Kompetencje miękkie – nie dla mięczaków Przewodnik dla prowadzącego, moduł nr 2: „Praca w grupie” Cel warsztatu: • poszerzenie procesu integracji grupy warsztatowej, • stworzenie systemu norm i sposobów wyrażania specyfiki zespołu, • określenie i wyrażenie wartości cenionych przez zespół, • budowanie identyfikacji zespołu, • wprowadzenie definicji komunikacji werbalnej oraz niewerbalnej, • poznanie zasad budowania raportu / kontaktu z rozmówcą, • wprowadzenie elementów skutecznej komunikacji: umiejętności efektywnego słuchania, budowania komunikatów zrozumiałych dla rozmówcy, • pojęcie asertywności, jako wyznaczania własnych granic z zachowaniem szacunku dla naszego rozmówcy. Czas trwania warsztatu: 4 x 45 minut, z uwzględnieniem przerw pomiędzy modułami 10-15 minut Podczas warsztatów cenne jest usunięcie wszelkich barier komunikacyjnych pomiędzy uczestnikami a prowadzącym: stołów oraz ławek szkolnych, aby stworzyć najlepszy możliwy kontakt pomiędzy nimi. Materiały niezbędne do przeprowadzenia warsztatu: tablica lub flipchart kolorowe flamastry duży szablon papieru kartki do flipcharta elementy mocujące prace wykonane na ścianie materiały do wykonania totemu Uwaga: Części oznaczone kolorem fioletowym nie są bezpośrednio związane z tematyką warsztatu. Mają na celu utrzymanie odpowiedniego poziomu energii i koncentracji w grupie. Są one jedynie propozycją i mogą zostać zamienione na inne, zależnie od woli prowadzącego czy dynamiki danej grupy. Zależnie od potrzeb można wykonać więcej ćwiczeń typu energizer (np. po każdej przerwie) lub mniej – należy jednak zwrócić uwagę, by były krótkie i stanowiły jedynie dodatek do tematyki warsztatu.
1. Przypomnienie najważniejszych treści ostatniego warsztatu - „Packa na definicje” Metoda pracy w grupie - na planszy zapisujemy najważniejsze, poznane podczas ostatniego warsztatu kompetencje miękkie. Dzielimy grupę warsztatową na dwie mniejsze drużyny, każda wybiera swojego lidera, a każdemu z nich przekazujemy plastikową packę na muchy. Następnie czytamy definicję poszczególnych kompetencji miękkich i prosimy przedstawiciela drużyny o uderzenie packą we właściwy wyraz. Kto pierwszy, ten lepszy! Czas trwania: 10 minut
2. Totem zespołu Metoda pracy: praca w grupie, dyskusja grupowa. Potrzebne materiały: tablica papierowa pisaki różne dostępne materiały, takie jak gałęzie, korzenie, kawałki tektury, gazety, kawałki materiału Przed rozpoczęciem pracy krótko wyjaśniamy, co to jest totem: totem to dla ludów pierwotnych jakiś obiekt, przedmiot lub istota żywa, uważany za przodka – opiekuna danej społeczności. Jest godłem danej grupy, w której koncentrują się jej wartości. W naszym ćwiczeniu chodzi o stworzenie takiego symbolu, w którym zawarte byłyby treści i wartości istotne dla wszystkich członków zespołu i stanowiące o jego specyfice. zadaniem zespołu jest opisanie siebie za pomocą kilku powiązanych ze sobą symboli, ma to być swoisty znak rozpoznawczy zespołu, zadanie może zostać przeprowadzone w terenie, wykorzystując do budowy totemu znalezione przedmioty prosimy grupę, aby drogą dyskusji opracowała swój pomysł na totem, pojawiające się pomysły grupa zapisuje na arkuszach papieru, grupa dopracowuje jeden z pomysłów, a następnie gromadzi materiały niezbędne do wykonania totemu, dajemy grupie 20 minut na znalezienie materiałów oraz 15 minut na zbudowanie totemu Bardzo istotnym elementem ćwiczenia jest jego omówienie, powinno ono zawierać następujące elementy: jakie wartości uczestnicy uznają za istotne, co stanowi o tożsamości zespołu, na czym polega wyjątkowość i specyfika zespołu utworzonego przez uczestników warsztatu w jaki sposób tożsamość wpływa na jego funkcjonowanie Konieczność oddania istoty zespołu za pomocą kilku powiązanych ze sobą symboli sprawia, że jego członkowie dokonują wspólnego wysiłku intelektualnego, którego celem jest budowanie wspólnej tożsamości. Czas trwania: 45 minut
3. Energizer Krótka gra podnosząca poziom energii w grupie, będąca wstępem do kolejnego modułu warsztatowego. Imię i okrzyk - ćwiczenie grupowe. Prosimy uczestników, aby ustawili się w kręgu, dość blisko siebie. Podajemy następującą instrukcję: Proszę, aby każdy z was kolejno wypowiedział głośno swoje imię, a następnie wydał jakiś okrzyk motywujący grupę do dalszej pracy, na przykład „ hej, działamy ”. Cała grupa natychmiast powtarza okrzyk, bardzo głośno, dokładnie w takim samym tempie i z taką samą intonacją jak osoba, która go zaproponowała. Teraz wskażę osobę, która rozpocznie ćwiczenie. Kontynuujemy zadanie zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż do momentu gdy wszyscy wezmą w nim udział.” Ważne jest dopilnowanie tempa i dynamiki wykonania ćwiczenia. Czas trwania: 10 minut
