NUMMER 14 - JAARGANG 6 - HERFST 2009
Het Regionaal Landschap Lage Kempen wil ons waardevolle landschap zoveel mogelijk behouden en kansen geven zodat we er in de toekomst nog meer van kunnen genieten. We doen dit samen met de Vlaamse overheid, de
p. 3
Provincie, natuurverenigingen, boeren, jagers, toeristische organisaties en 15 gemeenten.
p. 4
Planten in de Lage Kempen
LANDSCHAPSKRANT
= R E I H N A V PLANTEN ! R E I Z E L P DUBBEL Wit +
Panton
e: 228
C
Wit +
C=0 M=
100 Y=
5 K=40
Bestel ze nu extra voordelig! p.2
Week van het Bos
Nóg meer In den Brand
Wandelkaart In den
Brand
Wie maar niet genoeg kan krijgen van dit prachtige gebied, moet gewoon nog eens terugkomen! Dat kan op 18 oktober. Om 14u nemen gidsen van Natuurpunt je mee op een heuse paddenstoelenwandeling voor groot en klein. Wil je mee op zoek naar kabouters en elfen? Ga je liever mee op excursie met een paddestoelenspecialist? Of wil je vooral genieten van een flinke herfstwandeling? Het kan allemaal! Inschrijven is niet nodig en ’t is helemaal gratis. Meer info krijg je bij Natuurpunt Hechtel-Eksel op 011/73 12 79 of natuurpunt.hechtel-eksel@skynet.be
Opening nieuw wandelgebied: In den Brand (Hechtel-Eksel)
Kom ze ontdekken op zondag 11 oktober. Er staat allerlei leuks op het programma: • poppenkast theater ‘De avonturen van moemoe en vava’ (14u30, 15u30 en 16u30) • Op stap met de boswachter (14u en 16u) • Knutselatelier voor de kids (doorlopend) • Goochelacts van Peter Pocus (doorlopend) • Spelen in de grootste zandbak van Vlaanderen (doorlopend) • Bosbar (doorlopend) • infostand In den Brand (doorlopend)
azz i
Op 11 oktober ben je welkom in Hechtel-Eksel voor de opening van de nieuwe wandeling ‘In den Brand’. Laat de kids alvast hun schepje en emmertje inpakken, want ze kunnen hier spelen in een reusachtige natuurlijke zandbak! Hoe kan het ook anders in ‘Bosland’, het grootste kindvriendelijke bos van Vlaanderen! Het wandelgebied ‘In den Brand’ dankt haar naam aan het brandhout dat de vroegere inwoners van Hechtel hier kwamen halen. Bovendien beschermden de aangeplante bomen het dorp tegen de oprukkende stuifduinen. En die stuifduinen bestaan nog steeds! ©
R
PRAKTISCH Waar? In den Brand, Kamertstraat, Hechtel-Eksel Gratis, inschrijven niet nodig. Meer info krijg je bij Bosland, rasa.zukauskaite@lne.vlaanderen.be of op www.weekvanhetbos.be
0,75 € 0,75 € 1,50 € 0,70 € 0,70 € 0,70 € 0,60 € 0,70 € 0,60 € 0,60 € 0,75 € 0,70 € 1,00 € 0,75 € 0,70 € 2,50 € 0,80 € 1,00 € 0,70 € 0,60 € 0,80 € 1,50 € 0,60 € 0,70 € 5,00 € 5,00 € 5,00 € 20,00 € 10,00 € 9,00 €
Haagbeuk (80/100) Hazelaar (80/100) Hulst (40/60) Inh. Vogelkers (80/100) Lijsterbes (80/100) Meidoorn (60/90) Ruwe berk (80/100) Spork (80/100) Vlier (80/100) Zoete kers (80/100) Zomereik (80/100) Zwarte els (80/100) Gele kornoelje (60/100) Hondsroos (80/100) Kardinaalsmuts (80/100) Knotwilg (staken 2,5 m) Linde (80/100) Ratelpopulier (80/100) Rode kornoelje (80/100) Sleedoorn (80/100) Tamme kastanje (80/100) Taxus (40/600) Veldesdoorn (80/100) Wilde liguster (80/100) Bloemzaden akker (voor 25m2) Bloemzaden meerjarig (voor 25m ) Bloemzaden vlinders (voor 25m2) Lidgeld Natuurpunt Nestkast Vogelvoedersilo
......................………………………………………………..............
Hasselt Putvennestraat z/n, parking domein Kiewit Neerpelt Tussenstraat 10, bezoekerscentrum De Wulp Leopoldsburg Michellaan, gemeentelijke werkplaats Beringen Grauwe Steenstraat 7/2 Koersel, bezoekerscentrum De Watersnip Tongeren Sint-Truidersteenweg 323, PIBO Peer Industrieweg, gemeentelijk recyclagepark Maasmechelen Veeweidestraat, gemeentelijke serre Hechtel hoek Hoefstraat – Katerstraat, Katershoeve Lummen Sint Ferdinandstraat 1, CBO Sint Ferdinand Kortessem Daaleindestraat, Parking P3 (aan Aldi) Bocholt Smeetshofweg 1, Smeetshof Sint-Truiden Sint-Jorisstraat 12 Schurhoven, Stedelijke groendienst
Zaterdag 28 november ’09 (10-12u)
Diepenbeek Spoorstraat, gemeentelijke parking Alken Parkstraat 11, basisschool Terkoest Bree Stadsplein 1 Borgloon Grootloonstraat 111a, Stalling NP Rijkhoven Bosselaar 11, omgeving Apostelhuis Schulen Stationstraat, parking station Voeren De Planck 8 Lanaken Neerharenweg 11, kinderboerderij As Kerkplein te Niel-bij-As
Zaterdag 21 november ’09 (10-12u)
PrAKtisCH
Natuurpunt Limburg – Domein Kiewit – 3500 Hasselt /i °Ê䣣ÊÓ{ÊÈäÊÓäÊqÊ >ÝÊ䣣ÊÓ{ÊÈäÊÓ v J >ÌÕÕÀ«Õ Ì LÕÀ}°LiÊUÊÜÜÜ° >ÌÕÕÀ«Õ Ì LÕÀ}°Li
Meer info?
UÊ6iÀÃÌÕÕÀÊ`iâiÊLiÃÌi L Ê«iÀÊv>ÝÊ vÊ«iÀÊ« ÃÌÊ >>ÀÊ >ÌÕÕÀ«Õ ÌÊ LÕÀ} UÊ"vÊ}>Ê >>ÀÊ `iÀÃÌ>> `iÊÜiLà ÌiÊi ÊÛÕ Ê`>>ÀÊ`iÊLiÃÌi L Ê > Vóór 6 november 2009 www.natuurpuntlimburg.be
Bestellen
LiÀi `Ê iÊÌÕ Ê> Û>ÃÌÊÛ ÀÊ «ÊÛjj ÊiÝÌÀ>Ê iÛi °Ê
HIER aan te planten. Vul dus als de bliksem de bestellijst in en
i «Ê iÊ`iÊv>Õ >Êi Êy À>Ê }Êii ÃÊiÝÌÀ>Ê` ÀÊPLANTEN VAN
waarmee je de natuur al een groot plezier doet. En ten tweede
help je de natuur tweemaal vooruit. Ten eerste plant je inheems,
VAN HIER aan. Dus met de aankoop van natuurpuntplantjes
Daarom bieden ze voor de verkrijgbare soorten, PLANTEN
mogelijk aanplantingen gebeuren met PLANTEN VAN HIER.
© Foto’s: Vilda, RLH, Paul Busselen
Vroeger werd gedroogde bast van takken en twijgen van de spork gebruikt als laxeer- en purgeermiddel. Vandaar ook zijn bijnaam, de vuilboom. Deze sterke struik kan zelfs op de arme zandgronden overleven. Hij wordt één tot vier meter groot en zijn twijgen zien bloedrood. Sporkehout heeft betrekkelijk weinig bloemen, maar bloeit de hele zomer door. In de lente wemelt hij van de bijen, vliegen en kevers. Een ideale soort dus voor imkers. De besjes kleuren doorheen de seizoenen van geelachtig naar rood naar zwart. Al zijn de bessen gegeerd door vogels, voor mensen zijn ze giftig.
sporkeHoUT* (Rhamus frangula)
zoogdieren en vogels hem graag als broed- en schuilplaats.
