พระคุณพ่อแม่

หยอดวัคซีนทางจิต เพื่อลิขิตตนเปนคนยึดมั่นในกตัญูกตเวทิตาธรรม

พระคุณพอแม่

แนะนำโดย...

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

ไพยนต กาสี (น.ธ.เอก, ป.ธ.๖, พธ.บ., นบ.)

รวบรวมในนามคณาจารยสำนักพิมพเลี่ยงเชียง บรรณาธิการสาระ : ศักดิ์สิทธิ์ พันธุสัตย บรรณาธิการศิลปะ : อรทัย จิตงาม ออกแบบปก : อนุชิต คำซองเมือง ศิลปกรรม : กัญนัฐ ทองโสม ภาพประกอบ : สมควร กองศิลา

คำนำสำนักพิมพ คำวา “พอ” คำวา “แม” เปนคำสั้น ๆ เรียกงาย ๆ ใครก็สามารถเรียกได แต...! จะมีสักกี่คนจะรูถึงความหมายที่แทจริง เพราะการที่ชายหนุมหญิงสาวคูหนึ�งเมื่อ ตกลงปลงใจแตงงานอยูกินกันฉันสามีภรรยาแลว จะไดชื่อวาเปน “พอคน แมคน” ไมใช เพียงวาสรางลูกใหเกิดมาในโลกน�้เทานั้น ที่สำคัญคือตองรวมกันสรางแนวทางการ ดำเนินชีวิต สรางอนาคตที่สดใสใหแกลูกอีกดวย หนังสือพระคุณพอแม เปนผลงานจากการปาฐกถาธรรมลีลาสาลิกาปอนเหยื่อ ของพระเดชพระคุณพระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน) ที่ทางสำนักพิมพได นำมาถอดเทปและจัดพิมพเปนหนังสือออกเผยแผดวยจุดประสงค เพื่อปลุกเราอารมณ ของพอแมใหสำนึกในหนาที่ที่มีตอลูกแลวจะไดปฏิบัตินั้นใหสมบูรณขึ้น และเพื่อปลุก ระดมจิตสำนึกของคนผูเปนลูก ใหระลึกอยูเสมอวา พอแมเปนผูมีอุปการคุณสูงสุดใน ชีวิตของตนจะทิ้งพอแมไปไมได

หวังเปนอยางยิ�งวาหนังสือเลมน�้ จักเปนประโยชนใหทานทั้งหลายไดหันมาให ความรัก ความสำคัญ พรอมกันนั้นก็จักไดสนองพระคุณของพอแม โปรดอยาลืมวา ความรัก ความกตัญูกตเวทีที่ลูก ๆ มีตอพอแม เปนเสมือนยาวิเศษที่ชวยตออายุ ของทานใหยืนยาวไดเปนอยางดี ไมมียาขนานใดจะเทาเทียม ถาวันนี้ทานมีฐานะเปนลูก ลองถามใจตัวเองดูสิวา ไดใหยาวิเศษขนานเอกนี้แกพอแมของตนหรือยัง ? ดวยกตเวทิตาธรรม แดทุกทานผูเปน พอแม

่

รวบรวมในนามคณาจารยสำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

คำปรารภ พอแม มีคาและมีคุณประดุจ “พระ” เพราะทานนั้นมีคุณธรรมของความเปน

พระอยูในตัวในหัวใจอยางเต็มเปยม คือ เปนพระพรหม พอแมนั้น หากหัวใจไมมีวิญญาณของพระพรหมสถิตอยูใน จิตวิญญาณแลว ทานก็คงไมตางอะไรกับปศาจ แมแตลูก ของตน ก็ไมปรารถนาจะเขาใกล เพราะใชแตพระเดช ไมใชพระคุณ เปนพระภูมิ เปนเจาที่ที่คอยปกปองคุมครองดูแลลูก เปนพระอาจารย เปนครูผูใกลชิดลูกศิษยคือลูกมากที่สุด เปนพระเวสสันดร เปนผูเสียสละทุกอยางเพื่อความดีงามของลูก ฉะนั้น พระคุณของพอแมที่มีตอเราจึง “ใชไมมีวันหมด จดก็ไมไหว ใหทานก็ไมคิด ติดก็ไมทวง แถมยังเปนหวงลูกไมเลิก” และกลาวไดวา ตลอดชีวิตน�้ ไมมีใครจะใชหน�้ พระคุณพอแมไดหมด เพราะไมมีโอกาสจะไดปฏิบัติตอทานเหมือนที่ทานปฏิบัติตอเรา หนังสือ พระคุณพอแม เลมน�้ ทราบวา คุณมณฑนจิตตเกษม จงพิพัฒนยิ่ง ผูอำนวยการสำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน ไดมอบหมายใหเจาหนาที่ สำนั ก พิ ม พ ร วบรวมผลงานปาฐกถาของข า พเจ า เกี่ ย วกั บ เรื่ อ งพระคุ ณ ของพ อ แม มารวมไว หวังวาหนังสือเลมน�้ จักเปนคูมือและอุปกรณอันสำคัญสำหรับทานผูสนใจ ซื้อไปอานไดนำไปขยายผลตามสมควร ขอขอบคุณและอนุโมทนาบุญที่ทุกทานสนใจ ใหเกียรติติดตามผลงานของขาพเจาดวยดีเสมอมา

(พระราชธรรมวาที)

๒๔/๘ วัดประยุรวงศาวาส เชิงสะพานพุทธ แขวงวัดกัลยาณ เขตธนบุรี กรุงเทพฯ ๑๐๖๐๐

“พอ” คำสั้น จำงาย แตมีความหมายยิ่งใหญ คำวา “พอ” เปนคำศักดิ์สิทธิ์ มีมนตขลังคูกับคำวา “แม” มีอานุภาพมิได ยิ�งหยอนไปกวากัน คำพูดหรือที่เรียกติดปากลูกทุกคนคือคำวา “พอแม” โลกหากขาด พอเสีย แมก็มีไมได นัยตรงกันขามหากขาดแม พอก็มีไมไดเชนกัน “พอ” หมายถึง ชายผูใหกำเนิดลูก แตถาเปนคำที่ผูใหญใชเรียกชายผูมี อายุนอยกวาวา “พอนั�น พอน��” ถาใชเปนคำนำหนานาม แปลวา เปนเจา เปนใหญ ลำพังคำวา “พอ” คำเดียวความหมายอาจจะสั้น แตถามีคำอื่นตามหลัง หรือนำหนา ความหมายก็จะเปลี่ยนไป และกวางขวางยิ�งขึ้น เชน พอบาน พอเมือง พอเลี้ยง พอหลวง หรือหลวงพอ เปนตน ลูกทุกคนโตขึ้นมาได เพราะอาศัยโลหิตของแมที่แปรสภาพมาเปนน้ำนม พอแมไมมีโลหิต คือ น้ำนม เลี้ยงลูกก็ตาม แตถึงกระนั้นลูกทุกคนก็ขาดพอไมได ดังโบราณกลาววา ขาดพอเหมือนถอหัก ขาดแมเหมือนแพแตก และยังมีคำพูด เหน็บแนมที่เจ็บแสบอยูคำหนึ�งวา ลูกไมมีพอ ฉะนั้น

