Rit LbhÍ nr 75

Tilraunirmeðþvagefni(urea) semnituráburð

GuðniÞorvaldsson,ÞóroddurSveinsson, ÞórdísAnnaKristjánsdóttirogJónatanHermannsson

ISSN1670-5785 ISBN978-9979-881-46-9

Tilraunirmeðþvagefni(urea) semnituráburð

GuðniÞorvaldsson,ÞóroddurSveinsson, ÞórdísAnnaKristjánsdóttirogJónatanHermannsson

Mars2017 LandbúnaðarháskóliÍslands

INNGANGUR

Aðgengilegtniturerþaðnæringarefniplantnasemjafnanvantarmestafíjarðvegi.Þaðerþvíboriðá túnogakrabæðiítilbúnumoglífrænumáburði.Ítilbúnumáburðigeturniturveriðíýmsum efnasamböndum,máþarnefnakalksaltpétur(Ca(NO3)2),ammoníumnítrat(NH4NO3),kalkammonsaltpétur(blandaafNH4NO3 ogkalki,CaCO3),brennisteinssúrtammoníakeðaammoníumsúlfat ((NH4)2SO4),hreintammoníak(NH3),þvagefnieðaurea(CO(NH2)2)ogureaammoníumnítrat(UAN).Á heimsvísuerureasátilbúninituráburðursemmesterframleittaf.Hérálandihinsvegar,er algengastinituráburðurinnkalkammonsaltpétur(CAN)íblönduðumáburðiogammoníumnítrat (Kjarni).

Plönturgetaekkinýttsérþvagefnibeintenþegarþvagefniberstíjarðvegbrotnarþaðfljóttniður meðhjálpureasaíammoníumjón(NH4 +)sembinstviðjarðvegsagnirogCO2.Uerasierensímmyndað afjarðvegsbakteríumogplöntum.Ammoníumerannaðtveggjameginnitursambandasemplöntur getatekiðuppognýttsér.Viðákveðnaraðstæðurhvarfastþvagefniðfrekaríammoníak(NH3)ístað ammoníum.Ammoníakermjögrokgjörnlofttegundogþanniggeturstórhlutinitursúrþvagefni tapast.

Þvagefnivarprófaðínokkrumtilraunumhérálandiásíðustuöld(Ánhöfundar1933,Hólmgeir BjörnssonogMagnúsÓskarsson1978,GuðmundurJónsson1979).Þessartilraunirsýnduflestar lakarinýtingunitursíþvagefnienöðrumtegundumnituráburðarogþaðhefurþessvegnaveriðlítið notaðhérálandiframtilþessa.Lakarinýtingstafarafþvíhverokgjarntþvagefniðer,rokgirninerþó háðveðri(hitaogúrkomu),sýrustigijarðvegsogþvíhvernigþaðerboriðá.Þaðskiptirmikluaðkoma þvagefninuísnertinguviðjarðveginnsemfyrstenþáverðurtapiðminna.Hiti,háttsýrustig(pH>6,5) ogyfirborðsdreifingýtirundirtapnitursensvolítilúrkomaeftirdreifinguhjálparþvíofaníjarðveginn ogdregurúrniturtapi.ÞvagefnisáburðurersýrandioghefuraðþvíleytisvipuðáhrifogKjarni(LarsS. JensenogSørenHusted2006).

Lönghefðerfyrirþvíaðberaáþvagefniíhlandforeðamykju.Fyrir60árumvareindregiðráðlagtað dreifaaldreihlandfornemaírigningu.Þaðvarútskýrtmeðþvíaðþvagefniðþyrftiaðbindast jarðveginumogþaðgerðistbestþegaruppgufunværiílágmarki.

