สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ
การให้ธรรมะเป็นทาน ชนะการให้ทั้งปวง ขอบมอบหนังสือ แด่ ....................................................................................... ....................................................................................... ....................................................................................... ....................................................................................... .......................................................................................
กรรมมีจริง ผลของกรรมมีจริง กรรมดีให้ผลดีจริง กรรมชั่วให้ผลชั่วจริง ผู้ใดทำ�กรรมใดไว้ จักเป็นผู้รับผลของกรรมนั้น ผู้ใดไม่ได้ทำ� หาต้องรับไม่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
มหาอานิสงส์ แห่งการชักชวนผู้อื่นถวายทาน “ดูก่อนอุบาสกอุบาสิการทั้งหลาย บุคคลใดถวายทานด้วยตัวเอง แต่ไม่ชกั ชวนผูอ้ นื่ ให้ถวายทานด้วย บุคคลนัน้ เมือ่ ตายไปแล้วไม่วา่ จะเกิด ในที่ใด ย่อมได้ซึ่งโภคสมบัติ (ความร�ำ่ รวย) แต่จักไม่ได้ซึ่งบริวารสมบัติ (มิตรสหาย, บริวาร) บุคคลใดชักชวนผูอ้ นื่ ให้ถวายทาน แต่ตนเองกลับไม่ถวาย บุคคลนัน้ เมื่อตายไปแล้วไม่ว่าจะเกิดในที่ใด ย่อมได้ซึ่งบริวารสมบัติ (มากด้วย มิตรสหาย, บริวาร) แต่จักไม่ได้ซึ่งโภคสมบัติ (มีความยากจน) บุคคลใดตนเองก็ไม่ถวายทานด้วย แม้คนอื่นก็ไม่ได้ชักชวนด้วย บุคคลนั้นเมื่อตายไปเกิดในที่ใดๆ ย่อมไม่ได้แม้สักว่าข้าวปลายเกรียน (ข้าวสารหัก) พออิ่มท้อง เขาย่อมเป็นคนอนาถา หาที่พึ่งไม่ได้ บุคคลใดถวายทานด้วยตนเองด้วย ชักชวนผู้อื่นให้ถวายทานด้วย บุคคลนั้น เมื่อตายไปเกิดในที่ใดๆ ย่อมได้ทั้งโภคสมบัติ (ความร�่ำรวย) ทั้งบริวารสมบัติ (มิตรสหาย, บริวาร) สิ้นร้อยชาติบ้าง พันชาติบ้าง แสนชาติบ้าง” โอวาทธรรมของ พระสารีบุตรเถระ ถอดความจาก พระสูตรและอรรถกถาแปล ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย : ๒๕๒๕ เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๐๘
แม่...
ชีวิตคืออะไร ?
โดย...ปิยโสภณ
วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก บรรณาธิการ : ศักดิ์สิทธิ์ พันธุ์สัตย์ : อนุชิต คำ�ซองเมือง รูปเล่ม/จัดอาร์ต : สุกัญญา ศรีสงคราม : ธนรัตน์ ไทยพานิช พิสูจน์อักษร : อรัญ มีพันธุ์
Dhamma Guide : มนิจ ชูชัยมงคล
ออกแบบปก ภาพประกอบ
อนุโมทนา ได้อ่านหนังสือเรื่อง “แม่...ชีวิตคืออะไร ?” ซึ่งพระราชญาณกวี (สุวิทย์ ปิยวิชฺโช) วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ได้ เขียนขึ้น เพื่อส่งเสริมสถาบันครอบครัวให้มั่นคงแล้ว ได้ความรู้ ๔ อย่างคือ ๑. ทำ�ให้มองเห็นว่า อานุภาพความรักยิ่งใหญ่ และใน ความรักนัน้ มีพละกำ�ลัง เป็นพลังเงียบทีซ่ อ่ นตัวอยู่ ถ้าร้ายก็รา้ ยแรง ถ้าแกร่งก็แกร่งกล้า แต่ความรักของแม่บริสทุ ธิอ์ อ่ นโยนและโอนอ่อน รักบริสุทธิ์จะอบอุ่นและเกื้อหนุนห่วงใยทำ�ให้เข้าใจถึงสภาพจิตใจ ของคนที่เป็นแม่ลูกว่า มีความเอื้ออาทรต่อกันเพียงไร เช่นที่พูดว่า “แม่ ทุ่ มเทเสี ย สละ แม่ยอมเหนื่อยเพื่อลูก ความเหน็ ดเหนื่ อย เพราะรัก เป็นความสุขใจที่ดวงใจแม่เท่านั้นจะสัมผัสได้” ๒. ทำ�ให้มองเห็นว่า การปลูกฝังคุณธรรมใดๆ ให้ลกู ต้อง เริ่มต้นที่พ่อแม่ เริ่มต้นที่บ้าน บทเรียนชีวิตแต่ละบทอันเกิดจาก