พอ จึงเปนผูให ยอดของทรัพย

ËÅѺàÊÕ¹Р¤¹´Õ¢Í§¾‹Í

คือชีวิตเลือดเนื้อสังขาร รางกายคูกับ แม

ที่ไมมีใครในโลก จะประทานหรือบันดาลใหได

ทั้งยังเปนผูสรางความมั่นคง มั่งคั่ง และความเปนปกแผนแนนหนา ใหแกครอบครัว

4

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

ชายใดจะรักเรา เทา “พอ” รัก คำวา “พอ” นั้น มีความสำคัญยิ่ง เพราะมีไดเพียงคนเดียว โลกตางยกยอง ใหเกียรติพอมาก ยากที่จะหาสิ�งใดเปรียบ พิสูจนไดจากนามของพอ ที่โลกและสังคม รองเรียกพอตาง ๆ กัน แตละชื่อลวนมีความหมายสูงสงทั้งนั้น เชน คำราชาศัพท เรียกพอวา ชนก แปลวา ผูยังบุตรใหเกิด ราชการ เรียกพอวา บิดา แปลวา ผูเปนที่รักของบุตร ผูเลี้ยงดูบุตร คำฮิตติดปากชาวบาน เรียกชายผูนั้นวา พอ แปลวา ผูเปนใหญ ผูสราง ความมั่นคงมั่งคั่ง ผูคุมครองภัย และผูเปนหลักชัยอันยิ่งใหญของครอบครัว

ผูปรารถนาจะรูซึ้งถึงพระคุณของพอ สามารถตรวจตราได ในกิจวัตรประจำวันเพียง ๓ ประการเทานั้น คือ ๑. ดูที่ความรัก มีชายคนไหนจะรักเราเทาพอบาง ที่รักแบบพรอมจะ ปกปองคุมครองเราใหอยูรอดปลอดภัย สามารถตายแทนลูกได

๒. ดูที่ความเปนหวง

ชายใดเลาที่เฝาหวงหาอาลัยความเปนอยูของเรา

เทาพอบาง แมพออดขอใหลูกอิ�มพอก็ยอมได ๓. ดูที่ความเสียสละ ในโลกนี้มีชายคนไหนเสียสละใหเราเทาพอบาง

พอยอมเสียสละความสุขสวนตัว ยอมทำงานหนัก ทนลำบากตรากตรำก็เพื่ออนาคต ของเราทั้งนั้น äÁ‹µŒÍ§¡ÅÑǹРà´ÕëÂÇ¡çËÒÂÅÙ¡

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

5

“แม” คำสั้น จำงาย แตมีความหมายยิ่งนัก คำวา “แม” แมเปนคำพยางคเดียวสั้น ๆ คูกับคำวา “พอ” แตก็เปนคำที่ ศักดิ์สิทธิ์มีมนตขลัง ในทางที่จะกอใหเกิดการยกยองเทิดทูนบูชาสักการะและใหเกียรติ เพราะหมายถึง หญิงผูใหกำเนิดเกิดลูก เมื่อแรกลืมตาดูโลก ดวงหนาแรกที่ลูกเห็น คือดวงหนาแม ไออุนแรกที่ไดรับ คือไออุนจากอกแม เสียงแรกที่ลูกไดยิน คือเสียง แม คำวา “แม” จึงมีอิทธิพลตอชีวิต และจิตใจลูกสุดพรรณนา “แม” ซึ่งเขียนดวยอักษร “ม” น�้มิไดใชเฉพาะชาวไทยเราเทานั้น แมแต นานาอารยประเทศก็นิยมเรียก “แม” ดวยอักษร “ม” เกือบจะทุกชาติ เชน จีน เรียกแมวา มามา อังกฤษ เรียกแมวา มาเธอร ฝรั่งเศส เรียกแมวา มาแมร แขก เรียกแมวา มามี้ บาลี เรียกแมวา มาตา สันสกฤต เรียกแมวา มารดา ยาวี เรียกแมวา มะ อาหรับ เรียกแมวา เมาะ ¹Í¹ÊÒËÅ‹Ò ËÅѺµÒ áÁ‹ÊÔ¡‹ÍÁ

¤Ô´¶Ö§ áÁ‹¨Ñ§

6

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

“แม” หญิงผูผูกสมัครรักลูกดังดวงใจ “แม” มีความสำคัญยิ่งนักเพราะมีไดเพียงคนเดียว แมบุญธรรม แมเลี้ยง

หรือแมยาย จะหาเทาไหรก็หาได แตแมบังเกิดเกลาที่ใหเราลืมตาดูโลกมีเพียงคนเดียว โลกตางยกยองใหเกียรติแมมาก ยากที่จะหาสิ�งใดเปรียบ พิสูจนไดจากนามของแม ที่โลกและสังคมรองเรียกแมตาง ๆ กัน แตละชื่อลวนมีความหมายสูงสงทั้งนั้น เชน เรียกแมวา ชนนี แปลวา ผูเปนแดนเกิด คือ แมสูอุมทองประคองครรภ ตั้งแตเล็กจนใหญ ใหลูกไดเกิดมา เรียกแมวา มารดา แปลวา ผูพอกเลี้ยง แมใหการเลี้ยงดู ใหการศึกษา พอกพูนดวยศิลปะวิชาความรู เรียกแมวา แม แปลวา ผูเปนใหญ หมายถึง สิ่งที่มากดวยคุณ ยิ่งดวย อำนาจ เชน แมน้ำ แมธรณ� แมทัพ แมบาน แมครัว เปนตน

