officiële m etho de sam enwe . Zo is d rkin g m e e Zoete r m t On de r ee r een w ijsa dvie feit. Z ij o n de r ste s bie den e un in g aa xtra n o p het emotio n e g e bie d van el le ren. so ciaal Kw ink ka n do o r e lke lee rk train in g racht zo g ebr uikt n de r w o r den. daar to c V o o r sc h o h beho e len die fte aan a dvie shebben, en beg e zu llen leidin g sd en beg e iensten t leidin g k rain in g e u n n e n ve n implem e r z o rg e n ntatie va bij de n Kw ink. Kee s v a n O ve r veld, sch Ge drag, r ijve r va waar van n G ro e p de uitga splan g roten de n g spunte els ve r w n e rkt zijn diensten in Kw ink train en. , z al d e z Dit is ee de-train e n zo g ena e r -traje a md ‘train ct’. ‘Het is vo or ons ee n groot c deze dien omplimen sten conta t dat ct met o is een bij ns zoeke zon der d n . Het o mino-eff idee en le ect: Ik h erde Kee a d een s van Ov kennen. K er veld en wintesse z ij n n s pakte d boek Dat werd at voortva een kruis ren d op. bestuivin noemden g die we . Scholen “Kwink” werken e begeleidin rmee, ad gsdienste v ie s- en n kunnen h de steent en on der jes blijve steunen… n maar va llen.’
t (NJI) w ink is h K et traje ct in g egaan NJI. De e vo o r beo o e rste stap rdelin g do is dat de o n de rbo u o r het m etho de w d ’ b ev o n ‘t heo retisch d e n wo rdt. N kan het p g oe d a wetensc re dicaat ‘w happelijk aarsch ijnli o n de rzoek jk effe ctie f ’ bemach De invloe d t ig d wo rden. o p Kw ink is in dire ct zijn o n de . De b e o o rzoeke rs rdelaars va en g e drag analytisch n het NJI sspe cialist e, wetensc e n . Z ij kijke h a ppelijke b beo o rdela n do o r een r il naar K ars sam en w ink. Do o te we rken eig en kijk r m et de sche r pen o p de o n d de re dact e rbo uw in g e u re n hu n en le sinho u d. ‘Het is g o e d dat ex te r n e spe punten va cialisten n n Kw ink k aar de ste ij ken. Daar bete r van rke en zw wo rdt de . We hebb akke m etho de en e r ve rt o p gaat.’ alleen ma ro uwen in ar dat het d e g o e de k ant
Kwink breid t zich uit
9
Het gezicht van Kwink
Een kijkje inVooruitblik de keuken van Aad Bijloo
Wat staat er de komende weken op het programma?
onderbouw De illustraties van Aad Bijloo zijn het gezicht van de methode Kwink. Zijn illustraties vormen het uitgangspunt voor de animaties. Titel Competentie Aad maakte al tijdens zijn opleiding aan de Kunstacademie, Les 1 Welkom in de klas! Besef van jezelf zo’n 25 jaar geleden, werk in opdracht. Inmiddels werkt hij al 2 jaar Daarom zijn er regels Relaties hanteren ruim Les twintig als illustrator, striptekenaar en animator. Hij vertelt hij werkt voor Kwink. Les 3 graag Wiehoe is aan de beurt?
1.
Forming Norming
Besef van jezelf
Norming
Les 4
Hier durf ik wel!
Zelfmanagement
Norming
Les 5
Wie is mijn leerkracht? Ik krijg van de
Besef van jezelf
Storming
Competentie
Groepsfase
middenbouw Titel
2.
Groepsfase
redactie van Kwink een verhaal en dan
Les 1
Mijn plek in de klas vormen zich meteen al
Besef van jezelf
Forming
Les 2
beelden in mijn De regels van de groep hoofd!
Keuzes maken
Norming
Les 3
Aan de regels houden
Besef van jezelf
Norming
Les 4
Dan schets ik een storyboard. Dat is Een veilige groep Zelfmanagement een serie (beginnend met negen)
Norming
Les 5
vakjes waarin ik mijn eerste ideeën Wie is mijn leerkracht? Besef van jezelf schets. Ik maak alles in de compu-
Storming
ter, alleen nieuwe dierfiguren teken bovenbouw Titel
3.
ik wel eerst op papier. Alles uitgewerkt? Dan stuur ik mijn voorstellenCompetentie naar de schrijvers en animatoren
Les 1
Op je plek
Les 2
Wat spreken we af?
