โดย : พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)
รวบรวม/เรียบเรียง :
มนิจ ชูชัยมงคล
สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้ บรรณาธิการ : ศักดิ์สิทธิ์ พันธุ์สัตย์, รวบรวม/เรียบเรียง : มนิจ ชูชัยมงคล ออกแบบปก : อนุชิต คำ�ซองเมือง รูปเล่ม : เสาวณีย์ เที่ยงตรง ภาพประกอบ : สมควร กองศิลา พิสูจน์อักษร : อรัญ มีพันธ์, อรทัย คำ�แพง ISBN 978-616-268-142-4 สร้างสรรค์และลิขสิทธิ์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด 105/95-96 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 แขวงบางมด เขตทุ่งครุ กรุงเทพฯ 10140 โทร./แฟกซ์ 02-872-7667 เชิญร่วมเผยแผ่เป็นธรรมทาน โทร. 02-872-9191, 02-872-8181, 02-872-7227, 02-872-9898 LC2YOU@GMAIL.COM, LC2YOU@HOTMAIL.COM WWW.LC2U.COM, WWW.พุทธะ.NET พิมพ์ที่ : หจก. แอลซีพี ฐิติพรการพิมพ์ 105/66-67 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 กรุงเทพฯ 10140 โทร./แฟกซ์ 02-872-9577 www.thitiporn.com
คำ�นำ� มีคำ�กล่าวเอาไว้ว่า ภาระหน้าที่ของความเป็นพ่อเป็นแม่ เริ่มต้น เมือ่ วินาทีแรกทีร่ วู้ า่ ลูกเกิดในท้อง และจะสิน้ สุดลงเมือ่ สิน้ ลมหายใจสุดท้าย สะท้อนให้เห็นถึงภาระหน้าที่อันหนักอึ้งและยาวนานของผู้เป็นพ่อเป็นแม่ ทีต่ อ้ งรับผิดชอบต่อลูก การเลีย้ งลูกให้เจริญเติบโตทางร่างกายนัน้ ไม่สจู้ ะหนักหนา สักเท่าไรนัก แม้เลี้ยงแบบอดมื้อกินมื้ออย่างไรเด็กก็อาจเติบโตแข็งแรงได้ แต่การเลี้ยงดูอย่างไรให้เติบโตเป็นคนดี มีศีลธรรม รู้จักรับผิดชอบชั่วดีนี่สิ เชื่อว่าเป็นเรื่องหนักใจสำ�หรับคุณพ่อคุณแม่ทุกคน ท่านเคยคิดหรือไม่วา่ ลูกของเราแต่ละคนทำ�ไมถึงมีอปุ นิสยั ทีต่ า่ งกัน เหมือนไผ่ล�ำ เดียวแต่มปี ล้องทีต่ า่ งกัน ทำ�ไมเด็กบางคนสอนง่าย บางคนสอนยาก บางคนไม่สอนก็เอาดีได้ แต่บางคนสอนแทบตายสุดท้ายก็เอาดีไม่ได้สักอย่าง ที่เป็นเช่นนี้ ทางพระพุทธศาสนาเชื่อว่าเด็กแต่ละคนมีกรรมดี-ชั่วติดตัวมา ไม่เหมือนกัน เด็กที่มีกรรมดีติดตัวมามากก็จะเอาดีได้ง่าย แต่สำ�หรับเด็กที่มี บาปติดตัวมามากก็ยากจะเอาดีได้ ดังนัน้ การเลีย้ งลูกให้ดนี น้ั จำ�เป็นทีจ่ ะต้อง แก้กรรมให้กับลูกด้วย หนังสือ สอนลูกให้มธี รรม แก้กรรมให้ลกู ได้ นี้ พระพรหมมังคลาจารย์ (หลวงพ่อปัญญานันทะ) ได้แนะนำ�วิธีเลี้ยงลูกด้วยการใช้ธรรมะ เพื่อสร้าง กรรมใหม่ขึ้นในปัจจุบัน อันจะมีผลทำ�ให้กรรมในอดีตไม่อาจตามให้ผล และ ปูทางสู่อนาคตที่สดใส ลูกจะดีได้หรือไม่อยู่ที่ตัวท่านแล้ว าตุ จิรํ สตํ ธมฺโม ขอพระสัทธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จงดำ�รงอยู่สิ้นกาลนาน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
ก ร ะ จ ก บ า น ใ ห ญ่ พ่อแม่เป็นกระจกเงาบานใหญ่ ที่ฉายแสงสะท้อนให้ลูกมองเห็น จงเช็ดกระจกให้สะอาด และแสดงภาพที่ดี ให้ลูกของท่านจดจำ�ไว้เถิด การทำ�งานตามหน้าที่ เป็นเรื่องสำ�คัญสำ�หรับชีวิต เพราะงานคือชีวิต ชีวิตคืองาน คนจักมีค่ามีราคาก็เพราะการทำ�งาน
คำ�สอนหลวงพ่อปัญญานันทภิกขุ
พฺรหฺมาติ มาตา ปิตโร พ่อแม่ เป็นพระพรหมของลูก ลูกเราแข็งแรงอย่างนี้ โตขึ้นต้องเป็นนักกีฬาที่มีชื่อเสียง
ฉันจะสนับสนุนลูก เต็มที่ค่ะ
เหนือดวงใจของทุกท่านที่เป็นพ่อเป็นแม่นั้น ย่อมจักมีส่วนที่ ตรงกันโดยไม่มีข้อยกเว้น ข้อนั้นก็คือ พ่อแม่ทุกท่านย่อมมีส่วนเหนือ ของหัวใจที่ปรารถนาตรงกันคือ ปรารถนาอนาคตที่แจ่มใสของลูก หากจักมีราคีระคายเคืองส่องฉายแสดงเงา ให้รู้แต่เพียงน้อยนิดว่า “อนาคตของลูกช่างไม่แน่นอน” เท่านั้นแหละ ท่านผู้เป็นพ่อแม่จักเก็บ ความหม่นหมองในดวงใจซ่อนไว้อย่างไม่สู้สบายใจนัก ตลอดระยะเวลา ที่ยังไม่มีช่องทางที่แจ่มใส ความเป็นพ่อแม่โดยสมบูรณ์ ไม่ใช่เป็นภาระที่เบาและง่ายๆ เลย ไม่ใช่มภี าระเพียงว่าสร้างลูกให้เกิดมาในโลกกับเขาได้เท่านัน้ ปัญหา และภาระทีจ่ กั ต้องประคับประคองลูกในทุกสิง่ ทุกประการ ทีเ่ ป็นหน้าที่ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
5
ของพ่อแม่โดยธรรมดาสามัญนัน้ ยังไม่เป็นการสมบูรณ์ทเ่ี พียงพอ ท่านจะ นึกแต่เพียงว่ามีบา้ นให้อยู่ มีอใู่ ห้นอน มีหมอนให้หนุน มีคณ ุ ให้พง่ึ และ มีข้าวให้กิน มีสินให้ใช้ เท่านั้นว่าเพียงพอแล้ว หาถูกต้องสมบูรณ์ไม่ ปัญหาทีส่ �ำ คัญยิง่ ยวดอยูท่ ว่ี า่ ท่านได้สร้างแนวทางชีวติ ของลูกท่าน ให้รู้สึกว่า “มีอนาคตที่แจ่มใส” แล้วหรือยัง ? ปัญหาสำ�คัญอยู่ที่ตรงนี้ ถ้ายัง..! ก็อะไรเล่าเป็นแนวทางแห่งอนาคตทีแ่ จ่มใสของลูกท่าน เราลองมา ศึกษาติดตามกันต่อไป เหนือดวงใจทีป่ รารถนาอย่างสูงของพ่อแม่ เพือ่ อนาคตอันแจ่มใส ของลูกๆ นัน้ ท่านผูเ้ ป็นพ่อเป็นแม่บางท่านได้แต่คดิ คำ�นึง คอยกาลเวลา คอยโชควาสนา ยิง่ บางท่านสุดปัญญาทีจ่ ะคิดส่งเสริมสร้างอนาคตของลูก โดยสถานใดๆ ก็เลยใช้วธิ ี “สุดแต่บญ ุ วาสนา จะนำ�พาให้ลกู ไป” เข้าตำ�ราว่า “ตามบุญตามกรรม” การงานและภารกิจใดๆ ก็ดี ถ้าตกอยู่ในลักษณะ ปล่อยตามบุญตามกรรมแล้ว อนาคตของลูกจักเป็นเช่นไร ? ดั ง นั้ น ท่ า นผู้ เ ป็ น พ่ อ แม่ จึ ง มี ค วามจำ � เป็ น และมี ค วามสำ � คั ญ อย่างยิ่งจักต้องหาวิธีและหาลู่ทาง นำ�ลูกของท่านให้ก้าวไปสู่เส้นทางที่ แจ่มใสอยู่เสมอ โบราณท่านว่า “ลูกแก้ว-ลูกขวัญ” นั่นหมายถึงภาระ ของพ่อแม่ที่จักต้องปลูกสร้าง ประคับประคองลูกให้ก้าวไปสู่คำ�ขวัญที่ ประทับใจ อันเป็นดวงใจของพ่อแม่ที่ว่า “ลูกแก้ว-ลูกขวัญ” นั้นจริงๆ เรื่องบุญกรรมนำ�แต่งนั้น เป็นเรื่องหนึ่งซึ่งท่านผู้เป็นพ่อแม่ ทัง้ หลายควรจักได้ตระหนักไว้อย่างยิง่ ทัง้ นีก้ เ็ พือ่ เป็นการช่วยเสริมสร้าง อนาคตอันแจ่มใสให้แก่ลกู ๆ นัน่ เอง พระพุทธองค์วางหลักไว้ ๓ ประการ คือ 6
สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
๑. บุพพกรรม กุศลกรรมในชาติปางก่อนที่ล่วงมาแล้ว ๒. ปัจจุบันกรรม กุศลกรรมในปัจจุบัน ๓. อนาคตกรรม กุศลกรรมในส่วนที่จะมาถึงข้างหน้า หลักของกรรมตามแนวของพระพุทธองค์ยังมากกว่านี้ แต่เพื่อ เป็นแนวทางของพ่อแม่ทั้งหลาย จักไม่กล่าวถึงให้มากความ อาจจะ ทำ�ให้ฟั่นเฝือ หลักกรรมอันเป็นบุพเพ นัน้ หมายถึง กรรม (การกระทำ�) ทีไ่ ด้ กระทำ�ไปแล้ว ไม่หมายเฉพาะแต่กรรมในชีวติ ปางก่อนเท่านัน้ แม้กรรม ในชาตินี้ ภพนี้ ไม่ว่าเป็นการกระทำ�ชนิดใดๆ อย่างไร แม้ในส่วนทั้งดี และชั่ว ชื่อว่าเป็นบุพพกรรมทั้งนั้น เรือ่ งของ “บุพพกรรม” นีพ้ งึ สังเกตได้วา่ บุพพกรรมบางอย่าง เช่นเราทำ�ไว้นานแล้ว มีอายุถึง ๑๐-๒๐ ปีจึงให้ผล บางครั้งจนถึงกับ ลืมไปแล้วว่า “เราทำ�อะไรไว้ จึงได้อย่างนี้” บางคนก็เช่นกัน ถึงคราว ตกอับอาภัพโชควาสนาคับแค้นลำ�เค็ญเป็นยิ่งนัก จนถึงกับแอบร้องไห้ คนเดียว ได้แต่รำ�พึงว่า “เราทำ�กรรมชั่วอะไรไว้หนอ ? จึงได้ตกระกำ� ลำ�บากเช่นนี้” ดังนี้ก็มี นี่..! ล้วนเป็นเรื่องของบุพพกรรมทั้งนั้น ใครจะว่า “บุพพกรรม” ไม่มีฤทธิ์มีเดชบันดาลให้แก่ชีวิต ของเรานี้ก็ช่างเถิด แต่ฤทธิ์เดชของบุพพกรรมนั้นย่อมอยู่เหนือสิ่งอื่นใด ในชีวติ ของเราโดยแท้ ไม่มใี ครจะมาบันดาล “บุพพกรรม” ให้แก่ตวั เรา ได้เลย นอกจากตัวเราเองจะเป็นผู้บันดาล ตัวเราเองเป็นผู้สร้าง ตัวเรา เป็นผู้กระทำ� บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