Erlendishafamennveriðaðþróaaðferðirtilaðbætanýtingunitursíáburðit.d.meðþvíað brennisteinshúðaþvagefni.Húðinseinkarlosunnitursúrþvagefni.Húðþykktinræðursíðanhversu hrattþvagefniðleysistupp.Aðferðinerkostnaðarsöm,hefurskilaðblendnumárangriíakuryrkjuog erekkisamkeppnishæfviðaðraráburðartegundirsemnotaðareruíjarðrækt(Schwabo.fl.2005).

Þaðnýjastaíhúðunþvagefnisbyggiráfjölliðu-tækni.Meðþessaritæknierhægtaðbúatil margskonarfjölliðursemheftavirkniureasaíeinhverntímaeðaíalltað14dagaeftiraðþaðhefur veriðboriðá.Áþeimtímaerlíklegraaðþvagefniðsékomiðígóðasnertinguviðjarðveginnenþað dregurverulegaúrlíkunumáammoníakstapi.Einafþessumnýjuáburðartegundumersvokallaður OEN(OriginEnhanced-N)áburðurfráOriginfertilisersíBretlandisembyggiráNutriSphere-NTM húðunartækninni.Þónokkrartilraunirhafaveriðgerðarerlendismeðhúðaðþvagefnisemselterá markaði,þ.m.t.NutriSphere-N(t.d.Franzeno.fl.2011,ogHeinigero.fl.2014).Margarþeirrahafa veriðgerðarákornieinsoghveiti,hríseðamaísogeruniðurstöðurekkisamhljóma.Hinsvegarhafa ekkiveriðgerðartilraunirmeðþettaefniítúnrækteðaíkornræktásvölumslóðumeinsogáÍslandi. ÞessvegnatókLbhÍaðséraðprófahúðaðanþvagefnisáburð.

Vorið2015vorulagðarúttilraunirmeðþvagefniáKorpuíReykjavíkogMöðruvöllumíHörgárdal.Í tilraununumvorubornarsamantværgerðirafþrígildum(N-P-K)áburðiþarsemniturgjafinnvar

húðaðþvagefni(Sprettur+ OEN)annarsvegarenammoníumnítrathinsvegaríblöndumeðCa(CAN) semerhefðbundinntilbúinnáburðurámarkaðihérálandi.Tilraunirnarvorugerðarátúni.

Vorið2016vorulagðarútþrjártilraunirmeðsömuáburðartegundumogáriðáður,tværþeirravoruá túniáKorpuogMöðruvöllumlíktogárið2015.SúþriðjavaríkornakriáVindheimamelumí Skagafirði.

VerkefniðvarstyrktafSkeljungihf.

EFNIVIÐUROGAÐFERÐIR

Eftirtaldaráburðartegundirvorubornarsamaní5tilraunumárin2015og2016: 25N-5P-10K(Níþvagefni).AukN,PogKvar2,5%S(Sprettur+ OEN). 20N-4P-8K(NíCAN).AukN,PogKvar2,5%S,1%Mgog2,2%Ca(viðmiðunaráburður).

Ítúnatilraununumvaráburðinumdreiftáyfirborðmeðhöndumenfelldurniðurmeðsáðfræinuí korntilrauninni.

Endurtekningarvoru3áhverjumstaðísvokölluðublokka-tilraunaskipulagi.

Tilraunareitirnirvoruslegnirmeðreitasláttuvélum,uppskeranvigtuðoggras-eðakornsýnitekiðúr öllumreitumtilaðfinnaútþurrefnishlutfalluppskerunnar.Sýninvoruþurrkuðíofnivið55-60°Chitaí 3sólarhringa.NiturvarmæltísömuþurrefnissýnummeðKjeldahlaðferðhjáEfnagreiningumehf.á Hvanneyri.

Fervikagreiningar(ANOVA)ániðurstöðummælingaíöllumtilraunumvorugerðartilaðleggjamatá hvorttölfræðilegamarktækurmunurværimilliþvagefnisáburðarins(Sprettur+ OEN)annarsvegarog viðmiðunaráburðarins(CAN)hinsvegar.Íniðurstöðutöflumerugefinuppstaðalfrávik,frávikshlutfall (CV)meðaltalaogPgildisemersennileikahlutfall(probability).EfP<0,05telstmunurmillimeðaltala veratölfræðilegamarktækurmeða.m.k.95%öryggi.EfP>0,05telstekkimarktækurmunurámilli meðaltala.

