Gewoon goed

‘U bent er al.

U gaat het lezen.

U heeft er zin in.

In veranderen’ LEBBIS

gewoon goed jouw koopgids voor een mooiere wereld KAREN KAMMERAAT

inhoud Voorwoord Inleiding Dit ben ik

8 10 12

De basis Duurzaam, wat is dat eigenlijk?

18

Eten In de supermarkt

34

Uiterlijk en verzorging Kleding

64

Wat vind JIJ belangrijk?

Heb je het ‘nodig’?

Is duurzaamheid duur?

Tweedehands Lenen en delen

Vlees en zuivel De ananas Directe handel Interview Raymond Soerodikromo/The Chocolate Shop Wegwerpplastic Interview Babette Porcelijn/auteur De verborgen impact Voedselverspilling

Duurzame materialen Check je merk De kleine merken Kinderkleding Lenen en ruilen Zelf maken

20 24 26 28 30 32

36 41 45 48 52 54 58 60

66 71 76 79 83 86 88

Interview met Joke Bom/watMooi Bestaat duurzame fast fashion?

Schoenen Sieraden en accessoires Cosmetica Interview Pieter Hofland/SoloBioMooi en Yaviva Maandverband en tampons

90 92 95 100 103 110 112

Thuis Uit het bos

116

Denkvoer Voor alles een duurzame variant

146

Woonaccessoires en meubels Interview Anne-Mieke van der Klift-Christianen/Van Binnen Doe het lekker zelf Grote schoonmaak Zeg het met een bloemetje Interview met Liedewij Loorbach/Sprinklr Speelgoed Telefoons

118 121 125 128 131 134 138 140 143

Zijn keurmerken te vertrouwen?

Het klimaat Kun je bedrijven zomaar geloven?

Grote ketens en hun producten Heeft het echt zin wat ik doe?

Mindful winkelen Daag jezelf uit

148 150 152 156 160 164 168 170

Duurzame keuzes voor dit boek Bedankt

174 176

8 VOORWOORD

‘Veranderen is leuk’ HANS SIBBEL (LEBBIS) Cabaretier

Dit voorwoord moet eigenlijk niet in dit boek staan. Want dan heeft u het al. Waarom nog een voorwoord lezen.

Ja toch. De titel Gewoon Goed sprak u aan. Of het hele idee dat het allemaal wat preciezer moet op deze wereld. Dat we er niet meer gewoon op los kunnen kopen en leven. Wat we natuurlijk wel een beetje gedaan hebben. Wat niet erg is. Want het kon. Waarom zou je iets leuks niet doen als het kan. Nou. Het kan niet meer.

Daar zijn we nu. Ooit vingen de palingvissers in het IJsselmeer tien palingen per fuik. Nu vangen ze een paling per tien fuiken. Elk weldenkend mens zou zeggen, dat kan dus niet meer. Dat palingvissen. Ze zijn op! Maar een visser is een visser. Die wil, precies, vissen. Op paling. Dan maar op eentje. Maar het gaat niet. Als je nadenkt.

9

Natuurlijk. Je kan ook roepen, nou, we zijn zo een klein landje, wat ik doe maakt toch niks uit. Wat ik eet maakt toch niks uit. Kan je denken. Maak je maar klein. Ga maar lekker kabouteren zoals ik het noem. Want dan heb je voor jezelf een reden om niks te hoeven veranderen.

En nu komt het. Veranderen is veel leuker. Serieus. Veranderen is leuk. Niet als je betrapt wordt met een ander, dan even niet, maar veranderen is leuk. Is ook de reden om vreemd te gaan. Dat het leuk is. Niet doen hoor. Maar kan wel leuk zijn.

Dit voorwoord had niet in dit boek moeten staan. Het is eigenlijk overbodig.

U bent er al. U gaat het lezen. U heeft er zin in. In veranderen. En waarom? Ja. Dat stemmetje. Dat stemmetje dat het al heel lang doorheeft. Dat je eigenlijk... maar het is zo lekker. En makkelijk. Ja. En nu wordt het moeilijk. En minder makkelijk.