De meidoorn is beter bekend als ‘prikkenhaag’ of ‘doornhaag’. Hij wordt tot 5 meter hoog, gedijt op alle bodems en is goed bestand tegen snoei. Dus wil je een struik of haag die er het hele jaar prachtig uitziet en die weinig onderhoud vergt, dan is meidoorn de ideale soort. In mei en juni toont hij zijn witte bloemenpracht. Nadien krijgt hij doffe paarsrode vruchten die mooi afsteken tegen de glanzend groene bladeren. Het is een rasechte struweelvormer die eeuwenlang dienst heeft gedaan als afschermer van erf en akker. Maar laat je hierdoor niet misleiden, ook in een tuin kan hij zowel vrijstaand als in een haag er prachtig uitzien. Bovendien gebruiken
Meidoorn* (Crataegus monogyna)
De sleedoorn brengt als vroege bloeier onmiddellijk na de winter kleur in de tuin. Hij is al sinds 5000 v. Chr. aanwezig in onze contreien. Vroeger werd hij opgekweekt door boeren en gebruikt als veekering. Nu komt hij nog steeds het best tot zijn recht als haag of als laag struikbosje. Met de aanplant van een oorspronkelijk inheemse sleedoorn haal je niet alleen een prachtige plant in de tuin, maar help je meteen de natuur een handje. De ingevoerde sleedoorn bloeit immers véél te vroeg voor onze bloembezoekende insecten. De donkere besjes kan je na de vorst op jenever leggen om zo je eigen sleedoorndrankje te brouwen.
sleedoorn (Prunus spinosa)
bottels niet gebruikt, zullen de vogels er zeker van smullen in de winter.
In de middeleeuwen werd deze plant gebruikt om hondsdolheid tegen te gaan. Hieraan dankt hij zijn minder flaterende naam. De eenvoudige roos wortelt in vrijwel elke grond. Hij wordt tussen de één en de drie meter groot. Je kan hem als struik aanplanten of tussen een haag laten kronkelen. Deze roos laat zijn grote witte of roze bloemen zien in de vroege zomer. In de late zomer worden de scharlakenrode bottels zichtbaar die je kan gebruiken om jam of thee van te maken. Deze bottels zijn een grote vitamine C-bron en helpen je door alle winterkwaaltjes heen. Als je de
Hondsroos (Rosa canina)
AfHAAlPunt ...............................................................................
GsM ...................………………………………………............................
tel
ADres ...............................................................................................
nAAM .................................................................................................
Dit is typisch Kempisch! Woon je in de Kempen, plant dan bij voorkeur deze planten!
totAle Prijs
AfHAAlPunten
0,70 €
Gelderse roos (80/100)
2
Noteer datum en afhaalpunt alvast in je agenda. Betalen gebeurt bij afhaling. Je krijgt dan ook de nodige plant- en zaaitips. Alle plantgoed is met blote wortel. Als je plantgoed komt afhalen met een open aanhangwagen, breng dan een doek of plastic mee om de wortels af te dekken.
0,60 €
Es (80/100)
Natuurpunt Limburg is al volledig overtuigd. Er moeten zoveel
1,20 €
Brem (40/60)
De nAtuur zAl je DAnKBAAr zijn
0,80 €
Prijs
Boswilg (80/100)
AAntAl
1,00 €
Prijs/st
Beuk (80/100)
soort (Hoogte in cm)
* Planten van hier herken je aan dit logo
VerKooP VAn BoMen, struiKen en PlAnten VAn Hier*
aan het bovenstaand logo.
De enige echte
sen. Niets dan voordelen dus!
H e t e u r o p e e s L a n d b o u w f o n d s v o o r p L at t e L a n d s o n t w i k k e L i n g : e u r o pa i n v e s t e e r t i n z i j n p L at t e L a n d
*Dit is typisch Kempisch! Woon je in de Kempen, plant dan bij voorkeur deze planten!