Relaties hanteren
Norming
Les 3
Pas als iedereen tevreden is, werk ik de Dat regelen we zelf! Relaties hanteren schetsen verder uit. Per scène maak ik
Norming
Les 4 Les 5
voor commentaar.
Besef van de ander
Groepsfase
4.
een definitieve illustratie. Daar werk ik, Zelfmanagement afhankelijk van de animatie, één tot Wie is mijn leerkracht? Relaties hanteren maximaal tweeënhalve dag aan. Soms Veiligheid
Forming
Storming Storming
kan ik elementen/figuren uit eerdere animaties hergebruiken. Een illustratie bestaat uit veel verschillende lagen. Dat is handig voor de animatoren: die kunnen hierdoor dingen laten verschuiven of bewegen. Laagje voor laagje bouw ik de illustratie op.
10
Alle afzonderlijke scènes klaar? Dan zet ik alle illustraties in één document. Nu zit mijn werk erop. Het is elke keer geweldig om te zien wat de animatoren ervan maken.
Lesdoel
Kwink van de Week
Ik maak kennis met mijn groep en met het klaslokaal.
Ken je klas.
Ik ken de regels en begrijp waarom ze er zijn.
Houd je aan de regels.
Ik kan aan een ander vertellen dat Ăk aan de beurt ben.
Ben jij aan de beurt? Zeg het maar!
Ik werk mee aan een veilige groep.
Laat een ander stralen!
Ik leer mijn leerkracht beter kennen.
Wees nieuwsgierig!
Lesdoel
Kwink van de Week
Ik verken mijn plek in de klas en leer de anderen beter kennen.
Een nieuwe groep? Kijk goed om je heen!
Ik ken de regels van mijn groep en weet waarom ze belangrijk zijn.
Een leuke groep? Regel ’t samen!
Ik weet wat ik moet doen om ons als groep aan de regels te houden.
Regels? Samen houden we ons eraan.
Ik weet hoe ik mijn steentje kan bijdragen aan een veilige groep.
Laat een ander schitteren!
Ik leer mijn leerkracht beter kennen.
Haal het beste uit je juf/meester.
Lesdoel
Kwink van de Week
Ik weet hoe ik mijn plek in de klas zo goed mogelijk kan benutten.
Haal het beste uit je groep!
Ik weet waarom regels belangrijk zijn en ik ken de regels van onze groep.
Heb belangstelling voor elkaar!
Ik kan ertoe bijdragen dat we ons als groep aan de regels houden.
De regels handhaven doe je samen.
Ik kan bijdragen aan een veilige groep.
Laat een ander groeien.
Ik leer mijn leerkracht beter kennen.
Haal het beste uit je juf/meester!
Kwink is een uitgave van
voor inspirerend onderwijs â—? www.kwinkopschool.nl
Vooruitblik
Wat staat er de komende weken op het programma?
onderbouw Titel
Competentie
Groepsfase
Les 1
Welkom in de klas!
Besef van jezelf
Forming
Les 2
Daarom zijn er regels
Relaties hanteren
Norming
Les 3
Wie is aan de beurt?
Besef van jezelf
Norming
Les 4
Hier durf ik wel!
Zelfmanagement
Norming
Les 5
Wie is mijn leerkracht?
Besef van jezelf
Storming
Titel
Competentie
Groepsfase
Les 1
Mijn plek in de klas
Besef van jezelf
Forming
Les 2
De regels van de groep
Keuzes maken
Norming
Les 3
Aan de regels houden
Besef van jezelf
Norming
Les 4
Een veilige groep
Zelfmanagement
Norming
Les 5
Wie is mijn leerkracht?
Besef van jezelf
Storming
Titel
Competentie
Groepsfase
Les 1
Op je plek
Besef van de ander
Forming
Les 2
Wat spreken we af?
Relaties hanteren
Norming
Les 3
Dat regelen we zelf!
