A N TO N IO ELLE N at
ISANG LABS STORY
2 NASA IYONG KAMAY ANG KAPALARAN NINA ANTONIO AT ELLEN. Sa bawat yugto ng kanilang buhay, ikaw ang pipili kung anong landas ang kanilang tatahakin.
Basahin ang tanong sa dulo ng bawat eksena. Halimbawa: A N O A N G GA GA W I N N G MA G -A S A WA?
Pumili ng sagot at buksan sa nakatakdang pahina. Halimbawa: P U P U N TA S I L A SA
H I N D I S I L A P U P U N TA
H E A LT H C E N T E R .
SA H E A LT H C E N T E R .
a Pah i n a 8
a Pah i n a 15
AN TONIO AT ELLEN: ISANG LABS STORY
1
HETO SI ANTONIO, 25 YEARS OLD. IN LAB NA IN LAB KAY ELLEN.
HETO SI ELLEN, 24 YEARS OLD. IN LAB NA IN LAB DIN KAY ANTONIO.
NAUWI SA K ASAL ANG BAYAN NI MAYOR ANG K ANIL ANG PAGMAMAHAL AN .
PA ANO MATATAPOS ANG K ANIL ANG KUWENTO?
A N G KA N I LA N G KAPA LARA N AY NA S A I YO N G M GA KA MAY.
2 + 1 = ?
2
PAGK ALIPAS NG DAL AWANG BUWAN ...
Naduduwal ka? Baka buntis ka!
Labs, okay ka lang ba?
Nahihilo ako...
YAHOO! Magiging tatay na ako!
Huy! Ito naman excited. Di pa sigurado yun!
Eh di punta na tayo sa health center para malaman kung buntis ka.
A N O A N G GA GA W I N N G MA G -A S A WA? P U P U N TA SA H E A LT H C E N T E R
H I N D I P U P U N TA SA
PA R A M A G PA- C H EC K- U P.
H E A LT H C E N T E R .
a Pah i n a 3
a Pah i n a 11
B U N T IS NA S I ELLE N!
3
EXCITED NA INANTAY NG MAG-ASAWA ANG RESULTA SA HEALTH CENTER...
Congrats! Buntis ka, iha!
Yes!
Kailangan na ni misis ng dagdag na alaga. Dapat 4 o higit pang beses ka magpa-check-up bago manganak. ITINURO NI MA’AM MELBA ANG MGA KARANIWANG GINAGAWA SA ISANG PRENATAL CHECK-UP.
Kailangan nating bantayan ang kanyang kalusugan...
Kailangan mo ang iron with folic acid...
...pati rin yung kay baby.
...at antitetanus shots.
A N O A N G GA GA W I N N I E LLE N ? P U P U N TA N G 4 N A B E S E S PA R A
I PA G PA PA L I BA N A N G
SA P R E N ATA L C H EC K- U P.
M GA C H EC K- U P.
a Pah i n a 4
a Pah i n a 12
4
S AA N DAPAT MA N GA NA K S I ELLE N ? PUMUNTA SI ELLEN SA SUMUNOD NA P R ENATAL CH ECK-UP.
Mas ligtas kung dito sa health center ka manganganak.
Di ko po alam kung saan ako manganganak, Ma’am Melba. Tutulungan ko kayong gumawa ng birth plan. SA BAHAY...
Anak, kinausap ko na si Aling Yoling, ang hilot sa atin, para siya ang magpaanak sa iyo dito sa bahay.
Gusto po sana namin na sa health center na lang kasi mas ligtas.
Di ba mas magastos?
May kaunting gastos po. Pero mag-iipon kami kasi mas ligtas sa health center.
S AA N MA N GA N GA NA K S I E LLE N ? SA H E A LT H C E N T E R .
SA BA H AY.
a Pah i n a 5
a Pah i n a 13
A N G PI NA KA H IH I N TAY NA ARA W
5
AT DUMAT ING NA ANG AR AW...
Tara na sa health center!
Ramdam ko na ito na talaga!
PAGOD MAN, UMAAPAW SA SAYA SI ELLEN.
Sa tabi mo na muna si Niño hanggang kayo’y umuwi. Pasusuhin mo siya palagi. Gatas mo lamang ang ipasuso kay Niño hanggang siya’y mag-6 na buwan para maging mas matalino at malusog si Niño.
Konti pa lang ang lumalabas na gatas pero normal ito. Dadami ang gatas pag mas
Di niya kailangan ng tubig, juice, katas o ibang gatas...
madalas na ang
Di ka rin mabubuntis agad kung gatas mo lamang ang pinapasuso kay Niño sa loob ng 6 na buwan at kung di pa bumabalik ang iyong regla.
pagpapasuso.
