Het Regionaal Landschap Lage Kempen wil ons
NUMMER 13 - JAARGANG 6 - ZOMER 2009
waardevolle landschap zoveel mogelijk behouden
Š Wim Gombeer
en kansen geven zodat we er in de toekomst nog meer van kunnen genieten. We doen dit samen met de Vlaamse overheid, de Provincie, natuurverenigingen, boeren, jagers, toeristische organisaties en 15 gemeenten.
BOMENSPECIAL
LANDSCHAPSKRANT ’ e w u e i n ‘ e Ontdek d ik E e g i r a j d Duizen ! t s e e f n e m o op het Bo
Win de dvd-box Planet Earth of
Dennenknopjejenever p. 4
p. 3
‘Den Dikke Eik’ in ’t nieuw /XPPHQDUHQ ]LMQ Ă?HU RS KXQ RXGVWH LQZRQHU S
%RRPHQIHHVW RS MXQL 2QWGHN KLHU KHW YROOHGLJH SURJUDPPD S
7LSV YRRU ERPHQWULSV ,Q HLJHQ VWUHHN Â&#x;Q YHU ZHJ S
Infomagazine over bijzondere eiken
Gratis uitgave van Regionaal Landschap Lage Kempen vzw
www.duizendjarigeeik.be
Op zoek naar knoestige kronkelbomen VU: Frank Smeets, Grote Baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren
De Duizendjarige Eik in ‘t nieuw
In Lummen staat ĂŠĂŠn van de oudste bomen in Vlaanderen: de Duizendjarige Eik.. Een mysterieuze boom met een lange geschiedenis van heksenverbrandingen en onthoofdingen, maar ook liefdesverklaringen‌ Een boom die het verdient om in de kijker te staan, om bewonderd te worden! Daarom steken we ‘m in een nieuw kleedje! Speelse infoborden, kunstige zitbankjes en kronkelende plankenpaden leiden je langs de Duizendjarige Eik en zijn nageslacht. De schitterende uitkijktoren en een gigantische panoramafoto genomen vanop de top van de boom, maken van het domein van de Duizendjarige Eik de ideale zondagnamiddagtrip‌
woonde. die dicht bij de Duizendjarige Eik “We gingen vaak naar nonkel Jules, Dikke Eik‌ en geesten die rondwaren aan de Hij vertelde ons dan over de spoken Lees verder op pagina 14
Het volledige programma van het Boomenfeest lees je op de volgende bladzijde van deze landschapskrant. Fvspqfft!Gpoet!wpps!Qmbuufmboetpouxjllfmjoh/! Fvspqb!jowftuffsu!jo!{jko!qmbuuf!mboe/
Krant13A.indd 1
7/05/09 14:03
Eik!
Een boekje over een boom saai? Niet dez e ‘‘Eik’! Met zijn meer dan dertig bladzijden is dit magazine een echt hebbeding. Tips voor boment rips, zelf een bakoven maken, de geheimen van de eik‌ het zijn maar enkele van de artikels. Wel oplett en dat de kids er niet mee gaan lopen, want ook aan hen is gedacht: een leuke fotostrip, verhaaltjes voor het slapengaan, zelf eikeltollen maken, ze zijn er uren zoet mee! De Lummenaren krijgen dit boekje gratis in de brievenbus begin juni. Woon jij niet in Lummen, ma ar wil je toch graag een exemplaar? Kom dan naar het Boomenfeest en neem je eigen exemplaar mee naar huis!
we
l
eik_01_36.indd 1
B
au
Op zondag 21 juni wordt het volledig vernieuwde domein feestelijk geopend met een heus Boomenfeest. Op www.duizendjarigeeik.be vind je alles over deze oude eik, het Boomenfeest en de verhalen van Lummenaren over de ‘kleinere’ broertjes van de Duizendjarige Eik: de knoteiken!
Š Frans Van Bauwel
Oude bomen in de Kempen
ns Š Fra
va n
KNIP MIJ UIT !
Goed voor 1 gratis herbruikbare boodschappentas Op het Boomenfeest (vanaf 13u) kan je deze bon aan de stand van het Regionaal Landschap Lage Kempen inruilen voor een gratis herbruikbare boodschappentas van de Duizendjarige Eik. 1 bon per gezin, geldig tot einde voorraad. 13-05-2009 13:16:21
Feest aan de Duizendjarige Eik | p.02 KOM NAAR HET
BOOMENFEEST! •
Zondag 21 juni 2009 Duizendjarige Eik Lummen
Ik hou van jou!
