เด็กไทยทั้งหมด คืออนาคตของชาติ มาร่วมสร้างเด็กฉลาดที่ไม่ขาดคุณธรรม
เรียบเรียง : ไพยนต์ กาสี
สอนลูกหลานด้วยนิทานชาดก บรรณาธิการ/เรียบเรียง : ไพยนต์ กาสี ออกแบบปก /รูปเล่ม : เสาวณีย์ เที่ยงตรง ภาพประกอบ : อนันต์ กิตติกนกกุล, เทิดเกียรติ ปลูกปานย้อย พิมพ์ข้อมูล : ธนวรรณ ขันแข็ง พิสูจน์อักษร : มานิตย์ กองษา ISBN 978-616-268-151-6
สร้างสรรค์และลิขสิทธิ์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด 105/95-96 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 แขวงบางมด เขตทุ่งครุ กรุงเทพฯ 10140 โทรศัพท์/โทรสาร 02-872-7667 เชิญร่วมเผยแผ่เป็นธรรมทาน
สาขาทุ่งครุ : โทร. 02-872-9191, 02-872-8181, 02-872-7227, 02-872-9898 สาขาสำ�ราญราษฎร์ : โทร. 02-221-1050, 02-221-4446 Email : LC2YOU@GMAIL.COM, LC2YOU@HOTMAIL.COM WWW.LC2U.COM, WWW.พุทธะ.NET
พิมพ์ที่ : หจก. แอลซีพี ฐิติพรการพิมพ์ 105/66-67 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 กรุงเทพฯ 10140 โทรศัพท์/โทรสาร 02-872-9577 www.thitiporn.com
เด็กฉลาดที่ไม่ขาดธรรม เป็นกำ�ลังสำ�คัญของชาติ คำ�ที่มักกล่าวกันว่า “เด็กในวันนี้ คือผู้ใหญ่ในวันหน้า” คำ�ที่ว่านี้ ไม่มี อะไรให้ตอ้ งถกเถียงกันเพราะมันเป็นจริงดังว่า คงไม่มใี ครทีเ่ กิดมาแล้วจะอยูเ่ ป็น เด็กตลอดไป ต้องเติบโตเป็นผู้ใหญ่แน่แท้ แต่คำ�ที่ว่า “เด็กฉลาด ชาติเจริญ” ก็ดี “เด็กคืออนาคตของชาติ” ก็ดี คำ�ที่มีความหมายในทำ�นองนี้ที่เรามักจะได้ยินกันหรือเป็นคำ�ขวัญของวันเด็ก แม้จะเป็นคำ�กล่าวที่เป็นความจริง แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะเป็นไปตามนั้นได้ทุกคน เพราะ มันต้องมีองค์ประกอบอืน่ ๆ ตามมาอีกมากมาย องค์ประกอบใหญ่ๆ ทีส่ �ำ คัญนัน่ ก็คอื การศึกษา และการปลูกฝังอบรมบ่มเพาะคุณธรรมลงในจิตใจของเด็กเยาวชน เชื่อมั่นเหลือเกินว่า ผู้ใหญ่ทุกคนโดยเฉพาะคนที่เป็นพ่อเป็นแม่ ล้วน ต้องการให้เยาวชนลูกหลานไทย ได้เป็นคนดี คนเก่ง กันทัง้ นัน้ แต่ความต้องการนี้ จะสมหวังหรือไม่ ผู้ใหญ่ก็มีส่วนสำ�คัญในการที่จะผลักดันให้พวกเขาเป็นดั่งที่เรา ใฝ่ฝัน หนังสือ “สอนลูกหลานด้วยนิทานชาดก” เล่มนี้ จัดทำ�ขึน้ ก็ดว้ ยมุง่ หวัง เป็นส่วนหนึง่ ทีจ่ ะเป็นแรงผลักดันให้ลกู หลานไทยได้เป็นคนเก่ง ดี มีความสุข เพราะ นอกจากเนื้อหาจะสนุก ยังปลูกฝังเรื่องคุณธรรมจริยธรรมได้เป็นอย่างดี และยัง มีส่วนเสริมสร้างพัฒนาการทางด้านสติปัญญา ที่ภาษาทางวิชาการเขาว่า IQ (Intelligence Quotient) และพัฒนาการทางด้านอารมณ์ EQ (Emotional Quotient) จึงเหมาะสมแก่การที่ท่านผู้ใหญ่จะช่วยกันนำ�ไปบอกกล่าวเล่าเรื่อง หรืออ่านไปพร้อมกันกับบุตรหลานซึ่งจะเป็นการเสริมสายใยรักในครอบครัวให้ อบอุ่นยิ่งๆ ขึ้นไป ด้วยใจปรารถนาให้ทุกครอบครัวอยู่ดีมีสุข น.ธ.เอก, ป.ธ. ๖, พธ.บ., น.บ. บรรณาธิการ รวบรวม/เรียบเรียง
ส า ร บั ญ ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