7
การกระทำ�ของเราเดี๋ยวนี ้ การกระทำ�ของเราวันนี ้ การกระทำ�ของเราเดือนนี ้ การกระทำ�ของเราปีน ี้ การกระทำ�ของเราชาติน ี้
จักเป็นบุพพกรรมของเดี๋ยวโน้น จักเป็นบุพพกรรมของวันพรุ่งนี้ จักเป็นบุพพกรรมของเดือนหน้า จักเป็นบุพพกรรมของปีหน้า จักเป็นบุพพกรรมของชาติหน้า
บุพพกรรมในส่วนดี จักหมุนและส่งเสริมให้เราดียง่ิ ๆ ขึน้ บุพพกรรม ฝ่ายข้างชั่วนั้นแน่นอนที่สุดจักฉุดรั้งให้เราทรามและต่ำ�ลงๆ นี่แหละ “บุญวาสนา” ทีเ่ ราได้แต่พากันพร�ำ่ เรียกร้องหา แต่หาได้ส�ำ นึกโดยถูกต้องว่า เป็นเพราะอำ�นาจแห่ง “บุพพกรรม” ด้วยเหตุดังกล่าว หากท่านพ่อแม่ทั้งหลายจักได้ชี้แนวทางแก่ ลูกสุดที่รักของท่านให้สร้างแต่ “กรรมดี” ไว้อย่างสม่ำ�เสมอเป็นประจำ� ในชีวติ แล้ว “กรรมชัว่ ” จงหลีกเว้นให้หา่ ง เมือ่ เป็นเช่นนี้ “บุพพกรรม ส่วนดี” ย่อมจักเป็นสมบัตมิ รดกอันล�ำ้ ค่า ย่อมจักตราติดตามเป็นผลสนอง แต่ส่วนที่ดีที่ชอบโดยตลอดเวลา นั่นแหละ “บุญวาสนา” อันเป็น สิ่งเร้นลับเพราะอำ�นาจ “บุพพกรรมส่วนดี” โดยแน่นอน เรือ่ งของ “ปัจจุบนั กรรม และ อนาคตกรรม” เราขอยกไว้กอ่ น จะกล่าวถึงเป็นลำ�ดับในโอกาสต่อไป ขอท่านได้โปรดอดใจรอ ขณะนี้ ขอให้ท่านได้ติดตามในเนื้อหาของอนาคตอันแจ่มใสแห่งลูกของท่าน ว่าด้วย “รักลูกให้ถูกทางธรรม” สืบไปเสียก่อนเถิด
8
สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
พ่อแม่ คือ ครูคนแรกของลูก ท่านพ่อแม่ที่นับถือทั้งหลาย ข้าพเจ้าเรียกท่านว่า พ่อ แม่ เพราะท่านมีฐานะเป็นผูใ้ ห้ก�ำ เนิด แก่เด็กหญิงชาย ซึ่งท่านรักและภูมิใจว่าท่านมีลูกแล้ว พ่อแม่ทุกคน มีความรักลูก มีความปรารถนาที่จะให้ลูกทุกคนได้มีหน้ามีตา ไม่มีใคร คนไหนปรารถนาร้ายต่อบุตรธิดาของตน ข้อนี้เป็นหลักธรรมดาทั่วไป แต่ความรักของพ่อแม่นี้ เป็นดาบสองคม เป็นคุณก็ได้ เป็นโทษก็ได้ ถ้ารักถูกก็เป็นคุณแก่ลูกๆ ถ้ารักผิดก็เป็นโทษโดยไม่ต้องสงสัย พ่อแม่จำ�นวนไม่น้อย ได้ทำ�ลายลูกของตนโดยอาศัยความรัก เป็นมูลฐาน การทำ�ลายแบบนี้เป็นไปโดยเจ้าตัวไม่รู้ เช่น พ่อแม่รักลูก และถนอมใจลูกของตนมากเกินไป ให้เสรีภาพแก่ลกู ๆ มากเกินไปจนลูกๆ กลายเป็นคนไม่รจู้ กั รักษาตัวเอง อะไรๆ ก็เป็นเรือ่ งของพ่อแม่ไปเสียทัง้ หมด ลูกต้องการอะไร อยากทำ�อะไรก็ตามใจทั้งนั้น ไม่เคยขัดใจลูก กลัวลูก จะได้รับความช้ำ�ใจ เด็กๆ ที่ได้รับการตามใจแบบนี้จะกลายเป็นนาย ของพ่อแม่ เป็นเด็กที่พ่อแม่กลัวกว่าสิ่งใดๆ ไม่กล้าขัดคอลูกแม้แต่น้อย ลูกก็รู้วา่ พ่อแม่เอาใจตน
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
9
โบราณว่า “รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี” ธรรมดาของเด็กชอบตามใจตนเอง ขาดความยั้งคิดในเหตุผล ถ้าต้องการอะไรขึ้นมาแล้ว เขาคิดว่าต้องเอาให้ได้ ต้องทำ�ให้ได้ เขาจึง กลายเป็นคนใจร้อน ขีโ้ มโห พอขัดใจขึน้ มาก็ตอี กชกหัวบ้าง ทุบข้าวของ ให้เสียหายบ้าง ทำ�ให้พ่อแม่เกิดความเกรงใจ เลยยอมเขาทุกๆ อย่าง ตามที่เขาต้องการ เมื่อเขาชนะโดยวิธีใดสักครั้งแล้วก็ต้องทำ�วิธีนั้นอีก และได้ผลเรื่อยมา ข้อนี้เป็นความผิดของใคร เป็นความผิดของพ่อแม่ นั่นเอง พ่อแม่เป็นผู้ผิดในแง่ไหน ในแง่ ตามใจเด็กมากเกินไป การตามใจเกินไป เกิดจากความรักเป็นเหตุ นี่มิใช่จะห้ามท่านมิให้รักลูก แต่โปรดรักลูกให้ถูกสักหน่อย คนโบราณเขาสอนไว้ว่า รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี เป็นคำ�สอนที่ควรฟังอยู่มากทีเดียว
วัวควายดื้อก็ต้องผูกไว้ รักลูกมากแค่ไหน ก็อย่าตามใจจนเสียคน
10 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
คนมีวัวถ้ารักแล้ว ปล่อยตามใจ มันคงไปกินผักกินของในสวน เขา เจ้าของต้องเสียเงิน จึงจำ�เป็นต้องผูกไว้กับหลัก อย่าให้ไปข้างไหน ลูกของเราก็เหมือนกัน ถ้าเรารัก ก็ต้องตีเขาบ้างเพื่อสั่งสอน มิใช่จะตี จนเจ็บจนตาย ตีพอให้เข็ดหลาบเท่านั้น คนทำ�หม้อขาย เขาต้องเอา ไม้แบนๆ มาตีหม้อให้ได้รูปทรงดี ตีพองาม หาตีให้แตกหักไปไม่ ฉันใด คนมีลูกต้องตีลูกแบบนั้น การตีลูกนั้น มีสองวิธี คือหนึ่ง ตีด้วยคำ�พูด สองตีด้วยไม้เรียว การตีด้วยคำ�พูดนั้นควรใช้ให้มากๆ สักหน่อย คือพยายามพร่ำ�สอน ตามสอนอยู่เสมอ ธรรมดาของเด็กเป็นผู้ซุกซนชอบทำ�อะไรๆ เสมอ เขายังไม่รู้ว่า การกระทำ�ของเขาจะถูกหรือผิด เขารู้แต่จะทำ�เท่านั้น บางครั้งก็ถูก แต่บางครัง้ อาจผิดก็ได้ ถ้าเขาทำ�อะไรลงไปแล้ว สมมุตวิ า่ เป็นเรือ่ งผิดพลาด ถ้าพ่อแม่ไม่หา้ มไม่เตือน เขาก็คงนึกว่าไม่เป็นไร ไม่เห็นพ่อแม่ดุ เขาก็ท�ำ อีกหลายครัง้ จนกระทัง่ ติดเป็นนิสยั พอติดเสียแล้วก็แก้ยากเต็มที พ่อแม่ ส่วนมากมักทำ�ผิดในข้อนี้ เพราะคิดเสียว่าเรื่องเล็กน้อย ไม่เป็นไรดอก เรื่องเล็กน้อยเสมอ ถ้าระวังในเรื่องเล็กน้อยได้ เรื่องใหญ่ๆ ก็พลอย ถูกระวังไปด้วย หลักความจริงมีอยู่อย่างนี้ หน้าที่ของพ่อแม่จึงควรดูแลเอาใจใส่ ถึงการกระทำ�ของลูก ไว้เสมอ ถ้าเห็นว่าลูกทำ�อะไรจะเป็นการผิดพลาดเสียหาย ก็รีบบอก เสียทันที พูดกันดีๆ พูดกันอย่างใจเย็นๆ อย่าพูดด้วยความโกรธ เพราะ การสอนเด็กในเวลาโกรธไม่ได้ผลอะไรเลย กลับเป็นการฝึกให้เด็ก เป็นคนมักโกรธไปเสียด้วย การพูดด้วยความรักความเอ็นดูได้ผลมากกว่า ในขั้นต้นๆ ก็พูดให้เขาเข้าใจว่าชั่วเป็นอย่างไร ดีเป็นอย่างไร พ่อแม่ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
11
ชอบคนดี ไม่ชอบคนชั่ว ถ้าอยากให้พ่อแม่รักต้องเป็นคนดี คอยบอก คอยเตือนไว้เสมอ อย่าเป็นคนเกียจคร้านเป็นอันขาด การพูดการเตือนนั้น ต้องพยายามพูดจนเขาเข้าใจ ให้เขาเห็น เหตุผลว่าอะไรเป็นอะไรจึงจะถูกต้อง เมื่อได้พูดได้สอนอะไรลงไปแล้ว ต้องคอยควบคุมติดตาม อย่าปล่อยให้เด็กทำ�ผิดซ�ำ้ อีกเป็นอันขาด ถ้าเห็น เด็กทำ�ผิดในเรื่องที่บอกแล้ว ต้องบอกอีกให้เขาได้ระวังต่อไป เด็กมีนิสัยอ่อนดัดง่าย เว้นไว้แต่ผู้ใหญ่จะทำ�ให้เขาเป็นคนแข็ง เสียเท่านั้น การทำ�ให้แข็งก็คือไม่บอกไม่เตือนกันนั่นเอง เมื่อได้บอก ได้สอนเรือ่ งใดแล้ว ถ้าเขายังกระทำ�ผิดอีกต้องลงโทษกันบ้างด้วยไม้เรียว แต่พงึ จำ�ไว้วา่ การเฆีย่ นตี ถ้าไม่จ�ำ เป็นแล้วขออย่าได้ใช้เป็นอันขาด เพราะ การตีบ่อยๆ ทำ�ให้เด็กเคยชิน ด้านไม้ และไม่รู้สึกกลัวต่อพิษสงของมัน พ่อแม่ต้องใช้ปัญญาสักหน่อยเวลาจะตีลูก โปรดอย่าตีด้วย การบันดาลโทสะเป็นอันขาด บางคนพอโกรธขึ้นมาก็ตีเลยทีเดียว ตีไม่เลือก ตีโดยไม่ให้เหตุผล เป็นการทารุณต่อเด็กไปสักหน่อย เมื่อจะตี ต้องเรียกลูกมาพูด มาทำ�ความเข้าใจกันเสียก่อน ว่าการกระทำ�เช่นนี้ เป็นความผิดความเสียหาย พ่อแม่ได้ห้ามหลายครั้งแล้ว ลูกก็ยังทำ�อยู่ พูดให้เด็กเข้าใจว่าตนผิด ให้เห็นว่าการกระทำ�ของตนไม่ถูกต้อง ต้องทำ�ให้เขาได้สำ�นึกในความผิดขึ้นในใจของเขาให้ได้ การทำ�ให้เด็กรูว้ า่ ตนได้ท�ำ ผิดไปนัน้ มีคา่ มาก เมือ่ เขารูจ้ กั ผิดแล้ว จึงลงโทษแต่พอควร เพื่อให้เขาจดจำ�ไว้ต่อไป และคงไม่กระทำ�ผิด 12 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
