20 minut każdego dnia. Język włoski by Langenscheidt Polska

NAUKA

20 minut każdego dnia Nowy samouczek dla początkujących, który stawia na systematyczne przyswajanie małych porcji wiedzy. Szybko i skutecznie uczy podstaw języka włoskiego oraz pomaga solidnie utrwalić nabyte umiejętności.

Język włoski 20 minut każdego dnia

Język włoski

NAUKA na poziomie • podstawowym • średnio zaawansowanym

Język włoski

Nowość!

20 minut każdego dnia Kurs do samodzielnej nauki z ćwiczeniami utrwalającymi

Kurs zawiera: • 32 rozdziały podzielone na 20-minutowe lekcje, obejmujące słownictwo, praktyczne wyrażenia, gramatykę, dialogi i ćwiczenia, • dodatkowo 8 rozdziałów powtórzeniowych, klucz z odpowiedziami do wszystkich ćwiczeń, tłumaczenia dialogów, słowniczek, tabele czasowników, objaśnienia zasad wymowy oraz płytę CD z nagraniem wszystkich dialogów.

Książka + CD gratis

ISBN 978-83-7476-385-1

cena 19,90 zł

Konsultacja merytoryczna: prof. El˝bieta Jamrozik Redakcja j´zykowa: Hanna Florczak Korekta: Anna Komorek

Projekt graficzny serii: Adam Kulikowski Rysunki: Piotr Janus Ok∏adka: Gra˝yna Ficenes Koordynacja projektu: Katarzyna Sendecka

Wst´p Zdarza si´, ˝e uczàc si´ j´zyka obcego, czujemy si´ zagubieni w gàszczu leksyki i zasad gramatyki. Wtedy zniech´ceni, rezygnujemy z dalszej nauki. Cz´sto nie wiemy, który z elementów j´zykowej uk∏adanki spowodowa∏, ˝e przestaliÊmy rozumieç jego zasady funkcjonowania... Mo˝esz odetchnàç z ulgà – kurs J´zyk w∏oski. 20 minut ka˝dego dnia pozwoli bez trudu odnaleêç si´ w leksykalno-gramatycznym labiryncie j´zyka w∏oskiego i opanowaç jego podstawy – dzi´ki przejrzystej strukturze oraz logicznemu i systematycznemu uk∏adowi jednostek. Ka˝dy z 32 rozdzia∏ów kursu J´zyk w∏oski. 20 minut ka˝dego dnia podzielony jest na 20-minutowe lekcje, po których nast´pujà krótkie çwiczenia. Na poczàtku rozdzia∏ów znajdziesz uporzàdkowane tematycznie s∏ownictwo, dalej – zagadnienia gramatyczne, a po nich – przydatne w codziennych rozmowach zwroty. S∏uchajàc kolejnych dialogów, sprawdzisz, w jakim stopniu rozumiesz nowo poznane zagadnienia leksykalno-gramatyczne i poznasz ich zastosowanie w realnych sytuacjach. Rozwiàzujàc çwiczenia po ka˝dym z rozdzia∏ów oraz çwiczenia powtórzeniowe, masz szans´ zapami´taç naprawd´ du˝o nowych s∏ówek. W razie wàtpliwoÊci, jak wymówiç dane s∏owo, si´gnij do s∏owniczka, w którym najwa˝niejsze s∏owa zosta∏y podane wraz z uproszczonà wymowà. ˚yczymy przyjemnej nauki z kursem J´zyk w∏oski. 20 minut ka˝dego dnia

Spis treÊci Zasady wymowy w j´zyku w∏oskim / 8–9 1. Buongiorno! Ciao! Powitanie i po˝egnanie Zawieranie znajomoÊci / 10 2. Come ti chiami? Przedstawianie si´ / 16

3. Di dove sei? Pytania o narodowoÊç NarodowoÊci / 20

4. Quanti anni hai? Liczebniki / 26 Pytanie o wiek / 27

Rodzajnik okreÊlony i nieokreÊlony / 11 Rodzaje i liczby rzeczowników w∏oskich / 12

Dialog / 13 åwiczenia / 14

Forma grzecznoÊciowa / 16 Czasownik chiamarsi – nazywaç si´ Zaimki osobowe / 17

Dialog / 17 åwiczenia / 18

Odmiana czasownika essere – byç / 21 Dialog / 24 Odmiana czasownika venire – pochodziç, åwiczenia / 25 przychodziç, przybywaç / 22 Odmiana czasownika andare – iÊç, jechaç Odmiana czasownika abitare – mieszkaç / 23 Odmiana czasownika avere – mieç / 28

Dialog / 29 åwiczenia / 30

åwiczenia powtórzeniowe 1–4 / 31–32 5. La famiglia. Rodzina / 33 Zadawanie pytaƒ / 37

Zaimki dzier˝awcze – aggettivi possessivi / 34 Zaimki pytajàce / 38

Dialog / 36 åwiczenia / 39

Czasownik fare – robiç / 41 Odmiana czasowników I koniugacji jak np.: lavorare – pracowaç / 42

Dialog / 43 åwiczenia / 44

7. Che ore sono? OkreÊlenia czasu / 46 Podawanie godzin / 47

Przyimki / 48

Dialog / 49 åwiczenia / 50

8. Che tempo fa? Pogoda Rozmowa o pogodzie / 52

C’ ¯ / Ci sono / 53

Dialog / 54 åwiczenia / 56

6. Cosa fai nella vita? Zawody / 40

åwiczenia powtórzeniowe 5–8 / 57–58

–4–

Spis treÊci 9. Facciamo la pasta! Jedzenie / 59

Czasowniki II i III koniugacji / 60 Forma bezosobowa czasowników Czasowniki modalne potere – móc i dovere – musieç / 63

Dialog / 61 åwiczenia / 64

10. Kasia affitta un appartamento. W domu / 66 Konstrukcja stare + gerundio / 66 Wysuwanie propozycji / 68

Dialog / 67 åwiczenia / 69

11. Andiamo a fare shopping! Zakupy Konstrukcja stare per + bezokolicznik Co mo˝na us∏yszeç w sklepie? / 71 Czasownik cercare – szukaç / 72

Dialog / 73 åwiczenia / 74

12. Gli occhi azzurri! Kolory / 76

Stopniowanie przymiotników / 77 Stopniowanie przys∏ówków / 78

Dialog / 79 åwiczenia / 80

åwiczenia powtórzeniowe 9–12 / 82–83 13. L’aspetto fisico. Cz´Êci cia∏a / 84 U˝ycie perciò i perché / 85 14. Il carattere. Cechy charakteru Wyra˝anie emocji / 89

Zaimki wskazujàce questo / quello / 87 Dialog / 86 åwiczenia / 88 Przys∏ówki / 90

Dialog / 91 åwiczenia / 92

15. Kasia va dal medico. DolegliwoÊci U lekarza / 94

Czasownik sentirsi – czuç si´ / 94 Tworzenie przys∏ówków / 95

Dialog / 97 åwiczenia / 98

16. Esprimere le emozioni. Wyra˝anie emocji (2) / 100

Zaimek nieokreÊlony qualche / 101

Dialog / 102 åwiczenia / 103

åwiczenia powtórzeniowe 13–16 / 104–105 17. Al volante. Jazda samochodem Czasowniki oznaczajàce ruch / 106

18. Come andare in piazza della Repubblica? W mieÊcie Pytanie o drog´ / 111

Dialog / 109 Odmiana czasownika nieregularnego åwiczenia / 110 salire – wchodziç Odmiana czasownika scendere – schodziç Tryb rozkazujàcy – imperativo / 107

Dope∏nienie dalsze i tryb rozkazujàcy / 112 Dialog / 114 åwiczenia / 115

–5–

Spis treÊci 19. La natura. Natura / 117 Opowiadanie / 119 20. Il tempo libero. Czas wolny OkreÊlenia cz´stotliwoÊci / 123

Czas przesz∏y z∏o˝ony – passato prossimo / 118

Dialog / 120 åwiczenia / 121

Czas przesz∏y prosty – imperfetto /124

Dialog / 126 åwiczenia / 127

åwiczenia powtórzeniowe 17–20 / 128–129 21. Pasqua in Italia. Wielkanoc we W∏oszech / 130

22. La mafia in Italia. Mafia we W∏oszech Policja / 136

23. Natale in Italia. Âwi´ta we W∏oszech (2) ˚yczenia Êwiàteczne i noworoczne Co robià W∏osi w ostatni dzieƒ roku / 141 24. Il mondo del cinema. Film Sk∏adanie propozycji / 146

Czas teraêniejszy trybu ∏àczàcego – congiuntivo presente / 131 Wyra˝enia (zdania nadrz´dnego), po których u˝ywamy trybu congiuntivo Spójniki, po których wyst´puje congiuntivo / 133

Dialog / 134 åwiczenia / 135

Czas przesz∏y niedokonany trybu ∏àczàcego – congiuntivo imperfetto / 137 Congiuntivo imperfetto niektórych czasowników nieregularnych / 138