ผูปรารถนาจะรูซึ้งถึงพระคุณของแม สามารถตรวจตราได ในกิจวัตรประจำวันเพียง ๓ ประการเทานั้น คือ ๑. ดูที่ความรัก มีหญิงคนไหนจะรักเราเทาแมบาง ที่รักแบบสุดสวาท ขาดใจ ตายแทนลูกได

๒. ดูที่ความเปนหวง

ใครเลาที่เฝาหวงและหวงหาอาลัยเราเทาแมบาง

๓. ดูที่ความเสียสละ

ในโลกนี้มีหญิงคนไหนเสียสละใหเราเทาแมบาง

หวงใยแมกระทั�งความเปนอยูของเรา แมยอมอดเพียงแตขอใหลูกอิ�มทอง สละใหดวยความรักและเต็มใจ เลือดในทรวงยังกลั�นเปนน้ำนมใหลูกดื่มกิน แมแตชีวิต แมก็สละใหไดหากวาเปนไปเพื่อความอยูรอดปลอดภัยของลูก ¤ÃѺ...¼Á µÑé§ã¨àÎÕÂ¹à´ŒÍ ËÅ‹Ò¤Óᾧ

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

¡ÅѺÁÒ àÃçÇæ ¹Ð

พระคุณพอแม

7

ตำแหนงของพอแม วาถึงฐานะภาวะที่พอแมเปนแลว ลวนแตทรงคุณและสูงคาทั้งสิ้น ดังที่ทาน โสณนันทบัณฑิต บรมโพธิสัตวไดกลาวพรรณนาวา พอแมนั้น ทานเปนอะไรหลาย ๆ อยางสำหรับลูก เชน

เปนพรหมของลูก พระพรหมในศาสนาพราหมณมี ๔ หนา พอแมของเราก็มี ๔ หนาเชนกัน หนา ในที่น�้ทานหมายถึง หนาที่ ไดแก หนาเมตตา ปรารถนาความสุข ของลูกฝายเดียว รักลูกดุจแกวตาดวงใจ ใฝใหลูกไดดี หนากรุณา สงสาร เห็นใจ เอาใจชวย ลงมือแกไขยามลูกพบความลำบากดวยปรารถนาใหลูกพนทุกข หนามุทิตา

อิ�มเอมใจยามลูกไดดี ไมอิจฉาริษยาแมลูกจะยิ�งใหญเกินหนาดวยวาสนาและสมบัติ หนาอุเบกขา ไมคิดเหยียบย่ำซ้ำเติมยามลูกผิดพลาด หากสุดวิสัยก็วางใจเปนกลาง เปนครูคนแรกของลูก เปนครูคนแรกที่สั�งสอนสารพัดวิชาใหแกลูกกอนใครอื่น โดยไมคิดคาวิชา และไมเลือกเวลาที่จะสอน ดวยการแนะ... คือ บอกใหรู นำ... คือ ทำใหดู เปนพระอรหันต เปนผูไมมีกิเลสสำหรับลูก เปนนาบุญอันประเสริฐของลูก ที่ลูก ๆ จะพึงใสใจ เปนยอดนักเสียสละ ไมมีอะไรที่ทานจะเฝาหวง หากสิ�งนั้นเปนความดี พอแมพรอมจะพลีใหแกลูก รวมความวา พอแมนั้น ä»ÇÔè§àÅ‹¹¡Ñº¾Õè ´Õ¡Ç‹ÒÁÒàÃçÇ ÃÐÇѧ ¹ÐÅÙ¡

เปนทั้งพรหม

แพทย เพื่อนของลูก

ดังคำที่วา บิดา-มารดา เปนมิตรในเรือน เปนเพื่อนในบาน

เปนอาจารยประจำชีวิต เปนพรหมลิขิตชีวิตลูก

8

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

ความสำคัญของพอแม คำคนแตกอนทานกลาวไววา “ขาดพอเหมือนถอหัก ขาดแมเหมือนแพแตก” ดังกลาวไวตอนตน ทานอุปมาแมเหมือนแพ หรือนาวาชีวิต สวนพอทานเปรียบ

เหมือนถอ หรือหางเสือ

ยามใดที่เรือปราศจากถอหรือหางเสือ เรืออาจจะควางหรืออับปาง ไปไมถึง ปลายทางที่มุงหมาย ขณะเดียวกันหากขาดเรือหรือแพคือแมเสียแลว ชีวิตก็หมดหวัง วาเหว ขาดความอบอุน กลายเปนคนกำพรา ธรรมดาผูที่เปนกำพรา ยอมจะมีความลำบากมาก เจาพระยาคลัง (หน) รจนาหัวอกของลูกกำพราไวอยางนาคิดวา

“ถากำพราพอยังแตแม เทากับวายังทั้งพอทั้งแม ถากำพราแมยังแตพอ ก็เทากับวากำพราทั้งพอทั้งแม” ทานทั้งหลาย เรามีพอไดคนเดียว มีแมไดเพียงคนเดียว

ไมมีมากกวานั้น

ถึงมีก็มิใชพอใหเกิด มิใชแมผูใหกำเนิด หากทานเปนอะไรไปก็

ไมมี “อะไหล” ไวทดแทน

öàÊÕÂÂѧÁÕÍÐäËÅ‹à»ÅÕè¹䴌 ᵋ¶ŒÒ¾‹ÍáÁ‹àÊÕÂäÁ‹ÁÕÍÐäËÅ‹à»ÅÕè¹ àÃÒµŒÍ§´ÙáÅ·‹Ò¹µÑé§áµ‹µÍ¹¹Õé

เพราะฉะนั้น ควรทะนุถนอมใหทานไดอยูกับเราไปนาน ๆ อยาสรางความ ชอกช้ำระกำใจ ซึ�งจะเปนการเรงวันใหทานตายจากเราไปเร็วขึ้น สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

9

ความหวังของพอแม พูดถึงความหวังของพอแมยามที่มีลูก ทานยอมตั้งความหวังไวกับลูก

พอแม ถึงจะต่ำตอยแตก็หวังจะใหลูกสูงสง, พอแม แมจะประกอบอาชีพที่โลก ประณามหยามเหยียด ถึงกระนั้นก็หวังจะใหลูกไดรับการยกยอง, พอแม แมจะไรเกียรติ ก็หวังจะใหลูกไดรับเกียรติ, พอแม แมจะไรศักดิ์ศรี ก็หวังจะใหลูกมีศักดิ์ศรี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชนิพนธ

ความหวังของพอแมไวอยางไพเราะวา

ยามมีกิจหมายเจาเฝารับใช ยามเมื่อถึงวันตายวายชีวา

ยามปวยไขหมายเจาเฝารักษา หวังลูกชวยปดตาเมื่อสิ้นใจ

บัณฑิตแตกอนเกาทานยังกลาวถึงความหวังของพอแม ไวอีกบทหนึ�งวา “มีลูกเหมือนปลูกโพธิ์ เมื่อใหญโตจะไดพึ่งพา” น��คือความหวังอยางหนึ�งของพอแม ที่มีตอลูก นอกจากน�้ ยังมีนักประพันธทานหนึ�ง เขียนกลอนสะทอนความรูสึกของ พอแม ไวอยางนาคิดวา ลูกกี่คนทนเลี้ยงไดไมทุกขหนัก เทาลูกรักประพฤติตนเปนคนชั่ว ลูกกี่คนทนเลี้ยงไดไมหมองมัว

ไมโศกเศรา เทาลูกตัวชั่วระยำ ໚¹Í‹ҧäúŒÒ§ÅÙ¡ ¾‹ÍºÍ¡áÅŒÇ äÁ‹ÂÍÁ¿˜§àÅÂ

10

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

ลูกบังเกิดเกลา ลูกบางคนทั้งที่รูวาพอแมนั้นรักและหวังดี แตก็ยังมีบางคนขยี้ความหวังของ พอแมใหพังพินาศ ไมตั้งอยูในโอวาทวานอนสอนยากลิ้นกระดางคางแข็ง หาวาพอแม

น�้ไมมีคุณ ที่ใหเกิดมาก็หาไดตั้งใจไม แตเปนเพราะรักสนุกตางหาก เพราะฉะนั้น เมื่อเกิดมาแลวก็จำเปนตองเลี้ยงดูตามหนาที่ บางคนถึงกับลบหลูคุณขนาดหนัก วาชีวิตที่เปนตัวเปนตนเปนหลักฐาน ทุกวันน�้ พอแมมิไดใหอะไรมาเลย ที่เปนเศรษฐีมีกินมีใช ฉันหามาไดดวยลำแขง ตัวเองทั้งนั้น ทานทั้งหลายลองตรองดูสักนิดเถิด ที่อางวาหากินมาดวยแขงของตัวเองนั้น แลวแขงเอามาจากไหน ? ขออภัย... ! ตั้งแตหัวยันเทา ไมใชพอแมใหมาดอกหรือ

ถาพอแมไมใหแขงมาแลว จะเอาแขงที่ไหนไปทำมาหากิน น��แหละที่ทานบอกวา “ลูกดีรูคุณ ลูกไมดีลบหลูคุณ” วิสัยลูกที่ดีตองไมทำใหพอแมผิดหวัง บางรายเปนคนแท ๆ แตทำตัวเปนไก ทานทั้งหลายลองศึกษาดู แมไกตัวเดียว แตเลี้ยงลูกเปนโหล ๆ อาศัยสองปก สองขาโอบอุมคุมครองปองกันภัยใหลูก ยามหา อาหารก็คุยเขี่ยใหลูกไดกินกอน จิกใสปากลูก จนกระทั�งลูกเติบโตหาอาหารกินเองได สุดทายมีลูกไกตัวไหนบางที่คาบอาหารมาใสปากใหแมไก àÁ×èÍäÃ.... ÅÙ¡àÃÒ¨ÐÁÒËÒÊÑ¡·Õ

àÎŒÍ...

คนในยุคปจจุบันบางคน ก็ทำตัวไมตางอะไรกับไก

ยามไมมีก็วิ่งหาพอแม ยามแยก็ซมซานมาหา แตยามผาสุกไมคิดแม จะหันมามอง

จะไปเยี่ยมเยือนก็อางไมมีเวลา จะใหพอแมกินก็กลัวจะสิ้นเปลือง นาเสียดายที่.......

พึ่งไมไดทั้งลูกชายหญิง สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

11

ชีวิต… ทาส พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๕ ทรงประกาศเลิกทาส ตั้งแตวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๔๘ ทรงใหอิสระแกไพรฟาประชาชน

แตถึงกระนั้น ก็ยังมีบุคคล ผูไมยอมเลิกเปนทาสอยูอีก บุคคลผูนั้นก็คือ พอแม

ÍÕ¹ŒÍ§ ¨ÐàÍÒ ÍÐËÂѧ਌Ò

ตั้งแตอดีตถึงปจจุบัน พอแมก็ยังไมเลิก Í×ÁÁÁ... จากความเปนทาสของลูก ยอมรับใชลูกทุกเวลา ลูกจะเอาอะไร จะกินอะไร พอแมยินดีหามาให อีกประการหนึ�ง ถาหากลูกทำผิดพลาด หากเปนคนอื่น บางทีเขา ก็ไมใหอภัย แตสำหรับ

พอแม ยอมใหอภัยลูกเสมอ ยามใดที่ลูกโศกเศรา ก็เฝาขับกลอมปลอบโยนดวยถอยคำที่

ไพเราะจับใจ ดุจเสียงทิพยจากสวรรค

พอแมพูดจาไพเราะเสนาะโสตกับลูกของตนอยูเสมอ แตลูกจะพูดจาไพเราะ กับพอแมเปนบางเวลา โดยเฉพาะเวลาขอสตางค อยาวาแตปากหวานไพเราะจับใจเลย

แมแตเขียนจดหมายยังไพเราะ อานแลวชวนใหเคลิบเคลิ้มหลงใหลในสำนวนจดหมาย ของลูก

12

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

ปากราย ใจดี มีเด็กชายคนหนึ่ง จะไปเที่ยวปา แมของเขาหามก็ไมฟง เรียกใหกลับบาน ก็ไมยอมกลับ ทำใหแมโกรธหนักเลยดาสงไปวา “ใหไปเจอควายปาขวิดมันตายเสียเถอะ”

เด็กชายคนนั้น ไดยินเสียงแมบนดาก็หากลัวไม คงเดินตอไปตามใจของตน ดั้นดนเขาเขตปาสักหนอยก็พบควายปายืนคอยขวางหนาอยูจริง ๆ มันวิ�งปรี่เขามาใส ดวยหมายจะขวิด เมื่อหมดทาเกรงสิ้นชีวิต จึงตั้งจิตใหเปนสัตยวา ÍÕáÁ‹ ¡Öê´¨Ðã´ ¢Íãˌ໚¹Í‹ҧ·Õè¡Öê´