Beloof elkaar 1000 jaar trouw…
Op 21 juni om 11u nodigen we alle verliefde koppeltjes uit om onder de beschermende armen van de Duizendjarige Eik hun liefde te verklaren via het oude Keltische handvastingritueel. De eik staat als geen ander symbool voor levenskracht, harmonie en vruchtbaarheid. De monumentale Duizendjarige Eik is dan ook dé ideale plaats om elkaar 1000 jaar trouw te beloven. Wil jij ook meedoen met de liefdesceremonie onder de Duizendjarige Eik? Schrijf je dan snel in op info@rllk.be of via 011/78 52 59 met jullie twee namen en adresgegevens. Wij bezorgen je dan alle praktische informatie.
GRATIS!
Op zondag 21 juni 2009 - zomerzonnewende - wordt het volledig vernieuwde domein van de Duizendjarige Eik in Lummen feestelijk ingehuldigd met een heus Boomenfeest! Al in 1905 vierden belangrijke Belgen, waaronder James Ensor, Oostends schilder en Nicolas Theelen, stichter van Het Belang van Limburg, hun eigen Boomenfeest aan de Duizendjarige Eik. Wij doen het 100 jaar later in ’t lang en in ’t breed over. We beginnen er al aan om 5u ’s ochtends met boomyoga en gaan door tot ’s avonds met leuke activiteiten voor jong en oud!
Bezoek ook www.duizendjarigeeik.be Doorlopend vanaf 13u
Wakker worden!
3 Kunst aan de Eik: Kunstkring Lumina is creatief met
Kaz
oufanfare Moed
lijn
en met de wichel ro
naa rl
ey
4
ing
3
1
5
00 19
2
6
r Voo
INGANG
lee
sh
er k d e Ei
Lu ts
n
De e hel ende bom kracht van
8 ert -
N725
- Lum
men
Het domein van de Duizendjarige Eik ligt langs de N725 Lummen-Meldert (richting Tessenderlo), aan de rechterkant vanuit Lummen. Er is gratis bewaakte parking voorzien op het terrein naast de Duizendjarige Eik, aan de Dikke Eikstraat. Volg de pijlen! Nog beter: kom met de fiets! Ook die kan je kwijt op de parking. Bovendien krijg je van de parkeerwachter een bonnetje dat je aan de stand van het Regionaal Landschap Lage Kempen kan omruilen voor een gratis wandelkaart (zolang de voorraad strekt).
1 Fotoclub De Eik maakt van jou een foto in een 2 2 4 5 10 10 11 11 11
decor uit de jaren 1900 Raadpleeg het Keltisch Boomorakel en lees je Boomhoroscoop Infostand leylijnen en aardstralen opsporen met de wichelroede Demonstratie boomverzorging en boomklimmen Workshop: zelf een bezem maken Houtkunstenaar Joost Vanvoorde maakt houtsculpturen met de kettingzaag Demonstratie mobiele boomzaag Een natuurgids vertelt over het landschap aan de Duizendjarige Eik Beklim de nieuwe uitkijktoren en geniet van het zicht Kindergrime & Keltische tatoeages
nia
Voorstellingen
1 13u Theater aan de Eik 1 13u30 Kinderkoor De Decibels brengt een ode aan de 6 14u
Doorlopend vanaf 14u
Hoe geraak je er?
Krant13A.indd 2
oe n ©K
eus je He ksje Wijsn
Folk van N
aa n
9
Meld
o ek
ara go
The at
7 10
11
en
ard
jare n
8 8 8 9 9
lh Vo
Foto’s uit de
Boomy oga
de Duizendjarige Eik Oude volksspelen Boomcafé met (h)eerlijke hapjes en drankjes Folkgroep Naragonia brengt vrolijke sfeermuziek Standjes van de verschillende partners Compostmeesters tonen creatieve tips voor tuinafval
e ed
Eik met zonnegroet (± 1u) 1 7u Boommeditatie, ervaar de helende kracht van bomen en geniet van een relaxerende wandeling (±2u) Opgelet! Voor deze activiteiten moet je vóór 18 juni inschrijven via info@RLLK.be of tel 011/78 52 59. Het is gratis, maar het aantal plaatsen is beperkt, dus wees er snel bij! Voor de boomyoga moet je zelf een matje voorzien.