ในรูปนั้นอีก เมื่อเขาไม่กระทำ�ผิด เขาก็คงหันเข้าหาการกระทำ�ความดี เพื่อให้เขาได้เห็นความจริงที่ว่า “ทำ�ดีได้ดี ทำ�ชั่วได้ชั่ว” เวลาทำ�ผิดถูกลงโทษ เขาเห็นว่า “ทำ�ชั่วได้ชั่ว” แล้ว พอเขา หันเข้ากระทำ�ความดี พ่อแม่กค็ วรสอนให้เขาเห็นผลแห่งความดีเสียบ้าง โดยการชมเชยให้รางวัลในความดีของเขา อย่าเป็นคนเฉยเมยต่อการ กระทำ�ของลูกเป็นอันขาด “ดีต้องชม ชั่วต้องติ” นี่เป็นหลักการสำ�คัญ การตามสอนพร�ำ่ สอนเสมอๆ เป็นทางหนึง่ ทีจ่ ะช่วยให้ลกู เป็นคนดี กับเขาได้ ขอให้พ่อแม่โปรดสนใจกันสักหน่อย ในการสั่งสอนอบรมลูกๆ นั้น เพียงแต่การพูดไม่มีคุณค่าเพียงพอ ต้องมีการกระทำ�ให้ดู ควบคู่กันไปด้วย พ่อแม่ทุกคน ควรจะสำ�นึกตนไว้เสมอๆ ว่าตนเป็นแบบอย่างของลูกๆ ลูกทุกคนในครอบครัวคอยถ่ายแบบอย่างจากพ่อแม่ไว้เสมอ ถ้าลูกรักพ่อติดพ่อก็ถา่ ยทอดกิรยิ าอาการทุกอย่างของพ่อไว้ ถ้าลูกรักแม่ ก็ถา่ ยทอดกิริยาอาการทุกอย่างของแม่ไว้เสมอ การถ่ายทอดบ่อยๆ คือการสร้างนิสัยขึ้นในใจของเขา และเป็น อย่างที่พ่อแม่เป็นอยู่ ฉะนั้น พ่อแม่จึงต้องระมัดระวังให้มากเป็นพิเศษ ในเมื่อตนอยู่หน้ากล้องถ่าย คือลูกๆ ของท่าน อย่าได้คิดพูดทำ�สิ่งใด ในทางเสียให้ลกู เห็นเป็นอันขาด ให้ลกู ได้เห็นได้ยนิ เฉพาะสิง่ ทีด่ ๆี งามๆ การที่จะเป็นเช่นนี้ได้ พ่อบ้านแม่เรือนจะต้องฝึกฝนอบรมตนเองให้ มีระเบียบวินยั อยูเ่ สมอ อย่าได้เป็นคนตามใจตนเองในเรือ่ งใดๆ เป็นอันขาด บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
13
ตัวอย่างที่ดีของลูก คือ พ่อแม่ ถ้าหากผู้นำ�ในครอบครัว ทำ�ดีแล้ว ลูกก็คงจำ�แบบอย่างทีด่ ี ไว้ได้ โปรดจำ�ไว้ว่า แบบอย่าง การกระทำ�ของพ่อแม่ มีอิทธิพล เหนือจิตใจของลูกๆ เสมอ แบบอย่างจากคนข้างเคียง จากสิ่งแวดล้อม ก็มีอิทธิพลเหนือ จิตใจของเด็กอยูไ่ ม่นอ้ ย พ่อแม่จงึ ควรจะระวังให้มากสักหน่อย สถานทีใ่ ด บุคคลใด สิ่งใด เป็นสิ่งไม่ดีไม่งามแล้ว อย่าได้ปล่อยเด็กของท่านเข้าไป คลุกคลีกับสิ่งนั้นเป็นอันขาด เพราะการเข้าไปใกล้สิ่งไม่ดี ย่อมทำ�ให้ ผู้เข้าไปใกล้ได้รับสิ่งไม่ดีไปด้วย ถ้าหากเด็กได้เห็นได้พบสิง่ ใดทีเ่ ป็นความชัว่ เรือ่ งของเด็กเขายัง ไม่รู้ว่ามันชั่วขนาดไหน เป็นหน้าที่ของพ่อแม่ที่จะต้องอธิบาย โดยการ บอกให้เขาดู แล้วบอกว่าคนนัน้ สิง่ นัน้ ไม่ดอี ย่างไร การกระทำ�ในรูปนัน้ อาจมีโทษแก่ผกู้ ระทำ�อย่างไรบ้าง อย่าให้เด็กพบอะไรโดยไม่รวู้ า่ มันเป็น อะไรเป็นอันขาด แม้ในเรื่องดีๆ ก็ต้องบอกให้เขาเข้าใจเช่นเดียวกัน พ่อแม่นอกจากทำ�หน้าที่เป็นผู้เลี้ยงดูแล้ว ต้องทำ�หน้าที่เป็นครูสั่งสอนลูกด้วย พระพุทธเจ้าท่านจึงตรัสไว้ว่า พ่อแม่เป็นครูคนแรกของลูกๆ ท่านจึงควรทำ�หน้าที่ของตนในแง่นี้ไว้เสมอ 14 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
ปู่ ย่า ตา ยาย อย่าตามใจหลาน
พ่อแปร
+
แม่ปลูก =
ลูกงาม
เด็กๆ มักรบเร้า ขอโน่นขอนี่จากท่านเสมอ เช่น ไปตลาด เห็นลูกโป่ง เขาอยากได้ลกู โป่ง ท่านควรจะให้เขาหรือไม่ ทีจ่ ริงไม่ควรให้ เพราะไม่มีประโยชน์อะไร ก็ควรพูดให้เขาเข้าใจว่าไม่มีประโยชน์ เป็น การหมดเปลืองสตางค์เปล่าๆ อย่าตามใจเขาในสิ่งไม่ควรเป็นอันขาด การที่พ่อแม่ถูกรบกวนบ่อยๆ ในเรื่องจุกจิกนั้นก็เนื่องจากการ ตามใจเป็นมูลฐาน เดินไปตลาด เด็กอยากกินถัว่ กินเม็ดแตงโม อ้อยควัน่ ทีเ่ ขาวางขายตามข้างถนน เป็นสิง่ สกปรกไม่นา่ กิน เราก็ควรบอกกับเด็ก ให้เข้าใจเหตุผลว่าของนั้นไม่สะอาด มีเชื้อโรค กินแล้วจะปวดท้อง ฟันจะผุ ไม่สบาย เดีย๋ วถูกฉีดยาเจ็บเนือ้ เปล่าๆ จงหาวิธพี ดู ให้เขาเข้าใจ เรื่องเด็กก็คงไม่รบกวนต่อไป แม้ในกรณีอื่นๆ ก็เช่นเดียวกัน จงพยายามทำ�ความเข้าใจกับเด็กๆ ไว้เสมอๆ เถิด ท่านจะหาย จากความลำ�บากขึน้ เป็นลำ�ดับ นีเ่ ป็นวิธรี กั ษาลูกหลานของท่านประการหนึง่ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
15
ผู้ใหญ่ในครอบครัว จะเป็น ย่า ยาย หรือปู่ ตาของเด็กๆ ก็ตาม มักทำ�ให้เด็กๆ เสียมากกว่าพ่อแม่ ถ้าหากคนแก่ๆ เหล่านั้นมีความ เข้าใจผิดอยู่ในใจ เพราะคนแก่มีความรักเด็กมากเป็นพิเศษ เคยได้ยิน คนแก่หลายคนพูดว่า ลูกๆ ฉันก็รัก แต่ฉันรักหลานๆ มากกว่าลูกไปอีก หลานยังเล็กๆ จึงเป็นขวัญใจของคนแก่ เมื่อรักมาก ความรักมักปิดบังปัญญา มองไม่เห็นความผิดถูก เอาอกเอาใจหลานมากเกินไป หลานทำ�อะไรก็เป็นเรื่องน่ารักน่าเอ็นดูไปเสียทั้งนั้น ให้อภัย แก่หลานไปหมดทุกอย่าง หลานก็เกิดภูมิใจว่าคุณย่ารัก คุณยายรัก กลายเป็นคนไม่กลัวใคร ถ้าคราวใดคุณพ่อคุณแม่ดุ เขาก็หลบเข้าสู่ อ้อมแขนของคุณยายคุณย่าก็พ้นภัย ได้รับความปรานีให้อุ่นใจ หลาน จึงกลายเป็นคนทีใ่ ครว่าไม่ได้ แม้คราวทำ�ผิด ถูกดุจากพ่อแม่ คุณยายก็ เข้าขวาง โดยพูดว่ามันยังเป็นเด็กจะรูอ้ ะไร ช่างมันเถอะ โตขึน้ ก็ดเี องแหละ นี่คือผู้ช่วยทำ�ให้เด็กๆ เสียคน จึงใคร่ขออภัยกับคุณย่า คุณยาย คุณปู่ คุณตาว่ารักหลานนั้น รักได้ ไม่มีใครด่าว่าดอก แต่ต้องรักให้ถูกทาง คือต้องช่วยกันทำ�ให้ หลานเป็นคนดี อย่าทำ�ให้หลานเสียคนเป็นอันขาด เวลาเด็กโตขึ้น เด็ก 16 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
จะด่าได้ว่าผมเสียคนเพราะคุณปู่ คุณตา คุณย่า คุณยาย เป็นบาป ที่หนักอยู่มากเหมือนกัน เป็นบาปที่เราทำ�กันโดยไม่รู้ตัวและก่อให้เกิด ผลกระทบจนกระทั่งทุกวันนี้ จงจำ�ไว้ว่า คนดี คนชั่ว ที่ปรากฏตัวอยู่ในโลกในสมัยนี้นั้น เป็นผลมาจากพ่อแม่เป็นส่วนใหญ่ พ่อแม่เป็นผู้ให้เกิด เลี้ยงรักษา และทำ�ให้เขาเป็นคนดีคนชั่วได้ทั้งนั้น ถ้าเราพบคนชัว่ สักคนหนึง่ ก็ลองสืบดูเถอะ ต้นสกุลของเขาคงชัว่ มาแล้ว ถ้าเราพบคนดีสกั คนหนึง่ ก็แสดงอยูใ่ นตัวว่าเขามาจากพ่อแม่ทด่ี ี ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น ฉันใด ลูกของคนก็เป็นคนเช่นนั้น ลูกคนขี้เมา ก็อยู่ใกล้คนเมา ลูกนักการพนันก็อยู่ใกล้กับบ่อนการพนัน ลูกมนุษย์ บ้ากามก็มักมากแบบพ่อเขา ทุกคนเก็บเกีย่ วผลจากสกุลรับมรดกจากสกุล จึงขอให้พอ่ แม่ ทุกคน จงช่วยกันสร้างลูกของท่านให้เป็นคนดีเถิด อ่านให้รู้ รู้แล้วลงมือทำ� ทำ� ทำ� ทำ� เท่านั้น จึงจะเป็นสุข สุข ทุกข์ อยู่ที่ใจ ใจใคร ใจเขา อัตตาหิ อัตตะโน นาโถ ตนแลเป็นที่พึ่งของตน ที่พึ่งของตนที่ดีที่สุด คือ ความดี คิดดี ทำ�ดี พูดดี สิ่งดีๆ จะตามมา พาพ้นทุกข์ สุขทุกขณะ สาธุ สาธุ สาธุ...