Relaties hanteren
Norming
Les 4
Veiligheid
Zelfmanagement
Storming
Les 5
Wie is mijn leerkracht?
Relaties hanteren
Storming
middenbouw
bovenbouw
Kwink
tips
Tips van leerkrachten
Een goede tip is goud waard: Stuur uw Kwink-tip naar tip@kwinkopschool.nl. Een methode maak je niet zomaar. Daar is een gefundeerde wetenschappelijke basis voor nodig. Maar ook redacteuren met kennis van kinderen en sociaal-emotioneel leren Ên‌ de praktijkervaringen van leerkrachten! Daarom vraagt Kwink regelmatig feedback aan de pilotscholen. Dankzij hen wordt Kwink nog praktischer. Hun tips zijn goud waard. Tips die we graag doorgeven.
De Horizon in Delft Marianne Sitaldien
Hang de Kwink van de Week naast de deur, zodat de ouders die kunnen zien en de kinderen er regelmatig langs lopen.
Print het prentenboek van de onderbouw en leg het in de leeshoek.
Zet de Kwink van de Week voor de ouders op de website of in de nieuwsbrief.
De Horizon in Delft Maaike Fluitsma
Hang de lijst met emotiewoorden bij de Kwink van de Week en betrek die bijvoorbeeld bij taallessen.
De Koperakker in Rijsbergen Bregje van der Elst
Laat de kinderen de Kwink van de Week pimpen, dat vinden ze erg leuk! Plastificeer ze en leg ze achter in de klas. Pak ze erbij als dat nodig is. In groep 4 hebben we ook gebaren bedacht bij de Kwink van de Week.
11
You can’t teach what you don’t know Kees van Overveld
H
et was weer zo’n donderdagmiddag. De leerlingen waren de hele dag al druk. Ik had in de ochtend al herhaaldelijk allerlei leerlingen moeten waarschuwen omdat ze
niet luisterden, voortdurend omgedraaid op hun stoel zaten en bij het minste of geringste gepikeerd op elkaar reageerden.
12
Mark was onvermoeibaar. Als het
pen. Mark liet een harde boer en
Mark draaide zich theatraal om, hief
dan weer even rustig was, maakte
liep daarna met een brede grijns
zijn armen in de lucht en zei heel
hij een gek geluid en de hele klas
richting de deur. Hij stopte even bij
verongelijkt: ‘Doe ik toch.’
lag weer dubbel. Ik kon er niet meer
de tafel van Jannik en pakte daar
om lachen en op een gegeven
een gummetje weg. ‘Mark!’ zei ik
Enkele weken geleden sprak ik
moment schoot ik uit mijn slof en
met luide stem. Mark keek me rustig
leerkracht Ans over die ‘ene moeilij-
stuurde hem de klas uit.
aan. Langzaam verscheen er een
ke leerling’. Ze vertelde me dat die
spottende blik in zijn ogen. Mijn
leerling het steeds weer voor elkaar
Mark trok eerst een semiverbaasd
hoofd knalde van frustratie bijna uit
kreeg om de slechtste kant in haar
gezicht en zuchtte hoorbaar erg
elkaar. En terwijl Mark zich tergend
omhoog te halen. Het was de leer-
diep. Mijn hart klopte in mijn keel en
langzaam naar de deur begaf,
ling die ervoor zorgde dat ze iedere
ik voelde de boosheid omhoog krui-
schreeuwde ik: ‘En nu opschieten!!!’
dag met een knallende hoofdpijn
Ac htergrond informatie
naar huis ging. De leerling die
ren, ze gaan gemakkelijk contacten
maakte dat ze ’s avonds in haar
aan en ze lossen problemen op een
bed uren aan het piekeren was:
verantwoordelijke wijze op.
‘Wat moet ik met die leerling?’ Op scholen zou je, om een slechte Ik spreek veel leerkrachten zoals
sfeer te voorkomen én om het wel-
Ans: pedagogisch en didactisch
zijn van de volwassenen te bevorde-
sterk, veel ervaring, maar helaas
ren, kunnen denken aan momen-
vaak op het randje van burn-out.
ten van scholing of intervisie. Tijdens
Als je doorvraagt, blijkt het meestal
die momenten staan de eigen
Kees van Overveld is gedragsdes-
niet alleen aan de leerling(en) te
competenties op sociaal-emotio-
kundige. Hij werkte ruim dertig jaar
liggen. Een veelgenoemde oorzaak
neel gebied centraal.
in het onderwijs. In die periode was
is de slechte sfeer op school.