Want nu moet je nadenken over de aanschaf van kleding en eten en spullen. Ik weet nog dat ik voor het eerst op kamers ging. Het huis uit! Alle vrijheid. Niemand die iets zei als ik aangeschoten thuiskwam, ik kon opstaan wanneer ik wilde, tv kijken wat en hoelang ik wilde. Totale vrijheid. Eten wat ik wilde! Wat ik maar wilde! Ik kocht de eerste dag, ik ga dit nooit meer vergeten, een Swiss roll. Dat is een rol cake met mierzoete jamvulling ertussen en crème en suiker erop.

Van die rol van 30 cm kregen we thuis een plakje. Een lullig plakje. En ik heb altijd geweten, als ik ooit, ooit op mezelf ga... Dus ik heb die Swiss roll ­gekocht.

En ik heb er niet een lullig plakje vanaf gesneden. Nee. Kop thee gezet en de rol in zijn geheel aan mijn mond gezet. En vreten. Dat was echt vreten. En halverwege was ik misselijk. Halverwege snapte ik waarom we altijd maar een plakje kregen. Zodat we de volgende keer ook nog een plakje wilden. Want ik ben er nu helemaal klaar mee. Met de Swiss roll. Als ik ze zie liggen voel ik al kriebels in mijn keel en heb ik geen trek meer in eten.

En dan weet je. Er zijn grenzen. Aan wat je denkt dat lekker is. Aan wat je denkt nodig te hebben. En die grenzen zijn een beetje verschoven. Maar dat weet u. Dit voorwoord had niet in dit boek moeten staan. U bent er al.

Hans Sibbel (Lebbis)

10 I N L E I D I N G

Inleiding ‘Ik hoop dat je net zo enthousiast wordt als ik en op jouw manier gaat bijdragen aan een mooiere wereld’

Als je dit boek in handen hebt, ben je vast iemand die zich weleens afvraagt waar, hoe en door wie de producten die je koopt gemaakt zijn. Je vindt het geen fijn idee dat kinderen hebben meegewerkt aan je kleding of je chocoladereep. Je maakt je zorgen over het klimaat of over de uitputting van grondstoffen en water. Je realiseert je dat lang niet alle producten die je koopt een fraai gevolg hebben voor mens en milieu. Tegelijkertijd heb je ook geen zin om je hier voltijds mee bezig te houden.

Als het past in je leven en budget, wil je best bijdragen. Maar hoe? In de supermarkt zie je allerlei logo’s en keurmerken en je vraagt je af waar die voor staan en of ze betrouwbaar zijn. Bij producten buiten de supermarkt ben je het spoor al gauw bijster.

11

Dat is niet vreemd, want duurzaamheid heeft zoveel aspecten dat het niet altijd makkelijk te bepalen is wat wel en niet duurzaam is. Het staat helaas niet altijd duidelijk op een product. Het beste is om ergens te beginnen en als dat bevalt er een schepje bovenop te doen. Meteen alles goed doen, is zo goed als onmogelijk. Houd in je achterhoofd dat het geen ramp is als je iets koopt wat minder verantwoord is. Dat betekent niet dat alles wat je wel duurzaam hebt gekocht voor niks is geweest. Elke positieve stap is er één!

Het boek is verdeeld in vijf delen.

Het eerste deel ‘De basis’ behandelt een aantal algemene zaken, zoals de definitie van duurzaamheid. Maar ook wat jij belangrijk vindt en nodig hebt.

Daarna volgen delen over eten, kleding en verzorging, en producten die je in en om het huis gebruikt. Ten slotte volgt een deel met denkvoer: columns die je inspireren om, als je dat wilt, verdere stappen te zetten. Het boek is doorspekt met websites waar je duurzame producten kunt vinden, zodat je meteen in actie kunt komen.

De afgelopen tien jaar ben ik steeds bewuster gaan winkelen en boodschappen gaan doen. Ik heb me verdiept in allerlei producten en processen, en heb inmiddels heel wat kennis en ervaring vergaard. Daardoor ontdekte ik: het kan anders! Er zijn genoeg – zelfs steeds meer – producten waar de maker ook plezier aan beleeft omdat hij er een mooi salaris en waardering voor krijgt, en die het milieu niet of nauwelijks belasten of zelfs een bijdrage leveren aan een beter milieu.

Ik hoop dat je net zo enthousiast wordt als ik en op jouw manier gaat bijdragen aan een mooiere wereld.