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
17
อิทธิพลของกรรมพันธุ์ ท่านพ่อแม่ทน่ี บั ถือทัง้ หลาย การเลีย้ งลูกเราจะเลีย้ งแต่เพียงกาย หาได้ไม่ ต้องเลี้ยงใจของเด็กด้วย การเลี้ยงกายของลูกทำ�ได้ง่าย เพียงแต่ให้อาหารให้ถูกส่วน ป้องกันมิให้อนั ตรายทางกายเกิดขึน้ ก็เป็นการเพียงพอแล้ว แต่การเลีย้ ง ใจของลูกนัน้ เราต้องให้อาหารทางใจแก่เขาบ้าง จงให้อาหารทีไ่ ม่เป็นพิษ แก่จิตใจของเด็ก ป้องกันมิให้โรคทางใจเกิดขึ้นแก่เด็กของท่าน ถ้าหาก ท่านเผลอไป โรคทางใจได้เกิดแก่เด็กของท่านแล้ว กิจรีบด่วนที่ต้องทำ� ก็คอื รีบรักษาอย่าให้โรคนัน้ ๆ ลุกลามต่อไปอีก ก็จะเป็นทางช่วยลูกของ ท่านให้พ้นจากความชั่วได้บ้าง
การบำ�รุงรักษาใจเด็กให้ดนี น้ั ควรจะเริม่ ทำ�กันเมือ่ ไร ?
เกีย่ วกับเรือ่ งนี้ ขอพูดถึงเรือ่ งอิทธิพลของกรรมพันธุก์ อ่ นสักเล็กน้อย กรรมพันธุ์เป็นหลักหนึ่งในเรื่องกรรมทางพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าได้สอนให้เรา มีความเชื่อในเรื่องของกรรม เราทำ�ดีก็ได้ดี ทำ�ชั่วก็ได้ชั่ว เราจะหนีจากผลกรรมไปไม่ได้เป็นอันขาด นี่เป็นส่วนที่ได้รับเฉพาะตัวผู้กระทำ� นอกจากนี้ยังมีการถ่ายทอดผลของกรรมไปทางสายเลือดอีก เพราะคนเราเมื่อมีการกระทำ�อะไรบ่อยๆ การกระทำ�นั้นก็ก่อให้เกิด เป็นนิสัยติดสันดานของตน 18 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
คนมีนสิ ยั อย่างใด ใจก็ครุน่ คิดในเรือ่ งนัน้ บ่อยๆ เลือดเนือ้ ของเขา ได้รับอิทธิพลจากความคิด ให้มีสภาพหมุนไปตามอำ�นาจของความคิด และส่งผลสะท้อนไปถึงสิ่งที่ผู้นั้นถ่ายทอดไปให้ด้วย เหมือนต้นผลไม้ ทีม่ รี สเป็นอย่างไร เปรีย้ วหรือหวาน ต้นเดิมมีรสอย่างใด ก็ถา่ ยรสนัน้ ไปสู่ พันธุท์ เ่ี รานำ�ไปปลูกด้วย ส่วนมากมักจะเป็นจริงอย่างนี้ ในเรือ่ งของคน ก็เหมือนกัน ขอให้ทา่ นสังเกตให้ดเี ถิด แล้วลองกำ�หนดเรือ่ งไว้ ความจริง จะปรากฏแก่ท่านทีเดียว วันหนึ่ง ขณะที่ข้าพเจ้านั่งสนทนาอยู่กับพระผู้ใหญ่รูปหนึ่ง ที่จังหวัดทางภาคใต้ ญาติของพระรูปนั้นได้มาหาและบอกว่า ลูกชาย คนที่สองในครอบครัวเขาเป็นแกะดำ� มีความเกเรมากที่สุด ได้ก่อกรรม ทำ�เข็ญให้แก่ครอบครัวอีกแล้ว ลูกชายเขาต้องการเงิน ต้องการนาอันเป็น ส่วนแบ่งที่เขาพึงได้ พ่อแม่ไม่ยอมให้ เขาก็ทำ�อาการในทางดุร้าย เขา จะทุบตีพอ่ แม่ขน้ึ มาทีเดียว พ่อต้องเอาน�ำ้ เย็นเข้าลูบเพือ่ ให้เขาหายโกรธ และทำ�ให้เขามีความหวังขึ้นบ้าง เรื่องก็สงบไป ปรากฏว่าเด็กคนนี้ ชอบทำ�ความยุ่งยากให้แก่ครอบครัวเสมอๆ ข้าพเจ้าถามในภายหลัง เมื่อมารดาของเด็กกลับไปแล้วว่า เด็กคนนีเ้ มือ่ เด็กๆ ไม่ได้เข้าโรงเรียนดอกหรือ ? พระท่านก็บอกว่าได้เข้า แต่มันเก หนีโรงเรียนบ่อยๆ ชอบชกต่อยกับเพื่อนฝูงเสมอๆ จนกระทั่ง เรียนไม่ส�ำ เร็จ ก็ตอ้ งเลิกราการเรียน โตเป็นหนุม่ กลายเป็นนักเลงการพนัน ดื่มของเมา ทั้งสองประการนี้รับมาทีหลัง เพราะอาศัยสิ่งแวดล้อม แต่ฐานเดิมของเขาคือความดื้อด้าน ไม่เชื่อฟังคำ�ของใครๆ แม้พ่อแม่ สิ่งนี้เนื่องมาจากอะไรเล่า ?
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
19
พ่อแม่มีศีลธรรม นำ�ลูกเป็นคนดี ข้าพเจ้าสอบถามพระรูปนั้นว่า เมื่อขณะที่เด็กคนนี้เกิดมานั้น เรือ่ งในครอบครัวเป็นอย่างไรบ้าง ก็ได้รบั ทราบว่า พ่อกับแม่ทะเลาะกัน บ่อยๆ มีเรื่องยุ่งมาก ความยุ่งในใจของพ่อของแม่ มีอิทธิพลไปสร้าง ความยุง่ ในใจของเด็ก เด็กจึงกลายเป็นคนทีช่ อบไปทำ�ในทางยุง่ ๆ นีเ่ ป็น ตัวอย่างรายหนึ่ง บางครอบครัวมีลกู หลายคน ลูกทุกคนเป็นคนดี แต่มอี ยูค่ นหนึง่ เป็นคนชัว่ ในหมูค่ นดี ก็สบื ทราบได้ความว่าในขณะทีม่ ลี กู คนนัน้ พ่อเป็น คนไม่เรียบร้อยบ้าง หรือแม่เป็นคนไม่เรียบร้อยบ้าง ลูกที่เกิดมาจากดวงใจที่ไม่เรียบร้อย จึงกลายเป็นคนไม่เรียบร้อยไปด้วย ในครอบครัวหนึ่ง มีบุตรถึง ๑๐ คน และเป็นบุตรที่ดีทั้งนั้น มีความประพฤติดี เรียนหนังสือดี ได้ทำ�งานดีๆ เป็นปึกแผ่น เป็นลูกที่ นำ�แต่ความอบอุ่นใจมาให้พ่อแม่ ไม่เคยมีใครนำ�ความร้อนใจมาให้เลย ข้าพเจ้าคุน้ เคยกับครอบครัวนีด้ จี งึ ไต่ถาม ได้ความว่าพ่อแม่เป็นคนเคร่งครัด ในศาสนา ถือศีลห้าเป็นประจำ� ไปวัดทุกวันพระวันอุโบสถตัง้ แต่หนุม่ ๆ สามีภรรยามีความรักใคร่กันดีมาก ไม่เคยมีเรื่องยุ่งยากใจต่อกันเลย
20 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
เพราะพ่อแม่มีใจสงบอยู่ในศีลในธรรม ลูกที่เกิดมาจึงเป็นคนดี ว่านอนสอนง่ายทั้งนั้น นี่คืออิทธิพลที่เกิดจากความดีของพ่อแม่ ในครอบครัวหนึ่ง สองสามีภรรยาเป็นคนเรียบร้อยเมื่อตอนแก่ แต่ในสมัยหนุ่มๆ นั้น พ่อไม่เรียบร้อย ชอบดื่มเหล้า ชอบเที่ยวผู้หญิง มีเมียลับหลายคน เพราะความคะนองในทางกามตามประสาของคนหนุม่ แม้แต่งงานเป็นหลักฐานแล้ว ก็ยงั ไม่มคี วามพอใจในบ้านของตนมักเทีย่ ว ไปดืม่ ของเมา เมือ่ เมาแล้วก็ไปหาผูห้ ญิงมาบำ�เรอตนให้เพลิดเพลิน ติดพัน ในความสุขทางเนือ้ หนังมากเกินไป ลูกทีเ่ กิดมาในยุคทีพ่ อ่ กำ�ลังประพฤติ ในทางอย่างนัน้ เป็นลูกทีถ่ า่ ยแบบจากพ่อ คือเจ้าชู้ มีเมียมาก จนไม่เป็น หลักแหล่ง ไม่มคี วามพอใจในทางกาม นีก่ เ็ นือ่ งมาจากพ่อทีป่ ระพฤติไม่ดี ต่อมาพ่อเกิดสำ�นึกตัวได้ จึงหันเข้าหาทางศาสนา ประพฤติตนเรียบร้อย ลูกที่เกิดมาในตอนนี้เป็นลูกที่ดี มีความรู้สึกทางใจสูงกว่าคนที่กล่าวมา แล้ว เรื่องอย่างนี้เป็นเรื่องมีอยู่จริงๆ และพอมองหามาเป็นพยาน หลักฐานกันได้ เว้นไว้แต่เขาผู้เป็นพ่อแม่จะไม่ยอมรับว่าตนเป็นเช่นนั้น เท่านัน้ ถึงกระนัน้ เราก็พอสืบเอาจากคนข้างเคียงได้วา่ เขาเป็นคนเช่นไร จึงเป็นลูกแบบนั้นๆ ทั้งส่วนดีและส่วนเสีย เมื่อท่านทราบว่า ตัวของท่านผู้จะเป็นพ่อแม่ผู้ให้กำ�เนิดแก่ลูก ของท่าน มีอ�ำ นาจสูงพอทีจ่ ะทำ�ให้ลกู ของท่านเป็นอย่างทีท่ า่ นเป็นอยูไ่ ด้ ท่านมีความคิดมีความประพฤติหนักไปในทางใด ชั่วหรือดีก็ตามเถิด สิ่งนั้นจะช่วยสร้างสรรค์ชีวิตจิตใจให้แก่ลูกของท่านเสมอ อนาคตของ ลูกๆ เกิดจากการกระทำ�ในปัจจุบันของท่าน ท่านจึงควรจะระมัดระวัง บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
21