๒๕
๗
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
๔๕
รอดเพราะปัญญา (วานรินทชาดก)
๕๙
ตายเพราะโลภมาก (มหาวาณิชชาดก) มีภัยจึงรู้ได้ถึงมิตรแท้ (ม
หาอุกกุสชาดก)
๙๗
๗๙
จิ้งจอกจอมยุแหย่ (วัณณาโรหชาดก)
เศรษฐีหนูตาย (จุลลกเสฏฐิชาดก)
๑๐๙
อย่าลืมของเก่าแก่แต่ โบราณ ที่จะช่วยลูกหลานของท่านให้เป็นคนดี โลกแห่งข้อมูลข่าวสารในปัจจุบันที่เรียกกันว่า ยุคดิจิตอล นั้น มันสามารถให้ข้อมูลต่างๆ ได้เพียงปลายนิ้วสัมผัส ข้อนี้จัดว่าเป็นข้อดี ที่วิวัฒนาการทางวัตถุของโลกเจริญรุดหน้าไปไกล แต่ในขณะเดียวกัน เจ้าสิง่ เดียวกันนี้ มันก็มสี ว่ นทำ�ลายผูค้ นทีใ่ ช้เครือ่ งมือเครือ่ งไม้เหล่านี้ อยู่ไม่น้อย โดยเฉพาะในผู้ด้อยวิจารณญาณอย่างเด็กและเยาวชน ดังผลที่ปรากฏให้เห็นเป็นข่าวไม่เว้นในแต่ละวัน สมัยก่อนตอนที่ผู้เรียบเรียงเป็นเด็กนั้น (ขอย้อนเล่าเอาเฉพาะ ช่วงประสบการณ์ของผู้เขียนที่ผ่านร้อนผ่านหนาวมาได้สักสี่สิบกว่าปี) จำ�ได้ว่า สิ่งรื่นเริงบันเทิงใจที่พอจะมีในสมัยนั้น อย่างมากก็เพียงแค่ หนังกลางแปลง งานฤดูหนาวทีน่ านทีปหี นถึงจะได้ดไู ด้ชมกัน พ้นจากนัน้ ก็จะเป็นนิทานทีพ่ อ่ แม่ผเู้ ฒ่าผูแ้ ก่เล่าให้ฟงั บ้าง การเล่นต่างๆ ตามประสา เด็กสมัยนั้นบ้าง ก็ถือว่ามีความสุขสนุกสนานตามวัย แต่พอมาดูในปัจจุบัน สิ่งต่างๆ เหล่านั้นแทบจะหายไป เด็กๆ มีอะไรให้เล่นเยอะแยะเต็มไปหมด แม้จะพอยอมรับได้วา่ มันย่อมเป็นไป ตามยุคสมัย แต่กอ็ ดสงสัยอยูว่ า่ มันเป็นผลดี เป็นสิง่ ดี กับเด็กไปทุกอย่าง หรือเปล่า เพราะบางคราวที่สังเกตเห็น แทนที่เล่นแล้วจะมีความสุข สนุกสนาน แต่กลับเห็นหน้าดำ�คร�ำ่ เครียด เล่นไปบ่นไป เล่นไปสบถด่าไป กลับกลายเป็นว่า เป็นสิง่ ทีน่ �ำ มาบ่มเพาะนิสยั ความเป็นคนก้าวร้าวไปเสียนี่ แต่ทั้งนี้ ก็มิใช่ว่าเด็กทุกคนจะเป็นเช่นนั้น หากเขาได้รับความ เอาใจใส่จากผู้ใหญ่ในการควบคุมดูแล อย่างตัวผู้เรียบเรียงเองนั้นก็มีลูก บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
5
กำ�ลังอยูใ่ นวัยอยากเรียนอยากรูเ้ ช่นกัน และเขาก็เล่นมิใช่วา่ ไม่เล่น แล้ว จะให้ลูกเล่นลูกเรียนรู้เจ้าเทคโนโลยีใหม่ๆ อย่างไรไม่ให้เกิดโทษเกิดภัย จึงเป็นปัญหาใหญ่ของผู้เป็นพ่อแม่ที่ต้องหาทางแก้และป้องกัน เนื่องจากโดยวิชาชีพที่ต้องขีดๆ เขียนๆ ผู้เรียบเรียงจึงใช้วิธีให้ พิมพ์งานตามที่กำ�หนดก่อนที่จะเล่น เรียกว่า เป็นข้อแลกเปลี่ยนก็ได้ โดยเฉพาะในช่วงนี้ กำ�ลังรับปากพระคุณเจ้าในการเขียนคัมภีรเ์ ทศน์เรือ่ ง “พระเจ้าห้าร้อยชาติ” ก็เลยให้เขาหัดพิมพ์เรื่องเหล่านี้ ทีแรกก็หวังผล เพียงว่า อย่างน้อยก็เป็นการเสริมภาษาไทยให้เขา แต่เอาเข้าจริงมันมีผล ไปถึงภาษาธรรมด้วย เพราะพอเขาได้อา่ นได้พมิ พ์เรือ่ งทีเ่ ป็นนิทานเรือ่ ง เล่าบางเรื่องที่คนสัตว์สามารถสื่อสารพูดกันได้ ทำ�ให้ได้มีโอกาสอธิบาย สิง่ ต่างๆ ให้เขาฟัง และเมือ่ ได้อธิบายบ่อยครัง้ เลยคิดว่า ถ้าเราได้ถอดความออกมา เป็นหนังสือการ์ตูนมันก็คงจะกระตุ้นความสนใจ และทำ�ให้เขาเข้าใจ ง่ายขึน้ จากจุดๆ นี้ จึงมีแรงบันดาลใจทีจ่ ะทำ�หนังสือเล่มนีอ้ อกมา ด้วย คิดว่า คนผู้เป็นพ่อแม่ทุกคน ล้วนต้องการให้ลูกของตนเป็นคนดีทั้งนั้น แต่จะสนับสนุนให้เขาเป็นคนดีกันอย่างไรก็อาจจะมีได้หลายวิธี วิธีหนึ่ง ทีม่ แี ต่มาโบราณ นัน่ ก็คอื การเล่านิทานให้ลกู หลานได้ฟงั แต่นทิ านทีจ่ ะ นำ�มาเล่าประเภทอืน่ ๆ เด็กอาจจะเชือ่ ยากสักหน่อยเพราะหัวสมัยใหม่ แต่หากเป็นเรื่องในนิทานชาดก ผู้เรียบเรียงมั่นใจว่าเขาจักต้องรับฟัง เพราะอย่างน้อยเรื่องที่เล่าเป็นอัตชีวประวัติของพระพุทธเจ้า ที่เรา ชาวพุทธไม่วา่ จะเป็นเด็กหรือผูใ้ หญ่ ต่างก็ให้ความเคารพศรัทธา มาร่วมกันสร้างบุตรหลานของเรา ให้เป็นเด็กทีเ่ ก่ง ดี มีคณ ุ ธรรม ตามพระพุทธจริยากันเถิด เพือ่ ก่อให้เกิดเป็นมรดกธรรมสูล่ กู หลานในยุค ต่อๆ ไป 6
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
๑
ยอดคนกตัญญู
(สุวณ ั ณสามชาดก)
“กตัญญูรู้คุณท่านสำ�คัญนัก นี้เป็นหลักคนดีมีครบถ้วน ตอบแทนท่านให้งามตามสมควร คนดีล้วนใจมั่นกตัญญู” บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
7
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
สาเหตุที่ตรัสชาดก ในสมัยทีพ่ ระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยูน่ น้ั มีบตุ รชายคนเดียว ของเศรษฐีชาวเมืองสาวัตถี ได้ฟังธรรมจากพระองค์แล้วประสงค์จะ บรรพชา แต่ว่าทรงให้ไปขออนุญาตบิดามารดาก่อนจึงจะบวชให้ เมื่อ เขาไปขอ ทีแรกพ่อแม่ก็ไม่อนุญาต แต่ครั้นเขาอ้อนวอนหนักถึงขั้นจัก ยอมอดข้าวนำ�้ ทำ�ให้ท่านทั้งสองต้องจำ�ใจยอมตามที่ขอ พอบวชแล้วก็ เที่ยวจาริกไปบำ�เพ็ญสมณธรรมยังเมืองอื่น เพื่อมิให้ถูกรบกวนจากหมู่ ญาติสนิทมิตรสหาย แต่ก็ยังไม่ได้บรรลุมรรคผลอะไร ฝ่ายพ่อแม่ของภิกษุรูปนี้ หลังจากที่ลูกชายออกบวชนั้นก็ไม่มี กะจิตกะใจประกอบการงาน ทำ�ให้ฐานะยากจนลงไปเป็นลำ�ดับ จากที่ เคยเป็นเศรษฐีกก็ ลับมาเป็นขอทาน บ้านช่องก็ไม่มที อ่ี ยูอ่ าศัย ต้องเทีย่ ว ซัดเซพเนจรไปตามยถากรรม วันหนึง่ ภิกษุรปู นีท้ ราบความวิบตั ขิ องบุพการี จึงเดินทางกลับมา ยังเมืองสาวัตถี แล้วนำ�อาหารทีบ่ ณ ิ ฑบาตได้ให้โยมพ่อโยมแม่รบั ประทาน ครัน้ ภิกษุสหายรูเ้ ข้าก็กล่าวว่า ท่านทำ�อย่างนีจ้ ะทำ�ให้ผทู้ เ่ี ลือ่ มใสในศาสนา เสื่อมศรัทธาได้ เลยเกิดความไม่สบายใจไม่เป็นอันประพฤติพรหมจรรย์ ต่อมา ครัน้ พระพุทธองค์ทรงทราบจึงรับสัง่ ให้ประชุมสงฆ์ แล้ว ตรัสถาม เมือ่ ภิกษุนน้ั ยอมรับว่าเป็นจริงเช่นนัน้ จึงทรงประทานสาธุการว่า “สาธุ ดีแล้วภิกษุ เธอดำ�รงอยูใ่ นทางอริยมรรคทีเ่ ราเคยดำ�เนินมา เพราะ แม้เราเองในชาติกอ่ น ก็ได้ประพฤติบพุ จริยาโดยการบำ�รุงเลีย้ งดูบดิ า มารดาอย่างที่เธอกำ�ลังกระทำ�” จากนั้น จึงทรงนำ�เรื่องในอดีตชาติของพระองค์มาตรัสเล่าว่า 8