ประสบการณ์ของแม่และพ่อมีคา่ ยิง่ ใหญ่ตอ่ การตัง้ สติของลูกทุกคน การเป็นตัวอย่างที่ดีของพ่อแม่มีค่ายิ่งนักต่อการเดินทางของลูก เพราะพ่อแม่เป็นยิ่งกว่าครู เป็นผู้ที่ลูกทุกคนภาคภูมิใจที่สุดในชีวิต ของตน ยิ่งกว่านั้นยังทำ�ให้เข้าใจถึงปรัชญาการดำ�เนินชีวิตที่มีค่า กว่าวิชาการใดๆ เพราะเป็นปรัชญาแห่งหยาดเหงื่อและหยดเลือด ที่เกิดจากดวงใจอันบริสุทธิ์จริงๆ ของพ่อแม่ เช่นที่แม่กล่าวสอนลูก เปรียบชีวิตเหมือนการเดินเรือว่า “สำ�หรับนักเดินเรือ เมื่อเรือถึงฝั่ง เขาก็มีความหวังว่าชีวิตปลอดภัย แต่นักเดินทางค้ากำ�ไรชีวิต แม่ ขอเตือนว่าลูกต้องระมัดระวังทุกย่างเท้า แม้ยามก้าวขึ้นฝั่งได้แล้ว” ๓. ทำ�ให้เข้าใจความหมายของ “บ้าน” หรือ “มาตุภูมิ” ว่าไม่ได้เกิดจากที่อื่นใดไกลตัว หากแต่เกิดขึ้นจากแม่ จากการหมั่น อบรมบ่มเพาะจริตนิสัยใจคอของแม่ที่ทุ่มเทให้กับลูกรัก พ่อแม่คือ ผู้ปลูกรากแก้วของชีวิต ปลูกความคิดให้สังคม ถ้าครอบครัวมั่นคง ลูกรักถูกอบรมบ่มเพาะมาดี พ่อแม่ก็อุ่นใจ สบายใจ เบาใจ และ สังคมส่วนรวมก็จะมีปัญหาน้อย การอบรมบ่มเพาะ สอนให้ลูกรัก พ่ อ แม่ รั ก บ้ า น แท้ จ ริ ง ก็ คื อ ให้ เขาเข้ า ใจความหมายของคำ�ว่ า “มาตุภูมิ” นั่นเอง คือให้มีความรู้สึกว่า แผ่นดินทั้งผืนคือบ้านเกิด ของตน เมื่อทุกคนภูมิใจได้เช่นนี้ ความคิดจะเสียสละทุ่มเทเพื่อ แผ่นดินก็จะมีมากขึ้น ชาติแผ่นดินอยู่ได้ เพราะการเสียสละของ คนในชาติ มิใช่เพราะมีคนเก่งมากๆ แต่ขาดการเอื้ออาทรต่อกัน ขาดสำ�นึกรักแผ่นดิน
๔. ทำ�ให้เข้าใจว่า การดำ�เนินชีวิตต้องมีปรัชญา มิฉะนั้น อาจผิดพลาดได้ง่าย ปรัชญาชีวิตเปรียบเสมือนเข็มทิศเดินทาง เมื่อหลงทิศก็เดินผิดทาง เมื่อไม่เข้าใจความหมายของชีวิตก็จะ ทำ�ให้เร่าร้อน กลัดกลุ้ม ปลงไม่ตก และตัดสินใจทำ�อะไรผิดพลาด ได้ง่าย ดังที่ได้แสดงเอาไว้ในหนังสือเล่มนี้ โดยเปรียบเทียบชีวิตไว้ ในแง่มุมต่างๆ ซึ่งเป็นปรัชญาที่น่าขบคิดอย่างยิ่ง จึงขออนุโมทนาบุญที่ พระราชญาณกวี ได้พยายามเขียน ความคิดดีๆ ออกมาเป็นอักขระสอนใจ สนองโครงการ “ตามรอย พระยุคลบาท บวร” เพื่อปลูกรากแก้วให้ชีวิต ปลูกความคิดให้ สังคมซึง่ เป็นงานสำ�คัญทีว่ ดั พระราม ๙ กาญจนาภิเษก ได้ถอื ปฏิบตั ิ ดำ�เนินมาตั้งแต่ต้น ขอทุกท่าน ทุกครอบครัว จงมีความอุดมร่มเย็นเป็นสุขใน ชีวติ ร่วมกันสร้างครอบครัวให้เป็นปึกแผ่น เพือ่ เป็นพลังให้ผนื แผ่นดิน ไทยของเราเจริญมั่นคงตลอดไป
ขออำ�นวยพร
พระธรรมบัณฑิต เจ้าอาวาสวัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก กรุงเทพมหานคร
บทสดุดีแม่ ความรักคือกำ�ลังใจ ความห่วงใยคือโอสถทิพย์ แม่คือผู้ยื่นหยิบ กลั่นโอสถทิพย์ ให้ลูกรัก ในอ้อมแขนอันอบอุ่น ตักแม่นุ่มละมุนอุ่นชื่นจิต แม่เล่านิทานกล่อมเพลงชีวิต ชี้ทางถูกผิดให้ลูกรัก รักของแม่คือสายใยของชีวิต เติมพลังคราจิตอ่อนล้า อบอุ่นตราตรึงซึ้งอุรา ไม่ว่าคราสุขหรือทุกข์ร้อน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
7
แม่... ความรู้สึกเกี่ยวกับแม่ เป็นความอ่อนโยนและอบอุ่นของ หัวใจ แม้กับบางชีวิตที่ไม่เคยเห็นหน้าแม่ ลูกทุกคนต้องการแม่ และความเป็นแม่เกิดขึ้นได้ เพราะมีลูกเป็นพยานความผูกพันของ หัวใจ ไม่มีค�ำว่าไกลหรือใกล้ ยิ่งอยู่ไกลก็ยิ่งใกล้ความรู้สึก ยิ่งจาก ไกลก็เหมือนยิ่งใกล้แม่ยิ่งขึ้น บางครั้งการอยู่ไกลท�ำให้ค�ำว่าแม่มี พลังยิ่งใหญ่กว่าการอยู่ใกล้หลายร้อยเท่า เหมือนการจากกันท�ำให้ ความรักมีอานุภาพ เราทราบกันดีว่า การที่แม่ทุกคนมีลูกเป็นเหตุผลของหัวใจ นอกจากลูกจะให้ความสุขทางใจแล้ว แม่กห็ วังพึง่ พาอาศัยในวัยชรา หวังให้คอยป้อนข้าวหยิบยาในยามเจ็บไข้ แต่ก็มีหลายอย่างที่แม่ ไม่สมหวังกับการมีลูก และมีหลายอย่างที่ลูกเองก็รู้สึกไม่สมหวัง แม้นตั้งใจจะท�ำให้แม่