ปัจจุบัน เพื่อให้ลูกมีอนาคตที่ดีขึ้น ข้อนี้เป็นเรื่องสำ�คัญสำ�หรับท่านที่ กำ�ลังเตรียมตัวเพื่อเป็นพ่อแม่ของลูกๆ อย่านึกแต่เพียงว่า ท่านจะแต่งงานอยู่กันแบบผัวๆ เมียๆ แล้วลูกคงจะเกิดออกมา เลี้ยงมันให้โต เพื่อใช้งานได้เท่านั้น แต่จง นึกว่าลูกคือผูส้ บื สกุลของเราต่อไป สกุลจะเป็นหลักหรือไม่นน้ั เกีย่ วกับ อนาคตของลูกของท่านด้วย ลูกจะดีหรือเสีย อยู่ที่ท่านผู้เป็นพ่อพิมพ์แม่พิมพ์ของลูก จากพิมพ์นั้น จึงควรจะจัดให้แม่พิมพ์ดีเสียก่อน แล้วจึงพิมพ์อะไรออกมา ชายหนุม่ หญิงสาวผูต้ กลงใจจะแต่งงานกันแล้ว ควรมีความสำ�นึก ไว้ ว่ า เธอทั้ ง สองกำ � ลั ง เป็ น เทพเจ้ า ผู้ ส ร้ า งมนุ ษ ย์ ใ ห้ มี จำ � นวนมากขึ้ น ใครจะสร้างสิ่งใดก็ต้องคิดถึงประโยชน์ของสิ่งที่ตนจะสร้างขึ้นมาด้วย ผัวเมียทุกคู่มีความปรารถนาจะได้ลูกทั้งนั้น ถ้าใครไม่มีลูกก็รู้สึกว่าตน เป็นคนอาภัพ คิดถึงความลำ�บากในตอนแก่ชรา คิดถึงทรัพย์สมบัตทิ ต่ี น หาไว้ ว่าจะไม่เป็นประโยชน์ ในศาสนาพราหมณ์เขาถือว่าคนไม่มีลูกตกนรก ตกนรกในที่นี้ หมายถึงความวิตกกังวลถึงอนาคตของตนนั่นเอง ถ้ามีลูกก็จะได้พึ่งลูก ต่อไป เป็นความเบาใจประการหนึง่ แต่ถา้ พ่อแม่คนใดมีลกู ชัว่ ตัวก็ตอ้ ง ตกนรกหนักลงไปอีก การที่ตนมีลูกชั่ว ก็เพราะตัวได้กระทำ�ความผิดไว้ นัน่ เอง เรือ่ งนีม้ ที างแก้ไขได้ คือตัง้ ต้นปรับปรุงตนเองเสียก่อน เมือ่ ตนเอง มีความเรียบร้อยแล้ว ลูกที่ออกมาก็เรียบร้อยไปเอง 22 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
สามี-ภรรยาต้อง “ปรับตัว” เพื่อครอบครัวที่ร่มเย็น ในประการแรก เมื่อชายหญิงได้แต่งงานกันแล้ว พึงปรับปรุง จิตใจของทัง้ สองฝ่ายให้มคี วามสุขในชีวติ ครอบครัว การทีจ่ ะเข้ากันได้ดนี น้ั ในหลักธรรมสอนให้ทั้งสองฝ่ายมีข้อปฏิบัติเหมือนกัน ๔ ประการ คือ ๑. มีความเชื่อในทางศาสนาและศีลธรรม ต้องแบบเดียวกัน อย่าขัดกันในเรื่องความเชื่อ ผัวเมียที่มีความเชื่อไม่เหมือนกัน อยู่กันได้ ไม่ยืด มักถกเถียงกันบ่อยๆ เมื่อถกเถียงกันบ่อยๆ ก็เกิดความระหองระแหงในครอบครัว จึงควรจะปรับปรุงความเชือ่ ให้เข้ากัน ให้กลมเกลียวกัน จึงจะดี ๒. มีความประพฤติเป็นแบบเดียวกัน เช่น มีศีลเสมอกัน มีระเบียบในการเป็นอยูแ่ บบเดียวกัน มีขนบธรรมเนียมเป็นแบบเดียวกัน ได้ทราบว่าสตรีชาวฝรัง่ ผิวขาวมาแต่งงานกับชาวผิวเหลือง เช่น แต่งงาน กับคนไทยเป็นต้น เธอได้เปลีย่ นความคิดความเห็น และขนบธรรมเนียม ประเพณี เพือ่ ให้เข้ากับสามีและญาติๆ ของสามีเสมอ นัน่ เป็นการกระทำ� ที่ถูกต้อง ทำ�ให้สามีมีความรักและสงสารมากขึ้น ๓. มีความรู้พอทัดเทียมกัน ถึงแม้ว่าจะมีความรู้ไม่ถึงขนาด ได้ปริญญาเหมือนกัน ก็พอให้สนทนากันได้ ผัวพูดอะไร เมียก็เข้าใจ เมียพูดอะไร ผัวก็เข้าใจ ก็พอเดินร่วมทางกันได้เรียบร้อย ๔. มีการบริจาคเท่าเทียมกัน ข้อนีห้ มายถึงความพอใจ เห็นด้วย ในเมือ่ ฝ่ายใดฝ่ายหนึง่ จะทำ�ทานการกุศล ไม่มกี ารขัดคอกัน จนเป็นเหตุ ให้ถกเถียงกัน อันอาจจะนำ�ไปสู่ความแตกร้าวในครอบครัว บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
23
เมือ่ ทัง้ สองฝ่าย เป็นคนมีความคิดความเห็นแบบเดียวกัน ก็เรียกว่า พิมพ์เท่ากัน ฝากับตัวพอสมส่วนกัน ก็เข้ากันได้โดยเรียบร้อย ความเป็นอยู่ ในครอบครัวก็มีแต่ความสงบ ไม่มีการระหองระแหงเกิดขึ้น ประการต่อไป สามีภรรยาพึงงดเว้นจากอบายมุข อันเป็นบ่อเกิด ของความฉิบหายหลายประการ เช่น ๑. งดเว้นจากการดื่มน้ำ�เมา หรือสิ่งเสพติดให้โทษทุกชนิด ๒. งดเว้นเด็ดขาดจากการท่องเทีย่ วในเวลากลางคืน อันจะนำ� ความทุกข์มาให้แก่ตนและครอบครัว ๓. งดเว้นจากความมัวเมาในการละเล่น อันสนุกสนานมาก เกินไป จนเป็นเหตุให้ลืมตัวลืมตน ๔. งดเว้นเด็ดขาดจากการเล่นการพนันทุกประเภท ไม่ว่าจะ เป็นการพนันถูกกฎหมาย หรือผิดกฎหมายก็ตาม ควรถือว่าก่อบาปทัง้ นัน้ ๕. งดเว้นจากการคบหาสมาคมกับคนชั่ว เป็นมิตรสหาย ๖. งดเว้นจากการประพฤติตนเป็นคนเกียจคร้านในการงาน อันมิใช่ทางเจริญงอกงามของทรัพย์สมบัติ สามีภรรยาทีป่ ระพฤติตน งดเว้นจากปากทางแห่งความฉิบหาย ดังกล่าวมา ก็ยอ่ มเป็นเหตุให้คนทัง้ สองได้ตง้ั มัน่ อยูใ่ นคุณธรรม เป็นการ ปรับปรุงตนเองให้เรียบร้อย ตามหลักของผู้ครองเรือนประการหนึ่งแล้ว
24 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
ฆราวาสธรรม นำ�ครอบครัวให้อบอุ่น คนทีม่ กี เิ ลสรบกวนใจย่อมมีอะไรๆ เกิดขึน้ ทำ�ให้ยงุ่ ยากได้บา้ ง เป็นบางคราว ยิ่งคนที่อยู่ครองเรือนด้วยแล้ว ย่อมมีเรื่องกระทบกระทั่ง ได้งา่ ย จึงต้องเพิ่มความระมัดระวังให้ดีเป็นพิเศษ จึงควรจะมีคุณธรรม ๔ ประการเป็นหลักประกันชีวิตไว้ คุณธรรม ๔ ประการนั้น คือ ฆราวาสธรรม ๔ ได้แก่ ๑. สัจจะ ผู้ครองเรือนจะต้องมีความซื่อตรงต่อกัน อย่าคิด เอาใจออกห่างจากกัน อยู่กันอย่างเปิดเผย ให้ทั้งสองฝ่ายมองเห็นกัน ชัดเจน ไม่มอี ะไรทีเ่ ป็นความลับ อันตนจะพึงปิดบังแก่กนั ข้อนีส้ �ำ คัญมาก ๒. ทะมะ ต้องรูจ้ กั ข่มใจ อย่าเป็นคนวูว่ าม คิดแล้วจึงทำ� จึงพูด ได้รบั ข่าวอะไรมาจากใคร ก็ตอ้ งคิดทบทวนเสียก่อน อย่าปล่อยใจไปตาม ความอยาก ความปรารถนาให้มากเกินไป จะเกิดความยุง่ ยากแก่ครอบครัว ๓. ขันติ ต้องมีความอดทนต่อทุกสิ่งทุกอย่าง ที่เกิดขึ้นใน ครอบครัว อย่าทำ�ใจอ่อนแอต่ออะไรๆ เป็นอันขาด ทนไว้ก่อนได้เป็นดี และต้องทนกันนานๆ สักหน่อย ความสุขย่อมมีแก่ผู้อดทนเสมอ ๔. จาคะ หมายถึง การสละให้ปนั สิง่ ของแก่บคุ คลทีค่ วรให้ปนั อย่าทำ�ตนเป็นคนใจคับแคบ จงสร้างรัว้ บ้านด้วยความรักจากคนข้างเคียง ด้วยการแบ่งปันกันกินเสมอ ครอบครัวใดประพฤติอย่างนี้ ครอบครัวนั้นย่อมมีพื้นฐานดี สำ�หรับการมีผสู้ บื สกุลทีด่ ตี อ่ ไป เมือ่ วิญญาณของทัง้ สองฝ่ายดีพร้อมแล้ว บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
25
ย่อมมีแรงดึงดูดเอาวิญญาณทีด่ ใี ห้มาสูท่ อ้ งของแม่บา้ นได้สมความปรารถนา ท่านจะได้ลูกที่ดีเพราะท่านเป็นคนดี จึงขอให้ท่านเริ่มเป็นคนดีตั้งแต่ ในวันแต่งงานเถิด แล้วรักษาความดีไว้ให้ถาวรตลอดไป ให้ทา่ นเข้าใจว่า ตัวท่านทัง้ สองเป็นผูม้ สี ว่ นสำ�คัญในการสร้างสรรค์รา่ งกาย ตลอดถึงจิตใจ ลูกของท่าน ถ้าท่านมีความปรารถนา ทีจ่ ะสร้างอนาคตของครอบครัวให้มั่นคง ก็จงประคับประคองตัวของท่าน ให้เดินไปในทางที่ถูกไว้เสมอ ผลก็จะปรากฏแก่ลูกของท่านโดยมิต้องสงสัย
หากหนังสือเล่มนี้หมดประโยชน์แก่ท่านแล้ว กรุณาส่งต่อให้คนรอบข้างต่อไป หรือมอบให้แก่ห้องสมุดโรงเรียน วัด ชุมชน มหาวิทยาลัย เพื่อเป็นการบำ�เพ็ญทานบารมี ให้ความรู้เป็นทาน อันจะส่งผลให้หนังสือเล่มนี้ เกิดคุณค่ายิ่งขึ้น และเป็นการเสริมปัญญาความรู้แก่ผู้อื่น ซึ่งจะส่งผลย้อนมาถึงตัวท่านให้เป็นผู้มากด้วยปัญญาในภพชาติหน้า และช่วยรักษาพระพุทธศาสนาให้มีอายุยืนยาวสืบไป
26 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