“แมของเรา กลาวคำใดดวยปาก ขอคำนั้น อยาไดเปนจริงแมสักนิด

แตแมของเรา คิดเรื่องใดดวยใจ ขอใหเรื่องที่คิดนั้น เปนจริงเถิด”

ควายปาตัวนั้นหยุดชะงักลงพลัน เหมือนมันถูกใครเอาเชือกมาผูกไวก็มิปาน

ทั้งน�้ เพราะคำพูดของแมนั้น มิไดกลาวออกมาดวยความตั้งใจจะใหเปนเชนนั้น เจตนาของแมไมเคยมุงรายตอลูกเลย ฉะนั้น ถอยคำดุดาของพอแม ทานวาไมเปนคำหยาบ เพราะจิตใจ ของทานออน ในบางครั้งพอแมอาจจะดาแชงลูกของตนอยางรุนแรง เชนวา “ใหโจรจัญไรมันฟนหั่นเปนทอน ๆ เสียเถอะ” แตในใจจริงของทาน ไมปรารถนาจะให เกิดเชนนั้น แมสักเทารอยเล็บขวนเลย น��แหละ ที่เรียกวา “ออน” แตไม “หวาน” ตรงกับ “ปากราย ใจดี”

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

13

สิ่งใดมีคายอมหาไดยากยิ่ง นิสัยลูกที่ดีตองเลี้ยงพอแม อยาปลอยใหทานอด ๆ อยาก ๆ นึกถึงตอนเปนเด็ก ทานเลี้ยงเราสิ้นขาวไปเทาไร สิ้นน้ำนมไปเทาไร คิดดูบาง เลี้ยงทานเสียตอนเปน ๆ ดีกวา จะไปรอไวใหทานกินเมื่อทานเปนศพไปแลว อีกอยางหนึ�งก็คือ ถนอมน้ำใจพอแม อยาทำสิ�งใดใหเปนที่สะเทือนใจทาน

ทุกคนควรทำตนใหสมกับที่ทานเปนของหายากที่สุดสำหรับลูก คือ

ᵋ§§Ò¹áŌǵŒÍ§¹Ñº¶×Í ¾‹ÍáÁ‹¢Í§¡Ñ¹¹Ð

¤‹Ð

เรามีพอไดคนเดียว เรามีแมไดคนเดียว เมื่อทานลมหาย ตายจากไปแลว จะหาแทนใหม ใหเหมือนเดิมไมได มีจำกัดจริง ๆ

หาเพชรนิลจินดายังวางายกวา เพราะมีเงินมีทองหาซื้อได แตพอแมไมมีจำหนายขายซื้อ จึงจัดวาหายากที่สุดในโลก

ลูกที่พอแมพึ�งได มักมีแววมาตั้งแตเล็ก ๆ สังเกตดูวา ลูกคนไหนวานอนสอนงาย รักพอ รักแม มีอะไรก็เอามาใหพอใหแมกิน ขยันทำงานไมอิดหนาระอาใจ ยามเจ็บไข ไดปวยก็ไมทิ้งพอแม เด็กนิสัยดีอยางน�้โตขึ้นพอแมพึ�งได แตลูกคนไหนนิสัยดื้อรั้น วายากสอนยาก ใชใหทำอะไรก็ไมคอยทำคอยแต จะใหพอแมทำฝายเดียว หวงของใชของกินไมยอมใหใคร แมแตพอแมก็ไมให ถาลงไดมีนิสัยอยางน�้โตขึ้นมักจะพึ�งไมได พอแมตองระวัง อยาไปหลงยกสมบัติ ใหเสียหมด จะช้ำใจภายหลัง

14

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

พระคุณพอแม โบราณทานกลาวไววา พระคุณพอแมนั้นมากสุดจะคณนา “จะเอาทองฟามา

เปนแผนกระดาษ จะเอาน้ำหมดมหาสมุทรมาเปนหมึกวาด จดจารจารึกพระคุณทานนั้น เปนอันไมพอ” จึงขอประมวลยอพระคุณของพอแม ออกมาเปน ๕ ส. ดังน�้

ส. ที่หนึ่ง พอแมเปนผู สราง

คือ สรางใหลูกไดเกิดมา ส. ที่สอง พอแมเปนผู สอน คือ สอนลูกใหรูจักการดำเนินชีวิต สอนใหรูจักเอาตัวรอด ส. ที่สาม พอแมเปนผู สง คือ สงลูกใหไดรับการศึกษาเลาเรียนใหมีอนาคตกาวหนา ส. ที่สี่ พอแมเปนผู เสริม คือ คอยสนับสนุนประคับประคองลูกมิใหเซหรือทรุด ส. ที่หา พอแมเปนผู เสีย คือ เสียสละทุกสิ่งทุกอยางทั้งหยาดเหงื่อ ทรัพยสิน ความสุข เพื่อความงอกงามไพบูลยของลูก เพราะอาศัยคุณธรรม ๕ ส. ของพอแมนี้ ลูก ๆ จึงมีโอกาส

ª×è¹ã¨¾‹Í¨Ñ§àÅÂÅÙ¡

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

“สองแสง”

áÁ‹¡çઋ¹¡Ñ¹¨ŒÐ

พระคุณพอแม

15

โรคอุบาทวจัญไร ใจบอด พระคุณของพอแม ผูใหกำเนิดชีวิต เทียบไดกับแสงอาทิตยแสงจันทร ที่ให ความสวางกระจางแจงแกโลกอยูตลอดเวลา คนปกติแลวยอมมองเห็น แตก็มีคน

เจากรรมบางคนที่มองไมเห็นแสงอาทิตยแสงจันทรนั�นคือ คนตาบอด… !