De eiken wortelen al zo lang in onze gronden dat ze onmisbaar zijn geworden voor de honderden planten- en diersoorten die al eeuwen op hen rekenen. Zo is het insectenleven op een oorspronkelijk inheemse zomereik uitzonderlijk rijk. Doorheen de geschiedenis is de eik ook onmisbaar geworden voor de mens. Daarom werd de eik vroeger vereerd als heilige boom en stond hij symbool voor moed en wilskracht. De eik bloeit van april tot mei. De eikels zijn niet alleen leuk om mee te knutselen, je kan ze ook gebruiken om gelei of bloem en dus brood mee te maken. Wel eerst koken, want eikels bevatten een licht giftige stof.
zoMereik* (Quercus robur)
De hazelaar is 10 000 jaar geleden in onze bossen komen wonen. Hij is dus zeer goed aangepast aan de leefomstandigheden bij ons. Bovendien onderhoudt hij goede relaties met vogels, zoogdieren en insecten. Met de aanplant van een hazelaar haal je dus direct heel wat leven naar je tuin. Hij groeit meestal uit tot een meerstammige struik en wordt circa 5 meter hoog. Deze notelaar is ideaal voor de minder actieve mens. In de herfst gewoon even schudden aan de struik en de hazelnootjes komen vanzelf naar je toe.
Hazelaar* (Corylus avellana)
Ook al is hij een vrij recente inheemse soort, de lijsterbes is onmisbaar in onze streek. Bekend als een echte vogelboom is hij ook een voedselbron voor vele zoogdieren en insecten. Zowel bladeren als twijgen en vruchten worden verorberd door kleine eters. Vrijwel alles wat de lijsterbes produceert is direct bruikbaar. Van gedroogde lijsterbloesem kan je thee zetten. De oranje tot vuurrode bessen kan je koken (ze bevatten lichtgiftige stoffen) en verwerken tot vruchtengelei. En het loof en de twijgen kunnen gebruikt worden als aanvulling op het veevoer. Zonder directe concurrentie kan de lijsterbes tot 10 meter hoog worden, maar vaak treffen we hem aan als struik of kleine boom.
liJsTerbes* (Sorbus aucuparia)
De haagbeuk is van oudsher een typische boom in onze Limburgse bossen. Want ondanks wat de naam doet vermoeden is de haagbeuk een boomsoort. Hij kan tot 25 meter groot worden en is uiterst geschikt om als hakhout te gebruiken. Vaak wordt hij aangeplant als bodemverbeteraar, vanwege zijn goed composteerbare bladeren. De meeste mensen planten hem echter aan als haag. Hiervoor is hij ideaal. Want in tegenstelling tot beuk, is hij niet gevoelig voor bladluis. Wie weet lok je door middel van de haagbeuk wel een appelvink naar je tuin. Deze vogel laat door midden gebeten haagbeuknootjes achter als herinnering aan zijn maaltijd.
HaagbeUk* (Carpinus betulus)
een grote schaarste. Met behulp van sensibilisering en gerichte acties hopen we het tij te doen keren.
kostbare plantgoed, zodat iedereen PLANTEN VAN HIER kan kopen en aanplanten. Want op dit moment is er nog
schapswerken steeds PLANTEN VAN HIER gebruiken. Maar onze belangrijkste doelstelling is het vermarkten van dit
oogsten we zaden op deze locaties en kweken we deze zaden op. Op deze manier kunnen we voor onze eigen land-
nood te helpen. Om dit te bereiken beschermen we de plaatsen waar nog PLANTEN VAN HIER te vinden zijn. Ook
De drie Limburgse regionale landschappen hebben de handen in elkaar geslagen om de PLANTEN VAN HIER uit de
herken je
en hebben bijgevolg grotere overlevingskan-
aangepast aan onze milieuomstandigheden
heb je minder snoeiafval. Ze zijn ook beter
je. PLANTEN VAN HIER groeien trager en dus
help je niet alleen de biodiversiteit een hand-
Met de aanplant van een PLANT VAN HIER
heeft dus nood aan PLANTEN VAN HIER!
van dit insect. Onze planten- en dierenwereld
entegen wel aangepast aan de levenscyclus
De Sleedoorn van Belgische komaf is daar-
voorbeeld te vroeg voor de sleedoornpage.
Drie reGionAle lAnDsCHAPPen zetten ziCH in Voor
Maar de zomereik die je bij een kweker of een
hier bijvoorbeeld al sinds mensenheugenis.
de goedkope import. De zomereik groeit
dwijning van deze PLANTEN VAN HIER is
hebben gevestigd. De oorzaak van de ver-
zich na de laatste ijstijd in onze contreien
struiken die afstammen van de planten die
Deze PLANTEN VAN HIER zijn de bomen en
plezier!
