CO Z TYM DREWNEM?

FELIETON

Zacheusz

„Drzewo to szczególny rodzaj organizmu, który rośnie na własnym trupie” – taką efektowną definicję podał dawno temu pewien młody nauczyciel akademicki na zajęciach ze studentami. Ta definicja przypomina mi się, ilekroć dochodzi do dyskusji o martwym drewnie.

Jest to oczywisty pleonazm, gdyż drewno ze swej natury jest martwe. Staje się takie, gdy tylko powstanie jako grupa komórek wytworzona przez cienką warstwę miazgi (kambium). Mimo że martwe, a raczej właśnie dlatego, pełni w życiu roślin drzewiastych dwie bardzo ważne funkcje – przewodzenia wody wraz z solami mineralnymi oraz utrzymywania potężnego organizmu w pionie. Po śmierci całego drzewa może też z powodzeniem pełnić w lesie inną rolę – środowiska dla innych roślin, grzybów i licznej grupy zwierząt.

W lesie zagospodarowanym drewno pełni dodatkową funkcję – surowca używanego przez człowieka do wytworzenia licznych wyrobów potrzebnych na co dzień oraz do celów energetycznych. Tak było od zarania dziejów. Do niedawna nikogo to nie dziwiło ani nie gorszyło. W dzisiejszej epoce, gdy upowszechniła się „hermeneutyka podejrzeń”, wszystko bywa kwestionowane i również korzystanie z drewna przez niektórych traktowane jest jako „podejrzane”. Może nawet nie samo korzystanie, ale czynności związane z pozyskaniem drewna. Większość bowiem nie ma nic przeciwko kupowaniu drewnianych mebli ani ogrzewaniu domu za pomocą kominka na drewno. Symbolem tego paradoksu mogą być znane osoby ze świata artystycznego, które wrzucają do mediów społecznościowych swoje zdjęcia na tle pociętego drewna kominkowego, a równocześnie podpisują i upowszechniają petycje, domagając się natychmiastowego „zakazu wycinki drzew”.

Przy okazji tych rozważań można się także zadumać nad stanem narodowej edukacji. Okazuje się, że dorośli ludzie mają problemy z myśleniem w kategoriach przyczynowo-skutkowych. Skoro tak jest, nie pozostaje nic innego, jak te niedostatki uzupełniać, promując wiedzę o tym, gdzie i jak powstaje drewno oraz jakie są zalety produktów drewnianych na tle tych wykonanych z tworzyw sztucznych. Nigdy dość przypominania, co to jest surowiec odnawialny, który siłami natury przyrasta do stanu użyteczności w ciągu kilkudziesięciu lat. Natomiast ten kopalny powstawał przez tysiące czy miliony lat. Miejscem, w którym drewno powstaje, w przeważającej większości jest las i tak też pozostanie, mimo że produkcja drewna odbywa się również na sztucznych plantacjach lub w przydrożnych i śródpolnych zadrzewieniach.

Według mnie dylematem nie powinno być pozyskiwanie drewna, ale to, jak je pozyskujemy. By minimalizować uszczerbek w pełnieniu przez ten las pozostałych funkcji – ekologicznych i społecznych, które trudniej wycenić w jednostkach pieniężnych. Zagadnieniami dotyczącymi metod ingerencji w ekosystem leśny, zapewniającymi jego trwałość i dostarczanie określonych produktów, zajmuje się już od ponad 200 lat nauka zwana hodowlą lasu, wykładana w technikach i na wydziałach leśnych wyższych uczelni kształcących adeptów leśnictwa. I właśnie słowo hodowla najlepiej oddaje istotę tej dziedziny wiedzy, podkreślając, że nie jest to zwykła uprawa, lecz rodzaj ekologicznej inżynierii traktującej las jako całość, a nie tylko przypadkowy zbiór poszczególnych organizmów.