Door die producten te laten zien en proeven aan familie, vrienden en buren zijn zij geïnspireerd stappen gaan zetten richting meer duurzame consumptie. Nu wordt het tijd om die kring verder uit te breiden. Met jou!

In dit boek stip ik kort de problemen aan die spelen bij het maken, gebruiken en afdanken van verschillende producten.

Ik besteed vooral aandacht aan duurzame oplossingen: welke producten zijn duurzaam, hoe kun je ze herkennen en waar kun je ze vinden?

Karen Kammeraat

De basis

Voordat je begint met ‘goed kopen’ is het handig om eerst te weten wat een product duurzaam maakt en wat jij belangrijk vindt.

20 D E B A S I S

Duurzaam, wat is dat eigenlijk?

D U U R Z A A M , W A T I S D A T E I G E N L I J K ? 21

De vraag wat duurzaamheid is, zit vol dilemma’s.

Wat is beter: een biologische komkommer in plastic of een reguliere komkommer zonder? Sokken van biologische katoen of van gerecycled plastic uit de zee? Fair trade of biologisch?

De definitie van duurzaamheid die de Verenigde Naties hanteren, staat in hun rapport ‘Our common future’: Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.

Simpeler gezegd: in een duurzame wereld zijn mens (people), milieu (planet) en economie (profit) met ­elkaar in evenwicht, zodat we de aarde niet uitputten.

Momenteel is de wereld niet zo duurzaam. Er ­leven nog altijd veel mensen in armoede. Met de ­planeet Aarde gaat het niet goed. Kijk maar naar de ­klimaatopwarming en naar vervuiling op lokaal niveau, zoals lucht-, water- en grondvervuiling.

Dit is niet alleen schadelijk voor de natuur, maar ­uiteindelijk ook voor mensen.

Duurzaam winkelen Hoe kun je met winkelen een positieve bijdrage ­leveren aan de oplossing? Door producten te kopen die bedoeld zijn om een bijdrage te leveren aan een betere wereld. Bijvoorbeeld omdat ze op een duurzame manier gemaakt zijn, van gerecycled materiaal of van materialen die niet schadelijk zijn voor het milieu. Er zijn producten die gemaakt zijn door mensen die daar fatsoenlijk voor betaald zijn.

Andere producten zijn duurzaam, omdat je daarmee energie of verpakkingen uitspaart. Zoals apparaten die op zonne-energie werken of een afwasbare waterfles, zodat je niet steeds plastic flesjes hoeft te kopen.

D E S U P E R M A R K T 37

De supermarkt is de makkelijkste plek om te beginnen met duurzamer kopen. Op veel producten staat – met tekst en uitleg of met een keurmerk – aangegeven of ze biologisch, fair trade of op een andere manier duurzaam zijn.

De zogenaamde keurmerkenjungle Mensen kunnen vaak de weg niet vinden in het woud van keurmerken. Als je er wat meer van weet, kom je erachter dat er niet zoveel keurmerken zijn als het misschien lijkt.

Een echt keurmerk voldoet aan drie eisen: −−Hoge eisen op het gebied van duurzaamheid. Om een keurmerk te kunnen krijgen, moet je meer doen aan duurzaamheid dan gemiddeld en dan in de wet is vastgelegd. De eisen zijn concreet en meetbaar. −−Externe controle. Een groot aantal, met name grote, bedrijven, geeft aan dat ze zelf zorgvuldig controleren of productieprocessen met respect voor mens en dier verlopen. Mooi, maar niet echt een waterdicht systeem. −−Transparantie. Van een product met een keurmerk is duidelijk waar het gemaakt is en hoe het verwerkt is.

Uit je hoofd leren: tien keurmerken in de supermarkt Milieu Centraal deed onderzoek en concludeerde dat er in de supermarkt maar tien (10!) echte keurmerken zijn. Deze tien vind je op pagina 39 en kun je uit je hoofd leren. In biologische ­supermarkten of speciaalzaken vind je soms ook keurmerken en logo’s uit het buitenland die betrouwbaar zijn, z­ oals het Franse AB-logo. Een overzicht van alle duurzaamheidskeurmerken, met uitleg over de werking en kwaliteit ervan, vind je op de websites van Milieu Centraal en Labelinfo.

milieucentraal.nl labelinfo.be

38 E T E N

Op welke producten vind je die keurmerken?