“คนตาบอด ไมเห็นแสงอาทิตยแสงจันทร ฉันใด คนใจบอด ก็มองไมเห็นพระคุณของพอแม ฉันนั้น”

คนใจบอดในยุคปจจุบัน ´Ö¡áÅŒÇ à¡Ã§ã¨¾‹ÍáÁ‹ กำลังทวีจำนวนขึ้นมา ¹ÒÂÇ‹Ð ¾Ç¡àÃÒ¡ÅѺ´Õ¡Ç‹Ò อยางนาวิตก เราไดยินกันอยูเสมอวา คนที่สังคมถือวามีการศึกษา

เปนปญญาชนบางกลุม ใหความสำคัญของพอแม วาเปนแคโรงงานผลิตวัตถุ

àΌ ! à¡Ã§ã¨ÍÐäà ºŒÒ¹¹Õé©Ñ¹à»š¹¤¹«×éÍ ¾‹ÍáÁ‹à»š¹¤¹ÍÒÈÑÂ

⸋...ÅÙ¡

àÈÃŒÒ

สวนตัวเขาเอง ก็คงเปนเพียงผลิตผลแหงตัณหาราคะเทานั้น

แบบน�้มันเปนการสบประมาทกำพืดของตัวเองชัด ๆ ความเห็นเชนน�้ยิ�งระบาด กระจายไปในหมูมนุษยมากเทาใด ความเปนมนุษยก็จะลดนอยถอยลงมากเทานั้น

มติอุบาทวของคนประเภทนี้ เกิดจากคนที่ไมสามารถจะปรับชีวิตของเขาใหเขา กับระบบของธรรมะได ไมสามารถทำตัวใหเหมาะสมกับวัฒนธรรมประเพณ�ที่ดีงามได

เขาจึงหาวิธีที่จะปรับปรุงระบบสังคมเสียใหม ใหเปนไปตามกิเลสเจตจำนงของเขา ขอเชิญ รวมปลูกฝงคุณธรรรม คือ ความกตัญูกตเวที ดวยการมอบหนังสือเลมน�้ แกโรงเรียน และสถาบันการศึกษา เพื่อสงเสริมใหเด็กไทย ไดสรางความดี ไปเสริมความเกง แลวเปนสุขกันทุกคน

16

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

คือวิสัยของคนชั่วชา นอกจากนัน้ เขายังเล็งเห็นวา ความผูกพันทางจิตใจ อันเกีย่ วแกเรือ่ งกตัญูรคู ณ ุ

การสำนึกตระหนักในอุปการคุณของพอแม เปนอุปสรรคขวากหนามตอเจตจำนงของเขา

เขาพยายามที่จะทำลายความผูกพันทางใจของมวลมนุษยอันน�้ โดยสราง คานิยมใหมขึ้นมา ดวยการสรางวีรชนคนดีในทัศนะของเขาขึ้นมา พยายามเรียกรอง ใหคนเห็นคลอยตาม คนดีและเกงของเขาจะตองเขมแข็ง เปนอิสระ ไมตกอยูภายใต เงื่อนไขคุณงามความดีของใคร ๆ แมกระทั�งความดีของผูใหกำเนิด เขาก็พยายามชี้ ใหเห็นวา เปนเสมือนโซตรวน หรือคุกตะรางทางจิตใจ ÅÙ¡àÁÒáÅŒÇÍ‹Òä»àÅ ¢ÑºÃ¶ÁѹÍѹµÃÒ¹РࢌҺŒÒ¹¹Í¹´Õ¡Ç‹Ò

ตราบใดที่ยังมีความหวงใย ปรารภรำพึงถึงคุณความดี ของบุพการีคือพอแม อยู ÂØ‹§¨ÃÔ§ æ àÅ ตราบนั้นเขาถือวา หมดอิสระทางความคิด จะแกไขระบบที่ลาสมัยก็ทำไมได สังคมก็เลยตองจมปรักดักดาน อยูกับรูปแบบที่ไรประโยชน

ที่กำลังระบาดเขาสูสมองของคนบางประเภท แตทำอยางไรจึงจะแกไขเยียวยาผูกำลังจะเขาสูวงจรของโรคอุบาทวน�้ ก็คงไมมีอะไรดี ไปกวาการใหยาแกอาหารสมองใหไปตรองเอาเองวา นี่คือ อาการของโรคอุบาทว

คนเรา ลงทำลายได แมกระทั่งพอแมของตนแลว ก็จะยังเหลืออะไร ที่จะทำใหเขาทำลายไมได... !

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

17

พฤติกรรมกับคำสอน โลกและสังคมจะอยูเย็นเปนสุข นอกจากจะไดอาศัยลูกดีเปนศรีแกวงศตระกูล แลว ทานผูเปนพอแมก็ควรจะไดสำรวจตรวจตราตัวของทานเองดวย วาไดตั้งตนอยูใน

ฐานะของพอแมที่ดีที่ลูกควรจะเทิดทูนบูชาหรือไม ? à´Ô¹ãËŒÁѹµÃ§Ë¹‹ÍÂÊÔÅÙ¡

อยาลืมวา พฤติกรรม กับคำสอน เปนเรื่องสำคัญ พอแม ตองทำตัวใหเปนที่พึ่งพาของลูก

ตองทำตนใหเปนแบบอยาง ที่ดีของลูก อยาเปนเยี่ยงแมปูสอนลูกปู

หากทานปรารถนาจะใหลูกเทิดทูนบูชา พึงปฏิบัติตนดังน�้ ตองรักษาศีลใหลูกดู ทำดีใหลูกเห็นเปนตัวอยาง ตองกตัญูใหลูกเห็น สำนึกในพระคุณ และสนองพระคุณตอบุพการีใหลูก ไดเห็นเปนประจักษ ตองเปนรมโพธิ์รมไทรใหลูกเย็น ปกครองลูกดวยเมตตาธรรม กรุณาธรรม มิใชเปนรมขนุนหรือทุเรียน ที่ลูกไมกลาเขาใกล ทั้ง ๓ วิธีน�้แหละเปนการเลี้ยงลูกที่ ถูกทาง ถูกธรรม และถูกวิธี อันมีผล ทำใหลูกเห็นพอแมเปนคนดีมีคุณคาในสายตาของลูก พระพุทธเจาตรัสไววา “อตฺตานเมว ปมํ ปฏิรูเป นิเวสเย” แปลวา จะสอนลูกดวยเรื่องอันใด ทานก็ควรจะทำเรื่องนั้นใหประจักษในตนเสียกอน

หากพฤติกรรมกับคำสอนไมตรงกัน คำสอนหรือคำแนะนำก็จะไมศักดิ์สิทธิ์

อาศัยเหตุน�้ พฤติกรรมกับคำสอนจึงเปนเรื่องที่ตองทำใหตรงกัน จะใหลูก เปนคนดี พอแมจะตองเปนแบบอยาง ดังคำที่กลาววา “เริ่มที่พอ กอที่แม แกที่ลูก ปลูกที่โรงเรียน เปลี่ยนที่วัด” เพื่อ “ขัด” และ “ขูด” จริตอัธยาศัยลูกใหเปนคนมีแวว

18

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

แววของลูก ¼Áª‹Ç¶پ×鹹ФÃѺ

˹٪‹ÇÂŌҧ¨Ò¹¹Ð¤Ð

ทานมีลูก เคยหัดสังเกต ´Õ¨ŒÐ

แววของลูกบางหรือไม ?