4. Komunikacja werbalna i niewerbalna, budowanie raportu z naszym rozmówcą poprzez odpowiedni dobór słów, kontakt wzrokowy, ton głosu, dopasowanie naszego ciała do jego pozycji
wyjaśniamy czym jest komunikacja werbalna oraz komunikacja niewerbalna oraz ich wzajemne oddziaływanie na siebie, najważniejsze pojęcia zapisujemy na tablicy, wybieramy ochotnika do odgrywania dwóch scenek wraz z trenerem, dzielimy grupę na 2 drużyny, jedna obserwuje trenera i zapamiętuje najważniejsze cechy rozmowy, druga obserwuje rozmówcę i ocenia jego samopoczucie podczas rozmowy, odgrywamy pierwszą scenkę: prowadzący świadomie przerysowuje pewne zachowania, które uniemożliwiają zbudowanie odpowiedniego raportu z rozmówcą: brak koncentracji na osobie mówiącej, brak kontaktu wzrokowego, brak dopasowania tonu głosu oraz oddechu, brak związku w komunikacie słownym, wspólnie z grupą analizujemy scenkę: jakie zachowania sprzyjały i uniemożliwiały zbudowanie kontaktu z rozmówcą, jak czuje się rozmówca podczas rozmowy prowadzonej w taki sposób, odgrywamy drugą scenkę, podczas której budujemy świadomy kontakt z rozmówcą poprzez dopasowanie komunikatu słownego, koncentracji na rozmówcy, zachowanie kontaktu wzrokowego, odpowiednie dopasowanie tonu głosu oraz oddechu, wspólnie z grupą analizujemy scenkę: jakie zachowania pozwoliły zbudować odpowiedni kontakt z rozmówcą i jakie samopoczucie to spowodowało dzielimy uczestników w pary i prosimy o odegranie podobnych scenek, ochotnicy prezentują swoje rozmowy na środku, dzieląc się swoimi odczuciami na forum.
Czas trwania: 30 minut
5. Głuchy telefon - praca w grupie Prowadzący przekazuje jednemu z uczestników zdanie, które nie spełnia cech skutecznego komunikatu: nie jest jasne, nie jest zwięzłe oraz nie jest dopasowane do odbiorcy. Zadaniem kolejnego uczestnika jest przekazanie komunikatu w niezmienionej formie kolejnej osobie. Kiedy ostatnia osoba usłyszy komunikat, porównujemy wersję pierwotną z ostateczną. omawiamy cechy skutecznego komunikatu: jasność, zwięzłość i dopasowanie do odbiorcy najczęściej zniekształceniu ulegają informacje: niezrozumiałe, niejasne i nieinteresujące ćwiczymy w grupach budowanie komunikatów dopasowanych do odbiorców, chętni prezentują na forum efekty swojej pracy Czas trwania ćwiczenia: 30 minut
6. Energizer Piłka - ćwiczenie podnoszące poziom energii w grupie Podajemy następującą instrukcję: Za chwilę podam komuś z was piłkę i zacznę odliczać czas. Waszym zadaniem jest jak najszybciej zwrócić mi piłkę, ale wcześniej każdy z was musi jej dotknąć. Zatrzymam stoper, gdy piłka będzie z powrotem w moich rękach. Po wykonaniu zadania należy powiedzieć ile czasu zajęło ćwiczenie – w minutach i sekundach, a następnie podać kolejną instrukcję: Na pewno się domyślacie, że to zadanie można wykonać szybciej i bardziej
efektywnie. Za chwilę znowu podam wam piłkę i zmierzę czas wykonania zadania. Postarajcie się poprawić swój poprzedni wynik. Czas trwania: 10 minut
7. Asertywne NIE pełne szacunku do siebie i innych Asertywność to wyznaczanie granic z zachowaniem szacunku dla naszego rozmówcy. Metoda pracy: dyskusja oraz praca w grupach wspólnie definiujemy pojęcie asertywności analizujemy sytuacje, gdy asertywność sprawia nam trudność z powodu poczucia winy względem naszego rozmówcy podajemy przykłady asertywnej odmowy, np.: nie pożyczę ci pieniędzy, ponieważ nigdy mi ich nie oddajesz, nie wykonam tej pracy za ciebie, ponieważ nie należy to do moich obowiązków dobieramy uczestników w pary, które ćwiczą schematy asertywnych odmów, dopasowanych do prawdziwych sytuacji z ich życia chętni prezentują swoje scenki na forum Czas trwania: 20 minut
8. Podsumowanie treści warsztatu oraz ewaluacja spotkania Metoda pracy – dyskusja, mająca na celu podsumowanie poznanych zagadnień oraz ewaluację warsztatu. trener podsumowuje poznane zagadnienia, podkreślając wartość kompetencji miękkich w obszarach życia osobistego i zawodowego; następnie prosi uczestników o krótkie podsumowanie, z wykorzystaniem jednego z wybranych i zapisanych na tablicach haseł: Dzięki asertywnej odmowie …. Najważniejszą wartością naszego zespołu … Dziś wychodzę stąd z uczuciem … Czas trwania: do 15 minut w zależności od ilości uczestników