Dialog / 139 åwiczenia / 140

Partyku∏a ne (pronome partitivo) / 142 Partyku∏a ci / 143

Dialog / 144 åwiczenia / 145

Czas zaprzesz∏y – trapassato prossimo / Dialog / 148 147 åwiczenia / 150

åwiczenia powtórzeniowe 21–24 / 151 25. Davanti al computer. Internet i komputery / 152 Wyra˝enia, które s∏u˝à do mówienia o przysz∏oÊci / 154

–6–

Czas przysz∏y prosty – futuro semplice / Dialog / 155 153 åwiczenia / 156

Spis treÊci 26. Innamorarsi in italiano. Zwiàzki mi´dzyludzkie / 157 27. Mangiare fuori. W restauracji / 162

28. Fumare fa male alla salute! Na∏ogi / 168

Czas przesz∏y uprzedni – futuro anteriore / 158

Dialog / 160 åwiczenia / 161

Tryb warunkowy teraêniejszy – condizionale presente / 163

Dialog / 165 åwiczenia / 167

Tryb warunkowy przesz∏y – condizionale Dialog / 171 åwiczenia / 172 passato / 169 Okres warunkowy – periodo ipotetico / 170

åwiczenia powtórzeniowe 25–28 / 173–174 29. Parliamo di politica. Polityka / 175 Wyra˝enia, których mo˝na u˝ywaç podczas dyskusji / 176 Dyskusja / 177 30. Al telefono. Telefonowanie Rozmowa przez telefon / 179 31. Incidenti stradali. Wypadek drogowy / 183 Zwroty kolokwialne w j´zyku w∏oskim / 186 32. Tolleranza all’italiana! Wiara i tolerancja / 188 Formu∏owanie wypowiedzi / 191

Strona bierna – voce passiva / 176

Dialog / 177 åwiczenia / 178

Czas przesz∏y dokonany trybu ∏àczàcego Dialog / 181 – congiuntivo passato / 180 åwiczenia / 182 Congiuntivo trapassato Periodo ipotetico c.d. / 184

Dialog / 185 åwiczenia / 187

Mowa zale˝na – discorso riportato / 189 Dialog / 192 åwiczenia / 193

åwiczenia powtórzeniowe 29–32 / 195–196 Klucz do çwiczeƒ / 197–210 T∏umaczenie dialogów / 211–223 S∏owniczek / 224–235

–7–

Zasady wymowy w j´zyku w∏oskim Wymowa w j´zyku w∏oskim jest doÊç prosta, o ile zapami´ta si´ kilka regu∏. W tabelce poni˝ej zestawione sà najbardziej charakterystyczne dla tego j´zyka po∏àczenia literowe. Ich wymowa zale˝y od tego, jaka samog∏oska stoi za nimi. Znak graficzny C

CHI, CHE G

GH H

Sposób wymawiania przed samog∏oskami a, o, u wymawia si´ jak polskie K przed samog∏oskami i, e wymawia si´ jak polskie CZ

Przyk∏ady casa [kaza]

wymawiamy jaki KI, KE przed samog∏oskami a, o, u wymawia si´ jak polskie G przed samog∏oskami i, e wymawia si´ jak D˚ wymawiamy jak G zawsze jest nieme

chiesa [kieza] gatto [gatto] gusto [gusto] gelo [d˝elo] giusto [d˝iusto] ghetto [getto] hotel [otel] hanno [anno] scala [skala] scopa [skopa] scena [szena] scimmia [szimmia] yogurt [jogurt] figlio [filjo] gnocci [ƒjokki] uovo [∏owo] viaggio [wiad˝d˝io] rosa [roza] sbucciare [zbuczcziare]

przed samog∏oskami a, o, u wymawiamy jak SK przed i, e wymawiamy jak SZ

Y GLI GN UO V S

wymawia si´ jak polskie J wymawia si´ jak LJ wymawia si´ jak ¡J wymawia si´ jak ¸O wymawia si´ jak W mi´dzy samog∏oskami oraz przed spó∏g∏oskà dêwi´cznà wymawia si´ jak Z wymawia si´ jak DZ lub C

wymawia si´ jak podwójne C

Pozosta∏e litery czyta si´ tak samo jak w j´zyku polskim.

–8–

cena [czena] cucina [kuczina]

zero [dzero] zio [cijo] albo [dzijo] ragazzo [ragacco]

Zasady wymowy w j´zyku w∏oskim Rodzaje i liczba rzeczowników w∏oskich We w∏oskim rzeczowniki wyst´pujà w dwóch rodzajach: m´skim i ˝eƒskim. UWAGA: nie wszystkie rzeczowniki majà we w∏oskim ten sam rodzaj, co po polsku. Charakterystyczne koƒcówki: Rodz. m´ski m´ski m´ski ˝eƒski ˝eƒski

Koƒcówka liczba poj. -o -e -a -a -e

Przyk∏ad libro fiore poeta scala luce

Koƒcówka liczba mn. -i -i -i -e -i

Przyk∏ad libri fiori poeti scale luci

Rzeczowniki ˝eƒskie zakoƒczone na -o najcz´Êciej sà nieodmienne – np. la radio / le radio. Wyjàtkiem jest rzeczownik la mano [mano] r´ka – le mani [mani] r´ce. Jest kilka przyk∏adów rzeczowników, które majà takie same formy w l. poj. jak i mnogiej. Najcz´Êciej sà to wyrazy, które koƒczà si´ na samog∏osk´ akcentowanà: la virtù / le virtù, albo sà pochodzenia obcego i koƒczà si´ na spó∏g∏osk´: il bar/ i bar, il film / i film. T´ samà form´ w obu liczbach majà te˝ rzeczowniki zakoƒczone na -i nie akcentowane: il bikini / i bikini, la crisi / le crisi.

–9–

Buongiorno! Ciao!

Powitanie i po˝egnanie ciao czeÊç (u˝ywane do osób, które dobrze znamy), np. Ciao, Anna! – CzeÊç Aniu! salve czeÊç buongiorno dzieƒ dobry (oficjalny zwrot powitalny i po˝egnalny u˝ywany tylko do wczesnych godzin popo∏udniowych), np. Buongiorno signora Nucara! – Dzieƒ dobry, pani Nucara. buonasera dobry wieczór (Uwaga! W∏osi witajà si´ w ten sposób ju˝ od 15:00 i u˝ywajà tego zwrotu tak˝e na po˝egnanie) buon pomeriggio mi∏ego popo∏udnia (u˝ywane na po˝egnanie przed przerwà na lunch) buona giornata mi∏ego dnia (u˝ywane na po˝egnanie do po∏udnia) buonanotte dobranoc arrivederci! do widzenia! arrivederLa! do widzenia Pani / Panu! a dopo na razie ci vediamo do zobaczenia a domani do jutra a stasera do zobaczenia wieczorem

Zawieranie znajomoÊci Parli l’italiano? Czy mówisz po w∏osku? Sì. Tak. No. Nie. Come stai? Jak si´ masz? Sto bene. W porzàdku. / Dobrze. Non sto bene. Nie za dobrze. Andiamo al mare? Idziemy na pla˝´? D’accordo. Zgoda. Volentieri. Ch´tnie. Perché no. Dlaczego nie. No, grazie. Nie, dzi´kuj´. Vuoi un caff¯? Masz ochot´ na kaw´? Sì, grazie! Tak, dzi´kuj´! Non lo so. Nie wiem. Non parlo l’italiano. Nie mówi´ po w∏osku. Non capisco. Nie rozumiem. –10–

Buongiorno! Ciao! Come sta (signora/signore)? Jak si´ Pani/Pan miewa? Come stanno (signori)? Jak si´ Paƒstwo majà? Come stai? Jak si´ masz? A posto! Wszystko w porzàdku! Come va? Jak leci? Tutto bene. Wszystko dobrze. Bene, grazie! Dobrze, dzi´kuj´. Benissimo! Doskonale. Sto male. Czuj´ si´ êle. Malissimo. Bardzo êle. Maluccio. Kiepsko. Sono malata/o. Jestem chora/y.

Uzupe∏nij dialogi odpowiednimi zwrotami.

Powitanie. – Signora Maria, 1. ……….! – 2. ………….. Signora Chiara! – 3. ………, Anna! – 4. …………, Carlo! Po˝egnanie. – 5. ……………. Signori! – 6. …………., Carla. – Come stai? – 7. …………., grazie! E tu? – 8. ……….., grazie.

Rodzajnik okreÊlony i nieokreÊlony W j´zyku w∏oskim rzeczowniki poprzedzone sà na ogó∏ rodzajnikiem. Rodzajnik nieokreÊlony (articolo indeterminativo) – jego znaczenie odpowiada polskiemu: jeden, pewien, jakiÊ. rodzaj m´ski

rodzaj ˝enski

l.p. un – przed spó∏g∏oskà lub samog∏oskà uno – przed s+ spó∏g∏oska, ps, pn, gn, z, x np.: uno zaino, uno psicologo una – przed spó∏g∏oskà un’ – przed samog∏oskà np.: un’amica

l.m. – – – –

–11–

Buongiorno! Ciao!