ลูกทุกคนคงทราบดีว่า แม่รู้สึกสมหวังที่มีลูก แม้จะไม่หวังอะไรตอบแทนก็ตาม แต่ดวงตาใสแป๋วของเจ้าตัวน้อย ที่คลานเปะปะปีนป่ายรอบตัวนี่เอง คือตัวความสุขอันยิ่งใหญ่ของแม่ 8
มะม่ะ
แม่...ชีวิตคืออะไร
แม่คือครูคนแรก แม่คือครูผู้ยิ่งใหญ่ ครูที่ไม่มีค่าจ้างตอบแทน บทเรียนของ แม่คือประสบการณ์จากหยาดเหงื่อที่อาบร่าง เป็นบทเรียนแห่ง ความรัก ความเมตตา ที่ไม่มีขีดเขียนเป็นต�ำราใดๆ ใบหน้าและ แววตาของลูกคือทิพยโอสถ ตักแม่เป็นทั้งเก้าอี้ และหมอนหนุน อันอ่อนนุ่มของลูก ตักแม่อุ่นและละมุนละไม ทุกครั้งที่ลูกเอนกาย หนุน กลิ่นไอแห่งความเป็นแม่ เป็นกลิ่นไอแห่งความรักที่บริสุทธิ์ สะอาดหอมกรุ่นไม่จืดจาง แต่จะมีสักกี่ชีวิตที่คิดได้ แม่เป็นผู้มีความพากเพียรสูงสุด ความพากเพียรอดทนของ แม่ที่มีต่อลูก แม้ฟ้าก็อาจโน้มลงมา และยอมเป็นกระดานด�ำให้แม่ ขีดเขียนบทเรียนของชีวิต เพื่อเก็บไว้สอนเจ้าตัวน้อย แม้แผ่นดิน ก็ยอมเป็นกระดานให้แม่ขีดเขียนสอนชีวิตน้อยๆ ที่ก�ำลังคืบคลาน คลอเคล้าเคียงกายแม่ให้แกร่งกล้า
แม่ถืออันไหนอยู่จ๊ะ
?
แม่ทุ่มเท แม่เสียสละ แม่ยอมเหนือ่ ยเพื่อลูก ความเหน็ดเหนือ่ ยเพราะรัก เป็นความสุขใจ ที่ดวงใจแม่เท่านั้นจะสัมผัสได้
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
9
แม่เอาชีวิตเลี้ยงชีวิต ลูกทุกคนทราบดีว่าจะหาใครในหล้าที่กล้าเสียสละเช่นแม่ ไม่มีอีกแล้ว อ้อมอกแม่จึงเป็นทิพย์วิมานของลูก เป็นสวรรค์ให้ ชีวิตน้อยๆ ได้ปีนป่ายไขว่คว้า เขาไม่รู้หรอกว่าหัวอกแม่จะรู้สึก เช่นไร ท่ามกลางการปีนป่ายไขว่คว้าของเขา แต่สำ� หรับแม่ ลูกคือ หยดชีวิตที่แม่กลั่นกรองจากหยดเลือดออกมาเป็นตัวตน แม่ กลั่นหยดเลือดมาเป็นหยดน�้ำนม เพื่อหล่อเลี้ยงหยดชีวิตน้อยๆ ให้เติบโต แม่เอาชีวิตเลี้ยงชีวิตโดยแท้ แต่ก็มีบ่อยครั้งที่หยดเลือด กลับกลายเป็นหยดน�ำ้ ตาให้แม่ตรอมตรม เพราะรักมากจึงทุกข์มาก เพราะห่วงมากจึงกลัดกลุม้ มาก ความทุกข์เพราะรัก กลุม้ เพราะห่วง ที่มีต่อลูก เป็นสิ่งที่ไม่มีวันสิ้นสุดหากร่างยังไม่กลบดิน นี่คือชีวิต อันบริสุทธิ์ ที่แม่มีต่อลูก
ยิ่งแม่มีความรักต่อลูก มีความอ่อนโยนต่อลูกมากเพียงใด ลูกก็ยิ่งมีความอบอุ่นมั่นใจมากเพียงนั้น แม่เป็นครู แม่เป็นต้นก�ำเนิดศาสนา เป็นต้นก�ำเนิดภาษาและความดีงาม แม่คือบ่อเกิดแห่งอารยธรรมทุกชนิดของโลก 10
แม่...ชีวิตคืออะไร
รักบริสุทธิ์ แม่เป็นสะพานให้ลูกข้ามพ้นทุกข์นานาได้เสมอ แม้ลูกจะ มีวิชาความรู้ดีเพียงใด แต่คราทุกข์ใจกลับคิดถึงแม่ แม่คือผู้พิทักษ์ รักษา และผู้เยียวยาบาดแผลแห่งชีวิตส�ำหรับลูกได้ดียิ่งกว่าใครๆ เพราะแม่มียาวิเศษคือ “ความรัก” มีเครื่องมือวิเศษคือ “ใจงาม” ดวงใจทีป่ ราศจากเงือ่ นไขทีค่ อยประคับประคองดวงใจลูกมิให้บอบช�ำ้ ได้ทุกสถานการณ์ แม่ทั้งหวงและห่วง เพราะลูกคือวังวนแห่งความรักของแม่ ขณะทีม่ อื ขวาของแม่คอยชีน้ วิ้ อธิบาย มือซ้ายก็ลบู ไล้ปดั เป่าเหลือบ ยุงริ้นไร วันเวลาแห่งความรักและความสุขของแม่ คือวันที่ลูก ทุกคนอยู่พร้อมหน้าพร้อมตากัน แม่ได้ให้ความสุข และลูกได้รับ ความอบอุ่นเพียงใด ใจของคนทั้งสองเท่านั้นจะสัมผัสได้ เพราะ ความรักเป็นภาษาใจ ใจที่สัมผัสใจเท่านั้น จะเข้าใจความหมายของ “รักบริสุทธิ์” ได้