Het zou bijvoorbeeld kunnen gaan
hij invaller, leraar en intern bege-
Hoe kun je nu van leerlingen
over zelfregulatie in de klas en in het
leider in het speciaal onderwijs,
verwachten dat ze zich voorbeel-
team. Hoe ga je om met je eigen
schooladviseur, hogeschool hoofd-
dig gedragen als de volwassenen
emoties als je wordt uitgedaagd
docent en onderzoeker. Op dit
binnen de school weinig voor
door leerlingen of als een collega je
moment werkt hij deels bij de Hoge-
elkaar over hebben en zich niets
niet respectvol behandelt? Je kunt
school Utrecht en deels in zijn eigen
aantrekken van de gedachten en
immers alleen effectief op een emo-
bedrijf: www.keesvanoverveld.nl.
gevoelens van de ander?
tie reageren als je je bewust bent
Kees van Overveld heeft expertise
van die emotie.
in het brede domein van gedrag.
Kees van Overveld
Dat loopt uiteen van kennis over het
We weten inmiddels veel over sociaal-emotioneel leren (SEL) en
Helaas is er in de professionalisering
opbouwen van een veilig pedago-
het effect op leerlingen. Uit onder
van leerkrachten nog weinig aan-
gisch klimaat tot en met het voor-
meer Australisch onderzoek weten
dacht voor sociale en emotionele
komen en aanpakken van pesten,
we dat aandacht voor veerkracht
competenties. En dat terwijl veel leer-
agressie en geweld op scholen.
en welzijn van leerkrachten ook heel
krachten les moeten geven met me-
Kees ziet het als een uitdaging om
belangrijk is. Een leerkracht die ‘SEL-
thodes die juist het sociaal-emotioneel
lastig toegankelijke bronnen over
proof’ is, is beter beschermd tegen
leren van leerlingen centraal stellen.
gedrag, zoals onderzoeksrappor-
burn-out.
Dat pleit ervoor dat ook schoolteams
ten en buitenlandse artikelen, te
Op scholen zou men meer oog
zich bekwamen op dit terrein, want,
vertalen naar praktische theorie en
moeten hebben voor het welzijn van
zo las ik laatst heel treffend: ‘ You can’t
handvatten voor iedere leraar. ‘Er is
de leerkracht. Leerkrachten die op so-
teach what you don’t know’.
heel veel kennis over wat werkt,’ aldus Van Overveld. ‘We hoeven het
ciaal-emotioneel gebied competent zijn, hebben goed in de gaten wat heftige emoties met hun gedachten doen. Zij kunnen hun emoties reguleren en weten wat hun sterke en zwakke kanten zijn. Ze hebben verder oog voor de behoeften van ande-
In een volgend artikel zal Kees van Overveld tips geven over hoe er binnen het schoolteam
wiel niet opnieuw uit te vinden’. In zijn boek Groepsplan Gedrag heeft hij al die kennis gebundeld.
kan worden gewerkt aan sociaal-emotionele aspecten.
13
Kwink meting
Niet alleen binnen de school, ook daarbuiten zou het goed zijn om aandacht te besteden aan sociaal-emotioneel leren. Tijd voor een ‘kwink-meting’: de thermometer in de samenleving.