Rodzajnik okreÊlony (articolo determinativo) – wskazuje na obiekt znany rozmówcom, jedyny, konkretny lub ÊciÊle okreÊlony.

rodzaj m´ski

l.p. il lo – np.: lo zaino l’ – np.: l’amico

rodzaj ˝eƒski

la l’ – np.: l’americana

l.m. i gli – np.: gli psicologi gli – np.: gli amici le le

przed spó∏g∏oskà przed s+spó∏g∏oska, ps, pn, gn, x, z przed samog∏oskà przed spó∏g∏oskà przed samog∏oskà

U˝yj rodzajnika okreÊlonego w miejsce rodzajnika nieokreÊlonego.

1. una casa – ……… casa di Marco. 2. un gatto – ……… gatto di Luca. 3. un armadio – ……… armadio di Kasia. 4. uno zaino – ……… zaino di Carlo. 5. ragazzi – Ecco ……… ragazzi! 6. signori – Ecco ……… signori Nucara! 7. amiche – Ecco ……… mie amiche.

Rodzaje i liczby rzeczowników w∏oskich Rzeczowniki w j´zyku w∏oskim sà rodzaju m´skiego lub ˝eƒskiego; rodzaj nijaki nie istnieje. UWAGA! Nie wszystkie rzeczowniki majà we w∏oskim ten sam rodzaj, co po polsku! Rodzaj m´ski

˝eƒski

–12–

Koƒcówka l.p. -o -e -a -a -e

Przyk∏ad libro fiore poeta scala luce

Koƒcówka l.m. -i -i -i -e -i

Przyk∏ad libri fiori poeti scale luci

Buongiorno! Ciao! UWAGA: Jest grupa rzeczowników zakoƒczonych na -o, które sà rodzaju ˝eƒskiego – np. la radio / le radio; la foto / le foto; l’auto / le auto. Jak widaç, w liczbie mnogiej nie zmieniajà one koƒcówek. Wyjàtkiem jest rzeczownik la mano r´ka – le mani r´ce. Identycznà form´ w l.p. i l.m. majà rzeczowniki, które koƒczà si´ na samog∏osk´ akcentowanà – ∫, ¯, ù: la virtù / le virtù oraz na -i nieakcentowane: il bikini / i bikini, la crisi / le crisi albo koƒczàce si´ na spó∏g∏osk´ (przewa˝nie obcego pochodzenia): il bar / i bar, il film / i film. 3

Podaj liczb´ mnogà.

(rodzaj ˝eƒski) 1. la casa – dom – ………………………………. 2. la macchina – samochód – ……………………. 3. la strada – ulica – …………………………….. (rodzaj m´ski) 4. il mare – morze – ……………………………... 5. il sole – s∏oƒce – ……………………………… 6. il momento – chwila – …………………………

Dialog Valeria: Kasia: Valeria: Kasia: Valeria: Kasia: Valeria:

Ciao! Come stai? Ciao, sto bene. E tu? A posto, grazie. Dove vai? Vado al mare. Anch’io! Allora ci vediamo! A dopo!

Signora Nucara: Buongiorno Luciano! Luciano: Buongiorno Signora! Come sta? Signora Nucara: Bene, grazie. E tu come stai? Luciano: Anch’io sto bene. Arrivederci Signora! Signora Nucara: Ciao Luciano! Buona giornata! –13–

Buongiorno! Ciao!

Dove vai? Gdzie idziesz? Vado al mare. Id´ nad morze. Anch’io. Ja te˝. allora wi´c 4

Pos∏uchaj tekstu jeszcze raz i spróbuj uzupe∏niç luki.

Valeria: Ciao! Come stai? Francesca: 1. …………………. E tu? Valeria: 2. …………………. Francesca: Dove vai? Valeria: 3. …………………. Francesca: Anch’io! Allora 4. …………………. Valeria: 5. …………………. 5

Dopisz odpowiednik podanych wyra˝eƒ w formie grzecznoÊciowej.

Come stai? – 6. ………………….? Ciao – 7. …………………. Arrivederci – 8. ………………….

åwiczenia 6

U˝yj odpowiedniego zwrotu na powitanie i po˝egnanie w zale˝noÊci od pory dnia lub nocy.

1. 10:00 – ……………. / ……………. 2. 12:05 – ……………. / ……………. 3. 15:45 – ……………. / ……………. 4. 19:00 – …………… / ……………. 5. 23:00 – …………… / …………….. 7

Wyobraê sobie, ˝e jedziesz na wakacje do W∏och i musisz si´ porozumieç z W∏ochem (który nie zna ani s∏owa w ˝adnym obcym dla siebie j´zyku). Jak odpowiesz na jego pytania?

Ciao, conosci Carlo, quel ragazzo del quarto piano? No? Ah! Non sei di qui? 1. Di dove sei? ………………… –14–

Buongiorno! Ciao! 2. Come stai? ………………… 3. Vuoi un gelato? ………………… 4. Ecco, un caff¯. ………………… 5. Parli il polacco? ………………… a) Non capisco l’italiano… b) Sto bene, grazie. c) Sì, volentieri! d) Grazie! e) Sì. 8

Utwórz liczb´ mnogà od podanych wyrazów wed∏ug regu∏y podanej w tabelce na str. 12.

1. la chiave – klucz – ................ 2. la parte – cz´Êç – ................ 3. il bar – bar – ...................... 4. il sogno – sen – .................. 5. la crisi – kryzys – .................

–15–

Come ti chiami?

Przedstawianie si´ Come ti chiami? Jak si´ nazywasz? Et tu, chi sei? A kim ty jesteÊ? Io sono Francesco, e tu? Jestem Franciszek, a ty? Mi chiamo Kasia. Mam na imi´ Kasia. Io, sono Kasia. Jestem Kasia. Il mio nome ¯ Kasia. Moje imi´ to Kasia. Il mio cognome ¯ Kowalska. Mam na nazwisko Kowalska. Sono Kasia, piacere. Jestem Kasia, bardzo mi przyjemnie. Signora / Signore, come si chiama? Jak si´ Pani / Pan nazywa? la ragazza dziewczyna il ragazzo ch∏opak il signore pan la signora pani i signori paƒstwo l’amica kole˝anka l’amico kolega gli amici przyjaciele il signore Nucara pan Nucara (gdy przedstawiamy komuÊ pana Nucar´, u˝yjemy przed s∏owem „pan” rodzajnika okreÊlonego) la signora Nucara pani Nucara i signori Nucara paƒstwo Nucara (gdy np. przedstawiamy ma∏˝eƒstwo Nucarów) ecco oto… (w znaczeniu: przedstawiam Ci… ) la signorina panna / panienka questo to (zaimek wskazujàcy) quello tamto il nome imi´ il cognome nazwisko piacere mi∏o mi

Forma grzecznoÊciowa We w∏oskim form´ grzecznoÊciowà czasowników tworzy si´ u˝ywajàc form trzeciej osoby, np. Lei Signora, come si chiama? – Jak si´ Pani nazywa? Lei Signore, come si chiama? – Jak si´ Pan nazywa? Zaimek Lei (3 os. l.p.) stosuje si´ zarówno w odniesieniu do osób p∏ci ˝eƒskiej, jak i m´skiej. –16–

Come ti chiami? Czasownik chiamarsi – nazywaç si´ Czasownik chiamarsi nale˝y do I koniugacji i odmienia si´ regularnie, ale jest zwrotny, o czym Êwiadczy koƒcówka si, tak˝e podlegajàca odmianie. chiamarsi io mi chiamo tu ti chiami lei/lui si chiama

noi ci chiamiamo voi vi chiamate loro si chiamano

Zaimki osobowe io – ja tu – ty lui / lei – on / ona Lei – pan / pani

Dialog

noi – my voi – wy loro – oni Loro – paƒstwo

Professoressa: Buongiorno a tutti! Mi chiamo Lanzoni e sono la vostra professoressa d’italiano. Gli studenti: Buongiorno Signora Lanzoni! P: Come vi chiamate? Heidi: Io mi chiamo Heidi. P: Bene. E la tua amica, come si chiama? Heidi: Lei si chiama Kasia. P: Buongiorno Kasia. Benvenuta al nostro corso d’italiano. Kasia: Buongiorno Signora Lanzoni! P: E come si chiamano loro? Kasia: Loro si chiamano Luciano e Francesco. John: Kasia: John: Kasia: John: Kasia:

Ciao, come ti chiami? Ciao, mi chiamo Kasia, e tu? Io mi chiamo John, piacere. Come va? Bene. E tu, come stai? Molto bene, grazie. –17–

Come ti chiami?

a tutti wszystkim Come vi chiamate? Jak si´ nazywacie? amica przyjació∏ka andiamo idziemy un corso kurs 1

Odpowiedz jednym s∏owem na pytania, odnoszàce si´ do dialogu.

1. Come si chiama la ragazza? ………………………………... 2. Come si chiama l’amica di Kasia? …………………………... 3. Come si chiama il nuovo amico di Kasia? …………………… 4. Come si chiama la professoressa d’italiano? …………………

åwiczenia 2

Uzupe∏nij luki, wstawiajàc w∏aÊciwe s∏owa.