TilrauniráKorpu-tún

TværtilraunirvorugerðarávallarfoxgrastúniáKorpu,önnurárið2015enhin2016(1.og2.mynd).

Áburðartegundirnarvorubornarsamanviðþrjámismunandiáburðarskammta,50,100og150kg N/ha.Reitastærðvar10m2 ogendurtekningar3.

Tilraunirnarvoruekkigerðarásamastaðbæðiárin,enjarðvegurvarsvipaður.Ábáðumstöðum hefurveriðmýrlendiupphaflega,enmýrinleirborinogsteinefnarík.Ábáðumstöðumvarkalkaðfyrir umþaðbil15árumogsýrustigfórþáyfirpH6.Sýrustighefurekkiveriðmæltnýlega.

Hitasumman(reiknuðfrá0°C)2015frá1.maítil1.sláttarvar749°Dogúrkomanásamatímaalls105 mm.Meðalhitiímaívar4,3°C.

Hitasumman2016frá1.maítil1.sláttarvar502°Dogúrkomanásamatímaalls72mm.Meðalhitií maívar6,6°C.

Áburðartími2015var12.maíen10.maí2016.

Sláttutími2015var30.júlíen27.júní2016.Ástæðanfyrirþvíaðslegiðvarsvosnemma2016varsú aðgrasiðvarbyrjaðaðleggjastíreitumsemfengu100og150kgN/ha(2.mynd).

1.mynd. TilraunináKorpu2015viðsláttþann30.júlí.

2.mynd. TilraunináKorpu2016viðsláttþann27.júní.

TilrauniráMöðruvöllum-tún

TilraunirnaráMöðruvöllumvorutvíslegnarbæðiárinenáburðarskömmtumvarvíxlaðeftirfyrrislátt þannigaðreitirsemfengu50Naðvorifengu100Neftirslátt,reitirsemfengu100Naðvorifengu50N eftirsláttogreitirsemfengu150Naðvorifenguekkiviðbótaráburðeftirslátt.Allirábornirreitir fenguþví150kgNáhasamtalsfyrirutantilraunaliðsemfékkenganáburð.

TilraunináMöðruvöllum2015varás.k.Melatúnisemerámelríkummjögþurrummóajarðvegi(pH= 6,2)þarsemvallarfoxgrasvarríkjanditegundenhávingullvareinnigtilstaðar(3.og4.mynd). Sáðgresinuhafðiveriðskjólsáðmeðbyggitilþroskavorið2014.Ljósmyndirsýnatilrauninaþann4. júlíog1.september(3.og4.mynd).Niturgreiningar2015vorugerðarásamsýnumafhverjum tilraunaliðenekkisýnumafhverjumreit.Boriðvarátilraunina19.maíásamaháttogáKorpu(50N, 100Nog150N).Eftirfyrrislátt,þann4.júlí,varafturboriðá.Hvorkivallarfoxgrasnéhávingullvoru

skriðnirviðfyrrislátt.Tilrauninvarsleginaftur1.september.Hitasumman2015frá1.maítil1. sláttarvar399°Dogúrkomanásamatímaalls29mm.Hitasummanmillisláttavar541°Dogúrkoman 75mm.Hitasummanallsvarþví940°Dogúrkoman104mmalls.