Op zoek
1 5u Boomyoga aan de Duizendjarige
7 14u 1 14u15 2 14u30 1 15u 6 15u 1 15u15 7 15u30 6 16u 1 16u15 2 16u30 1 17u 6 17u 7 17u
Duizendjarige Eik Voorleeshoekje: Heksje Wijsneus en de wijze bomen, Mannetje Tak Workshop: maak je eigen kruidenhapjes en -drankjes Kazoufanfare Moed en Volharding Workshop: leylijnen en aardstralen opsporen met de wichelroede Theater aan de Eik Voorleeshoekje: Heksje Wijsneus en de wijze bomen, Mannetje Tak Kazoufanfare Moed en Volharding Workshop: maak je eigen kruidenhapjes en -drankjes Voorleeshoekje: Heksje Wijsneus en de wijze bomen, Mannetje Tak Kazoufanfare Moed en Volharding Workshop leylijnen en aardstralen opsporen met de wichelroede Theater aan de Eik Voorleeshoekje: Heksje Wijsneus en de wijze bomen, Mannetje Tak Workshop: maak je eigen kruidenhapjes en -drankjes
13-05-2009 13:16:57
Oude bomen in de Kempen | p.03 Je merkt het pas als je erop begint te letten. In onze streek staan heel wat bijzondere, oude bomen. Soms met een verhaal, een eigen naam of een vreemde vorm. Kijk maar eens rond en misschien vind je in jouw buurt ook nog wel zo’n statige mastodont of mysterieuze kronkelboom. Wij zetten er alvast enkele op een rijtje!
© Frans Van Bauwel
De Duizendjarige Eik van Lummen is één van de oudste nog levende bom en in Limburg! In al die eeuwen heeft hij heel wat meegemaakt. Onder zijn takken werd recht gesproken, gefees t, oorlog gevoerd en hij is zelfs in brand gestoken. De boom heeft Lum men zien groeien, terwijl hij zelf langzaam ouder werd. Al in 1940 wer d deze mythische boom beschermd als monument. Op hetzelfde domein werden ook zijn zoon en kleinzoon geplant. Aan de achterzijde van het domein heb je een prachtig uitzicht over de glooiende Vallei van de Zwa rte Beek. Het spreekt voor zich dat deze inspirerende plaats bewaard moe t blijven voor het nageslacht. Met verschillende partners werd de afgelop en jaren hard gewerkt om de Duizendjarige Eik terug in ere te her stellen en de aandacht te geven die hij verdient. Het resultaat kan je van af 21 juni bewonderen op de volledig vernieuwde site van de Duizendjarige uit Lummen! Eik. njedreef was de Deze 250 jaar oude Kasta tot Kelchterhoef vanuit vroegere toegangsweg en vaak gebruikt om Houthalen. Dreven werd zoekers en ze zorgden indruk te maken op de be en zon of hevige voor een beschutting teg ke, tamme kastanjes regen. Deze, soms erg dik knapbeurt. zijn toe aan een fikse op scheurd en het dood Sommige bomen zijn ge voor wandelaars. Daarhout kan gevaarlijk zijn nele boomverzorger om neemt een professio r handen. Zo kunnen ze Kusjes van de de kastanjebomen onde sieren. uit Houthalen-H jaren trots Kelchterhoef en erd nd ho g no elchteren Open MonumentenZondag 13 september, op htige dreef in de kijker dag, zetten we deze prac ef komen wandelen en kan je in Kelchterho sen die je vertellen langs ‘houtspots’ met gid ke activiteiten voor over het landschap en leu Zomerse groeten de kids!
Dikke knuffel van de
Duizendjarige Eik
Monumentale bomen vind je soms op de vreemdste plaatsen. Zoals deze eik op het oude mijnterrein aan het einde van de Magazijnstraat in Heusden-Zolder. Hij is al vaak op het nippertje aan de dood ontsnapt en is getekend door vandalisme. Bovendien parkeerden auto’s op zijn wortels, wat hem ook al geen deugd deed. Hoog tijd dus om deze oude boom een facelift te geven. Met een hoogtewerker geraakte een professionele boomverzorger tot aan de hoogste takken om ‘m te snoeien en het dood hout uit de kruin te halen. Rond zijn stam werd een omheining gezet, zodat auto’s de wortels niet meer kunnen beschadigen. Zo kan-ie er weer enkele decennia tegen!
Kastanjedreef
Mijn-eik
van de uit Heusden-Zolder
Vrolijke groetjes
sburg!
uit Leopold m o o b s id e h ij r V van de
Lieve groetjes van de
lindedreef uit Le
opoldsburg!