Questa ragazza (1).………. Anna. Lei, Signora, come (2).……….? Questo (3).………. si chiama Carlo. Ecco, la mia (4).………. si chiama Chiara. Andiamo (5).………. Il mio (6).………. ¯ Nowak. Io sono Carlo, e (7).………. chi sei? 3

Wstaw odpowiedni rodzajnik okreÊlony lub nieokreÊlony.

1. … ragazza si chiama Kasia. 2. … amica di Kasia si chiama Laura. 3. … amico di Kasia e Laura si chiama Bruno. 4. Ecco … mio gatto! 5. … gatto si chiama Ciccio. 6. … amici di Carlo si chiamano Luciano e Luca. 4

Uzupe∏nij dialogi.

– Buonasera Signora Rossi. Come (1).……. ? – Bene, (2).……. e (3).……., Signor Bianchi? – Molto bene. – Ciao Chiara! Come (4).……. ? – Sto male. Sono malata. E tu?

–18–

Come ti chiami? – Io sto (5).……., grazie. – Ciao, sono Francesco, e tu, (6).……. sei? – Sono Anna, (7).……. – Piacere.

–19–

Di dove sei?

Pytania o narodowoÊç Di dove sei? Skàd jesteÊ? Di dove ¯? Skad Pan / Pani jest? Da dove vieni? Skàd pochodzisz? Da dove viene? Skàd Pan / Pani pochodzi? Sono polacco / polacca. Jestem Polakiem / Polkà. Vengo dalla Polonia. Pochodz´ z Polski. Sono di Varsavia. Jestem / pochodz´ z Warszawy. (w tej konstrukcji podajemy miasto pochodzenia). Qual ¯ la tua nazionalit∫? Jakiej jesteÊ narodowoÊci? Qual ¯ la Sua nazionalit∫? Jaka jest Pana / Pani narodowoÊç? Sono polacco / polacca. Jestem Polakiem / Polkà. la nazionalit∫ narodowoÊç la lingua j´zyk il paese kraj la capitale stolica

NarodowoÊci W j´zyku w∏oskim rzeczowniki oznaczajàce narodowoÊç pisze si´ (na ogó∏) z ma∏ej litery. l’italiano j´zyk w∏oski / W∏och il polacco j´zyk polski / Polak la polacca Polka l’inglese j´zyk angielski / Anglik / Angielka il francese j´zyk francuski / Francuz la francese Francuzka lo spagnolo j´zyk hiszpaƒski / Hiszpan la spagnola Hiszpanka il tedesco j´zyk niemiecki / Niemiec la tedesca Niemka il belga / la belga Belg / Belgijka

–20–

Di dove sei? il russo j´zyk rosyjski / Rosjanin la russa Rosjanka l’americano Amerykanin l’americana Amerykanka il cinese j´zyk chiƒski / Chiƒczyk la cinese Chinka l’austriaco Austriak l’austriaca Austriaczka UWAGA! Wi´kszoÊç paƒstw krajów i regionów w j´zyku w∏oskim jest rodzaju ˝eƒskiego: la Francia Francja la Spagna Hiszpania la Germania Niemcy la Russia Rosja la Cina Chiny Kraje rodzaju m´skiego: i Paesi Bassi Niderlandy il Belgio Belgia il Lussemburgo Luksemburg il Portogallo Portugalia

Odmiana czasownika essere – byç Jego odmiana jest nieregularna, co oznacza, ˝e trzeba si´ jej nauczyç na pami´ç. W konstrukcji essere di – s∏u˝y do wyra˝ania pochodzenia. essere io sono tu sei lui / lei ¯ (Lei ¯)

noi siamo voi siete loro sono (Loro sono)

Sono + narodowoÊç Sono polacco. Jestem Polakiem. Sono italiano. Jestem W∏ochem. –21–

Di dove sei?

Odmiana czasownika venire – pochodziç, przychodziç, przybywaç Czasownik venire odmienia si´ nieregularnie; w konstrukcji venire da s∏u˝y do wyra˝ania pochodzenia. venire io vengo tu vieni lui / lei viene Lei viene

noi veniamo voi venite loro vengono Loro vengono

vengo da + rodzajnik okreÊlony + nazwa kraju Vengo dalla Polonia. Pochodz´ z Polski. Vengo dall’Italia. Pochodz´ z W∏och. Vengo dagli Stati Uniti. Pochodz´ ze Stanów Zjednoczonych. (la) l’Ungheria W´gry (la) l’America Ameryka / gli Stati Uniti dell’America Stany Zjednoczone Ameryki UWAGA! Stati Uniti wyst´pujà w liczbie mnogiej i dlatego stoi przed nimi rodzajnik okreÊlony liczby mnogiej gli. (la) l’Italia W∏ochy (la) l’Inghilterra Anglia / la Gran Bretagna Wielka Brytania Parigi Pary˝; Londra Londyn; Berlino Berlin; Mosca Moskwa; Pechino Pekin; Varsavia Warszawa

Dopisz nazw´ kraju oraz stolic´ do podanych narodowoÊci.

1. l’inglese – 2. il cinese – 3. il francese – 4. il russo – 5. il tedesco – 6. il polacco – 7. l’americano – –22–

…………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. ………………….

– – – – – – –

………………. ………………. ………………. ………………. ………………. ………………. ……………….

Di dove sei? Odmiana czasownika andare – iÊç, jechaç Andare to kolejny czasownik odmieniajàcy si´ nieregularnie. andare io vado tu vai lui / lei va Lei va

noi andiamo voi andate loro vanno Loro vanno

UWAGA! andare + in + kraj andare + a + miasto Vado in Italia. Jad´ do W∏och. Vado a Roma. Jad´ do Rzymu.

Odmiana czasownika abitare – mieszkaç Jest to czasownik regularny, nale˝àcy do I koniugacji. abitare io abito tu abiti lui / lei abita Lei abita

noi abitiamo voi abitate loro abitano Loro abitano

UWAGA! abitare + in + kraj abitare + a + miasto Abito in Polonia. Mieszkam w Polsce. Abito a Varsavia. Mieszkam w Warszawie. 2

Wstaw odpowiednie przyimki lub / i rodzajniki.

1. Abito …… Austria …… Vienna. 2. Abito …… Belgio. 3. Vado …… Danimarca. 4. Andiamo …… Finlandia. 5. Abito …… Parigi. 6. Abito …… Germania. –23–

Di dove sei?

Dialog

James Bond: Buongiorno! Kasia: Ciao! J.B.: Chi sei? Kasia: Sono Kasia. E Lei? J.B.: Io sono Bond. James Bond. Kasia: Ah! Signor Bond, piacere! Come sta? J.B.: Sto bene, molto bene. E tu? Kasia: Benissimo. J.B.: Sei italiana? Kasia: No. Vengo dalla Polonia. E Lei da dove viene? J.B.: Adesso vengo dal bar. Kasia: Sì, va bene, ma da quale paese viene? J.B.: Vengo dall’Inghilterra. Kasia: Ma non ¯ americano? J.B.: No, vengo da Londra e allora sono inglese. Kasia: Ah! D’accordo. J.B.: Ci vediamo! Kasia: Sì, arrivederLa Signor Bond. Da dove viene? Skàd Pan przychodzi / Skàd Pan pochodzi? Vengo dal bar. Przychodz´ z baru. Da quale paese viene? Z jakiego kraju Pan pochodzi? allora a wi´c 3

Pos∏uchaj dialogu i odpowiedz na pytania – prawda (V) lub fa∏sz (F).

1. Il signore si chiama James. V / F 2. la ragazza ¯ italiana. V / F 3. James Bond ¯ americano. V / F 4. Bond viene da Roma. V / F 5. Bond viene dal bar. V / F 6. Bond viene da New York. V / F

–24–

Di dove sei? åwiczenia 4

Odpowiedz na pytania.

Da dove viene Maria? 1. Maria ………… dalla Francia. Da dove vengono Marco e Luca? 2. Marco e Luca ………… dall’Italia. Di dove sei? 3. Sono ………… Roma. Di dov’¯ Jacques? 4. Jacques ………… di Parigi. Da dove viene John? 5. John ………… dagli Stati Uniti. 5

Dopisz narodowoÊç do krajów.

1. la Polonia – ……………… 2. il Belgio – ………………... 3. la Germania – ……………. 4. la Danimarca – …………… 5. l’Ungheria – ……………… 6. la Finlandia – …………….. 7. la Francia – ……………… 8. la Svezia – ………………. 9. la Grecia – ………………. 10. l’Irlanda –…………………

–25–

Quanti anni hai?

Liczebniki W j´zyku w∏oskim liczebniki g∏ówne (poza: uno, mille, milione i miliardo) sà nieodmienne i akcent pada w nich na przedostatnià sylab´ (wyjàtki zosta∏y podkreÊlone). Piszemy je razem, z wyjàtkiem un milione i un miliardo, które piszemy osobno, np.: 386 – trecentoottantasei, ale – 1.000.909 – un milione novecentonove. liczebniki g∏ówne 0 – zero 1 – uno 2 – due 3 – tre 4 – quattro 5 – cinque 6 – sei 7 – sette 8 – otto 9 – nove 10 – dieci 11 – undici 12 – dodici 13 – tredici 14 – quattordici 15 – quindici 16 – sedici 17 – diciassette 18 – diciotto 19 – diciannove 20 – venti

liczebniki porzàdkowe PRIMO SECONDO TERZO QUARTO QUINTO SESTO SETTIMO OTTAVO NONO DECIMO UNDICESIMO DODICESIMO TREDICESIMO itd.