TilraunináMöðruvöllum2016varás.k.Vallartúnisemerámóajarðvegioghefurveriðlengiíræktun (pH=5,9).Ríkjandigrastegundvarvallarfoxgras(97%).Boriðvarátilraunina12.maí.Fyrrislátturvar 20.júní(5.mynd)ogþávarvallarfoxgrasiðnálægtmiðskriðtíma.Samadagvarafturboriðá samkvæmtplanifyrirseinnisláttsemvar9.ágúst(6.mynd).Hitasumman2016frá1.maítil1.sláttar var434°Dogúrkomanásamatímaalls19mm.Hitasummanmillisláttavar536°Dogúrkoman47 mm.Hitasummanallsvarþví970°Dogúrkoman66mmalls.

3.mynd. TilraunináMöðruvöllumviðfyrrislátt4.júlí2015.

4.mynd. SeinnislátturslegináMöðruvöllumþann1.september2015.

5.mynd.

6.mynd.

TilrauníVindheimum-korn

SáðvaríkorntilrauníVindheimum(7.mynd)íSkagafirðiþann11.maí2016.Tilrauninvaruppskorin 8.september.Áburðartegundirnarvorubornarsamanviðþrjámismunandiniturskammta,80,110og 140NkgN/ha(10.mynd).Reitastærðvar10m2 .

Jarðvegurersandblandiðmólendiogþarhefurveriðhættviðþurrkskemmdumþegarþannigviðrar. Núvarvoriðmjögþurrtáþessumslóðumogsjámáttiþurrkskemmdiríkorninu.

7.mynd. KorntilrauniníVindheimum12.júní.

NIÐURSTÖÐUR

Korpa-tún

Niðurstöðurumþurrefnisuppskeru,niturprósentuognituruppskeruáKorpu2015erusýndarí1. töflu.Samkvæmtþeimeruppskeramarktækthærriáreitumsemfenguþvagefniognemurmunurinn aðmeðaltali668kgþe./ha.Niturupptakavareinnigmeiriíþvagefnisreitunumþómunurinnnæðiþví ekkiaðveratölfræðilegamarktækur.

Í2.töfluersýndþurrefnisuppskera,niturprósentaognituruppskeraáKorpu2016.Munurmilli áburðartegundaerhvergimarktækurenhámarktækurmunurmilliniturskammta.Þaðerlítillmunur áuppskeruá100og150kgN/haennokkurmunurániturstyrkogupptökuniturs.Voriðogsumarið varóvenjuhlýttogþáeykstniturlosuníjarðvegi.Þettakannaðhafadregiðúruppskeruáhrifum hæstaskammtsins.

Bendamááaðárið2015fylgdiniturprósentaíuppskeruekkináiðábornunitri.Þaðverðurbestskýrt meðþvíaðseintvarslegiðoggrasmunþáþegarhafanáðaðnotaalltupptekiðniturtilvaxtar.Allt annaðvaruppiáteningnumárið2016.Þáfylgdinitur%áburðarmagninokkuðnákvæmlega,endavar snemmaslegiðoggrasekkisprottiðtilhlítar.

Niturupptakaárið2015varekkinema65%afábornunitriaðmeðaltaliallraliðaen83%árið2016. Vorið2015varkaltogþurrtogreynslanhefursýntaðslíktveðurfargeturdregiðúrnýtinguáburðar semliggurofanjarðar.Hugsanlegteraðviðþæraðstæðurhafihúðaðþvagefniðvarðveistbeturen samanburðaráburður.

1.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósentaoguppskeranitursáKorpusumarið2015.Reitirnirfengu annarsvegarblandaðanáburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha

Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið

50 3912 3571 0,95 1,06 37 38 100 6648 5572 1,11 1,01 74 56 150 7665 7077 1,32 1,24 100 87 Mt 6075 5407 1,13 1,10 70 60

Staðalfrávik 581 0,14 9,8 CV 10,1 12,4 14,9 PfyrirtegundN 0,031 0,7140 0,058 Pfyrirniturmagn<0,0001 0,0112 <0,0001

2.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósentaoguppskeranitursáKorpuárið2016.Reitirnirfengu annarsvegarblandaðanáburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha

Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið

50 4943 4541 1,04 1,09 52 49 100 5756 6275 1,40 1,60 80 101 150 6205 5798 1,85 1,77 115 103 Mt 5635 5538 1,43 1,49 82 84

Staðalfrávik

CV

PfyrirtegundN0,6461

Pfyrirniturmagn<0,0003

Möðruvellir-tún

0,20

Niðurstöðuruppskerumælingafrá2015erusýndarí3.-5.töflu.Viðmiðunaráburðurinnskilaðiaðeins meiriuppskeruíbáðumsláttumenmunurinnvarekkitölfræðilegamarktækur.Munurá niturupptökuvarheldurekkimarktækur.NiðurstöðurnarfráMöðruvöllum2015bendaekkitillakari nýtingaráþvagefnieníviðmiðunaráburðinum.Þaðvargóðáburðarsvörunogniturupptakaíbáðum áburðartegundumeftirvoráburðargjöfinaeinsogviðvaraðbúast.Hinsvegarvaróvenjugóð áburðarsvöruneftiráburðargjöfinamillisláttaámeðanreitirsemfenguþáenganáburðgáfumjög litlauppskeru(4.tafla).

3.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósentaognituruppskeraí1.slættiáMöðruvöllum2015.Reitirnir fenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha

Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið

50 4047 4284 1,42 1,45 57 62 100 4578 4512 1,90 1,90 87 86 150 4739 4976 2,20 2,26 104 116 Mt 4455 4591 1,84 1,87 83 87

Staðalfrávik 377 7,9 CV 8,3 9,2 PfyrirtegundN 0,458 0,725 Óáborið 2209 1,20 31

4.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósentaognituruppskeraí2.slættiáMöðruvöllum2015.Reitirnir fenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha

Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið

50+100 2318 2591 2,42 2,04 56 53 100+50 1955 1876 1,90 1,94 37 36 150+0 346 309 1,32 1,28 5 4 Mt 1540 1592 1,88 1,75 33 32

Staðalfrávik 208 7,9 CV 13,3 24,8

PfyrirtegundN0,6024 0,887 Óáborið 370 1,25 5

5.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósentaognituruppskeraíbáðumsláttumsamanlagtá Möðruvöllum2015.Reitirnirfenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegar hefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið 50+100

100+50

150+0

Mt 59946183

Staðalfrávik 471 13,0 CV 7,7 11,1

PfyrirtegundN0,4124 0,803 Óáborið 2579 36

Niðurstöðurnarfyrir2016erusamhljóðaþvísemfékkst2015.Þaðerekkimarktækurmunurámilli áburðartegundanna,hvorkiíuppskeruþurrefnisnéupptökuánitri.Uppskeranvarhinsvegarmeiri 2016en2015,bæðiuppskeraþurrefnisognitursenárið2016varmjöggottsprettuár.Niturupptakaí fyrrislættivarmikillíktogáKorpu.Hinsvegarvaráburðarsvöruníseinnislættieftiráburðargjöfina millisláttalítil(7.tafla).Reitirsemfengu100kgNaðvoriog50kgNmillisláttagáfumestu uppskeruna.

6.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósenta,nituruppskeraí1.slættiáMöðruvöllum2016.Reitirnir fenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið 50 50265147 1,69 1,57 85 81 100 57395654 1,85 1,77 106 100 150 55535235 1,83 1,96 101 102 Mt 54395345 1,79 1,77 97 94

Staðalfrávik 430 0,15 11,5 CV 8,0 8,6 12,0

PfyrirtegundN0,6529 0,7363 0,5969

Pfyrirniturmagn0,0840 0,0311 0,0158 Óáborið 4560 1,41 65

7.tafla.Þurrefnisuppskera,niturprósenta,nituruppskeraí2.slættiáMöðruvöllum2016.Reitirnir fenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha

Nitur%

UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið 50+1003339 3335 2,70 2,51 90 84 100+50 2967 3094 2,50 2,47 75 77 150+0 2669 2897 2,63 2,41 71 71 Mt 2992 3109 2,61 2,46 78 77

Staðalfrávik 270 0,16 10,6 CV 8,9 6,3 13,7

PfyrirtegundN0,3789 0,0768 0,7780

Pfyrirniturmagn0,0139 0,4329 0,0585 Óáborið 1051 1,69 18

8.tafla.ÞurrefnisuppskeraognituruppskeraíbáðumsláttumsamanlagtáMöðruvöllum2016. Reitirnirfenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinn nituráburð.