ลูกดีที่จะพึ�งไดหรือไมนั้น ตองตรวจดูที่แววคุณธรรม แววที่เราตองดูมี ๕ จุด คือ ความขยัน

ความอดทน ความประหยัด ความซื่อสัตย ความกตัญู

ทั้ง ๕ จุดน�้ เปนแววของลูกที่พอแมควรจะไดสังเกตดู คือ ดูที่ความขยัน คนขี้เกียจกับคนขยันนั้น จุดหมายปลายทางของชีวิตตางกัน ไมมีใครประสบความสำเร็จดวยอาศัยความขี้เกียจเปนสรณะ ไมมีใครเปนเศรษฐีเพราะ งอมืองอเทา ไมมีใครกาวหนาเพราะความนิ่งดูดาย คนขี้เกียจมักจะไรเกียรติ และถูก รังเกียจ ดูที่ความอดทน คนที่ไมมีความอดทนมักจะหลบเลี่ยงเบี่ยงบาย มีขออางเยอะ หนาวบาง รอนบาง เหน��อยบาง หิวบาง อางไปเรื่อยเพื่อจะไดไมตองทำงาน ดูที่ความประหยัด วาเปนตุมกนรั�วหรือเปลา สมัยกอนญาติผูใหญเคยสอนวา ลูกคนใดนอนแลวมีกระปุกใสสตางคไวบนหัวนอนละก็ใชได แสดงวาเปนคนรูจักเก็บหอม รอมริบ สวนลูกคนไหนนอนแลวยกกระปุกมาแคะ แสดงวาเตรียมจะเปนเศรษฐีหนาซีด ดูที่ความซื่อสัตย ความซื่อสัตยน�้เปนคุณธรรมสำคัญ เราจะฝากอะไรไวกับใคร ยังตองฝากไวกับคนที่ไววางใจได ความซื่อสัตยซื่อตรงเทานั้นที่ทำใหสังคมนาอยู ประการสำคัญคือ ดูที่ความกตัญู เพราะสิ�งน�้เปนยี่หอของคน เปนตรา ประทับรับประกันคุณภาพของคน ใครขาดกตัญูเพียงขอเดียวก็เปนคนหมดเสนห สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

19

ทำอยางไร ไดอยางนั้น ทุกวันน�้ สังคมไทยเรามักจะเอาแบบฝรั่งมากขึ้น ยามพอแมแกชราแลว ก็ปลอยใหตกระกำลำบากอางไมมีเวลา บางรายมีลูกชายก็ไมไดพักพิง มีลูกหญิง ก็ไมไดพึ�งพา เขาตำราวา “จะไปพึ่งลูกชายก็ถูกสะใภเขาติง หันไปพึ่งลูกหญิง เจาเขยมันก็ดา จะกินจะนอนมีแตน้ำตานองหนา เพราะเจาลูกยาไมเคยใสใจ” นาสงสาร ตัวอยางน�้เปนเรื่องสำคัญที่ทานจะตองกตัญูใหลูกดู มีครอบครัวหนึ่งอยูดวยกัน ๓ คน คือ พอ ลูกชื่อปอง และปู ตลอดเวลา เจาปองสังเกตเห็นอะไรผิดปกติก็เก็บมาคิดคำนึง เพราะบานที่อยูก็ใหญโตโออา แตทำไม ? พอจึงใหปูไปอยูกระตอบเล็ก ๆ และทุกวันปองจะเปนผูนำอาหารไปสงปู ที่ปองสังเวชใจมากก็คือ ภาชนะที่ใสอาหารไปใหปู คือ กะลา... ! วันหนึ�ง ปองอดใจไมไหวจึงถามพอวา ปอง : ทำไม ? พอไมใหปูอยูเรือนหลังใหญ ทำไมใหไปอยู กระตอบริมรั้ว บานหลังใหญน�้ปูเปนผูสรางไวมิใชหรือ ? พอ : ก็ปูของเจาแกแลว อยูไปเดี๋ยวก็ทำสกปรกเลอะเทอะ ใหแก ไปอยูคนเดียวดีแลว จะไดทำอะไรตามใจชอบ

ปอง : แลวภาชนะที่ใสอาหารใหปู ทำไมไมเอาที่ดี ๆ ทำไมใชกะลา พอ : ออ.. ! ก็ปูของเจาแกแลว เอาของดี ๆ ใสไปเดี๋ยวก็ทำแตกหมด àÍ Ð! ·ÓäÁµŒÍ§àÍÒ¡ÐÅÒ ãÊ‹ÍÒËÒÃãËŒ»Ù†·Ò¹

20

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

เรื่องน�้เปนที่ฝงใจเจาปองมานาน จนวันหนึ�งพอไปธุระกลับมาไมเห็นเจาปอง ก็รองเรียกหาไปเจอเขาสาละวนทำอะไรอยู จึงถามวา พอ : ปองกำลังทำอะไรอยูหรือลูก ? ปอง : ผมกำลังขัดกะลาอยูครับพอ… ! พอ : ขัดไปทำไม ? ใบเกาของปูแตกแลวหรือ ? ปอง : ยังไมแตกหรอกครับ พอ : อาว… ! ถายังไมแตกลูกขัดไปทำไม ? ปอง : ขัดเตรียมไวครับ พอ : เตรียมไวใหใครละลูก ? ปอง : เตรียมไวใหพอครับ… ! พอ : เอะ…! เจาน��จะใหพอกินขาวกับกะลาหรือ ? พอยังไมแกนะ ปอง : แลวพอจะหนุมอยูอยางนี้ตลอดไปหรือ อีกหนอยพอ ก็ตองแกเหมือนปู ถึงตอนนั้นผมจะไดไมตองเสียเวลา มานั่งขัด ขัดเตรียมไวเสียตอนนี้ดีกวาครับ... ! ¼Á¢Ñ´¡ÐÅÒ â¸‹ ! ... àµÃÕÂÁäÇŒãËŒ¾‹Í¤ÃѺ

ถาไมอยากใหลูกทานเปนเหมือนเจาปอง ก็จงอยาไดสรางตัวอยางเลว ๆ ให ลูกเห็น เมื่อตองการใหลูกดี ก็จงถือหลักที่วา