ชีวิตของแม่ลูก เป็นต�ำนานแห่งกาลเวลา ชีวิตที่ได้มาหาใช่เพียงกาลเวลาที่ผ่านไป แต่แม่ลูกได้จ�ำจารึกความดีงามไว้ ในดวงใจตลอดกาล บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
11
อ้อมกอดของแม่ ค�ำว่า “แม่” เป็นนิยามทีไ่ ร้ภาษามาขีดเขียน ต่อให้รอ้ ยภาษา ล้านอักษรมารวมกัน ปราชญ์หรือกวีทงั้ หลายก็มอิ าจนิยามความหมาย ค�ำว่า “แม่” ได้หมดสิ้น เพราะค�ำว่า “แม่” เป็นภาษาใจ ใจที่เป็น จุดก�ำเนิดแห่งสิทธิเสรีภาพทั้งมวลของเชื้อชีวิต แม่ให้ความรัก ความอบอุ่นโดยที่ลูกไม่ต้องเรียกร้องสิทธิใดๆ จากแม่ ความรัก ของแม่เป็นความรักทีป่ ราศจากเงือ่ นไขเสมอ แม่ไม่มขี อ้ แม้หรือการ ต่อรองใดๆ กับลูกรัก ลูกทุกคนจะอบอุ่นและมั่นใจเสมอเมื่ออยู่ใน อ้อมกอดของแม่
ลูกไม่เคยคิดว่าจะมีภยันตรายอันใดเกิดขึ้น ไม่เคยคิดว่าจะมีใครมาพลัดพรากท�ำร้ายหรือเบียดเบียน ต่อให้อยู่กลางดงใหญ่หรือไพรกว้าง หรือกลางสมรภูมิรบ ขอเพียงให้แม่อยู่เคียงข้าง ดวงใจของลูกจะไม่หวาดหวั่นพรั่นพรึงต่อสิ่งใดๆ ขอเพียงใจให้ร้วู ่าแม่ยังคงอยู่กับเขา ความปลอดภัยจะเกิดขึ้นทันที
12
แม่...ชีวิตคืออะไร
แม่คือทุกสิ่ง ลูกทุกชีวติ เชือ่ มัน่ ในแม่ ชืน่ ชมในความงามและเก่งกล้าของ แม่เสมอ ไม่ว่าวันนี้แม่จะมีชีวิตอยู่หรือจากไป แต่เลือดเนื้อเชื้อชีวิต จิตและวิญญาณของแม่ได้บรรจุลงอย่างเป็นสุขแล้วในใจทุกดวงของ ลูกรักทุกคน ลูกขอบูชาดวงใจอันบริสุทธิ์ของแม่ด้วยชีวิต แม่คือพระแม่คือพรหม ตักแม่อบอุ่นหนุนดูดาว แม่มีรอยยิ้มอ่อนหวาน แม่เล่านิทานกล่อมชีวิต แม่คือพระประจ�ำบ้าน แม่คือแม่พิมพ์กล่าวพร�ำ่ แม่บอกแม่กล่าวแม่เล่า แม่คือแม่พระแม่ครู แม่คือผู้น�ำทางชีวิต แม่แนะแม่น�ำวิถีทาง เหงื่อแต่ละหยดของแม่ เหนื่อยแล้วเหนื่อยอีกทั้งใจกาย บางครั้งน�ำ้ ตาแม่รินหยด เพราะลูกของแม่หลีกทางดี
แม่คือผ้าห่มกันหนาว แม่เล่าเรื่องราวของชีวิต มือแม่ประสานอุ่นจิต ให้ลูกแม่คิด และจดจ�ำ แม่คือสายธารที่ชุ่มฉ�ำ่ แม่สอนแม่น�ำท�ำให้ดู เรื่องราวความดีให้ลูกรู้ บอกให้รทู้ ำ� ให้ดเู ป็นตัวอย่าง แม่คอยลิขิตทุกย่างก้าว ช่วยให้ลูกห่างความชั่วร้าย เผื่อแผ่ให้ลูกทุกจุดหมาย ก็หมายให้ลูกรัก “รู้จักดี” แม่หมดหนทางจะชี้ ที่แม่ชี้นำ� พร�่ำสอน
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
13
กว่าจะรู้ว่าแม่คือ “พระ” เช้าค�ำ่ กราบก้มประนมกร “ลูกรักของแม่โปรดรู้ ป่วยกายยังมีหยูกยา เมื่อแม่ป่วยใจใครเล่า ลูกแม่คือโอสถทิพย์ก�ำจัดทุกข์
เมื่อแม่เกือบจะม้วยมรณ์ ขอพรคุณพระรักษา แม่อยู่อย่างคนโหยหา รักษาให้หายคลายทุกข์ จะเหมือนมีเจ้าถามทุกข์สุข ให้ดวงใจแม่สุข...ทุกคืนวัน”
โปรดใช้เล่มนี้ให้คุ้มสุดคุ้ม & อ่านแล้ว -> แบ่งกันอ่านหลายท่านนะจ๊ะ
อ่านสิบรอบ ระดมสมองคิดสิบหน ฝึกฝนปัญญา พัฒนาการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ�ำวัน จิตมีสติสัมปชัญญะ รู้เท่าทันสรรพสิ่ง ฉลาดใช้ เฉลียวคิด ชีวิตจักสนุก สุข สงบ เย็น เฉกเช่นพระนิพพาน ส�ำนักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ ปรารถนาให้ทุกครอบครัวมีความสุข
14
แม่...ชีวิตคืออะไร