Pwede nating pag-usapan ang wastong pag-aagwat ng pagbubuntis mo sa susunod niyong balik.
A N O A N G GA GA W I N N I E LLE N ? TA N G I N G PA G PA PA S U S O L A N G.
H I N D I E K S K L U S I B O N G PA G PA PA S U S O.
a Pah i n a 6
a Pah i n a 14
6
A N G PI NA KA DAPAT PARA KAY N I Ñ O EKSKLUSIBONG PINASUSO NI ELLEN SI NIÑO.
Anak, gusto ko pa ng isang apo kaagad.
Nay, baka hindi namin kayanin ni Antonio ang magkaroon agad ng isa pang anak.
KINAGABIHAN ...
Wala pang anim na buwan si Niño. Sa tingin mo ba dapat tayong magkaroon ng isa pang anak agad?
Kaya ba natin? Di sapat ang ipon natin at kailangang tutok pa ang ating atensyon at pag-alaga kay Niño.
Naalala mo? Pwede tayong tulungan ni Ma’am Melba mag-agwat, di ba?
H IH I N G I BA S I L A N G T U LO N G PA RA P L A N U H I N A N G PA M I LYA? O O, H I H I N G I N G T U L O N G
H I N D I H I H I N G I N G T U L O N G AT
AT P U P U N TA SA H E A LT H C E N T E R .
H I N D I P U P U N TA SA H E A LT H C E N T E R .
a Pah i n a 7
a Pah i n a 15
B U T I NA LA N G, P W E DE N G MA GTA N O N G
7
SA H E ALT H CENT ER ...
Tama lang ang 3 hanggang 5 taong agwat sa panganganak. Makukuha ni Ni単o ang aruga at atensyong kailangan. Makakapahinga ang katawan ni Ellen. Makakapag-ipon ka rin, Antonio. Paano po ba mag-agwat?
Maraming paraan. Andyan ang Billings ovulation method, fertility beads, pills, IUD, injectables, condom, atbp.
Lahat ito ay ligtas, maaasahan at epektibo. Ang ilan ay angkop sa inang nagpapasuso. Hindi maaapektuhan ang iyong gatas. Kailangan niyo lang makinig, mag-usap at pumili.
A N O A N G GA GA W I N N G MA G -A S A WA? P I P I L I N G PA R A A N .
H I N D I P I P I L I N G PA R A A N .
a Pah i n a 8
a Pah i n a 15
8
BA KA AT BA KA S A KA LI SA PALENGKE ...
Hahaha ... Nagdesisyon kami ni Antonio na mag-aagwat kami ng 3 taon pa. Uy! Ellen! Andito ka na pala ulit!
Kaya ba ni Antonio? Naka-injectables ako. Hay sus! Baka maapektuhan ang regla mo.
Syempre!
Sabi sa health center, ligtas daw ito. Gawa na ulit kayo ni Mister ng baby para bongga!
Ay naku! Baka mahirapan ka magbuntis pagkatapos.
Ha?
A N O A N G GA GA W I N N I ELLE N ? BA BA L I K SA H E A LT H C E N T E R
I T I T I G I L A N G I N J EC TA B L E S AT
PA R A M A G TA N O N G.
D I N A BA BA L I K SA H E A LT H C E N T E R .
a Pah i n a 9
a Pah i n a 15
B U T I NA LA N G LIBRE A N G MA GTA N O N G SA H E ALT H CENT ER ...
Totoo po ba? ‘Wag kang mag-alala. Mahusay na paraan ang injectables. Kahit matagal ka nang gumagamit, mabubuntis ka pa rin matapos ang 6-9 na buwan na pagtigil.
Sabi rin po nila, baka magkaroon daw ng kapansanan ang susunod kong baby.
Walang ebidensya na makakaapekto sa susunod mong baby ang injectables.
A N O A N G GA GA W I N N I E LLE N ? I T U T U L O Y A N G I N J EC TA B L E S.
I T I T I G I L A N G I N J EC TA B L E S.
a Pah i n a 10
a Pah i n a 15
9
10
TAT LO N G TAO N NA S I N I Ñ O
MULA NOON, NAGING PANATAG NA SI ELLEN SA PAGGAMIT NG INJECTABLES PARA MAKAPAG-AGWAT.
I lab you!
Ma-ma
NA-ENJOY NG MAG-ASAWA ANG PANAHON NILA KAY NIÑO.
SA KANYANG UNANG MGA SALITA...
UNANG MGA HAKBANG...
UNANG ARAW SA DAY CARE CENTER...
NGAYON, HANDA NA SINA ANTONIO AT ELLEN NA HARAPIN ANG PANIBAGONG KABANATA NG KANILANG BUHAY.