Uppskeraþe.kg/ha UppskeraNkg/ha Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið 50+100 83658482

100+50

150+0 82228132

Staðalfrávik 213

2,5

PfyrirtegundN0,8194

Pfyrirniturmagn0,0027

Óáborið 5611

NiðurstöðurtveggjaáraáMöðruvöllumeruteknarsamaná8.-10.mynd.

Ekkiermarktækuruppskerumunurífyrstaslættiámilliáburðtegundannatveggjahvortsemborið varlítið(50N)eðamikið(150N)áumvorið(8.mynd).

Meðaluppskeraþurrefnis(1.sláttur),kg/ha

8.mynd. Áhrifáburðarmagnsaðvoriogáburðartegundaráþurrefnisuppskeruífyrstaslætti. Meðaltal2015og2016áMöðruvöllum.Ekkivarmarktækurmunurámilliáburðartegunda.

Sömuleiðisvarekkimarktækuruppskerumunuríseinnislættiámilliáburðartegundahvortsemborið vará50Neða100Námillislátta.Ekkivarmarktækuruppskerumunuríseinnislættiámilli áburðartegundaíreitumsemfengu150Naðvorienenganáburð(0N)millislátta,s.k.eftiráhrif(9. mynd).

OEN CAN

Meðaluppskeraþurrefnis(2.sláttur),kg/ha

9.mynd. Áhrifáburðarmagnsmillisláttaogáburðartegundaráþurrefnisuppskeruíseinnislætti. Meðaltal2015og2016áMöðruvöllum.Ekkivarmarktækurmunurámilliáburðartegunda.

Þaðvarekkimarktækurmunuríheildaruppskeruámilliáburðartegundannatveggja.Hinsvegargáfu reitirsemfenguallanáburðinnumvorið(150N)marktæktminniheildaruppskeruenreitirsemfengu áburðarskammtinnaðhlutatilumvoriðogaðhlutatilstraxeftirfyrstaslátt.Heildaráburðarmagnvar íöllumreitumþaðsamaeðasemsvarar150Náha(10.mynd).

Heildaruppskeraþurrefnis,kg/ha

10.mynd. Áhrifskiptingaráburðarogáburðartegundaráheildaruppskeruþurrefnisúrtveimursláttum.

Meðaltal2015og2016áMöðruvöllum.Ekkivarmarktækurmunurámilliáburðartegundaenliðurinn semfékkallanáburðinnaðvorigafmarktæktlægstuþurrefnisuppskeruna.

Vindheimar-korn

Þurrefnisuppskerakorns,nituruppskeraogþurrefnisprósentaítilrauninniáVindheimumersýndí9. töflu.Þarermarktækurmunurmilliáburðartegundafyriruppskeruogþurrefnisprósentuenekkifyrir upptökuniturs.Viðmiðunaráburðurinnskilarrúmlega500kgmeiriuppskeruogþurrefnisprósentan er3prósentustigumhærri.VoriðvarmjögþurrtíVindheimumogspurninghvortþessihægarilosun, semhúðunþvagefnisinsveldur,hefurorðiðtilþessaðnitriðíþvíhafilosnaðofseint,korniðveriðí sveltiþegarvenjulegsprotamyndunáttiaðeigasérstaðogsprotarnirekkimyndastfyrrenlöngu seinnaþegarniturlosnaðiloksins.Þegarþaðgeristverðurkorniðmisþroska,sprotarnirsemmyndast seinnaþroskastáeftirhinum.Þaðkemurframíminniuppskeruoglægraþurrefni.Ekkerterþóhægt aðfullyrðaumþetta.