บทนิยามแห่งชีวิต ชีวิตความเป็นจริง เป็นของจริงส�ำหรับเจ้าของชีวิต ไม่ว่าคนหรือสัตว์ ชีวิตไม่มีอะไรเหมือน และไม่เหมือนสิ่งใด แต่ละชีวิตมีความเป็นอิสระเฉพาะตัว ข้าพเจ้าอาจจะกล้าหาญเกินไปกระมัง ทีห่ ยิบยกเอาเรือ่ งราว ของชีวิตมาขีดเขียน อธิบายความหมาย ทั้งๆ ที่ยังไม่มีความรู้ความ เข้าใจอะไรในชีวิตเพียงพอ ข้าพเจ้ายอมรับว่า ชีวติ มีความหมายลึกลับซับซ้อนเกินภาษา แต่เชือ่ มัน่ ว่า ค�ำอธิบายของแต่ละชีวติ ชัดเจนในตัวเองอยูแ่ ล้ว สุดแต่ เจ้าของชีวิตจะจ�ำกัดความอย่างไร ข้าพเจ้าชอบเปรียบเทียบ ชอบ สังเกตความเป็นไปของชีวิต และชอบถามตัวเองอยู่เสมอว่า ชีวิต คืออะไร? เป็นค�ำถามที่ค้างใจมาแต่เล็ก ข้าพเจ้าครุ่นคิดแต่ก็ยังไม่พบค�ำตอบที่ประทับใจ อาจเป็น เพราะว่า ทางเดินชีวิตของข้าพเจ้ายังไม่มีประสบการณ์เพียงพอ ค�ำตอบที่ถูกต้องอาจรออยู่ ณ ปลายทางข้างหน้าของการแสวงหา บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
15
ข้าพเจ้าชอบถามตนบ่อยๆ ว่า ชีวติ นีเ้ หมือนอะไรหนอ ค�ำตอบ ก็ยงั ไม่หมดสิน้ แม้ขา้ พเจ้าจะพยายามหาความหมายเพียงไร ค�ำถาม ความสงสัย ก็ยังพรั่งพรูออกมาตลอดเวลา ข้าพเจ้าชอบความเงียบ ชอบทุ่งโล่ง ป่าสวย ทะเลงาม และ ข้าพเจ้ามักหาเวลานั่งตรึกตรองคนเดียวเงียบๆ แม้ว่าบางครั้งจะยัง ไม่ได้คำ� ตอบทีใ่ จต้องการ แต่กท็ ำ� ให้ชวี ติ มีชวี าไม่นอ้ ย ทุกครัง้ ทีร่ ำ� พึง เรื่องชีวิต ข้าพเจ้ามีความสุข เพราะเป็นการมองเข้าหาตัวเอง มอง เข้ามาภายใน มองเห็นสัจจะอันซ่อนเร้นในตัวชีวิต จริงทีเดียวเรา เห็นชีวิต แต่น้อยคนจะเข้าใจความหมายของชีวิต คนร้อยคนก็ให้ความหมายชีวิตร้อยอย่าง สุดแต่ใครจะมอง ชีวิตในมุมใด ท่านจะมองอย่างทีข่ า้ พเจ้าเห็นหรือไม่กต็ ามเถิด แต่ขา้ พเจ้า ขอมองชีวิตในแง่มุมที่อาจเหมือน หรือแตกต่างไปจากท่านดูบ้าง ผ่านดวงตาอันอ่อนโยน และดวงใจอันอบอุน่ ของแม่ แม้นรูว้ า่ แท้จริง แล้ว ชีวิตไม่เหมือนอะไร และไม่มีอะไรจะเปรียบเทียบ เพราะชีวิตเป็นความมหัศจรรย์
หนังสือส่งเสริมการอ่าน เพื่อสร้างสรรค์สังคมให้สงบสุข ยามส�ำนึกผิดคิดถึงกรรมชั่วที่เคยหลวมตัวท�ำ หนังสือเล่มนี้ช่วยท่านได้ ยามอยากแนะน�ำให้ผู้อื่นท�ำกรรมดี อ่านแล้วอย่าลืมสั่งสมบุญ เพิ่มบุญเพื่อลดกรรมร้ายขยายกรรมดี 16
แม่...ชีวิตคืออะไร
เริ่มชีวิต ชีวิตเป็นสิ่งมหัศจรรย์ การได้ชีวิตเป็นของยาก วันที่ลูกได้ ชีวิต คือวันที่ชีพแม่เกือบสิ้น วันที่ลูกเกิด เกือบจะกลายเป็นวัน ก�ำเนิดใหม่ของแม่ ลูกอาจลืมคิดไปแล้วว่า วันที่ลูกลืมตามาดูโลก เกือบจะเป็นวันที่แม่ต้องหลับตาลาโลกไปชั่วกาล เพราะชีวิตได้มา ยากอย่างนี้ แม่กับลูกจึงมีความรักความผูกพันที่ยิ่งใหญ่ รักของแม่ ลูกเป็นรักบริสุทธิ์ เป็นรักที่อบอุ่นอ่อนโยนไร้เงื่อนไข ทุกครั้งที่หวนร�ำลึกถึง มิใยต้องกล่าวถึงความโชคดีของผู้ที่ แม่ยังมีชีวิต และได้มีโอกาสดูแลชุบเลี้ยง คราแก่เฒ่า ชราวัย ขอให้ ทราบเถิดว่า แม่มีได้เพียงคนเดียวในอายุของลูกคนหนึ่ง และลูก คนหนึ่งมีแม่จริงๆ ได้เพียงคนเดียวเท่านั้น มีแม่จ�ำนวนไม่น้อยที่ ต้องทอดร่างลาลูกน้อยตัวแดงๆ ไปโดยไม่มีวันกลับ เอ้า ! เบ่งเข้า เบ่ง... โอ้ย ! ปวดเหลือเกิน
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
17
การเกิดขึ้นของชีวิตหนึ่ง จึงเป็นความเสี่ยงเป็นเสี่ยงตายทั้ง ของแม่และของลูก ทีต่ ายไปพร้อมๆ กันก็มมี าก ลูกบางคนเติบใหญ่ ขึน้ มาโดยไม่รวู้ า่ ความรักของแม่เป็นอย่างไร และไม่เคยมีความรูส้ กึ ว่าอ้อมอกอันอบอุน่ ของแม่เป็นเช่นไร แต่ทา่ นเชือ่ ไหมว่า ดวงใจของ ลูกคนนัน้ ก็ยงั ถวิลหาความหมายของค�ำว่าแม่ เขายังโหยหาความรัก ที่อ่อนโยนจากแม่มาแนบใจ ลูกชาย มาแล้วค่ะ
ลูกแม่
ข้าพเจ้าอยากพูดว่า ชีวิตเป็นสิ่งสลับซับซ้อนและหลาก หลาย แต่สิ่งที่มีความหมายต่อชีวิตมากที่สุด คือ “แม่” จะให้คน สักกี่คนชุบเลี้ยง จะให้กายสักกี่กายมาสัมผัส ลูกได้ชีวิตจากแม่ ลูก เติบโตมาจากแม่ แต่มีไม่น้อยที่แม่ต้องเสียใจกับลูก และลูกต้อง เสียใจกับแม่ เพียงเพราะความไม่เข้าใจเล็กน้อยอันเกิดจากอาการ เจ้าแง่แสนงอน ทวงถามความรัก! 18