WAK AS.
B U N T IS PA LA S I ELLE N
11
SA PALENGKE ...
Tat...
Bili na dito! Bili na!
Magkano ang 3 kilo?
Ay! Saklolo! Hinimatay!
SA H E ALT H CENT ER ...
Misis, buntis ho kayo... Ang putla mo. Bibigyan kita ng iron with folic acid.
Kailangan mong ingatan ang iyong sarili at bumalik ka sa susunod na buwan.
A N O A N G GA GA W I N N I E LLE N ? BA BA L I K SA H E A LT H C E N T E R .
H I N D I N A BA BA L I K .
a Pah i n a 4
a Pah i n a 12
12
S A B I -S A B I
HIN DI PUMUNTA SI ELLEN SA MGA SUMUNOD NA P R ENATAL CH ECK-UP. Si nu nod l aman g n iya an g mg a sabi-sabi tu n g kol sa pag bu bu ntis.
Huwag kang titingin sa mga pangit baka mapaglihian mo.
Ellen, huwag kang kakain ng alimasag! Baka dumami ang binti ng baby!
Huwag kang kakain ng talong! Baka maging blue ang baby!
ISANG AR AW...
HINDI ALAM NI ELLEN NA HINDI ORDINARYONG SAKIT NG ULO ANG NARARAMDAMAN NIYA. NALAMAN LANG NIYA SA OSPITAL NA DULOT ITO NG TUMAAS NIYANG PRESYON.
NAILIGTAS ANG BUHAY NI ELLEN NGUNIT SIYA AY NAKUNAN. HULI NA ANG LAHAT.
Sorry!
WAK AS.
BA HAY O B UHAY ?
13
NAGPASYA SINA ANTONIO NA MAGPAHILOT NA L ANG SI ELLEN K AY ALING YOLING AT MANGANAK SA BAHAY.
Isa pang iri, iha...
Naku! Matindi ang pagdurugo... Di ko na ito kaya.
Sa ospital na! Dali!
SA OSPITAL ...
Ligtas na sila. Nangyayari din talaga ang ganito pero mas ligtas sana kung isang doktor o midwife ang nag-asikaso sa umpisa pa lang.
Oo nga po. Alam ko na ngayon.
a Pah i n a 6
14
U M PIS A N G PROB LE MA PINAINOM NI ELLEN NG T UBIG, JUICE AT IBA PANG INUMIN SI NIÑO...
Labs, nagtatae na naman si Niño.
Naku po! Kawawa naman si Niño at gastos na naman! ...BUMAGSAK ANG TIMBANG NI NIÑO KAYA DINALA SIYA SA HEALTH CENTER.
Kahit wala ka, Madalas mo bang pinapasuso si baby? Huwag mo siyang bigyan ng iba pang inumin bukod sa gatas mo. ‘Da best ang gatas ng ina sa unang 6 na buwan ni baby. Tumatagal ng 8 oras ang gatas mo kahit di naka-ref.
pwede pa ring gatas mo ang ibigay kay Niño. Pwedeng ipunin at ibigay kay Niño gamit ang tasa. Huwag gumamit ng bote.
A N O A N G GA GA W I N N G E LLE N ? TA N G I N G GATA S L A N G N I E L L E N
M A G PA PA S U S O P E R O PA PA I N U M I N
A N G I B I B I GAY.
PA R I N N G I BA N G I N U M I N .
a Pah i n a 6
a Pah i n a 15
B U N T IS NA NA MA N
15
PAGK ALIPAS NG 6 NA BUWAN ...
Labs, buntis ulit ako.
NASA BAHAY LANG LAGI SI ELLEN, PINIPILIT MAG-ALAGA NG DALAWANG BATA.
AT ISINI L ANG ANG PANGAL AWANG BABY.
PALAGI NA SILANG NAGTATAMPUHAN. AT PALAGI RIN NAMANG NAGBABATI KAYA...
Antonio, buntis ata uli ako...
Huh?! WAK AS.
PA N U T O :
1. 2. 3.
B I L U G A N A N G L A R AWA N N G I YO N G PA M I LYA N G AYO N G 2 0 1 1 . B I L U G A N A N G L A R AWA N N G I YO N G PA M I LYA S A 2 0 1 5 . B I L U G A N A N G M G A H A K B A N G N A I YO N G G AG AW I N K U N G M AG PA P L A N O K AYO .
PARA S A I M P OR MA S YO N AT S ERB I S YO S A FA M I LY P LA N N I N G, P U M U N TA S A H EA LT H CE N T ER.
Ang materyal na ito ay hatid sa inyo ng Department of Health, sa pakikipagtulungan ng Health Promotion and Communication Project ng USAID.