9.tafla.Kornuppskera,nituruppskeraíkorniogþurrefnisprósentakornsíVindheimum.Reitirnir fenguannarsvegaráburðþarsemþvagefnivarniturgjafioghinsvegarhefðbundinnnituráburð.

kornuppskeraþe.kg/haNituruppskera,Nkg/ha Þurrefni% Nkg/ha ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið ÞvagefniViðmið 80 57165998 99 102 54,8 58,3 110 51885927 101 107 53,6 55,7 140 56356251 115 126 52,8 57,1 Mt 55136059 105 111 54 57

Staðalfrávik 384 7,6 1,6 CV 6,6 7,1 2,9 PfyrirtegundN0,0108 0,1021 0,0009 Pfyrirniturmagn0,2308 0,0014 0,1261

UMRÆÐUR

Bandarískarrannsóknirmeðhúðaðþvagefnifyrirmaíshafasýntaðþaðhefuryfirburðim.t.t. niturskilvirkniíuppskeru(N-Use-Efficiency,NUE)efþaðerboriðsamanviðannanþvagefnisáburð einsogUAN(Heinigero.fl.2014).Samanburðartilraunirmeðhúðaðþvagefniogammoníumnítratí kornrækthafahinsvegarsýntmisvísandiniðurstöður.ÞærtilraunirhafaoftsýntaðNUEerlægrií húðuðuþvagefnieníammoníumnítratieníbestafallierskilvirkninsvipuð(Schwabo.fl.2005, Franzeno.fl.2011).Bestaskilvirkninfæstíþeimtilvikumþarsemáburðurinnerfelldurniður, lofthitinnlágur,pH<6,5ogaðþaðverði„hæfileg“úrkomarétteftirdreifingu.Íslenskaraðstæður ættuþvíaðverahagstæðarfyrirhúðaðanþvagefnisáburðmiðaðviðsuðlægaribreiddargráðurog löndþarsemjarðvegureroftbasískur(pH>6,5)enþaðeykurhættunaániturtapi.Fyrirliggjandi tilraunaniðurstöðurmeðhúðaðþvagefnihérálandistyðjaþað.

ÍþremuraffjórumtilraunumþarsemSprettur+ OENvarborinnsamanviðCANáburðátúnvarekki marktækurmunuráþessumáburðartegundumenþvagefniðgafmarktæktmeiriuppskeruífyrri tilrauninniáKorpu.Þaðerviðþvíaðbúastþegaráburðarkorneruhúðuðmeðþaðíhugaaðseinka þvíaðnæringarefninverðiaðgengileg,aðárangurverðibreytilegureftirveðri,jarðvegiogöðrum aðstæðumáviðkomandistað.

ÍkorntilrauninniáVindheimumskilaðiCANáburðurinnhinsvegarrúmlega500kg(10%)meiri uppskeruogþurrefnisprósentakornsinsvarþaraðauki3prósentustigum(6%)hærrieníreitumsem fenguSprett+ OEN.Þessiniðurstaðagætitengstáðurnefndusamspiliáburðartegundarogumhverfis. NiðurstöðurnarbendatilþessaðnitriðhafilosnaðofseintúrSpretti+,hugsanlegavegnamikilla þurrkaþettavor.Þettaþarfþóaðprófaífleiritilraunum.

Erlendiserjafnanmæltmeðþvíaðeinungishlutiáburðarinssélagðurísömurásogkornið,hinn hlutinnséhafðurlengrafrákorninu.Ítilraunumhérálandihefurreynstbestaðfellaallanáburðinn niðurmeðkorninuogerþaðalltafgertítilraunumLbhÍ.Þettavargertmeðbáðar áburðartegundirnaráVindheimamelum.Erlendreynslasýniraðþvagefniþykirvarasamaraenannar nituráburðuríþessutillitiogekkimæltmeðaðfellanemahlutaáburðarinsniðurmeðkorninu (Overdahlo.fl.2015,Pengo.fl.2015).Þettagætieinnigveriðáhrifavaldur.