Hondenkwol ‘Papa, mijn broek is heel vies!’ Dat is inderdaad smerig: als keeper naar een hoek duiken en onder de hondenpoep zitten. Het kan gebeuren, in een parkje of in een bos. Maar in je eigen achtertuin!? Toen ik met mijn dochter meeliep, zag ik dat het grootste deel van de drol nog op ons grasveldje lag. Nu had ik de vorige avond gezien dat een paar buren zaten te barbecueën, waarbij niemand al te veel aandacht schonk aan de hond van vier huizen verderop... Zeker wist ik het natuurlijk niet, maar ik besloot na het opruimen toch maar eens voorzichtig een gesprekje te beginnen. De betreffende buren zijn toevallig ook de ouders van een vriendinnetje van onze dochter, dus ik vermoedde dat ik het gewoon even luchtig kon noemen en we daarna over het weer konden praten. ‘Ik weet natuurlijk niet of het van jullie hond is, maar...’ ‘Als je gaat zeggen dat hij in je tuin gepoept heeft, dan kan het niet!’ Nog voor ik omzichtig en vooral niet-aanvallend kon vertellen wat er aan de hand was, werd mij helder uitgelegd dat hun hond NOOIT ergens poepte waar het niet mocht. Uitgesloten, onmogelijk, onbestaanbaar. Niemand kende hun hond beter dan zij, en die deed dat niet want die deed dat niet. Ik moest maar eens gaan vragen bij de achterburen, die hadden ook een hond. Mijn poging tot luchtigheid dat de achterbuurman natuurlijk ook zou kunnen vertellen dat zijn hond NOOIT ergens poepte waar het niet mocht, werd niet echt gehoord. Ze leken zich erg aangevallen te voelen: er rees een soort onzichtbare muur van ongenoegen op, ik begon me bijna schuldig te voelen dat ik had kunnen denken dat hun hond het verschil niet wist tussen een grasveld in een tuin en een grasveld buiten een tuin. De hele discussie was me eigenlijk geen drol waard (en andersom ook niet), maar toen ik schouderophalend weer mijn tuin in liep dacht ik wel: Je leert mensen toch leuk een beetje kennen in zo’n situatie. Zouden dit nou ouders zijn die ook van hun kinderen zeggen dat zoon- of dochterlief het nooit gedaan kan hebben, want ‘mijn kind doet zoiets niet’? In dat geval wordt het misschien tijd voor een nieuwe variant van Kwink, speciaal voor hondenbezitters. Een titel heb ik al: Hondenkwol. Ook geschikt voor ouders. Erik Idema
14
Sociaalemotioneel leren thuis
Teleurstelling en verlies horen bij het leven. Kinderen die al jong geleerd hebben met tegenslag om te gaan, stappen mogelijk makkelijker door het leven dan kinderen die bang zijn om fouten te maken. Wil je beter worden? Dan moet je oefenen en nog eens oefenen.
Ouderinformatie
De kracht van verliezen
Doorzetten, geduld hebben, durven vallen, pijn doorstaan, standvastig
Door Tea Adema, trainer
opnieuw beginnen en doelen stellen. Dat leer je bijvoorbeeld goed
bij ‘Opleiding tot kinder-
in de sport, omdat het daarin altijd gaat om winnen en verliezen.
en opvoedcoach’
Kinderen kunnen zo wekelijks met die ervaringen oefenen. En dat kan natuurlijk ook op school en thuis. Wat kunnen ouders doen?
Wat betekent vallen en weer
Betere schoolprestaties
Leren omgaan met teleurstellingen
opstaan voor kinderen?
Een ander voordeel dat goede
en tegenslagen begint al met leren
Door letterlijk veel te vallen én weer
verliezers hebben, is dat ze op school
kruipen, lopen, fietsen en oefenen
op te staan, door spelletjes en
goed kunnen presteren. Ze hebben
voor het zwemdiploma. Van nature
wedstrijden te verliezen, ontwikkelen
wellicht minder de neiging zich te
zijn vrouwen nogal eens geneigd
kinderen als beloning een gezond
verstoppen achter smoesjes en an-
hun kind te beschermen. Dan zie
zelfbeeld en veel zelfvertrouwen.
deren, zoals leerkrachten. Of lawaai
je, dat als een kind dreigt te vallen,
Als je weet wat je kunt hoef je niet
tijdens een toets de schuld geven
de moeder opspringt en mogelijk
te twijfelen, hooguit heb je last van
van minder goed presteren.
ook nog een gil slaakt. Wanneer het
gezonde spanning. Kinderen die
Deze kinderen nemen hun verant-
kind hiervan schrikt, kan het zomaar
goed kunnen omgaan met verlies
woordelijkheid en durven ervoor
besluiten om maar niet meer van die
en teleurstelling kunnen goede
uit te komen dat ze zelf mogelijk te
rare stunten uit te halen.
vrienden worden en ontwikkelen
weinig hebben geleerd voor een
Kinderen zijn gebaat bij uitdaging en
belangrijke, sociale vaardigheden.
toets. Omdat ze gewend zijn doelen
dat begint al heel vroeg.