ปรารถนาบุตรที่ดีไว้สืบสกุล หมั่นทำ�บุญให้มาก ได้ทราบมาว่ามีชายหนุ่มไทยคนหนึ่ง ไปเที่ยวเมืองพม่า เที่ยว อยูน่ านก็พดู ภาษาพม่าได้ และในทีส่ ดุ ก็ได้แต่งงานกับหญิงสาวชาวพม่า ในคืนวันแต่งงาน เจ้าบ่าวคนไทยได้นอนรอเจ้าสาวอยู่ในห้องเป็นเวลา นาน มิได้เห็นเจ้าสาวเข้ามาสู่ห้องตามประเพณี ก็ทำ�ใจเย็นนอนคอย ต่อไป หนึ่งชั่วโมงผ่านไปแล้วก็ยังไม่เห็นเจ้าสาว ใจชักไม่ดี นึกในใจว่า เจ้าสาวพม่าต้มคนไทยเสียแล้วกระมัง ผลที่สุดทนไม่ไหว ก็ต้องออกไป ตามหาเจ้าสาว ไปพบเจ้าสาวกำ�ลังนั่งหลับตาสวดมนต์อยู่ตรงหน้าพระ อันเป็นสถานที่สักการะประจำ�บ้าน เจ้าสาวสวดมนต์กว่าชั่วโมงจึงจบ และได้มาอยู่กับสามีตามประเพณี ชายคนนัน้ ได้เล่าให้ฟงั ต่อไปว่า ในคืนแรกของวันแต่งงาน เจ้าสาว ได้นั่งไหว้พระเป็นเวลาหนึ่งชั่วโมง เมื่อได้อยู่กินกันมาเป็นเวลาหลายปี การปฏิบัติของภรรยาของเขาในเรื่องสวดมนต์ ก็คงเดิมไม่เปลี่ยนแปลง ผิดกันแต่ว่าในคืนแรกสวดคนเดียว ต่อมามีสมาชิกเพิ่มเป็นหลายคน เท่านัน้ ส่วนเจ้าบ่าวนัน้ ยังคงแบบเดิม คือขีเ้ กียจ ไม่ไปสวดมนต์ไหว้พระ การที่สุภาพสตรีพม่าสวดมนต์ก่อนนอนทุกๆ คืนนั้น เป็นการ กระทำ�ที่ชอบแท้ ธรรมเนียมคนไทยเราในสมัยโบราณก็ได้สอนกันมา อย่างนี้ ข้าพเจ้าผู้เขียนเรื่องนี้ก็ได้รับการอบรมให้รู้จักสวดมนต์ไหว้พระ มาตัง้ แต่ตวั น้อยๆ นิสยั จึงได้โน้มเอียงมาในทางพระมากกว่าเป็นชาวบ้าน การกระทำ�เช่นนี้ก็มีอิทธิพลอยู่ไม่น้อยเหมือนกัน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
27
เป็นธรรมดาของผูท้ ค่ี รองเรือนด้วยความพอใจ คือมีการแต่งงานกัน ถูกต้องตามประเพณี ทั้งสองฝ่ายมีความรักใคร่กันเป็นอย่างดี เมื่อ แต่งงานกันแล้วย่อมมีความปรารถนาที่จะได้บุตรไว้สืบสกุล อยากได้ บุตรไว้เป็นพยานแห่งความรัก อยากได้บตุ รไว้เป็นสือ่ เชือ่ มโยงความมีไมตรี ระหว่างพ่อแม่ มิใช่แต่ผู้ที่เป็นพ่อแม่เท่านั้นที่อยากได้ คนที่คอยจะเป็น ปู่ ย่า ตา ยาย ก็พลอยอยากได้ไปด้วยเช่นกัน นี่เป็นความปรารถนา ทั่วไปของผู้ครองเรือน มีอยูบ่ า้ งทีอ่ ยากสนุกแต่ไม่อยากได้ลกู นัน่ คือชายหญิงทีไ่ ด้เสียกัน ในทางลับๆ เขาทัง้ สองเป็นคนลุแก่อ�ำ นาจของความอยาก อยากได้ความสุข ทางเนื้อหนัง ไม่มีความตั้งใจที่จะให้มีลูกออกมาเลย คนประเภทนี้ เป็นพวกใจทราม ทรามอย่างสัตว์เดรัจฉานก็วา่ ได้ เขาขาดความรับผิดชอบ ในตัวเขาและในลูกทีจ่ ะออกมา เด็กทีอ่ อกมาโดยมิใช่เป็นความประสงค์ ของพ่อแม่นน้ั มักเป็นเด็กไม่เรียบร้อย สมองมักไม่คอ่ ยสมบูรณ์ คนชนิดนี้ เป็นตัวบาปที่เกิดจากผลอันเป็นความชั่วของผู้อยากสนุกเท่านั้น หาใช่ ลูกในทางธรรมไม่ เป็นเรือ่ งทีช่ ายหนุม่ หญิงสาวพึงสังวรให้มากสักหน่อย เพราะสมัยนีเ้ ป็นสมัยของปรมาณู สมัยดาวเทียม มนุษย์สมัยนี้ ชักจะไวไฟอยู่สักหน่อย เพราะความไวไฟนี่แหละ ลูกไม่มีพ่อจึงเพิ่ม จำ�นวนมากขึน้ เป็นการเพิม่ ความชัว่ และคนชัว่ ให้เกิดขึน้ ในโลกมากขึน้ จึงขอให้ระวังกันให้มากสักหน่อย อย่าเห็นแก่ความสนุกให้มากเกินไป จะเป็นทุกข์ทั้งแก่ตนเอง และผู้อื่นในภายหลัง 28 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
อยากมีบตุ รดี ต้องสร้างความดีในใจ ได้ทราบว่าคนโบราณเขามีพิธีอะไรๆ หลายอย่าง เช่นในการ แต่งงาน บางคนมีฤกษ์ดีสำ�หรับแต่งงานเท่านั้น แต่ยังไม่ดีสำ�หรับที่ จะนอนร่วมกัน แม้เจ้าบ่าวจะได้มาอยู่บ้านเจ้าสาว และเจ้าสาวก็เป็น กรรมสิทธิ์ของตนตามกฎหมายแล้วก็ตาม ตนต้องรอ บางทีถึงสามคืน จึงจะเข้าหอตามธรรมเนียมได้ แม้ในการเข้าห้องหอ เขาก็มพี ธิ หี ลายอย่าง เช่นให้ทำ�พิธีไหว้พระสวดมนต์เสียก่อน จึงจะนอนร่วมกัน วิธีการเช่นนี้ เป็นวิธกี ารสอนให้เป็นคนไม่บมุ่ บ่าม ให้พจิ ารณาเสียก่อนจึงจะเสพ เพราะ การทำ�อะไรโดยมักง่ายนัน้ มิใช่วสิ ยั ของคน แต่เป็นวิสยั ของสัตว์เดรัจฉาน หรือคนป่าที่ยังไม่เจริญ พิธีกรรมต่างๆ เป็นเครื่องแสดงถึงความไม่เป็น คนป่าเถือ่ นของสังคม เขาจึงอยูก่ นั ด้วยความเรียบร้อยเป็นอย่างดี ถ้าชายหญิงคู่ใดปรารถนาบุตรที่ดี ไว้สืบสกุล จึงควรปฏิบัติดังนี้ คือ ให้นึกถึงคุณของพระรัตนตรัยด้วยการไหว้พระสวดมนต์ นึกถึงบุญคุณของพ่อแม่และบรรพบุรุษ ที่ได้สืบสกุลมาโดยลำ�ดับ ให้ใจของตนได้เบิกบานผ่องใสด้วยคุณความดีก่อน แล้วจึงอยู่ร่วมกันอย่างสามีภรรยา มิใช่มุ่งความสนุกสนานอย่างเดียว แต่ต้องมุ่งหวังเพื่อให้มีบุตร ที่ดีไว้สืบสกุลต่อไปด้วย อธิษฐานใจขอให้วิญญาณดีๆ ได้จุติมาเข้าท้อง ภรรยาของตน แม้หญิงก็พึงทำ�ในใจอย่างนั้น เป็นการสร้างความดีไว้ ในใจตนเสียก่อน แล้วความดีจักได้ถ่ายทอดไปสู่บุตรต่อไป บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
29
บุญ-บาปในใจพ่อแม่นั้น ส่งผลถึงบุตรในครรภ์เสมอ เวลาใดที่ตนมีใจขุ่นมัวเศร้าหมอง ด้วยราคะ โทสะ โมหะ หรือกิเลสใดๆ อื่น ขออย่าได้ทำ�อะไรในทางที่จะให้มีลูกออกมา เป็น อันขาด เพราะใจที่เป็นบาป ย่อมส่งผลให้เป็นบาปเสมอ คนโบราณ เขาถือหลายอย่าง เช่น วันเกิดของชายของหญิง วันตายของพ่อแม่ วันพระในศาสนาทีต่ นนับถือ วันทีห่ ญิงมีระดู หรือมีอาการป่วยไข้อย่างใด อย่างหนึ่ง ถือเป็นวันไม่สมควร สามีภรรยาไม่พึงเสพกามเป็นอันขาด การที่เขาสอนให้ถือเช่นนั้น เป็นการตัดทางมิให้เป็นคนมักมาก ในกามเกินไป เพราะความมักมากในกาม มิได้ก่อให้เกิดสิ่งที่ดีขึ้นเลย จำ�ไว้วา่ อย่าเสพกามเพือ่ ความสนุก แต่เสพเพียงเพือ่ ให้มลี กู ทีด่ ไี ว้สบื สกุล เท่านัน้ และจงเสพด้วยความไม่หลงใหลในกามจนเสียคน นีเ่ ป็นแบบแผน ที่ดีของคนสมัยโบราณ ซึ่งพวกเราในสมัยนี้ควรถือกันเสียบ้าง จะเป็น การช่วยทำ�ให้สังคมอันเละเทะได้เป็นสังคมที่สดใสขึ้นบ้าง ในขณะทีก่ �ำ ลังตัง้ ท้อง เป็นระยะกาลสำ�คัญของชีวติ เป็นระยะ ของการกระทำ�สิ่งที่มีค่ายิ่งสำ�หรับตนและครอบครัว จึงต้องมีระเบียบ สำ�หรับปฏิบัติทั้งทางกายและทางใจ ในการปฏิบัติทางกายนั้นเป็นเรื่อง ของหมอที่จะแนะนำ� เพื่อให้แม่มีพลานามัยสมบูรณ์ เด็กในท้องจะได้ พลอยสมบูรณ์ไปด้วย อาหารการกินเป็นเรื่องที่จะต้องระมัดระวังเป็น พิเศษ เพราะขณะท้องเป็นคนสองชีวิต ถ้าเจริญ ก็เจริญทั้งสองชีวิต ถ้าหากเสือ่ ม ก็เสือ่ มทัง้ สองชีวติ เช่นเดียวกัน จะต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เสมอ 30 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