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีบ้านพรานป่าสองหมู่บ้านอยู่ใกล้กัน หัวหน้าหมู่บ้าน ทั้งสองต่างเป็นเพื่อนรักกันมากถึงขั้นตกปากรับคำ�กันว่า ถ้าลูกของแต่ละฝ่ายเป็น ชาย-หญิง ก็จะให้แต่งงานกัน ต่อมาไม่ช้านานภรรยาของทั้งสองก็ตั้งครรภ์ ครั้น ครบกำ�หนดก็คลอดบุตรธิดา ตระกูลทีไ่ ด้บตุ รชายพ่อแม่ตง้ั ชือ่ ให้วา่ ทุกลู ะ ส่วนสหายทีไ่ ด้ลกู สาวตัง้ ชือ่ ว่า ปาริกา
ปาริกา ชื่อเพราะดีจังพี่
ทุกูละลูกพ่อ
แง้...ดีใจ
จัง
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
9
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
กาลเวลาผ่านไปปาริกาก็เติบใหญ่ เป็นสาวสะพรั่งสวยงามตา แต่ว่าจิตใจใฝ่ธรรม
ส่วนทุกูละก็เป็นหนุ่มรูปงามมีน�้ำ ใจ เมตตาหาทำ�อาชีพพรานตามพ่อแม่ เฮ้อ..! การอยู่ครองเรือน มีแต่ทุกข์ทั้งนั้น
พ่อแม่เคยบอกไว้ว่า ได้หมั้นหมายกับทุกูละไว้ แต่เราไม่อยากแต่งงานเลย
เพราะความกตัญญูตอ่ พ่อแม่ ทัง้ สองจึง ต่อมาด้วยทั้งสองมีใจอยากบวชจึงตัดสินใจ ต้องแต่งงานกันตามสัญญา แต่ว่าไม่ได้ เข้าไปขอพ่อแม่ของทั้งสองฝ่าย ยุ่งเกี่ยวกันฉันสามีภรรยาทั่วไป ขอพวกเราออกบวช บํำ�เพ็ญเพียร เถิดครับ/ค่ะ
เราอยู่กันแบบ พี่น้องนะจ๊ะ
ค่ะ
10
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
และเมื่อได้รับอนุญาตแล้ว ทั้งสองจึง ออกบวชเป็นดาบสบำ�เพ็ญพรตอยู่ในป่า
ท่านทั้งสอง จงมีบุตรเถิดนะ
ต่อมาวันหนึ่ง พระอินทร์ได้ เล็งเห็นอันตราย ที่จะเกิดใน ภายหน้า ด้วย ความเมตตา จึงเสด็จมาหา เขาทั้งสองพร้อม ขอร้องให้มีบุตร
แต่ว่าทั้งสองปฏิเสธด้วยเหตุที่ ตนเป็นผู้ทรงศีลไม่อาจร่วมประเวณี ไม่ได้หรอกท่าน มันผิดศีล
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
11
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
พระอินทร์จึงบอกว่า ไม่ตอ้ งทำ�อย่างทีช่ าวโลก เขาทำ�กัน แต่ให้ อธิษฐานแล้วเอามือ ลูบท้องนางก็พอ ลูบท้องนางเบาๆ เดี๋ยว ผู้มีบุญมาเกิดเอง
ขอลูกจงเกิดในท้องนี้
ต่อมานางปาริกาดาบสินีก็ตั้งครรภ์ ครั้นครบกำ�หนดก็คลอดบุตรมีผิวพรรณ ผุดผ่องดังทองคำ� ทั้งสองจึงตั้งชื่อว่า สุวรรณสาม
12
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
สุวรรณสามเติบใหญ่ในป่าเขา จึงมีแต่สิงสาราสัตว์เป็นเพื่อน
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
13
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
วันเดือนปีเคลื่อนคล้อยไปตามกาลเวลา เมื่อสุวรรณสามเติบโต พอที่จะเรียนรู้พ่อแม่ก็นำ�สุวรรณสามไปด้วยเวลาออกหาอาหาร เพื่อให้รู้ทางไปทางมา จนขณะนี้มีอายุได้ ๑๖ ปี
ต่อมาวันหนึ่งจะเป็นเพราะกรรมเก่าตามทันหรืออย่างไร วันนั้นพ่อแม่ ของสุวรรณสามออกหาอาหารโดยไม่ได้ให้สุวรรณสามติดตามไปด้วย
เก็บได้พอประมาณแล้ว เดี๋ยวก็กลับกันเลยดีกว่า
14
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
ขณะที่ทั้งสองกำ�ลังเดินทางกลับนั้น พลันฟ้าฝนก็ตกลงมาอย่าง บ้าคลัง่ มองแทบไม่เห็นทาง จึงคิดพากันไปหลบฝนทีใ่ ต้ตน้ ไม้ใหญ่ ใกล้จอมปลวก ซึ่งมีงูเห่านอนขดหลบฝนอยู่เช่นกัน เราไปหลบฝน กันก่อนดีกว่า
ฟู่...