Omdat ze geleerd hebben hoe
te stellen voor prestaties, doen ze dat
moeilijk en vervelend het is om te
ook met hun school- en huiswerk. Ze
verliezen, gunnen ze een ander de
weten zichzelf te motiveren om hun
winst en steunen ze elkaar als het
doelen te halen en weten dat ze
je, pleister en hupsakee maar weer
moeilijk is. Ze kunnen onderscheid
het meeste en beste leren door het
verder spelen.
maken tussen ergens van balen
maken van fouten. Juist het maken
of van zichzelf en blij zijn voor de
van fouten en een weg van hobbels
ander.
en bobbels, leveren uiteindelijk een
Ben je gevallen? Jammer, kusje erop en weer opstaan. Bloedknie: nog meer jammer, kus-
Niet op de schommel of glijbaan durven? Toe… ga maar, papa is er om je op te vangen.
hoge kwaliteit op.
15
De ervaringen van een intern begeleider Sally Groenhuis over groeien door conflicten
T
ijdens ieder schooljaar maakt een groep samen met de nieuwe leerkracht een groeiproces door in de manier waarop zij samenwerken. De dynamiek van een
groep staat gedurende een schooljaar niet stil, maar is voortdurend in beweging.
Geen nieuw idee Tuckman schreef er in 1965 al over toen hij vier fasen (forming-storming-norming-performing) be-
Leerlingen leren hun eigen grenzen beter herkennen; een conflict geeft aan dat een grens is overschreden. Als je ongenoegens kunt uiten,
schreef die groepen doorlopen om
betekent dat dat je kritisch nadenkt
uit te groeien tot een goed functi-
over je eigen mening en die kunt
onerende groep. Volgens Tuckman leren leerlingen in de stormingfase elkaar te vertrouwen via het aangaan van conflicten. Oefenen mag Veel leerkrachten zijn geneigd om
verwoorden. Een keer flink boos worden, kan enorm opluchten. Samen zoeken naar een oplossing voor een conflict zorgt voor con-
zorgt, als cement tussen de stenen.
tactgroei.
Zo vormt de groep een stevig muurtje.
De wetenschap dat een conflict niet het eind van een vriendschap
zijn, is ontwikkeling mogelijk. Dit geldt
den of in de kiem te smoren, maar
hoeft te zijn, geeft vertrouwen.
zowel voor de relatie tussen leerkracht en leerlingen als tussen leerlingen
hiermee ontnemen we leerlingen wel
16
Als de relaties binnen de groep goed
conflicten tussen leerlingen te vermij-
oefenmomenten. Want conflicten
Ondersteuning
onderling. Als de groep de conflicten
voelen niet altijd prettig, maar leveren
De leerlingen hebben daarbij wel een
goed leert hanteren, kan zij doorgroei-
wel iets op:
leerkracht nodig die voor verbinding
en naar de performingfase.
Groeien door con flicten
Uit de praktijk Toch kent iedereen wel zo’n groep waarbij je als leerkracht het gevoel hebt dat de leerlingen zijn blijven hangen in de stormingfase. De verhoudingen binnen de groep blijven
Mijn naam is Sally Groenhuis en sinds
vaag. Wie is leider en wie is volger? Wie is de bemiddelaar en wie zoekt
1985 werk ik binnen het basisonder-
de confrontatie steeds weer op? Er ontbreekt een duidelijke rolverdeling.
wijs te Nieuwegein. Momenteel op groep jongens meedeed aan het schoolvoetbaltoernooi. Een wat stille
Vorig schooljaar werkte ik twee
jongen uit de groep nam de leiding:
dagen per week in een groep 8 van
‘Niet mopperen op elkaar, steun el-
32 leerlingen. Een groep waarbij de
kaar’. Zijn rol werd door de anderen
machtsverhoudingen regelmatig
geaccepteerd. De mediator kwam
onderling werden bevochten, vooral
naar boven.
te zien tijdens de voetbalmomen-
Of onlangs, toen een meisje een
ten waar twee teams tegen elkaar
emotionele persoonlijke brief voorlas
streden. Regelmatig leidde dit tot
in de groep en na afloop spontaan
conflicten en wat een kleinigheidje
een applaus kreeg van de hele
leek, kon uitvergroot worden tot een
groep.
groot issue. De bekende mug die tot
En een dag later, toen een leerling
olifant werd opgepompt.
verzuchtte dat over een paar weken de zomervakantie begon en zij nog
Af en toe een doorsmeerbeurt
helemaal niet van school af wilde.