VENTESIMO

liczebniki g∏ówne

liczebniki porzàdkowe

21 – ventuno 22 – ventidue 23 – ventitre 24 – ventiquattro

VENTUNESIMO VENTIDUESIMO

30 – trenta 31 – trentuno 32 – trentadue

TRENTESIMO

40 – quaranta 50 – cinquanta 60 – sessanta 70 – settanta 80 – ottanta 90 – novanta 100 – cento 200 – duecento 300 – trecento 1000 – mille 1 000 000 – un milione 1 000 000 000 – un miliardo

QUARANTESIMO CINQUANTESIMO

CENTESIMO

MILLESIMO

UWAGA! Liczebniki porzàdkowe pe∏nià funkcj´ przymiotników, a wi´c sà odmienne.

–26–

Quanti anni hai? 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Napisz s∏ownie podane liczby. 3 …………… 1 …………… 15 ………….. 7 …………… 10 ………….. 11 ………….. 21 …………… 0 …………… 146 ………… 69 ………….. 84 …………..

Pytanie o wiek Quanti anni hai? Ile masz lat? Quanti anni ha? Ile ma Pan / Pani lat? Qual ¯ la tua et∫? Jaki jest twój wiek? Qual ¯ la sua et∫? Jaki jest Pani / Pana wiek? Ho 18 anni. Mam 18 lat. Ho 20 anni. Mam 20 lat Ne ho 18. Mam ich (lat) 18. „Ne” jest partyku∏à zaimkowà (w funkcji dope∏nienia czàstkowego), u˝ywamy jej, ˝eby nie powtarzaç „anni” = Ne Np.: Kasia ha 18 anni. Valeria ne ha 26. avere mieç vecchio / vecchia stary / stara anziano / anziana leciwy / leciwa maturo / matura dojrza∏y / dojrza∏a immaturo / immatura niedojrza∏y / niedojrza∏a Sei giovane / piccola JesteÊ m∏oda / ma∏a.

–27–

Quanti anni hai?

Odmiana czasownika avere – mieç Czasownik avere jest nieregularny. U˝ywa si´ go w bardzo wielu zwrotach idiomatycznych. Np.: avere sete – byç spragnionym, avere fame – byç g∏odnym, avere paura – baç si´, avere ragione – mieç racj´, avere bisogno di qualcosa / qualcuno – potrzebowaç czegoÊ / kogoÊ (uwaga: avere + rzeczownik bez rodzajnika) avere io ho tu hai lui / lei ha Lei ha

noi abbiamo voi avete loro hanno Loro hanno

U˝yj odpowiedniej formy czasownika avere.

Carlo ho / ha / hai (1)…… paura. Luciano, tu non abbiamo / ha / hai (2)…… ragione! Monica non avete / ha / ho (3)…… 20 anni. Lei ha / ho / hai (4)…… 22 anni. Ania e Kasia ha / avete / hanno (5)…… fame. E voi hai / avete / hanno (6)…… sete? Quanti anni hai / ha / hanno (7)…… Pietro e Paolo? Io sono giovane. Ho / Ha / Abbiamo (8)…… soltanto 10 anni.

–28–

Quanti anni hai? Dialog

Kasia: Chi ¯ lui? Valeria: Lui ¯ Luciano, il mio vicino di casa. K: Davvero? V: Sì, davvero. K: È un bel ragazzo! V: Molto bello. K: E quanti anni ha? V: Luciano ha 25 anni. K: E il suo amico? V: Il suo amico si chiama Francesco e ha 20 anni. K: Allora sono vecchi tutti e due. V: Ah sì? E quanti anni hai tu? K: Io ne ho 18. V: Allora tu sei giovane. K: E tu Valeria, quanti anni hai? V: Io non ti dico la mia et∫! il vicino di casa sàsiad davvero naprawd´ bel / bello przystojny suo jego l’amico przyjaciel vecchi starzy tutti e due obydwaj giovane m∏ody / m∏oda dico mówi´ / powiem mia moja 3

Pos∏uchaj jeszcze raz dialogu i wstaw brakujàce wyrazy ze s∏uchu.

Kasia: Chi ¯ (1).………….? Valeria: Lui ¯ Luciano, il mio (2).…………. di casa. Kasia: Davvero? Valeria: Sì, (3).…………. Kasia: È un bel (4).………….! Valeria: Molto bello. Kasia: E quanti anni (5).………….? Valeria: Luciano ha 25 (6).………….

–29–

Quanti anni hai?

Kasia: E il suo amico? Valeria: Il suo (7).………. si chiama Francesco e ha 20 anni. Kasia: Allora sono vecchi tutti e due. Valeria: Ah sì? E quanti anni (8).………. tu? Kasia: Io ne ho 18. Valeria: Allora tu (9).………. giovane. Kasia: E tu, (10).………. anni hai Valeria? Valeria: Io non ti dico la mia et∫!

åwiczenia 4

Dopisz liczebniki porzàdkowe do g∏ównych.

1. quattro – .............................. 2. tre – .................................... 3. due – ................................... 4. cinque – ............................... 5. ventuno – ............................. 6. sessantasei – ........................ 7. centodieci – ......................... 8. trentasei – ........................... 9. sedici – ................................ 10. dodici – ................................ 5

Odpowiedz na pytania, unikajàc powtarzania rzeczownika anni.

1. Marco ha 10 anni, e tu? – Io…………………….. 14. 2. Noi abbiamo 34 anni, e voi? – Noi ……………………….. 35. 3. Quanti anni ha Kasia? – Lei ……………. 18. 4. Quanti anni ha il suo amico? – Lui ……………… 20. 5. Quanti anni ha la signora Nucara? – La signora Nucara, …………….. 45. 6

Przet∏umacz.

1. sàsiad – ………………. 2. Ona ma naprawd´ 14 lat? – ……………………… 3. przystojny ch∏opak – ……………. 4. a wi´c – …………. 5. jesteÊ m∏oda – ………….. 6. Nie powiem ci! – ……………………. –30–

åwiczenia powtórzeniowe 1–4 1

Utwórz liczb´ mnogà od podanych rzeczowników.

1. l’avventura – 2. il microfono – 3. il bambino – 4. la carne – 5. il fiore – 2

Utwórz liczb´ pojedynczà od podanych rzeczowników.

1. gli alberi – 2. le vacanze – 3. le porte – 4. le pareti – 3

Wpisz odpowiednie zwroty.

Przywitaj si´ z sàsiadem: 1. …………… Signor Rossi! Przywitaj si´ z kole˝ankà: 2. ……. Chiara! Przedstaw si´ swoim nowym kolegom w pracy: 3. Buongiorno! ………….. Anna. Jest 15:00. Jakiego zwrotu u˝yjesz witajàc si´? 4. …………………….. Wychodzisz z restauracji po kolacji, jak si´ po˝egnasz? 5. ………………….. O 18:00 spotykasz swojego profesora na ulicy. Jak go przywitasz? 6. …………………….. Pytasz si´ kolegi, co u niego s∏ychaç? 7. Carlo, ……………..?

–31–

åwiczenia powtórzeniowe 1–4 Chcesz zagaiç rozmow´ ze starszym sàsiadem, pytasz jak si´ ma: 8. Signor Rossi, ……………….? KtoÊ Ci´ pyta jak si´ masz: 9. ……………., grazie! 4

Wstaw czasownik avere lub essere w odpowiedniej formie.

1. Io …. 34 anni. 2. Carlo …. fame. 3. …. francese. 4. Non (tu) … ragione! 5. Io … bisogno d’aiuto. 6. Loro …. un lavoro interessante. 7. Anna …... di Varsavia. 8. Carlo …… molti amici. 5

Uzupe∏nij zdania w∏aÊciwymi czasownikami.

Fran˜oise (1). …………… francese. (2). …………… dalla Francia. (3). ………………….. a Parigi. Franco (4). ……………. adesso a Londra ma (5). ………………… dall’Italia. Io (6). …………….. di Varsavia ma (7). ………………… a Roma. La mia lingua materna ¯ tedesco ma (8). ………………… anche il russo e l’inglese.

–32–

La famiglia.

Rodzina la famiglia rodzina i genitori rodzice la madre matka la mamma mama, mamusia il padre ojciec il pap∫ tata, tatuÊ il figlio syn la figlia córka i figli dzieci il nonno dziadek il nonnino dziadziuÊ la nonna babcia la nonnina babunia i nonni dziadkowie lo zio wujek lo zietto wujaszek la zia ciocia la zietta ciociunia gli zii wujkowie il cugino kuzyn la cugina kuzynka il / la nipote wnuczek / wnuczka i nipoti wnucz´ta il fratello brat la sorella siostra

il bambino dziecko la bambina dziewczynka i bambini dzieci l’adolescente nastolatek l’adulto doros∏y

U∏ó˝ pary.