และพอทั้งสองไปถึงที่นั้น มันก็พ่น พิษใส่ทำ�ให้ตาของดาบสและภรรยา บอดสนิทในทันที
โอ้ย.
.!
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
15
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
เมื่อเห็นพ่อแม่หายไปนาน พอฝนซาสุวรรณสามจึงออกไปตามหา กระทั่งพบพ่อแม่ในสภาพที่นอนครวญครางด้วยความเจ็บปวด แม่ปวด เหลือเกินลูก
พ่อครับ แม่ครับ
ระวังงูนะลูก
สุวรรณสามด้วยความสงสารจับใจ จึงร้องไห้ออกมา
พ่อ-แม ฮือ... ่
16
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
แต่ว่าสักพักกลับหัวเราะทั้งน้�ำ ตา
ฮึๆ...ไม่เป็นไร นะครับ ไม่เป็นไร
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
ฝ่ายพ่อแม่นึกสงสัยจึงถามไปว่า ทํำ�ไมเจ้าจึงร้องไห้ และหัวเราะล่ะลูก
ที่ผมร้องไห้เพราะเสียใจที่พ่อแม่ประสบ อุบัติเหตุเช่นนี้ แต่ที่หัวเราะเพราะดีใจที่ จะได้ปรนนิบัติพ่อแม่เต็มที่ครับ
ทานเยอะๆ นะครับแม่
นับแต่นั้นสุวรรณสามก็รับภาระ เลี้ยงดูพ่อแม่ด้วยดีเสมอมา
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
17
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
กล่าวถึงเมืองพาราณสี เวลานั้นเป็น รัชสมัยของพระเจ้ากบิลยักขราช พระองค์ทรงชอบการล่าสัตว์ป่า เป็นชีวิตจิตใจ
วันนี้เราจะไปล่าสัตว์ ที่ไหนดี
วันหนึ่งพระองค์ทรงออกไปล่าสัตว์ในป่าที่สุวรรณสามอาศัยอยู่ และเห็นหมู่สัตว์แวดล้อมสุวรรณสามอย่างไม่เกรงกลัวภัย
18
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
พระราชาทรงสงสัยว่าเขาเป็นใครจึงคิด ทำ�เขาให้สลบก่อนเพื่อจับตัวมาถาม เอ๊ะ..! หนุ่ม คนนี้เป็นเทวดา รึเปล่า
คิดแล้วพระองค์ก็ยกธนูเล็งแล้วยิง ไปที่สุวรรณสาม
วิ้ว...
แม่นอย่างจับวาง ลูกธนูแหวกอากาศ แทงทะลุเข้าร่างของสุวรรณสามอย่างจัง โอ๊ย..!
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
19
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
สุวรรณสามแม้เจ็บเป็นกำ�ลังแต่ก็ยังตั้งสติเรียกหาคนยิง โดยไม่คิดโกรธเคืองแต่อย่างใด เนื้อของเราก็กินไม่ได้ จะมายิงเราทํำ�ไม ใครที่ยิงก็ ขอให้ออกมาคุยกันเถิด
ะ โทษน
ข้าขอ
พระราชาได้ยินวาจาอ่อนหวาน เช่นนั้นจึงออกมาจากที่ซ่อนแล้ว สอบถาม ครั้นทราบความว่าเขามี ภาระที่ต้องเลี้ยงดูพ่อแม่ที่ตาบอด ก็รู้สึกเสียใจ และรับปากจะดูแล พ่อแม่แทน ท่านช่วยปรนนิบัติพ่อแม่ แทนเราด้วยนะ
20
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
ครั้นสุวรรณสามสลบหลับใหล พระราชาจึงหาน้ำ�อาหารไปให้พ่อแม่ของเขา พร้อมเล่าเรื่องราวทั้งหมดให้ฟัง ข้างฝ่ายดาบสพ่อแม่ก็หาได้โกรธเคืองไม่ กลับ ขอให้พาไปที่สุวรรณสามนอนอยู่นั้น เรามารับใช้ท่าน แทนสุวรรณสาม
ไม่เป็นไรแต่พาเราไป หาพ่อสามหน่อยเถอะ
พระราชาจึงพาพ่อแม่ไปหาสุวรรณสามตามคำ�ร้องขอ มาทางนี้ท่านดาบส ใกล้ถึงแล้ว
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
21
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
เมื่อมาถึงดาบสผู้พ่อจึงอุ้มร่างขึ้นมาวางบนตัก ส่วนผู้เป็น แม่ก็เอามือวางทับที่หน้าอกข้างซ้าย เห็นว่ายังมีไออุ่นจึง อธิษฐานว่า
สุวรรณสามเป็นคนดีกตัญญู กตเวทีต่อแม่่พ่อ ขอให้พิษ ในร่างกายจางหายไปด้วยเถิด
ขอให้ลูกของข้า จงฟื้นคืนชีพด้วยเถิด