Dit lijstje keurmerken is bedoeld voor het boodschappen doen, dus het gaat met name om eten en drinken. Sommige keurmerken zijn heel specifiek.

MSC (6) en ASC (7) zul je alleen op vis tegenkomen en Beter Leven (4) alleen bij dierlijke producten (vlees, ­eieren en zuivel).

Rainforest Alliance (10) en UTZ (8) vind je vooral op producten die in grote hoeveelheden uit de tropen komen, zoals koffie, thee, chocola en bananen. Overigens zijn Rainforest Alliance en UTZ in januari 2018 gefuseerd.

Max Havelaar (9) en Fairtrade (9) certificeren producten uit ontwikkelingslanden, onder andere de producten die UTZ en Rainforest ook certificeren.

Daarnaast vind je in de supermarkt Fairtrade-rijst, -honing, -noedels, zout, peper, sambal, curries, bloemen en nog veel meer. Fairtrade is het grootste internationale keurmerk dat staat voor partnerschap tussen producenten en handelaren, bedrijven en consumenten. Naast de prijs die de boeren krijgen om de kosten voor hun productie te dekken, worden premies voor gezondheid, onderwijs en bedrijfsvoering betaald. Bovendien stelt het keurmerk milieueisen.

Het Europees biologisch keurmerk (1) en EKO-keurmerk (3) zijn van toepassing op landbouwproducten uit de hele wereld. Dit is dus voornamelijk voeding.

Katoenen producten of natuurlijke schoonmaakmiddelen kunnen dit keurmerk ook hebben.

tip

‘Biologisch’ is een wettelijk beschermde term. Dus als ergens op staat dat het biologisch is, dan kun je daarop vertrouwen.

Het Demeter keurmerk (2) staat op biologisch-­dyna­ mische landbouwproducten. Deze manier van landbouw bedrijven is gebaseerd op het antroposofische gedachtengoed en heeft veel aandacht voor het sluiten van kringlopen. Producten met het keurmerk zijn biologisch en voldoen aan extra eisen, bijvoorbeeld

I N D E S U P E R M A R K T 39

Betekenis van de keurmerken

1 Het Europese keurmerk

2 Demeter, het keurmerk

3 Producten met het

4 Het Beter Leven-足

5 PlanetProof is het

6 MSC is het keurmerk

7 ASC is het keurmerk voor

8 UTZ is een 足keurmerk

9 Het Fairtrade/Max Have-

Het Rainforest Alliance-足 keurmerk is er voor landbouwproducten die komen uit een goed onderhouden natuurgebied met betere sociale omstandigheden.

EKO-keurmerk zijn biologisch, daarnaast stelt dit keurmerk aanvullende eisen in de vorm van verbeterplannen op minstens twee duurzame onderwerpen.

voor duurzaam gevangen wilde vis, waarbij het leven in de zee wordt beschermd.

laar-keurmerk garandeert dat de betaalde prijs de boeren in staat stelt de kosten voor duurzame productie te dekken.

voor biologische producten stelt strenge eisen aan dierenwelzijn en milieu.

keurmerk van de Dierenbescherming staat voor dierenwelzijn. Hoe meer sterren, hoe beter het leven van het dier.

gekweekte vis, schaal- en schelpdieren. Het staat voor minder antibiotica, duurzamer visvoer en betere arbeidsomstandigheden.

voor biologisch-dynamische producten, stelt extra eisen op het gebied van natuurbehoud, zorg en bedrijfsomgeving.

keurmerk voor producten die het milieu minder belasten dan vergelijkbare producten.

voor koffie, thee, 足chocolade en hazelnoten.

Het stimuleert duurzame landbouw met een betere opbrengst voor boeren en arbeiders.

W E G W E R P P L A S T I C 55

Er zijn mensen die verpakkingsloos door het l­even gaan of die per jaar slechts een vuilniszak met plastic­afval hebben. Ik heb daar ongelooflijk veel bewondering voor. Ik houd van gemak en ga voor mijn dagelijkse boodschappen naar de dichtstbijzijnde supermarkt. Daar zitten producten als aardbeien en vleesvervangers nu eenmaal in plastic bakjes. Ik zou niet direct weten hoe je die anders handig kunt meenemen. Ook zijn veel biologische producten verpakt in plastic, dus wat is dan de beste keus? Die gewone losse paprika, of die biopaprika in een zakje?