1. madre 2. nonna 3. fratello 4. bambina 5. zio 6. figlio

A. B. C. D. E. F.

sorella zia figlia padre bambino nonno

–33–

La famiglia.

Zaimki dzier˝awcze – aggettivi possessivi W j´zyku w∏oskim, podobnie jak w polskim zaimki dzier˝awcze zachowujà si´ tak jak przymiotniki i odmieniajà si´ zgodnie z rodzajem i liczbà nast´pujàcego po nich rzeczownika. JeÊli posiadacz jest jeden: liczba pojedyncza (rzeczy posiadanej) rodz. m´ski rodz. ˝eƒski il mio la mia mój moja il tuo la tua twój twoja il suo la sua jego, jej jego, jej Pana, Pani Pana, Pani

liczba mnoga (rzeczy posiadanej) rodzaj m´ski rodzaj ˝eƒski i miei le mie moi moje i tuoi le tue twoi twoje i suoi le sue jego, jej jego, jej Paƒscy Paƒskie

JeÊli posiadaczy jest kilku: liczba pojedyncza (rzeczy posiadanej) rodz. m´ski rodz. ˝eƒski il nostro la nostra nasz nasza il vostro la vostra wasz wasza il loro la loro ich ich Panów, Paƒ, Panów, Paƒ, Paƒstwa Paƒstwa

–34–

liczba mnoga (rzeczy posiadanej) rodzaj m´ski rodzaj ˝eƒski i nostri le nostre nasi nasze i vostri le vostre wasi wasze i loro le loro ich ich Panów, Paƒ, Panów, Paƒ, Paƒstwa Paƒstwa

La famiglia.

ZAPAMI¢TAJ! Zaimek dzier˝awczy zazwyczaj jest poprzedzony rodzajnikiem okreÊlonym np.: la mia casa. Traci jednak rodzajnik, je˝eli stoi przed rzeczownikiem, okreÊlajàcym cz∏onka rodziny w liczbie pojedynczej, np.: mio padre (il padre – l.p.) mój tata; mia madre (la madre – l.p.) moja matka tuo fratello (il fratello – l.p.) twój brat; tua sorella (la sorella – l.p.) twoja siostra suo fratello jego lub jej brat sua sorella jego lub jej siostra Przed rzeczownikami oznaczajàcymi cz∏onków rodzin w liczbie mnogiej oraz przed loro zaimek dzier˝awczy znów poprzedza rodzajnik np.: i miei genitori (i genitori – l.m.) moi rodzice le mie nonne (le nonne – l.m.) moje babcie le tue nonne twoje babcie le sue zie jego lub jej ciocie le nostre zie nasze ciocie 2

Po∏àcz znane ci ju˝ rzeczowniki z odpowiednim zaimkiem dzier˝awczym (mo˝liwe, ˝e wszystkie odpowiedzi sà dobre).

1. Mio Sua La loro

zia

2. Tua Le tue Nostra

sorella

3. I loro Le sue I tuoi

genitori

4. La mia La sua La loro

casa

5. I loro Le sue Il mio

amici

6. La mia La tua Il suo

lingua –35–

La famiglia.

Dialog 6

Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia: Bruno: Kasia:

Ciao bella io sono Bruno, di dove sei? Io sono Kasia. Sono polacca. E tu? Sono italiano. Non si vede? Ma certo, che domanda stupida! E che ci fai qui? Studio l’italiano. Sei da sola qui? In Italia sono da sola, ma in Polonia ho molti amici ed una famiglia grande! Davvero? E quanto ¯ grande la tua famiglia? Ho due fratelli e due sorelle, quattro nonni, due zie e due zii… e anche due cugine e tre cugini. Anche la mia famiglia ¯ grande. Ho cinque sorelle piccole e due fratelli grandi. Ti assomigliano? Assai. Siamo tutti uguali. Me li presenti? Perché no? Dai, vieni a cena da me stasera! Va bene. Ci vediamo! A presto! Ciao Bruno.

Non si vede? Nie widaç? la domanda pytanie stupida g∏upia Che domanda stupida! Co za g∏upie pytanie! qui tutaj / tu Che ci fai qui? Co tutaj robisz? studiare uczyç si´ da sola sama quanto ile (tutaj w znaczeniu: jak) Quanto grande? Jak du˝a? assomigliare a qualcuno byç podobnym do kogoÊ Ti assomigliano? Czy sà do Ciebie podobni? uguali identyczni presentare a qualcuno przedstawiç komuÊ Me li presenti? Przedstawisz mi ich? Perché no? Dlaczego nie? –36–

La famiglia.

Dai! zwrot, którego u˝ywa si´, by z∏o˝yç jakàÊ propozycj´ lub zach´ciç kogoÊ do czegoÊ: np. Dai, ceniamo da me stasera! Chodê, zjemy dzisiaj u mnie kolacj´! Vieni! Wpadnij! Przyjdê! (tryb rozkazujàcy od czasownika venire) la cena kolacja Vieni a cena! Wpadnij na kolacj´! da me u mnie / do mnie stasera dzisiaj wieczorem 3

Zaznacz, które z poni˝szych zdaƒ sà prawdziwe (V), a które fa∏szywe (F).

1. Kasia lavora in Italia. V / F 2. Kasia studia l’italiano in Italia. V / F 3. Kasia fa le domande stupide. V / F 4. Kasia ¯ da sola. V / F 5. Bruno ha una famiglia grande. V / F 6. Kasia ha una famiglia piccola. V / F 7. Bruno assomiglia ai suoi fratelli. V / F 8. Kasia ha quattro sorelle. V / F 9. Bruno viene a cena da Kasia. V / F

Zadawanie pytaƒ W j´zyku w∏oskim istnieje kilka sposobów zadawania pytaƒ. Najprostsza metoda to intonacja. Konstrukcja zdania twierdzàcego nie ulega zmianie, pytanie wyra˝amy poprzez intonacj´, podobnie jak w j´zyku polskim. (Tu) sei polacca. JesteÊ Polkà. (Tu) sei polacca? JesteÊ Polkà? Assomigli a tua sorella. JesteÊ podobna do swojej siostry. Assomigli a tua sorella? JesteÊ podobna do swojej siostry? Hai un cane. Masz psa. Hai un cane? Masz psa? Wi´kszoÊç pytaƒ zaczyna si´ jednak od zaimków pytajàcych (pronomi interrogativi).

–37–

La famiglia.

Zaimki pytajàce chi? kto? (odnosi si´ do ludzi) Chi ¯ quel ragazzo? Kim jest ten ch∏opak? che? / che cosa? / cosa? co? (odnosi si´ do rzeczy) Che fai stasera? Co robisz dzisiaj wieczorem? Che cosa ci fai qui? Co tutaj robisz? quale? (l.m. quali?) który? / która? / które? (jaki? / jaka? / jakie?) (odnosi si´ do osób i rzeczy) Quale delle tue amiche preferisci? Którà z kole˝anek wolisz? Quali film ti piacciono? Jakie filmy lubisz? UWAGA! Przed czasownikiem byç w trzeciej osobie zmienia form´ na qual, np.: Qual ¯ la tua nazionalit∫? Jaka jest twoja narodowoÊç? quanto/a? (l.m. quanti/e?) ile? / ilu? (odnosi si´ do osób i do rzeczy) Quanto costa? Ile kosztuje? Quanti di voi parlano italiano? Ilu z z was mówi po w∏osku?

dove? gdzie? / dokàd? Dove vai? Gdzie / Dokàd idziesz? Di dove sei? Skàd jesteÊ?

quando? kiedy? Quando vieni? Kiedy przyjdziesz? Quando finisci la scuola? Kiedy koƒczysz lekcje? Da quando abiti qui? Od kiedy tu mieszkasz?

perché? dlaczego? Perché mi guardi così? Dlaczego tak na mnie patrzysz? Perché piangi? Dlaczego p∏aczesz? come? jak? Come ti chiami? Jak si´ nazywasz? Come stai? Jak si´ miewasz?

–38–

La famiglia.

åwiczenia 4

Wstaw odpowiedni zaimek dzier˝awczy.

Sono Magda. (1).… sorella si chiama Zosia. I (2).… genitori si chiamano Ania e Marek. Abbiamo anche un fratello piccolo. (3).… fratello ha 5 anni. Zosia ¯ innamorata. Il (4).… ragazzo vive a Roma con i (5).… genitori. 5

Utwórz poprawne zdania odgadujàc w∏aÊciwà kolejnoÊç wyrazów.

1. sorella Luciano, di, ama, La, musica, la 2. grandi, sono, Le, italiane, famiglie 3. bambini, italiani, molto, i, Gli, amano 6

Wstaw w∏aÊciwy zaimek pytajàcy.

– 1. ……. vai a teatro? – Venerdì. – 2. …… vai? Vado all’Universit∫. – 3. …… torni a casa? – Alle due di pomeriggio. – 4. …… anni ha tua sorella? – Mia sorella ha 5 anni. – 5. …… mangi? – Mangio un panino.