แม่...ชีวิตคืออะไร
ไม่มีอะไรจะท�ำให้แม่ทุกข์ใจเท่ากับคราลูกรักเป็นทุกข์ ความรักระหว่างพ่อแม่ลูก จึงควรค่าแก่การทะนุถนอม เพราะเป็น ความละเอียดอ่อนเป็นความดีงาม เป็นความละมุนละไม ที่ไม่มี ความรักใดๆ ในโลกจะเปรียบได้ แต่เมื่อใดลูกหาความรักจากพ่อ จากแม่ไม่ได้ เขามักจะตะเกียกตะกายหาความรักจากที่อื่น ซึ่งมี ไม่น้อยได้น�ำพาให้เขาได้พบกับความร้ายแทนความรัก เพราะไม่มี ใครจะรักเราจริงเท่าพ่อแม่ ไม่มีจริงๆ ความโกรธของพ่อแม่ ยัง บริสุทธิ์กว่าความดีของคนอื่น
ความเข้าใจระหว่างลูกกับพ่อแม่ จึงเป็นความเข้าใจอันยิ่งใหญ่ ที่คอยประสานรักให้ยั่งยืน ความไม่เข้าใจกันระหว่างพ่อแม่ลูก จึงต้องการความอ่อนโยนนิ่มนวลเข้าแก้ไข ลูกมีปัญหาอะไร ปรึกษาพ่อแม่ได้นะจ๊ะ ครับ ค่ะ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
19
แม่...จุดก�ำเนิดชีวิต ธรรมดาของมนุษย์มีอยู่ว่า บางครั้งท�ำทีเหมือนโกรธ แต่ จริงๆ คือรัก บางคราวเหมือนไม่สนใจ แต่แท้จริงคือห่วงมาก รักมาก เท่าใดจิตใจก็ออ่ นโยนมากเท่านัน้ แต่บางคราวรักมากเท่าใดก็เข้าใจ ยากเท่านั้น หากเหตุผลของใจไม่เพียงพอ หากไม่มีความเข้าใจกัน สุดท้ายความรักก็อาจจะเป็นความร้าย มิใช่ความอ่อนโยนอบอุ่นใจ ได้ ข้าพเจ้าเขียนเรื่องนี้ขึ้นมา เพื่อถ่ายทอดภาษาใจ คือความ รู้สึกอันดีงามของข้าพเจ้าออกมาเป็นอักษร แทนความรัก ความ ห่วงใยที่ข้าพเจ้ามีต่อแม่ แม่ผู้ให้กำ� เนิด แม่ผู้ให้ชีวิต แม่ผู้บ�ำรุงเลี้ยง แม่ผู้มีอุปการคุณต่อศาสนา ต่อแผ่นดิน
ข้าพเจ้าขอบูชา “ความเป็นแม่” ไว้ในดวงใจเสมอ ข้าพเจ้ามีความสุข และถือเป็นนาทีแห่งความสงบสุข ที่ทุกครั้งที่ข้าพเจ้าจรดปลายปากกาลงบนกระดาษ เพื่อขีดเขียนเรื่องราวของแม่ เพราะแม่เป็นจุดก�ำเนิดของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวแม่ของข้าพเจ้า หรือเรื่องราวของแม่ท่านใดในแผ่นดินก็ตาม 20
แม่...ชีวิตคืออะไร
รัก...สัมผัสด้วยใจ ข้าพเจ้าเชื่อว่าความรู้สึกของลูก คงไม่มีใครแตกต่างไปจาก กันมากนัก ข้าพเจ้ามีความสุข และจิตใจของข้าพเจ้าเบิกบานดื่มด�่ำ และอบอุ่นเมื่อได้พูดคุยถึงแม่ และเรื่องราวแง่คิดปรัชญาของชีวิต ข้าพเจ้าถือเวลาขีดเขียนเรื่องแม่ เรื่องราวแห่งชีวิต เป็นเวลาที่มีค่า กว่าเวลาใดๆ แม้ว่าข้าพเจ้าจะเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าเพียงใด แต่ก็ หายเหนื่อยเป็นปลิดทิ้ง เมื่อได้พรรณนาชีวิตและความรักความ อบอุ่นที่แม่มีต่อลูก และที่ลูกมีต่อพ่อแม่ของตน
เพราะรักแม่นั้นคือดนตรีแห่งหัวใจ ความรักแม่คือเสียงขับกล่อมแห่งชีวิต ที่ไม่อาจหาได้จากที่ใด นอกจากใจที่สัมผัสใจ ก็ใจใครเล่าจะสัมผัสดวงใจ กันได้เท่ากับพ่อแม่ลูก ฉะนั้น ทุกอักษรที่บรรจงเขียน จึงเป็นอักษรแห่งความรัก ความดีงามที่อาบชุ่มด้วยวลีอันอ่อนโยนจากดวงใจ ประหนึ่งมีแม่ อยู่เคียงข้างพูดคุยด้วย บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
21
ชีวิตคืออะไร ? ข้าพเจ้าพยายามตัง้ ค�ำถามให้กบั ตัวเองไว้วา่ “ชีวติ คืออะไร” การตั้งค�ำถามเช่นนี้มีความหมาย ๒ ประการ
ประการแรก เป็นการแสดงความรู้สึกอันอบอุ่นและ
อ่อนโยนที่มีต่อท่านผู้ให้ก�ำเนิดชีวิต ให้เกิดในดวงใจของลูกทุกคน ให้มองเห็นความส�ำคัญของค�ำว่า “แม่” อันเป็นจุดก�ำเนิดแห่ง อารยธรรมทั้งปวงของโลก
ประการที่สอง เป็นหน้าที่ของข้าพเจ้าผู้เป็นเจ้าของชีวิต