Ondanks de conflicten, de boze woorden naar elkaar, de tranen en
Ontbinden
de verwijten voelde de groep zich
De vijfde fase die Tuckman in 1977
wel verbonden met elkaar. Zij waren
toevoegde, kwam dichter- en dichter-
een groep en zij hoorden bij elkaar.
bij en was op deze groep ook van
Het was goed dat ze zich daar be-
toepassing. Het onthechten en weer
wust van waren. Het bleef belangrijk
loskomen van elkaar werd zichtbaar
om tijd vrij te blijven maken om te
tijdens de afscheidsavond en zorgde
werken aan die verbinding. Dit was
voor rouw, (mourning) maar ook
een doorlopend proces.
voor de start van de volgende fase. Het opnieuw starten in de formings-
Soms ontroerde de groep me on-
fase in het voortgezet onderwijs. Zo is
verwacht. Zoals die keer toen een
de cirkel weer rond.
basisschool De Trompetvogel. Sinds 1989 ben ik Intern Begeleider. Daarnaast ben ik RT, rugzakbegeleider en groepsleerkracht geweest. Gedurende vier jaar heb ik als dyslexiebehandelaar vanuit de zorg gewerkt op een aantal scholen in Nieuwegein. In september 2014 heb ik mijn Master-SEN (Special Educational Needs) afgerond als specialist leren. Naast het begeleiden van leerlingen bij hun cognitieve vaardigheden vind ik de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen belangrijk. De groepsdynamiek van een klas kan me enorm boeien en inspireren.
17
Onder de loep:
klassenmanagement
Klassenmanagement is de manier waarop een leerkracht zijn onderwijs organiseert. Dat gaat een stap verder dan het invoeren van regels en het maken van afspraken met de klas. Goed klassenmanagement betekent ook dat de leerkracht bewust nadenkt over de inrichting van de klas, instructies, manier van werken, methodes, lesinhoud en de relatie tussen hem en zijn leerlingen. De methode Kwink biedt bij elke les handreikingen aan die u helpen na te denken over klassenmanagement. U vindt er uitleg, aandachtspunten en tips. Elke keer over een ander aspect. Zeker de moeite waard als u bedenkt dat goed klassenmanagement de leer- en werkpres-
In deze rubriek nemen we steeds een ander lesonderdeel onder de loep. Waarom vinden wij dit onderdeel belangrijk? Hoe hebben we het toegepast in de lessen? Wat kunt u hiermee als leerkracht?
taties van de kinderen verhoogt!
onder bouw les
2
midden bouw les
2
boven bouw les
1
Daarom zijn er regels
De regels van de groep
Op je plek
Lesdoel: Ik ken de regels en
Lesdoel: Ik ken de regels van
Lesdoel: Ik weet hoe ik mijn plek
begrijp waarom ze er zijn.
mijn groep en weet waarom ze
in de klas zo goed mogelijk kan
belangrijk zijn.
benutten.
dat er niet alleen bij spelletjes en
In deze les ontdekken de kinderen
In deze les verkennen de kinderen
thuis, maar ook in de klas regels
waarom regels belangrijk zijn en
hun plek in de groep. Ze leren hoe
zijn. Die regels zorgen ervoor dat
wat er gebeurt als je de regels
je, ook al ben je niet helemaal
iedereen prettig kan spelen en
niet goed naleeft of als de regels
blij met je groepje of maatje, het
werken.
er niet zouden zijn.
beste uit je plek kan halen.
Tips klassenmanagement:
Tips klassenmanagement:
Tips klassenmanagement:
In deze les ontdekken de kinderen
Zorg dat de regels kort en positief geformuleerd zijn. Versterk de regels met passende pictogrammen. Hang de regels op in de klas en bespreek ze regelmatig.