22
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
พอสิ้นคำ�อธิษฐานของแม่ สุวรรณสามก็พลิกกายได้ข้างหนึ่ง ดาบสผู้พ่อจึงอธิษฐานต่อ พอพ่อ กล่าวจบลงเขาก็พลิกกายได้ อีกข้าง และยังมีนางเทพธิดาที่ เคยเป็นมารดาของสุวรรณสาม มาชาติก่อนสิงสถิตอยู่ในป่านั้น อธิษฐานจิตช่วยอีกทาง เมื่อสิ้นคำ�อธิษฐาน สุวรรณสาม ก็พลิกฟื้นคืนชีพขึ้นมา ยิ่งไปกว่านั้นตาของพ่อแม่ ก็กลับมองเห็นอีกครั้ง
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
สุวรรณสามได้ให้โอวาทแก่พระราชาว่าขอให้ทรงตั้งอยู่ในทศพิธราชธรรม ซึ่ง พระราชาก็รับที่จะนำ�ไปปฏิบัติตาม ฝ่ายสุวรรณสามก็ปรนนิบัติพ่อแม่และบำ�เพ็ญ เพียรร่วมกันในป่าตามเดิม เมื่อสิ้นชีพก็ไปเกิดในพรหมโลก พระพุทธเจ้าประชุมชาดกว่า พระเจ้ากบิลยักขราชในกาลนัน้ ได้มาเป็นพระอานนท์, นางเทพธิดา ได้มาเป็นอุบลวรรณาเถรี, ดาบสบิดา ได้มาเป็นพระมหากัสสปะ, นางปาริกาผู้มารดา ได้มาเป็นภัททกาปิลานีเถรี, ส่วนสุวรรณสาม คือพระพุทธเจ้า ท่านฟื้นขึ้นมา ได้อย่างไรกันนี่
ธรรมย่อม คุ้มครอง ผู้ประพฤติ ธรรมนะลูก
ความกตัญญูและเมตตา เป็นกุศลกรรมที่ยิ่งใหญ่ ที่ช่วยให้พ้นภัยได้จริง
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
23
ยอดคนกตัญญู (สุวัณณสามชาดก)
คติธรรมสำ�หรับนำ�ไปประยุกต์ใช้ จากเนือ้ หาในสุวรรณสามชาดกนี้ มีคณ ุ ธรรมทีเ่ ด่นชัดให้เราถือ ปฏิบัติตามได้ ๒ ประการใหญ่ คือ ๑. เมตตา ความรักและปรารถนาดีต่อผู้อื่น คุณธรรมข้อนี้ จะช่วยให้เราพ้นจากภัยอันตรายทัง้ หลาย ทำ�ให้มชี วี ติ อยูด่ ว้ ยความสงบสุข และปลอดภัย สุวรรณสามขนาดถูกพระราชาคิดร้ายใช้ธนูยงิ นัน้ เขายังไม่บนั ดาล โทสะกลับมีเมตตาจิตคิดอภัย หนูๆ น้องๆ ถ้ามีเพือ่ นหรือใครๆ มาเกะกะ ระรานบ้าง ก็แผ่เมตตาจิตแก่เขาไปอย่าได้โกรธเคือง เรื่องราวต่างๆ ก็ สงบลงได้ ทั้งยังจะช่วยกลับใจให้เขาหันมารักใคร่เป็นมิตรกัน ๒. กตัญญูกตเวทิตาธรรม ความรู้ในพระคุณของท่านผู้มีคุณ ต่อตนแล้วหาหนทางตอบแทน คุณธรรมข้อนี้ จะเป็นฐานความดีของ ชีวิตของทุกคนให้ล่วงพ้นจากทุกข์ มีแต่ความสุขเจริญก้าวหน้า สุวรรณสาม รอดพ้นจากมรณภัย ก็เพราะอาศัยความทีต่ นมีความ กตัญญูต่อพ่อแม่ ทำ�ให้แม้แต่เทวดาก็ยังมาช่วยเหลือให้พ้นความตาย หนูๆ น้อง ทั้งหลายก็จงมั่นใจเถิดว่า คนกตัญญูต่อพ่อแม่ไม่มีวันตกต่ำ� ซ�ำ้ ยังตกน�ำ้ ไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้ แถมยังได้ชอ่ื ว่าเป็นยาใจทีช่ ว่ ยต่ออายุขยั ของพ่อแม่ให้ยืนนาน ดังคำ�ทีพ่ ระเดชพระคุณพระมหาโพธิวงศาจารย์ ท่านกล่าวไว้ ในหนังสือคำ�พ่อคำ�แม่บางตอนว่า “ลูกรัก... พ่อแม่นน้ั ถึงจะอดอยากปากแห้ง ถึงจะลำ�บากอย่างไร หากมีลูกที่กตัญญูรู้คุณ คอยดูแลปรนนิบัติคอยถามสุขทุกข์ ทำ�ในสิ่ง ดีงาม เท่านี้ก็ท�ำ ให้พ่อแม่อายุยืนได้แล้ว” 24
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
๒
คนสูจ้ งึ จะชนะ (วัณณุปถชาดก)
“เกิดเป็นคนเพียรมั่นอย่าครั่นคร้าม พยายามบากบั่นอย่าหวั่นไหว ทุกเช้าสายบ่ายค่�ำ สู้ทำ�ไป คงจักได้ความสำ�เร็จในเร็ววัน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
25
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