เองจะต้องแสวงหาความหมายว่าชีวติ คืออะไร เพือ่ จักได้เข้าใจสาระ แท้ของสิ่งที่แม่มอบให้มา หากท่านผูอ้ า่ น จะได้สารประโยชน์บางอย่างมาด�ำเนินชีวติ บ้างก็ถือเป็นบุญของข้าพเจ้าที่ขอมอบให้แก่ท่าน ข้าพเจ้าใช้วธิ เี ขียน โดยพยายามให้เรือ่ งเดินไปอย่างเรียบง่าย เขียนเรื่องใกล้ตัวที่สุด และใช้ภาษาง่ายๆ ใช้ความรู้สึกธรรมดา โดยมีแม่เป็นผู้บอกเล่าความหมาย เพราะข้าพเจ้าเชื่ออยู่อย่างหนึ่ง ว่า เมื่อใดก็ตามที่เรากล่าวถึงแม่ ความอ่อนโยนของใจจะเกิดขึ้น โดยธรรมชาติ สิ่งใดก็ตามที่บอกผ่านออกมาจากปากน้อยๆ ของแม่ แม้จะแผ่วเบา แต่จะเป็นสิ่งกึกก้องที่ลูกต้องเงี่ยหูฟังอย่างตั้งใจ เช่นเดียวกับความรู้สึกของลูกที่แม่เองควรทะนุถนอม 22
แม่...ชีวิตคืออะไร
โลกก้าวหน้า..คนชราถูกลืม ข้าพเจ้าคิดอยู่เสมอว่า
โลกก้าวไปข้างหน้า คนมีเวลาให้แก่กันน้อย บางครั้งพ่อแม่ก็พลอยถูกลืม เพราะภาระหน้าที่อย่างอื่นของลูกผูกพันพวกเขาไว้ พ่อแม่ถูกเรียกว่าคนชรา พ่อแม่ถูกเรียกว่าคนแก่ พ่อแม่ที่แก่เฒ่าถูกส่งต่อไปยังบ้านพักคนชรา สถานที่ซึ่งมิใช่บ้านอันอบอุ่น มีแต่ความแห้งผากของหัวใจ เพราะที่นั่นไม่มีลูกหลานเหลน ให้โอบรัดห่วงใย พ่อแม่กลายเป็นเพียงคนชรา หลายๆ ชีวิตที่ลูกหลานส่งมา อยู่รวมกัน เห็นแล้วก็ท�ำให้คิดว่าสังคมก�ำลังทิ้งธรรม คนมีเวลาให้ กับสิ่งที่ไร้จิตใจ มากกว่าพ่อแม่ผู้ให้เลือดเนื้อและชีวิตแก่ตน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
23
ดวงใจโดดเดียว...ที่เหี่ยวแห้ง ครั้งหนึ่ง เมื่อข้าพเจ้าศึกษาอยู่ในต่างประเทศ ข้าพเจ้าได้มี โอกาสไปเยี่ยมบ้านพักคนชรา หรือที่ฝรั่งเรียกว่า Elderly Home ขณะที่ข้าพเจ้าเดินเข้าประตูไป ข้าพเจ้าได้เห็นภาพของคนแก่เฒ่า บ้างเดินได้ บ้างนั่งรถเข็น บ้างก็ถูกพยุงด้วยเจ้าหน้าที่พี่เลี้ยง มีราว ยึดเดินไว้ข้างผนังเพื่อให้คนชรา คุณตาคุณยาย ยึดเอาไว้ส�ำหรับ เหนี่ยวเข็นรถไปไหนมาไหนได้เองโดยไม่ต้องพึ่งพี่เลี้ยง ขณะที่ ข้ า พเจ้ า เดิ น ผ่ า นก็ จ ะทั ก ทายสอบถามสุ ข ทุ ก ข์ คุ ณ ตาคุ ณ ยาย Granny ทั้งหลายต่างรีบเข้ามาหา บางคนขอจับมือข้าพเจ้าไปวาง ไว้ที่หน้าผาก ที่หน้าอก ที่ศีรษะ บางคนขอจูบที่มือเบาๆ แล้วแสดง ความชื่นใจให้เห็นชัดๆ ข้าพเจ้าสังเกตเห็นว่า ทีน่ ยั น์ตาของคนชราทุกคนจะเอ่อล้น ด้วยน�้ำตาซึ่งข้าพเจ้าไม่อาจประมาณได้ว่า นั่นคือน�้ำตาแห่งความ ปีตยิ นิ ดี หรือเป็นน�ำ้ ตาแห่งความโศกเศร้าขาดแคลนความรักกันแน่
บางครั้งในนัยน์ตาคุณตาคุณยาย ก็เป็นนัยน์ตาที่แห้งผาก เป็นนัยน์ตาทะเลทราย แลดูแล้วก็รู้ว่าดวงใจพวกเขารู้สึกโดดเดี่ยว เหี่ยวแห้ง และโหยหาความรัก โดยเฉพาะความรักของครอบครัว 24
แม่...ชีวิตคืออะไร
โอสถทิพย์ของคนชรา ข้าพเจ้าถามเจ้าหน้าที่ว่า ข้าพเจ้าขอโทษด้วยที่ไม่สามารถ ช่วยเหลืออะไรได้มากไปกว่านี้ เท่าที่ข้าพเจ้าเห็นในขณะนี้ก็ท�ำให้ ข้าพเจ้าสลดใจและตื้นตันใจมากพอแล้ว เขาบอกว่า การปรากฏ กายอยู่ตรงนี้คือวิธีช่วยเหลือที่ดีที่สุดแล้ว เขาอธิบายเพิ่มเติมเมื่อ เห็นข้าพเจ้าท�ำหน้าสงสัย เขาบอกว่าโอสถทิพย์ของคนชราก็คือ การได้เห็นคนหนุม่ คนสาวมาเยีย่ มบ่อยๆ เพราะความหนุม่ ความสาว เป็นดอกไม้ชีวิตของคนชรา เพราะที่นี่มีแต่คนชราด้วยกัน เขา เบื่อหน่ายและจ�ำเจมากพอแล้ว นอกจากจ�ำเจกับความชรา คนชราด้วยกันแล้ว ก็จ�ำเจกับ ความตายและคนตายรอบข้างที่มีให้เห็นกันอยู่เสมอๆ เดี๋ยวก็เพื่อน คนนั้นตาย เพื่อนคนนี้ป่วย ท�ำให้เขารู้สึกหดหู่ใจตลอดเวลา สนุกจังเลยค่ะ ฮ่า...ฮ่า..!