Enkele jaren geleden we rd de beroemde Kluis van Bolderberg volledig gerestaureerd en terug opengesteld voor he t publiek. Het ideale moment om oo k het landschap rondom de Kluis eens onder handen te nemen. Daar staan immers zeven gro te lindes, symbool voor ‘De Zeven He erlijkheden’. Omdat de bo men geen eeuwig leven beschoren is, werden al zeven nieuw e lin des geplant, zodat zij op termijn de oude bomen vervangen . De verdwenen monumenta le oude beuk kreeg in rui l dri e nieuwe beuken en rondom werde n nog verschillende oude bo men verzorgd.
© Wim Gombeer
© Wim Gombeer
Leopoldsburg heeft wat met lindes, zoveel is duidelijk. uis een Naast de Leopold III-dreef, staat ook aan het gemeenteh emd. bijzondere linde. De vrijheidsboom, zo wordt hij geno Wereldde Twee de Hij werd dan ook geplant bij de bevrijding in oorspronoorlog. De boom die je vandaag ziet is echter niet die Dat wil jaar. twee kelijke boom, want die overleefde het maar jaar oud is. zeggen dat deze zilverlinde toch ook al meer dan 60 eens goed hem rger In de zomer van dit jaar gaat een boomverzo er weer een opknappen, zodat hij weer nieuwe scheuten krijgt en tijdje tegen kan!
Leopoldsburg pronkt In de Leopold III–laan in het centrum van n rijen, waarvan er nog een unieke lindedreef van maar liefst zeve zijn Amerikaanse eik. zes zichtbaar zijn. Twee rijen van de dreef Boudewijn. De laatste De lindedreef kreeg de zegen van Koning l wat bomen stierven. jaren had de lindedreef het moeilijk: hee rechtstaande bomen een Bovendien was het dood hout van de nog het afgelopen jaar 93 gevaar voor de omwoners. Daarom werden lindebomen. De gekapte bomen gekapt en vervangen door nieuwe ende kunstprojecten bomen vonden een nieuw leven in verschill le tientallen jaren zal onder de noemer ‘Tilia Cordata’. Binnen enke de dreef terug de straat domineren.
Groeten van de lindes
aan de Kluis in Bolderberg
Knoestige knarren
Ze lijken veel minder oud, maar ze zijn misschien wel het oudst van allemaal: knoteiken! In de streek van Lummen, Halen en Beringen hebben we er al meer dan 650 geteld. Uniek voor Vlaanderen! Knoteiken zijn eiken die om de ca 7 jaar werden geknot, zodat men brandhout had van de takken die werden afgezaagd. Een typisch gebruik uit deze streek, tot aan de Tweede Wereldoorlog. De knoteiken die je vandaag nog ziet zijn vaak al tientallen jaren niet meer geknot, waardoor ze gaan scheuren of zelfs sterven. Omdat ze zo typisch zijn voor onze streek, zou het jammer zijn om ze verloren te laten gaan! Daarom: knot die knoestige knarren! Hoe je dat moet doen lees je in onze praktische knoteikenhandleiding. Stap voor stap bekijken we de boom en leggen we uit hoe je precies moet knotten. En dat kan natuurlijk ook bij nieuwe jonge eiken! Vraag gratis je knoteikenhandleiding via info@rllk.be of tel 011/78 52 59. In de gemeenten Lummen, Halen en Beringen kan je ‘m gratis afhalen op de milieudienst van de gemeente.
Krant13A.indd 3
13-05-2009 13:19:17
p.04 | Terug in de tijd
Wil je het volledige verhaal horen? Ga naar
Lummenaren over ‘hun’ knoteiken en wat ze er mee deden…
www.duizendjarigeeik.be
“Sinken waren hol van boven en de uilen gingen daar graag in wonen. Heel wat Lummense kerels roofden de nesten van de steenuilen leeg om ze thuis verder op te kweken.” Cyriel, °1926
© KIK-IRPA Brussel
“In een holle sunk zit goede potgrond. Maria is ooit door een in een sunk broedende steenuil in de hand gepikt, toen ze van haar oma potgrond uit de sunk moest halen.” Albert, °1926
© Frans Van Bauwel
rg, Collectie Limburgensia © Provinciale Bibliotheek Limbu
“In de omgeving van Lummen gebruikt men het woord ‘sinken’ of ‘sunken’ voor knoteiken. In Eversel (Heusden) stonden sinken, maar lang niet zoveel als in Lummen. Ze stonden vooral langs kerkpaadjes en in de hagen. Dat konden er wel 15 tot 20 zijn op 200m haag.” Modest, °1923
“Al het hout in de hagen en aan de sunken werd om de 6 à 8 jaren afgekapt en tot mutters of mutsaarden gebonden. Elk jaar gebruikte een gemiddelde boerderij zo’n 300 mutters voor oven en stoof. Men bewaarde de mutters in een houtmijt, waar ze lang genoeg (2 jaar) konden drogen.” Theophiel, °1928
“Er waren ooit zoveel meikevers dat het eikenhout helemaal kaal gevreten was. Er waren jaren dat het stonk van de meikevers. Die maken bolletjes groene uitwerpselen en als er veel van ligt dan stinkt het ‘overal’!” Jozef, °1925
Het leven zoals het vroeger was
“Er waren in Lummen maar twee auto’s!”