Zorg voor bondige, makkelijk te begrijpen instructies en
het materiaal dat de kinderen
verwachtingen.
zelf mogen pakken bij elkaar in
Zet een buddysysteem op,
ĂŠĂŠn kast.
waarin tweetallen elkaar op het
Houd de ruimte zo rustig mogelijk.
juiste spoor houden.
Maak de groepen zo dat er
Bevestig regelmatig
18
Leg, bij het inrichten van de klas,
genoeg loopruimte over blijft
verantwoordelijk gedrag in de
en elk kind op een makkelijke
klas.
manier naar het bord kan kijken.
Hoe bouwt u aan een leuke groep? Welke rol speelt u daar zelf in?
Spreker: Kees van Overveld
Exclusief voor Kwink-scholen.
Meld u aan als u Kwink gebruikt!
Van harte welkom op de jaarlijkse Kwink-middag! Bent u Kwink-school of pilotschool?
gedrag, waaronder pesten, voor-
Aanmelden
Dan bent u van harte welkom op
komt. Natuurlijk is Kwink daarvoor
Hoort u graag wat er komend
de jaarlijkse Kwink-middag op vrij-
heel geschikt, maar Kwink kan niet
schooljaar NIEUW is in Kwink? Kom
dag 25 september. Speciaal voor u
zonder de rol van de leerkracht voor
dan vooral naar deze inspirerende
organiseren we in Amersfoort een
het realiseren van een goede groep.
bijeenkomst! Meld u aan via www.
leerzame en verrassende middag
Wat kan hij of zij bijdragen en welke
kwinkopschool.nl/kwinkbijeenkomst.
over de kracht van sociaal-emotio-
vaardigheden zijn daarvoor nodig?’
Deelname is gratis.
neel leren en Kwink. Met als belang-
Kees van Overveld zal in een aparte
Op deze middag zullen ook alle
rijkste onderwerp: Hoe wordt een
vragenronde ook expliciet ingaan
redactieleden aanwezig zijn,
klas een prettige groep en welke rol
op uw vragen over sociaal-emotio-
net als de relatiebeheerders
speel je daar zelf in? Hoofdspreker
neel leren en het gebruik van Kwink.
en onze partner PICA (met een
is gedragswetenschapper dr. Kees
Dat doet hij in samenwerking met de
boekentafel).
van Overveld, auteur van het suc-
projectleider van Kwink, Gerard van
Na afloop ontvangt u een Kwink
cesvolle boek Groepsplan Gedrag
Midden, die ook dagvoorzitter is.
goodiebag.
en medegrondlegger van Kwink. Workshop SEL-competenties leer-
Collega-scholen welkom!
Kees van Overveld
kracht
Kent u als Kwink-school een andere
Kees van Overveld over zijn lezing:
Daarnaast kunt u een workshop
school die misschien ook interes-
‘Een goede start van het schooljaar
volgen om na te gaan hoe SEL u
se voor sociaal-emotioneel leren
bepaalt of je klas ook echt een
als leerkracht, IB’er of directielid zelf
heeft? Vraag die dan gerust mee.
groep wordt. Een groep die sociaal
bent. En als u zelf enthousiast bent,
Elke school mag drie extra mensen
veilig is, waardoor je verstorend
hoe krijgt u dan uw collega’s mee?
meenemen.
Graag tot vrijdagmiddag 25 september bij Kwintessens, Berkenweg 11 in Amersfoort ! (op 5 minuten loopafstand van station Amersfoort Centraal).
19
Gratis proef abonnement www.kwinkopschool.nl/ proefabonnement
Een sociaal veilige leeromgeving
Kwink is een online methode voor sociaal-emotioneel
op preventie van bijvoorbeeld pesten zodat ‘reparaties’
leren (SEL). Voor groep 1 t/m 8. Kwink en SEL gaan uit van
achteraf worden voorkomen. Kwink zorgt zo voor betere
de kracht van de groep, om een omgeving te creëren
prestaties door een sociaal veilige leeromgeving.
waarin ieder kind zich veilig voelt. De aanpak is gericht
Meer weten? Kwinkopschool.nl
T: 033 460 60 11 E: info@kwintessens.nl
Kwink is een methode van