ÁLYKTANIR

ÍtúnrækternýtingnitursíblandaðaáburðinumSprettur+ OENsambærilegogíhefðbundnum blönduðumáburði(CAN),hvortsemáburðurinnerborinnáíupphafisumarseðaámillislátta. Æskilegtværiaðgerafleirisamanburðartilraunirmeðþvagefnisáburðítilbúnumáburðiogþávið ólíkariaðstæðurenprófaðarvoruíþessuverkefni.

Íkornrækthefureinungisveriðgerðeintilraunhérlandioghúnsýndiminniskilvirkninitursí Sprettur+ OENísamanburðiviðhefðbundinnblandaðannáburð(CAN)m.t.t.þurrefnisuppskeru. Nauðsynlegteraðgerafleirisamanburðartilrauniríkornihérálanditilaðályktanokkuðumskilvirkni nitursíSprettur+OENísamanburðiviðnituráöðruformi.

HEIMILDIR

Ánhöfundar,1933.Gróðratilraunir.ÁrsritRæktunarfélagsNorðurlandsogskýrslur búnaðarsambandannaíNorðlendingafjórðungi,30,39-41.

FranzenDavid,GoosR.Jay,NormanRichardJ.,WalkerTimothyW.,RobertsTrentonL.,Slaton NathanA.,EndresGregory,AshleyRoger,StarickaJamesogLukachJohn,2011.Fieldandlaboratory studiescomparingNutrisphere-nitrogenureawithureainNorthDakota,ArkansasandMississippi., JournalofPlantNutrition,34:8,1198-1222.

GuðmundurJónsson,1979.Skráumrannsóknirílandbúnaði,tilraunaniðurstöður1900-1965. Reykjavík:Rannsóknarstofnunlandbúnaðarins,101-102.

HeinigerRonnieW.,TimothyA.SmithogPawelWiatrak,2014.Theimpactofthepolymercoating NutrisphereTM inincreasingnitrogenuseefficiencyandcornyield.AmericanJournalofAgricultural andBiologicalSciences9(1):44-54.

HólmgeirBjörnssonogMagnúsÓskarsson,1978.Samanburðurköfnunarefnisáburðartegundaá túnum–I.UppskeraogefnainnihaldgrasaímýrartúniáHvanneyri.Íslenskarlandbúnaðarrannsóknir 1,72-82.

LarsStoumannJensenogSørenHusted(ritstj.),2006.AppliedPlantNutrition.Textbook,Plantand SoilScienceLaboratory,DepartmentforAgriculturalSciences,TheRoyalVeterinaryandAgricultural University,2ndedition,s87.

OverdahlC.J.,RehmG.W.ogMeredithH.L.,2017.Nutrientmanagement-Fertilizerurea.University ofMinnesotaExtension,612-624-1222,9s.Sótt24.2.

2017.http://www.extension.umn.edu/agriculture/nutrient-management/nitrogen/fertilizer-urea/ PengXianlong,BijeshMaharjan,CailianYu,AnyuSu,VirginiaJin,andRichardB.Ferguson.(2015).A LaboratoryEvaluationofAmmoniaVolatilizationandNitrateLeachingfollowingNitrogenFertilizer ApplicationonaCoarse-TexturedSoil.JournalofAgronomy.107(3),871-879.

SchwabG.J.ogL.W.Murdock2005.NitrogenTransformationInhibitorsandControlledReleaseUrea. AGR-185,CooperativeExtensionService,UniversityofKentuckyCollegeofAgriculture, 6s.http://www2.ca.uky.edu/agcomm/pubs/agr/agr185/agr185.pdf