–39–

Cosa fai nella vita?

Zawody la professione zawód il lavoro praca lavorare pracowaç (regularny, I koniugacja) il giornalista / la giornalista dziennikarz / dziennikarka il cantante / la cantante piosenkarz / piosenkarka il regista / la regista re˝yser / re˝yserka l’insegnante nauczyciel / nauczycielka il medico lekarz l’avvocato adwokat, obroƒca l’ingegnere in˝ynier il presidente prezydent l’architetto architekt lo scrittore pisarz la scrittrice pisarka il pittore malarz la pittrice malarka il direttore kierownik la direttrice kierowniczka l’attore aktor l’attrice aktorka il professore nauczyciel la professoressa nauczycielka Rzeczowniki oznaczajàce zawody: 1. tworzà liczb´ mnogà regularnie np.: il commesso – la commessa 2. majà jednà form´ dla obu rodzajów np.: il giornalista – la giornalista 3. u˝ywajà (zwyczajowo) formy rodzaju m´skiego tak˝e dla rodzaju ˝eƒskiego np.: lui fa l’avvocato = lei fa l’avvocato; lui ¯ medico= lei ¯ medico 4. majà ró˝ne formy dla rodzaju m´skiego i ˝eƒskiego np.: lo scrittore – pisarz la scrittrice – pisarka UWAGA: dottore / dottoressa nie oznacza w j´zyku w∏oskim doktora w sensie „lekarz”, lecz stopieƒ naukowy. I nie jest to odpowiednik naszego doktora nauk, lecz magistra. –40–

Cosa fai nella vita? (Che) Cosa fai nella vita? Co robisz w ˝yciu? (zwrot doÊç nieformalny) Qual ¯ la Sua professione? Jaki jest Pana / Pani zawód? (zwrot oficjalny) Di che cosa ti occupi? / Lei si occupa? Czym si´ zajmujesz / Pan / Pani zajmuje? Dove lavori? Gdzie pracujesz? Che lavoro fai? / Che lavoro fa? Jakà prac´ wykonujesz / Pan / Pani wykonuje? (Che) Cosa fai? Co robisz? / Czym si´ zajmujesz? La mia professione ¯ medico. Mój zawód to lekarz. Sono medico. Jestem lekarzem. Faccio il giornalista. / Sono giornalista. Jestem dziennikarzem. Lavoro come giornalista. Pracuj´ jako dziennikarz. La mia professione ¯ giornalista. Mój zawód to dziennikarz. Lavoro al giornale. Pracuj´ w gazecie. 1

Uzupe∏nij zdania wpisujàc odpowiednie zawody.

1. Picasso ¯ un famoso .................. 2. Angelina Jolie fa .................. 3. Tiziano Ferro fa .................. Anche Laura Pausini fa .................. 4. Dan Brown ¯ un famoso .................. 5. Lech Wa∏´sa era il nostro ..................

Czasownik fare – robiç Odmiana czasownika fare jest nieregularna. Czasownik ten znaczy „robiç”, ale wyst´puje te˝ w wielu zwiàzkach sta∏ych, tworzàc popularne zwroty idiomatyczne, np.: fare caldo – byç goràco, fare freddo – byç zimno, fare paura – przera˝aç, fare del male – krzywdziç, fare la festa – imprezowaç. fare io faccio tu fai lui / lei fa

noi facciamo voi fate loro fanno

Podobnie funkcjonuje czasownik andare, którego odmiana podana jest w rozdziale 3. Oznacza on dos∏ownie „iÊç, jechaç”, ale tak jak fare tworzy wiele przydatnych i cz´sto u˝ywanych zwiàzków frazeologicznych, np.: andare via – iÊç sobie, odchodziç, andare bene / male – dziaç si´ dobrze / êle.

–41–

Cosa fai nella vita?

Odmiana czasowników I koniugacji jak np.: lavorare – pracowaç lavorare (I koniugacja) io lavoro tu lavori lui / lei lavora

noi lavoriamo voi lavorate loro lavorano

Io lavoro in Italia. Ja pracuj´ we W∏oszech. Tu lavori a Varsavia. Ty pracujesz w Warszawie. ZAPAMI¢TAJ! Koƒcówki charakterystyczne dla odmiany czasowników I koniugacji (czyli tych koƒczàcych si´ w bezokoliczniku na -are) to:

1 os. 2 os. 3 os.

l.p. -o -i -a

l.m. -iamo -ate -ano

Wstaw odpowiednià form´ czasownika.

Molto spesso (andare) 1. ….…. in Italia. Anna (fare) 2. ….…. l’avvocato. Io (essere) 3. ….…. medico. I miei genitori (fare) 4. ….…. gli ingegneri. Noi (fare) 5. ….…. gli attori. Mia madre (fare) 6. ….…. la professoressa.

–42–

Cosa fai nella vita? Dialog

Kasia: Bruno, tu conosci lo scrittore Dan Brown? Bruno: No, chi ¯? K: È l’autore del famoso libro „Il codice Da Vinci”. B: Ah sì! È vero. È famosissimo! K: Questi libri mi piacciono da morire! B: Anche a me. K: Lo sai che Dan Brown ¯ lo scrittore di trhiller americano più popolare del mondo? Ma non ¯ la sua prima professione. B: E qual ¯ la sua prima professione? K: Dan ¯ cantante e pianista. Lavora anche all’universit∫. Fa il professore d’inglese. B: Incredibile! K: Sì! È portato per molte cose! Sai, anche la madre di Dan ¯ musicista. B: E suo padre, che lavoro fa? K: Suo padre lavora come professore di matematica. B: E che cosa gli interessa? K: Da quello che so Dan Brown ha molti hobby, tra cui la musica e la crittografia. S’interessa alla storia dell’arte, specialmente alle opere del famoso architetto e pittore Leonardo Da Vinci. B: Sembra davvero affascinante. Allora devo leggere questo libro, per forza! famosissimo bardzo znany mi piacciono da morire uwielbiam; dos∏ownie: podobajà mi si´ na zabój lo sai wiesz to / o tym… l’autore di qualcosa… autor czegoÊ... il libro ksià˝ka il più popolare del mondo najbardziej popularny na Êwiecie il mondo Êwiat il musicista muzyk prima pierwsza il pianista pianista all’universit∫ na uniwersytecie tra cui wÊród których la crittografia kryptografia s’interessa a... interesuje si´...

–43–

Cosa fai nella vita?

interessarsi interesowaç si´ (I koniugacja, zwrotny) la storia dell’arte historia sztuki l’opera dzie∏o 3

Odpowiedz na pytania.

1. Chi ¯ Dan Brown? ………………………… 2. Che genere di libri scrive Dan Brown? ………………………… 3. Qual ¯ il titolo del libro più famoso di Dan Brown? ………………………… 4. Da dove viene Dan Brown? ………………………… 5. Qual ¯ la prima professione di Dan Brown? ………………………… 6. Che cosa insegna Dan Brown all’universit∫? ………………………… 7. Che cosa fa il padre di Dan? ………………………… 8. Che cosa fa la madre di Dan? …………………………

åwiczenia 4

Dopisz form´ ˝eƒskà do zawodów.

1. Bruno fa lo studente – Chiara fa la ……………… 2. Bruno fa l’informatico – Chiara fa …………… 3. Bruno fa il giornalista – Chiara fa ……………… 4. Bruno fa l’ingegnere – Chiara fa …………… 5. Bruno fa il pittore – Chiara fa ……………… 6. Bruno fa l’avvocato – Chiara fa …………… 7. Bruno fa il medico – Chiara fa …………………

–44–

Cosa fai nella vita? 5

Odpowiedz w inny sposób, ni˝ podany na pytanie o to, co robisz. Di che cosa ti occupi?

1. Mi occupo di legge. Sono …………………. 2. Mi occupo di musica. Sono …………………. 3. Mi occupo di letteratura. Sono …………………. 4. Insegno la storia. Sono …………………. di storia. 5. Lavoro in segreteria. Sono …………………. 6. Faccio delle foto. Sono …………………. 7. Lavoro all’ospedale. Sono …………………. 6

Zgadnij, o jaki zawód chodzi.

1. Chi suona il pianoforte fa ……………… 2. Chi canta, fa ……………… 3. Chi scrive, fa ……………… 4. Chi lavora all’universit∫, fa ……………… 5. Chi s’interessa ai computer, fa ……………… 6. Chi recita nei film, fa ……………… 7. Chi realizza i film, fa ……………… 8. Chi costruisce le case, fa ……………… 9. Chi disegna le case, fa ………………

–45–

Che ore sono?