ส่วนในด้านจิตใจนับว่าสำ�คัญมาก ในสมัยโบราณคนไทย พอตั้งท้องก็ต้องถือศีลห้าประการอย่างเคร่งครัด ประการทีห ่ นึ่ง ไม่มีการฆ่าสัตว์ ทรมานสัตว์ หรือไปดูเขา ทรมานสัตว์ไม่ว่าในกรณีใดๆ ต้องหัดทำ�ใจให้อ่อนโยน มีความรักเอ็นดู ต่อสรรพสัตว์ทกุ ถ้วนหน้า เป็นการช่วยให้ใจของตนดีงามขึน้ ประการหนึง่ ประการทีส ่ อง ต้องมีความพอใจในทรัพย์สมบัติของตน และ เคารพกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินของคนอื่น มองดูทรัพย์ของคนอื่นเป็น เช่นกับก้อนกรวด อย่าเปิดโอกาสให้ความอยากได้เกิดขึ้นแม้แต่น้อย ประการทีส ่ าม ต้องรักษาใจให้บริสุทธิ์ ระวังมิให้เกิดความ กำ�หนัดทางกาม ต้องงดเว้นจากการเสพกามเด็ดขาดจนกว่าจะคลอด อย่าได้กระทำ�กิจใดๆ อันจะเป็นทางให้เกิดความกำ�หนัดได้เป็นดี ผูม้ คี รรภ์ ต้องทำ�ตนเป็นหญิงพรหมจารีจึงจะเหมาะสม ประการทีส ่ ี่ การพูดจากับใครๆ ต้องพูดแต่ค�ำ จริง คำ�อ่อนหวาน คำ�สมานสามัคคี คำ�ที่มีประโยชน์ งดเว้นจากการพูดที่ไม่สมควรให้หมด สิน้ แม้เรือ่ งทีค่ วรพูด ก็พดู แต่พอประมาณ อย่าพูดมากเกินไป จนก่อให้ เกิดความฟุ้งซ่านในทางใจได้ ประการที่ห้า ของเสพติดมึนเมาทุกชนิด เป็นสิ่งให้โทษ โดยส่วนเดียว หญิงมีครรภ์ต้องงดเว้นโดยเด็ดขาด สถานที่บางแห่ง อันไม่เหมาะ เช่น บ่อนการพนัน สนามชนโค สนามแข่งม้า สนามชกมวย และสถานที่ใดๆ อันก่อให้เกิดความตื่นเต้นหวาดเสียว เป็นสถานที่ที่ หญิงมีครรภ์ไม่พึงย่างเท้าเข้าไปเป็นอันขาด บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
31
ความเป็นอยู่ของแม่ มีผลแก่การสร้างนิสัยลูก วันหนึง่ ข้าพเจ้าได้พบครอบครัวของข้าราชการผูห้ นึง่ ทางภาคใต้ ท่านผู้นี้ทำ�งานอยู่ในหมู่พี่น้องอิสลาม อันชาวอิสลามนั้น เขามีวิธีการ อย่างหนึ่ง เรียกว่ารับศีลสุหนัด คือการขลิบหนังปลายองคชาตของ เด็กผู้ชายนั่นเอง ในเวลาทำ�พิธีอย่างนี้เขาถือเป็นเรื่องสำ�คัญ คล้ายพิธี บูชาพระของชาวพุทธ ท่านข้าราชการผู้ที่กล่าวมานี้ได้รับเชิญให้ไป ร่วมงานด้วย เขาได้พาภรรยาซึ่งกำ�ลังมีท้องไปด้วย ตามปกติมักถือว่า คนมีท้องไม่ควรไปในงานเช่นนั้น แต่ความอยากรู้อยากเห็นบังคับให้ไป เมือ่ ไปถึงก็ได้เห็นพิธที กุ อย่าง ต่อมาเมือ่ ภรรยาคลอดลูกเป็นชาย ปลาย องคชาตของลูกชายเป็นเหมือนรอยขลิบแล้วอย่างนั้น นี่เป็นตัวอย่าง ของการพาลูกในท้องไปในที่ไม่สมควร มีอีกคนหนึ่ง พอโตขึ้นก็เก่งในทางเล่นไพ่มาก ถามได้ความว่า แม่ชอบเล่นไพ่ เวลามีท้องก็ต้องพาท้องอันผิดปกติไปบ่อนไพ่ด้วย นิสัย การพนันจึงติดตามมาถึงลูกของตน ทำ�ให้ลูกมีนิสัยเป็นนักการพนัน อย่างแม่ไปด้วย นี่เป็นตัวอย่างที่ชี้ให้เห็นว่า ความเป็นอยู่ของแม่ มีส่วนสร้างสรรค์นิสัยของลูกได้มากเพียงไร จึงขอให้ผู้ก�ำ ลังตั้งท้องพึงระวังให้จงหนัก เพื่อผลดีแก่ลูกอันเป็นที่รักของตน ของพ่อ
แต่แม่จะทำ�ให้เรียบร้อยคนเดียวไม่ได้ ถ้าหากขาดความช่วยเหลือ
32 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
สามีพงึ ปฏิบตั ติ อ่ ภรรยาอย่างเข้าใจ เดินดีๆ นะจ๊ะ ระวังลื่น ขอบคุณค่ะพี่
เจ้านายเรา เอาใจเมียดีจริงๆ
ในขณะที่ภรรยากำ�ลังตั้งครรภ์ สามีจะต้องเอาใจใส่ต่อภรรยา ให้ดีเป็นพิเศษ อย่ามัวแต่เที่ยวเตร่เถลไถลไปหาความสุขนอกบ้าน จงกลับบ้านตามเวลา ให้นึกว่าคนหนึ่งทางบ้านกำ�ลังรอคอยท่านอยู่ เขาต้องการคำ�ปลอบโยน ต้องการความเห็นอกเห็นใจ อย่าได้ทำ�ให้ ต้องช้ำ�ใจเป็นอันขาด ความทุกข์ของแม่ย่อมส่งผลไปถึงลูกได้เสมอ พ่อบ้านจึงต้องเอาใจใส่ แสดงความรักความเห็นใจให้มากกว่าปกติ หาของขวัญมาให้บา้ ง พูดให้เธอได้รบั ความเบิกบานใจบ้าง ความสนุกสนาน อันใดที่ตนเคยทำ� ในระยะที่ภรรยาตั้งครรภ์ต้องงดเว้นเด็ดขาด จงอยู่ กับเหย้าเฝ้ากับเรือน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
33
สิ่งที่กระทบกระเทือนใจแม่บ้านมากที่สุด คือเรื่องการกลับบ้านไม่ตรงเวลา ได้ข่าวว่าไปเที่ยวกับผู้หญิงอื่น สองอย่างนี้ท�ำ ให้ช้ำ�ใจนัก ต้องระมัดระวังให้มากสักหน่อย ธรรมดาของผูห้ ญิงอ่อนไหวง่ายโดยกำ�เนิด และโดยเฉพาะในขณะ ทีม่ ที อ้ งด้วยแล้วความรูส้ กึ ของหญิงแรงขึน้ กว่าปกติ จงอย่าได้จดุ ไฟ คือ ความทุกข์ความร้อนใจใดๆ ขึ้นในครอบครัวเป็นอันขาด ผู้หญิงบางคน มักหึงหวงในเวลามีทอ้ ง ใจน้อย กระทบอะไรนิดก็ยบั ยัง้ ยาก ฉะนัน้ ผูช้ าย ต้องมีความอดทน อย่าใจน้อยตามภรรยาไป ฝ่ายหนึง่ เป็นไฟมา ตนต้อง เป็นนำ�้ เสีย อย่าเผาบ้านของท่านด้วยโทสะของท่านเป็นอันขาด ในเวลาใกล้คลอด ความขลาดกลัวย่อมเกิดแก่หญิงบ้าง เพราะ เรือ่ งคลอดบุตรเป็นเรือ่ งสำ�คัญอยูม่ าก สามีพงึ นำ�เธอไปหาหมอเป็นครัง้ คราว เพื่อรับคำ�แนะนำ�อันถูกต้องและเพื่อตรวจร่างกาย เพื่อรู้วันคลอดไว้ ล่วงหน้า ตนจะมิตอ้ งเดินทางไปไหนๆ และจะได้เตรียมอะไรๆ ทีจ่ �ำ เป็นไว้ ให้พร้อม สำ�หรับหนูนอ้ ยทีจ่ ะออกมาดูโลกอีกผูห้ นึง่ จงชวนเธอสนทนา แต่ในเรื่องดีๆ มีประโยชน์ ฟังแล้วสบายใจ ให้เธอได้พบได้เห็นแต่สิ่ง อันดีงามถ่ายเดียว ก็จะเป็นการช่วยให้ลูกมีความสมบูรณ์ในทางจิต สมปรารถนา จึงขอเตือนผูท้ จ่ี ะให้ก�ำ เนิดแก่ทารกทาริกาน้อยๆ จงได้ประพฤติ ปฏิบัติที่ดีที่ชอบตามทางศีลธรรม ตามทางศาสนา ตามประเพณีที่ คนสมัยก่อนๆ ได้ปฏิบตั กิ นั มา เพือ่ ช่วยกันสร้างลูกหลานให้เป็นคนดี มีประโยชน์แก่ชาติบ้านเมืองต่อไป ขอให้ทา่ นทีก่ �ำ ลังจะเป็นพ่อแม่ทง้ั หลาย พึงทำ�ตนดังกล่าวนีเ้ ถิด ความสุขความเจริญก็จักมีแก่ทา่ นได้สมความปรารถนา 34 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
อุปนิสัยพ่อแม่ ถ่ายทอดสู่ลูกได้ การอยู่ร่วมกันโดยถูกทางถูกธรรมของสามีภรรยา ตามวิธีการ ของคนโบราณ ตามหลักคุณธรรมทางพระพุทธศาสนา อันพ่อบ้านแม่เรือน ควรปฏิบตั เิ ป็นประจำ�ในการดำ�เนินชีวติ แล้วครอบครัวน้อยๆ ของท่าน ก็จะกลายเป็นสวรรค์ ตัวของท่านก็จะกลายเป็นเทวดาขึ้นมาทันที เป็นการง่ายเหลือเกินที่ทา่ นจะทำ�ตนให้เป็นเทวดา โดยการปฏิบัติตาม หลักธรรมแห่งพระพุทธศาสนา ท่านอาจจะสงสัยว่าทำ�ไมข้าพเจ้าจึงกล่าว ยำ�้ นักในเรื่องการเป็นอยู่ของสามีภรรยา มันมีความสำ�คัญมากนักหรือ ขอบอกว่ามีความสำ�คัญมาก ข้าพเจ้าเคยได้ไปในพิธีทำ�การหล่อพระพุทธรูปองค์ใหญ่ๆ ใน วันที่เขาจะเททองลงสู่แม่พิมพ์ที่เขาปั้นไว้เรียบร้อยแล้วนั้น ได้เห็น หัวหน้าช่างและคนงานทุกคนแต่งตัวนุ่งขาวห่มขาว และทำ�พิธีบูชา พระรัตนตรัย สมาทานศีลห้าประการทั่วกันทุกคน นอกจากนั้นยังได้ นิมนต์พระมานั่งเป็นพยานทำ�พิธีสวดชัยมงคลคาถา และยังทำ�พิธี เกี่ยวกับการสังเวยเทวดารวมทั้งครูบาอาจารย์ด้วย ได้ถามเขาว่าทำ�ไม จึงต้องทำ�เช่นนัน้ เขาบอกว่ามันเป็นพิธเี ก่าแก่ทไ่ี ด้รบั ช่วงกันมา เขาตอบ อย่างคนถืออะไรพอเป็นพิธีการเท่านั้น แต่เนื้อแท้ของการกระทำ�เช่นนั้นยังมีความหมายทางจิตใจ อยูม่ าก เพราะในขณะนัน้ พวกช่างเหล่านัน้ กำ�ลังทำ�พิธคี ลอดพระพุทธรูป บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
35