เพราะฉะนั้นจิตใจของพ่อแม่ แม้จะได้รับการดูแลอย่างดีเพียงไร ก็จะไม่รู้สึกอบอุ่น เท่ากับอยู่กับลูกหลาน ที่เกิดจากสายเลือดของตนเอง
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
25
อย่าให้ใจพิการรัก เวลานี้ความเจริญของวัตถุ ได้ท�ำให้ธรรมดีๆ หลายอย่าง ของแผ่นดินหายไปจากบ้านเรือน และเราคิดหาสิ่งที่จะมาทดแทน ความรักตรงนั้น แต่ส่วนใหญ่มักพุ่งเป้าไปที่วัตถุ ความสะดวกสบาย เพียงอย่างเดียว ขอให้ตระหนักเถิดว่า อาหารกายกับอาหารใจนั้นต่างกัน ชัดเจน เราอาจอิ่มกายแต่ใจยังหิวกระหาย เราอาจร่างกายดีแต่ใจ พิการ ความรักจะมีความหมายอะไร คนทุกวันนี้ไม่มีเวลาเลี้ยงลูกด้วยตนเอง จึงพยายามใช้เงิน ทองเลี้ยงแทน คนบ้านนอกทิ้งลูกไว้กับปู่ย่าตายายต้องมารับภาระ เลี้ยงลูกของคนกรุง ที่ไม่มีเวลาให้กับลูกของตน พ่อแม่ลูกมีเวลา อยู่ด้วยกันน้อยกว่าที่ได้อยู่กับพี่เลี้ยง จิตใจของเด็กละเอียดอ่อน บริสุทธิ์และไร้เดียงสา เรียนรู้ซึมซับอะไรได้ง่าย ลูกได้รับจากคนอื่น แทน หากเขาไม่มโี อกาสได้รบั การถ่ายทอดผ่านพ่อแม่เพียงพอ หาก ลักษณะนิสัย อัธยาศัย สภาพจิตใจอันแท้จริงของพ่อแม่มาไม่ถึงลูก สุดท้ายเขาก็จะได้รับอิทธิพลของคนอื่นมาแทน คุณลักษณะพิเศษ ของพ่อแม่จะจางหายไป ฉะนั้นให้ชีวิตแล้ว พ่อแม่ต้องให้จิตใจแก่ลูกด้วย
26
แม่...ชีวิตคืออะไร
สถาบันครอบครัว น่าเป็นห่วงว่าสังคมบ้านเราในยุค ๓๐ ปีข้างหน้า เยาวชน ที่เกิดมาจะเป็นเยาวชนที่ขาดความมั่นใจ เพราะไม่ทราบว่าตน ถูกใครเลี้ยงกันแน่ สภาพเช่นนี้จะเกิดขึ้น ไม่ว่ากับคนกรุงหรือคน ชนบท ก็ท�ำให้หวั่นวิตกไปว่า จิตใจของคนในชาติบ้านเมืองของเรา จะก้าวเดินไปในทิศทางใดในอนาคต ข้าพเจ้าเขียนหนังสือเรื่องแม่เล่มนี้ขึ้นมา ก็ด้วยมองเห็น ปัญหาข้อนี้เป็นส�ำคัญ คือความมั่นคงของชาติและแผ่นดิน ต้อง เกิดจากจิตใจที่มั่นคงของคนในชาติ ความมั่นคงของวงศ์ตระกูล ต้องเกิดจากความรักความอบอุน่ ของพ่อแม่ลกู ก็ได้แต่หวังว่ามือน้อยๆ ของข้าพเจ้านี้ อาจสานฝันอันส�ำคัญนีใ้ ห้เป็นจริงได้วนั หนึง่ เพือ่ ร่วม กันปลูกรากแก้วของชีวิตลงในจุดที่เป็นพื้นฐานที่สุดให้ได้
แล้ววันหนึง่ ข้างหน้า เราจะได้มีต้นไม้ใหญ่ คือชาติ ที่งดงาม มีกิ่งก้านดอกผล ร่มเงาร่มเย็น มีลำ� ต้นแข็งแกร่งมั่นคง โดยเริ่มต้นร่วมกันจาก “สถาบันครอบครัว” บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
27