Kortom: planten van hier, da’s dubbel
zo geniet jij van méér leven in de tuin.
nét rijp wanneer zij honger hebben. En
dol op, want de bessen en zaden zijn
Insecten en vogels zijn er bovendien
De ingevoerde Sleedoorn uit Italië bloeit bij-
Kempen en doen het hier uitstekend.
me. Hierdoor zijn ze niet aangepast aan ons
nieuwkomers hebben een heel ander bioritklimaat, onze bodem en onze fauna en flora.
.
ken. Meer variatie is meer plezier. Maar de
voerd. Op zich is dat niet zo erg, zou je den-
tuincentrum koopt, is zo goed als zeker inge-
Deze planten horen écht thuis in de
voor een
zelf voor zorgen! ‘t Is heel simpel: kies
kleurrijke vlinders: klinkt leuk? Je kan er
Een tuin vol kwetterende vogels en
p.04 | Bezems helpen vlinders!? Dat bezems vlinders kunnen helpen, klinkt bizar, maar toch is het waar. Hoofdspelers in dit verhaal? De heivlinder, de heide en het pijpenstrootje… De heivlinder leeft op de heide en het zand, en valt door zijn perfecte schutkleur helemaal niet op. Hij is verzot op de nectar van struikheide en houdt van de zomerse warmte. Je kan ‘m zien tussen half juli en begin september. Een groot deel van zijn tijd spendeert hij aan zonnebaden, maar af en toe zoekt hij verkoeling in de schaduw. Vandaag is het een vrij zeldzame vlinder en vind je hem vooral nog in de duinen en in de Kempen. De heivlinder, zijn naam zegt het al, heeft heide nodig om te overleven. Het is dus erg belangrijk om de heide in stand te houden, zodat de heivlinder kan blijven fladderen. Wist je trouwens dat Hamont-Achel de heivlinder heeft geadopteerd en er alles aan doet om ‘m te helpen?
nte ns
Zonnebaden met de heivlinder
oen © J er
Me
Pijpenstrootje Pijpenstrootje is een grassensoort die ook groeit op een droge bodem. Als je deze sterke plant z’n gang laat gaan, verdringt hij al snel de purperen heide heide. Om de heide én de heivlinder een kans te geven moeten we er dus voor zorgen dat het pijpenstrootje regelmatig verwijderd wordt. Da’s niet simpel, want het pijpenstrootje heeft wortels van wel meters lang!
p sca .reco llectingland
e
s.b e
Eindeloze heidevlakte
art ass © J. M
Je kan je vandaag nog moeilijk voorstellen dat de Kempen zo’n eeuw geleden nog bestonden uit niets dan heide. In de 17e en 18e eeuw was de heide op zijn hoogtepunt. Soms viel er kilometers ver geen boom te bekennen. Heide is echter een cultuurlandschap. Als je de natuur zijn gang laat gaan, wordt heide vanzelf weer bos. Maar uit noodzaak om te overleven hield de mens zelf de heide in stand. Het vee graasde er en men gebruikte de hei als plagsel in de stal. Met de komst van de kunstmest werd veel heide in de 19e eeuw omgevormd tot akkers, weilanden of dennenbossen. De stukjes heide die nog overbleven werden overwoekerd door bomen en grassen, zoals het pijpenstrootje…
Heide °1870
Wil jij ook eens een authentieke borstel maken, zoals de oude borstelmakers dat deden? Wil je zo de heivlinder helpen om te overleven? Dat kan! Leerlingen van de laatste graad lager onderwijs of eerste graad secundair onderwijs kunnen met hun klas een dagje in de huid van een Kempense borstelmaker kruipen, onder leiding van een gids. Om een ‘Vegers voor vlinders’-dag te volgen, kan je contact opnemen met: Werkgroep Isis Dorpsstraat 8/1, 3990 Peer - Tel 011/63 37 05 www.werkgroepisis.be Bezoekerscentrum De Wulp Tussenstraat 10, 3910 Neerpelt - Tel: 011/80 26 77 www.natuurpuntneerpelt.be
COLOFON
Precisiewerk 2 broden voor een borstel Een kleine handborstel maken duurt ongeveer een uur, een grote keerborstel neemt ongeveer 3 uur in beslag. Dat is enkel voor het maken! Voor het uitsteken van het pijpenstrootje, het maken van de plankjes, het wassen en sorteren van de wortels mag je gerust nog een paar uur bijtellen. Voor één grote keerborstel kreeg de borstelmaker anno 1940 ongeveer 5 frank. Daar kon hij toen 2 broden voor kopen.