สาเหตุที่ตรัสชาดก ในครั้งพุทธกาล มีกุลบุตรชาวเมืองสาวัตถีคนหนึ่ง ซึ่งหลังจาก ฟังธรรมเกิดความเลือ่ มใสจึงขอบวช ครัน้ บวชแล้วก็ศกึ ษาพระธรรมวินยั ครบ ๕ พรรษา จึงไปขอเรียนกรรมฐานจากพระพุทธเจ้า แล้วก็กราบลา ไปทำ�ความเพียรในป่าใหญ่ หวังได้บรรลุมรรคผลนิพพาน ตลอดฤดูเข้าพรรษา แม้ภิกษุหนุ่มรูปนี้จะตั้งใจทำ�สมาธิภาวนา อย่างเต็มกำ�ลัง แต่กม็ อิ าจแม้กระทัง่ ทำ�ใจให้สงบได้แม้เพียงชัว่ ขณะ ทัง้ นี้ อาจเพราะไม่เคยปฏิบัติธรรมอย่างจริงจัง ทั้งยังขาดกัลยาณมิตรคอย แนะนำ� และช่วยแก้ไขข้อบกพร่องให้ อันนี้ถือเป็นอุปสรรคใหญ่ของ ผู้เจริญภาวนาใหม่ๆ เมื่อการปฏิบัติธรรมมิก้าวหน้า ภิกษุผู้ตั้งใจปรารภความเพียร ก็เกิดท้อว่า “พระพุทธองค์ตรัสถึงบุคคลว่ามี ๔ จำ�พวก ตัวเรานีค้ งจะ เป็นจำ�พวกที่ ๔ ปทปรมะ ถึงจะฝืนบำ�เพ็ญเพียรต่อไป ก็คงไม่สามารถ บรรลุธรรมในชาตินี้ ควรที่จะกลับไปปฏิบัติรับใช้พระพุทธองค์ดีกว่า ทั้งยังมีโอกาสฟังพระธรรมเทศนาอันไพเราะงดงามอีกด้วย” คิดดังนี้ แล้วจึงเดินทางกลับมายังเชตวันมหาวิหาร ครั้นหมู่ภิกษุเห็นภิกษุรูปนี้ กลับมาอย่างสิ้นหวัง จึงนำ�ตัวไปยังสำ�นักพระศาสดา เพื่อขอประทาน โอวาทเสริมกำ�ลังใจในการปฏิบัติธรรม พระพุทธองค์ จึงตรัสว่า “ดูกรภิกษุ เธอเมือ่ บวชในศาสนาที่ สามารถนำ�ตนออกจากทุกข์ได้ ทำ�ไมไม่ให้ผอู้ น่ื รูจ้ กั ตนว่าเป็นคนปรารภ ความเพียรอย่างไม่ย่อหย่อน แม้ในชาติก่อน เธอเป็นคนรับใช้ยัง ไม่คลายความพยายาม เหตุไฉนชาตินจ้ี งึ มาคลายความเพียรเสียเล่า” จากนั้น จึงทรงนำ�เรื่องราวในอดีตชาติมาตรัสให้ฟังดังนี้ว่า 26
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
ในอดีตกาลอันไกลโพ้น ณ เมืองพาราณสี มีพ่อค้าคนหนึ่งทำ�อาชีพ ขนสินค้าไปขายต่างเมืองอยู่เป็นประจำ� การเดินทางเป็นไปด้วยดี กลับมาด้วยความปลอดภัยทุกครา
กระทั่งมาถึงการค้าขาย ครั้งหนึ่งซึ่งต้องเดินทาง ผ่านทะเลทรายไกลถึง ๖๐ โยชน์* จึงต้องใช้เวลา เดินทางหลายวัน จนเหลือ ระยะทางอีกเพียงโยชน์ เดียวก็จะพ้นเขตทะเลทราย ทำ�ให้หมดเรี่ยวแรงไป ตามๆ กัน อีกทั้งของ ที่บรรทุกมาก็หนัก วัวก็เลย ชักจะเดินต่อไม่ไหว
เอาไงล่ะลูกพี่ วัวมันลากไม่ไหวแล้ว
ไม่ไหวแล้ว
๑ โยชน์ = ๑๖ กิโลเมตร, ๖๐ โยชน์ = ๙๖๐ กิโลเมตร บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
27
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
G
ยังงั้นก็พักสักครู่ก็ได้ แล้วเอาน้�ํำ หรืออะไรที่ไม่จ�ํำ เป็นทิ้งบ้าง มันจะได้เบาแรง
d Id e a o o
28
ลูกพี่ความคิดดี อ้าว..! แล้วเราจะ ไม่อดน้ํำ�ตายกันหรือ ลูกพี่
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
ไม่หรอกน่า ถ้ามันเบาพวกเราก็ไป ได้เร็วขึ้น ไปรีบจัดการเถอะ
งั้นจัดการตามลูกพี่สั่ง OK
เมื่อเห็นพ้องต้องกัน ทุกคนจึงเทน้ำ�ท่า สัมภาระที่ไม่จำ�เป็นทิ้งไป อย่างไม่รอช้า แต่กว่าจะเสร็จก็มืดค่�ำ จึงรีบออกเดินทางกันต่อไป ด้วยหวังว่าจะให้พ้นเขต ทะเลทรายก่อนรุ่งแจ้งให้ได้
ขึ้นประจํำ�ที่ ได้แล้วพวกเรา
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
29
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
อ้าว..! เดินทางกัน ต่อไป
น่าจะถึงไว แดดก็ไม่มี เกวียนก็ไม่หนักนิ
มีข้านํำ�ทาง รับรองวางใจได้ นั่งกันให้ดีล่ะ ข้ากํำ�ลังคึก มอ...มอ...