OkreÊlenia czasu il giorno dzieƒ la settimana tydzieƒ il mese miesiàc l’anno rok il secolo wiek

oggi dzisiaj domani jutro ieri wczoraj

i giorni della settimana dni tygodnia lunedì poniedzia∏ek martedì wtorek mercoledì Êroda giovedì czwartek venerdì piàtek sabato sobota domenica niedziela Nazwy dni tygodnia sà rodzaju m´skiego, z wyjàtkiem – la domenica. U˝ywamy ich na ogó∏ bez rodzajnika. i mesi dell’anno miesiàce gennaio styczeƒ febbraio luty marzo marzec aprile kwiecieƒ maggio maj giugno czerwiec

luglio lipiec agosto sierpieƒ settembre wrzesieƒ ottobre paêdziernik novembre listopad dicembre grudzieƒ

Nazwy miesi´cy sà rodzaju m´skiego. U˝ywamy ich bez rodzajnika le stagioni dell’anno pory roku la primavera wiosna l’estate lato l’autunno jesieƒ l’inverno zima

–46–

Che ore sono? il mezzogiorno po∏udnie la mezzanotte pó∏noc la mattina ranek il pomeriggio popo∏udnie la sera wieczór la notte noc

una mezz’ora pó∏ godziny un quarto d’ora kwadrans tardi póêno presto wczeÊnie

Podawanie godzin W j´zyku w∏oskim godziny sà wyra˝ane w liczbie mnogiej, dlatego stawiamy przed nimi zawsze rodzajnik okreÊlony liczby mnogiej rodzaju ˝eƒskiego – le. UWAGA! Tylko w przypadku trzech godzin u˝ywamy liczby pojedynczej: È l’una. Jest pierwsza È mezzogiorno. Jest dwunasta. (w po∏udnie) È mezzanotte. Jest dwunasta. (w nocy) Che ore sono? Która jest godzina? Sono le quattro / cinque / sette / otto / nove… undici di mattina. Sono le due / tre / quattro di pomeriggio Sono le cinque / sette / otto / nove… undici di sera Sono le due / tre di notte Rzadziej u˝ywa si´ te˝ trybu 24-godzinnego: Sono le quattordici / quindici / sedici / diciassette / diciotto / diciannove / venti / ventuno / ventitre. A che ora? O której godzinie? Alle 5.00 di mattina. O piàtej rano. 11:30 – sono le undici e mezzo / e trenta. 5:15 – sono le cinque e un quarto / e quindici. 8:45 – sono le nove meno un quarto / meno quindici = sono le otto e quarantacinque. 10:12 – sono le dieci e dodici 9:55 – sono le dieci meno cinque 1

Przet∏umacz na j´zyk w∏oski.

1. styczeƒ ………. 2. Tydzieƒ ma 7 dni. …………… 3. Dzisiaj jest piàtek. …………….. 4. Do zobaczenia w po∏udnie. …………………… 5. Jest wczeÊnie. …………………………

–47–

Che ore sono?

Przyimki UWAGA! JeÊli wyst´pujà przed rodzajnikami okreÊlonymi, ∏àczà si´ z nimi, tworzàc jeden wyraz w nast´pujàcy sposób: a – do / w in – do / w di – od / z / do / o su – na da – od / do / u

il (=al) / la (=alla) / i (=ai) / le (=alle) / gli (=agli) – alle dieci di mattina... il (=nel) / la (=nella) / i (=nei) / le (=nelle) / gli (=negli) il (=del) / la (=della) / i (=dei) / le (=delle) / gli (=degli) il (=sul) / la (=sulla) / i (=sui) / le (=sulle) / gli (=sugli) il (=dal) / la (=dalla) / i (=dai) / le (=dalle) / gli (=dagli)

UWAGA! Przyimki – sopra, sotto, fra, per i con (z wyjàtkiem formy col = con + il i coi = con + i) nie ∏àczà si´ z rodzajnikami. sotto il / sotto la / sotto i / sotto le / sotto gli sopra il / sopra la / sopra i / sopra le / sopra gli Przyk∏ady: Vado al cinema. Vado alle lezioni di pianoforte. Id´ do kina. Id´ na lekcje fortepianu. Nella classe ci sono 20 studenti. Entro nel corridoio. Studio all’Universit∫. W klasie jest 20 studentów. Wchodz´ do korytarza. Studiuj´ na Uniwersytecie. Vengo dal paese freddo. Penso ai miei. Przyje˝d˝am z zimnego kraju. MyÊl´ o mojej rodzinie Scrivo sul computer. Pisz´ na komputerze Guardo sotto la sedia. Patrz´ pod krzes∏em UWAGA! W zwrotach vado in Francia, vado in Polonia u˝yjemy przyimka in bez rodzajnika, ale: vado negli Stati Uniti / negli Emirati Arabi. JeÊli wybieramy si´ do miasta, u˝yjemy przyimka a: Vado a Parigi. ZAPAMI¢TAJ: w wielu wyra˝eniach u˝yjemy przyimka bez rodzajnika, np.: vado in cantina id´ do piwnicy vado in chiesa id´ do koÊcio∏a vado in discoteca id´ do dyskoteki –48–

Che ore sono? 2

Wstaw odpowiedni przyimek.

Domenica andiamo alla / nella / in (1). ……… chiesa. Vado in / al / di (2). ……… cinema. Domani vado in / per / a (3). ……… Roma. Andate agli / negli / in (4). ……… Stati Uniti? No, andiamo in / negli / agli (5). ……… Emirati Arabi. Mi siedo sulla / nella / alla (6). ……… sedia. Entro nella / alla / sulla (7). ……… sala. Scriviamo sul / sulla / nella (8). ……… computer. Venite con noi all’ / nella / sopra (9). ……… Universit∫? Andiamo nella / alla / in (10). ……… discoteca. Tu vieni dal / sul / del (11). ……… paese straniero.

DIALOG 8

Kasia va al corso d’italiano. Un bel tipo (Carlo): Ciao bella! Dove vai? Kasia: Vado a scuola. Senti, non ho tempo per parlare perché sono gi∫ in ritardo. Carlo: Aspetta! Ti prendo solo un attimo. K: Allora ti ascolto. Carlo: Vieni con me due minuti. Prendiamo un caff¯! K: Mi dici che ore sono? Carlo: Sono le dieci e venti. K: Allora non posso. Ho fretta. Carlo: A che ora comincia il corso? K: Il corso comincia alle undici. Carlo: Mamma mia, che sfortuna! E quanto dura? K: Un’ora e quindici minuti. Carlo: Allora, facciamo così: tu vai adesso al corso, ed io ti aspetto qui, a mezzogiorno e un quarto. K: Va bene. Ci vediamo dopo! Carlo: Sì. A presto! Ciao bella. un bel tipo przystojniaczek (zwrot kolokwialny) Senti! S∏uchaj! –49–

Che ore sono?

avere tempo + per… / non avere tempo + per… mieç / nie mieç czasu na … essere in ritardo byç spóênionym avere fretta spieszyç si´ aspettare czekaç aspetta! poczekaj! (tryb rozkazujàcy) prendere zabraç / wziàç (Uwaga! Ma wiele znaczeƒ i zastosowaƒ) solo tylko l’attimo chwila Ti prendo solo un attimo. Zabior´ ci tylko chwil´ prendere un caff¯ napiç si´ kawy (dos∏ownie: wziàç kaw´) prendiamo! tryb rozkazujacy: napijmy si´! (dos∏ownie: weêmy!) Vieni con me due minuti. Chodê ze mnà na chwil´. Mi dici? Powiesz mi? Non posso. Nie mog´. (potere – móc, odmiana nieregularna) Che sfortuna! Co za pech! durare trwaç così tak 3

Przet∏umacz na w∏oski.

1. Co za pech! – ……………… 2. Napijmy si´ kawy! – ……………… 3. Spieszysz si´? – ………………… 4. Czekam na Ciebie. – ………………… 5. chwilka – ……………………… 6. przystojniaczek – ………………………

åwiczenia 4

Wstaw brakujàce przyimki proste lub z rodzajnikami.

Magda racconta come passa il suo tempo libero: Quando sono libera vado (1). ……… cinema oppure (2) ……… teatro. Ogni tanto esco (3). ……… i ragazzi. Andiamo (4). ……… fare la bici, (5). ……… piscina, (6). ……… ristorante, (7). ……… bar o (8). ……… discoteca. Il sabato ci vediamo (9). ……… centro e andiamo tutti insieme (10). ……… mare. Sulla spiaggia giochiamo (11). ……… beach volley e nuotiamo (12) ……… mare. La sera, ho sempre le orecchie piene di sabbia. –50–

Che ore sono? racconta opowiada raccontare opowiadaç (I koniugacja) il cinema kino il teatro teatr ogni tanto czasem la piscina basen il ristorante restauracja il mare morze la spiaggia pla˝a nuotiamo p∏ywamy nuotare p∏ywaç (I koniugacja) pieno di… pe∏en czegoÊ la sabbia piasek le orecchie uszy 5

Dopisz miesiàce do pór roku.

1. L’estate – lato ………… …………… …………… 2. L’inverno – zima ………… …………… …………… 3. La primavera – wiosna ………… …………… …………… 4. L’autunno – jesieƒ ………… …………… …………… 6

Odpowiedz na pytania o godzin´. Che ore sono?

1. 11:40 Sono le …………… 2. 10:20 Sono le …………… 3. 8:30 Sono le …………… 4. 12:00 Sono le …………… 5. 21:15 Sono le …………… 6. 23:24 Sono le …………… 7. 5:00 Sono le ……………

–51–