Als je erover nadenkt is het best vreemd dat je iets koopt om daarvan binnen korte tijd een groot deel, de verpakking, alweer in de prullenbak te gooien.

Ongeveer de helft van het plastic dat we gebruiken, belandt binnen een half uur in de prullenbak.

In het positieve scenario, want een deel eindigt als zwerfafval en komt uiteindelijk misschien terecht in zee, waar het plastic uit elkaar valt en de kleine deeltjes worden opgegeten door vissen, die wij dan weer opeten.

Het is niet zo dat ik niks doe om plastic te verminderen. Ik neem altijd een tas mee als ik boodschappen doe en als ik die vergeet, probeer ik zoveel mogelijk in mijn werktas te stoppen en gooi ik de rest los in mijn fietsmandje. Bij veel supermarkten kun je tegenwoordig herbruikbare netjes en zakjes kopen voor brood, losse groenten en fruit. Horeca op stations moedigen het aan om je eigen beker mee te nemen, bijvoorbeeld door korting te geven op je koffie. Water kun je meenemen in een eigen fles of uit de kraan drinken. Dat is niet alleen beter vanwege de plastic verpakking, maar ook omdat het vervoeren van al dat flessenwater niet milieuvriendelijk is. Bovendien is het Nederlandse kraanwater van superkwaliteit.

±50%

Ongeveer de helft van het plastic dat we gebruiken, belandt binnen een half uur in de prullenbak.

58 E T E N

‘Zoek uit waarmee jij de grootste impact op het milieu hebt en ga daarmee aan de slag’ BABETTE PORCELIJN auteur van de bestseller De verborgen impact

In 2014 zat Babette met haar man Rick op de bank. Rick was bezig met een onderzoek naar ontbossing en vertelde dat er per dag 27 miljoen bomen verdwijnen. Bomen die we nu juist zo hard nodig hebben. Om CO2 op te nemen, om klimaatverandering tegen te gaan, om bodemerosie te voorkomen, noem maar op. De meeste bomen verdwijnen om ruimte te maken voor de verbouw van producten die we hier kopen. Babette dacht altijd dat we in Nederland goed bezig waren, tot ze besefte welke impact onze producten aan de andere kant van de wereld hebben.

Nog dezelfde dag besloot ze om die verborgen impact in kaart te ­brengen.

Alleen als je die weet, kun je echt aan

verduurzaming beginnen. In 2016 verscheen de eerste druk van het boek dat ze erover schreef. Het was meteen een succes. Inmiddels is de zesde druk uitgegeven en is het boek vertaald in het Engels en Frans.

Hoe erg zijn plastic verpakkingen ­eigenlijk als je ze in de prullenbak gooit? ‘Niet erg. In Nederland is het afvalverwerkingssysteem goed. Plastic verpakkingen leveren een bijdrage aan het tegengaan van voedselverspilling. Mede dankzij plastic en andere verpakkingen gaat er in Nederland maar weinig voedsel verloren op weg van de boer naar de supermarkt en naar onze keuken.

Plastic verpakkingen zijn een goed voor-

I N T E R V I E W 59

beeld van zichtbare impact en krijgt denk ik daarom zoveel aandacht. Terwijl de meeste impact juist door het product zelf veroorzaakt wordt! Die impact blijft voor een groot deel voor ons verborgen.

Bij groenten en fruit zit meer dan de helft van de impact in het product en bij vlees zelfs meer dan 95 procent. Bij impact moet je denken aan klimaatverandering, natuurvervuiling, waterverbruik, ontbossing en dergelijke.’

Dus ik hoef voortaan niet meer op die verpakkingen te letten? ‘Soms zijn verpakkingen overdreven of hebben ze alleen als doel om een product er beter uit te laten zien. Dan zijn ze nutteloos en kun je ze beter mijden. Net als bij andere producten geldt dat je beter geen producten kunt kopen die niet nodig zijn. Verpakkingen die beschermen tegen beschadigingen en bederf hebben zelfs een positieve milieubijdrage.