ออกมาให้คนไหว้ ผูท้ �ำ การคลอดหรือหล่อต้องมีใจสะอาด มีพระคือศีลธรรม ประจำ�ใจ องค์พระจึงจะงดงามและเรียบร้อย เขาทำ�อย่างนีม้ คี วามหมาย ในทางดีอยูม่ ากทีเดียว ท่านทัง้ หลายลองคิดดูเถิด เพียงแต่การสร้างพระ อันไม่มีวิญญาณครอง อันไม่สามารถจะถ่ายทอดอุปนิสัยใจคอของผู้ทำ� ลงไปได้เลย เขาก็ยังอุตส่าห์ทำ�โดยพิธีการทำ�ใจให้เป็นพระเสียก่อน เขามิได้ทำ�อะไรกันอย่างลวกๆ แบบสุขเอาเผาแล้วก็กินหามิได้ ในเรือ่ งของการสร้างคนก็มสี ภาพเช่นนัน้ ความจริงในการสร้างคน เราควรจะมีพิธีและการกระทำ�ใจให้ดีเป็นพิเศษกว่าการสร้างวัตถุเสียอีก เพราะคนสามารถรับถ่ายทอดอุปนิสัยใจคอจากผู้ให้กำ�เนิดได้ ถ้าผู้ให้ก�ำ เนิดเป็นคนใจดีใจงาม ทุกอย่างก็งามไปตาม ถ้าผู้ให้ก�ำ เนิดเป็นคนใจทราม ผู้กำ�เนิดมาก็เป็นคนใจทรามไปด้วย ลูกโจรก็มีนิสัยเป็นโจร ลูกของนักปราชญ์ ก็มีนิสัยเป็นนักปราชญ์ไม่ผิดพันธุ์ ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องนี้ พอหาได้จากชีวิตของคนปัจจุบัน ถมเถไป แต่เขาผู้นั้นจะต้องได้รับการอบรมในทางถูกทางชอบ และได้ อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดีงาม อำ�นาจของสิ่งแวดล้อมช่วยให้เขามีความคิด โน้มเอียงไปในทางดีได้
36 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
พ่อพิมพ์ดี แม่พิมพ์ดี ลูกก็ดี ในการกระทำ�เกี่ยวกับเรื่องนี้ ดังได้กล่าวมาแล้วว่าต้องกระทำ� ด้วยกัน หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่าต้องให้ดีเท่ากันทั้งสองฝ่าย มิฉะนั้น ก็จะด่ากันได้ เมื่อลูกเหลวไหลแม่ก็ว่า “พันธุ์พ่อมันไม่ดี” ฝ่ายพ่อก็ว่า “เต็มทีเหล่ากอของแม่มนั ไม่ด”ี ความจริงเป็นความผิดทัง้ สองฝ่ายทีม่ ไิ ด้ ช่วยกันเหนีย่ วรัง้ ให้ลกู ดำ�เนินไปในทางทีช่ อบ จึงขอแนะนำ�ท่านทัง้ หลายว่า ระวังให้ดี สามีภรรยาต้องทำ�แบบลงเรือลำ�เดียวกัน มีอะไรในทางดีๆ ก็มีให้เหมือนๆ กัน เรื่องก็จะเรียบร้อย รวมความว่าท่านที่จะเป็นพ่อแม่ ได้ประพฤติธรรมเป็นอย่างดี ตามหลักศาสนา ตามหลักของศีลธรรม พิมพ์ทจ่ี ะหล่อหลอมเหมาะสมกัน ทั้งบนทั้งล่าง ปิดเข้ากันได้สนิทเรียบร้อยเป็นอันดี ไม่บกพร่อง แล้วรูป ที่หล่อสำ�เร็จก็คงจะดีงามโดยมิต้องสงสัย
ลูกจะดีหรือชั่ว พ่อแม่มีส่วนสำ�คัญ ในตอนนี้ขอเล่าเรื่องนิทานโบราณให้ฟังสักนิดหนึ่ง เพื่อเป็น แนวทางสังวรกันต่อไป เรือ่ งนีไ้ ม่ใช่ของคนไทย แต่เป็นเรือ่ งของเมืองจีน มิใช่เป็นเรื่องเดี๋ยวนี้ แต่มันเรื่องเก่า นานมาแล้วจนนับไม่ได้ว่านาน สักเท่าใด ในสมัยหนึ่ง พระเจ้าแผ่นดินผู้ครองเมืองจีนมีความอ่อนแอ บ้านเมืองจึงตกอยู่ในมือของพวกขันที อันเป็นพวกที่รับใช้ใกล้ชิด พระเจ้าแผ่นดิน พวกนี้คอยกราบทูลอย่างโน้นอย่างนี้ โน้มน้อมแนวคิด บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
37
ของพระเจ้าแผ่นดินเข้าหาประโยชน์ของตนเสมอ เหตุการณ์ในบ้านเมือง ไม่สเู้ รียบร้อยนัก แต่ไม่ถงึ ขัน้ รุนแรงเกินไป เพียงแต่ “ฝ่ายเสนาพวกเข้าเฝ้า ก็หาเยาวนารีทห่ี น้าตาดีๆ มาทำ�มโหรีในเคหา ค�ำ่ เช้าเฝ้าสีซอ อยูแ่ ต่หอ ล่อกามา” หาแต่ความสนุก หาได้คิดบำ�รุงบ้านเมืองให้เจริญก้าวหน้า เท่าทีค่ วรจะเป็นไปไม่ พวกข้าราชการบางพวก ทำ�การทุจริตโดยวิธตี า่ งๆ จนข่าวลือปรากฏมีในที่ทั่วไป ในสมัยนั้นมีวัดใหญ่และสำ�คัญอยู่วัดหนึ่ง ตั้งอยู่ในภูมิประเทศ ที่สวยงามมาก มีถ้ำ�ตามธรรมชาติหลายแห่ง เมื่อพระมาสร้างเป็นวัด ก็ได้ประดับประดาให้สวยงามขึน้ อีกหลายประการ ตามปกติมคี นมาเทีย่ ว ที่วัดนี้มากๆ ในวันหยุดงาน สถานที่ที่ควรดูควรชม พระท่านก็เปิดให้ ประชาชนเข้าไปดูไปชมได้ตามปรารถนา แต่มีอยู่ห้องหนึ่งถูกใส่กุญแจ ดอกใหญ่ประทับครั่งอย่างหนาแน่น ไม่เปิดให้ใครเข้าไปดูเป็นอันขาด ใครๆ ก็อยากดูแต่ก็ดูไม่ได้ อันของใดที่ปกปิดไว้ก็ย่อมก่อให้เกิดความ อยากรู้อยากเห็น ถ้าเปิดเสียก็ไม่มีใครสนใจกันเท่าใดนัก
กุญแจปิดกั้น “กิเลส” ไม่ได้ “ธรรม” เท่านั้นกำ�จัดกิเลสได้
38 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้
วันหนึ่ง ท่านหัวหน้าตำ�รวจใหญ่พร้อมด้วยบริวาร ได้มาเที่ยว ที่วัดนี้ หัวหน้าตำ�รวจผู้นี้เป็นคนใจร้อน ดุดัน ชอบใช้อำ�นาจเสมอ มักถือหลักว่าไม่มีอะไรที่ตำ�รวจจะทำ�ไม่ได้ มีลูกน้องผู้ใกล้ชิดหลายคน ล้วนนิสยั ดุๆ แบบเดียวกับนายทัง้ นัน้ เมือ่ มาถึงวัด ท่านสมภารก็ตอ้ นรับ เป็นพิเศษ เพราะเห็นว่าเป็นคนใหญ่คนโต พาไปเทีย่ วชมสถานทีท่ กุ แห่ง ที่ควรดูควรชม เว้นแต่ห้องพิเศษนั้นท่านสมภารมิได้เปิดให้ชม นายตำ�รวจใหญ่เกิดความสนใจ ได้ถามว่าข้างในมีอะไรบ้าง ท่านสมภารก็บอกว่ามีสิ่งที่ชาวโลกไม่พึงดูอยู่ นายตำ�รวจก็ยิ่งเกิดความ อยากดูใหญ่ แม้ท่านสมภารจักอธิบายเหตุผลว่าไม่ควรเปิดโดยละเอียด อย่างไร ก็หาสามารถลดระดับของความอยากดูลงได้ไม่ ผลที่สุดเมื่อถูก ขอร้องแกมบังคับ ท่านสมภารก็จำ�ใจเปิดกุญแจให้มนุษย์ผู้นั้นได้ดู เมื่อ เปิดออกแล้วไม่ปรากฏว่ามีอะไรอันจะพึงดูได้ดว้ ยตาเนือ้ เพราะสิง่ ทีถ่ กู ขังไว้นน้ั เป็นสิง่ ทีม่ องไม่เห็น สิง่ นัน้ คือวิญญาณร้ายๆ ทัง้ มวล ทีถ่ กู ลงโทษ และเอามาขังรวมไว้ในห้องนั้น
พอประตูเปิดออกเท่านัน้ แหละวิญญาณชัว่ ร้ายเหล่านัน้ ก็ได้รบั อิสรภาพ และลอยละล่องจากห้องนัน้ ไป ไปหาทีเ่ กิดใหม่ตอ่ ไป วิญญาณ ร้ายๆ นัน้ ไม่สามารถจะไปเข้าท้องของคนทีอ่ ยูใ่ นศีลในธรรมได้ คงท่องเทีย่ ว ไปหาที่เหมาะสมแก่ตน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
39
บ้านใดพ่อบ้านแม่บา้ นประพฤติตนเป็นคนเหลวไหล มีประการ ต่างๆ วิญญาณก็เข้าท้องของคุณหญิงคุณนายบ้านที่เหลวไหลนั้น ขณะ วิญญาณอยูใ่ นท้องยังไม่มอี ะไรเสียหายเท่าใดนัก แต่เมือ่ เกิดออกมาแล้ว พื้นฐานเดิมของวิญญาณไม่ดี สถานที่เกิดไม่ดี ออกมาแล้วก็ได้พบแต่ สิ่งที่ไม่ดีอีก เลยรับเอาคุณค่าด้านร้ายไว้ในตนมากมาย พวกแรกที่เกิดมานั้น โตขึ้นเป็นหนุ่มก็เข้าทำ�งานตามหน้าที่ ทีบ่ ดิ าของตนจะบรรจุเข้าไปได้ เขาเหล่านัน้ มิได้ท�ำ งานจริง เพราะถือว่า พ่อของเขาเป็นใหญ่มีอำ�นาจ มีพวกพ้อง กลายเป็นคนเอาเปรียบงาน พาเพื่อนฝูงประพฤติเหลวไหล ปรากฏต่อมาว่าความชั่วได้เกิดขึ้นมาก ในประเทศจีนในสมัยนั้น จนปรากฏอยู่ในประวัติศาสตร์ว่าเต็มไปด้วย การโกงกันร้อยแปดพันประการ ความชัว่ ร้ายเหล่านัน้ มาจากไหน ก็มาจาก ความดื้อด้าน การตามใจตนเอง ชอบกระทำ�ในสิ่งที่เหลวไหล นั่นแหละ ความทุกข์ความเดือดร้อนจึงเกิดมากขึ้น
เรือ่ งทีน่ �ำ มาเล่านีเ้ พือ่ เป็นการชีใ้ ห้เห็นว่า มูลฐานของความชัว่ นัน้ จะเกิดแก่เด็กได้กโ็ ดยอาศัยพ่อแม่เป็นผูส้ ร้างทัง้ นัน้ จะได้เป็นสิง่ เตือนใจ ท่านทั้งหลายให้ระมัดระวังตัวท่านให้ดีขึ้น เพื่ออนาคตของครอบครัว เพื่ออนาคตของประเทศชาติที่เรารักและหวงแหน 40 สอนลูกให้มีธรรม แก้กรรมให้ลูกได้