“Er waren in Lummen maar twee auto’s toen. De wegen waren allemaal modderig. Als de kinderen op school kwamen, waren hun klompen nat en zaten ze met blote voeten in de klas. Als ze een boterham met boter wilden, moesten ze eerst de koe melken, boter draaien en de oven aanmaken om brood te bakken! De kinderen werkten toen heel hard! Hun les leren deden ze onderweg naar school, want thuis moesten ze meehelpen op de boerderij.” Dat hoorden de vijfdeklassers van basisschool De Wegwijzer uit Lummen op 29 en 30 april in het nabijgelegen rusthuis Meerlehof. De 80- en zelfs 90-plussers van het rusthuis werden door de kinderen geïnterviewd over hún kindertijd. En die verschilde wel heel erg met wat de kids vandaag doen. Gelukkig zijn de tijden veranderd, vinden de kinderen, maar het was wel bijzonder leerrijk! Dit project kadert binnen het Erfgoedproject ‘De Oude Kempen Leren Kennen’ van het Regionaal Landschap Lage Kempen met steun van de provincie Limburg en de Koning Boudewijnstichting.
WEDSTRIJD: © Monique Bogaerts
Internationaal Symposium ‘Oude Bomen als Levend Erfgoed’
Win de dvd-box van Planet Earth of een fles Dennenknopje!
Wist je dat in het noordwesten van Limburg meer dan 4500 ha aaneengesloten bos ligt? Geen wonder dat dit ‘Bosland’ heet! Dit ‘land’, verspreid over de gemeenten Hechtel-Eksel, Overpelt en Lommel wil samen met het Agentschap voor Natuur en Bos het kindvriendelijkste bos van Vlaanderen worden.
Kan jij raden welk detail van een mooi plekje uit Bosland op deze foto staat? dromen tussen bomen We zoeken de gemeente en een benaming. Britse experts Jill Butler en Ted Green bij een Lummense knoteik. Op 14 april organiseerden we in Hasselt een internationaal symposium rond monumentale bomen. Met 200 deelnemers uit verschillende sectoren was het een enorm succes. Kon je er niet bij zijn, maar wil je toch graag de presentaties volgen? Surf dan naar www.duizendjarigeeik.be en bekijk de video’s van de presentaties, het fotoverslag of download de teksten.
Stuur ons het juiste antwoord vóór 30 juni 2009 via info@RLLK.be of naar RLLK, Grote Baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren. Wie weet win jij wel een fles Dennenknopje, heerlijke jenever van dennenappels uit Bosland. Of krijg je de dvd-box ‘Planet Earth’ thuisgestuurd: de baanbrekende natuurserie van de BBC die je het ultieme portret van onze aarde schetst. Doe dus snel mee en win! De winnaar van de vorige Landschapskrant was Adriën Gilis uit Lummen.
COLOFON Deze krant wordt twee maal per jaar gratis verspreid op 120.000 exemplaren. Volgende uitgave: winter 2009. V.U. Frank Smeets, Regionaal Landschap Lage Kempen vzw, Grote Baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren. tel. 011/78 52 59. E-mail: info@RLLK.be, www.RLLK.be Redactie en foto’s: RLLK. Ontwerp: www.seegersgombeer.be. Druk: Concentra.
Krant13A.indd 4
Deze landschapskrant kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, het Agentschap voor Natuur en Bos en het Agentschap voor Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed, Europa, de provincie Limburg en de gemeenten Beringen, Bocholt, Halen, Ham, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, HeusdenZolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg, Lommel, Lummen, Neerpelt, Overpelt, Tessenderlo en Zonhoven. 13-05-2009 13:20:47