“รักลูกใหถูกวิธี ตองทำดีใหลูกดู” สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

21

รักลูกใหถูกวิธี ความรักของพอแมที่มีตอลูกนั้น

ไมมีอะไรจะมาเปนพรมแดนขวางกั้นได แตรักอยางไรถึงจะถูกวิธี เลี้ยงลูกอยางไรถึงจะถูกธรรม น��เปนเรื่องที่นาคิด ความจริง แลวอยากจะพูดวา รักและเลี้ยงลูกใหถูกทางมากกวา ก็คือเรื่องบทบาทของพอแมที่มี ตอลูกนั�นเอง ทีน�้ก็ลองมาสำรวจบทบาทของตัวทานเอง วามีตอลูกอยางไร เขาใจวาทาน ทั้งหลายคงเคยไดยินสุภาษิตโบราณที่วา “รักวัวใหผูก รักลูกใหตี” ทานยังกลาวเปน กลอนไวอีกวา

เมื่อรักวัวกลัวทำไมทานใหผูก ถารักลูกก็อยาปลอยคอยวาขาน หากพอแมพะนอลูกไมถูกกาล ก็เหมือนหวานพืชฉิบหายในตระกูล

รักวัวใหผูก รักลูกใหตี หมายความวา เราจะไมปลอยใหวัวไปกินขาวกลา

หรือทำลายพืชพันธุของคนอื่น ก็จำตองผูกเอาไว

ÅÙ¡·Ó¼Ô´áÁ‹¡çµŒÍ§µÕ¹Ð ¨ÓäÇŒ·ÕËÅѧÍ‹ҷÓẺ¹ÕéÍÕ¡ ¤ÃѺ... :#*

เราไมอยากใหลูกผิด

ก็ตองปองกันและแกไข ถาเขาผิดพลาดเสียหาย เราก็ตอง “ตี” แตไมใช “ตีใหตาย” หรือ “ตีโพยตีพาย” แตตีเพื่อ “ตบแตง”

เหมือนกับเราตีมีดตีเหล็ก ตีเพื่อใหเกิดความสวยงาม และใชสอยประโยชนได วิธีตี ไดแก ตีดวยวาจา ก็คือแนะนำพร่ำสอน ถาวายากสอนเย็นก็ตองตีเคี่ยวเข็ญดวยไมเรียว... !

22

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)

กุศโลบายในการเลี้ยงลูก พอแมที่ฉลาด ตองมีกุศโลบายในการเลี้ยงลูกคือ ตองมีทั้ง

น้ำเย็น ลูกยอ

กอไผ

“น้ำเย็น ลูกยอ กอไผ” ก็คือ ยิ้มแยมแจมใส มีไมตรีตอลูก ก็คือ ยามที่ลูกทำดีก็ตองรูจักใหกำลังใจ รูจักชมเชย

ไมใชเปนผีตายซากไรความรูสึก เลวก็ชาง ดีก็เฉย ถือวาเปนอุเบกขา ความจริงไมใชเปนอุเบกขา แตเปนการไมรับผิดชอบ อยางน�้เรียกวา “ตายดาน” ไมมีวิญญาณของความเปนพอแม ก็คือ หากวาแนะนำพร่ำสอนแลวก็ยังไมดีขึ้น ก็ตอง แกไขดวยการตีบางดวยไมเรียว แตจุดสำคัญที่จะพึงปฏิบัติ และระมัดระวังในการที่จะรัก และเลี้ยงลูกใหถูกทางนั้นอยูที่วา ตองแนะ... คือ สอนใหลูกจำ นำ... คือ ทำใหดูเปนตัวอยาง

จึงจะทำใหลูกเดินไปในทิศทางที่ถูกได ÁѹäÁ‹´Õµ‹ÍÊØ¢ÀÒ¾ á¶ÁàÊÕÂà§Ô¹ÍÕ¡ Í‹ÒÃÔËÑ´´×èÁáÅÐÊÙº¹ÐÅÙ¡ àËÅŒÒ ºØËÃÕè !?

สำนักพิมพเลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน

พระคุณพอแม

23

เลี้ยงลูก ใหถูกธรรม ขอที่ควรระมัดระวังในการเลี้ยงลูกอีกอยางหนึ�งก็คือ “พอแม อยาไดสราง ปมดอยใหเกิดแกลูก” จะเปนความผิดอยางมหันต จะทำใหพอแมกับลูกเหินหางกัน นั�นก็คือ “อยาลงโทษลูกโดยที่ยังไมปรากฏความผิดอยางแนชัด” ¡ÓÅѧÍÒÃÁ³ àÊÕ ࢌÒÁÒ·ÓäÁµÍ¹¹Õé

พอแมบางราย ไวตอความรูสึก อะไรนิดอะไรหนอย ก็ทั้งดุทั้งตวาด มองดวยตา ดาดวยปากยังไมพอ มือและเทายังตามไปดวย ã¨ÃŒÒÂ

ที่สำคัญคือ “อยาหุงขาวประชดหมา อยาปงปลาประชดแมว” บางครั้งพอแมทะเลาะกันแลวหันมาลงโทษลูก ยิ่งโกรธมากเทาไรก็ทุบตีลูก มากเทานั้น ใชลูกเปนที่ระบายอารมณ น�้เปนการกระทำที่มีผลเสียตอลูกอยางมหาศาล อีกอยางหนึ�ง อยาหลอกลวงลูก เชนบอกลูกวาจะพาไปเที่ยวนั�นเทียวน�� แตติดธุระสวนตัว มีนัดสวนตัวเลยงดเสีย อยางน�้จะทำใหลูก “เสียความรูสึก” อยาตามใจลูกมากจนเกินไป ไมใชลูกขออะไร พอแมก็ตอบคำเดียวเลย คือ “ฉันเลย O.K” ตองหัด “ฉันเลย NO.K” หัดปฏิเสธเสียบาง และอยาเลี้ยงลูกดวยความลำเอียง ทำไดอยางนี้ จึงจะชื่อวาเลี้ยงลูกไดอยาง

ถูกทาง ถูกวิธี และถูกธรรม

ทานมีลูก ทานคงไมอยากไดยินคำวา

“ลูกพอแมไมสั่งสอน”

เพราะมันสะเทือนใจทานผูเปนพอแม

24

พระคุณพอแม

พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน ธมฺมวฑฺฒโน)