Borstels maken vereiste geen hoogtechnologische kennis, maar moest gebeuren met eenvoudige gereedschappen en veel vaardigheid. Een schop om de graspollen van het pijpenstrootje uit te graven, een mes of snoeischaar om de wortels te knippen, een plank met gaatjes, draad en een tang volstonden om aan slag te gaan.
Heide °1980
Vegers voor vlinders
Met de steun van:
© Ed Hazebroek
Na de Tweede Wereldoorlog werden massaal borstels ingevoerd vanuit Azië, gemaakt van kokosvezels. Maar begin jaren 40 waren die borstels onbetaalbaar voor de gewone werkman. In ieder dorp had je wel een borstelmaker. Niet dat hij dit deed als hoofdberoep, maar als bijverdienste boven op het karige loon als boer of arbeider. De borstels werden gemaakt van pijpenstrootje dat men op de heide ging uitsteken. De wortels van dit gras zijn de ideale grondstof om een stevige borstel te maken om de plavuizen vloeren binnenshuis te borstelen. Bovendien leverde het mooie rechte grasstengels om pijpen te reinigen. Leuk extraatje: door het pijpenstrootje regelmatig te verwijderen, hield men de heide in stand…
© Tine Verheyden
-w
ww
Borstelen!
Win de échte Achelse trappist Deze heerlijke trappist komt rechtstreeks uit de huisbrouwerij van de Sint Benedictus Abdij ‘De Achelse Kluis’. Broeder Brouwmeester, die verder werkt met de receptuur van Broeder Thomas, staat garant voor de inmiddels vermaarde kwaliteit van het bier, dat gerst, hop, gist en water bevat. Doe mee aan deze wedstrijd en misschien kan jij binnenkort zélf dit trappistenbier proeven! Stuur ons het juiste antwoord vóór 31 oktober 2009 via info@RLLK.be of naar RLLK, Grote Baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren. Wie weet win jij wel een fles Achelse trappist (75 cl)!
Op de purperen… Van welke plant werden borstels gemaakt? Haagbeuk, lijsterbes en spork zijn typisch …. plantensoorten Zo wordt sporkehout in de volksmond genoemd Deze boom bezorgt je hazelnoten Dit bier wordt in de Achelse Kluis gebrouwen Deze plant wordt ook prikkenhaag genoemd “Planten van hier” hebben zich hier gevestigd na de laatste… Deze boom heeft oranje tot vuurrode bessen Heide is een …landschap, het heeft de mens nodig.
De winnaars van de vorige Landschapskrant waren Annie Ulenaers, Liliane Roomers, François Heylen, Danny Vaesen, Marcel Enkels, Bert Truyen en Fam. Tordoor-Peeters. Zij kregen reeds hun prijs.
Werken voor het Regionaal Landschap Lage Kempen?
Het team van RLLK hoopt binnenkort nieuwe collega’s te kunnen verwelkomen. Mits goedkeuring van subsidies, komen er dit najaar een viertal vacatures bij. Hou je van landschap en natuur? Lijkt het je leuk ons team te versterken? Heb je opleiding en ervaring op vlak van landschapsherstel of communicatie? Stuur alvast een e-mail naar ilse.ideler@RLLK.be, dan houden wij je op de hoogte van de vacatures.
Deze krant wordt twee maal per jaar gratis verspreid op 120.000 exemplaren. Volgende uitgave: zomer 2010. V.U. Frank Smeets, Regionaal Landschap Lage Kempen vzw, Grote Baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren. tel. 011/78 52 59. E-mail: info@RLLK.be, www.RLLK.be Redactie en foto’s: RLLK. Ontwerp: www.seegersgombeer.be. Druk: Concentra.
Deze landschapskrant kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, het Agentschap voor Natuur en Bos en het Agentschap voor Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed, Europa, de provincie Limburg en de gemeenten Beringen, Bocholt, Halen, Ham, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg, Lommel, Lummen, Neerpelt, Overpelt, Tessenderlo en Zonhoven.