Plastic is meestal gemaakt van aardolie; een fossiele brandstof. Het is dus belangrijk om een zo efficiënt mogelijke verpakking te maken. Toch moet je ook dat in perspectief zien. Van een liter aardolie kun je een kilo plastic maken of een liter benzine. Van 15 kilometer rijden kun je dus zo’n 900 boterhamzakjes maken. En van een retourtje Bali 1,2 miljoen plastic zakjes. Per persoon.

Het is belangrijk om plastic, en eigenlijk al het afval, in de prullenbak te gooien.

Zwerfplastic is gevaarlijk. Het wordt of direct door dieren gegeten of wordt langzaam maar zeker kleiner en komt zo in de natuur terecht en in de beruchte plasticsoep.’

Als ik kan kiezen tussen een g ­ ewone komkommer zonder verpakking,

een biologische met of meerdere ­afgekeurde komkommers in een zakje, wat moet ik dan doen? ‘Ga voor de afgekeurde komkommers. Die plastic zak is wat betreft impact op het milieu en klimaat verwaarloosbaar vergeleken met de uitval van komkommers.’

Heb je een tip? ‘Waak ervoor dat je niet alleen aan de slag gaat met zichtbare impact, want je kunt veel effectiever verduurzamen als je ook op verborgen impact let. Zonder verpakkingen door het leven gaan, kost veel moeite. Zelfs als je dat lukt, valt die impact in het niet bij bijvoorbeeld een vliegvakantie.

Als je echt wilt bijdragen aan verduurzaming, kun je het best eerst voor jezelf in kaart brengen waarmee jij daadwerkelijk de meeste impact maakt. Ga naar mijnverborgenimpact.nl voor een handige tool waarmee je in een paar minuten je impact kunt berekenen. Dan kun je geïnformeerd aan de slag met de grote dingen eerst. Want dat zet gewoon de meeste zoden aan de dijk!’ mijnverborgenimpact.nl

Thuis

Duurzame schoonmaak­ middelen en printpapier ben je wellicht weleens tegengekomen. Ook grotere aankopen zoals meubels en telefoons zijn duurzaam te vinden. Dit hoofdstuk gaat over al die producten die je in en om het huis gebruikt.

U I T H E T B O S 119

Wat hebben houten meubels en vloeren, printpapier en wc-papier met elkaar gemeen? Ze zijn allemaal gemaakt van bomen. Ook voor veel producten die je in en om het huis gebruikt, leveren bomen de belangrijkste grondstof: rubber. Bossen over de hele wereld zijn van belang voor biodiversiteit, voor het klimaat en voor de mensen die erin of bij in de buurt wonen.

Het is daarom belangrijk dat we op een duurzame manier met bossen omgaan.

Keurmerken voor hout en papier Er zijn twee keurmerken voor duurzaam hout en ­papier. Het FSC (Forest Stewardship Council oftewel: Raad voor Duurzaam Bosbeheer) en PEFC (­Programme for Endorsement of Forest Certification). Beide zijn betrouwbaar, want onafhankelijk gecontroleerd. De basis van beide certificeringen is duurzaam bosbeheer. Dat betekent dat er zowel aandacht is voor het milieu en biodiversiteit als voor de mensen die in de bossen wonen en werken.

Papier en hout met deze keurmerken zijn breed verkrijgbaar, zeker met het FSC-keurmerk. PEFC zie je minder vaak.

Niet alleen merken die bezig zijn met duurzaamheid verkopen duurzame houten producten en papier, maar ook alle bouwmarkten, HEMA, reguliere kantoorboekhandels, noem maar op. Het lijkt soms moeilijker om iets te kopen zonder zo’n goed keurmerk dan met. Evengoed is het toch het opletten waard als je een nieuwe aankoop doet, zeker als je je oog hebt laten vallen op iets van tropisch hardhout.

Keurmerken voor rubber Zoals eerder al gezegd is het FSC-keurmerk er ook voor rubber. Natuurlijke rubber wordt afgetapt uit bomen. Dat is mogelijk met respect voor het bos en voor degenen die de rubber tappen. Rubber wordt in veel verschillende producten gebruikt. Wat

Denkvoer

Na de vooral praktische tips in de vorige hoofdstukken sluit dit boek af met een verzameling columns, om je verder aan het denken te zetten.