พอทุกคนเข้าประจำ�ที่ ของตน เจ้าคนนำ�ทาง ก็ขับเกวียนออกไปทันที ด้วยความมั่นใจว่า อย่างไรเสียคงจะพ้น ทะเลทรายก่อนรุ่งสาง
ครึก..!! ครึก..!
30
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
๒๓.๐๐ น. ตายังใส
๒๔.๐๐ น. ชักไม่ไหว เหมือนกัน
๐๑.๐๐ น. ง่วงจนเข้าขั้น
เพราะความเหนื่อยอ่อนล้าที่สั่งสมมาแต่ตอนกลางวัน ทำ�ให้คนนำ�ทางขบวนเกวียนนั้นเผลอหลับใหลอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัว ๐๒.๐๐ น. นอนมันเลยดีกว่า
ครั้นตะวันทอแสงจับขอบฟ้า เขาจึงตื่นขึ้นมาทันที
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
31
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
อ้า..! ได้งีบสักนิด ค่อยมีแรงหน่อย ถึงไหนแล้วเนี่ย
เอ๊ะ..! ทํำ�ไมคุ้นๆ
32
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
หา..!!
หือ..!?
หะ่ ..!?
มากันผิดทางแล้ว มอ..!
พอรู้ตัวว่ามาผิดทางเขาจึงสั่งให้กลับขบวน แต่กว่าจะกลับมาทางเดิมได้ ก็เป็นเวลาเที่ยง แดดเปรี้ยง ร้อนจัด จึงต้องพักกันกลางแดด เพราะไป ต่อไม่ไหว
เอาไงล่ะทีนี้ น้ํำ�ก็ไม่มี
หิวจะตายอยู่แล้ว ลูกพี่
ทํำ�ไงล่ะทีนี้
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
33
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
เพราะแกคนเดียวเลย มันน่า..
ข้าขอโทษ จะให้ไหว้ก็ไหว้ล่ะ
มา ขยับมา
เอาน่า..ใจเย็นๆ เดี๋ยวข้าจะตระเวน หาน้ํำ�ดูก่อนนะ
ชักเริ่มพูดจา ไม่เพราะแล้ว
34
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
เร็วเข้าล่ะลูกพี่ พวกข้าชักจะไม่ไหว แล้วนะ
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
หัวหน้าจึงชวนลูกน้องคู่ใจออกเดินหาแหล่งน้ำ� อย่างไม่ย่อท้อสิ้นหวัง
ขวัก ไขว ่
ซึ่งก็พอดีว่าเขาไป เจอพุ่มไม้กอหนึ่ง อยู่แถวนั้น
ข้างล่างนี่มันต้องมีน้ํำ�แน่ๆ มิเช่นนั้นไม้กอนี้มันคง แห้งตายแล้ว
คิดแล้วจึง กลับมาบอก ทุกคน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
35
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
มันจะมีน�้ํำ จริง รึเปล่า
เอาน่า ช่วยกัน ขุดก่อนเถอะ จะได้มีน�้ํำ กินกัน
สู้ตาย
ุย งั้น..ล
ออกแรงหน่อยเร็ว
ลูกน้องพ่อค้าพอได้ยินว่าน้�ำ ก็เกิดกำ�ลังใจออกแรงขุดกันอย่างแข็งขัน เพียงไม่นานพื้นทรายก็กลายเป็นหลุมลึก แต่ก็ยังหาเจอน้�ำ สักหยดไม่ จึงผละออกไปทีละคนสองคน
36
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
ไม่สู้กันเลย
เอาวะ เป็นไงเป็นกัน ต้องเชื่อมั่นลูกพี่ ไม่ไหวแล้ว
แฮ่กๆ
ฉึก บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
37
คนสู้จึงจะชนะ (วัณณุปถชาดก)
ลูกน้องคู่ใจที่ยังไม่ลดละ ความพยายามขุดจอบลงไป กระทบกับของบางอย่าง
กึก..!
ทํำ�ไมมันแข็งจัง
38
สอนลูกหลานด้วย นิทานชาดก