148 D E N K V O E R

Voor ­alles een ­duurzame variant

V O O R A L L E S E E N D U U R Z A M E V A R I A N T 149

Ik ben elke keer weer blij verrast als ik een product tegenkom, hetzij toevallig of omdat ik ernaar op zoek was, dat op een of andere manier duurzaam is. Vooral als ik me nog helemaal niet had afgevraagd of er überhaupt een duurzame variant van bestaat.

Zo ging ik milieuvriendelijke schoon­­­maak­middelen bestellen bij een webwinkel en toen zag ik daar ineens bakpapier van gerecycled papier. Geweldig toch, dat iemand dat heeft bedacht en ontwikkeld?

Of wat dacht je van tape om verpakkingen mee dicht te plakken van gerecycled plastic? Daar ben ik tegenaan gelopen in een milieubewuste kantoorboekhandel (waar ik een nietmachine zonder nietjes kocht).

Of ik kom erachter dat er iets mis is met een product en ga op zoek naar een alternatief. Ik had bijvoorbeeld nooit nagedacht over de nare gevolgen van kauwgom.

Ik was bekend met kauwgom als zwerfafval, dus ik gooi het altijd netjes in de prullenbak. Blijkt dat ook dat problemen oplevert, omdat het slecht vergaat. Op zoek naar een alternatief kwam ik kauwgom tegen, die verantwoord is gemaakt van gom in tropische regenwouden. Maar ja, dat vliegt dan wel weer de wereld over. En ik vind het niet zo lekker als ‘gewone’

kauwgom. Et voilà, zo zit ik weer in een duurzaamheidsdilemma.

Verder heb ik Fairtrade-shaving oil, biologische pleisters en watten, een rugzak van oude vrachtwagen­ zeilen, een bamboe tandenborstel, biologisch afbreekbare vaatdoekjes, biologische potgrond en een apparaat waarmee ik m’n eigen bruiswater maak. Wist je dat er zelfs biologische urnen bestaan?

Ik ben benieuwd welke ­duurzame producten jij, gepland of niet, bent tegengekomen of tegen gaat komen.

150 D E N K V O E R

Zijn keurmerken te vertrouwen?

Z I J N K E U R M E R K E N T E V E R T O U W E N ? 151

Met enige regelmaat verschijnen er verhalen en documentaires die laten zien dat arbeiders in een fairtradebloemenkwekerij helemaal niet zo goed behandeld worden. Of dat die vis met een MSC-keurmerk lang niet altijd zo visvriendelijk gevangen wordt.

Dat is nu eenmaal hoe nieuws werkt: slecht nieuws is de ­moeite van het vermelden waard en goed nieuws minder. Een kritische documentairemaker of journalist zal altijd op zoek gaan naar dat soort verhalen. Dat is goed, want dat houdt de keurmerkorganisaties scherp. Deze organisaties zelf plaatsen (uiteraard) alleen maar positieve filmpjes op hun sites en andere kanalen, dus de kritische verhalen brengen daar een mooi evenwicht in aan.

Een paar jaar geleden stond het helder omschreven in een krantenartikel: met een keurmerk is de kans groot dat het goed zit (maar niet altijd), zonder keurmerk is die kans kleiner (maar niet nul).

Is een product zonder keurmerk sowieso fout?

Zoals gezegd zijn keurmerken een goed hulpmiddel. Dat wil niet zeggen dat een product zonder keurmerk niet duurzaam is of kan zijn.

Soms kan of wil een bedrijf daar geen geld aan uitgeven (vaak bij kleinere bedrijven), soms vinden ze

de eisen te laag, soms hebben ze liever hun eigen systeem (grote bedrijven). Maar dat laatste is meestal niet onafhankelijk en dus minder betrouwbaar.

Als je wilt weten of een product zonder keurmerk duurzaam is, dan kun je de site van het bedrijf bekijken of vergelijkingssites of -apps gebruiken van organisaties die zich daarin specialiseren. Hierbij is het zaak alert en kritisch te lezen, want er zijn bedrijven die graag meeliften op de duurzame trend en die met vage beweringen de indruk geven dat ze goed bezig zijn.